Uit de ALV 2013 - rozenvereniging.nl · tuinieren met mycorrhiza-schimmels een groot succes annië ... die in China erg populair zijn. Het rozensymposium Inmiddels was het donderdag

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging juni 2013

www.rozenvereniging.nl

Uit de ALV 2013

Acht Duitse Frühlings enoude Schotse rozen

Interview met André Zwinkels

Historische rozen voor kleine(re) tuinen

Foto-expositie Antoine van Schaik

Naamgeving van oude rozen

Excursieprogramma 2013

Op herhaling: waarom doetmijn roos het niet goed?

www.worldrose.org

R. Wild Rover (‘DIChirap’) in St. Albans

jaargang 45 nummer 164

rozenbulletin 164 BU_Opmaak 1 13-6-2013 15:35 Pagina 1

2

Spelarosa®: Quality Only in stamrozen, klimrozen, patiorozen, mini klimrozen, heesterrozen,

bodembedekkende rozen, grootbloemige rozen, special en floribunda rozen!

w w w. s p e l a r o s a . n l

Spelarosa®: Pure Liefde

voor Rozen

Servaplant B.V. Gildeweg 12 2632 BA Nootdorp 015-2579251 [email protected] www.servaplant.nl

rootgrow voor rozen en tegen rozenmoeheid

Speciale wortelschimmels (Mycorrhiza’s)stimuleren en beschermen uw rozen op natuurlijke wijze.Eénmalig toegevoegd bij het aanplanten of verplanten groeien de schimmels met de wortels mee en vormen een uitbreiding en bescherming van het wortelstelsel. Met rootgrow kunt u rozen planten in een bestaand rozenperk.

tuinieren met mycorrhiza-schimmels

een groot succes in Groot-Brittannië

nu ook verkrijgbaar in Nederland

rootgrowsterke wortels voor vitale planten

tuinieren met mycorrhiza-schimmels

een groot succes in Groot-Brittannië

nu ook verkrijgbaar in Nederland

®

De kwaliteitsrozen van Rozenkwekerij De Wilde zijn bij verschillende groen- en tuincentra inNederland en België verkrijgbaar.

Het hoofdverkooppunt is gevestigd op Hoveniersweg 12, Zutphen. Openingstijden zijn vanmaandag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur.Alle verkooppunten met adressen en telefoonnummers kunt u opvragen bij ons informatie-nummer: 035-6916511 of kijk op onze website: www.dewilde.nl

DE ROZENSPECIALIST SINDS 1921


3

Gildeweg 12 2632 BA Nootdorp 015-2579251 [email protected] www.servaplant.nl

r

Periodieke uitgave van de NederlandseRozenvereniging. Verschijnt 4 x per jaar.ISSN 1381-9933. KvK 40411460www.rozenvereniging.nl

Bestuur:Voorzitter:Henk (H.C.) Verschuur. Tel. 0345 558465E-mail: [email protected]

Vice-voorzitter:Henk (W.H.F.C.) Eschbach. Tel. 0181 403045E-mail: [email protected]

Secretaris en ledenadministratie:Lianne (C.C.A.) Nouwens. Tel. 06 51223374E-mail: [email protected]

Penningmeester:Roger (R.F.) Willeghems.Tel. 0032 27678751 (België)E-mail: [email protected]

Postadres ledenadministratie, secretariaaten financiële administratie:Prins Frederikplein 126,3071 KS ROTTERDAM

Bestuurslid:Sikko de Graaf. Tel. 010 7141655 E-mail: [email protected]

Bestuurslid:Ien (E.A.M.) Hempenius. Tel. 0343 562533E-mail: [email protected]

Bestuurslid:Dick Schenk. Tel. 0227 663236E-mail: [email protected]

Webmasters:Leonard Marchal en Sikko de GraafE-mail: [email protected]

Excursiecommissie buitenland:Netty Verdouw. Tel. 015 2566568E-mail: [email protected]

Excursiecommissie binnenland:Rita Deenenkamp. Tel. 010 3005011Ada van der Gaag. Tel. 033 2589038Koosje van de Giessen. Tel. 0183 630354Alie Grevelink. Tel. 038 4539363Ank Mirande. Tel. 0624257005

PR-commissie:Marga Verwer. Tel. 0164 613407Email: [email protected]

Redactiecommissie Rozenbulletin:Mariette Edelman: zie eindredactieIen Hempenius, zie bestuurMaria van Zonneveld, E-mail: [email protected]

Fotobewerking: Els de KrijgerE-mail: [email protected]

Eindredactie:Mariette Edelman. Tel. 070 355 3812E-mail: [email protected]

Lidmaatschap: a 25,- per jaarBuitenlandse leden: a 30,- per jaarING Bank: 13.45.245 ofRabobank: 34.36.72.014 ten name vanNederlandse Rozenvereniging, RotterdamBIC (SWIFT-code): RABONL2UIBAN: NL06RABO0343672014Opzeggen van het lidmaatschap kan alleenschriftelijk voor 1 december, waarna het per 1januari daaropvolgend ingaat.

Bijdragen voor het Rozenbulletin 164, dat in november 2013 verschijnt, graag inzenden voor1 juni aan de eindredactie. Bij voorkeur in Word per e-mail of op Cd-rom.Foto’s digitaal in een hoge resolutie voor 15 mei naar: [email protected]

Het bestuur heeft het genoegen u uitte nodigen voor de Najaarsbijeenkomstop zaterdag 5 oktober 2013 in Weert.Deze keer is het programma samen-gesteld in overleg met ons medelidMaria Bonten. Maria heeft een his-torisch toeristisch bemiddelingsbureauen zal de ontvangst, presentatie enrondleiding in de Sint-Martinuskerken de stadstuin verzorgen.

WeertWeert (Werta) wordt voor het eerstgenoemd in een uit 1062 daterenddocument dat echter waarschijnlijkpas in de 12e eeuw door vervalsing totstand is gekomen. De benaming Wertabetekent ‘land omgeven door water enmoerassen’. Het huidige Weert is danook ontstaan op een uitgestrektestrook grond te midden van water enmoeras, aansluitend aan de Peel.Weert is omringd door vele bosgebie-den. Hierdoor wordt Weert ook vaak“Weert, stad in het groen” genoemd.

Sint-MartinuskerkEén van de vele monumenten vanWeert, zo niet hét monument, is deSint-Martinuskerk. Met de Sint-Michaëlskerk in Zwolle is de Sint-Martinuskerk één van de twee metstenen overwelfde oorspronkelijke hal-

lenkerken in Nederland. Wie de kerkbezoekt zal aangenaam verrast zijndoor het schitterende en goed onder-houden interieur en de vele kunst-schatten.

HistorieOp 21 juli 1500 werd door Jacob IIvan Horne, heer van Weert, de officiële

Zaterdag 5 oktober 2013

Een kleuren geurrijke Najaarsbijeenkomstmet een bezoek aan de monumentale Sint-Martinuskerk in Weert

Lees verder op pagina 10

Inhoud nummer 164, juni 2013:4 Acht Duitse Frühlings en oude Schotse rozen

8 Twee nieuwe leden van het bestuur

9 Interview met André Zwinkels

11 Historische rozen voor kleine(re) tuinen

17 Foto-expositie Antoine van Schaik

18 ADR rozen 2012

19 Naamgeving oude rozen

21 Peter Beales overleden

22 Excursieprogramma 2013

24 Open tuinen van leden zomer 2013

25 Waarom doet mijn roos het niet goed?

Rozen, bloemen en geuren


4

kennelijk niet de goede uitgang uitge-lopen want we zagen niemand om onste ontvangen. Plotseling rende er eennaar schatting 10-jarig schoolmeisjeop ons af en vroeg ons of wij Mr. andMrs. Verschuur waren. Er werden onsonmiddellijk ter verwelkoming tweekransen met orchideeën omgehangen;vervolgens werden we naar een groot

Het rozenfestival in Sanya Cityin Hainan, China,

van 10 t/m 15 december 2012door Henk Verschuur; foto’s Hanni Verschuur

Waarom naar Sanya?De man bij het visumbureau begreeper niets van toen hij ons ingevuldeaanvraagformulier doorkeek. ,,U bentgepensioneerd en u gaat niet naarChina voor zaken of vakantie.Waarom dan wel?” Geduldig liet ikhem de uitnodiging zien van de,,Chinese Rose Association” tot het bij-wonen van de 5th China Rose exhibitionand festival in Sanya City. De vliegreisvoerde ons naar Guandong, het vroe-gere Canton (niet ver van Hong Kong),daarna een overstap naar Hainan.Terugreis via Beijing. Het eilandHainan ligt in de Zuid-Chinese zee enis het enige echt tropische gedeelte vanChina. Het is ongeveer zo groot alsBelgië en wordt al 2600 jaar bewoonddoor verschillende stammen, waarvansommige van niet-Chinese oorsprong.Je treft er aan de Li stam, de Miao, deHui en de Han, elk met hun eigenidentiteit, tot uitdrukking komend inklederdracht, riten en een grote musi-

lijk waren we de eerste buitenlandsegasten die gearriveerd waren. Daarnainchecken in ons hotel dat er in devorm van een Chinese tempel schitte-rend uitzag. De kamer was enorm,met een glazen badkamer, zeer origi-neel; buiten een grote vijver waarinzich een gigantisch aantal Chinese“blafkikkers” bevond. Na enigszinsuitgerust te zijn, maakten we ons opvoor een officieel welkomstdiner meteen wervelende dansshow. Ook hierweer een hartelijke en zeer attente ont-vangst. Tijdens het diner lopen de deel-nemers regelmatig van tafel om ande-ren en ons toe te drinken met glazenwijn die met ongeveer 1 cm zijngevuld. Leegdrinken doe je niet, wantdan snelt er onmiddellijk iemand toeom bij te vullen. Hetzelfde geldt voorhet eten, er wordt niets opgemaakt.Het diner is afgelopen als de hoogstein rang (in dit geval de burgemeester)opstaat om te vertrekken.

Rose ValleyDe volgende ochtend werden wij voorhet ontbijt gewekt door onze zorgza-me lijfwacht/”bejaardenverzorgster”die ons al die tijd zeer vriendelijk enzorgzaam in het oog hield. Het bleekdat wij de oudste deelnemers waren enouderdom staat in Azië in hoog aan-zien. Na het ontbijt werden we ver-voerd naar de ,,Rose Valley”, waar hetfestival geopend werd. De plattegrondvan Rose Valley bestaat uit een aantalcirkelvormige eenheden met elkaarverbonden door slingerende betonwe-gen van 4 m breed. De ingangspartij iseen wit poortgebouw met drie grotepoorten. Daarachter word je directopgevangen door een 8-tal meisjes inklederdracht die, tegenover elkaar ophun hurken gezeten, bamboestammentegen elkaar slaan in een bepaaldritme. De bezoeker wordt verzochtdaar op ritmische wijze tussendoor tespringen. Een enkele bezoeker luktedit.

De opening van het festival vondplaats aan de westzijde van het terreindat in de toekomst 1100 ha grootmoet zijn. De opening werd gedaandoor Helga Brichet in haar functie vanoud-voorzitter van de Wereldfederatievan Rozenverenigingen (WFRS),gepaard gaande met veel zang en dansen het afschieten van confetti-kanon-nen. Vervolgens bezoek aan het reus-achtige park dat nog duidelijk inopbouw is. Omdat het park zo grootis, werd met electrobussen rondgere-den. Het gedeelte dat gereed was,toonde een uitgebreid palet van onsbekende rozensoorten, althans dat ver-moedden we, omdat de namen meestaluitsluitend in het Chinees waren aan-

caliteit. Het eiland had tijdens de Song-en Yuandynastie al een grote katoen-en textielindustrie. Het bevat talrijkekostbare mineralen. Vanuit Hainanviel het Japanse leger Zuidoost-Aziëaan.

Hartelijke ontvangstOm op dinsdag in Hainan aan tekomen, moet je vanuit Europa maan-dags vertrekken. Op 11 dec. kwamenwe omstreeks 11.30 uur in onze win-terkleding via de uitgang van hetvliegveld naar buiten, het was er 30˚C (warm voor de tijd van het jaar).De eerste die we tegen het lijf liepen,was een taxichauffeur die de aanste-kers die mij bij het inchecken warenafgenomen, weer te koop aanbood. Ikzag daar maar vanaf … We waren

restaurant gebracht voor een wel-komstlunch. Het 10-jarig meisje bleekin werkelijkheid 23 jaar te zijn, was indienst van de reisorganisatie enbehoorde tot de Li stam. De begroetingaan tafel was allerhartelijkst en hetviel ons op dat er veel werd gelachen.We konden meteen oefenen met heteten met stokjes wat toch weer tegen-viel. De maaltijden vinden altijd plaatsaan ronde tafels. De hoofdtafel, debelangrijkste dus, is die waar de hoog-waardigheidsbekleders plaats nemen.Daar werden we tussen gezet; kenne-

Henk en Hanni Verschuur met hun lijf-wacht/bejaardenverzorgster

Het hotel

Uitzicht vanuit de hotelkamer


5

gegeven. De rozenperken waren bijnaallemaal gegroepeerd rondom fraaiemonumenten en typisch Chineseornamenten. Heel merkwaardig washet om rozen onder palmbomen tezien bloeien. Verder ook veel tropischeplanten als decoratieve achtergrond. Erwas ook nog een grote rozensuper-markt, waar je een keur van artikelenkon kopen die iets met rozen te makenhadden zoals rozenolie, rozenparfum,rozenjuwelen, rozenporcelein, rozen-worst etc. De verkoop werd verzorgddoor Chinese moslimmeisjes afkomstigvan een van de lokale stammen.Daarnaast bevond zich een gebouwwaarin om het half uur een rozen-bruiloft werd opgevoerd, een tentoon-stelling was over rozenfotografie,waar rozenschilderijen te zien waren,was er bloemschikken met rozen enstond er een grote collectie potrozen,die in China erg populair zijn.

Het rozensymposiumInmiddels was het donderdag 13-12-12 en was de tijd aangebroken voorhet rozensymposium. Ik zelf was eenvan de laatste sprekers, met een voor-dracht over de geschiedenis van derozencultuur in Nederland. Ik kreeg deindruk dat mijn lezing zeer in desmaak viel en vertaald in hetNederlands zou ik deze ook nog eenstijdens een bijeenkomst van onze ver-eniging kunnen houden. We vondenmet name de lezingen van HelgaBrichet, Mathias Meilland en die vaneen hoogleraar van de bosbouwkundi-ge universiteit over rozengenetica hetmeest interessant. Met name de stel-ling van laatstgenoemde dat van de1500 genetische lijnen bij rozen erslechts 200 gebruikt worden voor hetkweken van rozen. Onze gastherenwaren zo vriendelijk om alle lezingenop mijn USB-stick te copiëren.

manier van overleven. Hun figuratievesymboliek toont een menselijke figuurin alle aspecten van het leven zoals zijdie zien en beleven. Het is een matriar-chale samenleving. Hun goden, denatuur en zijzelf zijn één en hetzelfde.Het lijkt alsof hier de mens God schiepnaar zijn beeld. Er is een eenheid in alledingen waar zij deel van uitmaken.Technisch zijn ze tot vele dingen instaat met eenvoudige middelen, zoalsvuur maken, het gebruik van water-kracht via een watermolen etc. Bij detoegang tot het dorp werd er door dedorpelingen op saté getrakteerd.Aangezien ik hierin ook geroosterdekikkers en vleermuizen herkende, heb-ben we daar maar van afgezien. Erwerd d.m.v. dans, zang en muziek eenuitvoerige demonstratie gegeven vanhun rituelen, zoals rijstoogst, vuurmaken en het vinden van de juistepartners door vrouwen die achter de

Op naar het theater’s Middags was er rust, die wij samenmet onze begeleidster gebruikten vooreen interessante strandwandeling. Om18.00 uur stonden we weer paraat omvervoerd te worden naar het centrumvan de stad waar zich een gigantischgroot theater bevindt. Onderweg zijnwe onder de indruk geraakt van deenorme bouwwerken en de voortreffe-lijke infrastructuur: wegen, viaductenen een hogesnelheidslijn. In de hal vanhet enorme theater bevond zich eengrote glazen, ronddraaiende kooi,waarin de artiesten van die avondstonden opgesteld, meest Europeanen,Amerikanen en Russen. Via de lift naarboven naar een zaaltje met een rondetafel waarop zich een ronddraaiendplateau bevond, waarop een keur vangerechten stond uitgestald. De maaltijdduurde een uur, daarna werden we viaeen deur naar de aanliggende loge metzitplaatsen geleid. De dansen goo-chelshow was verbluffend. Ik geloofniet eerder in mijn leven zo’n grotetoneelzaal te hebben aanschouwd.Chinezen houden erg van theater maarhet moet wel voorafgegaan wordendoor een maaltijd.

Tropisch regenwoud en milieuIn China is het bosbouwdepartementde baas van de flower association ende rozenvereniging is een zijtak daar-van. De rozen zijn in China belangrijkomdat zij een onderdeel vormen in hetprogramma van landschap- en infra-structuurverfraaiing en verbeteringvan het milieu. De laatste dag, op 14-12-12, werd besteed aan een paar inte-ressante excursies. Het bezoek aan hettropische regenwoud was er één van.Het was een wandeltocht op stevigehouten vlonders door het tropischebos. Overal stonden er prullenbakkenmet een vak voor recyclebaar en rest-afval, aangeduid in het Engels enChinees. Het milieu speelt in Hainaneen grote rol. Bij de hotels zie je con-stant electrowagens rondrijden, insommige van de grote hotels ook in degangen. Verder rijdt het overige ver-keer zo veel mogelijk op gas. Hetindrukwekkendste deel van de excursiewas een bezoek aan een dorp van de Listam, die daar al 2500 jaar woont.Het dorp was een soort openluchtmu-seum met geplaveide paden. De bewo-ners demonstreerden hun vaardighe-den en activiteiten, kortom hun

uitgekozen man aanjaagden, die dantrachtte te vluchten door razendsnel ineen palmboom te klimmen als hij erniet van gediend was. Alle practischehandelingen hadden tevens een sacraalkarakter. Er is evenwicht in alles. Opeen paar totempalen was op iedere

Ingang van Rose Valley Plattegrond van Rose Valley Rose Valley; rozen, zand en palmen

Presentatie van Henk


6

paal een kikker geplaatst, een heiligdier dat volgens onze gids zowel aan-beden als gegeten wordt. Het zijngelukkige mensen en ze hebben alles inovervloed: rijst, tropische vruchten,groenten, katoen en bijbehorendehandweverijen. Het collectief houdthet individu in stand. Bovenal zijn zevriendelijk en gastvrij.

De huidige rozenteelt in ChinaNu nog over de rozen. Tijdens de deel-name aan het symposium kregen wewat kleurrijke documentatie over deChinese rozenteelt aangereikt. Volgensoude Chinese geschriften is de rozen-teelt in China al 1200 jaar oud.Vermoedelijk waren de eerste rozen uitChina die naar Europa gebracht wer-den, geen wilde (wat ik altijd dacht)maar gekweekte rozen. Wat natuurlijkontbrak bij het kweken was hetbenoemen, indelen, classificeren engroeperen door de kwekers, maar datis bij ons ook pas laat gebeurdondanks Linnaeus. Opvallend warende enorme dikke stammen van destamrozen, (door hen standards rosesgenoemd). Verder trof ons hun voor-liefde voor miniatuurrozen en vooralpotrozen met hele dikke stammenwaarvan sommige meer dan honderdjaar oud waren. Ik denk dat dat komtdoor hun eeuwenoude bonsaitraditie.

Volgens mijn Chinese bronnen bevindtzich één van de belangrijkste rozenge-bieden in China in de provincieShandong en wel in de regio Laizhou,een schiereiland aan de kust (ter hoog-te van Beijing). Het gebied wordt wel

de hoofdstad van de Chinese roosgenoemd. Het heeft een mild klimaat,er wordt goud gewonnen en het is erbijzonder schoon. Het telen van rozendateert volgens historische geschriftenvanaf 1369 tijdens de Ming dynastie(1368-1644). Gedurende de Ming enQing dynastie (1644-1911) werden derozen er geplant als een schatplicht enhuldeblijk aan de keizer. Generatieslang werden hier de rozen gekweekten verhandeld over heel China. Erbevindt zich een schitterend rozenparkvan 18 ha. In dit park verheft zich een

landschap en het heldere water, daaldezij van haar wolken af, om er te vertoe-ven. Zij zette haar bloemenmand op degrond en ontmoette er een jonge man aande voet van de Yung feng berg. Zij werdenverliefd op elkaar en tijdens hun liefko-zingen schoten de rozen in haar mandwortel in de aarde. Daardoor kon deRozenfee geen rozen ter gelukwens aan-bieden aan de koningin-moeder van dewestelijke hemelen op haar verjaardag.Voor straf werd de fee door de koninginverbannen naar de aarde. Teruggekeerd opaarde huwde de rozenfee de knappe jongeman. Zij leefden van het planten en hetkweken van rozen. Nog altijd wordtgezegd dat de bevolking van Laizhou derozenteelt geleerd heeft van de rozenfee enhaar echtgenoot.

Diner aan ronde tafels, met een kleinbeetje wijn in het glas

En na het diner een wervelende show Excursie naar het tropisch regenwoud

Het dorp van de Li stam, met overal hunsymbool: de kikker

wit standbeeld van 12 m hoog dat deChinese rozenfee voorstelt. Van dezefee wordt het volgende, uit deTaoïstische mythologie stammendsprookje verteld:

Ter gelegenheid van de verjaardag van dekoningin-moeder van de westelijke heme-len werden alle onsterfelijken van hemelen aarde op haar feest uitgenodigd. DeChinese rozenfee ontving de opdracht omter gelukwens de koningin rozen aan tebieden. Zwevend op de brede wolken zagzij toen zij de Wengfou berg in Laizhouvoorbij vloog, het schitterende vergezichtmet de vrolijk fluitende vogels.Aangetrokken door dit intens groene

Het plukken van de betelnoten uit debetelpalm

Geweven sjaals volgens traditioneel motief

Tot slot, de eeuwenoude muziek van deLi stam


7

te. Totdat op een gegeven moment zijnvader door fysieke beperkingen hetwerk niet meer aan kon. Vic zelf wasook niet helemaal gelukkig met eenbureaustoel en besloot na overleg metzijn ouders het bedrijf over te nemen.

Wensen van klantenHij ging verder op de ingeslagen weg,maar besloot ook het aanbod naarparticulieren te vergroten. In het begin

zat hij op 250 soorten, maar beslootbij te gaan kopen om aan de vraag tevoldoen. Aanvankelijk winkelde hij bijBelle Epoque (toen nog in Oostvoorne)maar op dit moment betrekt hij zijnrozen allemaal bij de kwekers inLottum zelf. Het voordeel hiervan is,dat hij de kwekers kent, de lijnen kort

Volgens gebruik is het nu mijn beurteen interview te houden met één vande leden van de Rozenvereniging enmijn keuze is gevallen op Vic Keltjens,van het rozen Tuincentrum Lottum.

De kennerEr is afgesproken, dat Vic naar mijkomt, want “ik wil eindelijk al dierozen wel eens zien die je bij mijgekocht hebt”. En op een frisse avondin mei maken we eerst samen eenwandeling door de tuin van Huys De Bong voordat we aan het gesprekbeginnen. “Dat is een R. ‘GertrudeJykell’, die je als klimmer opgesnoeidhebt” zegt Vic “en dat is een R. ‘Balle-rina’ ”. Eerlijk gezegd, heb ik zelf alvaak moeite een bloeiende roos tebenoemen, laat staan een roos alleenop blad. Maar voor deze rozenman uitLottum blijkt het geen enkel probleem.

In Rozenbulletin 162 van januari 2013 zijn we gestart met een serieinterviews van leden met leden. In het vorige nummer interviewdeYvonne Bennis-van der Heijden André Zwinkels en gaf hem het stokjedoor. André interviewde op zijn beurt Vic Keltjes.

Interview met Vic Keltjens

Vic ’s vader kweekte rozen en ookvaste planten, aanvankelijk voor dehandel, maar begon op gegevenmoment een tuincentrum voor de ver-koop aan particulieren. Hij hadgemerkt, dat er steeds vaker om rozengevraagd werd door een groeiendegroep tuinliefhebbers en voor de han-delskwekers was het moeilijk aan dievraag te voldoen.Om de verkoop van rozen te stimule-ren plukte zijn vader zomer ’s rozenop het veld en zette die in het tuincen-trum neer om ze aan klanten te sho-wen; in het najaar konden de struikenvervolgens gekocht worden; natuurlijktoen nog allemaal op de kale wortel. Vic hielp met oculeren, met hetoppotten van vaste planten en stakook op zaterdag een handje toe in hettuincentrum. Het was een beetje uit-helpen, want zelf ging hij naar deHEAO en startte zijn carrière als hoofdvan de administratie van een gemeen-

Vic Keltjens geeft advies R. ‘Mrs. Oakley Fisher’

R. ‘Compassion’ R. A Whiter Shade of Pale (‘PEAfanfare’)

zijn, er met kleine aantallen gekochtkan worden en dat er geen transport-kosten zijn. Hierdoor kan aan velevragen worden voldaan, kan kwaliteitgegarandeerd worden en kunnen derozen gunstig worden geprijsd.Nu bestaat zijn sortiment uit een 1100namen. “In het verleden kwamenmensen en vroegen om een rode roos”.Maar het tuinieren heeft een grotevlucht genomen; mensen gaan tuinen


8

bezoeken en op tuinenreis naarEngeland. Ze brengen dan een lijstjemee met de rozen die men daar gezienheeft. Natuurlijk probeer ik zoveelmogelijk te luisteren naar de wensenvan mijn klanten en de inkoop daaropaf te stemmen “Opvallend is, dat man-nen meestal vragen naar rood envrouwen meer diversiteit in kleur aan-geven.”

Veranderd koopgedragZie je ook verandering in koopgedrag?Enige tijd geleden ging de voorkeurvooral uit naar goed gevulde rozenzoals R. ‘Peace’ en R. ‘Just Joey’ maarer is nu een verschuiving naar meerenkelbloemige vormen zoals R. ‘Jacqueline Du Pré’ of R. ‘SallyHolmes’. Ook zie ik een verschuivingvan zachte tinten naar stevige kleuren;oranje, rood en geel zijn weer terug inde tuin.

Momenteel ben ik bezig om WeeksRoses in mijn programma op tenemen. Het is een bedrijf in Californiëmet rozen die allemaal sterk en gezondzijn en hele bijzondere kleuren hebben.Dit zelfde geldt voor C & K Roses uitEngeland. Ze hebben fantasievolle,veelkleurige bloemen en opvallendenamen als R. ‘Betty Boop’, R. ‘ArtNouveau’ en R. ‘Crazy for You’.“Maar - vraag ik tot slot - wordt er inde tijd van deze nieuwe trends dan ooknog wel eens een R. ‘Mme CarolineTestout’ verkocht of een R. Mrs JohnLaing’?”Het antwoord had ik eerlijk gezegdniet verwacht, maar “er zijn ook nogsteeds liefhebbers die naar deze soortenvragen. Ik verkoop ook nog steedsouderwetse/historische rozen.”

Een stijgende ontwikkeling is de inter-net verkoop. “Het is een aktiviteit diegoed uitkomt in het najaar. Het is eenopvallend verschijnsel, dat het bij demeeste tuincentra rustig is in hetnaseizoen. Wij houden ons dan bezigmet internetbestellingen. Rozen metpostcode Lottum vinden dan hun wegnaar Frankrijk en Italïe, maar vooralRusland en andere Oost Europese lan-den.” Maar niettemin kun je Vic met een karvol bloeiende rozen blijven tegenko-men op bijzondere plantenmarktenzoals in Hernen.

Favorieten/top 5Wat zijn je eigen Favorieten, Vic?* Als klimroos: R. ‘Compassion’(gezond en geur).* Als theehybride: R. ‘Mrs OakleyFisher’, R. ‘Metro ‘en R. ‘A WhiterShade of Pale’.* Als Floribunda: R. ‘Rhapsody inBlue’, R. ‘Giscard d’ Estaing’ en R. ‘Bouquet Parfait’.* Als heesterroos: R. ‘JaquelineDupré’, R. ‘Sweet Pretty’, R. ‘SallyHolmes’.

En je top 5 ? 1. R. ‘Jacqueline Dupré’; 2. R. ‘Comte de Chambord’; 3. R. ‘Mme Hardy’; 4. R. ‘Sweet Pretty’; 5. R. ‘Bouquet Parfait’

AdviesEn geef je mensen ook een plantadviesmee?“Ik wijs er altijd op, dat licht en luchtbelangrijk zijn en een goede bodembe-handeling. Ik adviseer ze specialerozenaarde met de eigen grond te ver-

mengen voor een goed resultaat.” Ditlaatste kan ik zelf alleen maar bevesti-gen; deze aarde doet wonderen. En alsbemesting? “Culterra en af en toe watkieseriet.”“Vaak komen er mensen die hun ouderozen willen vervangen, omdat ze b.v.na een zware winter bevroren zijn.Het enige advies, dat ik hun dan kangeven is een seizoen geduld en afrika-nen planten. Ik zie dan altijd degezichten betrekken, maar het alterna-tief is geen groei. Meestal zie je dezeklanten het volgende jaar weer terug.”Is het tot slot altijd rozengeur in jewerk, Vic?“Een roos is een prachtig produkt, hetis alleen jammer, dat nog al wat men-sen haar combineren met luizen enander onheil. Als men inderdaad bijeen roos een geel blaadje ziet, denktmen al gauw aan allerlei kwalen enkwellingen. Als er echter aan eenrhodo een geel blad voorkomt, wordter geen ophef over gemaakt. Maar datis ongeveer wel het enige.Rozen kweken en verkopen is eenmooi vak. Als ik `s morgens vroeg opde kwekerij kom, de zon net opkomten er nevels over het veld hangen,denk ik, wat geweldig, dit is toch beterdan een bureaustoel.”

André Zwinkels

Nawoord van de redactie: André, dank je wel voor de tijd die je indit interview hebt gestopt en Vic, dankje wel voor het geven van dit interview.Nu is het jouw beurt om een lid vanonze vereniging te bevragen over zijn ofhaar passie. We zijn oprecht benieuwdwie je daarvoor uitzoekt.

R. Sweet Pretty (‘MEIguimov’) R. ‘Mme Hardy’


9

Belle Epoque RozenkwekerijVoor nieuwe, ouderwetse en zeldzame rozen

Meer dan 1500 soorten rozen leverbaar! Zoekt u een speciale roos, laat het ons weten. Grote kans dat deze leverbaar is, of wij kunnen een passende vervanger leveren.

Bestellen kan het gehele jaar via www.belle-epoque.nlLevering uit de volle grond van november tot en met april. Postorder levering mogelijk. Afhalen uitsluitend op bestelling.De assortimentstuinen van Belle Epoque zijn in de maanden mei, juni, juli, augustus en september dagelijks geopend.Op ons containerveld hebben wij een ruime sortering rozen in pot voor u klaar staan. Verkoop van rozen in container van: maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot en met 16.00 uur. In het weekend gesloten.

Oosteinderweg 489, 1432 BJ Aalsmeer Tel 0297-342546 Fax 0297-340597 e-mail: [email protected]

R. Wild Rover (‘DIChirap’)

Een aantal jaren geleden zat deze roos in de keuring in het Westbroekpark in Den Haag en meteen raakte ik gefascineerddoor de kleur van de bloemen van deze heesterroos van Colin Dickson uit Newtownards in Noord-Ierland. Vol spanningvolgde ik deze roos bij de volgende keuringen, en niet alleen vanwege het fameuze whisky lied van de Dubliners, maar hetbleef een miezerig, onderkomen struikje met mooie bloemen. Een vervolgtraject bij de keuringen zat er dan ook niet in voordeze roos; jammer voor mij. Het jaar daarop zag ik ‘Wild Rover’ in St. Albans en een maand later bij de keuring in Belfasten in beide gevallen stond daar een prachtige sterke heesterroos overladen met bloemen met die merkwaardige kleur vanpaars, roodbruin en wat oranje naar het hartje toe; ik rook de geur van een mooie peaty malt whisky, terwijl deze rooshelemaal geen geur heeft en besloot dat ik deze roos absoluut wilde hebben, alsof ik nog geen rozen genoeg heb. Na eenhoop gejengel en gezeur van mijn kant heb ik er dit voorjaar een paar aangeschaft bij Jan Spek Rozen en ze doen hetprima; ik ga natuurlijk ook nauwelijks van huis, want ik moet ze in de gaten houden. En ja, ik weet het, smaken verschil-len en u mag best een ingezonden brief sturen, dat u het een monsterlijke bloem vindt, maar ik ben er blij mee.R. Wild Rover (‘DIChirap’), zie ook coverfoto, is ontstaan uit een kruising van R. Spice of Life (‘DICcheeky’), Colin Dickson,× R. Rhapsody in Blue (‘FRAntasia’), Frank Colishaw.

Els de Krijger

R. Wild Rover (‘DIChirap’) R. Spice of Life (‘DICcheeky’) R. Rhapsody in Blue (‘FRAntasia’)


10

eerste steen gelegd voor de verdere vol-tooiing van het nieuwe kerkgebouw.De oude kerk werd in dat zelfde jaargeheel afgebroken wegens gebrek aanonderhoud. De verschillen tussen de15e en 16e eeuwse bouwfase zijn in dehuidige kerk nog goed te zien in degewelfconstructie. Hoezeer deWeertenaren ook begaan waren methun monumenten, allerlei rampen ble-ven ook deze kerk niet bespaard. In1566 werd de stad, en dus ook dekerk, getroffen door de beeldenstorm.Tussen 1559 en 1580 heeft zich wel-licht de woeligste periode in degeschiedenis van Weert afgespeeld. Wiede kronieken van de stad leest, zalervaren dat in deze periode deWeertenaren dachten dat de wereld, endus ook hun stad, zou vergaan.Aardbevingen, mislukte oogsten enhongersnood werden afgewisseld doorpestepidemieën, oorlogen, plundering,roof en moord.

uit 1456 en 1520. Originele rood-blauwe ribschilderingen, geelkleurigemanchetschilderingen, dieren, engelen,muziekinstrumenten, de vier evange-listen in een symbolische voorstellingen andere voorstellingen zijn in degewelven te zien. Zeker vijf verschil-lende schilders zijn hier aan het werkgeweest, hetgeen valt af te leiden uitde diverse stijlen.

Programma10.00 – 11.00 uur: Aankomst en ont-vangst met koffie / rozenthee enWeerter vlaai in Hostellerie Munten 11.00 – 12.00 uur: Kleur- en geurrijkebeeldpresentaties van geuren en par-fum door de eeuwen heen. Ook maaktu kennis met rozenkeizerin Joséphinede Beauharnais, Lottumse Provencerozen, het Belle Époque van de 20eeeuw, de opkomst van de haute cou-ture, Coco Chanel en de nieuwesynthetische geuren die in deze periode

34.36.72.014 onder vermelding‘Najaarsbijeenkomst’ en lidnummer.Aanmelding graag uiterlijk 23 septem-ber bij Lianne Nouwens per [email protected] of tele-fonisch 06-51223374. Aanmeldingkan ook via de website www.rozen-vereniging.nl.

Locatie en routebeschrijvingHostellerie MuntenWilhelminasingel 2766001 GV Weert 0495-531057

Per autoVanuit Utrecht/ Den Bosch/Eindhoven (A2)Vanaf de A2 neemt u afslag WeertNoord (38). Aan het einde van deafslag gaat u rechtsaf. U volgt dezeweg (passeert een stoplicht) tot aaneen grote rotonde. Bij deze rotondegaat u rechtdoor (de Eindhovensewegop) evenals bij de volgende kleinerotonde. Een paar meter verder komtu (net voor de stadsbrug) een stoplichttegen. Hier gaat u eveneens rechtdoor.Hostellerie Munten ligt vervolgens eenpaar meter verder aan uw linkerhand.Vanuit Maastricht/ Sittard/ Echt (A2)Vanaf de A2 neemt u afslag Kelpen-Oler (40). Aan het einde van de afslaggaat u linksaf, richting Weert. U volgtdeze weg 4,5 km; Roermondseweg(over een spoorwegovergang ) tot aaneen rotonde. Bij deze rotonde gaat urechtdoor, tot aan de stoplichten. Bijdit kruispunt gaat u eveneens recht-door. U passeert 2 rotondes (beiderechtdoor) totdat u bij een t-splitsingkomt. Hier gaat u linksaf, deEmmasingel op. Deze singel gaat nahet zebrapad over in de Langpoort envervolgens in de Wilhelminasingel. Na500 honderd meter ligt HostellerieMunten aan uw rechterhand.Vanuit Venlo/ NederweertU volgt vanaf de N275/ RandwegZuid, Richting Nederweert. Na 4 stop-lichten op Ringbaan Noord (bij allevier de stoplichten de weg volgen)komt u bij een grote rotonde. Bij dezerotonde gaat u links af deEindhovenseweg op. Bij de volgenderotonde gaat u rechtdoor. Een paarmeter verder komt u (net voor destadsbrug) een stoplicht tegen. Hiergaat u eveneens rechtdoor. HostellerieMunten ligt vervolgens een paar meterverder aan uw linkerhand.

Openbaar vervoerVanaf het station is het ongeveer 10minuten lopen. Volg het Stationspleinen sla na 60 meter rechtsaf deStationsstraat in. Sla na 200 meterlinksaf de Wilhelminasingel in.Hostellerie Munten bevindt zich na700 meter aan uw rechterhand.

Het Midden-Oosten

Kleurrijke gewelven Bij de grote restauratie van 1975 wer-den vrij kort na de start kleursporenop de gewelven ontdekt. Na een gron-dige studie startten in 1976 de restau-ratiewerkzaamheden van deze uniekegewelfschilderingen. Pas tijdens de her-stelwerkzaamheden bleek hoe rijk enfraai de schilderingen waren. In vrij-wel elke gotische kerk waren gewelf-schilderingen aanwezig. Deze werdenlater meestal overgekalkt. Dit gebeurdeook in de Sint-Martinuskerk. Gelukkigheeft de kalk een conserverende wer-king gehad waardoor een belangrijkdeel van de gewelf-schilderingen naeeuwen weer gaaf te voorschijn isgekomen.Zo werden tijdens de herstelwerk-zaamheden schilderingen blootgelegd

een geurrijke stempel zetten. Tijdens debeeldpresentatie kunt u kennismakenen ruiken van mirtegeur afkomstig uitde Perzische tuinen van Alhambra/Gra-Granada, de geur van musk en amberuit Marrakesch en de heerlijke zwoelegeur van de blauwe lotusbloem uitEgypte.12.00 – 13.00 uur: Rozen/bloemen-wandeling in de Sint-Martinuskerk enbezoek aan de stadstuin van Weert13.00 – 14.30 uur: Lunch inHostellerie Munten

Kosten en aanmeldingDe kosten bedragen a 28,50 p.p.Betaling via de penningmeester t.n.v.Nederlandse Rozenvereniging teRotterdam op bankrekeningnummerING. 13.45.245 of Rabobank

Gewelven van de Sint-Martinuskerk De middenbeuk in de Sint-Martinuskerk

Vervolg van pagina 3


11

Wie is Jos Rogiers?In 1956 opende ik, toen een acht-jarige jongen, het groene houtenpoortje naar de kleine cottage tuinvan mijn grootmoeder. Dit poortjewas mooi omkaderd door eenboog waarrond zich een prachtigerozenstruik slingerde, met kleineheerlijk geurende roze bloempjes.De struik is al lang verdwenen enik heb nooit achterhaald welkeroos het was. Onderbewust wasdie ervaring misschien de stimu-lans om de roos als thema voor detuin te kiezen, toen ik met mijnfamilie in 1990 definitief dicht bijde universiteit van Leuven gingwonen, waar ik hoogleraar ben(in fysica en biofysica). Daarbijhoort het doornemen van litera-tuur en gesprekken met rozenken-ners, waarbij Ann Boudolf, RudyVelle en Peter Beales mijn eersteiniatoren waren. Veel heb ik ookgeleerd door mijn lidmaatschapvan enkele rozenverenigingen,waaronder de NederlandseRozenvereniging, waar ik nu eenvijftal jaar lid van ben. Sinds begindit jaar ben ik voorzitter van de“Rozenvrienden”, een nieuwe ver-eniging voor rozenliefhebbers inVlaanderen. Smaken evoluerenmet de tijd en de moschatahybri-den kregen om verschillende rede-nen een hoofdrol in mijn tuin.Waarom? Dit kan je lezen in ditartikel.

De geschiedenisDe geschiedenis van deze groep begon101 jaar geleden, toen dominee JosephPemberton, rozenveredelaar en voor-zitter van de Royal National RoseSociety tot 1911, een nieuwe roosvoorstelde: R. ‘Daphne’. In die periodebegonnen de theehybriden de wereld teveroveren en Pemberton vond henmooie tentoonstellingsrozen maarhelemaal geen goede tuinrozen. Hijkruiste daarom theehybriden en poly-antha’s met Rosa ‘Trier’ (1904), een

Lens RosesDe grootmeester van de moschata-hybriden is zonder twijfel Louis Lens.Het doorzetten van een eigen visie hadLouis Lens gemeen met JosephPemberton. In een periode dat thee-hybriden en floribunda hun hoogte-punt bereikten, koos Lens ervoor omook doorbloeiende rozen met denatuurlijke uitstraling van de slechtséénmaal bloeiende botanische rozen tekweken. Vanaf 1975 introduceerdeLens meer dan 60 moschatahybriden.

meter hoog en nagenoeg even breed enkan een mooi accent leggen in de vas-teplantenborder. In haar boekUitbundig bloeiende rozen beschrijft AnnVelle kleurrijk de geschiedenis van demoschata’s en een groot aantal culti-vars.

Moschatahybriden gemakkelijk enlang doorbloeiendDe naam kan tot verwarring leidenomdat deze rozen geen hybriden zijnvan Rosa moschata, maar er minstenseen vijftal generaties van verwijderdzijn. In de stamboom vinden we naastR. moschata ook multiflora’s enNoisetterozen terug. Daaruit leren weheel wat over de eigenschappen vanmoschatahybriden. Het zijn sterkegroeiers, ze maken goed nieuwescheuten vanuit de basis en ze leverenveel bloemen aan elke tak. Sommigecultivars bloeien werkelijk het hele sei-zoen door tot in de winter, anderennemen begin augustus een korte rust-pauze om even later weer helemaal vol

Moschatahybriden: schitterende rozenvoor de moderne tuin

door Jos Rogiers

Christopher Lloyd beweerde ooit dat rozen ‘miserable and unsatisfac-tory shrubs’ waren (miserabele struiken die niet goed waren voor eentuin). Het is niet duidelijk welke rozen hij uit de tuin wilde verbannen,maar er is minstens een groep die een heel waardevolle bijdrage kanleveren tot de gemengde border: de moschatahybriden.

R. ‘Daphne’, Pemberton R. Dinky (‘VELhav’)

R. Alden Biesen (‘LENgrati’) R. ‘Woody’

goed herbloeiende witte multiflora vanPeter Lambert, de vader van de Duitserozenteelt. Diep in zijn hart hoopteLambert dat ‘Trier’ veel nakomelingenzou hebben. Pemberton won zo vanaf1912 een dertigtal struikrozen diedoorbloeien van juni tot diep in dewinter zodat zijn zuster Florence ookmet Kerstmis het altaar ermee konversieren. Hij noemde ze ‘HybridMusks’, wat we vertalen als muskus-hybriden of moschatahybriden.Eigenlijk is ‘Trier’ de eerste moschata-hybride.

Daarmee steekt hij torenhoog boven deandere veredelaars uit. Ruim twintigjaar geleden namen Rudy en Ann Vellehet werk van Lens over en begon AnnVelle met het veredelen van rozen,vooral van muskushybriden. Een vanhaar rozen, R. Dinky (‘VELheav’),werd bekroond met vier goudenmedailles en veel andere onderscheidin-gen. De fuchsiaroze bloempjes met eendiameter van twee centimeter vormengrote trossen die boven het glanzendgezond donkergroene blad uitsteken.De struik wordt iets meer dan een


12

bloemen te staan. De bloemen staan inenorme lange trossen, vergelijkbaarmet die van de Hydrangea paniculataen kunnen de helft van een tak bedek-ken, zoals bijv. bij R. Alden Biesen(‘LENgrati’) (L. Lens 1996). De bloe-men blijven lang aan de takken enverouderen voortreffelijk. In de herfstvormen de enkelbloemige grote trossenbotteltjes: bloemen en bottels tegelijk,een prachtig schouwspel. Bovendienzijn de struiken erg goed bestand tegende vorst. De geur is meestal afkomstigvan de meeldraden, een eigenschap diegeërfd is van de Rosa moschata en vari-eert van zwak naar uitgesproken. Hetzijn de tuinrozen zoals domineePemberton die wou maken.

worden R. Walferdange (‘LENwal’) (L. Lens 1990) met goed gevulde, dieproze, licht geurende bloemen, de bekende R. ‘Ballerina’ (A. Bentall1937), R. Red Ballerina (‘HARhero’) P. Harkness 1974) en R. Vif Eclat(‘LENbari’) (L. Lens 1992). Deze laatstezijn enkelbloemig en respectievelijkroze, dieprood en rozerood met eenwit hart. Nog vooraan, maar wat die-per in de border, passen de ‘klassieke-muziek-rozen’ van Lens waaronder R. Verdi (‘LENbit’) met half dubbele,rozerode bloemen, de lilarode enkel-bloemige R. Schubert (‘LENmor’), R. Sibelius (‘LENbar’) met dubbelepurperen bloemblaadjes om een withart en R. Puccini (‘LENmos’). Deze

Maar ook de lichtgeel bloeiende R. LaFeuillerie (‘VELgugrat’) (Lens Roses2011) voelt zich daar prima, evenalsde oranje-roze R. ‘Rose of Hope’ (J. Orye 2000) en de roze R. ‘Felicia’(J. Pemberton 1926). Deze laatsterozen geuren bovendien heerlijk. Watmeer naar achter kan de bloemrijke R. ‘Sally Holmes’ (R. Holmes 1976)schitteren. Ze werd vorig jaar opgeno-men in de Rose Hall of Fame, een ver-melding die slechts om de drie jaarwordt toegekend door de WorldFederation of Rose Societies. ‘SallyHolmes’ heeft roomwitte, enkele bloe-men met opvallende gele meeldraden.Ze wordt ruim anderhalve meterhoog.

R. ‘Ballerina’, Bentall R. Vif Eclat (‘LENbari’)

R. Puccini (‘LENmos’) R. ‘Violet Wood’

R. Sibelius (‘LENbar’)

Moschatahybriden voor de borderMoschatahybriden zijn uitstekenderozen voor de border, omdat ze in allematen en kleuren te vinden zijn. Dekleinste is waarschijnlijk R. ‘Woody’(L. Lens 1978) met rode bloemen dieuit een wit centrum spruiten en dieniet groter wordt dan 30 cm. Hij pastdaarom heel goed vooraan in de bor-der. Ook R. Jet Spray (‘LENcara’) (L. Lens 1984) met heel kleine zachtro-ze bloemtrossen met een mauve glans,zal zich daar goed thuis voelen, zekermet een buur als Alchemilla mollis. Ditstruikje wordt niet groter dan eenhalve meter. Iets groter daarentegen

rozen groeien eerst rechtop en buigendaarna sierlijk onder het gewicht vande talrijke bloemen. Meer rechtopgroeiend is Lens’ eerste moschata-hybride R. ‘Violet Hood’ uit 1975, diekleine lavendelpaarse bloemblaadjesmet een wit voetje heeft. De gele meel-draden contrasteren mooi met debloemkleur. Deze struik wordt onge-veer een meter groot en groeit evenbreed uit. Mooi midden in de border isde rechtop groeiende R. BouquetParfait (‘LENbofa’) (L. Lens 1989) metgevulde witte bloemen met een zacht-roze schijn, die in dichte kegelvormigetrossen op stevige stengels staan.

Moschata’s als klimrozenBij de stevig uitgroeiende moschata-hybriden die ook als klimmers kunnenworden gebruikt, spant R. Guirlanded’ Amour (‘LENalbi’) (L. Lens 1993)absoluut de kroon. Met zijn grotetrossen kleine witte geurende bloemenzou deze roos in geen enkele tuinmogen ontbreken. Verleden jaarbehaalde deze roos het ADR-kenmerk,wat enkel toegekend wordt na eenpaar jaar durende strenge selectie opziekteresistentie, bloeirijkheid en hetglobale beeld van de struik. Dezestruik en ook R. ‘Musquée sans sou-cis’ (I. Louette 2002), R. Souvenir de


13

Hoe om te gaanmet rozen in de border?Bij het planten vanrozen in de bordermoet erop geletworden dat de rooszowel in de grondals boven de grondruimte krijgt. Hetwortelsysteem vande omringende plan-ten mag de voedsel-voorziening van destruiken niet in deweg staan. De voetvan de rozenstruikmoet

voldoende licht en warmtekrijgen om het ontspruitenvan nieuwe takken aan debasis te stimuleren. Rozenhebben wat meer meststof-fen nodig dan de meestevaste planten en de ruimterond de voet van de struikis daarvoor heel nuttig. Entussen de stengels moet dewind vrij spel hebben. Opdie manier kunnen de bla-deren na een regenbui sneldrogen en belemmeren weschimmelinfecties. Dit geldtin feite ook voor vasteplanten.

R. ‘Felicia’, Pemberton

R. ‘Rose of Hope’, Orye

R. ‘Musquée sans soucis’, Louette

R. Patricia Beucher (‘LENdepli’)

R. Bouquet Parfait (‘LENbofa’)

Tuin in de herfst foto: Jos Rogiers

Louis Lens (‘VEL11mfruipa’) en R.Patricia Beucher (‘LENdepli’) brengenvolume achter in de border. De laatstetwee rozen zijn er twee uit een reeksdie Lens bekwam door R. ‘Trier’ tekruisen met Rosa chinensis ‘Mutabilis’.Deze kruisingen hebben de eigenschapdat de bloemkleur geleidelijk varieerttijdens de bloei zodat gelijktijdig ver-schillende tinten bloemen de struik sie-ren. De droom van Lambert dat ‘Trier’veel nakomelingen zou krijgen, iszeker uitgekomen.

Welke moschatahybride kiezen voorje border?Veel hangt af van je persoonlijkesmaak en het effect dat je wil beko-men. In ‘De tuin van Maurice’ 1) buigtde abrikoosgele R. ‘Buff Beauty’(Bentall 1939) over de afsluiting,ertussen contrasteert de helder blauwedelphinium. Een goed principe is omrozen te combineren met aarvormigebloeiwijzen, die een klein stukje bovende rozen uitsteken, zoals die vanDelphinium, Veronicastrum en bepaaldecultivars van Veronica, of met openbloemstructuren zoals bij Thalictrumaquilegifolium of Verbena bonariensis.Om de wind vrij te laten spelen, kan jeopteren voor lagere begeleiders voor deroos: geraniums, Nepeta ‘Walker’sLow’, asters, Erysimum ‘BowlesMauve’ of lavendel. De combinatie vangrassen met rozen is bijzonder mooi,ook al omdat de tuin tijdens de winterboeiend blijft met de silhouetten vande bloeiwijzen van de grassen en demet kleine bottels versierde takken vande moschatastruiken. Moschata’sstaan ook goed als solitair of in kleinegroepjes, zoals op de foto van mijntuin midden november, waar dekoningsvaren reeds zijn bruine winter-kleur heeft aangenomen, maar R.‘Puccini’ rechts op de foto, nog bloeiten tegelijk versierd is met rode bottel-tjes.

1) ‘De tuin van Maurice’ was de tuin vanMaurice Vergote. Het was een beroemde engeliefde tuin in België met prachtige bor-ders en plantencombinaties die te bezoekenwas. Om gezondheidsredenen heeft hetechtpaar Vergote de tuin inmiddels van dehand moeten doen.

Dit artikel verscheen eerder in Rosa Belgica,het jaarlijkse tijdschrift van de KoninklijkeNationale Maatschappij ‘De Vrienden vande Roos’.


14

Rozenmest NPK 7-5-12 + 4 MgO

Xardin Rozenmest is een organische meststof speciaal voor rozenen stimuleert daarbij het bodemleven. Hierdoor verbetert de structuuren komt er meer zuurstof in de bodem. Verder bevat rozenmest kalivoor steviger blad en magnesium voor meer kleur. Voor het besteresultaat gebruiken in combinatie met Xardin Bodemactief. Met hetgebruik van Xardin Rozenmest ontstaat een stevige, gedegen groeiende en rijk bloeiende roos. Dankzij de duurwerking van dezeorganische meststof hoeft u deze slechts 2 x per jaar te strooien.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 6 tot 8 kg per 100 m2 in april/mei en in juli. In potten:4 gram per 1 liter onbemeste potgrond.

Xardin is een merk van Innogreen VOF Hulsenboschstraat 6B | 4251 LR Werkendam (NL) Tel. +31 (0)183 509796 | Fax +31 (0)183 509795|M. 06 10597243 | [email protected] | www.xardin.nl

Bodemactief®Unieke bodemverbeteraar met micro-organismen. In de bodemkomen van nature diverse organismen voor. Deze organismen houdende gezonde bodemstructuur in stand. Ze veroorzaken holten en zorgenvoor de afbraak van dood organisch materiaal. Daarnaast beschermenze wortels tegen bodemziekten. BodemActief® bestaat uit micro-organismen en tevens voedingsstoffen voor deze micro-organismeno.a. bacteriën, schimmels, Mycorrhizae zeewier en gisten. De uniekesamenstelling verrijkt het bodemleven waardoor de bodemstructuuren de beworteling verbeteren. Toe te passen bij aan- en verplant, bijslecht groeiende beplantingen en bij slecht drainerende bodem.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 10 kg per 100 m2 bij aan- of verplant en bij slechte bodem.Strooi 5 kg per 100 m2 jaarlijks bij een slechte structuur.

De rozentuinen van Demengebruiken de producten van Xardin

Makkelijk online bestellen, snel geleverd krijgen èn tegen een goede prijs! Bezoek onze online rozenwinkel Honderden goede rozenfoto’s met raskenmerken snel te bekijken! Open: iedere zaterdag van 9-17 uur In de periode van mei tot oktober Rosarium iedere dag geopend staan de rozen in pot en zijn ze alleen Adres: Kapelweg 2A, 4861CH Chaam maar af te halen mààr te combineren met Tel: 0161-492277 een kijkje in ons bijzondere rosarium. Mobiel: 06-38527699


15

Het congresHet verslag op de website toont duide-lijk dat het bestuur en de organisato-ren van het congres ‘Rosafrica’ naafloop zeer tevreden zijn. Waren er bijsommigen van te voren wat zorgenover de veiligheid in deze regio, naafloop kon worden geconcludeerd dater zich geen incidenten hadden voorge-daan. Tijdens de openingsceremoniewerd een video getoond waarin de eer-

indrukwekkendste deel van hun ver-blijf in Zuid-Afrika was geweest. Hetcongres zelf telde 340 deelnemers. Devijfdaagse post-conventietour viaBloemfontein naar Kaapstad en omge-ving werd gemaakt door 145 mensen.Naast bijeenkomsten voor functiona-rissen van de WFRS waren er elf lezin-gen, een concert en acht bezoeken aanschitterende privé- en publieke tuinen.Daarbij waren o.a. een tuin bij een

met nadruk op rozenen van allerhandedenkbare rozensnuis-terijtjes en –souve-nirs. Ook kregen dedeelnemers heel watgerechten voorge-schoteld waarinrozen waren ver-werkt. Voor de zon-dag kon men kiezentussen een excursie naar Soweto enhet park Cradle of Mankind. Dat laat-ste is een gebied niet ver vanJohannesburg waar heel veel fossielenzijn gevonden van vroege mensachti-gen. O.a. werd daar de 2,3 miljoenjaar oude Australopithecus africanusgevonden. Een zeer gevarieerd pro-gramma dus en… dan was er natuur-lijk veel tijd om met andere rozenlief-hebbers te praten en ervaringen uit tewisselen.

Waarover spraken zij: de lezingenCharles Quest-Ritson (VerenigdKoninkrijk) vertelde over Britse rozen-tuinen en hun geheimen van kleuren-en plantcombinaties. Hij nam de aan-wezigen met zijn mooie beelden ‘mee’op een tour langs veel beroemde tui-nen. Gérald Meylan (Zwitserland) deedhetzelfde met rozentuinen over de helewereld. Hayden Foulds (NieuwZeeland) sprak over de rozen en derozenveredelaars van Nieuw Zeeland.Hij noemde William Lippiatt als de eer-ste rozenveredelaar van belang maarlegde uit dat het tot de vestiging vanSam McGredy in Nieuw Zeelandduurde dat de veredeling en het kwe-ken van rozen er een grote vluchtnamen. Markus Brunsing (Duitsland)had als onderwerp de trends bij de 20officiële rozenkeuringen in 15Europese landen en de procedures bijhet keuren. Een aantal rozen dat delaatste drie jaar consistent aan de topstond, liet hij in beeld zien. ZhaoShiwei (China) verklapte dat in 58 ste-den van China de roos de officiëlebloem van de stad is. Dat is dan in1/5 deel van alle steden daar. De eerstestad die de roos zo eerde, wasChangzhou, welk’s rosarium tijdensdit congres toegevoegd werd aan deGardens of Excellence. Vele beelden vande toepassing van rozen in China –waaronder ook veel potrozen – bege-leidden zijn presentatie. Pamela Corbett(Argentinië) behandelde allerleiwetenswaardigheden over rozen. Eenvoorbeeld: 20 genen bepalen de geurvan rozen, maar door de omgevingwordt bepaald hoe wij die geuren totons nemen. Veredelaar Bill Radler(USA) vertelde hoe hij kwam tot hetsucces van zijn R. ‘Knockout.’ Hijstreefde ernaar mooie rozen te kweken

Rosafrica, hoogtepunten van het 16e wereldrozencongres in

Sandton, Zuid-Afrikadoor Ien Hempenius

Als afsluiting van haar driejarig presidentschap kon de Zuid-Afrikaanse Sheenagh Harris zo’n 340 rozenliefhebbers welkom hetenop het 16e congres van de World Federation of Rose Societies (wereld-federatie van rozenverenigingen, afgekort WFRS) dat van 11 t/m 18oktober 2012 werd gehouden in Sandton, een plaats ten noorden vanJohannesburg in Zuid-Afrika. Rozenverenigingen uit 39 landen van dewereld zijn nu aangesloten bij de WFRS. Uit 26 lidstaten kwamenleden naar deze conferentie. Het is ons niet bekend of er leden van onzeNederlandse Rozen Vereniging aan dit congres hebben deelgenomen. Oponze oproep om een verslag(je) van deze conferentie voor hetRozenbulletin ontvingen wij geen respons. Daarom volgt hierna eenkeuze uit het zeer uitgebreide verslag op de website van de WFRS.Mocht u meer willen weten, kijk dan op www.worldrose.org.

De conventie roos: R. Rosafrica(‘KORconvent’), foto: Ludwig Taschner

Sheenagh Harris en links Anja Taschnermet R. ‘Rosafrica’

ste presidente van de wereldfederatie,de Belgische barones Lily de Gerlachede Gomery, de aanwezigen toesprak.Voor de presidente van 2010-2011-2012, Sheenagh Harris, die de drijven-de kracht was achter dit evenement,vormde het congres haar laatste optre-den in functie. Zij droeg de voorzit-tershamer over aan Steve Jones uitCalifornië, die eerder al voorzitter wasvan de American Rose Society. Met alleoverige personele wisselingen in com-missies etc. zal ik u niet lastig vallen.Men had een driedaagse pré-conventie-tour samengesteld naar het nationale(wild-)park Pilanesberg, waaraan 120mensen deelnamen. Enkele deelnemerszeiden na afloop zelfs dat dit het

moskee, de Garden of Excellence ‘FreshWoods’ en de tuin van presidentSheenagh Harris die al door haar moe-der, Mary Wise, werd aangelegd.(N.b.: Na de conferentie verhuisdeMrs. Harris naar een plaats waar zegeen rozen kan hebben en gaf ze alhaar rozen weg omdat de nieuweeigenaar van huis en tuin ze niet wildehebben.) Voorts waren er een bezoekaan de rozenkwekerij van LudwigTaschner en een dagtocht naar Pretoria- o.a. om van de architectuur te genie-ten en de massa’s bloeiende witte enpaarsblauwe jacarandabomen te kun-nen zien. Daarnaast was er de moge-lijkheid om te genieten van een foto-tentoonstelling, van bloemschikkunst

Steve Jones, denieuwe presidentvan de WFRS


16

die niet bespoten hoeven te wordenom er mooi uit te zien en die geenwinterbescherming nodig hebben. Hetis hem inderdaad gelukt een seriesuperresistente en winterharde rozente verkrijgen waar een tuinliefhebberniet veel werk aan heeft. In Rozenbulletin161 van januari 2013 schreef Els deKrijger uitgebreid over hem en zijnrozen en ziet u ook foto’s van dezecreaties. Een zeer goed gedocumenteer-

Europese landen, met name in de lan-den waar de belangrijke kwekersgevestigd zijn. We kunnen ook rozenzelf mee naar huis nemen die we opreis in Europa kochten of cadeau kre-gen en we kunnen rozen meenemenuit eigen land naar rozenliefhebbers inandere Europese landen. Deze vrijhan-del geldt niet alleen voor particulieren,maar ook voor de kwekers. InAustralië, Nieuw Zeeland, Canada, deVS en ook Zuid-Afrika is het veel las-tiger om rozen uit andere landen, metname Europa in te voeren. Ook kwe-kers mogen slechts op beperkte schaalen tegen hoge kosten (o.a. voor labo-ratoriumtests) plantmateriaal in dielanden invoeren. Zulke rozen moetendan ook nog eens enkele jaren ondertoezicht van de plaatselijke planten-ziektekundige diensten getest worden.Pas als de bewuste rozen na zo’n test-periode volledig ziektevrij zijn bevon-den, mogen ze het bewuste land in enkan de roos in dat nieuwe land ver-meerderd worden. Vlotte, directe han-del is dus onmogelijk, maar een voor-deel voor de kwekers kan zijn dat er

was er op het congres in Sandton(nog) niet.

Rosa Rosafrica (‘KORconvent’) enLudwig’s RosesBij de excursie naar Ludwig’s RoseFarm werden de deelnemers ontvangendoor zingende, dansende en musice-rende personeelsleden in traditioneleAfrikaanse kledij. Een miljoen! rozenkon men daar die dag bewonderen.Hoe pak je dat aan? Wel, tractoren metaanhangwagens reden de gasten hetimmense terrein rond. LudwigTaschner werd tijdens de TweedeWereldoorlog in Duitsland geboren engroeide op in de vroegere DDR waarhij ook het kwekersvak leerde. In 1960ontvluchtte hij Oost-Duitsland. Hijging werken op kwekerijen in West-Duitsland, Zwitserland en in Engelanden specialiseerde zich in de rozenteelt.In 1962 ging hij naar Buss Nurseriesin Pretoria dat onder zijn leiding degrootste rozenkwekerij van Zuid-Afrika werd. In 1971 begon hij voorzichzelf, ten noorden van Pretoria. Nu,42 jaar later, is dit eenvoudig begon-

Ludwig Taschner tussen zijn rozen

de presentatie gaf Yuki Mikanagi(Japan) over zijn onderzoek naarrozen in de Edo-periode, toen Japanzijn grenzen had gesloten voor demeeste buitenlanders (1603 – 1868).Hij liet een aantal prachtige rozenaf-beeldingen uit oude geschriften zien envergeleek deze met rozen van tegen-woordig. Melanie Trimper (Australië)en Michael Marriott (VerenigdKoninkrijk, werkzaam bij David Austin)spraken tenslotte over Austinrozen.Melanie vertelde vanuit het oogpuntvan een amateur over de meest popu-laire Austinrozen over de hele wereld,waarbij R. ‘Graham Thomas’ ver aankop gaat. Michael presenteerde vanuithet gezichtspunt van een kweker degeschiedenis van de Austinrozen entoonde de laatste creaties, waarondereen paar enkelbloemige.

Prikkelende rozenkwestiesEen panel van rozenveredelaars beant-woordde vragen van aanwezigen overde meest uiteenlopende rozenkwesties.Het panel bestond uit Doug Grant(Nieuw Zeeland), Michael Marriot(Ver. Koninkrijk), Alain Meilland(Frankrijk), Colin Dickson (Ierland) enThomas Proll (Duitsland). Zo werdo.a. gediscussieerd over de wenselijk-heid van een uniform puntensysteembij rozenkeuringen, een hogere waar-dering voor ziekteresistente rozen,over de voor- en nadelen van rozen opeigen wortel en over de vraag, waar-om er minder theehybriden (zouden)worden gewonnen. Een waarlijk bran-dende kwestie is de toename vanimportbeperkingen in een heleboel lan-den. Wij zijn in Europa verwend, datwil zeggen wij kunnen zonder beper-kingen rozen bestellen in andere

Hall of Fame, moderne rozen: R. ‘Sally Holmes’

Hall of Fame, historische rozen: R. ‘Mutabilis’

door deze restricties minder kans is dater illegaal, d.w.z. zonder betaling vanlicensies, gekweekt wordt. In de prak-tijk betekent dit alles dat rozenliefheb-bers in die landen veel rozen die zij inEuropese catalogussen en in boekenzien, niet kunnen kopen. Vooralrozenvrienden uit Australië en NieuwZeeland zijn hierdoor ernstig gefrus-treerd, hoewel die landen zelf zeergoede rozenkwekers hebben. Zij voelenzich geïsoleerd ten opzichte van de restvan de rozenwereld. In dezeEngelstalige landen waar net als in hetVerenigd Koninkrijk veel rozenshowsworden gehouden, is men altijd naar-stig op zoek naar rozen met ‘de’ vol-maakte bloemvorm. Ziet men zoiets ineen Europese catalogus, dan is datzuur. Illegale invoer wordt bij ontdek-king met hoge boetes bestraft. Ditgeldt ook voor particulieren en ook alsu een stukje oculatiehout per post ver-stuurt, dus u bent gewaarschuwd.Een oplossing voor deze problematiek

nen bedrijf de grootste rozenproducentvan Zuid-Afrika waarbij het grootstesortiment van dat land wordt aange-boden. Het gaat zowel om tuinrozenals om snijrozen. Naast het vermeer-deren, heeft de veelzijdige en ijverigeTaschner zelf ook nieuwe rozengewonnen. Taschner heeft bovendieneen relatienetwerk opgebouwd metmeer dan 25 veredelaars van over dehele wereld. Voor hen test hij elk jaarhonderden nieuwe rassen op geschikt-heid voor het Zuid-Afrikaanse kli-maat. Hiervan worden jaarlijks tussende tien en twintig nieuwe rozen geïn-troduceerd in dit land. Vooral als zijAfrikaanse namen dragen, worden zevaak zeer populair. Voor het Duitserozenhuis Kordes test Taschner 100rozen per jaar. Bij de rozen die hij in2008 testte, sprong een abrikooskleu-rige, breed uitgroeiende heesterroos eruit. Deze grootbloemige, licht geuren-de roos had het zeer naar haar zin inZuid-Afrika en was in dat warme,


17

zonnige klimaat volkomen gezond.Taschner kon haar in de aanloop naarhet wereldrozengres in 2011 introdu-ceren als R. Rosafrica (‘KORconvent’).Tot nu toe is ze alleen in Zuid-Afrikate koop. In andere warme landen alsAustralië en ook in de V.S. wordt zenog getest. Aan haar gezondheid inhet veel vochtiger West-Europese kli-maat werd aanvankelijk getwijfeld.Omdat ze het zo goed doet in Zuid-Afrika heeft Kordes deze roos thuis inHolstein opnieuw in de testprocedureopgenomen. Haar winterhardheid isvoor onze regionen geen enkel pro-bleem. Als ik de foto’s bekijk, lijkt hetme dat zo’n breed uitgroeiende, groot-bloemige abrikooskleurige heesterrooseen aanwinst voor de tuin kan zijn.Als stamroos/treurroos zou hij wel-licht ook een schoonheid kunnen zijn.Ik hoop dat ze door de selectie komt,maar Kordes streeft een zeer hoogniveau van gezondheid na, dus zemoet echt goed presteren. Niet alleenberoepsmatig heeft Taschner veel voorde rozenwereld gedaan. Drie termijnenlang was hij president van de Zuid-

ons foto’s van R. ‘Rosafrica’. Door deveranderde politieke omstandighedenkan hij weer gemakkelijk op bezoek inzijn oude vaderland waar zijn thans98-jarige moeder nog altijd tuiniert.

Nieuwe rozen in de Hall of FameDe WFRS heeft een virtuele Hall ofFame met favoriete rozen, moderne enhistorische. Voor een wereldcongreskunnen rozenverenigingen nieuwefavorieten voordragen. Tijdens hetcongres in Sandton werd de moschata-hybride R. ‘Sally Holmes’ opgenomenin de Hall of Fame van moderne rozen.Deze met rijke trossen doorbloeiendeheesterroos heeft grote enkele,crème/witte bloemen die bij regensoms wat roze tonen. De gele meeldra-den geuren licht. Bij verstandige snoeikan het een mooie heester worden vanzo’n 1.80 m hoog en breed. De roosheeft heel weinig stekels en verdraagtwat schaduw. Ze werd gewonnendoor Robert A. Holmes in 1976, diehaar naar zijn vrouw noemde en geïn-troduceerd door Fryer’s Roses inEngeland. De roos komt voort uit

gekweekt – ook in Nederland - en zezou wel eens de oudste cultuurroos inEuropa kunnen zijn. De halfgevuldebloemen zijn helder karmozijnrood enze verbloeien wat richting paars.Helaas is er slechts sprake van eenzwakke geur. Het gaat hier om eenzeer gezonde, hier zeer winterharderoos, die op eigen wortels veel uitlo-pers maakt en eenmaal bloeit.Mutabilis daarentegen is een wat teer-dere roos. In de laatste koude wintersin ons land zijn velen haar verspeeld.De enkele bloemen zijn warm geel bijhet opengaan en verbloeien in een paardagen naar een dof donkerrood. Debloemblaadjes zijn wat lossig en uit deverte lijken de bloemen een beetje opvlinders. Helaas geurt ze niet. Destruik is ijl bebladerd en vertakt zichspontaan, waarmee ze vooral in eenwat warmer klimaat dan het onze enals ze ondersteund wordt, wel meerdan 3 m hoog kan worden. Een char-mante roos ook die eindeloos door-bloeit en kennelijk een lieveling is vanveel rozenliefhebbers. Mogelijk werd zein 1934 door de Zwitser HenriCorrevon geïntroduceerd op verzoekvan prins Borromeo. In de tuinen vande familie Borromeo op Isola Bella zouze al in 1894 gezien zijn. Vermoedwordt dat ze via het eiland Réunionuit China is gekomen.

In een volgend bulletin zullen de nieu-we Gardens of Excellence aan bodkomen.

TenslotteHet volgende wereldrozencongres zalvan 26 mei t/m 1 juni 2015 in Lyon,Frankrijk, worden gehouden. Bij desluitingsceremonie van Sandtonnodigde de burgemeester van Lyonallen uit naar zijn stad te komen envertelde Alain Meilland over het pro-gramma. Zie ook www.lyon-roses-2015.org. In 2018 zal een volgendwereldrozencongres gehouden wordenin Kopenhagen.

Afrikaanse rozenvereniging en dertigjaar was hij als redacteur verantwoor-delijk voor alle publicaties en het bladvan deze organisatie. Voor de wereld-federatie was hij ook actief als secreta-ris en penningmeester. Zijn drie kinde-ren werken allemaal in het familiebe-drijf. Per kerende mail zond Taschner

R. ‘Ivory Fashion’ x R. ‘Ballerina’. Bijde historische rozen werden aan deHall of Fame toegevoegd Rosa gallica‘Officinalis’ en Rosa chinensis‘Mutabilis’. Officinalis is ook bekendals apothekersroos. Eeuwenlang werdze voor medicinale doeleinden

Hall of Fame, historische rozen: Rosagallica ‘Officinalis’

Fresco met rozen op een flat in Lyon, terere van de volgende Rose Convention in2015 te Lyon


18

Louis Marie Anne Couperus (1863 –1923) is een van de grootste schrij-vers die Nederland heeft voortge-bracht. Zijn inmiddels klassiekgeworden oeuvre geeft een meester-lijk beeld van de fascinerende wereldrond 1900. In zijn romans en verha-len vereeuwigde hij de stormachtigeontwikkelingen in het politieke,maatschappelijke en culturele levenvan die tijd. Zijn uitzonderlijke stijlen scherpe observatievermogen boei-en lezers al meer dan honderd jaar.

zoek naar het leven en het oeuvrevan de auteur te stimuleren.Inmiddels is het Genootschap uitge-groeid tot een van de grootste enmeest actieve litteraire genootschap-pen in ons land.

FeestprogrammaHet Louis Couperus Genootschapheeft het initiatief genomen voor eenfeestelijke viering van het jubileum-jaar 2013. Wij herdenken dan datCouperus in Den Haag werd geborenop 10 juni 1863, 150 jaar geleden.

organisatiecomité is al een paar jaargeleden gaan zoeken naar een bedrijfdie een buitenroos wil kweken metde naam Louis Couperus.Men kwam terecht bij de firma JanSpek Rozen in Boskoop, die o.a.samen werkt met het Engelse rozen-bedrijf: Limes New Roses.De firma Spek was zo enthousiastover het idee dat het bedrijf een serietrosrozen naar Couperus’ romansheeft vernoemd. De collectie bestaatuit vijf rozenrassen, die allen al eenpaar jaar geleden zijn ingestuurdvoor de keuringen in het HaagseWestbroekpark.Echter de Rosa ‘Louis Couperus’ isop10 juni, zijn geboortedag, feeste-lijk gepresenteerd door hetGenootschap in de Haagse binnen-stad.R. Lucrezia (‘PEAkismet’), plantjaar2008 won al in 2011 brons in DenHaag.

SpanningWij hebben de rozensoorten opge-zocht in het rosarium van hetWestbroekpark. Vanwege het koudevoorjaar waren de struiken op 1 juninog in diepe rust.In een brochure van hetGenootschap vond ik afbeeldingen eneen korte omschrijving.

Rosa Louis Couperus (‘PEAhansom‘),vak 235, Paviljoenhof, plantjaar 2011Kleur: zacht roze, lichte geur.Eindkeuring in afdeling B van hetconcours.Bij voldoende punten mag het rasmee gaan doen in afdeling C, oftewelde competitie om de Gouden Roos.

Rosa Metamorfoze (‘PEAkettle’), vak 131, Voorhof, plantjaar 2009Kleur: geel, lichte geur, charmantetrosroos, uitbundig bloeiend. Zit alin afdeling C van het concours.In 1897 publiceerde Couperus zijnroman Metamorfose over de ontwik-keling van de jonge schrijver HugoAylva van dichter tot gevierdromancier. Zelf heeft Couperusgezegd dat dit boek autobiografischeaspecten bevat, maar hij heeft ookgezegd dat het een roman is en geenautobiografie:’Ik leef in een meta-morfozse. Meer niet’.

Rosa Psyche (‘PEAkathleen’), vak 138,Voorhof, plantjaar 2011Kleur: roze, gevulde bloem, een roosom verliefd op te worden.Eindkeuring afdeling B van het con-cours.Psyche (1898) is Couperus’ eersteallegorische sprookjesroman.Couperus beschrijft de zwerftocht

‘Zoo ik dan iets ben, ben ik een Hagenaar’Louis Couperus Jubileumjaar 2013

150 jaar Louis Couperus

R. Louis Couperus (‘PEAhansom’) R. Fidessa (‘PEAkoala’)

Louis Couperus’ werkCouperus’ werk is even veelzijdig alsomvangrijk. Hij schreef psychologi-sche, historische en mythologischeromans, reisbeschrijvingen, sprook-jes, feuilletons en gedichten. Veel vanzijn romans zijn bewerkt tot toneel-stuk, (televisie)film of hoorspel.

Het genootschapHet Louis Couperus Genootschap isin 1993 opgericht om liefhebbersvan het werk van Couperus bijeen tebrengen en wetenschappelijk onder-

R. Metamorfoze (‘PEAkettle’)

Door heel Nederland (en in Vlaan-deren) zijn er activiteiten om de aan-dacht voor de auteur en zijn werkeen nieuwe impuls te geven. Dat doethet Genootschap niet alleen. Tal vanorganisaties en musea bleken bereidom samen te werken. Zo ook in DenHaag , stad van de rozen!Vier rozenrassen zijn vernoemd naarwerken van Couperus en als klap opde vuurpijl : Rosa ‘Louis Couperus’.

BloemenBij een feest horen bloemen. Het


19

van het gevleugelde meisje Psyche.Psyche is de onbevangen, onschuldi-ge mens, die niet de druk vanHebben en Weten ondergaan heeft.Couperus was bijna verliefd op delieftallige Psyche.

Rosa Fidessa (‘PEAkoala’), vak 324,Panoramahof, plantjaar 2011Kleur: zacht roze, open tere bloemen.Eindkeuring afdeling B van het con-cours.Fidessa is Couperus’ tweede sprookje(1899).De naakte nimf Fidessa wordt ver-liefd op de sombere ridder Sans-Joye. Fidessa’s naakte onbevangen-heid stuit in de gepantserde mensen-wereld op weerstand. Ze moet ver-schillende beproevingen doorstaanom als mens bij haar geliefde terugte keren.

In de tere tinten van de lieflijke R.‘Fidessa’ zien we Fidessa’s tere rozeblanke huid terug.

Rosa Lucrezia (‘PEAkismet’), vak 600,Achterhof, plantjaar 2008Bloedrode, overvloedig bloeiendetrosroos. Afdeling C van het con-cours.Couperus’ verhaal Lucrezia (1920)gaat over de jonge Lucrezia Borgiaanno 1500. De mooie dochter van depaus Alexander Borgia heeft eengewelddadig leven, vol bloed enellende.

Ga deze rozenrassen vanaf half julibewonderen. Dan is ook bekendwelke ‘Couperus’ rozen in de prijzenzijn gevallen. We zijn benieuwd.

Mariette Edelman R. Lucrezia (‘PEAkismet’)

Rosa ‘Maria Liesa’ als treurroosBij een bezoek aan het Westfalenpark in Dortmund in juni 2011 werd ik getroffen door een imposante rozerode treurroosop stam, een geweldig exemplaar. Hij torende boven me uit en was wel anderhalve meter breed. Een stamroos van zulkeafmetingen had ik nog nooit gezien. Toen ik op het bordje keek, bleek het om R. ‘Maria Liesa’ te gaan, van ene broederAlfons Brümmer. Ik had deze roos tot dan toe slechts eenmaal gezien als woest groeiende rambler en zou nooit op degedachte gekomen zijn hiervan een stamroos te kweken. Iemand anders dus wel. De reus stond zeer beschut, zodat dewind er geen vat op zou kunnen krijgen. Thuisgekomen keek ik in Climbing Roses of the World van Charles Quest-Ritson om wat meer over broeder Alfons te wetente komen. Hij leefde van 1874 tot 1946 en was een Augustijner monnik die in verschillende kloosters van zijn orde inZuid-Duitsland als broeder-tuinman heeft geleefd en gewerkt. Hij hield van rozen en zaaide ze ook. Op zeker momentging hij ook zelf kruisen. Een aantal van zijn rozen is bewaard gebleven in Sangerhausen maar de enige van zijn rozen dienog in de handel is, is R. ‘Maria Liesa’ ook wel geschreven R. ‘Maria Lisa’. Volgens Quest-Ritson is het ook zijn beste roos.De enkele bloemetjes zijn roze en hebben een wit hart en gele meeldraden. De roos bloeit eenmaal, maar lang en begintdaar wat laat in het ramblerseizoen mee. Broeder Alfons was lid van de Verein Deutscher Rosenfreunde en was daarinactief voor zover zijn religieuze plichten het hem toestonden. Hij heeft zelfs artikelen geschreven in de toenmalige DuitseRosenzeitung. Die zal ik nog eens nasnuffelen. Mocht ik iets aardigs vinden van zijn hand, dan laat ik u dat nog weten.Medebroeders mopperden jaren na zijn dood nog dat hij te weinig bad en te veel met zijn rozen bezig was. Hoe het ookzij, met R. ‘Maria Liesa’ heeft hij ons een mooie roos nagelaten. Opeens vraag ik me af: zou hij de winter van 2012 goeddoorgekomen zijn? Ik moet dus nog eens naar Dortmund, waar in dit Westfalenpark heel veel mooie en interessanterozen staan, zowel wilde, historische als moderne. door Ien Hempenius

R. ‘Maria Liesa’ R. ‘Eichsfeldia’, Alfons BrümmerR. ‘Alfons Brümmer’, longicuspis hybridevan Jean-Pierre Vibert II


20

KloostersIn het onrustige Europa van de vroegeMiddeleeuwen waren de ommuurdekloosters aanvankelijkde enige plaatsen waar men zich veiligkon wanen. De kloosters werden dedragers van een nieuwe beschaving enhet doorgeefluik van de antieke cul-tuur. Het vroegste Europese kloosterwerd in 529 n.Chr. op de MonteCassino, een berg ten zuiden vanRome, door de monnik Benedictusgesticht. Voor de naar hem genoemdeOrde stelde Benedictus (ca. 480-547n.Chr.) de Regula monachorum op,regels volgens welke de kloosterlingendienden te leven, ook wel samengevattot het devies Ora et Labora (Bid enWerk). Naast contemplatie moest ookfysieke arbeid worden verricht, zoalswerken in de kloostertuinen.Het kopiëren van geschriften behoordeeveneens tot de taken van de monni-ken. Niet alleen religieuze werken,maar ook antieke manuscripten metbetrekking tot landbouw, plant- engeneeskunde schreven zij over, ondermeer van de Griek Theophrastus (ca.370-285 v.Chr.). Deze natuurvorserbeschreef in zijn Historia de Plantis(Geschiedenis van de plant) vijfhon-derd planten en verdeelde als eerste deplantenwereld in groepen. Hij wordtbeschouwd als de grondlegger van deplantkunde. Een andere belangrijketheoreticus op landbouwkundig gebiedis de Romein Columella uit de eersteeeuw na Christus (zie mijn artikelRomeinse rozen in Rozenbulletin nr. 159van april 2012). Een derde voorbeeld isde Griekse geneesheer PedaniosDioscorides, eveneens uit de eersteeeuw na Christus, die in zijn beroemdewerk De materia medica libri quinque(Vijf boeken over geneeskrachtige stof-fen) uit ca. 50 n.Chr. alle toentertijdbekende planten beschreef, niet alleenvanuit medicinaal oogpunt maar ookheel nauwkeurig naar hun vorm. Zoook de roos (afb. 1).

Geen fysieke sporenVanaf de zevende eeuw namen kloos-ters in aantal en rijkdom toe en ont-

stonden er bloeiende kloostergemeen-schappen. Vooral de kloosters van deOrde der Benedictijnen ontwikkeldenzich tot centra van wetenschap en

kennis. Dergelijke monasteria verbreid-den dus niet alleen het christelijkgeloof, maar bliezen ook de land- entuinbouw nieuw leven in. En belang-rijk in dit verband, zij legden klooster-tuinen aan met daarin de roos. Helaaszijn alle fysieke sporen hiervan uitge-wist. We moeten het doen metbeschrijvingen en afbeeldingen. Dezedocumenten geven concrete aanwijzin-gen over het in cultuur brengen vangewassen. Ze getuigen ook van detoenmalige maatschappijvorm, eenfeodale en theocratische (op Godgerichte) samenleving. De belangrijkstezijn de volgende drie werken, die hier-na worden besproken:- het kloosterplan van Sankt Gallen- de Hortulus van Walahfrid Strabo - de Capitulare de villis

Het kloosterplan van Sankt GallenHet beroemde kloosterplan van hetZwitserse Sankt Gallen is in feite eenop perkament getekende plattegrondvan een compleet benedictijner kloos-ter. Het dateert uit ongeveer 820 en ishet oudst bewaarde bouwplan uit de

Rozen in de vroege Middeleeuwendoor Tjitske Brolsma

Na de ineenstorting van het Romeinse Rijk in 476 na Christus en dedaaropvolgende volksverhuizingen ging veel van de bestaande kennisen kunde verloren. Zo ook de tuinkunst en de rozencultuur. Bovendienhad het vroege Christendom niet veel op met de roos, die tijdens hetheidense Romeinse Keizerrijk synoniem was aan verkwisting en losban-digheid. Rozen en rozentuinen werden daarom zo goed als weggezui-verd. Pas bij christelijke kloosters werd de eerder zo geliefde roos in erehersteld, aanvankelijk als nutsplant.

Rozenstruik uit een rijk geïllustreerde 6eeeuwse Byzantijnse kopie van het manu-script De materia medica van PedaniosDioscorides

Afb.2 Facsimile van het kloosterplan vanSankt Gallen uit ca. 820 n.Chr. (112 x77 cm)

Afb.3 Verklaring van het kloosterplan: I = paradijs; 7 = kruisgangtuin; 19 = huis vande geneesheer; 20 = kruidentuin; 22 = moestuin


21

Middeleeuwen en één van de vroegstedocumenten met aanwijzingen voor deinrichting van kloostertuinen. Hetwerd opgetekend in het benedictijnerPirmin-klooster, gelegen op het eiland-je Reichenau in het Bodenmeer. Beidekloosters onderhielden nauwe banden.De kloostergemeenschap werd in 612door de Ierse monnik Gallus gestichtop de plaats die nu zijn naam draagt:Sankt Gallen. Het Galluskloosterbeleefde in de negende eeuw een tijdvan godsdienstige, wetenschappelijkeen economische bloei. In de lateMiddeleeuwen werd Sankt Gallen zelfseen kloosterstaat, een geestelijk vor-stendom. Haar Stiftsbibliothek behoorttot de oudste bibliotheken van Europa.Hier bevindt zich het orginele klooster-plan en een facsimile, die permanent is tentoongesteld(afb. 2). Het grondplan geeft een dui-delijke voorstelling van een zelfvoor-zienend kloostercomplex. Maar hetmoet worden gezien als een ideaalplan,een voorbeeld voor andere benedictij-ner kloosters. Binnen de context vandit artikel is van belang dat naastruim vijftig gebouwen vier verschil-lende tuintypen zijn aangegeven. Hetgaat om een kruisgangtuin ofteweleen hortus contemplatione - een over-wegend groenblijvende tuin -, eenboomgaard annex begraafplaats, eenmoestuin en een geneeskruidentuin. Inde twee laatstgenoemde tuinen staande plantennamen ingetekend (afb. 3 en4). De geneeskruidentuin of herbulari-us, die in de hoek bij het onderkomenvan de geneesheer, de apotheek en hethospitaaltje ligt, is ingedeeld in zestienplantenbedden, elk bestemd voor éénplantensoort. In de randbedden, die hetdichtst bij het huis van de arts liggen,staat vermeld; lilium en rosas, lelie enroos. De bronnen zijn het er over eensdat hier met lilium de witte lelie(Lilium candidum L.) en met rosas degallicaroos ofwel de Franse roos (Rosa

gallica L.) wordtbedoeld (afb. 5 en6). De roos is hierduidelijk een nuts-plant, die werdaangewend voormedicinale doelein-den. Ze was destijdszelfs één van demeest veelzijdigeheilplanten. Destijdsbestonden degeneesmiddelenoverwegend uitplanten of planten-delen en daaruitbereide producten.De monniken ver-gaarden hun medi-sche kennis door

het bestuderen van klassieke auteursals Dioscorides die in zijn De materiamedica de geneeskrachtige planten,hun werking en toepassing noemt.Ook eigen waarneming en ervaringwas belangrijk. Maar aan dit alles laghet Geloof ten grondslag, want zonderGeloof en Gods goedheid was waregenezing niet mogelijk. Zo werden demonniken de geneesheren van deMiddeleeuwen. Het aantal van zestienkruiden die zijn ingetekend op hetplan, steekt nogal karig af bij de hon-derden planten die Dioscorides noemt.Maar het gaat bij het kloosterplan vanSankt Gallen om een voorbeeld datniet tot in detail is uitgewerkt.Waarschijnlijk zijn alleen de belang-rijkste geneeskrachtige kruiden uit dietijd vermeld.

ParadisiacumOp het kloosterplan komt naast dehiervoor genoemde tuinen een heel

zeldzame tuin voor. Namelijk eenparadisiacum, een paradijs. Deze naamis afgeleid van het Oud-Perzischewoord pairidaeza, hetgeen zoveel bete-kent als omhaagde hof. Hiermee werdde halfronde, westelijke voorhof vande kloosterkerk aangeduid. Zo’n hofwas ontworpen naar voorbeeld vaneen atrium ecclesiae bij vroegchristelijkebasilieken, zoals de Sint Pieter in Romeuit ca. 320. Hier konden de gelovigenzich door middel van rituele handelin-gen zoals reiniging bij een waterbron,voorbereiden op de dienst. InDuitstalige streken werd zo’n voorhofook wel Rosengarten genoemd. Naastmythologische overleveringen als deRhodope, de rozentuin van deOlympische Goden, kan van invloedzijn dat voorchristelijke Germaansecultusplaatsen, omgeven door wilderozenhagen, ook rozentuinen werdengenoemd. Het paradisiacum was openof gedeeltelijk overdekt en beplant. Ophet grondplan draagt de westelijkevoorhof aan de buitenzijde het Latijnseopschrift: ‘Hic muro tectum impositumpatet atque columnis’, ‘hier is een opendak op muren en zuilen gelegd’. Enaan de binnenzijde staat de tekst: ‘Hicparadisiacum sine tecto sternito cam-pum’, ‘een paradijselijk veld zal zichhier zonder dak uitstrekken’.Aannemelijk is dat dit open veld wasbeplant. Een concrete aanwijzing voorde soort beplanting staat echter nietop het plan vermeld, maar de aandui-ding paradisiacum laat de mogelijkheidopen van een beplanting met rozen.

HortulusEen tweede document dat ons iets overde roos in de vroege Middeleeuwenvertelt, is het gedicht De cultura hortorum, beter bekend alsde Hortulus (Het tuintje). Het is eenleerdicht over een kloostertuin enwordt beschouwd als een pronkjuweelvan de middeleeuws-latijnse poëzie.

Afb. 4. Kruidentuin van Sankt Gallen, detail van het kloosterplan

Afb. 5. Lilium candidum L.

Afb. 6. Rosa gallica L.


22

Het behoort tot de vroegst overgele-verde horticulturele literatuur uit deMiddeleeuwen. Het werk is omstreekshet jaar 840 opgetekend doorWalahfrid Strabo (808-849), abt vanhet Pirminklooster te Reichenau.Walahfrid, monnik en geleerde, lietondanks zijn korte leven een omvang-rijk oeuvre na van hoofdzakelijk theo-logische werken. Het gedicht is opge-dragen aan Walahfrids vroegere leer-meester Grimaldus, toentertijd abt vanhet klooster. Het originele handschriftvan de Hortulus is verloren gegaan,maar een afschrift uit de tweede helftvan de negende eeuw bevond zich tot1509 in de Stiftsbibliothek van SanktGallen, waarna het langs avontuurlij-ke weg belandde in de bibliotheek vanhet Vaticaan (afb. 7). In de Hortulusbezingt Walahfrid in 444 hexameterszijn eigen tuintje. In de eerste drie ver-zen vertelt hij op levendige wijze overde arbeid in de tuin, in de volgende 22geeft hij van even zoveel planten eenbeschrijving van hun uiterlijk, hunreuk, smaak en geneeskrachtige wer-king. Hij besluit zijn gedicht met eenbijzondere lofzang op de roos en delelie. Een vertaling uit het Latijn doorVincent Hunink luidt als volgt:

Was ik niet moe de weg nog voort te gaanen schrok de opzet van een heel nieuw liedmij niet af, dan zou ik goud uit het Lydisch landen blank Arabisch edelgesteente leggenom rozenstruiken! Ons Germaans gebieden het grote Gallië zijn gespeend van purper:maar de donkerrode bloem met gulden bloesemmaakt dit ieder jaar weer goed. Zijn kracht en geurgaan al wat groeit en bloeit zozeer te bovendat hij met recht ‘de bloem der bloemen’ heet.Men trekt er naar hem genoemde olie van,die uitkomst brengt bij vele soorten kwalengeen mens weet hoeveel, te veel om op te sommen.Daarnaast een welbekende bloem, de lelie,wier fijne geur de lucht nog meer doordringt.

[..….]

Beide beroemde bloemen staan al eeuwensymbool voor het allerhoogste in de Kerk:zij plukt de roos in het martelarenbloeden draagt ook, stralend van geloof, haar lelies.O Moeder Maagd, gij Moeder van een Zoon,o ongeschonden Maagd en bruid van een man,bruidje, duif, vorstin, trouwe vriendin:pluk rozen voor oorlog, lelies voor vredestijd !Uw bloesem stamt van de koningsstam van Jesse,uw enige Zoon, de borg voor het oude geslacht.Hij wijdde de lelies door Zijn woord en leventerwijl Zijn dood de rozen kleurde. Beide,vrede en strijd, liet Hij Zijn Kerk op aarde,en beide zeges wacht een eeuwige roem.

Van zowel de roos als de lelie behan-delt de dichter hun symbolische ver-knoping met de christelijke heilsleer.Zij staan voor het allerhoogste in de

kerk, de roos voor het martelaarschap,de lelie voor de zuiverheid van hetgeloof. In de apotheose van het gedichtgaat het niet over de MoedermaagdMaria, maar over Christus, de Kerk enhet Geloof als meest verheven onder-werpen. De uitbundige Mariavereringis van later datum, evenals de afbeel-dingen van haar met roos en lelie.Voor Walahfrid had de roos niet alleengrote religieuze betekenis. Hij zag haarook als een plant die alle andere over-treft, als ‘de bloem der bloemen’ entegelijk als een panacee, een geneesmid-del tegen alle kwalen. Vergelijking vande kruiden in Walahfrids tuintje metdie in de kruidentuin van Sankt Gallentoont aan dat tien soorten overeenko-

leerde richtlijnen voor het beheer vande keizerlijke landgoederen binnen hetuitgestrekte Frankische Rijk, waarin dekeizer de grootste grondbezitter was.Traditiegetrouw wordt de Capitularetoegeschreven aan Karel de Grote (742– 814), maar tegenwoordig denkendeskundigen dat deze verordening isuitgevaardigd door diens zoonLodewijk de Vrome die van 814 tot1840 regeerde. Aan het keizerlijk hofte Aken werd Walahfrid Strabo overi-gens als twintigjarige monnikbenoemd tot leraar van Lodewijkszoon, de latere keizer Karel de Kale.Het zeventigste hoofdstuk van deCapitulare geeft een opsomming vantuingewassen, die op de keizerlijkelandgoederen moesten worden aange-plant om de diversiteit te vergroten(afb. 9). In totaal worden 89 soortenvermeld: 73 nutsplanten zoals krui-den, groenten en medicinale gewassenen 16 verschillende fruitbomen. Vandeze 73 nutsplanten staan 33 ook ver-meld op het kloosterplan en in deHortulus. Het hoofdstuk begint met dewoorden: ‘Volumus quod in horto omnesherbas habeant, id est: lilium, rosas … ‘,‘ Wij wensen dat men in de tuinen allekruiden zal hebben, dat wil zeggen:lelie, roos ….’ . Beide worden tot demedicinale planten gerekend. In diversebronnen geeft men als Lilium zowelLilium candidum L., de witte lelie alsIris germanica L., de Duitse zwaardlelieaan en bij Rosas de Rosa canina L., dehondsroos. (afb. 10) Beschrijvingen enafbeeldingen ontbreken helaas in deCapitulare. De in de verordening ver-melde gewassen zijn te beschouwenals de toentertijd meest gebruikte cul-tuurplanten. Ze vormen de neerslag

Afb. 7. Latijnse tekst van vers XXVI over de roos uit het Hortulus gedicht

Afb. 8. Kruidentuintje van hetPirminklooster te Reichenau anno 2007

(foto: Jolco Brolsma)

men (afb. 8).Capitulare de villisOok op wereldlijk gebied wordt mel-ding gemaakt van de roos en wel in deCapitulare de villis vel curtis imperii(Verordening voor landbouwbedrijvenen koninklijke Paltsen) kortwegCapitulare de villis genoemd. Het is eenomvangrijke verordening met gedetail-


23

Afb. 9. Begin van hoofdstuk LXX uit de Capitulare de villis

van de traditionele kennis en geven eenindicatie welke planten noodzakelijk ennuttig werden bevonden. Het origineelvan de Capiltulare is verloren gegaan.Gelukkig bestaat een uit omstreeks hetjaar 840 daterend afschrift, dat zich inde Herzog August Bibliotheek te

Wolfenbüttel in Neder-Saksen bevindt. Hoewel met de ineenstorting van hetRomeinse Rijk de roos als cultuurplantzo goed als verdween, blijkt dat in devroege Middeleeuwen de roos opnieuween geliefde plant is geworden. Nietalleen om haar geneeskrachtige eigen-

schappen, maar ook om haar schoon-heid. Bovendien is de roos gekerstenden tot symboolplant voor hetChristelijke geloof uitgegroeid.

Bronnen:D. Hennebo: Gärten des Mittelalters,1987 R. De Herdt e.a.: History in Flowers,Gentse Floraliën, 2008V. Hunink: Hortulus, de kloostertuinvan Walafried Strabo, 2004E. Tremp, K. Schmuki en T. Flury :Eremus und Insula, St. Gallen und die

Afb. 10. Rosa canina L. (foto: Andrew Butco)

Å Zevenhofstedenstraat 9 4515 RK IJzendijke 3 06 - 129 050 85u [email protected] U www.bierkreek.nl

Keuze uit ruim 1.400soorten 100% biologischgeteelde rozenVerzending door heel Nederlandop pot en kale wortel

NIEUW

Mestop maat

Voor elke grondsoort en

elk jaargetij een eigen

mest. Ook voor úw

rozen hebben wij de

juiste oplossing!


24

Rozen fotograferen met de digitalecameraRozen fotograferen met een digitalecamera is meer dan op het LCD-schermpje kijken en afdrukken. Hetmenselijk oog corrigeert namelijk opnatuurlijke wijze de belichting enomgeving van het object, terwijl decamera het licht en context exactweergeeft zoals het in werkelijkheid is.Bij het zien van een roos in de vollezon werken oog en hersenen samenom de felheid van het licht te tempe-ren en ook gradaties in de schaduwde-len van het beeld te laten zien. Neemspontaan een foto op zo’n moment enroos en omgeving contrasteren heelsterk: de roos op de foto heeft heellichte tot witte plekken, terwijl deomgeving uiterst donker tot zwart is.Het resultaat wordt wel ‘maan rozen’genoemd: een volle maan tegen eenzwarte lucht.

Een digitale camera neemt de fotograafveel technisch werk uit handen, zodathij zich kan concentreren op de crea-tieve kant van het fotograferen. Datneemt niet weg, dat gewenste aanpas-singen altijd mogelijk blijven; toch eenkwestie van uitproberen.Onderstaande tips kunnen u daar wel-licht bij helpen.

VoorbereidingOm een mooi plaatje van een enkeleroos te maken is het raadzaam eersthet object te kaderen met een zoge-naamde ‘vinger-lens’: maak van dui-men en wijsvingers een raampje enhoud dat dusdanig, dat u de roos in dedoor u gewenste positie in het raampjeziet. Controleer daarbij of er storendeelementen zoals propjes papier, plastic,peuken etc. binnen het raampje zicht-baar zijn en haal die weg. Buig over-hangende takken, die schaduwen overde roos geven of zelfs in beeld komen,weg. Als het aldus ontstane plaatje ubevalt, kunt u de camera ter handnemen. Of beter nog, op een statiefplaatsen. Het gebruik van een statiefwordt sterk aangeraden; hoe stabiel dehand ook moge zijn, bij het afdrukkenis er toch altijd iets van beweging,waardoor de foto onscherp wordt. Omhelemaal zeker van stabiliteit te zijnkunt u ook nog een ontspannerkabel-tje gebruiken, zodat u de camera hele-maal niet meer hoeft aan te raken. Demeeste camera’s hebben ook een zelf-ontspanner. Dat is een andere moge-lijkheid om bewegen van de camera tevoorkomen. Leest u daarvoor de hand-leiding nog eens na.

BelichtingDe beste optie om een mooi resultaatte krijgen is te fotograferen op een hel-dere, maar bewolkte dag. Maar als dieene roos die u zo graag wilt vastleg-gen nu eenmaal op een heldere zonni-ge dag op haar top is? Het moeilijkstemoment om een mooie foto te makenis rond het middaguur op zo’n helderezonnige dag. Dat helle licht vervaagtde kleuren van de bloem en benadruktde donkere omgeving teveel. Op zulkedagen is het beter om of in de vroegeochtend of in de late namiddag tefotograferen. Het zonlicht valt danniet van bovenaf op de bloem, maarstrijkt er meer overheen. Is het welheel helder weer, maar zijn er ookwolken in de lucht, wacht dan metafdrukken tot een wolk voor de zonschuift. Als alternatief kunt u ook eendoorschijnend zonneschermpje gebrui-ken. Anderzijds kan het mogelijk zijn,dat de schaduwzijde van de roos watextra licht kan gebruiken. Neem daar-voor een stevig stuk wit papier, des-noods op een karton geplakt en houddit zodanig dat het licht op de donkereplekken reflecteert.Bij het maken van foto’s van bijvoor-beeld een hele border met rozen is deideale belichting juist een heldere zon-nige dag met wat wolken in de lucht.Maar ook hier geldt: de bloemen ziener op hun best uit als ze niet direct inhet volle zonlicht staan. Stel uwcamera dus op en wacht tot een lichtewolk voor de zon schuift en druk danpas af.

CompositieAls u een enkele roos wilt fotografe-ren, bedenk dan, dat de achtergrondhet geheel spannender kan maken.Kader de roos niet precies in het mid-den, maar verschuif het beeld watnaar de zijkant of een hoek van hetkader. U kunt er daarbij voor kiezenslechts een (groot) deel van de roos inbeeld te brengen, zodat er ook wat

achtergrond te zien is. Het maakt defoto interessanter.

Het resultaat bekijkenNu de foto is gemaakt wordt het tijdom het resultaat te bekijken. Vrijwelalle digitale camera’s zijn voorzien vaneen zogenaamd histogram: een grafiekin de afspeelmodus dat de verdelingvan de lichte en donkere pixels op defoto weergeeft. Het ideale histogramvertoont een hobbelige klok-curve, dateen hele serie pixels van uiterst lichttot uiterst donker weergeeft. Hetmerendeel van de pixels dient zich indrie/vijfde van het midden van hethistogram te bevinden met steedsminder pixels die de donkere schadu-wen aan de linkerzijde en de lichtereplekken aan de rechterzijde aangeven.Mocht het histogram niet aan dit beeldvoldoen en ook de foto zelf niet aanuw verwachting beantwoorden, danzit er niets anders op: ….. uithuilen enopnieuw beginnen! Ik wens u veelfotografeerplezier.

Maria van Zonneveld

Herhaalde oproepOude Rozenbulletins

niet weggooienHet komt nogal eens voor dat(nieuwe) leden ons vragen omoudere Rozenbulletins.Zelf zou ik ook heel graagRozenbulletins van voor 1995 inbezit krijgen. Verder ben ik bezigeen zo compleet mogelijke collectieRozenbulletins samen te stellen voorde Bücherei des DeutschenGartenbaues die verbonden is aan deTechnische Universität in Berlijn.Dat is de grootste bibliotheek op hetgebied van planten tuinbouw enlandschapsarchitectuur van Duits -land.Mocht u oude Rozenbulletins wegwillen doen, neemt u dan contactmet mij op.Dan kunnen we overleggen hoe wijdeze van u naar mij krijgen.Ien Hempeniusa.hempenius inter.nl.nettel: 0343 562533

Jaargang 41 nummer 149

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging

november 2009


Nieuwjaarsbijeenkomst

in Haarlem

De rosaria van

Leonard Springer

De roos en de dame...

Line Renaud

Verslag rozenreis

East Anglia

Darwin en rozen

Rozengeuren

www.worldrose.org

De Nederlandse Rozenvereniging

is aangesloten bij de World

Federation of Rose Societies

Elsing Hall, reis Engeland 2009

R. ‘Frau Hélène Videnz’, multiflora hybr.(Peter Lambert 1904)

Jaargang 42 nummer 151

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging

april 2010


Multifloraramblers

Rozen uit Nederland voor herdenkingscentrumSrebrenica

Rosendael en de rozentuin

Excursieprogramma 2010

Open tuinen van leden

Nieuwe ADR rozen 2009

Over winterhardheid

www.worldrose.org

Onderstaand artikel is ontleend aan een artikel van fotograaf John P. Mattia, gepubliceerd in het november/december 2012 nummer van“American Rose”, het tijdschrift van de ‘American Rose Society’.

Ludwig Taschner in actie


25

“De man die ik nu toespreek, zette zichniet in voor de export, maar exporteerdezelf. En met groot succes.

Theo Ruijs, uw grootvader Bonne Ruijsbegon in 1888 een kwekerij inDedemsvaart. De zaden, planten enbomen werden verkocht aan mensen in debuurt. In 1969 nam u het bedrijf overvan uw vader en u ging de zaden, plan-ten en bomen verkopen in Frankrijk,Italië, Denemarken en Zweden. Hetbedrijf groeide, het verhuisde naar

Leimuiden en er kwamen zusterbedrijvenin China en India. Een heel eind weg, vanDedemsvaart.

En ondanks uw inzet voor uw eigenbedrijf, vond u nog tijd om u in te zettenvoor de sector als geheel. Als bestuurslidvan Plantum en van de VasteKeuringscommissie en van organisatiesals de Vereniging vanRozenvermeerderaars, de AlgemeneKwaliteitsdienst Tuinbouw en deStichting Prophyta.U heeft zich verdiept in de juridische

aspecten van het kweken – niet alleen tenbehoeve van uzelf, maar voor de hele sec-tor. Want ook een bloem kan eenGedeponeerd Handelsmerk zijn. Zo heeftdie prachtige Baccara-roos, één van de

pronkstukken van uw bedrijf, de bekendekleine R in een cirkeltje bij de naam. Diejuridische bescherming heeft u behalve inNederland ook in China en India voorelkaar gekregen. In China is het kwekers-recht zelfs opgenomen in de nationalewetgeving. De arm van Theo Ruijs reiktver.

Eén roos uit uw collectie wil ik vandaagnog noemen. Dat is de witte klimroos metde naam R. ‘Clear Water’. Een project datu samen met de Rotary Club van Amstel-

veen heeft bedacht enontwikkeld. De klim-roos wordt verkochtop markten in heelNederland en viaInternet. De opbrengstis bestemd voor eenproject in Kenia. Datlevert watertanks,bomen en planten omerosie tegen te gaan,wc’s, onderwijs inhygiëne en microkre-dieten voor kleineondernemers.

Zo heeft u in uw levenondernemerschapsteeds verbonden metmaatschappelijkebetrokkenheid, hetbelang van uw eigen

onderneming met inzet voor het collectief.Daar kunt u trots op zijn.

Theo Ruijs,Het doet mij dan ook veel genoegen u temogen meedelen dat het Hare Majesteitde Koningin heeft behaagd u te benoementot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.”

(Een bijzondere bijkomstigheid: dit zijn de laatste onderscheidingen dienamens Koningin Beatrix zijn uitge-reikt, red.)

Theo Ruijs en de Lintjesregen 2013 Vrijdag 26 april heeft Minister van Economische Zaken, Henk Kamp,op het departement in Den Haag vier onderscheidingen uitgereikt aanmensen die gedurende hun leven niet alleen hun werk heel goed hebbengedaan, maar zich ook vrijwillig hebben ingezet om ons land, of desector waarin zij werken vooruit te helpen. De vier heren die geëerdzijn hebben alle vier een bijzondere bijdrage geleverd aan deNederlandse economie.

Minister Kamp sprak Theo Ruijs toe met de volgende woorden:

Nieuwigheid inhet sortiment bijJan Spek Rozen

New Dreams (‘VISchabral’)foto: Jan Spek Rozen

R. New Dreams (‘VISchabral’) vande Belgische veredelaar MartinVissers (winnaar van de GoudenRoos 2012 van Den Haag) is eenklimroos van zo’n 3 meter hoog,maar kan ook gebruikt wordenals heesterroos. Het is een echtemoschatahybride. Een prachtigeroos met rode knoppen, die ope-nen naar gevulde bloemen met eengrootte van 6 tot 8 cm; de buiten-ste rand van de bloemen is zachtroze en naar het midden toe helderabrikooskleurig, later verbloeiendnaar roze. Bovendien heeft dezeroos een heerlijke ouderwetserozengeur. Het is een zeer gezondegroeikrachtige roos. Desgevraagd vertelde Martin onsde afstamming: de moeder is R. ‘Echo’, een zalmroze trosroosvan Lens uit 1970 en de vader isde moschatahybride R. Alden Biesen(‘LENgrati’) met roze bloemetjesmet een wit hart, ook van Lens.

Geen TOProospredicaat 2012

Na drie opeenvolgende jaren vankeuring door de VKC op de loca-ties Winschoten, Lottum,Boskoop, Zoetermeer en hetWestbroekpark in Den Haag,heeft geen van de in aanmerkingkomende rassen de benodigdepunten gehaald om het predicaatte behalen; te weten gemiddeldeen 6½, en voor klimrozen een 6.

Els de Krijger

Minister Kamp speldt Theo de onderscheiding op


26

Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum LOTTUMGrubbenvorsterweg 26 • 5973 NB Lottum • Tel. 077 - 4631674 • Fax 077 - 4632971

[email protected] • www.tuincentrumlottum.nl

TUINCENTRUM

LOTTUMRozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum Lottum:

Rozencentrum in Rozendorp Lottum, Klimrozen, ramblers, Engelse rozen, moderne rozen, ouderwetse rozen, minirozen, bodembedekkende rozen etc.

Ruim 950 soorten volle grond (okt. - april), vanaf mei ruim 450 soorten in pot.Assortimentslijst op aanvraag. Ook andere tuinplanten in groot assortiment.

Beslist de moeite waard.

Over rozen, 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden en de GrooteRozententoonstelling 1913

Omdat begin juni dit jaar vrijwel geenroos in bloei stond wil de redactie ukennis laten maken met Boskoop en derozen wat later in het jaar.Ter gelegenheid van de viering van het100-jarig bestaan van het Koninkrijkder Nederlanden werd in 1913 de eer-ste ‘Groote rozententoonstelling’ inBoskoop gehouden. Nu, in 2013, vie-ren we het 200-jarig bestaan van hetKoninkrijk. HetBoomkwekerijmuseum wil daaromdeze traditie voortzetten met een ten-toonstelling waarin rozen, Koninkrijken de Rozententoonstelling centraalstaan in een grote binnen- en buiten-expositie.De koepel, zoals die sinds 1932 in hetrosarium aan de Parklaan staat, vormthet middelpunt van de binnenexposi-tie. De geschiedenis van de roos, docu-menten, (trouw)foto’s en objecten,alsmede de video Van rozenbottel totbloeiende struik, zullen in een kleurigeen rozenrijke omgeving te zien zijn.In de museumkwekerij en voortuinzullen vele bijzondere rozenrassen tebewonderen zijn.De binding van diverse leden van hetKoninklijk Huis met Boskoop in devoorbije 200 jaar wordt door middelvan informatiezuilen getoond.Een bezoek eind juli tot 22 septemberwordt warm aanbevolen.Di t/m vrij van 10.00 tot 16.30 uur.Zat van 10.00 tot 16.00 uurToegangsprijs wisseltentoonstelling a 4.00Gratis toegang voor Museumkaart -houders

Boomkwekerijmuseum BoskoopReijerskoop 542771 BR [email protected]

Boomkwekerijmuseum BoskoopWisseltentoonstelling ‘Schot in de Roos’


27

Hoe lang blijft een roos geuren?Het is niet altijd rozengeur en maneschijn. Eeuwig duurt heel lang. Langer danrozengeur. Als de rozen in je tuin uitgebloeid zijn, is er geen rozengeur meer te mer-ken. En ook rozen in een vaas produceren maar enkele dagen geur. Als ze hun blaad-jes laten vallen, verdwijnt ook hun geur. Als je van dichtbij aan zo’n blaadje ruikt,zal het nog een tijdje geuren, tot het doorzichtig en rot begint te worden en ook delaatste geur weg is.

Dat komt omdat je de term ‘geur produceren’ letterlijk moet nemen. Rozen- en ande-re bloemen- maken hun geur. Er zijn continu ingewikkelde chemische processen aande gang, die een minuscule hoeveelheid geurstoffen opleveren. De geurstoffen ver-dampen bijna even snel als ze geproduceerd worden. In de vaas blijft een bloem nogeen paar dagen in leven, en zo lang blijft ze geuren.

De ene geur vervliegt sneller dan de andere. De meeste geuren zijn chemisch heelingewikkeld. Het is duurder om ze in een chemische fabriek te maken dan om ze uitbloemen te extraheren. Zelf heb je duizend kilogram rozenblaadjes nodig om 1 flesrozengeur over te houden.

Bloemen maken hun geur – en kleur niet voor ons plezier, maar voor het hunne. Ze willen er bestuivende insecten meeaantrekken. Elke bloem evolueerde naar samenwerking met een voor haar geschikt insect. Bijeen zien geen rood; die lok jebeter met blauw, violet en magenta. Bloemen die een smerige geur verspreiden, mikken op vliegen – die kicken op rotvlees. Bloemen die zich specialiseerden in nachtvlinders zijn meestal wit – dat valt op in het donker- en beginnen pas ’savonds te geuren. Als eenmaal de buit binnen is en ze bevrucht zijn, stoppen alle bloemen met geuren. Ze kunnen hunenergie nu beter besteden aan het rijpende zaad.

Bron: Internet – hoe zit dat?

Mariette Edelman

Op 7 juni bestond het UtrechtsRosarium precies honderd jaar. Ditrosarium is het eerste openbaar toe-gankelijk rozenpark in Nederland.Ter gelegenheid van dit feestelijkgebeuren is er een wandelgids versche-nen:Het Utrechts Rosarium. Een cultuurhisto-rische wandeling.

Deze erfgoedroute leidt u langs ver-schillende rozensoorten, unieke kunst-werken en enkele bijzondere panden enelementen in de omgeving van hetrosarium, zoals de Heilig Hartkerk,twee monumentale villa’s en de impo-sante beuk die bijna 160 jaar geledenwerd geplant aan het begin van deEmmalaan.Het rosarium is een rozentuin in debuurt van het Wilhelminapark inOudwijk.In bredere zin ligt de rozentuin in eengroenstructuur die loopt tussen hetWilhelminapark en hetHogelandsepark/Oorsprongpark.Het rosarium beslaat een oppervlakte

van circa 40 bij 80 meter en werd van1911 tot 1913 aangelegd naar ont-werp van de Utrechtse tuinarchitectJ.J. Denier van der Gon. Initiatief totde aanleg was de vereniging vanrozenkwekers Nos Jungunt Rosae (onsverenigen de rozen).De rozentuin kende 11 vakken metdaarin 150 roosvariëteiten en centraaleen fontein.Het rosarium is in beheer bij degemeente Utrecht en vandaag de dagbevinden zich naast diverse rozensoor-ten het beeld Vechtende kalkoenen uit1965 van Theo Mulder en het beeldTwee rustende duiven uit 1985 vanJanco Berman.Het rosarium is erkend als gemeente-lijk monument en kent vrije toegang.

Boekinformatie:Het Utrechts Rosarium. Een cultuurhisto-rische wandelingR. den Hartog13x 21 cm/72 blz./rijk geïllustreerd inkleurISBN 978 94 6148 024 8 Prijs: a 9,95

Utrechts Rosarium 100 jaar

Te koop bij: Uitgeverij MatrijsPostbus 670, 3500 AR UtrechtTel.: 030 - 2343148www.matrijs.com



Uit de ALV 2013 - rozenvereniging.nl · tuinieren met mycorrhiza-schimmels een groot succes annië ... die in China erg populair zijn. Het rozensymposium Inmiddels was het donderdag

Documents