Üniversiteler Ekonomik Büyümeye Nasıl Katkıda Bulunur

Üniversiteler Ekonomik Büyümeye Nasıl Katkıda Bulunur

EditörlerShahid Yusuf ve Kaoru Nabeshima

ÇevirenKadri Yamaç

İnsani GelişmeGELİŞMENİN YÖNLERİ

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

wb406484

Typewritten Text

wb406484

Typewritten Text

38333

wb406484

Typewritten Text

wb406484

Typewritten Text


EditörlerShahid YusufKaoru Nabeshima

ÇevirenKadri Yamaç

© 2011 Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası 1818 H Street NWWashington DC 20433Telefon: 202-473-1000Internet: www.worldbank.orgE-posta: [email protected]

1 2 3 4 5 10 09 08 07

How Universities Promote Economic Growth by Shahid Yusuf and Kaoru Nabeshima

This Work was originally published by the World Bank in English as How Universities Promote Economic Growth in 2007. This Turkish language translation was arranged by Efil Publishing House. Efil Publishing House is responsible for the accuracy of the translation. In case of any discrepancies, the original language will govern.

Bu çalışma ilk olarak Dünya Bankası tarafından İngilizce dilinde How Universities Promote Economic Growth adıyla 2007’de yayınlanmıştır. Türkçe dilindeki çeviri Efil Yayınevince hazırlanmıştır. Çevirinin doğruluğundan Efil Yayınevi sorumludur. Uyuşmazlık durumunda orijinal dil geçerlidir.

How Universities Promote Economic Growth

Copright © 2007 by The International Bank for Reconstruction and Development / World Bank


Copright © 2011 by The International Bank for Reconstruction and Development / World Bank

Bu kitap Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası personeli tarafından hazırlanmıştır.

Bu kitapta yer alan bulgular, yorumlar ve sonuçlar Dünya Bankası İcra Direktörlerinin ya da temsil ettikleri hükümetlerin görüşlerini yansıtmamaktadır.

Dünya Bankası bu çalışmada yer alan verilerin doğruluğunu garanti etmez.

Bu çalışmada herhangi bir harita üzerinde gösterilen sınırlar, renkler, mezhepler ve diğer bilgiler Dünya Bankası adına herhangi bir ülkenin yasal statüsü ile ilgili bir düşünce veya bu sınırların onay veya kabulü anlamına gelmez.

Haklar ve izinler

Bu yayındaki materyalin telif hakları saklıdır. Kopyalamak ve/veya bir kısmını veya tamamını izin almadan aktarmak yürürlüteki yasalara aykırıdır. İmar ve Kalkınma Bankası/ Dünya Bankası, çalışmalarının yayılmasını teşvik eder ve çalışmanın çoğaltılmasına hemen izin verir.

Bu çalışmanın herhangi bir bölümünün fotokopisi veya yeniden basım izni için eksiksiz bilgi içeren talebi lütfen şu adrese gönderin: Copyright Clearance Center Inc., 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, USA; telefon: 978-750-8400; faks: 978-750-4470; Internet: www.copyright.com.

Diğer haklar da dahil olmak üzere, haklar ve lisanslarla ilgili tüm sorular için: Office of the Publisher, The World Bank, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; faks: 202-522-2422; e-posta: [email protected].

Kapak fotoğrafı: The I. M. Pei-designed Landau Building, MIT yerleşkesi.Fotoğraflayan: Stuart DarschKapak tasarım: Naylor Design

üniversiteler ekonomik BüYümeYe nasıl katkıda Bulunur

Genel Yayın Nu.: 106ISBN: 978-605-4334-75-91. Basım, Haziran 2011

eFlatun Basım Dağıtım Yayıncılık Danışmanlık Yatırım ve Tic. Ltd. Şti.©2011Efil©2011Bu kitabın tüm hakları saklıdır. Herhangi bir şekil ya da yöntemle çoğaltılamaz.Sertifika Nu.: 12131

Baskı ve Cilt: Ayrıntı Basımevi

eFlatun Basım Dağıtım Yayıncılık Danışmanlık Yatırım ve Tic. Ltd. Şti.Ahmet Rasim Sokak 18/2 Çankaya/Ankara, TürkiyeTel : (+90) 312 442 52 10GSM : (+90) 541 232 00 96Faks : (+90) 312 442 52 12www.ef i lyayinevi .com

İçindekiler

Önsöz xiGiriş xiiiYazarlar listesi xvKısaAdlarveKısaltmalar xix

Bölüm 1 Üniversite-Endüstri İlişkileri: Politik Boyutlar 1 ShahidYusuf

Yenilik Daha Önemlidir 4 Üniversite-SanayiİlişkileriiçinPolitikalarOluşturmak 6 UlusalPolitikalar 8 AltulusalPolitikalar 11 KurumsalPolitikalar 14 ÜniversitelerinPolitikaları 16 Sonuç 20

v

vi İçindekiler

Kısım I Ulusal Hükümetlerin Üniversite-Sanayi İlişkisi 25 Politikaları

Bölüm 2 Ulusal Hükümetlerin Üniversite Sanayi İşbirliği 27 ile İlgili Politikaları Üzerine Notlar LucSoete

Araştırma,YenilikveÜniversite-SanayiİlişkileriKonusundaAvrupaUlusalPolitikalarındanNeÖğrenebiliriz? 28

Küçük,ÇokGelişmiş,SanayiSonrasıEkonomi:HollandaÖrneği 37

Bölüm 3 İsviçre’de Üniversite – Sanayi Bilgi Transferi 43 DominiqueForay 43

PolitikaAmaçlarınınÜçKademesi 44 UlusalÖrnek:İsviçre 51 Sonuç 62

Bölüm 4 Üniversite-Sanayi İlişkileri ve Birleşik Krallık 67 Bilim ve Yenilik Politikası AlanHughes

Üniversite-SanayiİlişkilerinFarklıNiteliği 68 Üniversite-Sanayiİlişkileri:ABD-BKArasındaBir

Karşılaştırma 70 BirleşikKrallıkSETPolitikasıveÜniversite-Sanayiİlişkileri:

SisteminGözdenGeçirilmesi 76 2004-2014içinBilimveYenilikYatırımÇerçevesi 79 Sonuç 83

Bölüm 5 Asya’da Ekonomik Gelişmenin Yürütücüleri 87 Olarak Üniversiteler ve Kamu Araştırma Kurumları JohnA.MathewsveMei-ChihHu

GeçKalanKalkınmaModeli 89 DoğuAsya’daEndüstriyelKalkınmadaÜniversitelerinve

KamuAraştırmaKurumlarınınRolü:1950-2000 90 KamuAraştırmaKurumlarıRolü 93 TaklittenYeniliğe 96

viiİçindekiler

DoğuAsya’daÜniversitelerinveKamuAraştırmaKurumlarınınGelişenRolü 100

DoğuAsyaDeneyimininGenellenebilirliği 103

Bölüm 6 Ulusal Hükümetlerin Üniversite-Sanayi 107 İlişkisi-Bağlantılı Politikaları: Bireşimsel Bir Bakış RémiBarré

MikroanalitikBakışlaBaşlamak:YerelamaKarmaşıkDinamikle Üniversite-sanayiİlişkileri 107

MakrosistemikBakışlaBaşlamak:UlusalYenilikSistemininParadoksuOlarakÜniversite-Sanayiİlişkileri 108

UlusalYenilikSistemlerininYürütücüsüOlarakÜniversite-Sanayiİlişkileri:ÜSİPolitikasınınÖnemi 109

GözlemlerveSorular 110

Kısım II Altulusal Yönetimlerin ÜSİ-İlişkili Politikaları 113

Bölüm 7 Yükseköğretimin Rolü ve Ekonomik 115 Kalkınmada Yeni Yönetişim Biçimleri: Ontario Örneği DavidA.Wolfe

YeniParadigmaİçinPolitikaÇerçeveleri:YeniYönetişimFormlarıylaPolitikaSağlanması 116

EnİyiUygulama:ÖğrenenBölgeler,YenilikYapanEkonomileri 121

Ontario’daEkonomikGelişmeyeYenilikçiYaklaşımlar 121

PolitikaDersleri:İlkeler,Kurumlar,Uygulamalar 128

Bölüm 8 Japonya Bağlamında Üniversite-Sanayi İlişkileri: 133 Politikalar ve Uygulama Arasında JuanJiang,YukoHarayamaveShiroAbe

JaponTeknolojiPolitikasınınKısaTarihi 134 TohokuÜniversitesiGeçmişindenBazıGerçekler 137 HükümetÖncülüğündeÜniversiteSanayiİlişkileri 139 Sonuç 140

viii İçindekiler

Bölüm 9 Üniversite-Sanayi İlişkileri: 143 İngiltere’de Bölgesel Politikalar ve Girişimler MikeWright 143

BölgeselKalkınmaAjansları 144 İşbirlikçiYenilikleriDestekleyiciGirişimler 144 KuluçkaMerkezleriveGirişimciMerkezleri 145 UzunVadeliAraştırmaOrtaklıkları 145 AkademiÖncülüğündeTicarileştirmeİçinYenilikve

BölgeselDostluklar 146 SınırBirleştiriciDüzenlemeler 146 BölgeselFonlarveŞirket’lerinGelişimi 147 YüksekLisansveAraştırmacıEğitimiveHareketlilik 147 EğitimveAğDüzenlemeleri 148 ÜniversiteSanayiGirişimlerininEtkileri 148 SonuçlarveSorunlar 151

Bölüm 10 ABD’de 1980 yılından bu yana 155 Üniversite-Sanayi Araştırma İşbirliği ve Teknoloji Transferi DavidC.Mowery

TarihselBakış 156 ABDÜniversiteLisansPolitikalarıveUygulamalarına

SanayiEleştirisi 167 Sonuç 169

Kısım III Üniversitelerin Üniversite Sanayi İşbirliği 173 Bağlantılı Politikaları

Bölüm 11 Bilgi Transferi İçin Araştırma Üniversiteleri 175 Kurulması: Çin Örneği WeipingWu

Çin’deÜniversiteyeDayalıYeniliğinTeşvikiİçinUlusalveYerelGirişimler 177

FudanandSJTU’deDünyaÇapındaÜniversitelerKurulmasıveSanayiİlişkileri 180

Sonuç 184

ixİçindekiler

Bölüm 12 Üniversite Sanayi İlişkilerine Yaklaşımlar 187 Singapur Ulusal Üniversitesi Örneği Poh-KamWong

SingapurEkonomisininBilgiEkonomisineGeçişineGenelBakış 188

NUS’unGirişimciÜniversiteModelineGeçişininEtkileri 192

Sonuç 194

Bölüm 13 Hindistan’da Üniversite Sanayi İlişkileri ve 197 İşletme Yaratılması: Bazı Stratejik ve Politik Konular RakeshBasantvePankajChandra

İkiHindistanKentininEğitimKurumlarındakiŞirketler 199

Ar-Ge,PatentlemeveGirişimYaratma:İkiProfil 200 IITs’deİşletmeKuruluşu:ikiModel 202 AhmedabadHindistanİşletmeEnstitüsü’nde

KuluçkaDeneyi 208 SonuçGözlemleri 210

Bölüm 14 Girişimci Üniversite: 213 Fikir ve Eleştirileri 213 ElizabethGarnsey 213

YeniBirAraştırmaAlanı 214 A.B.D.Deneyimi 216 ŞirketlerKesimindenGelenMuhalif Sesler 217 YıkıcıBilgininYerleşikveYeniGirenFirmalar

TarafındanKullanılması 218 Hindistan,SingapurveÇin’deÜniversite

PolitikasınaTepkiler 220 Sonuç 221

x İçindekiler

Kısım IV Çokuluslu Şirketlerin ve Küçük ve Orta Ölçekli 225 İşletmelerin Ortak Stratejileri

Bölüm 15 Soğurucu Kapasite Ötesi: 227 Üniversite Sanayi İlişkilerine Doğru Proaktif Bir Strateji İçin Teknoloji Yönetimi FumioKodama,ShingoKanoveJunSuzuki

Proaktif birSoğurmaMekanizmasıModellemesi: Üniversite-SanayiİlişkisiMorfolojisi 228 YeniBilimiAsimileEtmekİçinTeknolojikPlatform: TOTOLtd. 232 BirAracıİşlevEklenmesiiçinÖrgütselTasarım: TakedaKimyaSanayileri 234 Sonuç:Proaktiflik,KarşılıklılıkveÖrgütselTasarım 237

Bölüm 16 Fransa’da Üniversite Sanayi İlişkilerinde 241 Ortak Stratejiler Jean-JacquesDuby

BilgiAktarımı 243 BilgiÜretimi 245 BilgiPaylaşımı 247 AraştırmaiçinProgramaDayalıYeniYasa 248

Bölüm 17 Tayland’da Seçilmiş Şirketlerin Üniversite-Sanayi 251 İlişkilerine Özgü Yaklaşımlar ve Bunların Göreli Etkinliği PeterBrimble

Tayland’daÜniversite-SanayiİlişkilerininAltıOlguÇalışması (ekolarakIDEMA) 252 AlınanDerslerveİyiUygulamalar 257 Üniversite-sanayiilişkileriEtkinliğininGöstergeleri 258

Dizin 261

xiİçindekiler

Şekiller2.1. İdealBirVerimliYenilikDöngüsü 322.2. ABÜlkelerindeUlusalÜSİ’ler:KuşbakışıGörünüm 352.3. UlusalÜSİGüçlüveZayıf Yönler 363.1. Hedef veAlanKurumlaraGöreAr-GeSözleşmeleri 523.2. EkstramuralAr-GeHarcamalarınınTarihselGelişimi 533.3. İçeriye(ABD’ye)veDışarıya(ABD’den)

ÇokulusluŞirketAr-Ge’si 553.4. İsviçreRomande’deOrtaklarTarafındanTeknolojiTransfer

FaaliyetiYürütülenFirmalarYüzdesi 583.5. MaliKalkınmaveKârlar,1996-2000 604.1. YeniliğeKatkıdaBulunanÜniversite-SanayiEtkileşimi 714.2. YenilikiçinÇokÖnemliSayılanÜniversite-Sanayi

Etkileşimleri 724.3. YenilikiçinBilgiKaynaklarınınKullanımı 744.4. KaynakKullanıcılarıTarafındanÇokÖnemlisayılan,

YenilikBilgiKaynakları 754.5. İngiltere’deSETFinansmanıvePerformansı:Üniversite-Sanayi

İlişkileriBağlamında 775.1. DoğuAsya’daUlusalEkonomikÖğrenmeSistemleri 915.2. 10.000NüfusBaşınaÜniversiteÖğrencisi,1870–1920 925.3. 10.000NüfusBaşınaÜniversiteÖğrencisi,1950–2000 925.4. KişiBaşınaGSYİH’yaKarşılıkDoğaBilimleriveMühendislik

Diplomaları,2000veyaSonrakiYıllar. 935.5. Tayvan(Çin)YarıiletkenlerdeFarkıKapatıyor,1975–95 955.6. AlınanPatentler,1975–2002 995.7. MilyonKişiBaşınaAlınanPatent,1975–2000 10010.1. SanayiDestekliAr-GePayı:MIT,StanfordveBerkeley,

2003MaliYılı 16310.2. LisanslamaBrütTelif Hakları,2000-04MaliYılları 16410.3. YıllıkBuluşAçıklamaları,2000-04MaliYılları 16510.4. Lisansanlaşmaları,2000-04MaliYılları 16615.1. TeknolojiTransferiEtkinSınır 23115.2. Takeda’daGEvePETeknolojileriileOrganikKimya

TeknolojileriArasındaFüzyonOluşumu 236

xii İçindekiler

Tablolar3.1. SanayiTarafındanDeğerlendirildiğiŞekliyleAnaTransfer

Mekanizmaları 513.2. BilgiTransferiÖnündekiEngeller 574.1. 10YıllıkBilimveYenilikYatırımÇerçevesiHedefi 795.1. 5ve30YıllıkDönemlerdeÜlkelerinPatentPerformansı 975.2. 10YıllıkBilimveYenilikYatırımÇerçevesiHedefi 985.3. UlusalBilimKonseyiYönetimindeTayvan(Çin)Teknoloji

TransferiÇıktıları,2000-04 1015.4. UlusalBilimKonseyiTarafındanDesteklenenÖndeGelen

BeşTayvan(Çin)Teknolojisi 1029.1. BilimİşletmeleriveÜniversiteGirişimFonlarının

Kümülatif Etkileri 15011.1. ÇinÜniversiteAraştırmalarıÜzerindeEtkiliBaşlıca

UlusalProgramlar 17812.1. SingapurEkonomikKalkınmaAşamalarıveUlusal

YenilikSistemiDeğişiklikleri 18812.2. GirişimciÜniversitesiModelineDönüşümÖncesive

SonrasındaNUS’takiDeğişikliklerProfili 193

Önsöz

ParisAmerikanÜniversitesi(AUP)27Mart2006’daDünyaBankasıEns-titüsü ve Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi işbirliğiyle gerçekleştirilenveDünyaBankasıKalkınmaEkonomisiBölümütarafındandesteklenenÜniversite-SanayiİşbirliğiveKalkınmasempozyumunaevsahipliğiyap-maktanbüyükmemnuniyetduymaktadır.AUP’ninveözellikleyeniSiyasalBilgilerFakültesi’nin genel ilgi alanı vehedefi, üniversite veözel sektörarasındakiçeşitlibağlantılarınyanısırabununküreselrefahaolançeşitliet-kilerigibigünümüzünakademikvepolitiktartışmakonularınınkalbindeyeralmaktır.1962yılındakurulanAUPAvrupadakieneskiAmerikanyükseköğre-

timkuruluşudur.Bağımsızgüzelsanatlar,liberalsanatlarvefenfakültesiolanAUP,doktoraprogramlarıveyeniaraştırmagirişimleriyleküçükamabirinci sınıf, tam teşekküllü bir üniversite olma yolunda ilerliyor.Yakla-şık 100ulustanöğrencisi olan veParismerkezindebir kent üniversitesikimliğindeki AUP özel sektör kuruluşları, vakıflar, uluslararası kuruluş-lar vehükümetlerleherdüzeyde çeşitli başarılı ortaklıklar geliştirmekte-dir.Buortaklıklarakademikmükemmeliyetkazanmayı,bilgiyaratmayıveAUP’nin çeşitli birimlerinin bundan yararlanmasını amaçlamaktadır. BusempozyumaAUP’deevsahipliğiyapmaktanonurduyuyoruz.ParisAme-rikanÜniversitesi’ninmisyonudünyanınakademik,sosyal,politikveen-telektüelyurttaşkuşaklarınıeğitmekvebiliminsanatvefendeuluslararası,çokkültürlüveçoğulortamdailerlemesinekatkıdabulunmaktır.Busem-

xiii

xiv

pozyum,bilimsel işbirliği ve etkileşimi teşvik ederekAUP’nin araştırmakapasitesiningüçlenmesinehiçkuşkusuzkatkıdabulunacaktırveinanıyo-ruzkimoderntoplumlariçinönemliolanveakademiktopluluğunyoğunilgiduyduğusorunlarınelealınmasınaönemliölçüdeyardımcıolacaktır.Son olarak söylemek isterim ki bu sempozyum AUP Siyasal Bilgiler

Fakültesi için sondereceönemlidir, çünküönümüzdeki StratejikKamuPolitikasıProgramıYüksekLisansdersleri“BilgiEndüstrisi,YenilikPoli-tikalarıveKalkınma”üzerineyoğunlaşacak.Bubağlamda,bukitabınmüf-redatınbirparçasıolacakderslervegeleceğinAUPhocalarıvekonukbiliminsanlarıtarafındanyürütülecekaraştırmalariçinçokdeğerlibirkaynakvegirdisağlayacağınıumuyoruz.Buçalıştayaönemlikatkılarındandolayıtümkatılımcılarateşekküredi-

yoruzvetoplantınınengözegörünürürünüolanbukitabıntoplumlarımı-zayararsağlayacağındaneminiz.

MartinGrandes GerardodellaPaoleraOrganizasyonDirektörü RektörSiyasalBilgilerFakültesi, EkonomiprofesörüEkonomiDoçenti ParisAmerikanÜniversitesi

Önsöz

Giriş

Bu kitap Japon hükümeti veDünya Bankası’nın ortak sponsorluğundaDoğuAsya’daekonomikbüyümeningelecektekikaynaklarınıinceleyenbirçalışmadandoğanbiryayındizisininparçasıdır.Buçalışma,1999yılında,ortayaçıkmaktaolanküreselveyereldeğişikliklerinışığında,ençokgele-cekvaadedenyöntemlerintanımlanmasıamacıylabaşlatıldı.ÖncekikitaplarDoğuAsya’dafirmalarınrekabeti,bölgedekiülkelerin

ekonomik performansını etkileyen faktörler gibi sorunlarla ilgili yeniliksistemikonularınıincelemişti.BukitabınamacıAsya’nınveaynızaman-dadiğersanayileşmişülkelerinteknolojikyetenekleriningeliştirilmesindeüniversitelerinrolünüvebuamaçlahükümetler,şirketlerveüniversitelertarafındanuygulananpolitikönlemleriincelemektir.JaponhükümetininPolitikaveİnsanKaynaklarınıGeliştirmeFonuüze-

rindensağladığımalidestekvezamanlarınınönemlibölümünüayıranüstdüzeykamugörevlileribuprojeyeyaşamsaldesteksağlamıştır.HaruhikoKuroda,TakashiKihara,NaokoIshii,MasahiroKawai,KiyoshiKodera,RintaroTamaki, JunichiMaruyamaveTakatoshiIto’yaminnetttarız.BukitabındayandığısempozyumaParisAmerikanÜniversitesi(AUP),SosyalBilimlerAraştırmaKonseyiveDünyaBankasıEnstitüsüortaksponsorlukyaptılar.MartinGrandes,EricHershbergveJean-EricAubert’esempoz-yumundüzenlenmesivebaşarılıolmasındakiayırdıklarızamanveçabalarıiçinteşekkürederiz.AUP’yeParis’inmerkezindemükemmelbirkonferansmekanısağladıklarıiçin,LaetitiaGonsetteveMichelleLemaire’yedebü-yüklojistikdestekleriiçinözelteşekkürlerborçluyuz.

xv

xvi

DünyaBankasındaKalkınmaAraştırmaGrubuçalışmaiçinbirmekansağladı.YüreklendirmesivesadıkdesteğiiçinözellikleAlanWinters’ete-şekkürborçluyuz.JimenaLuna, JueSunveTristanSuratosçalışmaekibiniaraştırmave

organizasyonbecerileriyleustacadesteklediler.Onlaraminnetttarız

Giriş

Yazarlar listesi

Editörler

Kaoru NabeshimaDünyaBankasıKalkınmaAraştırmaGrubundaeko-nomisttir. 2001 yılındaDünyaBankası’na katıldığındanberiDoğuAsyaileilgilikalkınmasorunlarıhakkındayazdı.EnsonyayınlarıSanayileşmeSonrasıDoğuAsyaKentleri(PostindustrialEastAsianCities)(ShahidYusuf ilebirlikte)veÇin’inKalkınmaÖncelikleri(China’sDevelopmentPriorities)(buda ShahidYusuf ilebirlikte).

Shahid Yusuf DünyaBankasıKalkınmaAraştırmaGrubundaekonomidanışmanıdır.YoğunolarakDoğuAsyaodaklıolmaküzereteknolojigeli-şimi,kentleşmeveendüstriyelrekabethakkındayazmıştır.EnsonyayınlarıSanayileşmeSonrasıDoğuAsyaKentleri(PostindustrialEastAsianCities)(KaoruNabeshima ilebirlikte) veÇin’inKalkınmaÖncelikleri (China’sDevelopmentPriorities)(budaKaoruNabeshimailebirlikte).

Yazarlar

Shiro AbeTohokuÜniversitesindeemeritusprofesördür.TohokuFukus-hiÜniversitesiKanseiFukushiAraştırmaMerkezinindeprofesörüvege-nelmüdüryardımcısıdır.1984 ile1985arasındaOxfordÜniversitesindeNissanZiyaretçiProfesörüolarakbulunmuştur.

xvii

xviii Yazarlar Listesi

Rémi Barré Paris École des Hautes Études’te iktisat doktorası yaptı.Paris’te Conservatoire National des Arts et Métiers (CNAM)’de bilimpolitikasıprofesörüdür.InstitutNationalde laRechercheAgronomique(INRA)’deöngörübirimiyöneticisiveFransaAraştırmaBakanlığındaön-görüvestratejikçözümlemealanındadanışmandır.Araştırmapolitikasıveyeniliksistemleri,göstergeler,değerlendirmeveöngörüalanlarındayayın-larıvardır.

Rakesh Basant2003yılındanbuyanaAhmedabad’dakiHindistanİşletmeEnstitüsüYenilikçilik,KuluçkaveGirişimcilikMerkezibaşkanıdır.Araş-tırmaları teknolojideğişimiveyönetimi,endüstriyelorganizasyon,kamupolitikası,endüstriyelgruplarveişgücüpiyasalarıdır.

Peter BrimbleAsyaPolitikaAraştırmalarıisimlibirdanışmanlıkşirketiniyürütmektedirveözelsektörgelişimi,teknolojiveyenilikvebölgeseleko-nomikişbirliğisorunlarıüzerindeçalışmaktadır.

Pankaj Chandra Ahmedabad’dakiHindistanİşletmeEnstitüsü’ndeprofe-sörvedoktoraprogramıbaşkanıdır.Araştırmalarınınağırlığıtedarikzincirikoordinasyonu,üretimyönetimiveüretimdeteknolojikyeteneklerinoluş-turulmasıüzerinedir

Jean-Jacques DubyObservatoiredesSciencesetdesTechniques’inbaş-kanıdırveFransızmühendislikokullarıAnaakreditasyonkomitesinebaş-kanlıkyapıyor.Çeşitlisanayişirketlerinevekamukurumlarınadanışmanlıkhizmetiveriyor.

Dominique Foray ÉcolePolytechniqueFédéraledeLausanne(EPFL)’daprofesör.EkonomiveYenilikYönetimiBaşkanlığınıelindebulunduruyor.EPFL’ninCollège duManagement de la Technologie’nin de yöneticisi.Araştırmailgialanlarıbilgiyedayalıyeniekonomibağlamındakitümeko-nomipolitikasıileilgilikonularıvesorunlarıiçeriyor.

Elizabeth Garnsey CambridgeÜniversitesiÜretimEnstitüsüTeknolojiYönetimiMerkeziyenilikaraştırmalarıokutmanı.Yükselenteknolojilerinticarileştirilmesiveyüksekteknolojigirişimleriveyüksekteknolojigruplarıüzerindearaştırmayapıyor.

Yuko Harayama Cenevre Üniversitesinde ekonomi doktorası yaptı. TohokuÜniversitesi Bilim ve Teknoloji Yönetimi Bölümünde profesörolarakgörevliveJaponyaBilimveTeknolojiPolitikalarıKonseyiüyesi.

xixYazarlar Listesi

Mei-Chih HuTaichung’deTayvan(Çin)FengChiaÜniversitesiTeknolojiYönetimiEnstitüsünde doçent.Araştırma ilgi alanları yenilik sistemleri,teknolojikaltyapıveDoğuAsya’daulusalyenilikkapasitesidir.

Alan Hughes CambridgeÜniversitesi Judge İşletmeFakültesindeMar-garetThatcherProfesörüveİşletmeAraştırmalarıMerkeziyöneticisidir.2004’debaşbakantarafındanbualandaBirleşikKrallığınüstdanışmaor-ganıolanBilimveTeknolojiKonseyiüyeliğineatandı.

Juan Jiang JaponyaTohokuÜniversitesiMühendislikFakültesindearaştır-magörevlisidir.EnformasyonbilimlerindeTohokuÜniversitesin’denPhDveMAderecelerinesahiptir.ÇinNanjingNormalÜniversitesindenfizikBScderecesialmıştır.

Shingo KanoTokyo’daMühendislikYönetimiFakültesiveShibauraTek-nolojiEnstitüsüTeknolojiYönetimiAraştırmalarıMerkezindeprofesör-dür.

Fumio KodamaTokyoShibauraTeknolojiEnstitüsüMühendislikYöneti-miFakültesindeprofesörvedekan.AyrıcaTokyoÜniversitesindeemeritusprofesörüveJaponyaTeknolojiYönetimiDerneğininAraştırmaPolitikası(ResearchPolicy)editörü.

John A. Mathews SydneyMacquarieİşletmeFakültesiStratejikYönetimbölümbaşkanı.Araştırmaalanıuluslararasıişletme,teknolojilerinevri-mivestratejikyönetimiveyeniyüksekteknolojiliendüstrininyükselişiüzerinedir.

David C. MoweryBerkeleyCaliforniaÜniversitesiWalterA.Haas İş-letmeFakültesinde,YeniİşletmeGeliştirilmesibölümündeWilliamA.veBettyH.Haslerprofesörüdür.AyrıcaUlusalEkonomikAraştırmalarOfi-sinde(NationalBureauof EconomicResearch)dearaştırmacıdır.

Luc Soete Birleşmiş Milletler Üniversitesi Yeni Teknolojiler Enstitüsü(UNU-INTECH)veMaastrichtYenilikveTeknolojiÜzerineEkonomikAraştırmalarEnstitüsü (MERIT)’ineşbaşkanıdır.2005’te iki enstitününyeni bir araştırma ve eğitimmerkezi,UNU-MERIT’i oluşturmak üzerebirleşmesiniyürüttü.Araştırmalarıgenişbiralandateknolojikdeğişiminetkilerininkuramsalvedeneyselçalışmalarınıkapsamaktadır.

Jun SuzukiTokyoShibauraTeknolojiEnstitüsüTeknolojiYönetimiArş-tırmalarıMerkeziveMühendislikYönetimiFakültesindeprofesör.

xx Yazarlar Listesi

David A. Wolfe, PhD,siyasalbilimlerprofesörüveTorontoÜniversitesiUluslarasıAraştırmalarMerkeziKüreselleşmeveBölgeselYenilikSistem-leriProgramıyöneticiyardımcısı.KanadaSosyalveBeşeriBilimlerAraş-tırmaKonseyitarafındanfinanseedilenulusalbirağolanYenilikSistemle-riAraştırmaAğıulusalkoordinatörüolarakdagörevyapıyor.

Poh-Kam Wong SingapurUlusalÜniversitesi(NUS)GirişimcilikMerkeziyöneticisiveNUS’da işletmepolitikalarıdoçenti.Araştırmaalanları tek-nolojikyenilikekonomisiveyönetimi,teknolojigirişimciliği,DoğuAsyaülkelerindeulusalbilimveteknolojipolitikalarıveDoğuAsyaendüstriyelgelişimstratejileriüzerinedir.

Mike WrightfinansalaraştırmalarprofesörüveBirleşikKrallıkNotting-hamÜniversitesi İşletme FakültesiCentre forManagement Buy-Out Research yöneticisi.GhentÜniversitesindenfahridoktoraalmıştır,Journalof Manage-mentStudieseditörüdürveErasmusüniversitesikonukprofesörüdür.

Weiping WuVirginiaCommonwealthÜniversitesi’ndekentselçalışmalarcoğrafyaveplanlamaalanındadoçent.AraştırmaalanıkentlerinekonomikcoğrafyasıveÇin’inkentselgelişimidir.

Kısa Adlar ve Kısaltmalar

All EndüstriyelYenilikAjansı(Agencedel’Innovation Industrielle)(Fransa)AIT AsyaTeknolojiEnstitüsüANR UlusalAraştırmaKurumu(AgenceNationaledela

Recherche)(Fransa)AT anakiracıAUP ParisAmerikanÜniversitesiBCIP BiyoteknolojiGruplarıYenilikProgramı(Ontario)BT bilimveteknolojiCBR İşletmeAraştırmalarıMerkeziCEA AtomEnerjisikomisyonu(Commissariatàl’Energie Atomique)(Fransa)CIC EndüstriyelİşbirliğiMerkeziCIIE Yenilik,KuluçkaveGirişimcilikMerkeziCNES UlusalUzayAraştırmaMerkezi(CentreNationald’Études Spatiales)(Fransa)CNRS UlusalBilimselAraştırmaMerkezi(CentreNationaldela RechercheScientifique)(Fransa)CRL MerkeziAraştırmaLaboratuvarıCSIR BilimselveEndüstriyelAraştırmaKonseyi (Hindistan)CTI TeknolojiveYenilikKomisyonu(İsviçre)

xxi

xxii Kısa Adlar ve Kısaltmalar

DTI TicaretveEndüstriDepartmanı(BirleşikKrallık)EPF TeknolojiEnstitüsü(ÉcolePolytechniqueFédérale) İsviçre)EI MühendislikDiziniETAN AvrupaTeknolojiDeğerlendirmeAğıEU AvrupaBirliğiFITT YenilikveTeknolojiTransferiVakfıG7 YedilerGrubu(Kanada,Fransa,Almanya,İtalya, Japonya,BirleşikKrallıkveBirleşikDevletler)GDP gayrisafiyurtiçihasılaGE genmühendisliğiGUIRR Hükümet-Üniversite-SanayiAraştırmaGörüşmeleriHDD sabitdisksürücüsüHEIF YükseköğretimYenilikFonu(BirleşikKrallık)HEROBC YükseköğretiminİşDünyasıveToplumlaİlişkisi(proje) (BirleşikKrallık)IC entegredevreIDEMA UluslararasıDiskSürücüsüEkipmanveMalzemeleri BirliğiIIMA HindistanİşletmeEnstitüsü,AhmedabadIISc HindistanBilimEnstitüsüIIT HindistanTeknolojiEnstitüsüIL&FS AltyapıKiralamaveFinansmanHizmetleriIMR MalzemeAraştırmalarıEnstitüsüINSERM UlusalSağlıkveTıbbiAraştırmaEnstitüsü(Institut NationaldelaSantéetdelaRechercheMédicale) (Fransa)IP fikrimülkiyetIPC EndüstriyelPerformansMerkeziIPRs fikrimülkiyethaklarıISTP BilimselveTeknikBildirilerİndeksiIT EnformasyonTeknolojileriITRI EndüstriyelTeknolojiAraştırmaEnstitüsüKOF KonjonktürAraştırmalarıEnstitüsü (Konjunkturforschungsstelle)(İsviçre)KRP KRPrecisionKTH KraliyetTeknolojiEnstitüsü(KungligaTekniska Högskolan)(İsveç)MERIT MaastrichtYenilikveTeknolojilerEkonomikve SosyalAraştırmaveEğitimMerkezi

xxiiiKısa Adlar ve Kısaltmalar

MIT MassachusettsTeknolojiEnstitüsüMITI UluslararasıTicaretveSanayiBakanlığı(Japonya)MNC çokulusluşirketMOE EğitimBakanlığı(Çin)MOST BilimveteknolojiBakanlığı(Çin)NCL UlusalKimyaLaboratuvarı(Hindistan)NIE yenisanayileşenekonomiNOC NUSDenizaşırıKoleji(Program)(Singapur)NSC UlusalBilimKonseyi(Tayvan,Çin)NSTDA UlusalBilimveTeknolojiKalkınmaAjansı (Tayland)NUs SingapurUlusalÜniversitesiOCRI OttawaAraştırmaveYenilikMerkeziOECD EkonomikİşbirliğiveKalkınmaÖrgütüOFS FederalİstatistikBürosu(OfficeFédéraldelaStatistique) (İsviçre)PARC PaloAltoAraştırmaMerkeziPE proteinmühendisliğiPRI kamuaraştırmakurumuR&D araştırmavegeliştirme,Ar-GeRDA bölgeselkalkınmaajansıRIEC ElektrikselİletişimAraştırmaEnstitüsüSBIR KüçükİşletmeYenilikAraştırmaları(Program) (BirleşikDevletler)SBRI KüçükİşletmeAraştırmaGirişimi(BirleşikKrallık)SCIE GenişletilmişFenAtıf DiziniSEC BilimGirişimi(BirleşikKrallık)SET bilim,mühendislikveteknolojiSIDBI HindistanKüçükEndüstrilerKalkınmaBankasıSIIC SIDBIYenilikveKuluçkaMerkeziSINE YenilikveGirişimcilikDerneği(Hindistan)SJTU ShanghaiJiaoTongÜniversitesiSMART KüçükfirmalarAraştırmaveTeknolojiBaşarıÖdülü (Program)(BirleşikKrallık)SMEs küçükveortaölçekliişletmeler(KOBİ)STA BilimveTeknolojiAjansı(Japonya)TeNeT TelekomünikasyonveBilgisayarAğları(Grup)TLO teknolojilisanslamaofisiTOP OttawaOrtaklığıTRIMS TicaretleİlgiliYatırımTedbirleri(Anlaşma)

xii Kısa Adlar ve Kısaltmalar

TRIPS FikriMülkiyetHaklarınınTicaretleİlgiliYönleri (Anlaşma)TRRA TorontoBölgesiAraştırmaİttifakıTSB TeknolojiStratejiKurulu(BirleşikKrallık)TSMC TayvanYarıiletkenÜretimŞirketiTTCAP ToyotaTeknikMerkezi-Asya-PasifikTTI teknolojikenbaşarılıkurumTTO teknolojitransferiorganizasyonuUAS uygulamalıbilimlerüniversitesiUC KaliforniyaÜniversitesiUED KentselEkonomikKalkınma(Şube)(Ontario)UIL üniversite-sanayiilişkisi(ÜSİ)UMC BirleşikMikroelektronikŞirketiUNIEI NottinghamÜniversitesiYenilikveGirişimEnstitüsüUSPTO ABDPatentveMarkaOfisiVLSI çokbüyükölçeklientegrasyonWTO DünyaTicaretÖrgütü

B Ö L Ü M 1

Üniversite-Endüstri İlişkileri

Politik Boyutlar

ShahidYusuf

Kalkınmadateknolojininrolüarttıkçaüniversiteveişsektörüarasındagi-derek gelişen ilişkiler politikanın daönemli ilgi odağı haline geliyor.Bugirişbölümübubağlantılarüzerinebirbakışaçısısunuyor,ortaveyüksekgelirliülkelerdekiözelliklerinbazılarını inceliyorve ilişkileriartırmayaveverimliliğigeliştirmeyeyönelikpolitikalarıtanımlıyor.Buaşamada,bupo-litikalarındoğruolupolmadığınıveortayakoyduklarıdinamiklerinkalıcıolupolmayacağınıvesonuçlarıiyileştiripiyileştirmeyecekleriniölçmekzor.Fakataçıkçasıdeğişimyakınveüniversitelerinteknolojikdeğişimlenedendaha yakın ilişkili olduklarınına dair kısa bir tartışma ile, bölümeuygunbiçimdegözlemleriifadeetmekdahayararlıolacak.1

Eğitim ve araştırma etkinliklerinin birlikte olduğu modern üniver-site Prusya eğitim felsefecisiWilhelm vonHumboldt’un parlak fikridir.Humboldt1810’dadüşüncelerinieylemegeçirmişveAvrupaveBirleşikDevletler’de diğer üniversitelere model olan Berlin Üniversitesi’nin fi-

1Buçerçevede,EtzkowitzveLeydesdorff (2000,112)diyorki,“Oyadabu,çoğuülkevebölgeüniversitefirmaları,bilgiyedayalıekonomikgelişmeiçinüçlügirişimlervefirmalar,devletlaboratuvarlarıveakademikaraştırmagruplarıarasındastratejikittifaklariçerenyenilikçibirortamgerçekleştirmekiçinçalışıyorlar.”

1

2 Üniversiteler Ekonomik Büyümeye Nasıl Katkıda Bulunur

kirbabasıolmuştur.Üniversiteleryaklaşık600yılboyuncaavukatlar,dinadamlarıvediğermeslekadamlarıiçiniçineğitimalanıolmanınötesindepek bir şey yapmamışlardı.Humboldt araştırmayı eğitimin yaşamsal birbileşeniyaparak,bilimeağırlıkvererek,disiplinlerarasıilişkiyizorlayarakveüniversiteninekonomiyevetoplumadahafazladoğrudankatkıyapması-naçalışarakbunutümüyledeğiştirdi(Ruegg,2004).Humboldt,araştırmakoşullarını değiştirdi ve üniversiteler o tarihten sonra onunbenimsediğimodeleuyumsağladılarvedeğiştiler.Üniversiteninyükseköğretimaktar-madakirolüaçıktırvesürekliyenilenmiştir.ÜniversitelerinHumboldtson-rasında kazandığı iki ek rol – bilginin artırılması için temel araştırmalaryapılmasıveteknolojinintoplumsalveaskeriamaçlariçingeliştirilmesivedeğişmesininekatkıyapmak–zamaniçindeveçeşitliülkelerdebazıseçkinüniversitelertarafındankısmenvefarklıbiçimdeuygulandı.2Genelolaraktemelaraştırmanıneğitimetkinliklerinindahamantıksalbiruzantısıolduğugörülmüşveakademikzihniyettarafındandahaçoktercihedilmiştir.Tica-riteknolojilericatetmeyiamaçedinenuygulamalıbilimlerdahadüzensizyolizlemiş,üniversitenintemelişiolanöğretimekarşıgündemisaptıran,olasılıkladikkatidağıtanvesankikarşıtbirşeygibikınanmışlardır.Bunarağmenuygulama,EtzkowitzveLeydesdorff (2000,115)’un,“uygulamadabilimselkeşiflereyönelikgüçuzunömürlüdür”sözüylegözlemlediğigibi,destekbulmuştur.Biliminarayışları,ticariuygulamalarıolanteknolojiyeçoğukezkapıları

açtı.Birçokbilimselsonuçendüstriyelveyatarımsaldeğeriolantetikleyi-ciyeniliklereyardımcıoldu.Diğerleripekçokdeğişikalandayararlıbilgistokunun artmasına ve tekniklerin gelişmesine hizmet etti. Bilginin eği-timkurumlarındanböylesinedışsallaşmasınınuzunbirtarihivardır.Dahauzungeçmişte,bilgidışsallaşmasınınçoğu,üniversitelerdeeğitimgörenvedaha sonra işinde, diğermesleklerde veya tarımda çalışmayabaşlayanlararacılığıyla gerçekleşiyordu.Örneğin 19. yüzyıl sonlarına kadarOxbrid-geüniversitelerindeçokazaraştırmayapılmıştır.Teknolojikilerlemelerinçoğu–örneğindemiryolları–şirketlerinyaptığıuygulamalıaraştırmalarınsonucuydu.Fakatgünümüzedoğru,sanayileşmedekidevinimgücüarttık-ça,dahafazlaüniversiteticariamaçlarlateknolojigeliştirilmesinderesmivegayriresmiolarakdoğrudanyeraldılar.Almanüniversiteleri19.yüzyıldanitibarenbilimselbilginindeğerlibirkaynağıvedoğmaktaolankimyaveilaçendüstrisininuzmanıydılar (MoweryveRosenberg,1998).Onlarda,Al-manüniversitelerindeeğitimgörenöğrencilerindolaşımıileBirleşikDev-

2Üniversiteözerkliğininevrimi;hükümetpolitikalarıüzerindeJaponya,AmerikaBirleşikDevletleri,AvrupaveLatinAmerika’daaraştırmayayöneliktutumvesanayi ile ilişkiler;LatinAmerika’dakiaraştırmacılarınkarşılaştığıikilemiçinBakınızEtzkowitzveark.(2000)veSutz(1997).

3Üniversite-Endüstri İlişkileri: Politik Boyutlar

letlerdekiüniversitelerdeveşirketlerdearaştırmayıteşvikettiler(MacGar-vie ve Furman,2005).BiyomedikalvebiyolojikaraştırmalarPennsylvaniaÜniversitesi,DelawareveRutgers’dagelişmeyebaşladıveörneğinbusa-yedeSterling,Merck,DuPontveEliLillyşirketlerininkurumsalaraştırmalaboratuvarlarınıneşzamanlıbüyümesivebirarayagelmelerigerçekleşti.Buşirketlerdemalivediğeryollarlaüniversitelerdeeğitimvearaştırmanındahadaartmasınıteşvikettiler(MacGarvieveFurman,2005).Massachu-settsTeknolojiEnstitüsü(MIT)gibiuzmanlaşmışkurumlarınmühendislikfakülteleriMassachusetts’desanayiiçinönemlikaynaktı.1930’lardanbaşla-yarakMIT,mühendislerineğitiminimühendislikileilgilibilimlerdesağlambir temel içerecekbiçimde yaygınlaştırmada etkinoldu (Tadmor, 2006).Foray’ınBölüm 3’te belirttiği gibimühendislik disiplini üniversiteden işdünyasınadeğerlibirköprühalinegelmişti.31862ve1890tarihliMorrillLandGrant Yasaları ve 1887 tarihliHatchYasasıyla kurulanAmerikanhibearazilikolejlerininözelhedeflerindenbirisitarımuygulamalarınıniyi-leştirilmesindekırsal topluluklara yardımetmekti.4 Alman üniversite sis-teminiyoğunolarakaktaranJaponya,19.yüzyılsonlarındakurmayabaş-ladığıimparatorluküniversitelerini–1877’deTokyove1897’deKyotoilebaşlamıştı–Batıbilimselbilgisinisoğurmadavebunudamodernleşmeyihızlandıracaklokomotif yapmadabiraraçolarakkullandı.Ortayaçıkanve20.yüzyılınilkyarısıboyuncasürenşey,sanayileşmişül-

kelerdekiazsayıdakiüniversiteninişdünyasıiledeğişikderecelerdeveres-miyadagayriremiyollarlaaraştırmaveteknolojigelişimineangajeolduk-larıbirdurumdu.Yükseköğretimdüzeyikurumlarınçoğunluğukendilerinieğitimeadamıştıvemezunlarınınbilgiyiyaymalarınabağımlıydılar.Çoğuüniversite,araştırmadanbugünanladığımızşekliyle,resmiolarakaraştırmaileuğraşmıyordu.İkinciDünyaSavaşı teknolojiningelişimi içinbirnimetoldu.Jetmo-

toru,nükleergüç, radar,bilgisayarlar, roket itmegücüvepekçokdiğerteknolojiler1940’lardaköksaldıvepekçokdurumdabugelişmelerdeüni-versitelerinpayıvardı(Hambling,2005).Savaştanönceüniversitearaştır-maları –yapıldığı yer – küçük ev sanayisi boyutunda idi. Savaş sırasındabaşlatılanprogramlar veözellikleBirleşikDevletler’dedevletin sağladığıfonlarınmiktarı,büyükölçeklibilimselaraştırmalarıpekçoköndegelenAmerikanüniversitesininfaaliyetlerininbütünleşmişbirparçasıhalinege-

3 İkinciDünyaSavaşısonrasındaMIT’denVannevarBushveBerkeley’denFrederickCottrell’ingirişimleriuygulamalıaraştırmayıvesanayiileilişkiyiteşviketti(Etzkowitzveark.2000;Lim1999).4Morrillyasasıherkoleje90.000dönümarazisağladı,Hatchtarımsalaraştırmaiçinaraştırmaistasyonlarıverdi(MacGarvieveFurman,2005).


tirdi.Dahasonra, soğuksavaşıngüç topladığıdönemde, teknolojigeliş-tirme amaçlı araştırma yapmak sabit bir değişmez haline geldi. BirleşikDevletler’dearaştırmalaraçokbüyükdevletdesteğireelsektörtarafındanaraştırmavegeliştirmeye (Ar-Ge) aynıderecedeyapılanbüyükharcamailebirliktekurumsallaştı.Buparanınbirbölümü1940’lardaartmayabaş-layan üniversite sanayi işbirliğini resmileştirmek ve sağlamlaştırmak içinüniversitelereakıtıldı.FransaveJaponyagibisanayileşmişülkelerde,Birle-şikDevletlerleaynıdüzeyeerişebilmeyeçalıştıklarından,özelliklereelsek-törvedevleteaitlaboratuvarlarayönelikvedevletinfinanseettiğibüyükAr-Geprogramlarıbaşlattılar(bakınız8.bölümdeJiang,Harayama,Abeve16.bölümdeDuby).5SovyetblokuüniversitelerindeolduğugibiöndegelenAvrupaveJaponüniversiteleridebazıtemelaraştırmalarvetekno-lojikilerlemeyürütmeklebirlikte,ölçeksınırlıydıveteknolojigeliştirmekveyaaktarmakiçinişdünyasıilekurulanresmiilişkilerBirleşikDevletler’egöredahaazdı.BununlabirlikteJaponya’dabutürilişkiler,hükümetin(ör-neğinyükseköğretim içinözel fonlarve sanayi ileortakaraştırmalar)veTohoku gibi bazı üniversitelerin girişimleri sayesinde yeşermeye başladı (Yamamoto,1997).

Yenilik Daha Önemlidir

İkigelişmeyeniliğedikkatleriçekti.Ekonomikkuramveampirikaraştır-ma alanındaki içsel büyümemodelleri bilgi birikiminin gayri safi yurtiçihasılayakatkısınavurguyapmıştır(Lucas,1989;Romer,1989).Firmalarınhergünyaşadığıdeneyimleriknaedicişekildebumodelleridesteklemek-tedir.Piyasarekabetiyenilikilegiderekdahauyumluhalegelmektedir.Pekçoktüketiciveelektronikürüniçin,piyasayasunuluştanolgunluk,eskimeveçekilmeyekadarolanyaşamdöngüsügiderekkısalmaktadır (AgarwalveGort,2001).Yenimodeller,birçokelektronikürününyeriniaylariçin-dealıyor.Buhızlıeskime,dahaazderecededeolsa,diğerkategorilerdekiürünleriçindegerçek.Bunedenle,şirketlerinçoğuiçinürünhatlarınısü-rekli yenilemeyeolanakverenaralıksız yenilik zorunlulukhalinegeliyor.Mühendislik ve ulaştırma sektörlerinde olduğu gibi, ürün yeniliği temelkaygıolmasabile,şirketler,örneğinmaliyetleridüşürmek,kaliteyiartırmakvekusurluürünoranınıazaltmakiçinsüreçyeniliğineangajeolmakzorun-dalar;çünkübunlarıntamamırekabetedebilirliğisürdürümeyiilgilendiri-yor.Küreselleşmebaskıyıyoğunlaştırmıştır.Mesafevepiyasaengellerior-tadankalktıkçagerçekvepotansiyelrakiplerinsayısımisliylearttı.Bukadar

5 Japonya’da Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı büyük ölçekli entegre devreler ile ilgili bir projebaşlataraközelsektörünyarıiletkenlerdegelişiminiteşviketti(Kimura,1997).


çoksayıdadüşükgelirliülkebugünkatılımlarınıkolaylaştırankodlanmışendüstriyelteknolojilerlepazaragirerkenortaveyüksekgelirliülkelerdekifirmalarınayaktakalmasıiçinyeganestratejiçoğunluklayeniliktir(Berger,2005)Yeniliğe duyulan gereksinimin artmış olması iş dünyasının Ar-Ge’ye

yatırım yapmasını kuvvetle teşvik ettiği ve yatırım harcamaları giderektırmandığı halde, firmalar açısından en azındanmutlak verilere göre üçkaygıdilegeliyor.Birincisi, teknolojiksınırgenişlediği için teknolojilerinmaliyetleri vekarmaşıklıkları yükseliyorvepek çok teknoloji değişikdi-siplinlerinvealtdisiplinlerinkesişmenoktalarındaortayaçıkıyor (Foray,bölüm3). Sonuçolarakmaliyetler artıyor ve enbüyük şirketlerbile tekbaşlarınaaraştırmaprojelerininpeşindenkoşmayıdahaağırbuluyor.Bufaktörfirmalarıortaklıklar,ittifaklar,konsorsiyumlarınvearaştırmaçaba-larınıkoordineetmelehine“açık”yeniliksistemlerinibenimsemeyeteşviketmektedir(Chesbrough,2003;HallveMairesse,2006).6

İkincisi,teknolojitemelbilimlerebağlıkaldığıiçin,bellibirnoktadabi-limsel bilginin özgül alanlarında derinleşmeden veya belirli kısıtlamalarıgevşetecekyadaortadankaldıracakbilimselatılımlarolmadandaha ile-rigitmekmümkünolmamaktadır.Geçmiştebubilimselilerlemelerinpekçoğugarajlarında,üniversitelerindeveyaşirketlerindebağımsızçalışanbi-reyselyatırımcılartarafındanyapılıyordu(Schwartz,2004).19.yüzyılson-larıve20.yüzyılınilkonyıllarındaAlmanfarmasötikvekimyaşirketleriilebaşlayarakbüyükfirmalarteknolojiningelişmesiylebirlikteşirketlabora-tuvarlarında temel araştırmaların peşine düştüler.GeneralElectric 1900yılındaAmerikaBirleşikDevletleri’ndeilkkurumsallaboratuvarınıkurdu.7 Butürlaboratuvarlarınsayısı1890’lardadördeçıktıve1930’lardabinigeçti(Etzkowitz,2002).Bağımsız yatırımcılarhalâdikkatedeğerkeşiflerle çı-kagelebilirlervearaştırmaodaklıbüyükşirketlertemelbilimleralanındançekilmişdeğiller.Bununlaberaber1990’lardanbuyanaçabalarınınölçeğiveçıktılarıazalmıştır.Enbüyükfirmalarbilepiyasavehissedarlartarafın-danmaliyetlerindahasıkıkontroldatutulmasıiçinbaskıaltındalarvebaşarışansıkestirilemeyenmerakadayalıtemelaraştırmalardatasarrufagidilmesidahauygunbulunuyor.8Dahaötesi, ileriaraştırmalarınyürütülmesiartıksıklıklatakımçalışması–bazençeşitlidisiplinlereyayılan–vedeneylerin

6Bir ittifakiçindeortaklararasındabilgideğişimi,butüranlaşmalarlabağlanmamışfirmalaragöredahakolayveverimlidir(Gomes-Casseres,JaffeveHagedoorn,2006).7NewYorkSchenectady’de,ErieCanal’ayakınbirhangardakurulmuştu.BirMITkimyageriolanWilliesWhitneyilkmüdürüydü.8ABDşirketleri1998yılındauygulamalıvetemelaraştırmalariçin40milyarABD$harcadılar.Gelişmeye100milyar$’danfazlaayrıldı(Business-HigherEducationForum,2001).


yapılmasıvesonuçlarınölçülmesiiçinpahalıdonanımgerektiriyor(Gali-sonveHevly,1992).Bugereksinimlerzenginlikvegenişuzmanlıkgerekti-riyorkibudabireyselmucitleridışlıyorvekurumsaldevleribilearaştırmayelkenlerinitoplamayazorluyor.BellLaboratuvarlarınınpersonelindirimi-negitmesiveXerox’unKaliforniya’dakiPaloAltoAraştırmaMerkezine(PARC)9malidesteğiniazaltmasıbuyenigerçekleriyansıtıyor.Üçüncüsü,SoğukSavaş’ınvebununlaberabersilahlanmayarışınınşid-

detininsonaermesiolup,budaöndegelensanayileşmişülkehükümetleri-nindoğabilimlerineyapılanaraştırmafinansmanınınölçeğini,bileşiminivedağılımınıetkilemiştir.Savunmayüklenicileriyenisilahsistemleriyledoğ-rudanveyauzaktanbağlantılıolarakteknolojigeliştirmekiçinbirzamanlarolduğukadardestekalamadılar10(bakınızbölüm14,Garnsey).Pekçoğuhemenhementamamensavunmaprojelerinevegenellikleteknolojikadardatemelaraştırmalarayoğunlaşmışolanhükümetlaboratuvarlarıkaynak-larınınkurumayabaşladığınıgördüler.11Gerçekyadadüşselolsun,diğertehditlersavunmaveyagüvenlikilişkiliaraştırmalarısürdürmeyeyaradıy-sada,düzeySoğukSavaşınparlakgünlerinegörehiçkuşkusuzazalmıştı.ŞimdiEkonomik İşbirliği veKalkınamörgütü (OECD) üyesi ülkelerdearaştırmayaayrılankamuparasınındahafazlabölümüsağlıklailgilialanlaravesosyalbilimleregidiyor.Katkıdabulunandördüncübiretken,sanayileşmişülkelerdeönemlide-

recedegenişlemişolanüniversitesektörüolup,onlardaOECDülkelerininçoğundakidemografikdeğişikliklernedeniylekayıtlarınazalmaolasılığıylakarşıkarşıyalarveyagelirleriniartırarakyadaküçülerekyeniyollarbulmakzorundalar.Kamukaynaklarıdesteğiyletemelaraştırmalarıgenişletmekveişdünyasıylateknolojigeliştirmekiçinyenianlaşmalaragirmeküniversite-lerefaaliyetlerininboyutunukoruyabilecekleribiraraştırmaalanıyaratabi-lecekkapasiteolanağısunuyor.

Üniversite-Sanayi İlişkileri için Politikalar Oluşturmak

Bu nedenler bazı üniversitelerin, eğitim ile araştırmayı birleştirmesininkarşılaştırmalıüstünlüğüylebirlikte,teknolojigelişiminihızlandırmasabileüniversitesanayiilişkilerineartanilgininarkaplanındayeralmaktadır.Dik-katiçekerşekildeneredeyseher sanayileşmişülkeartıküniversitesanayiilişkileriniyeniliksistemlerininmerkezineçekecekşekildehareketediyor

9PARCşimdideFujitsuveScrippsAraştırmaEnstitüsüileortaklığadayanıyor.10 Buaraştırmalarbilgiteknolojileridevrimineveinternetinyaratılışınakatkıdabulundu.11 Örneğin Fransız makamları devlet laboratuarları, özel girişim sermayesi ve yeni start-up’lardaaraştırmacılartarafındangirişimciliğinözendirilmesiiçinpolitikalarbaşlattı(Trumbull2004).


ve üçlü bir sarmal kavram – hükümet, üniversiteler ve iş dünyasnıı birarayagetirensimbiyotikilişkileritemsileden–genişkabulgörüyor(Etz-kowitz,2002;EtzkowitzveLeydesdorff,2000).12Çokdahaşaşırtıcıolanisesanayileşmekteolanülkelerin(ÇinveHindistangibiyeniliksistemlerinikurmakta olan) teknolojiyi kalkınmanın anahtarı olarak benimsemedekihızlarıvebununladaaraştırmayayöneliküniversitelerdenekonomininye-nilikkapasitesiniartıranbiraraçolarakyararlanmaları(Sigurdson,2005).Üniversitelerinartıkoynamasıbeklenensözdeuzlaşmacıgörünümünor-tayaçıkışıylaABD’deengirişimciüniversitebaşarısınınkarakteribirbirinekarşıttır.Hughes,Mowery veGarnsey’in sırasıyla bölüm 4, 10 ve 14’teayrıntılarıylaaçıkladıklarıgibiüniversitelerinyaşambilimleridışındalisans,patentleme ve yan ürünlere katkıları görece azdır. Şirketlerin çoğume-zunlarınişealınması,stajvedanışmanlıklailgiliolaraküniversitelerlegayriresmitemaslarahaladahaçokönemveriyorlar.Veşirketler,ABD’debazıüniversitelerinmülkiyethaklarıvelisanslamapaylaşımlarıkonusularındakisaldırgandavranışındansıkıntıçekiyorlar.Birdiziönemlipolitikaadımlarıortayakonmadıkçaveuygulanmadıkça,

birdüşünceolaraküniversite-sanayiilişkileriveyayenilikstratejisinintemelyoluolaraküniversitesanayiilişkileri,kalkınmanınöncüleriolmalarıbakı-mındanüniversitelerindışındakalabilir.Bunlarınsadecebirkısmımerkezihükümetinpolitikalarıdır.Küreselleşmeveyerelleşmenineşzamanlıger-çekleştiği bir dünyada üçbaşkaoyuncupolitika oluşturmada vebunlarıyürütmede hemen hemen eşit sorumluluk taşıyor. Bunlar üniversiteler,altulusalhükümetlervefirmalardır.Bupolitikalarıntamamınınetkinola-rakayarlandığıveeşgüdümününsağlandığıbirulusalyeniliksitemi idealolacaktır, fakat bunu uygulamak kaçınılmaz olarak zordur.Üniversitelerpekçokdurumdaüzerlerineekgörevalmayahazırdeğildir.Hedeflervebireyselkatılımcılarınbeklentilerifarklıdırvebiribirindenayrışırvedenen-miş ve test edilmişpolitika araçları azdır.Daha korkutucuolan, araştır-manınçokulusluşirketler(MNCs)tarafındandestekleğiyleküreselleşmesive enformasyon teknolojilerinin (IT)kullanımı firmalarıulusal sınırlarınötesinebakmayateşvikediyor(Carlsson,2006).Araştırmacılardiğermes-lektaşlarıyladünya çapında işbirliğinedahahazırolduklarından, şirketlertümdünyadadahagenişölçüdeteknolojikuzmanlıkarıyorlar;Hollandaveİsviçreüniversitelerinibile,buyenive“düz”dünyada,teknolojigeliştirme-dekieskiperformanslarıylakendirekabetyeteneklerindenendişeedecekderecede zorluyorlar (bakınız Soete veForay: sırasıyla bölümler 2 ve 3;Carlsson2006;Friedman2006;Kim,MorseveZin-gales2006).Şuaniçin

12 Bkn.EtzkowitzveLeydesdorff (1997).


geridönüşyok.Üniversitelerinteknolojikilerlemeleredahafazlakatkıdabulunmaları içingenişbirkoalisyongücüvardırveçeşitlipolitikalarönesürülmektedir.Eğeryenilik,şirketlerinrekabetyeteneklerinigerçektenso-nucagötürücüise,bupolitikalarınsonuçlarındançokşeybeklendiğinisöy-lemekabartıolmayacaktır.Eğerüniversiteler, sadece yaşambilimlerindedeğilçeşitlidisiplinlerdekenditemelveuygulamalıaraştırmalarıylayenilikakışınıönemlimiktardaartırabilirlersevebuyenilikişdünyasıtarafındandakullanılabilirse,dinamiküniversitesektörüolanülkeler,özellikledeyenibuluşlarınyararlarıbirsüreyerelkalabildiğinde,dahayüksekbüyümeoran-larıbekleyebilirler.Üniversite sanayi ilişkilerine yönelik politikalar kolayca bölümlere ay-

rılamasadabireyselöğelerinsorumluluklarınıvurgulamakiçinbirmiktarayrışmamümkünveyararlıdır.Bukitap,politikalarıdörtgrubaayırıyorvedünyaçapındakigirişimlerianlatırkengözeçarpankonulardadayorumlaryapıyor.Üniversitelerteknolojininbüyümesiiçinkendiulusalyeniliksis-temlerinigüçlendirmeyiciddiyealantümülkelerdemerkezselgörüldükleriiçin,bugirişimlerle ilgilideneyimlersanayileşmişvesanayileşmekteolanülkelereaynışekilderehberlikedecekdeğerlibirkaynakolabilir.

Ulusal Politikalar

Sonuçolarak,ekonomiksonuçlarıolanteknolojik ilerlemelerinçoğununucu, ya verilen eğitim, bilgi dağılımı veya yürütülen güncel araştırmalaryadaşirketlerevehocalarateknolojiüretimindeortakçalışmafırsatıve-renüniversite-sanayiilişkisiüzerindendolaylıveyadoğrudanüniversiteleredayanır.Üniversitelerhakemlibilimseldergilerdeyayımlananmakalelerin(birçoğuşirketlerinaraştırmacılarıylaortakyazılmıştır)çoğununyaratıcısıolduklarıhaldeJaponya’daveABD’debileüniversitekaynaklıteknolojile-rininpatent ileölçülençıktılarıgöreceazdır.DurumAvrupaülkelerindedeaynıdırvekimilerinegöre,üniversitelerindahafazlateknolojigeliştirmepotansiyelleriolduğunuaklagetirir.Diğerbazıları,üniversitelerinöğrencieğitimiyaptığıveüniversite tabanlı araştırmacılarındamakaleleryoluylabilgidağarcığınabilgieklediğiişbölümününiyibirşeyolduğunuönesürer-ler.Budurumeğitimeodaklanırvetemelaraştırmabüyükorandaeğitimitamamlayıcıdırveheyecanveyanısıraenerjiverir.JohnsHopkinsgibiöndegelenüniversitelertarafındanuygulananbufelsefeyegöre(bağlılıkazalıyorolsada), ticarileşenteknolojilerin işçiliğininveişdünyasıylabağlantılarıniçineçekiliyorolmasınedeniyleüniversite,birincil görevinin sulanmaktaolduğunuveeğitimkalitesininzarargörebileceğinimuhtemelengörecektir(FeldmanveDesrochers,2004).Bu türkonularüzerinde tartışanlar sononyıllardateknolojidekibüyükilerlemelerevebunundaüniversitelerinro-


lündehiçbirköklüdeğişimegerekduyulmadığınıdüşündürdüğünedikkatçekerler.Onlaragöresistembozulmamıştır.Bubölümdedahaöncebelirtilennedenlerle,zamanındeğiştiğinedair

ortakgörüşzeminkazanıyor.BirleşikDevletlervebirkaçAvrupaülkesiönderliğindeulusalhükümetlerüniversitelerdearaştırmayıdesteklemekveüniversitesanayiilişkisiniteşviketmekiçindahabüyükbirgüçlebirdizipolitikayıuygulamayabaşladılar.DoğuAsya’daJaponya,ÇinveSingapurhükümetleriJiang,HarayamaveAbe(bölüm8),Wu(bölüm11)veWong(bölüm 12)’un anlattıkları gibi, çabalarını genişletiyorlar ve yoğunlaştırı-yorlar.Ulusal hükümetler başlangıçta üniversite-sanayi ilişkisinin, kendi yük-

seköğretimveyenilikstratejileriaracılığıylaortayaçıkmasıiçinortamıha-zırlarlar.Bustratejileryükseköğretimenekadarharcamayapıldığını,bununkurumlararasındanasıldağıtıldığını,netipdisiplinlereağırlıkverildiğini,eğer varsa, öğrenci kontenjanlarının durumunu, eğitim kurumlarının nekadarotonomiyesahipolduklarını,netipmalidüzenleresahipolduklarınıvearalarındanetiptenbirrekabetinbulunduğunubelirler.Herstratejininüniversite-sanayi ilişkisinin olabilirliği ve yapısıyla ilgisi vardır.Özellikle,yükseköğretimkurumları arasındakiheterojenite, aralarındaki rekabetvepolitikalarveyardımlarkarşısındakiözerkliklerininönemivardırvebutipöğelerBirleşikDevletlerdekiüniversitelerinbaşarısınıaçıklamaktadır(ba-kınızbölüm10,Mowery;“BrainsBusiness”2005).Günümüzdehükümet-lersonuçlarayönelikarayışlarındadahaistekliler.Bir grup politika, seçilmiş faaliyetlerde, laboratuvar olanakları ve ku-

luçkalarkurmakvehazırlamak içindoğrudan fonlar sağlayarak (tahsisli,denk,bloke)üniversite/araştırmakurumutabanlıaraştırmaarzınıartırma-yıamaçlıyor.131998’deABDfederalhükümetiüniversitelerinfinansmanıiçin13,5milyar$sağladı;şirketler2milyar$(yüzde9)katkıdabulundu.Butüramaçlaözelvakıflaraveişdünyasınasağlananvergiteşvikleridevletfinansmanına katkı yapıyor. Bilim ve teknoloji (BT) alanlarına kaydolanöğrencilerebursverilmesiveolabildiğidurumlarda,bazıdisiplinlerekon-tenjanuygulanmasıbuönlemlerigüçlendirebilir.14Teşviklergenişletilerekyabancıöğrencileredearkaçıkabilir,çünküABD’degöçmenmevzuatıül-kedekibecerilivedeneyimli,amasıkıntıiçindekikişilerikayırmaktadır.

13 Fransa’dahükümettarafındanfinanseedilenaraştırmamerkezlerininbüyükkısmı,birçoğuüniversiteilebağlantılıolan,devleteait araştırmamerkezleridir.Tayvan’da (Çin),devleteaitEndüstriyelTeknolojiAraştırma Enstitüsü adanın bilgi ekonomisinin temel direklerinden biridir. Bkn. Duby (bölüm 16) veMathewsveHu(bölüm5).14 Romer(2000)bilimveteknoloji(BT)eğitimininburslarüzerindensübvanseedilmesininkazançlarınıtartışıyor.


Birleşik Devletler, Avrupa, Japonya ve şimdi de Çin’de araştırma vearaştırmanınticarileştirilmesiyönündekibaskıdahafazlagüçkazandı,çün-kühükümetlerüniversitebütçelerineyaptıklarıkatkıyıkırpıyorlarveüni-versitelerden bilgitransferi,üniversiteşirketleriveyayenilikçişirketlerdekiözsermayehisselerivearaştırmaürünlerinden,gelirlerinedestekyapma-larını istiyorlar.Devlet, JaponyaveSingapur’daolduğugibi,öğrencilerinveöğretimüyelerininin,şöhretleriylesadeceeğitimkurumuolarakdeğil,amaaynızamandaaraştırmamerkeziolmayönündedeçabaharcamala-rı içinkamuveözelüniversitelerarasındakirekabetidestekleyerek,dahaöncedenkorumaaltındakidevletüniversitelerinebaskıyıartırdı.Bustra-teji küreselleşmedenkaynaklananbaskıları tamamlamaktadır. Süreç için-dekamuüniversiteleri,özelüniversitelerinzatenherzamansahipolduğugibi,dahafazlaotonomikazanıyor.Buözgürlükdahaiyiöğrenciçekmek,15 Ar-Ge’yiartırmak,yenimalikaynaklararaştırmakvegirişimcilikmaharetikazandıracakreformlarınpeşindendahaagressif gitmefırsatlarıyaratıyor.Çoğundagirişimcilikgeleneğiolmayanvekısıtlıyönetselkapasiteyesahipüniversiteleriçinbueksorumluluklarkurumsalbecerileriöğrenmeyi,yeniözendiriciönlemleriveyeniderslerinortayakonulmasınızorunlukılıyor.Yeniatananrektörlerinin(bölüm12,Wong)rehberliğindeSingapurUlu-salÜniversitesiveKoreİleriBilimveTeknolojiEnstitüsüliderliğialmışdurumda.Devlet,ABD’denbaşlayarakpekçokülkede,araştırmacılarabilimselbu-

luşlarıiçinkamufonlarınıkullanarakfikrimülkiyethaklarıverip,üniversitearaştırmacılarınaveüniversitelereteknolojiyigeliştirmeyi,patentlemeyiveaynızamandakullanımlarınılisanslamayıçekicihalegetirmeküzerehare-ketegeçti.Patentlemesistemininetkinişlediği(yani,birpatentebaşvuru-nunveidamesininkarşılanabilir,geridönüşünmakulhızlı,fikrimülkiyethaklarınınmahkemelertarafındandoğrudürüstdüzeydekorunduğu,yineçok sayıda patentin yönetilebileceğimaliyetlerin olduğu) yerlerde bilim-selaraştırmayıticarigeleceğiolabilecekpatentlenebilirbuluşlaraiteleyecekteşvikler artmıştır. Bayh-Dole yasası yeniliği hızlandırmasa da, patentle-meyikesinlikleteşvikettivedahafazlaticarileşmeyeyolaçtı(bölüm10,Mowery;Sampat,2006).Sampat(2006)’ıngözleminegörepatentlemevelisanslamateknolojitransferindeenazönemlikanallardır,Bayh-Doleön-cesindeüniversitelerdenteknolojiyayılımınınyetersizolduğunadairçokazkanıtvardırveBayh-Dole’unyeniliküzerinenetetkisibelirsizdir.AyrıcaGeunaveNesta(2006)yeniliğinAvrupa’daveBirleşikDevletler’dezatensürüp gitmekte olduğuna, Bayh-Dole’un sağladığı teşviklere gereksinim

15 Bu tür fırsatlar, yurt dışında eğitim almış ve Batı üniversitelerinde araştırma ve öğretim tecrübesikazanmışaraştırmacılarıçekmeyideiçeriyor (Saxenian, 2006; Sigurdson, 2005; Yusuf ve ark., 2003)


olmadığınaişaretederler.1980’lersonrasındakipatentartışıpolitikaveyamevuzatladeğilbiyomedikal,elektronikveenformasyonteknolojilerialan-larındakifırsatlarlailgilidir.Ulusal hükümetler üniversitelerin ticari uyumunu, üniversitelerin çev-

resindebilimparklarıgeliştirerek,çoğukezyerelgeliştiricilerinkatılımıylaveyanürünlervegençyenilikçişirketleri teşvikederekveüniversitenin,doğrudankendigirişimsermayesipolitikalarıvedahadolaylıolarakkendi-lerininsermayepiyasalarınıdüzenleyenkurallarıvehalkaarzlarınbaşlatıl-masıyladahafazlaetkileyebilirler(Baxterveark.,2005).Araştırmaamaçlıolarakşirketleriçinvergimuafiyetlerivekredileraracı-

lığıylayadadoğrudanhibeileveyadevletalımsözleşmeleritahsisedilerekkamukaynaklarıhareketegeçirilmedikçeulusalpolitikalaryoluylaişdün-yasındaüniversitesanayiişbirliğitalebiniyaratmakdahaazkolaydır.Hükü-metlerinyaptığıbelirginolarakAr-Gevergiindirimleriniartırmakveyeniteknolojiler geliştirilmesi için araştırmaparası sağlamakolmuştur.16ABDKüçükİşletmelerYenilikAraştırmaProgramıgibi,devletinküçükfirma-larahibefontahsisettiğidüzenlemeler,yurtiçindeveyurtdışındadestekkazandı (Toole veCzarnitzki, 2005).17Daha ötesi, firmalar kendi temelaraştırmalarını azaltmayı hedefledikleri ve kendi çabalarına odakladıklarıiçin,nanoteknolojigibidisiplinlerarasıuzmanlığıngerekliolduğuyükse-lenalanlardaüniversitetabanlıaraştırmacılarabelbağlamakdurumundalar.Çin’deolduğugibi,ulusalhükümetlerüniversitelerinperformansını,diğergöstergelerlebirlikteyanürünlerveyayenilikçişirketleriyleölçereküniver-sitesanayi işbirliğiniartırmayıdeniyorlar (Wu,bölüm11).Bustratejininçalıştığıyerlerde,yükselenfirmalarınpekçoğununüniversiteileilişkilerinitemelbilimlerdekiilerlemelereveörtükbilimselbilgiyedahafazlabağımlıolan,özelliklebiyoteknolojialanındasürdürmeleriolasıdır.

Altulusal Politikalar

Ülkelerbüyükveyaküçükolsun,merkeziyönetiminüniversite-sanayiilişki-sipolitikalarıil,ilçeveyabelediyelerdealtulusalyetkilileriletamamlanır.BuyerindenyönetimörneğinBrezilya,Kanada,ÇinveBirleşikDevletler’deçoksayıdayerelbağlantılar, istihdam, ihracatvekatmadeğerüretenen-düstriyi çekecek ve elinde tutacak yoğun rekabet ortamını hazırlar. Sey-rekolmayaraktercihedilenendüstriler,teknolojivebeceriyoğunolanlar-

16 İngiltere’de,2005yılında,Ar-Gevergiindirimi500milyon£olarakgerçekleşti.SavunmaileilgiliAr-Geayrıca2milyar£idi(bkn.Hughes,bölüm4).17 TooleveCzarnitzki(2005)KüçükİşletmeYenilikAraştırmaProgramı’nın,örneğin,üniversitetabanlıaraştırmacılarıngirişimciliğini teşvikettiğiniveprogramıbitiren firmalarıngirişimkapitalistlerindenfonbulmayadahakolaytakipettiklerinibuldular..


dır.Güçlübilimselveprofesyonelprogramlarasahiparaştırmayönelimliüniversitelerhemeğitimlipersonelhemdebilgiakışıkaynağıolabileceğiiçinonlaraçokçekicigelir.Örneğin,üniversitedekiaraştırmacılarmevcutteknolojilerinrafineedilmesiveyeniteknikleringeliştirilmesineyardımcıolabilirler.Üniversite-sanayiilişkileriisterdağınıkisteryoğunolsunbuiliş-kilerdennekarışımçıkacağı,firmalarınteknolojikbiası, teknolojiyegörestratejileriveyerelyeteneklerikullanarakteknolojiyiaçıkbirşekildetakipetmelerigibipekçoketkenebağlıdır.Üniversitearaştırmacılarınınkalitesi,firmalarla işbirliği yetenekleriveüniversitepolitikaları,hepsibirlikte so-nuçlarıetkiler.Bununlabirlikte,eğerhükümetlerüniversiteleribüyümevepotansiyelsanayikümeleri içinkaynakgibigörürlerse,yerindeyönetimlibir çevrede altulusal politikalar üniversite-sanayi ilişkilerinin çoğalmasınıveverimliliğiniikiyollaetkiler.Birincisi,üniversitelerleilgilieyaletvebe-lediyepolitikaları araştırmanın kalitesini veoryantasyonunu etkileyebilir.İkincisi,bupolitikalarüniversite-sanayiilişkilerinikatalizeedebilirveteş-viklerinigüçlendirebilir.Altulusalyönetimlerinüniversitelerdenyerelkalkınmaamacıylayararla-

nıpyaralanmayacaklarıenbaştaüniversiteninkonumunavepotansiyelinebağlıdır.Üniversitelerinbüyükçoğunluğu,araştırmayaangajeolacakveyabireyseldanışmanlıkgörevleriileoluşturulanlardışında,sanayiileişbirli-ğioluşturcakpozisyondadeğildir.Çokküçüktürlerveyacanlıveverimliyönetilenekipleroluşturcakyetenekparklarızengindeğildirveyaeğitimeodaklanmışlardır.Küçükvebazenuzakilçeveillerdekuruluolanlardahafazla dezavantajlıdır, çünkü buralara çok az sanayi gelir.18 Küreselleşenbir ekonomikonumla ilgilibelirsiz etkilere sahiptir.Gelişmekteolanbirendüsriyelmerkezde veya yanında olmak önemli avantaj sağlar. Bu ko-numöğrenciveöğretimüyesikalitesinideetkiler.Üniversitelerearaştırmahizmeti talebi yaratabilecek farklı ekonomiketkinliklere sahipbüyükbiranakentbölgesindeolmakdaönemlibirartıdır.19Başkabirdeyişle,altulu-salhükümetler,eğerkonumveşöhret,sağlananteşviklerinbirgrubaveyailişkiliküçükgruplarıniçinedoğrusarmalşekildehareketedecekolansa-nayiyiçekeceğinidüşündürüyorsaüniversiteninaktiflerinedestekverebilir.Ancak,enformasyon teknolojilerindekigelişmelerveÇokUlusluŞirket-lerinuzak araştırmadesteği içinuzak yerlerebakmayadahahazıroluşunedeniylearaştırmacılarveüniversite-sanayiilişkisiarasındauzunmesafeli

18 Butürüniversiteler(vebunlarınbulunduğuşehirler)eniyimezunlarınıeğitimvearaştırmafaaliyetlerindeellerinde tutmaktazorlukçekerler.Çoksıkolarakenumutvericiadaylar fırsatlarıdahagenişolandahabüyükşehirleregöçederler.19 Yusuf veNabeshima (2006) büyükDoğu Asya şehirlerinde yaratıcı ve yüksek teknolojili sanayileriinceliyorveüniversitelerinkaynaklarındannasılyararlandıklarınıvekullandıklarınıgösteriyor.


işbirliğidahayaygınhalegeliyor.Birzamanlarolduğugibi,göreliizolasyonüniversiteleriçinartıkfazlabirdezavantajdeğil(Behrensveark.,2006).Uygunbiradayaraştırmaüniversitesinin(veyaüniversitelerin)adıko-

nursaaltulusalhükümetlerinazdaolsabazıpolitikaaraçlarıvardır.20Onlar,işletmelereolasıyenilikçifirmalarvebağlantılarlafaaliyetleriyürütmekiçinaraştırmadestekleriveuzmanlaşmışaraştırmatesislerineyadakurumlaramalidesteksağlayabilir.20Shanghaiyetkilileriözelliklebukonudaagresif olmuşlardır,amaüniversitefaaliyetlerineçokdahayakınmaligözetimgel-mektedir(bölüm11,Wu).Altulusalhükümetlerüniversitearaştırmacılarıveözelliklebilgiaçıklarındanvearaştırmalaraerişimvekullanmazorlukla-rındansıkıntıçekenküçükfirmalararasındakiuçurumaköprüolacakaracıkuruluşlarveyaendüstriyeluzantılıkuruluşlaroluşturabilir.Devletveyaye-relyönetimlerüniversitearaştırmabölümleriveçöpçatanlargibibölgeselveyaulusalkuruluşlarıkullananfirmalararasındaittifaklaraaracılıkyapabi-lirvefinansmanvererekittifaklarıgüçlendirmeyideneyebilirler.Üniversiteyenilikçi şirketleri için girişim sermayesi sağlamak amacıyla, devlet veyayarıdevletkurumlarınıkullanabilirler.Eyalethükümetleriaraştırma için,üniversiteninhocalarıveyamezunlarıtarafındanyapılandanışmanlıksöz-leşmelerine,üniversite şirketlerineveyayenilikçi şirketlere,belirlidüzeyegelmesikoşuluylakuluçkafinansmanıyapabilirveüniversiteyeekfonsu-nabilir.ButüryapılarınOntario(Kanada);Hindistan,SingapurveBirleşikKrallık’takisayısızörneğiHughes(bölüm4),Wolfe(bölüm7)veWright(bölüm9)tarafındantartışılmıştır.Son, ama aynı derecede önemli olarak, devlet veya belediye yetkilile-

ri,muhtemelenyerelgeliştiricileryadaderneklerileişbirliğiyle,firmalarıçekmek,endüstriyel işçilerineğitiminisübvanseetmekveoradabulunanfirmalara vergi teşviklerini yansıtmak için üniversitelere komşu yerlerdearazivealtyapısağlayabilir.21Kentselalandakamuhizmetleriniveimkan-larıgeliştirmekiçinbelediyeyetkilileriileçalışabilirler,budayeteneklibilgiişçileriniçekmekvetutmakiçingereklidir(Florida2002,2005).Avrupa ve Kuzey Amerika’nın yanı sıra Brezilya, Çin, Hindistan ve

Japonya’da altulusal hükümetler üniversite-sanayi ilişkisi geliştirmek veüniversitelerikalkınmaiçincazibemerkezlerinedönüştürmekamacıylabutürpolitikalarınbirkarışımınıuyguluyorlar.Deneyimbirikmeklebirlikte,henüzkazananformülnetolarakbellideğil.İkincikademeeyaletüniversi-

20 Jenkins,Leicht veWendt (2006)ABD’de, sanayiyi çekmekve desteklemek için altulusal hükümetlertarafındansunulanteşviklerinayrıntılarınısunuyor.21 Indergaard (2004) New York Austin Teksas Üniversitesi ve Silicon Alley ile ilgili bu tür işbirliğiörneklerinianlatıyor.


teleriyleilişkiyaratmayayönelikpolitikaseçenekleri,buüniversitelertara-fındanbelirliuzmanlıkalanlarındahareketegeçirilecekyeteneklerinderin-liği,disiplinlerarasıgenişliksunankapasitelerivedahaöncedebelirtilenvehattaöndegelenHollandaveİsviçreüniversitelerinietkileyen,araştırma-nınküreselleşmesiylesınırlıdır.Ayrıca,küçükveortaölçekliişletmelerin,işlemmaliyetlerinedeniyle,üniversitelereangajeolmayeteneklerininde-ğişmesiolasıdeğildir.Politikalarınyararıolabilir,amaüniversiteninşöhretivekaliteönemlibirbaşlangıçnoktasıolmayadevamediyor.

Kurumsal Politikalar

Ulusalveulusaltıhükümetlerulusalyenilikstratejisininbaşlıcamimarları-dır.Yükseköğretimparametrelerinibelirlerlerveişdünyasınınnereyeyer-leşecekleri,neüretecekleri, araştırmayanekadarharcamayapacaklarıveteknolojigeliştirmedeüniversitelerlehangidüzeydebağlantıkuracaklarınailişkinkararlarınıetkileyenteşvikmekanizmalarınıkurarlar.Hükümetpo-litikalarıüniversitelerinpotansiyelaraştırmaveteknolojigirdilerineverile-bilecekdesteğiönemliderecedeetkiler.Dahaazderecede,üniversitelerinsağladığıhizmetlereolantalebideetkilerler.Ancak,ilişkikurmakararıso-nuçtafirmalarınkendilerineaittir.22Sanayileşmişülkelerinşirketlerleüni-versitelerarasındakiilişkilerinedairsondeneyimleri,netbireğilimbelirginolmaksızın,epeycekarışıktır.Dahaöncebelirtildiğigibi, şirketleryeniliğinyarattığı rekabetedebilir

olmanınkazandırdıklarınındahafazlafarkındalarveAR-Ge’ninsağladığıyüksekgetirilereduyarlılar.23Bununlaberaber,Ar-Geharcamalarınınçoğubüyükşirketlertarafındanyapılıyor.Küçükşirketlertestlere,kalitekontro-lunaveekyeniliğe,isterşirketiçinde,istertedarikçilerlebirlikteyapılmışolsunyada–dahasıklıkla–araştırma laboratuvarlarıveyadanışmanlarayönlendirilmişolsunparaharcadıklarıhalde,araştırmayaazyatırımyapar-lar.24Dahabüyükşirketlerkendiyürüttükleriaraştırmauğraşlarınıdaralt-mayabaşladılarveittifaklarıveortaklıkanlaşmalarınıdahaçokkullanmaya,yeniteknolojilerisunan,dışkaynaksağlayanvekurumsalüniversitesanayiişbirliğikullananfirmalarıdevralmayabaşladılar.Böylecefirmalarazalanharcamalarıngetirisi,dahaçoksayıdadisiplininbirarayagetirilişi,çoksa-

22 Firmaların motivasyonları çeşitlidir, örneğin yetenekleri güçlendirmek ve üniversit tesislerine erişimkazanmak(SantoroveChakrabarti,2002).23 Sosyalgetirininyüzde90kadarolduğutahminediliyor.Özelgetirihaladüşük,genellikleyüzde20veyadahaaz,amaönemli.24 Küçük İngiliz firmaları üniversiteleribilginin anakaynağıolarakgörmez,oysaküçükABDfirmalarıüniversitelerietkiliveyararlıbirkaynakolarakkabuleder(bkn.Bölüm4,Hughes).


yıda teknolojikseçeneğingözdengeçirilişiveçoksayıdarakiparaştırmagirişimlerinireddederek,açıkyenilikuygulamalarınakayıyorlar(Chesbro-ugh,2003).25BirleşikKrallıkşirketlerinegöreABDşirketleriaçıkyenilikyaklaşımınadahafazlaönemveriyorlar.Üniversitelerinkendiçabalarıylaeşzamanlıgidenbuönemverişinbirsonucu,şirketlerleüniversitehocalarıarasındakiilişkininbirmiktarartmasıdır.Japonya’daşirketlerüniversitelerlegayriresmibağlarkurmayıtercihedi-

yorlar.Şirketaraştırmacılarıüniversiteöğretimüyeleriyleortakmakaleleryazıyorlar,zamanlarınıüniversitelaboratuvarlarındaçalışarakgeçiriyorlar,üniversitearaştırmacılarıylaortakprojeleryapıyorlarveüniversitearaştır-macılarıyla danışmanlık anlaşmalarına giriyorlar. Üniversite sanayi işbir-liği,genellikleöndegelenbüyüküniversitelervearaştırmamerkezleriyleyapılır;şirketlereniyiakademikyeteneklerikendimerkezveyaaraştırmatesislerineyakınolanüniversitelerlesınırlanmaksızınülkeçapındaarayıpbulmayahazırdır.BununtersidurumBirleşikDevletler’deoluporadatümaraştırmaproje-

leriniüniversitelaboratuvarlarınadevretmek,ortakaraştırmasözleşmeleriveönemliaraştırmacılarlabireyselsözleşmeleryapmakgibi,üniversitelerleresmisözleşmelidüzenlemelersıktırveüniversitesanayi işbirliğinintümalanınıkaplar.Avrupaortalardabiryeredüşer.KoreCumhuriyeti’ndeveHindistan’daküçükşirketlerinaraştırmakonusundaüniversitelerlehemenhemenhiçtemasıyoktur,amasorunçözmekamacıylabireyselaraştırmacı-lardanyardımalabilirler.Buülkelerde,çoğunluklayerelözellikteolanbağ-lantılar teknoloji sektöründekibüyükbazı şirketlerle seçkinüniversitelerarasındadoğmaktadır.BenzerbireğilimÇin’de,hükümetinüniversitelerledevlet işletmelerinin, gelişen teknolojilerde işbirliği yapmalarına yönelikkararlıbaskısıylagerçekleşiyor.Sanayileşmişülkelerdeşimdiyekadarkikanıtlarbüyükçokulusluşirket-

lerinüniversitelerinaraştırmapotansiyelinibüyükolasılıklakullanacakla-rınıgösteriyor.26Kodama,KanoveSuzuki’de(bölüm15)görüldüğügibi,bunuyapabilecekeniyidonanımasahipolanlar,aktif olarakkendiaraş-tırmalarınıtamamlayacakbazıözgülsonuçlarıaraştırançokulusluşirket-lerdir.CohenveLevinthal(1990)vebukitabınpekçokyazarıtarafındanbelirtildiğigibi, şirketin soğurmakapasitesi–bir şeyiaramak içinbilişsel

25 Firmalar, kendi yenilikleri için özellikle kendi iç yeteneklerine güveniyor. Genellikle belirtilen diğerkaynaklar,sırasıylamüşteriler,tedarikçiler,rakiplerveüniversitelerdir(bkn.bölüm4,Hughes).26 Belçika firmaları hakkındaki araştırmalar bunu destekliyor. Genellikle daha büyük firmaların vefarmasötikvekimyaaltsektörlerindekifirmalarındiğeraltsektörlerdekileregöreüniversitelerlearaştırmabağlarıkurmaolasılıklarıdahafazladır(VeugelersveCassiman,2005).


hazırlığı,algılamasıvearaştırmabulgularınıkullanması—yararlıbağlantı-larınfilizlenmesi içingereklidir(bölüm3,Foray;Boschma,2005).Reka-betyeteneğinisürdürmekiçinyeniliğebelbağlayançokulusluşirketlerinüniversitelerleteknolojibağlarınıbaşlatabilecekenformasyon,finansman,çokyönlüaraştırmaprogramınıyönetebilecekorganizasyonkapasitesivealışılmışyeniliğekararlılığıvardır.Ancakçokulusluşirketlerüniversitelerinaraştırmapotansiyelineküreselolarakgiderekdahaçokeriştiklerivebilgisahibiolduklarıiçinbüyükolasılıklaenekonomikveteknolojikolarakve-rimlianlaşmalarpeşindelervearayışlarınıkendiülkeleriveyamerkezofis-lerininyakınındakikurumlarlasınırlandırmazlar.Firmalarınüniversitelereyaptıklarıtekliflereolumluyanıtgelmezse,onlarındabaşkayerleregitme-lerimümkündür.Bölüm17’deBrimble’ıngösterdiğigibiTaylandüniver-siteleriproaktif önlemler,girişimcilik,organizasyonelbecerilervedevletdesteğiolmadığıiçinüniversite-sanayiilişkisifırsatlarınınkaçıpgitmesineseyircikaldılar.Eğer,gelişmelerinitemelbilimlerintetiklediğiyaşambilimleri,nanotek-

nolojivediğeralanlarilerlemeyisürdürürseelitüniversitelervearaştırmakurumlarıpekçokşirketlaboratuvarlarınagöreliderliktekendilerinedahaiyi bir yer bulabilirler.Aslında, pek çok biyoteknoloji firması üniversitearaştırmacılarıtarafındanbaşlatılanşirketlerdirveyasıklıklailişkilioldukla-rıbirüniversitedekibiraraştırmayadayalıdırlar.

Üniversitelerin Politikaları

Sanayileşmişvesanayileşmekteolanülkelerdekiüniversitelerinçoğununişdünyasıileresmibağlantılarıazolmaklaberaberekonomik,teknolojikveişdünyasıortamlarıvebunlarlaberaberdeüniversiteyöneticilerinin tu-tumlarıdeğişiyor.Dahaçoküniversiteveyaenazındanyükseköğretimku-rumlarındakiaraştırmacılarÇin,SingapurveTayvan(Çin)’daolduğugibibilimselbuluşlarıticarileştirmekveişdünyasıylailişkilendirmekiçindahafazlaçalışıyorolacaklar.Gelenekselcilerbugelişmeyisağlıklıgörmeyebi-lirlerveeğerüniversite-sanayiilişkilerieğitimdenzaman,kaynakvedikkatkaybınayolaçarsaozamansakıncalarıolabilir.Ancak,nedenböyleolacak-larınıortayakoyaninandırıcınedenlerortadayok.Dünyanıneniyieğitimkurumlarındanbazılarıaraştırmadünyasınındaliderleridir.Vepekçokkişieğitimvearaştırmanınelelegideceğineinanır.Güçlüaraştırmaprogramlarıolanokullareniyihocalarıveöğrencileriçeker.Sırasıyla,girişimcilikveye-nilikyoluylayerelkentselekonomilericanlandırırlarvebusayedeişbulmaolanaklarıartarveüniversiteyledahafazlailişkisonundayetenekhavuzugenişler(GlaeserveBerry,2006).


Genellemeleryapmakzorolmaklabirlikte,öndegeleneğilimkamuüni-versitelerinindaha çoközerkolması vebütünüyleüniversiteler arasındaöğrenci,kaynakveyıldızöğretimüyeleri içindahafazlarekabetedoğru-dur–yine,hepsinihesabakattığımızda,gelişimsağlıklıdır.Öğrencilerveakademisyenlerhareketlihalegeldiklerindenvedahagenişseçenekleral-gıladıklarındanburekabethızlaküreselbirboyutkazanıyor.Ayrıca,üni-versitelerbirazçokulusluşirketlergibidavranıyor,başkaülkelerdeuyduyerleşkeleraçıyor,ortaklıklaragiriyor,kendimarkavebeşerisermayesinisonunakadar gücünekatıyor (Olds, yakında çıkacak).NottinghamÜni-versitesiNingbo’da(Çin)yerleşkekurduveINSEADvediğerbazıokullarSingapur’dauydularkurdular.Pek çoküniversite farkınavarıyor ki, harcamaların artışı, öğrencilerin

demografikdeğişimi,yetenekliöğretmenlerinvearaştırmacılarıntalepet-tiklerimaaşartışlarıilesaf eğitimişlevininsürdürülebilmesiolanaksızdır.Aslında,Avrupa’daveJaponya’daeniyiaraştırmayetenekleriiçinrekabetederkenüniversitelerinkarşılaştığı enbüyüksorunlardanbirisi,üniversi-telerdekimaaşlarınsanayideaynımesleklerdegenellikledahadüşük,üni-versitebinalarınınvealtyapınındadahadüşükkalitedeoluşudur.Çin’dekimaaşlardakısıtlıdır(bölüm11,Wu).İşsektörüileyakınilişkikaçınılmazolabilir.Bunedenleüniversitepolitikalarıgeçişaşamasındavegüncelbek-lentilerlegeçmişdeneyimibağdaştırmakiçinbirpusulaarıyor.Akademisyenler,mümkünolduğu zaman, bilimdallarına göre, danış-

manlıklarlamaaşlarınakatkıyapmaktalar.BudurummaaşlarındüşükvedanışmanlığınneredeysezorunlulukolduğuTaylandveVietnamgibisa-nayileşmekteolanülkeleriçindahagerçek.Eğitimveidarisorumluluklarıizin verdiğinde daha fazla okul, öğretimüyelerini danışmanlığa ve araş-tırmadestekleribulmayateşvikediyor.Aslında,bazıkurumlardabiraka-demisyeninperformansıvedeğerisadeceeğitimbecerileriveyayınlarıiledeğil–bunlaröncelikgüçlerinikorumaklaberaber–danışmanlıklarvedışkaynaklardanhareketegeçirilenkaynaklarıngelirleriyledeölçülüyor(bö-lüm11,Wu).İşsektörüileaktif bağlantıpeşindekigirişimciüniversitelerbirdizipoli-

tikalaraadapteoluyorlar.ABDüniversiteleriliderliğialdılarveşimdibazıla-rındaonyıllarındeneyimibirikmişdurumda(bölüm10,Mowery).27Öğre-timüyesinearaştırmayapmasıiçinzamanveolanakvermek,danışmanlıkfaaliyetleriniteşviketmekvearaştırmafonubiriktirmekilkadımlararasın-

27 Böyle bir başarının yakın tarihlerdeki örneği New Haven, Connecticut’daki Yale Üniversitesi civarındabiyoteknoloji firmalarınınçoğalmasıdır.Bubüyümebüyükoranda,ortakaraştırmabürosunungüçlendirilmesidahil,proaktif üniversitepolitikalarınınsonucuydu(Breznitz,2005).


dayeraldı.28Bunlar,sürdürülebilirolmakiçin,gerekliaraştırmaetkinliğiniuyaranvedüşükmaliyetli insankaynağısağlayandoktoraprogramlarıylakoşut gittiler. Birleşik Devletler’de, araştırma ve doktora programlarınasoğuksavaşsüresincehükümetindesteğiaraştırmayıbenimseyenüniver-siteler içinbüyükdestekolduveüniversitelerdebu tür araştırmalar içinkurumsal ve fiziksel altyapı sağladı. Bunlar uzmanlaşmış dergiler, akrandeğerlendirme süreçleri, konferanslar ve sıkbilimsel ilişki ve işbirliği ilearaştırmaçabalarınıalışılmadıkşekildeüretkenyaparakbilimselbirkültüryarattı.29Devletten,reelsektördenvevakıflardandestekalmakaraştırmayıkolaylaştırdı,amaortamıenyüksekdüzeydebilimselaraştırmagelişebile-ceğişekildebiçimlendirenşey,esasolarak,özerküniversitepolitikalarınınbirikimioldu.SeçkinüniversitelerdekiJaponakademisyenlerifarklıbirşe-kildeAmerikalımeslektaşlarıkadaraktif oldular.KodamaveSuzuki(ya-kındaçıkacak) akademisyenlerle şirket araştırmacılarınınortakyazdıklarımakalelerveakademikaraştırmacılara,telifliortakpatentlerlegösterdilerkibukanallardankurulanbağlantılarsağlamdırvefikirlerinikiyönlücanlıbir trafiği vardır. Bu ortam, bu gelenek ve bumükemmeliyet standardıÇin,SingapurveTayvan(Çin)gibigeçbaşlayanlarveAvrupaülkelerinin,BirleşikDevletler’inAvrupa’danveçokdahaöncekiyıllardaAsya’danaldı-ğıyeteneklerdenyararlanmadan,kendiüniversitelerinehızlayerleştirmeyeçalıştıklarışeylerdir.Eğermerkezihükümetaktif rekabeteizinverirseÇinveHindistanbüyüklüklerinden,üniversitelerininheterojenliğindenveade-mimerkeziyetçiliktenyararlanabilir.Dahaatılganüniversitelerbuluşlarıpatentleyerekvelisansücretivetelif

talepedecekteknolojilisanslamaofislerikurarak,kurumiçindearaştırma-yı teşvik etmeyi ve yararlanmayı denediler (bölüm12,Wong). Stanford,MITveKaliforniyadevletüniversitelerigibiçokazsayıdaüniversitebuçabadanyıldabirkaçmilyondolarkazanıyorlar(bölüm10,Mowery).Di-ğerlerininkazançlarımasraflarıkarşılamıyor.AncakDeVolveBedroussian(2006)’nın bulgularına göre araştırma ve teknoloji lisanslama ofisleriningelirlerielletutulurhalegelmektedir.Üniversiteleraktif olarak,özelliklekendiçevresindevemezunlarıtara-

fındankurulanticariişletmelerileilişkilerkurmayaçalışmışlardır.BirrolmodelolarakStanford,özelsektördeuzmanlariçindersvererekvekurs-

28 Lim (1999) MIT’deki öğretim üyelerinin yaşadığı teşvikleri ve esnekliğii anlatıyor. Singapur UlusalÜniversitesideyüzde80’ıyabancıolanuluslararasıaraştırmacıkitlesinimotiveetmekiçinbenzerbirteşvikpaketiyleçalışıyor.29 Amerika Birleşik Devletleri’nde kalite değerlendirmesi ve araştırma finansmanı tahsisi için akrandeğerlendirmesürecininkuruluşukonusundabkn.EtzkowitzveLeydesdorff (2000).Lim(1999),Kore’deböylebirakrandeğerlendirmesimekanizmasınınzayıf olduğunusöylüyor.


larıvetümkurumlarıyerelsanayiiçinuyarlayarakbilgialışverişiveresmiilişkileryaratmıştır.BuhizmetişleviSilikonVadisivebaşkayerlerdekiözelsektördenStanford’aönemlikaynakakışıyaratmadabaşarılıolmuştur.Büyükveseçkinpekçoküniversite,bazenüniversitetarafındansağla-

nan girişim sermayesinde ya da üniversite bağlantılarının yardımıyla fir-maları eğitmek için, şirkete dönüşebilecek kuluçkalar kurdular.Oldukçanadirdurumlardışındabugirişimlerinpekazıyatırımsermayesinebüyükgetirisağlar,amabazılarıbunusağlar;TsinghuaÜniversitesivePekin’dekiPekingÜniversitesi şirketleri ana kurumları için önemli gelir kaynağıdır(bölüm11,Wu;ChenveKenney,yakındaçıkacak).Yakındakibirbilimparkıgenellikleulusaltıyadaulusalhükümetlerin

desteğini gerektirir; ancak, sanayileşmiş dünyada üniversitelerin durumuisteğegöreuyarlanmışbuparklardaendüstriyelgruplargelişmesineyar-dımcıoluyor.YalnızHindistan’da,ülkeninöndegelenteknolojienstitüsüçevresinde,birdüzineyiaşkınyazılımparkıfaaliyetgösteriyor.30Birkümegeliştirmekiçingereklikoşullarartıkgayetiyibiliniyor.ÖrneğinSingapur,SingapurUlusalÜniversitesi yakınlarında canlı bir biyoteknoloji kümesikurmaçabalarındabuşartlarıntümünüyerinegetirmekiçinçalışıyor(Yu-suf veNabeshima,2006),amabaşarıyaulaşmakoşullarızahmetli.Dola-yısıyla, kümegeliştirmebir talih işidir vebilimparklarınınbirçoğumaliiflastır.Çin’debutürbaşarısızgirişimlerinsayısızörneğibulunmaktadır.Bugirişimlersadece,üniversitelertarafındanişsektörüileköprülerinşa

etmekiçinsürdürülenbazıpolitikalarıyansıtıyor.Engirişimciüniversite-ler,kâramacıgütmeyengruplarla,çokulusluşirketlerle,yerelyönetimlerleve küçük firmaların konsorsiyumlarıyla çalışarak sürekli yeni bağlantılardeniyor.Bu,etkinlikprofilleriniyükseltiyor,belkibirölçüdeküreselbirye-niliksisteminişekillendirecekdahabüyükbirroliçinönleriniaçıyor.Eğeryenilikgelişmeninanailkesiolacaksa,üniversitelerendinamikuluslararasıkuruluşlarvekendibaşlarınaticarikuvvetolarakortayaçıkabilir.Ancak,şuvurgulanmalıdırki,girişimciaraştırmaüniversitesiterimiherhangibirülkede,şimdiyekadar,mutluazınlığıkapsıyor.Boyut,yervekoşullaryükseköğre-timkurumlarınınçoğununrolünükısıtlamaktadır.Hattaenbüyüklerebileatalet,gelenekvekötüyönetimayakbağıolmaktadır.Bununlabirlikte,de-ğişim,dahayirmiyılöncehayaledilebileninötesindeetkiyapmayabaşlıyor.

30 Hindistan’da ülkenin önde gelen araştırma merkezi olan Ulusal Kimya Laboratuvarları’nın henüzşirketleriyok(bölüm13,BasantveChandra).


Sonuç

Üniversitesanayiilişkilerivazgeçilmezdir.Nekadarartacaklarıveteknolo-jikyeteneklereetkilerininneolacağıbüyükorandadörttemeloyuncununuyguladığıpolitikalarabağlıolacaktır.Bubölümdebelirtildiğigibi,bupo-litikalarhalagelişmekte;katılımcılarileriyedoğru,hedefleriningenişliğivegeçmişingörecekısıtlıdeneyimbirikimleriyle,elyordamıylagidiyor.Dün-yanınheryerindekikamugörevlileriveüniversitelerStanford,MITveSanDiegoKaliforniyaÜniversitesiörneğindenderinetkilenmişlerdirveAsyaveAvrupadakipekçokekonomistbuörnekleriçoğaltmayauğraşıyor—özellikleÇin,Malezya,SingapurveTayvan(Çin).Sanayileşmişülkelerüni-versiteleri,kendileriniortagelirliülkelerdekirakiplerinönündeyeralmala-rınısağlayacakteknolojikilerlemeninaraçlarıolarakgörmeyebaşlıyorlar.Geç başlayanlar, araştırma odaklı üniversiteleri, teknolojik olarak öndegidenlereyetişmek içinaraçolarakgörüyor.31Beklentileroluşuyor,farklıpolitikabileşenleritasarlanıyorvehükümetleryenilikyeteneğigeliştirmekiçinbüyükmeblağlar taahhütediyor.Burada ikiölçülemezşeyvar.Biri,üniversitelerin,birincilgörevlerindenciddiolaraksapmadanişsektörüyleilişkilerkurarakgerçektenteknolojikdeğişimiteşvikedenmotorlaradö-nüpdönmeyecekleri.Teknolojigeliştirmeveyeniliğebugünekadarsınırlıolandoğrudankatkılarınınkaydadeğerşekildeyükseltilipyükseltilmeyece-ğideaçıkbirsorudur.İkincisiüniversitelerdeAr-Gedüzeyiniyükseltmekiçinalınanönlemler

çalışsabile–kizorolacaktır–bubaşarınınişsektörüfirmalarınıntalebiileuyumluolmasıgerekmezveüniversitedenşirketlerveyayenilikçifirmalarçıkmasınayolaçmayabilir.Üniversitearaştırmasınaenfazladüşkünolanbüyükfirmalarındahafazlasıiçiniştahıolmayabilirveküçük-ortaölçeklifirmalar,üniversitelerve firmalar arasındaköprügörevi yapanaracıku-rumlaryoksa,çekinmeyedevamedebilirler.Küreselleşme ileartanvepolitikalarladesteklenenbaskılarüniversite-

lerdeyenilikçiçabalarıteşvikedebilirvefirmalararasındabununiçintalepyaratabilir.Sonuçlarınıtahminetmekzor.Şuaniçin,aşağıbölümlerdeeli-mizdebulunanlardenenmekteolançokçapolitikaörnekleridir.Sonuçlarazar azar gelmeye başlıyor, ama bu politikaların değeri değerlendirmeyibekliyor.Pekçokülke,umutlarınıbupolitikalarınbaşarısınabağlıyor.

31 Gerschenkron’un(1962)sözleriyle,bunlarkademeatlayanyenilikleringünümüzversiyonları(bölüm5,MathewsveHu).


Kaynakça

Agarwal,Rajshree,andMichaelGort.2001.“First-MoverAdvantageandtheSpeedof CompetitiveEntry,1887-1986.”Journalof LawandEconomics44(1):161-77.

Baxter,Christie,PeterTyler,BarryMoore,NickyMorrison,RobMcGaffin,andMonicaOtero-Garcia.2005.EnterprisingPlaces:SustainingCompetitiveLocationsfor Knowledge-BasedBusiness.Cambridge,U.K.:Cambridge-MITInstitute.

Behrens,Kristian,CarlGaigne,GianmarcoI.P.Ottaviano,andJacques-FrangoisThisse.2006.“IsRemotenessaLocationalDisadvantage?”Journalof EconomicGeography6(3):347-68.

Berger,Suzanne.2005.HowWeCompete.NewYork:Doubleday.Boschma,RonA.2005.“ProximityandInnovation:ACriticalAssessment.”Regional

Studies39(1):61-74.“BrainsBusiness:ASurveyof HigherEducation,The.”2005.Economist.September

10.Breznitz,Shiri.2005.“FromIvoryTowertoIndustrialPromotion:TheCaseof

YaleUniversityandtheBiotechnologyClusterinNewHaven,Connecticut.”STE-WP-28,SamuelNeamanInstitute,Haifa,Israel.

Business-HigherEducationForum.2001.WorkingTogether,CreatingKnowledge:TheUniversity-IndustryResearchCollaborationInitiative.Washington,DC:Business-HigherEducationForum.

Carlsson,Bo.2006.“Internationalizationof InnovationSystems:ASurveyof theLiterature.”ResearchPolicy35(1):56-67.

Chen,Kun,andMartinKenney.Forthcoming.“Universities/ResearchInstitutesandRegionalInnovationSystems:TheCasesof BeijingandShenzhen.”WorldDevelopment.

Chesbrough,HenryWilliam.2003.OpenInnovation:TheNewImperativeforCreating andProfitingfromTechnology.Boston:HarvardBusinessReviewPress.

Cohen,WesleyM.,andDanielA.Levinthal.1990.“AbsorptiveCapacity:ANewPerspectiveonLearningandInnovation.”AdministrativeScienceQuarterly35(March):128-52.

DeVol,Ross,andArmenBedroussian.2006.MindtoMarket:AGlobalAnalysisof UniversityBiotechnologyTransferandCommercialization.SantaMonica,CA:MilkenInstitute.

Etzkowitz,Henry.2002.“BridgingKnowledgetoCommercialization:TheAmericanWay.”SciencePolicyInstitute,StateUniversityof NewYork,Purchase,NY.

Etzkowitz,Henry,andLoetLeydesdorff.1997.UniversitiesandtheGlobalKnowledge Economy:ATripleHelixof University-Industry-GovernmentRelations.NewYork:Continuum.


.2000.“TheDynamicsof Innovation:FromNationalSystemsand‘Mode2’toaTripleHelixof University-Industry-GovernmentRelations.”ResearchPolicy 29(2):109-23.

Etzkowitz,Henry,AndrewWebster,ChristianeGebhardt,andBrancaReginaTerraCantisano.2000.“TheFutureof theUniversityandtheUniversityFuture:Evolutionof IvoryTowertoEntrepreneurialParadigm.”ResearchPolicy29(2):313-30.

Feldman,Maryann,andPierreDesrochers.2004.“TruthforItsOwnSake:Aca-demicCultureandTechnologyTransferatJohnsHopkinsUniversity.”Minerva 42(2):105-26.

Florida,Richard.2002.TheRiseof theCreativeClass:AndHowIt’sTransformingWork,Leisure,Community,andEverydayLife.NewYork:BasicBooks..2005.TheFlightof theCreativeClass:TheNewGlobalCompetitionforTalent.New

York:HarperCollins.Friedman,Thomas.2006.TheWorldIsFlat:ABrief Historyof theTwenty-FirstCentury.

NewYork:Farrar,StrausandGiroux.Galison,Peter,andBruceHevly.1992.BigScience:TheGrowthof Large-ScaleResearch.

PaloAlto,CA:StanfordUniversityPress.Gerschenkron,Alexander.1962.EconomicBackwardnessinHistoricalPerspective.

Cambridge,MA:BelknapPress.Geuna,Aldo,andLionelJ.J.Nesta.2006.“UniversityPatentingandItsEffectson

AcademicResearch:TheEmergingEuropeanEvidence.”ResearchPolicy35(6):790-807.

Glaeser,Edward,andChristopherBerry.2006.“WhyAreSmartPlacesGettingSmarter.”RappaportInstitute/TaubmanCenterPolicyBrief 2006-2,JohnF.KennedySchoolof Government,HarvardUniversity,Cambridge,MA.http://www.ksg.harvard.edu/rappaport/downloads/policybriefs/brief_divergence.pdf

Gomes-Casseres,Benjamin,AdamB.Jaffe,andJohnHagedoorn.2006.“DoAlli-ancesPromoteKnowledgeFlows?”Journalof FinancialEconomics80(1):5-33.

Hall,Bronwyn,andJacquesMairesse.2006.“EmpiricalStudiesof InnovationintheKnowledgeDrivenEconomy.”NBERWorkingPaper12320,NationalBureauof EconomicResearch,Cambridge,MA.

Hambling,David.2005.WeaponsGrade.NewYork:CarrollandGraf Publishers.Indergaard,Mich.2004.SiliconAlley(CulturalSpaces).NewYork:TaylorandFrancis.Jenkins,J.Craig,KevinLeicht,andHeatherWendt.2006.“ClassForces,Political

Institutions,andStateIntervention:SubnationalEconomicDevelopmentPolicyintheUnitedStates,1971-1990.”AmericanJournalof Sociology111(4):1122-80.

Kim,E.Han,AdairMorse,andLuigiZingales.2006.“AreEliteUniversitiesLosingTheirCompetitiveEdge?”NBERWorkingPaper12245,NationalBureauof EconomicResearch,Cambridge,MA.


Kimura,Yui.1997.“TechnologicalInnovationandCompetitionintheJapaneseSemiconductorIndustry.”InInnovationinJapan,ed.AkiraGotoandHiroyukiOdagiri,121-158.NewYork:OxfordUniversityPress.

Kodama,Fumio,andJunSuzuki.Forthcoming.“HowJapaneseCompaniesHaveUsedScientificAdvancestoRestructureTheirBusiness:TheReceiver-ActiveNationalSystemof Innovation.”WorldDevelopment.

Lim,Youngil.1999.TechnologyandProductivity:TheKoreanWayof LearningandCatchingUp.Cambridge,MA:MITPress.

Lucas,Robert.1989.“OntheMechanicsof EconomicDevelopment.”Journalof Monetary Economics22(1):3-42.

MacGarvie,Megan,andJeffreyFurman.2005.“EarlyAcademicScienceandtheBirthof IndustrialResearchLaboratoriesintheU.S.PharmaceuticalIndustry.”NBERWorkingPaper11470,NationalBureauof EconomicDevelopment,Cambridge,MA.

Mowery,David,andNathanRosenberg.1998.Pathsof Innovation: TechnologicalChangein 20th-CenturyAmerica.NewYork:CambridgeUniversityPress.

Olds,Kris.Forthcoming.“GlobalAssemblage:Singapore,WesternUniversities,andtheConstructionof aGlobalEducationHub.”WorldDevelopment.

Romer,PaulM.1989.“HumanCapitalandGrowth:TheoryandEvidence.”NBERWorkingPaper3173,NationalBureauof EconomicResearch,Cambridge,MA..2000.“ShouldtheGovernmentSubsidizeSupplyorDemandintheMarket

forScientistsandEngineers?”NBERWorkingPaper7723,NationalBureauof EconomicResearch,Cambridge,MA.

Ruegg,Walter.2004.UniversitiesintheNineteenthandEarlyTwentiethCenturies (1800-1945):VolumeThree.Cambridge,U.K.:CambridgeUniversityPress.

Sampat,BhavenN.2006.“PatentingandU.S.AcademicResearchinthe20thCen-tury:TheWorldbeforeandafterBayh-Dole.”ResearchPolicy35(6):772-89.

Santoro,Michael,andAlokChakrabarti.2002.“FirmSizeandTechnologyCen-tralityinIndustry-UniversityInteractions.”ResearchPolicy31(7):1163-80.

Saxenian,AnnaLee.2006.TheNewArgonauts.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress.

Schwartz,EvanI.2004.Juice:TheCreativeFuelThatDrivesWorld-ClassInventors.Cambridge,MA:HarvardBusinessSchoolPress.

Sigurdson,Jon.2005.TechnologicalSuperpowerChina.Northampton,MA:EdwardElgar.

Sutz,Judith.1997.“TheNewRoleof theUniversityintheProductiveSector.”InUniversitiesandtheGlobalKnowledgeEconomy:ATripleHelixof University-Industry-GovernmentRelations,ed.HenryEtzkowitzandLoetLeydesdorff,11-20.NewYorkandLondon:ContinuumInternationalPublishingGroup.

Tadmor,Zehev.2006.“RedefiningEngineeringDisciplinesfortheTwenty-FirstCentury.”Bridge36(2):33-37.


Toole,Andrew,andDirkCzarnitzki.2005.“BiomedicalAcademicEntrepreneur-shipthroughtheSBIRProgram.”NBERWorkingPaper11450,NationalBu-reauof EconomicResearch,Cambridge,MA.

Trumbull,Gunnar.2004.SiliconandtheState:FrenchInnovationPolicyintheInternetAge. Washington,DC:BrookingsInstitutionPress.

Veugelers,Reinhilde,andBrunoCassiman.2005.“R&DCooperationbetweenFirmsandUniversities:SomeEmpiricalEvidencefromBelgianManufacturing.”InternationalJournalof IndustrialOrganization23(5-6):355-79.

Yamamoto,Shinichi.1997.“TheRoleof theJapaneseHigherEducationSysteminRelationtoIndustry.”InInnovationinJapan,ed.AkiraGotoandHiroyukiOdagiri,294-307.NewYork:OxfordUniversityPress.

Yusuf,Shahid,M.AnjumAltaf,BarryEichengreen,SudarshanGooptu,KaoruNabeshima,CharlesKenny,DwightH.Perkins,andMarcShotten.2003.In-novativeEastAsia:TheFutureofGrowth.Washington,DC:InternationalBankforReconstructionandDevelopment.

Yusuf,Shahid,andKaoruNabeshima.2006.PostindustrialEastAsianCities. Washington,DC:WorldBank.

Ulusal Hükümetlerin Üniversite-Sanayi İlişkisi Politikaları

KISIM I

B Ö L Ü M 2

Ulusal Hükümetlerin Üniversite Sanayi İşbirliği ile İlgili Politikaları Üzerine Notlar

LucSoete

ÇeşitliAvrupapolitikalarıüniversitesanayiilişkileriniartırmayayönelikgi-rişimlerindekigörecebaşarıvebaşarısızlıklarında,kalkınmanınfarklıaşa-malarındakiülkeleriçinbazıilginçgörüşlersağlıyor.Sonuçtasonendojenbüyümeveyenilikliteratürüsanayipolitikalarınıyeniliğedayalıkurmanınöneminiönplanaçekmeyedöndü(sonzamanlardaAghionveHowitt’invurguladığıgibi,2006).Literatürhenüzüniversite-sanayiilişkilerihakkındayapılan daha ayrıntılı tartışmalarla bağlantı kurmuş değil, ama bunu ya-pabilecekpekçokfırsatsunuyor.Yani,Avrupa’dakilergibiyüksekgelirliülkelerde,mevcutyenilik/içbüyümetartışmasıbirincilolarakiçerdekilere,güvenliğeverisktenhoşlanmamayavemevcutrekabetgüçlerinikoruma-yavegelirveservetbakımınaöncelikverenortamlardakiSchumpeterian“yaratıcıyıkım”sürdürülebilirliğineodaklanmaktadır.Diğeretkenlerara-sındabuortamyüksekgirişengelleri,pekçokyüksekteknolojisektöründerekabetolmaması,yükseköğretimdegenelbirrekabeteksikliğivebilimin-sanlarıvemühendislerinhareketlilikeksikliğiilekendinigösterir.Tümbukonularüniversite-sanayi ilişkilerini artırmadaki çeşitli girişimlerde temel

27


kaygılarolacaktır.Aksine, yükselenekonomilerdeyenilikzorluğu sanayi,bilimveteknolojipolitikasınadahaçokbenzeyen“kazananadestek”1tipipolitikalara denk düşer. Üniversite-sanayi ilişkislerinin daha gelenekselolanbuendüstriyelbilimveteknolojibakışaçısıaltında,oldukçafarklıbirroloynamasıolasıdır.Bubakış açısındanAvrupapolitikadeneyimleri, gelişmekteolaneko-

nomilerdeuygunulusal yenilikpolitikalarıhakkındakigüncel tartışmalariçinözelönemtaşıyorolabilir.Aynızamandaveküreselbirbakışaçısıylayeniliğin gelişme zorluklarına bakıldığında yeni Schumpeterian büyümemodelleri yeniliğedayalıbüyümenin–kalitegeliştirici yenilikler sonuçtamevcutürünlerinyerinialacak,onlarımodasıgeçmişedönüştürecek,yaniuluslararasırekabetisüreklisorgulatacakolanyöntem–olasımakroekono-mikyaratıcıyıkımözelliklerine,ilgiçekicibakışsağlıyor.Eğersadeceen-formasyonveiletişimteknolojilerinindünyapazarlarınaaçılmakveküreselfiyatşeffaflığınayolaçmaklailgilietkilerigözönünealınırsa,yenigirişlerleilgiliyaratıcıyıkımözellikleribilgiyedayalıbüyümevekalkınmafırsatlarınıdüşünürkenönemliroloynayabilir.Bumodeler,dahaöncekibazıyazıla-rımdatartışıldığıüzere(Soete1981,1985)veCarlotaPerez(PerezveSoete1988),benimteknolojiksıçramaveolasıkısıtlıgirişpenceresiileilgiligeliş-mefırsatlarınadairkişiselgörüşlerimleoldukçauyuşmaktadır.

Araştırma, Yenilik ve Üniversite-Sanayi İlişkileri Konusunda Avrupa Ulusal Politikalarından Ne Öğrenebiliriz?

Son10-15yıldaaraştırma,yenilikvesosyoekonomikkalkınmaarasında-kiilişkilereaitanlayışımızdabüyükdeğişiklikoldu.Teknolojikdürtüveyatalepçekişitipindekiteketkenliaçıklamalargenelanlamdaortadankalktı.Bununyerine,hembilgiyaratmaaktörleri(üniversitelervekamuaraştırmakurumları)hemdeözel firmalarolmaküzere tümaktörleringörevleriniiyiyaptığı,işiişleyenbirbilgiveyeniliksistemibazalınarakekonomikbü-yümeverefahyaygınolarakgeçerlikabulediliyor.Ulusal(veyayerel)biryenilikkavramı1980’lerinsonundaortayaçıktıveekonomidebilgiüreti-miyleilgilitümaktörleriveetkinlikleriiçinealdı.Ulusalyadayerelolsun,yeniliklerinekonomideortayaçıkışveyayılmasınınhızı,boyutuvebaşarısıarasındakifarklarıaçıklayacakolantemelfaktörlerolan,firmaların,üniver-sitelerinvediğerkurumlarınfaaliyetgösterdiğiulusalkurumsalçerçeveninvearalarındakiilişkilerinöneminiortayakoydu.

1Ülkelerarasında,kalkınmadüzeylerinegöredeğişenbufelsefibakışveyenilikpolitikalarınınamaçlarıiçkalkınmaliteratüründeçokpopülerolmuştur(bkn.AghionveHowitt,2006).

29Ulusal hükümetlerin Üniversite Sanayi İşbirliği ile İlgili Politikaları Üzerine Notlar

Bunabenzertümsistemlerin–bölgesel,ulusalhattauluslararası–ortaközelliği,tabiki,firmalarınnadirentekbaşlarınayenilikyapmalarıgerçeğiolmuştur.Yenilikçalışmalarıylailgiliçokbolliteratüregöreyenilikyapanfirmalarla dış çevre arasındaki ilişki ve işbirliği, en optimum durumda,mevcutbilgidendahaiyiyararlanılmasıiçinverimlibiröğrenmedöngüsü-neöncülükedecekşekilde,genellikleüniversitelergibiyerelbilgikurum-larıiçindekonumlanmışşekildekararlılıkgösterir.Aynızamanda,AvrupaBirliği (EU)üyesiülkelergibi eşitgelişmedüzeyindekiülkelerinbilgiveyenilik sistemlerinin üretimde uzmanlaşma yolları arasında belirgin farkgöstermesigerçeğininaçıkpolitikayansımalarıolmuşvebudafarklıül-kelerdeçokfarklıyenilikpolitikalarınatemeloluşturmuştur.Sonuçolarak,bellieksikliklerinelealınabilmesiiçin,butipyenilikdizgelerininkarşılaş-tırmalıanalizinin,sisteminhangielemanlarınınbelirlibirülkedevebölgekoşullarındaenfazladurgunluğakonuolacağınıtanımlamayayarayacağınısavunan, ülkeler vebölgeler arasındaki farkları ele alan yeni bir politikaaraştırmasıkategorisiortayaçıktı.Bunedenle,CharlesEdquist,Christop-herFreeman,Bengt-AkeLundvallveRichardNelsongibi,literatürdeulu-salyenilikdizgelerinielealanpekçokyazarbilginin,yeniliğin,kuruluşlarınve kurumların eş zamanlı ve birbiriyle ilişkili evriminden bahsedecektir.Sistemikbirpolitikabakışaçısından,enzayıf bağlantıekonomikbüyümevegelişmededirvebunedenledepolitikamüdahalesi için,genellikleenönemliolandır.BugünAvrupa’nınBirleşikDevletlerlearasındakibilgiaçığınaaitsap-

lantısıgibi,diğerdahagelişmişortamlardakurumsaldüzenlemelerdenvepolitikalardanbirşeyleröğrenilebileceğivesistematikkarşılaştırmalıaraş-tırmalarınbubağlamdayararlıaraçlarolduğufikriyenideğildir.AlexanderGerschenkron (1962)bu tip karşılaştırmalı ülke araştırmalarınaöncülüketmiştir.Onundabelirttiğigibi,bazıülkelerteknolojininsınırında,diğer-leri iseçokgerideyeralıyor.Sınırdaki ilegeridekalanarasındaki tekno-lojikaçıkgeridekalan içinumutvadediyorsada (sınır teknolojileri taklitederekyüksekbüyümepotansiyeli),gerikalanülkelerinpotansiyelçıkar-lardantümüyleyararlanmalarınıönleyecekolançeşitlisorunlardavardır.Gerschenkron,aslında,eğerbirülkeyeniliğedayalıbirbüyümeyolube-nimserse,onayetişmenindiğerlerinegiderekdahazorgeleceğinisavunur.EnsevdiğiörnekbiryüzyılönceAlmanya’nınİngiltereylearasınıkapamagirişimidir.BirleşikKrallıksanayileştiğindeteknolojigöreceemekyoğunveküçükölçekliydi.Fakatzamanlateknolojidahafazlasermayeveölçekyoğunhalegeldi,bunedenledeAlmanyasahneyegirdiğinde,girişkoşullarıönemliölçüdedeğişmişti.Budeğişikliknedeniyle,Gerschenkron (1962)Almanya’nınbuengelleriaşmakiçinherşeydenöncemalisektördeyeni


kurumsalaraçlargeliştirmekzorundakaldığıgörüşündedir.Budeneyimle-rinteknolojidegerikalandiğerülkeleriçindegeçerliolmasınısavunmuş-tur.2

BubağlamdaMosesAbramovitz(1986)kendiifadesiylegeçkalanların“soğurmakapasitesi”nitartışmakiçinteknolojikuyumvesosyalyetenekkavramlarını ileri sürdü. Teknolojik uyum kavramı pazar büyüklüğü vearz faktörü gibi alanlarda başat ve takipçi ülke özelliklerinin uyumlulukdüzeylerini gösterir. Sosyal yetenek kavramı geri kalan ülkelerin aradakifarkıkapatmakiçinkullandığıçeşitliçabalarveyeteneklerdir,örneğineği-timi, altyapı ve teknolojik yetenekleri iyileştirmek (araştırma ve geliştir-meolanakları (Ar-Ge)vebenzeri).AbramovitzBatıAvrupa’nınBirleşikDevletler ilekarşılaştırılıncaarasındakifarkıII.DünyaSavaşındansonrabaşarıyla kapatmasını hem teknolojik uyumun artırılması hemde sosyalyetenekleriniyileştirilmesiileaçıklar.Öncekinebirörnekolarak,açıkbirşekildeAvrupaekonomikbütünleşmesininbaşlangıçtaABDkoşullarıiçingeliştirilenölçek-yoğunteknolojilerintransferinikolaylaştırandahabüyükvedahahomojenpazarlarınAvrupa’dayaratılmasınanasılöncülükettiğin-denbahsetmiştir.Geliştirilmişsosyalyeteneklereğitimdüzeylerindekige-nelartış,kamuveözelsektörAr-Ge’sineayrılankaynaklarınpayındaartışvemalisistemin,kaynaklarıdeğişimiçinseferberetmebaşarısıgibibazıdiğeretkenleredeyansıtıldı.Abramovitz’indikkatealmadığışeyteknolojikuyumvesosyalyeteneğinçeşitliözellikleriarasındakibağlantılarınbaşarıveyabaşarısızlıklarıidi.Şuvarkibubağlantılar,çeşitliAvrupaülkelerininbilim,teknolojiveye-

nilikpolitikalarındakidizgeselbaşarıveyabaşarısızlığıaçıklamadaönemligörünüyorlar.Burada,AvrupaKomisyonu içinyürütülenvebu tipbağ-lantılarıngüçlüvezayıf yanlarınıtanımlamayideneyenbazıçalışmalardan(Soeteveark.,2002)kısacabahsedeyim.3BuanalizinözüAbramovitz’ingeliştirdiğivedahasonrapekçokbüyümevegelişmeçalışmalarındakul-lanılan kavramlara dayanır.Analiz ulusal düzeyde yürütülmekleberaber,bölgeseldüzeydedekolaylıklatekrarlanabilir.Başlangıçta,ulusalbiryenilikdizgesininçalışması içindörtetmenzo-

runlu görünüyor. Birincisi, ülkenin sosyal ve insan sermayesine yatırımyapması:bilgiveyeniliksistemlerinibiraradatutacakçimentodenilebilir.

2ModernbüyümeyeyetişmeteorisinebutarihselkatkılarındahaderinlemesineanaliziiçinbkzFagerberg(2002).3ABhakkında,çeşitlibibliyometrikvediğeryenilikgöstergelerikullanaraküniversite-sanayibağlantılarınınniteliğineaitbirçokaraştırmayapılmıştır.BazılarınaMERIT(MaastrichtEkonomikveSosyalAraştırmaveYenilikveTeknolojiEğitimMerkezi)’ninkatıldığıbusayısızçalışmalarıburadaayrıntılandırmayacağım.


Busermayeüniversiteler,politekniklervediğermeslekieğitimokullarıgibikamuveözelsektördekibilgiüretenbirdizikurumlabirleştirilir.Birbü-tünolarakABbutüryükseköğretimkurumlarınaşuandagayrisafiyurtiçihasılasının(GSYİH)yüzde1,2’siniharcıyor;ABDbumiktarın ikikatın-dandahfazlasınıharcıyor:GSYİH’sınınyaklaşıkyüzde2,6’sı.Aynızaman-da,AB’ndeaşağıyukarıaynısayıdayükseköğretimkuruluşuvar,yaklaşık4.000. Beklendiği gibi, Avrupa üniversitelerinin büyük çoğunluğu kötüöğretimvearaştırmatesisleriveenbüyükyeteneklerininsüreklikaybıvedüşüködeneklerlekendilerinibazendramatikdurumdabuluyorYükseköğretimin kendisi, temel ve uygulamalı araştırmaların sürek-

libeslenmesi içinönemlidir.Birçokyenibüyümemodelibu türetkileri,esasönemisadeceeğitiminkendisinedeğil,araştırmaveyenilikgibiyanürünlerinedevererekdahakarmaşıkbirbiçimdeoluşturmayıdenemiştir.Bunedenleherhangibiryeniliksistemininikincianadevresi,bekleneceğigibi,birülkeveyabölgeninaraştırmakapasitesiveülkeninyükseköğretimdizgesi ile sıkıcabirbirinebağlanma yöntemidir.Üniversite ve araştırmakurumlarının dünya çapında yetenekleri çekebilmesi için tipik bir ulusalyenilikdizgesibakışaçısındanböylebiryakınikişkiönemligörünür;ulus-lararasıbakışaçısındaisebağlantılardahagevşekolabilir.Bilgiyiulusalyenilikdizgesiçerçevesi ilebiraradatutanüçüncüdevre,

belki şaşırtıcı olarak, teknolojik ve yenilikçi performansa öncülük edencoğrafyasalyakınlıkolabilir.Firmalararasındavekamusal-özeloyuncu-lararasındadeğişiktürlerdeöğrenmeağlarıiçerenendüstriyeletkinliklerintedarikçilervekullanıcılararasındakiyakınilişkileredayalıbölgeselküme-lenmesi,butüröğrenmeetkinliklerinibireyselolarakfirmalarınduvarlarıarasınahapsetmeyegöredahaesnekvedinamikörgütselyapılanmayıtem-sileder.Bölgeselveyayerelöğrenmeağları,çokdahafazlaenformasyonakışına,karşılıklıöğrenmeyevefirmalar,özelvekamusalbilgikurumlarıveeğitimkuruluşlarındaölçekekonomilerineolanakverebilir.Bazıyeni-likyönetimiyazarları(Chesbrough,2003)burada“açıkyenilik”kavramınabaşvururlar.Firmalarınteknolojikveyenilikçiperformansı,butürküme-lenmelerinbaşarıderecesininyaklaşıkolarakendoğrudanölçülebilenidir.İyibilinenbirçalışmada,Saxenian(1994)ABD’deSilikonVadisiileRo-

ute128’inetkisinikarşılaştırır.Birgrupgirişimcininyerelüniversitelerdekiaraştırmaçabalarınındesteğiyleileriteknolojidedünyamerkezinioluştur-mayakatkıdabulunduklarıKaliforniyaSilikonVadisindenbahseder.Başa-rıyıbölgedekiyenifirmalararasındaortayaçıkangayriresmiveresmiyatayişbirliğiağlarınaatfeder.Bunakarşılık,BostondışındaRoute128korido-rundaşirketlerarasısosyalsermayeolmamasıdahagelenekselbirkurumsalhiyerarşi,gizlilik,kendineyeterlilikvebölgeselcilikbiçimineyolaçmıştır.


Karşılaştırma, firmaların yenilikçilik ve teknolojik performansının güçlübirşekildearalarındakiilişkiyebağlıolduğunugöstermektedir.İnsansermayesi,araştırmavebununlabağlantılıyerelağlarfenomenine

(özelliklefirmalararasıağ)ekolarak,herhangibiryenilikdizgesiyaklaşımıiçingerekliolandördüncüvesonuncuetkenbelirlibirbölgeveyaülke-dekifirmaların,müşterilerinvetüketicilerinsoğurmakapasitesidir.Şirketlerinöğrenme yeteneği elbet ilk etapta, bilimsel ve teknolojik olarak niteliklipersonelinsayıvedüzeyiiletemsiledilenkendiiçyeteneklerinebağlıdır.Firmalarekonomikolarakdinamikolmakvekamuaraştırmasektörüvebilginindiğerdışkaynaklarıylaprofesyoneldiyalogkuracaksoğurmakapa-sitesinesahipolmakiçinyeterinceAr-Geyapmalıdır.Aynızamanda,tüke-ticiler,müşterilerveyurttaşlaryenitasarımlara,ürünlerevehattafikirlereçokaçıkolabilirler,böylecebilgiyoğunsektörlerdeAr-Geileyaratılanyeniürünlerinhızlayayınımınıolanaklıkılarlarveyaçokmuhafazakarolabilir,değişimedirençgösterebilirveyeniliğekuşkuylayaklaşabilirler.Soğurmakapasitesiülkeler,bölgelerhattavaroşlararasındabileçarpıcışekildede-ğişir.

Şekil 2.1. İdeal Bir Verimli Yenilik Döngüsü

Kaynak: Yazarın hesaplamaları.

Şekil2şematikolarakidealulusalyeniliksistemiyleilişkilibüyümedina-miklerinigösteriyor:bilim,teknolojiveyenilikpolitikasındabiryandaarzakarşılık talep diğer yanda kullanıcıya karşılık oluşturana verilen göreceli


önemintersineyukarıdaönerilendört temeldevrebasitbir taksonomikşekildetemsiledilebilir.Arzdagenelliklekamukaynakları,talepteözelkay-naklaregemenolacaktır.Kullanıcılaraodaklanmakgenellikleteknolojilerinyayınımınınetkileriniyansıtacakşekildegeniş,tümekonomiçapındaözel-liklerle karakterizedir; yaratanlara odaklanmak genellikle daha özgüldür.Dörtanadevrerekabetyeteneğinevesürdürülebilirbüyümeyetoplamdaolumluetkisiolaniçbağlantılıbirhalkanınbirbirinikarşılıklıgüçlendirenöğeleriolaraktemsiledilebilir.Buaçıdanbakıldığındabilim,teknolojiveyenilikpolitikasıgirişimlerininenilginçveverimlibirsetinin,sadeceüni-versite-sanayiilişkilerindedeğil,budörtetkenarasındakietkileşimlerveiçbağlantılardabulunabileceğiniiddiaediyorum.Araştırmacılar tartışılandörtkavramınherbiri içinçeşitligöstergeleri

biraradakullanarak,çeşitliABülkelerinindekendiulusalyeniliksistemlerinişleyişihakkındabazıdeneyselkanıtlarbulmayıdenediler.Çalışma1Mayıs20044öncesinde,ABüyesi15ülkeninherbirisindebuanakavramlardanbir kısmının birbiriyle etkileştikleri olası yollarla ilgili bazı geniş kanıtlarsağladı.Göstergeleriaşağıdakigibidir:

• Sosyalvebeşerisermaye.Sosyalvebeşerisermayekavramı,dahaöncetar-tışıldığı gibi, en çok, bir ülkenin eğitim düzeyi önlemleri ve bunlarınsürdürülmesiyle ilgilidir.Aşağıdakullanılan insan sermayesiörneğiüçgöstergenin ortalamasını temel almıştır: ülkenin eğitim harcamalarınıyansıtaninsansermayesiyatırımgöstergesi(eğitimeharcananGSYİHyüzdesi), çıktıya dayalı eğitim performans göstergesi (yükseköğretimdiplomasıolanlardançalışanlarınyüzdesi)vegayriresmieğitimgöster-gesi(yaşamboyuöğrenmeyekatılım).

• Araştırmakapasitesi.Buradabirülkeninaraştırmadizgesininuzunvadeligücüyükseknitelikliaraştırmacısunmasıileyaklaşıkolarakbulunabilir(biliminsanıvemühendislikmezunlarınınçalışanlar içindekiyüzdesi);Ar-Geyatırımınaayırmayıdüşündüğükamukaynağımiktarı(devletAr-GeharcamasıveyükseköğretiminAr-GeharcamalarınınGSYİHiçin-deki yüzdesi) ve ulusal araştırma sisteminin performansı (milyon kişibaşınayayınsayısı).

• Teknolojikve yenilikçilikperformansı.Teknolojikperformans işdünyasınınyaptığıAr-Ge(GSYİHyüzdesiolarakişkoluAr-Geharcaması)vealı-nanpatentsayısı(kişibaşınadüşenüçlüpatentler)gibidahageleneksel

4BufaaliyetETAN(AvrupaTeknolojiDeğerlendirmeAğı)karşılaştırmaprojesiçerçevesiiçindebaşlatılanbirABaraştırmaprojesininbirparçasıdır(Soeteveark.,2002).Dahakarmaşıkvedinamikanaliziçinbkn.Garcia(2006).


olanaraştırmaveteknolojikkalkınmagöstergeleriilegösterilir.Birye-nilikgöstergesi(toplamsatışlarınınyüzdesiolarakyenilikharcamaları)resmiAr-Geyatırımlarıyadapatentlerininsayıları içindeyeralmayanfirmalarınyenilikçabalarıhakkındaekbilgisağlar.

• Soğurmakapasitesi. Soğurmakapasitesi kavramı yeni teknolojilerin eko-nominingenelineyayınımınıyansıtırve(a)pazaragidenyeniürünlerinağırlıklısatışortalamasıalınarakbirfirmanınürünyelpazesiniyenilemekapasitesi ve teknolojik değişime uyumu; (b) teknolojik ilerlemelerindahasüreçodaklıölçümüolanişgücüverimliliğive(c)birrekabetye-teneğigöstegesiolan,yüksekteknolojilimallardagöreliticaretperfor-mansıileölçülür.

Budörtbirleştirilmişölçümdahaönce,örneğinAbramovitz(1986)’intartıştığıvetanımladığıdörtkavramabenzer.ÖnerilengöstergelerABor-talaması100’eeşitolacakşekildegöreliolaraksunulmuştur.Şekil2.2ve2.3’teçeşitligöstergeler14ABülkesininherbiriiçinfarklıkombinasyon-lardakarşılaştırlmaktadır.Şekil2.2çeşitliABüyeülkelerininulusalyeniliksistemlerininbağlantılı

sistemikgörünüşünübasitolarakgösteriyor,eniyiperformansherzamangrafiğindörtkadranınherbirisinindışınakonumlanannoktalarla,düşükperformansmerkezeyakınkonumlunoktalarlagösteriliyor.Şekil2.2’dençıkansonucagöreABülkelerininulusalyeniliksistemlerininarztarafını-nı,şaşırtıcıolmaksızın,Avrupa’nınkuzeyvegüneyülkelerindebeşerivesosyal sermeyede azımsanmayacak performans açıkları, kamusal araştır-magayretleriveözelteknolojikveinovatif performansilekontrolaltındatuttuklarıgörülüyor.Ancak,oldukçaçarpıcıolarak,üyeülkelerinsoğurmakapasitesiişeyaramıyor,teknolojikveinovatif performanslaveyasosyalvebeşerisermayeilearasındaçokazilişkivardır.DolayısıylaAbramovitz’inikionyılöncekigözlemiherzamankigibigeçerligörünüyor(Abramovitz,1986).


Şekil 2.2. AB Ülkelerinde Ulusal ÜSİ’ler: Kuşbakışı Görünüm.


Not: AUT = Avusturya, BEL = Belçika, DEU = Almanya, DNK = Danimarka, ESP = İspanya, FIN = Finlandiya,FRA = Fransa, GRC = Yunanistan, IRL = İrlanda, ITA = İtalya, NDL = hollanda, PRT = Portekiz, SWE = İsveç, UK = Birleşik Krallık


Şekil 2.3. Ulusal ÜSİ Güçlü ve Zayıf Yönler


Not: AUT = Avusturya, BEL = Belçika, DEU = Almanya, DNK = Danimarka, ESP = İspanya, FIN = Finlandiya, FRA = Fransa, GRC = Yunanistan, IRL = İrlanda, ITA = İtalya, NDL = hollanda, PRT = Portekiz, SWE = İsveç, UK = Birleşik Krallık

Analiz, şekil2.3’tebirbasamak ilerigötürüldü.Sadeceherülkeninşekil2.2’deherbirkadrandakikonumunadiğerkadrandakonumuylakarşılaştır-malıbakılırsa,herülkeninulusalyeniliksistemindekigörecelibiashesapla-nabilir.Herkadranınenuçpozisyonlarınbaktığımızda,dörtilginçözellikdikkatiçekebilir:

• Birincisi, özellikleBirleşikKrallık ve aynı zamandaDanimarkaulusalyeniliksistemleri,yükseköğretim/temelaraştırmailişkisinedoğruciddibiasilekarakterizedir.Buülkelerinulusalyeniliksistemlerindekiiçselza-yıflık,teknolojikyenilik-soğurmakapasitesiilişkilerindeyeralır,çünküyükseköğretim/temelaraştırmayayoğunolarakodaklanmayıkompanseedecekkadargüçlüdeğildirler.

• İkincisi,İsveç’inulusalyeniliksistemiaraştırma/teknolojikperformansilişkisinedoğrugüçlübias ilekarakterizegörünüyor.Dahaazaşırıbi-çimdeAlmanyadabenzerbireğilim ilekarakterizegörünüyor,ancakkadranınteknolojikperformansucunadahayakın.


• Üçüncüsü, İrlanda ve İtalya’nın ulusal yenilik sistemleri güçlü şekildesoğurmakapasitesinedoğrubiasilekarakterizevearaştırmayanızayıf;Portekizve İspanya’nınulusal yenilik sistemleri aynıkadranda, sosyalve beşerisermaye–yükseköğretimsistemi–ucunadoğrueğilimli.Buülkelerzayıf olupİtalyaveİrlanda’yagöreİsveç,Portekizveİspanya’yagöreAlmanyagüçlüdür.

Sonuçolarak,hepsininengözeçarpanı,ABülkelerininhiçbirisitekno-lojikveyenilikçiperformanskadranındayeralmıyor,budagenelolarakAvrupa’nın bu alandaki güçsüzlüğünü gösteriyor. Japonya verileri şekleeklenirse,Japonyabukadrandagörülüyor:güçlübirşekildeteknolojikveinovatif performans difüzyonuna doğru bias gösteren bir ulusal yeniliksistemi.İdealolarak,ülkelerisadecetümüylestatikbiryollakarşılaştırmakyeri-

ne,şekil2.3’tekiçözümlemeyidahadinamikbirbiçimdegenişletmekiste-yebiliriz.BirleşmişMilletlerÜniversitesi–MERIT(MaastrichtEkonomikveSosyalAraştırmaveYenilikveTeknolojiEğitimMerkezi)’teAbrahamGarcia(2006)tarafındanyapılanşimdikiaraştırmabutürbağlantılaradahadinamikbiryaklaşımınayrıntısınainiyor.

Küçük, Çok Gelişmiş, Sanayi Sonrası Ekonomi: Hollanda Örneği

EndüstriyelAr-Ge,şekil2.1ve2.2’dekullanıldığıvegösterildiğigibi,tabiki endüstriyelüretim lehineönyargılıdır.Hizmet sektörleriveyaaraştır-mayakatılmayandiğersektörlerindüşükdüzeydetemsiledilmişolmalarıolasıdır.Bilgiyatırımlarınınticariyararlarınınnedüzeydevekimtarafın-dantahsisedilebileceği,araştırmapolitikasıtartışmalarınınmerkezindeyeralıyor:sektördebulunanveAr-Geçalışmalarıyapanfirma,üretimeveyasatışadönükfirmayadasontüketici;taklitokadarhızlıgerçekleşirkihiçbiryeniürünrantıinovatörtarafındankendisinemaledilemez.AzsayıdakayıtlıAr-Geçalışmasıgösterensektörveetkinliklerbilesondereceinova-tif olabilir.Offshorevedredgeendüstrisi,gıdaüretimiendüstrisi,finansvesigortaendüstrisigibienrekabetçiHollandaendüstrilerininbirkısmı,yokdenecekkadarazAr-Geyaparlar.EkonomikİşbirliğiveKalkınmaÖrgütüsınıflamalarınagörebuendüstrilergenellikleorta/düşükarasıteknolojiyedahilolurlar.Bununlabirlikteonlarauygunolanbilgitabanıbüyüktekno-lojikderinlikvefarklılıkgösterir.Butemeledesteksağlayanvegeliştirenkurumlarınlistesiuzunvefarklıdır.Aynıtartışmauluslararasıdüzeydedesürüyor.Bilgiyatırımlarınınticari


yararlarınınyurtiçinetahsisedilipedilemeyeceğiyadayurtdışınamıkaç-maktaolduğuasılsoruolacaktır.Dahaöncegözdengeçirilengüncelkal-kınmaliteratürününçoğu,resmiveyaözelliklegayriresmiolarakteknolojivebilgiyiithaledengeridekalmışülkelerinavantajlıolduğunuvurguluyor.Günümüzüngiderekküreselleşenekonomisinde,büyüyenAr-Geyatırım-larınınsadeceülkeekonomisineyararsağlamasıpekolasıdeğil.Buvarsa-yımHollandagibiküçükbirekonomi içindahaçokgeçerlidir.Nitekim,MeisterveVerspagen(2004)’indevurguladığıgibiAvrupa’nın%3(Ar-Ge/GYSİH)denilenBarselonahedefineulaşmasıABD’yegöreAvrupa’nıngeliraçığınıgerçektenazaltmayacaktır,çünküartanAr-GeçalışmalarınınyararlarınınpayısadeceAvrupa’yadeğil,ABD’yevedünyanıngerikalankısmınadadüşüyor.Benzer,amasadeceABD’dekiBKfirmalarınınAr-Geetkinliklerinesınırlıolanbirçalışmada,Griffith,HarrisonveVanRee-nen(2004)butürAr-GeetkinliklerininBKverimlilikartışınaönemlikat-kıyaptığınıbuldular:BKfirmalarınınaraştırmaetkinliklerinin%10’ununBK’danABD’yekaymasıfirmanınverimliliğinigerçekten%3artıracaktır.Ancak,butüruluslararasıeğilimlerinönemininarttığınıkabulettiğimiz-

debile,bilhassaHollandaörneğihakkındaveözellikleüniversite-sanayiilişkileri konusuyla ilgili olarak daha çok şey söylenebilir. Başka bir yer-de,benbusorundanHollandabilgihastalığıdiyebahsetmiştim.TerimlerHollanda’dason40yıldateknolojide1960’larınsonundakibaşatkonum-danbugünözelbilgiyatırımlarıçağınınteknoloji izleyiciliğinedoğruen-düstriyelAr-Geeğilimindekikademelidüşüşüaçıklamayaçalışıyor.Alttayatanikifenomenbuözeltürhastalığınözelliğiolarakgörünüyor.Birincisiveöndegeleni,Hollandahastalığı5örneğindeolduğugibibilgi

üretimiveyatırımlarınınasliunsurlarınakademelibirdışlamaoluşur.Yuka-rıdatartışıldığıyadaenazındanvarsayıldığıüzere,bilgiüretimitipikolarakortaküretimyönüylekarakterizedir:özelvekamununbilgiyatırımlarında,aralarındayakınilişkilerolmasınadayalıolarak,güçlübiçimdebirbirinita-mamlayıcılık.HollandaörneğindebusüreçyerelekonomideuluslararasıbüyükHollandafirmalarınıngüçlüAr-Geyatırımlarınaöncülükyaptı.ButüryatırımlarsıklıklaHollandakamuAr-Geyatırımlarıylaaynıdoğrultu-dadır.Gerçekten1960’larınsonlarındaHollandaekonomisidünyanınenyükseksivil(askeriolmayan)Ar-Geetkinliğiyoğunluğunatanıkoldu.Tek-nikliselerveüniversitelerözelsektörceyönlendirilenbilgiyatırımıbüyüme

5Bu“hastalık”aynızamandadoğalkaynakların“laneti”olarakadlandırılır.Hollandaörneğindebudurum1960yılındadoğalgazınkeşfiniiçeriyordu.Dahasonra,KuzeyDenizipetrolihracatıardındanİngiltere’ninSanayisizleşmesüreciniaçıklamakiçinkullanılanbirterimoldu.HollandahastalığıfenomenişimdiRusyaFederasyonugibi,doğalkaynaklarınihracınınhakimiyetinindiğerimalatsektörlerinderekabetibaltaladığıülkeleriçintipiktir.


yolunasıkıcaentegreoldular.1980’lerekadarHollanda’nınbeşenbüyüksanayişirketi,Hollanda’nınözelsektörcefinanseedilentümAr-Geyatı-rımlarınınüçteikisindenfazlasınıtemsilediyordu.Bekleneğigibi,bufir-malarHollanda’daAr-Geyatırımlarında,uluslararasıüretimfaaliyetleriylekarşılaştırıldığında,kesinlikleaşırıyoğunlukyaşadılar.Üretimindahafazlauluslararasılaşması(ve1992AvrupatekpazarınınhazırlığıolarakAvrupa-lılaşma)ilebirlikteAr-Geyatırımlarıdauluslararasılaşmanınkonusuoldu.Başlangıçtabudeğişim,üretimsüreciveürünteknolojisininyabancıpazarkoşullarınagöreidamesineveayarlanmasınasonderecebağlantılıolanAr-Geetkinlikleriylesınırlıydı.Kısaca,HollandaözelsektörAr-Ge’sininuluslararasıdışlanmasınakarşı

tamamendoğalbir eğilimgerçekleşti. Sonuçolarak,özel ve yerel kamuaraştırma kurumları arasındaki yakın yurtiçi bağlantıların çoğu zayıfladı.Busüreçhenüz tamamlanmadıveyerliAr-Geyoğunluğuylauluslararasısatışlararasındakibüyükeşitsizliğinhalasürdüğügözönünealındığında,dahada sürmesi olası (Dünya çapında toplamyaklaşık 2.8milyar € yıl-lıkAr-GeyatırımıolanPhilipsörneğinde,yaklaşık1milyar€Hollanda’daharcanmaktaolupbudaHollanda’dakitoplamözelAr-Geyatırımlarınındörttebirinedenkgelir).Uluslararasıdışlamasürecine,özelfirmalarınyürüttüğütemelaraştırma

miktarını ciddiderecede azaltanAr-Ge içerikdışlamasıda eşlik etti.Busüreç1980’lerdebüyükfirmalarınçoğundayaşandıvedoğrudanyönetimkurulununsorumluluğualtındakiözerk laboratuarlardan,özel sektörbi-rimlerineentegreveonlarıntamamenbirparçasıolandahaadem-imer-keziyetçiyapıyadoğru,Ar-Geetkinliklerininyenidendüzenlenmesindeenaçıkifadesinibuldu.Yine,butürfimalarınHollanda’daciddiyoğunlaşmasıgöz önüne alındığında,HollandaAr-Ge dizgesi bu ikinci dışlama süre-cindenAvrupa’nındiğerülkelerininAr-Gedizgesinegöreçokdahafazlaetkilenmişti. Bugün, sadece Philips’inHollandaEindhoven’dekiYüksekTeknolojiYerleşkesindekendiNatLabaraştırmatesislerindetemelaraştır-maetkinliklerinikoruduğusöylenebilir.6

Busürecin farkındaoluş,Hollandaekonomisi içinözelönemtaşıyanalanlardauzunvadelitemelaraştırmalarınidamesiniamaçlayan,ortaközel-kamusektörteknolojideenbaşarılıkurumlarınkurulmasınaöncülükyap-tı.Genelolarakbaşarılıolmaklaberaber,teknolojideenbaşarılıkurumlar(toplamdört)içerikdışlamasınakarşıkoyacakbirkonumdadeğildiler.Dışlamanınbuikiözelliği,birarada,Hollanda’dafaaliyetgösterenyerel

6Busüreç,örneğin,özelşirketlerdekibirdiziyazarın,yayımlananbilimselmakalesayılarıylayansılıtılıyor.BügünAvrupa’dasadeceazsayıdafirmanın–Philipsbunlardanbiridir–yayımlananbilimselmakalelerivar.


ortakbilgi-üretimininyararlarınıgiderekdahafazlatartışmayaaçıkhalege-tirdi.Hollandafirmalarıyurtdışındaolasılıklaamacauygunbilgimerkezleribulunmasınıdahaetkinkullanmayabaşladılar.Yüksekniteliklielektronikmühendisler sadeceEindhoven’debulunmuyor.Bu süreçdevamediyor.Sadece üretimulaslararasılaşmadı. Firmalar, bilgi için dünya piyasasındagiderekdahaçokalışverişyapacaklarvekendiAr-Geetkinlikleri içineniyikonumlarıseçecekler.Böyleyaparak,sadecekendikurumiçiAr-Ge’yidahaetkinyapmayıbeklemeyecekler;kamuAr-Gekurumlarıveüniversi-telergibidışyerelbilgikurumlarınınverimlilik,kalitevedinamikliğinedeönemverecekler.UluslarasılaşmaveHollandaAr-Geözelsektöretkinlik-lerininolasıyerdeğişimlerihakkındakiçeşitliaraştırmalar,buuluslararası-laşmaeğilimininhenüztamamlanmadığını,buşekildedahafazlaAmerikaBirleşikDevletleri yönünde değil, daha ziyade Çin,Hindistan veDoğuAvrupayönündemuhtemelensüreceğinigösteriyor.Buarada,ikincibirolguolarak,kamubilgiyatırımlarıgiderekdiğerül-

kelerde olduğu gibi, ulusal kamu incelemesine, performans değerlendir-mesine ve akademik akran değerlendirmesine konuoldu. Sonuçolarak,akademikperformanskamuaraştırmakurumlarındabaskın teşvikoldu:uygulamalı,çabukkullanılabiliraraştırmaikincisınıf halegeldi.HollandaUygulamalıBilimselAraştırmaÖrgütügibiegemenbüyükkamuaraştırmaenstitüleriolanHollanda’dabudeğişim,uygulamalıaraştırmanınüniversiteortamıdışınaçıkarılmasıanlamınageliyordu.Bugün,Hollanda’daörneğin,araştırmacıbaşınadüşenyayınsayısıyadakamuAr-Geiçinharcananmil-yoneurobaşınaölçülenbilimselaraştırmayagöreölçülenbilimselaraştır-maperformansıABD’denaşağıdeğildir.Yıllarboyuncabilimsel iletişimdiliolarak İngilizce’nin artanhakimiyeti sonucu,Hollanda’dauluslarara-sıokunanvedeğerlendirilenbilimselmakaletoplamüretimartışıaslındaABD’dendahayüksekolmuştur.Kamuaraştırmalarınınkarakteristiğiulusalyerleşikliğidir.Bubakışaçı-

sından, Hollanda üniversiteleriyle kamu araştırmamerkezleri arasındakirekabetigiderekartırmayayönelikpolitikaeğilimi,araştırmaokulllarıde-nilenlerinoluşturulmasıörneğindeolduğugibi,Hollandakamuaraştırma-larındaönemlikaliteuyaranıolmuş,amabudurumaraştırmadauzmanlaş-mayadeğildahaçokaraştırmadublikasyonunayolaçmıştır.Uygulamadaherüniversite,ulusalvedünyaçapındarekabetederek,Hollandalıveya-bancıaraştırmacılarıişealmakiçin,yenininaynısıolan,gelecekvaatedenalanlara atladılar (yaşam bilimleri, nano-teknoloji, bilgi teknolojisi, yenimalzemeler).Busüreç,herbiriAvrupafinansmanprogramlarıaracılığıylaekfinansmanveağlararayançoksayıda,farklı,nispetenküçükaraştırmagruplarınayolaçtı.


Böylekarşıteğilimler–biryandanuluslararasılaşmaveuzmanlaşmanınegemenolduğuözelsektör,diğeryandandevletleştirmevedublikasyonunegemenolduğudevletaraştırmaları—sonuçtakamuveözelsektörAr-Gearasındaki bağlantıları giderek zayıflattı.Michael Porter (2001) bu süre-ciHollandaca“YenilikçilikDersi, 2001”’de, sürdürülemezolarak tanım-ladı.Azöncebahsedilen,1990’larınortalarındaki teknolojideenbaşarılıkurumlargirişimi,özelvekamukaynaklarındanmalieşleşmetemelinde,Hollanda’da bulunan firmaların uzun vadeli araştırma ihtiyaçlarına doğ-rukamuaraştırmasınayönvermeyeyönelikti.Başkabirdeyişle,politikayapıcılar da, özellikleEkonomik İşlerBakanlığındakiler, kamuyönelimliveözel sektöredayalı araştırmaarasındaartan ikiliğinşimdibironyıldırfarkındaydılar.Özetle,üniversitevesanayiarasındakibağlarıngüçlendirilmesiniamaç-

layan Hollanda ulusal politikası, Hollanda ulusal yenilikçilik sistemininkamuveözelbilgiyatırımparçalarıarasındakiresmivegayriresmibağlan-tılarıyenidencanlandırmayaçalışıyor.Hollanda’daözelyürütülenaraştırmasektöründezatengeliştirilmişolan

uluslararasıuzmanlaşmaörüntüsügözönünealındığında,özel sektörünbutürbağlantılarıngüçlendirilmesindebaşatlığıalacağıilerisürülebilir.Uy-gulamada,yeniresmiköprülerkurmakHollandaekonomisineönemliolanalanlarda,teknolojideenbaşarılıkurumların(TTI)yenibirdönemibiçi-minedönüşebilir.TTIiçinböyleyenibirdöneminkonularıtabiikisadeceözelsektöraraştırmaalanlarınıdeğil,aynızamandakamuaraştırmaalanla-rını(güvenlik,mobilite,sürdürülebilirlik,yaşlanma)içermelidir.Talepbağ-lantıpolitikalarıyenidenetkinleştirmeprogramı,aynızamandaortakbilgiüretimpolitikalarınındiğerformlarınadaodaklanmalıdır:örneğin,bilimselgirişimcileriçinvedahaetkilidahagüçlüteşvikler,kamuveözelaraştırmalaboratuvarlarıarasındahareketliliğiartırmayıamaçlayanpolitikalarveözelaraştırma laboratuvarlarını kamuya açma (ve diğer özel) araştırma alan-larınaaçmapolitikaları.Kısacası,ulusalpolitikalar,ortakbilgiüretimininçeşitlibileşenlerinibirarayagetirmeyevekoordineetmeyeodaklanmalıdır.

Kaynakça

Abramovitz,Moses.1986.“CatchingUp,ForgingAhead,andFallingBehind.” Journalof EconomicHistory46(2):385—406.

Aghion,Philippe,andPeterHowitt.2006.“JosephSchumpeterLecture;Appro-priateGrowthPolicy:AUnifyingFramework.”Journalof theEuropeanEconomicAssociation4(2-3):269-314.


Chesbrough,HenryWilliam.2003.OpenInnovation:TheNewImperativeforCreatingand ProfitingfromTechnology.Boston:HarvardBusinessReviewPress.

Fagerberg,Jan.2002.Technology,Growth,andCompetitiveness:SelectedEssays. Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.

Garcia,Abraham.2006.“NationalSystemsof InnovationandtheRoleof Demand:ACrossCountryComparisonBasedonCompositeIndicators.”UNU-MERITWorkingPaper,forthcoming,UnitedNationsUniversity-MERIT,Maastricht.

Gerschenkron,Alexander.1962.EconomicBackwardnessinHistoricalPerspective. Cambridge,MA:BelknapPress.

Griffith,Rachel,RupertHarrison,andJohnVanReenen.2004.“HowSpecialIstheSpecialRelationship?UsingtheImpactof U.S.R&DSpilloversonU.K.FirmsasaTestof TechnologySourcing.”IFSWorkingPaperW04/32,Instituteof FiscalStudies,London.

Meister,B.Christoph,andBartVerspagen.2004.“EuropeanProductivityGaps:IsR&DtheSolution?”ECISWorkingPaper2004-03,EindhovenCentreforInnovationStudies,EindhovenUniversityof Technology,Eindhoven,Neth-erlands.

Perez,Carlota,andLucSoete.1988.“CatchingUpinTechnology:EntryBarriersandWindowsof Opportunity.”InTechnicalChangeandEconomic Theory,ed.GiovanniDosi,ChristopherFreeman,RichardNelson,GeraldSilverberg,andLucSoete,458-79.London:Pinter.

Porter,Michael.2001.“InnovationandCompetitiveness:FindingsontheNeth-erlands.”InnovationLecture2001presentedtotheNetherlandsMinistryof EconomicAffairs,TheHague,December3.

Saxenian,AnnaLee.1994.RegionalAdvantage:CultureandCompetitioninSiliconValleyand Route128.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress.

Soete,Luc.1981.“TechnologicalDependency:ACriticalView.”InDependencyTheory: A CriticalReassessment,ed.DudleySeers,191-206.London:Pinter..1985.“InternationalDiffusionof Technology,IndustrialDevelopment,and

TechnologicalLeapfrogging.”WorldDevelopment13(3):409-22.Soete,Luc,DermotO’Doherty,ErikArnold,AhmedBounfour,JanFagerberg,

UgoFarinelli,KenGuy,DimitrisKyriakou,Bengt-AkeLundvall,IanMiles,PascalPetit,MichèleSanglier,andGerdSchienstock.2002.BenchmarkingNationalResearch Policies:TheImpactof RTDonCompetitivenessandEmployment(IRCE).Strata-ETANExpertWorkingGroup,EuropeanCommissionDGResearch,Brussels.

B Ö L Ü M 3

İsviçre’de Üniversite – Sanayi Bilgi Transferi

DominiqueForay

Akademik araştırmanın endüstriye aktarımınından yararlanmak için, heriki dizge arasında birbirini tamamlayıcı geniş bir dışsallık yaratacak pekçokekonomikfırsatvardır(David,1998).İsterözelsektördeisterkamusektöründeolsun,temelbilimselbilgininuygulamalıaraştırmalarasağlaya-cağıentelektüeldestekböylebirdışsallıkkaynaklarındanbirisidir.İkincivebudenliönemlibirbaşkakaynak,şirketinaraştırmavegeliştirme(Ar-Ge)kârlılığıileinsansermayesiarasındakiilişkidirvebunungerçekleşmesiyleüniversiteler gençbilim insanlarının vemühendislerin eğitildikleri en iyiyerler olmuşlardır. Sonuç olarak, bilgi ve teknolojinin üniversite araştır-ma laboratuvarlarından şirket laboratuvarlarına, akademik araştırmacıla-rındolaşımınabağlanabilecekolanetkinaktarımı,akademikaraştırmaveendüstrigenelsimbiyotiksisteminincanlılığınıbesleyecekbirdışsallıktır.Butamamlayıcıetkilerinesasetkisibeklenengeliroranlarınıartırmakve

Bumakalede,EcolePolytechniqueFédéraledeLausanneekonomiveyenilikyönetimibaşkanının,İsviçre’deüniversite-sanayi bilgitransferiüzerindegeliştirmekteolduğuaraştırmaprojelerininbazılarınıyoğunolarakkullandım.StephaneLhuilleryveChristianZellner’inkatkılarınaminnettarım.IntanHamdan’adaeditöryelyardımlarıiçinteşekkürederim.

43


uygulamalıAr-Geyatırımlarınınriskiniazaltmaktır.Dolayısıyla,politikala-rınanakaygısı,tamamlayıcılığıngereğigibiyönetilmesinivefirmalariçinuygulamalıAr-Ge yatırımalarının kârlılığının, son yarım yüzyıldaolduğugibisürmesinisağlamaktır.Ülkelerbiligiyedayalıekonomiyekaydıkçapolitikakaygısıgiderekdaha

daçokinceliklioluyor.1Bilgisektöründekigenişlemeninbirsonucuolarakbukaynaklariçinortayaçıkantalebeülkeninolumluyanıtverebilmesiiçinyenitemelbilgiveyetenekliinsanlarınsağlanmasıönemlidir.Dolayısıyla,etkin bilgi aktarımımekanizmaları bilgi ve yeniliğe dayalı bu etkinliklerigereğigibibeslemekvebüyümesinisürdürmekiçinçokönemlidir.ÜniversitelerinbilimtopluluklarıveözelsektörAr-Gekuruluşlarıara-

sındabilginindoğrudantransferininkurumsallaştırmakbüyükölçüdeso-runluolarakkabuledilmiştir.Tekbirörgütiçindeikiödülsistemininbiraradaolmasıkatlımcılarındavranışlarınıöngörmeyizorlaştırırveekipüye-leriarasındaişbirliğiniteşvikedecekahenklikültürelnormlarınoluşumunubaltalar(David,ForayveSteinmueller,1999).Teknolojitransferininzor-luklarıyanlışyadauygunolmayankurumsalçerçeveler,hukukisistemlerveyakültürelnormlardançok,sürecinkendidoğasıylailgilizorluklardan-dır,kibudatümülkelerinyaşadığıbirsorundur.Teknolojiaktarımıhiç-birülkedekolayişdeğildir,çünküsorununyapısındaikiiyişeyarasındakideğiştokuşvardır:akademikbilgininekonomiyeuygulanabilirliğiveuzunvadeliaraştırmaveeğitimtemelmisyonlarınınsürdürülmesi.Yenibilgiakademikkurumlardaüretildiğinde,aktarılabilirliğineveişlen-

mesisürecinesayısızsorunlardahilolur.Bubölümde,butartışmayı,müm-künolduğuncaİsviçre’nindeneyimleriyleilgilikaynaklarıkullanarak,ulusalpolitikalarauygunolduğunudüşündüğümbirkaçnoktayasınırlayacağım.

Politika Amaçlarının Üç Kademesi

Politikaamaçlarınınfarklıüçkademesiüniversiteveendüstriaraştırmalarıarasındaki ilişkilerle bağlantılıdır. Birincisi, üniversiteler ve endüstri ara-sındauygunçerçevekoşullarınıbelirleyerekgenişbirperspektif içindenoptimizasyon tamamlayıcılarının arayışını oluşturmayı ve aynı zamanda ulusalyeniliksistemininuygunyapısalözellikleriningeliştirilmesinikapsar.Bu-radatarafsızlıkkavramıbuhedeflerintemeldayanaknoktasıoluşturur,kialışılagelmiş olan kazananı seçme sorunu, yönetim başarısızlıkları, reka-betyeteneğibozukluklarıveerkensonlanmalarhafifletilsin.Teknolojiler

1Bilgiekonomisi,esasolarakyenilikçilikve“dünyayaiçinyeni”malvehizmetlerinsağlanmasınayönelikbilgiyoğunfaaliyetleredayananüretimvehizmetsektörüolaraktanımlanır.

45İsviçre’de Üniversite – Sanayi Bilgi Transferi

veyasektörlerarasındakamufinansmanıtahsisiişlemindeayrımcılığınenaza indirilmesiylekaynaklarıntahsisininbürokratikkararlaryerinepiyasasinyallerineyanıtveriyorolmasısağlanır.Ancakteknolojipolitikası,taraf-sızolmayantahsispolitikasınıenazikiboyutuiletercihedebilir:alanlarve firmaların türü (büyüklüğü). Bu iki boyut politika hedeflerinin diğerikikademesinekarşılıkgelir:küçükveorta işletmelerihedefleyerekonlarınüniversitelerleişbirliğineyardımcıolmakvetümsistemigelecekteyüksekverimlilikpotansiyeliolanyeniuzmanlıklarataşımakiçinüniversitesanayiişbirliğiniaraçolarakkullanmak.

Optimizasyon Tamamlayıcıları Arayışı: Çerçeve Koşulları ve Yapısal Özellikleri

Politikahedeflerininilkkademesindeçeşitlisorunlarortayaçıkar.

Mühendislik ve Teknoloji Geliştirme Önemli bir konumühendisliğinkurumsallaşmasıvegelişmesidir.İkialan(soyutaraştırmavesomutuygu-lamaları)arasındameydanagelenolaylarzincirindekibirönemliunsur,sözkonusualanda(bilgisayar,kimya,havacılık,elektrik)güçlübirmühendislikdisiplinidir.Mühendislik bilimleri bilginin düşücelerden işlevsel kavram-larakademelidönüşümünüvebilgininkodlanmışbirbiçimden(bazıdü-zeylerdesoyutlamayamükemmeluyarlanmış)başkabirkodlanmışbiçime(uygulamayauyarlanmış)geçişinidestekler.Bunedenleyukarıdaaçıklanangerginliklerinsaf temelaraştırmaetkinliklerikavramıiçindedahazayıf ol-masıbeklenir.NelsonveRosenberg(1994)’egöreABDüniversitelerininmühendislikbilimlerininerkenfarkınavarmalarıveakademikalanolarakyüksekdeğervermeleriABDüniversitelerininbilgiyisanayiyeaktarmadakigörecelibaşarısınıaçıklamadaönemlietkenlerdir.VeRosenberg(2005)‘ingösterdiğigibi,buetkenler,temelbilgiyidönüştürmeyeveürünlerivesü-reçleri iyileştirmek içinmühendisler tarafındankullanılacakeğitimprog-ramlarınadoğruiticigüçyaratarakveyenibirmühendislikdisiplinikura-rak2bilimselaraştırmanınkârlılığınınzemininihazırlarlar.Bunedenlemühendislikokullarımantıksalolaraktemelbilimlervedi-

ğerokullaragöreendüstriyedaha“geçirgen”olmalıdırlar(Lécuyer1998),öte yanda diğer geleneksel akademik bilimlerden farklı olarak araştırmagöreviyleözeltasarlanmışokullarvekâramaçlıAr-Gelaboratuvarlarıtek-nolojiaktarımınıkolaylaştırmadadahaetkinolabilirler.

2DonaldStoke’aatfedilebilecekveNelsonveRomer(1996)tarafındaniktisatçılararasındapopüleryapılankullanım-amaçlıtemelaraştırmakavramı,bilgitransferinedestekiçingerekliolanayrılmışalanlar,projelerveyadisiplinlergibiaynıidealitanımlayacakbaşkabirkavramsalkategorisağlar.


Özelbilimselaraştırmaetkinliğiyürütenfarklıtürlerdekiuzmanlaşmışkurumlarakaynaklarıntahsisiyineleyenbirpolitiksorundur.Çözümbellideğildir.Araştırmanın kamudandesteklenmesinin gerekçesi – genel ilkeolarak–halâgeçerliisede,araştırmaalanlarıarasındakaynaklarıntahsisinietkileyecekbiraraçolarakkamubilimpolitikasınıgözdengeçirmekdahaazaçıkbirgerekçedir.Üniversiteyerleşkelerindekararvermesüreçlerindeteşviklerin,tıpkıyaşamınherparçasındaolduğugibiönemliroloynadığınıbilmekçokönemlidir.Üniversitelerekendiyerel(veyadahaötesiküresel)ortamlarının sunduğu farklı fırsatları algılayışlarına göre kendi araştırmaportföylerinikurmaları içinözerklikveözgürlükvermekolasılıklaiyibirfikirdir.Genelbirilkeolarak,üniversiteyöneticileri,akademikalanlarara-sındakaynaktahisisiyaparkendürüstdinamikleryaratmada,devletyetkili-lerinegöredahaiyikonumdagörünmektedir.Bunarağmen,birdisiplininbulunmadığıdurumlardadevletintalepettiğiprogramengellenmemelidir.Çok sayıdakanıt,bilimsel araştırmalardanenbüyükkazançolan alanla-rın,kurulanalanlarınboşluklarındayattığınıgöstermiştir.Vegüçlümevcutdisiplinlerinboşluğundayenibiralanıyaratmak,geliştirmekvekurumsal-laştırmakciddiaraştırmapiyasasıbaşarısızlıkları(buörnekte,esasolarak,artankârlarfenomeninebağlanan)düşünüldüğünde,özelliklemühendislikbilimlerininzayıf olduğuülkelerdebazıhükümetmüdahalelerigerekebilir.

Ana Kiracıyı Cezbetmek anakiracıkuramıbelirlibirbüyüklüğünüzerin-dekiAr-Gekapasitelerininhemarzhemtalepyönündeyenilikveteknolojipiyasası biçiminde dışsallık yaratmada güçlü olduğunu varsayar, böyleceüniversite araştırmalarının yerel sanayi Ar-Ge’si tarafından emilmesi veonustimulietmesidahaolasıdır(AgrawalveCockburn2002).Biranakira-cı(AT)ikiönemliözelliksergiler:geneldegüçlüAr-Geveyerelüniversite-lerinuzmanlıkalanlarındagüç.Böylece,küreselbirşirketherhangibirböl-gedeherhangibiralandabirATolabilirvebirbaşkabölgedeaynıalandaATolmayacaktır.AgrawalveCockburnbirATbulunmasınınbölgeselye-niliksisteminigeliştireceğiniveyerelüniversitelerlesanayi(KOBİ’lerdahil)arasındakiilişkiyeyardımcıolacağınıdüşünmekiçinikinedengösterdiler.

• AT’lerüniversiteyatırımlarının ticarileştirilmesinedoğrudandahilola-bilirler.

• AT’leryeniteknolojilerdepiyasanınhemarzhemtalepyönünüartırarakyeniliketkinliğinidolaylışekildedeuyarabilirler.AT’lerpiyasalarıbilim-sel çalışmaveyenilikhizmetlerinde (fikrimülkiyethukukmüşavirliği,teknolojipazarlaması, insankaynaklarıhizmetleri)büyütürvetedarik-çiler,alıcılarveortaklarlasosyalağlarıgeliştirir.Yerel,küçükfirmaların


endüstriyelAr-Geçıktılarınısoğuraraktaleptarafındadadinamikbirroloynayabilirler.

AgrawalveCockburnATfirmalarınınyerelüniversitelerveyerelfirmalararasındakitümilişkiyibütünüyleiyileştirdikleriiçinyerelyeniliksistemleri-ninkurumsalyapısındaönemliolduklarınıampirikolarakgösterdiler.ÇoksayıdaAT’yiçekmekiçinbölgeselavantajlaryaratmakveartırmak

konusu, üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmekten daha geçerli politikaseçenekleri ortaya çıkartır. Tümpolitika yönelimleri listesi yeterli beşerisermaye,düşünceveakademikişbirliğidesteğiyaratmakiçinbilgialtyapısı-nıngeliştirilmesiniiçerir.Ar-Geyöneticilerininyerleşimyerikararıalırken,kendibiliminsanları,düşünceleriveakademikişbirliklerinintalepleriiçinyerlibilgialtyapısındanolumlubirtedarikyanıtıöngörebilmelerigerekir.Dahaötesi,bupolitikalistesiyenilikkapasitesinin,“doğru”bilimvetekno-loji(BT)uzmanlıklarınıseçmek(veonayönelmek)dedahilolmaküzere,iyileştirilmesiniiçerir.Kalite,boyutvebilgitabanınınuzmanlaşmasıyerle-şimkararınınalınmasındakilitetkenlerdir.3

İnsan Hareketliliği Artışı Kurumsalsınırlarüzerindeninsanlarınhareket-liliğibiralandaki(özelsektör)teamüllerin,kültürünvenormlarınındiğe-rininteamülleriylekarşıkarşıyageldiğidurumlardakigerilimlerinpekço-ğunukuşkusuzhafifletenbiretkendir(Hall,2004).Bubağlamda,mesleğeyenibaşlayanPhD’lerharekteliinsankaynaklarıarasındaenyararlıolanlar-dır.Bunlarınendüstriyeyerleştirilmesibilgininüniversitedenaktarıldığıveağlarınkurulduğuvegüçlendirildiğibiraraç,dolayısıylaüniversitelerinvefirmalarınbirbiriyleilişkilendirildiğiönemlibirmekanizmasağlar(Sumell,StephanveAdams,2005).Sumellvearkadaşlarınagöreyakınfirmalardaçalışanmezunlarınolmasıyerelvebölgeseldüzeydeüniversitevefirmalararasındakiilişkilerigüçlendirmektedir.Böylelikle,yükseköğrenimgörmüşolanların hareketliliği yerel ekonominin üniversitelerde yaratılan bilgiyisoğurmamiktarını açıkça etkiler. SanayideçalışacakolanyeniPhD’lerinyerleşmekararlarının,onlarınkalmasıyönündeetkileyecekbirpolitikauy-gulamasınadahiledilmelerikolaylıklaanlaşılabilir.Konumsalyararlarınge-liştirilmesibuaçıdanelealınmalıdır.ABD’dekiünlüMidwestsendromubukonudapolitikayetersizliğiniaçıklayanbirkonudur:Midwest’tekieyaletlerbelirginPhDihracatçısıdır,eğittiklerininüçtebirdahaazınıişealırlar(Su-mell,StephanveAdams,2005).

3Başkabirsorunbilgitabanıuyumununsağlamasıdır:bilimvekamuaraştırmauzmanlığısanayininrekabetgücüyleuyumiçindeolmalıdır.


Kümeler Oluşumuna Yardım Etmek Faaliyetlerinmekansalkümelenme-si,enazındankısmenyakınolmanınyararıvebilgininyaratılmaveakta-rılmasüreçlerininbirlikteliğiningerekliliğiileaçıklanır.Politikalarınbirbi-rineolanetkisininöneminiaçıklamadacoğrafyanındeğeritartışmasızdır.Budurumda,mekansalkümelerinyaratılmasınıhedefleyenpolitikalariçinhemendüstriyihemüniversitelerikapsayanbirdurumvardır.Ancak,ya-kınlık,kendibaşınayeterliolmayabilir.Önemliolan,profesyoneltopluluk-larınmaddivemaddiolmayanvarlıklarınıbirleştirmeyollarıdır.Yaratılandinamiklerebağlıolarak, yakınlık, ya saf bir coğrafyasal görüngüolarakkalıryadabilgininyaratılmasıveaktarımıiçinetkinbirörgütselyapıduru-munagelir.BununiçinSilikonVadisisadecebiralandeğildir;herşeydenönce,çeşitli tipkurumlararasındakisınırlarısikileştirenişbirlikçiuygula-malardizisidir(Saxenian,2001).

Üniversitelerde Fikri Mülkiyet ve Bilgi Yönetimi Kültürünün Yaygın-laştırılması Bilgi yönetimibilgi aktarımını desteklemekve teşvik etmekiçinüniversitelerdehenüzgerçektenkullanılmayanbirdiziaraçvekurum-saluygulamayıiçerir.Budurumdabilgiyönetimipolitikasıpatenthakkıbil-dirimisorunuiçinteşvikleroluşturulmasını,aktarımındesteklenmesiiçinarayüzlerinveözelkurumlarıngeliştirilmesiniveentelektüel sermayenindeğerlendirilmesi için göstergeler geliştirilmesini içermelidir. Bilgi yöne-timi fikrimülkiyet(IP)yönetimindendahakapsamlıdır.Ancak,etkinbirIPpolitikasıgündeminparçasıdır.Buluşsonrasısüreçlereşgelişimi,yanideğişiklikvedahadafazlagelişimiçinikitarafındaetkinkatılımınıgerek-tirebilir.Bugereksinimhaklarıntanınmasımüzakarelerineaitsorunununçözümüdahazorhalegetirebilir.Üniversitelerhemaktarılanbilgininkap-samınıhemde“jenerik”inneolduğununaçıktanımınıvelisanssahibininkatılımıöncesindeneyaratıldığınıortayakoymalıdır.Bukonularçalışmaözgürlüğününkorunmasındagelecektekiaraştırmalar içinönemlidir.Bu-nunlabirlikte,eşgelişimbuhaklarıçokkarmaşıkvebelirsizyapmaktadır.

Herhangibirpolitikamantığıbukonularıbirbütünolarakelealabilirmi?Maliteşvikleryerinebilgisağlanmasıburadatemelpolitikahedefiolmalıdır.Birsürediriyibilindiğigibi,işinbaşıelbetfarkındalıktır.So-nuçta,eğerinsanlarofisotomasyonuvebununyararlarınınfarkındadeğilse,bundanyararlanmalarıbeklenemez.Bunedenlebölümünilkhedefibirçeşitevangelizmiözendirmektirçünkübusadecearkasındaofisotomasyonununolduğuüretkenlikveverimliliğealıcıbulmakla


kalmaz, firmalara bunu başarmak için ne yapacaklarını da gösterir(DavidveStoneman1985,BirleşikKrallıksanayidepartmanı,alıntı[tarihsiz]).4

Soğurma Kapasitesi Sorunlarının Çözümünde KOBİ’leri HedeflemekTarafsızlıkilkesindenayrılmanınbiryolufarklıboyutlardafirmalaradeği-şikdesteklervermektir.Literatüregöreböylebirayırımyapmanınmantığı,üniversitearaştırmalarıileilişkikurmayabağlıolanlardadahilüzere,kay-naklarınAr-Ge’ye ayrılmasından5kaynaklanan sorunların çoğununetkinçözümüolarakbüyükşirketlerinkabuledilmesidir.Büyüklüklerigözönü-nealındığındaKOBİ’lerüniversitearaştırmalarındakitamamlayıcırolleri-ninoptimizasyonundadahafazlazorluklakarşılaşır.KOBİ’lerinaraştırmaveişbirliğigereksinimlerinidilegetirmedezorluk-

larıvardırveişbirliğiniorganizeetmekveyönetmekiçininsankaynakları-nıayırmayagüçleriyetmez.“Çevirmenler”(büyükşirketlerdekiakademikgeçmişiolançalışanlarveyaözellikle,doktoralıvebu tür ilişkilerikolay-laştırmak için işealınanlar)olmadığı için farklılıklarıvegerilimleri enazindirmekzordur.Dahaötesi,KOBİ’lerbüyükakademiklaboratuvarlardanbakıncapekgörünmezlervebulaboratuvarlarınKOBİ’lerleilişkikurmayönündeyatırımiçingüçlüteşviklerideyoktur.Sonuçolarak,pekçokül-kedeKOBİ’lerileakademikaraştırmasistemiarasındabağlantıazdır.Politika hedefi, üniversiteler veKOBİ’ler arasındaki ilişkiyi bazı özel

araçlarladesteklemekveteşviketmekolmalıdır.

Stratejik Kapasiteler için Üniversite-Sanayi İşbirliğini Kaldıraç Olarak KullanmakTeknolojikalanlaraçısındantarafsızlıktanyolaçıkmakherzamanaldatıcıolmuştur,çünküpiyasaverekabetçarpıklığıriskineyolaçar.Bunedenle,politikayapanlar,aşikarpiyasabaşarısızlıklarınaçarebulmakzorundakalı-nandurumlarhariçbundankaçınmalıdır.Tipikbirörnekbütünbirsistemigelecekiçinbüyükverimlilikpotansiyeliolanyenialanlarataşımanınzorlu-ğunun(koordinasyonsorunlarınedeniyle)üstesindengelebilir.Budurum-dayenibirhedefedoğruhareketvekaynaklarıüretkenliğidüşükalanlardanüretkenliğiyüksekalanlarakaydırmak,eğerülkeetkinbirstratejikkapasiteortayakoyarsa,yanihükümettümsistemitaşımakiçintatminediciteşvik

4Okurları“bilgiyönetimini”akıllarındatutarak“ofisotomasyonunu”okumayadavetederiz.5Bu sorunlar; sermaye piyasalarının eksik ya da kusurlu oluşu, tüm sözleşmeler yazılamadığında işlemmaliyetlerinienazaindirmeyetersizliği,yayılmavedışsallıklarıyakalamayeterisliğigibiriskiçeşitlendirmeyetersizlikleriniiçerir.


vemotivasyonyaratırsagerçekleşebilir.Böylebirstratejikkapasitebilgialt-yapısıkurma,hükümetdestekliaraştırmavekamusalsatınalmateşvikleriaracılığıylahükümetkaynaklarınınyenibiralanabüyükmiktardataahhüdedilmesinedayanır.Bupolitikanınbaşarısıözelsektörünbuteşviklereve-receğiolumluyanıtafazlasıylabağlıdır.EkonomikİşbirliğiveKalkınmaÖrgütü(OECD)’nebağlıülkelerinin

teknolojipolitikalarının yakıngeçmişiböylebir stratejikkapasitenin (ta-raflıkamugirişimleridahil)yüksekteknolojiekonomisinde,bilhassaABDliderliğinin kurulmasında, ana etken olduğunu göstermiştir.6 Örneğin,araştırmacılarlaürüngeliştiricilerarasındakiişbirliğiaraştırmaprogramla-masınıngeliştirilmesi,akademikaraştırmanınuygunluğununsağlanmasınayardımcıolmakveendüstrininyeniakademikaraştırmadanyararsağlama-sınadestekvermekgibiolumluetkilerivardır.Butürişbirlikleri,hükümetprogram yöneticilerinin, sanayi katkılarını çekerek, kaynaklarını daha iyikullanmalarınaolanakvermiştir(CSTB1999;MoweryveSimcoe,2002).Butürpolitikalarınbaşarısıdahaöncebelirlenenolasısorunları(kaza-

nanıseçmekgibi)önlemekyadaazaltmayayöneliktitizpolitikahazırlığı-na(rekabetpolitikasıkonularınatitizlikdahil)sonderecebağlıdır(bakınızMoweryveSimcoe,2002).Bunedenle,stratejikkapasitelerekaldıraçolaraküniversite-sanayiişbirli-

ğinekatılmakvekullanmakönemlibirpolitikahedefiolarakkabuledilebi-lir.Ancakböyleyapmak,önceliklerin(alanlar,başlıklar)dikkatletanımlan-masınıveyoğunbirüniversite-sanayiaraştırmaişbirliğiteşvikkararlılığınıvehibrit araştırma topluluklarının kurulması için yatırımzorunluluğunuiçermelidir.7

6ABD’ninstratejikkapasitesininunsurlarıbilinmektedir.Hepsi,özgülamaörtüşengündemlerüzerindeçalışanfarklıkamukurumlarını;heminternetdevrimihemdeyakıntarihlerde,11Eylül2001sonrasındabaşlatılanbilgigüvenliğiAr-GeprogramlarındakiSavunmaBakanlığı’nınkilitrolünüiçerir.Herikidurumdada,bellialanlardabilgialtyapısınıkurulmasında,sanayiyararınaüniversiteşirketlerinyaratılmasında(KOBİdahil),bupolitikayaolumluyanıtverensektörAr-Geteşviklerioluştururkenvekamualımlarıyoluylapiyasageliştirmebaşlatmada,devletdestekliaraştırmalarınetkisibüyükoldu.7Konubasitolarak enheyecanverici alanları seçmeveoralarakaynakayrılmasındandahakarmaşıktır.Sorun önemsiz değildir: teknoloji öngörüsü ve öngörü yaklaşımları, müşteri bağlamında kimin içinhazırlandığından bağımsız olarak sıralanarak, aynı önceliği üretme eğilimindedir. Bazı ülkelerde kamupolitikası, kendi ulusal bilgi tabanlarında daha fazla tekdüzelik oluşmasına, açıklık ve özgünlüğünbozulmasına yol açacak şekilde, belki bir hayal gücünden yoksun bir şekilde, yeni bilime dayalı öncüsanayiyigereğindenfazlavurgulamıştır.Buodaklanmanınmuhtemelbirsonucubüyükşirketlerinyenilikçifaaliyetleriniülkedışınakaydırrarakküreselrekabettezarargörmesiyadagiderekbirküreselbilgiağıolarakhareketetmeleridir.Politikayapıcılarodaklanacakkilitalanlarararkenbu“özellik”sürecinedikkatetmelidir.


Ulusal Örnek: İsviçre

Buarkaplanıakıldatutarak,bizşimdiİsviçre’dekiüniversite-sanayibilgitransferiörnekçalışmasınadönelim.

Kanıt İsviçre Konjonktürel Araştırma Enstitüsü’nün (Konjunkturforschungs-stelleveyaKOF)üniversite–sanayiaraştırmailişkilerinedairsonrapor-larıİsviçrefirmalarınınbeşjeneriktransfermekanizmasınınönemininasıldeğerlendirdikleri hakkında önemli rakamsal veriler sağlıyor (Arvanitis,HollensteinveMarmet2006)(bkn.tablo3.1).Resmiolmayankanallarveeğitimleilişkiligenişyelpazelifaaliyetlerözelşirketlerindeğerlendirdiğienönemliyapılardır.Şaşırtıcıolansa;bilgiaktarımkanalıolarakaraştırmaiş-birliği,araştırmasözleşmelerivearaştırmakonsorsiyumunungörelidüşükpuanıdır.

Tablo 3.1. Sanayi Tarafından Değerlendirildiği Şekliyle Ana Transfer Mekanizmaları

Bilgi ve teknoloji transferi etkinlikleri

5 puanlık Likert ölçeğinde 4 veya 5 puan bildiren bilgi ve teknoloji

transferi aktif firmalar (%)

Gayri resmi 56.6

Sözleşmeler 30.4Konferanslar 30.4Yayınlar 33.1

Teknik altyapı 11.9

Ortak laboratuvarlar 3.9Üniversite teknik altyapısının kullanımı 10.7

Eğitim 52.3

Mezunların Ar-Ge’de istihdamı (ve sözleşmeler) 28.5Öğrencilerin firma Ar-Ge’sine katılımı 10.9Ortak diploma tezleri veya ortak PhD’ler 22.7Firmalarda üniversite araştırmalarına katılım 10.1Üniversite eğitim kurslarına katılmak 22.1

Araştırma 17.8Ortak Ar-ge projeleri 16.3Uzun vadeli araştırma sözleşmeleri 5.0Araştırma konsorsiyumu 4.1

Danışmanlık 15.3

Kaynak: Arvanitis, hollenstein ve Marmet 2006.

Not: 669 firma temel alınmıştır.


BubulguİsviçreFederalİstatistikBürosu(OfficeFédéraldelaStatisti-que,veyaOFS)’nunözelAr-Geharcamalarıraporununbazısonuçlarıylauyumludur (şekil 3.1). 2004’teözel sektörher yerdeve tüm sektörlerdesözleşmeliAr-Ge’yeyaklaşık4,046milyonSwFharcadı.Bumiktarın2,428milyonSwF‘ıyurtdışısözleşmeliAr-Ge’ye,1,053milyonSwF’ıdiğerözelİsviçrefirmalarıtarafındanyapılansözleşmeliAr-Ge’yevesadece259mil-yonSwFyurtiçiakademikaraştırmakurumlarıtarafındanyürütülensöz-leşmeliAr-geiçinharcandı(toplamdışharcamalarınsadeceyüzde6.4’ü).Busonrakamendişevericidir.Uluslararasıkarşılaştırmagüçolmaklabir-likteyüzde6,4çokdüşükolarakkabuledilebilir.8

Şekil 3.1. Hedef ve Alan Kurumlara Göre Ar-Ge Sözleşmeleri, 2004

Kaynak: OFS 2005.

8Dünya Bankası Paris konferansı sırasında yazarla kişisel görüşmede,Mowery ABD özel şirketlerininsözleşmeliAr-GeharcamalarınınABDüniversiteleri için verilenmiktarın İsviçre rakamından çokdahayüksekolduğunuilerisürdü.


Şekil 3.2. Ekstramural Ar-Ge Harcamalarının Tarihsel Gelişimi


Tarihselbirbakışaçısıyla(şekil3.2),dışAr-Gesözleşmesininolağanüstüorandaarttığınıgörüyoruz.Yabancıortaklaragidecekmiktaryerliortakla-rınaldıklarınagöredahayüksekorandaartmıştır.İsviçreüniversitelerinegidenmiktardaartmıştır(birebeşoranında),amaözelsektörünaldığındandüşüktür.

Sürpriz?Sisteminpekçokyapısalözelliğinin,üniversitevesanayiaraştırmasıara-sındakibirbirinitamamlayıcılığınlehindeolduğunabakınca,budurumşa-şırtıcıdır:

• İsviçrebilgialtyapısı(bilimselaraştırma,bilimveteknolojiinsankaynak-ları)mükemmelkabuledilir,pekçokalandaenüstsıralaraçokyakındır.Örneğin,bilimselyayınlarınyoğunluğuveatıf alanbilimselliteratürdegöreceöneçıkışıbakımındandünyanıneniyiilkikisiarasındayeralır(OECD,2005b).İsviçre’nin,kısmenözelsektörtarafındanfinanseedi-len temel araştırmakapasitesideçokgüçlüdür.

• Mühendislikveuygulamalıbilimleringelişimitipikörnektir.İkitekno-lojienstitüsü(ZürihveLozanÉcolePolytechniqueFédéraleveyaEPF)mühendislikveuygulamalıbilimlerdetarihselolarakgeliştirdiklerigüçlüakademikaraştırmagelenekleriylehaklıolaraktaçınmücevherleriolarakkabuledilirler.Federaldüzeydeçokbolmiktardafonalırlarveendüstriilişkilerine kendilerini fazlasıyla adamışlardır.Massachusetts Teknolo-jiEnstitüsündenLécuyer’in (1998) tanımladığı“geçirgenmühendislikokulu”nuntümözelliklerinigösterirler.Buetmenlerbilgialtyapısının,


özelsektörünbilgi,çokyetenekliinsanlarveakademikortaklarıileişbir-liğibağlamındabüyüyentalebineolumluyanıtınıgösterirler.

• Talepcephesindedurumyineçokiyidir.İsviçresanayivehizmetlerininönemlikarakteristiğibüyüklüğünyapısıileilgilidir:onunbüyüklüğindebirülkeiçinİsviçre’dealışılmadıksayıda,büyükçokulusluşirketlervar-dır.Listesadecebüyükbankalarvesigortaşirketlerinideğil,yüksektek-nolojisektöründeNovartis,Roche,Nestlé,Rolex,Swatch,ABB,SulzerveSeronogibi,geliştirdikleriküreselbağlantılarındoğduklarıyerlehineçalıştığı,çoksayıdaküreselfirmayıdaiçeriyor.BuşirketlerintümyerelsistemidahayenilikçiveyerelüniversitelerleilişkikurmayadahayönelikyapacakşekildeAT’lerinrolünüoynamalarımümkündür.

• Sonuç olarak, İsviçreKOBİ’lerin yenilikçilik ve soğurma kapasiteleriolağanüstüdür. İsviçreKOBİ’leri herhangi bir başkaOECDülkesinegöre ortalama olarak daha yenilikçidir (patentler, Ar-Ge yoğunluğu,uluslararasıişbirliğinekatılımbağlamında).Açıkçasıtümendüstrininya-pısıiyiözelliklergösterir.

• DolayısıylaAT’ler,yenilikçiKOBİ’ler,mükemmelakademikaraştırma,yüksek düzeyde mali kalkınma ve yabancılarda yüksek oranda PhD,post-docpozisyonuveAr-Ge insankaynağınüfusu ileverimlibirbi-leşimvardır.Bubileşim–ArcLemanique,Zurich bölgesi, kuzeybatıİsviçre(Basel),JurabölgesiveBernebölgesindeolduğugibi–yüksekteknolojikümelerininoluşmasıvegelişmesiyönünde,nispetendahaazdevletmüdahalesi ileyeniyüksekteknoloji firmalarınınyaratılmasıvekatılımıdahil,güçlübirdürtüyaratır.Bilimselaraştırma,sanayivehiz-metlervebankacılıksistemineentegreolankümelerinvarlığıaçıkçaüni-versite-sanayiilişkileriningelişmesindeanahtarroloynar.9

Böylesinecoşkulubirtanımlamaylakarşılaşanherhangibiruzman,üni-versitevesanayiarasındabaşarılıvebüyüyenaraştırmaişbirliktelikleriümitedecektir.Ancakböylebirsonuçsağlanamamıştırvebusonucunoluşma-sındaiyiveokadariyiolmayangerekçelervardır.

9Zellner(2005)EcolePolytechniqueFédéraledeLausanne’dayüksekteknolojiyenilikçişirketyaratılışınınbirolguçalışmasısunarvebuşirketlerinçoğununnispetendüşükbüyümeperformanslarıaçıklayabilecekçeşitlietmenlerinanaliziniyapar.


“İyi Bahaneler” Olarak Ar-Ge’nin Uluslararasılaşması ve Yurt içi Bilgi Tabanının Boyutuİyibirnedenİsviçrelişirketlerinuluslararasılaşmadüzeyidir.İsviçreşirket-leridoğrudanyabancıAr-Geyatırımlarınıönemliölçüdeartırmaktalar(ba-kınızşekil3.3).İsviçrekökenlifirmalarınyabancıAr-Geharcamalarıpayı1996’dayüzde54’eyükseldiveyabancıüniversitelerileakademikişbirliğigeliştirilmesi içinbir ivmeyaratarak2004’ekadarazyadaçokdeğişme-denkaldı.10Dahaötesi,yabancıortaklarlaişbirliğininbüyümesibunakoşutbir gelişmeolarak görünmektedir.Hatta isviçreKOBİ’leri bu araştırmaişbirliklerineyoğunolarakkatılmaktalar:İsviçreKOBİ’leripatentbaşvu-rularınınyüzde17,3’üyabancımucitleriiçerencopatentuygulamalarıdırvebuorandiğerOECDülkelerininKOBİ’leri incelendiğinde geçilememişbiryüzdedir.YabancıAr-Ge,yerlibilgi tabanınıtamamlamakiçindünyaçapındaki bilgi havuzundan yararlanmanınbir yoluolduğu için, yabancıkurumlarayazılıAr-GesözleşmeharcamalarıveAr-Ge işbirliğioldukçamantıklıolarakyüksekbirorandaartıyor.

Şekil 3.3. İçeriye (ABD’ye) ve Dışarıya (ABD’den) Çokuluslu Şirket Ar-Ge’si

Kaynak: Jaumotte ve Pain 2005.

10 Örneğin, Novartis, birkaç yıl önce Ar-Ge yeteneklerini Cambridge, Massachusetts’e taşındı ve obölgedekiakademikekiplerle100’denfazlaaraştırmaişbirliklerikurdu.


Üniversite sanayi arasındaaraştırma işbirliğiningelişmememesininbirbaşkanedeniİsviçreyerlibilgitabanınınbüyüklüğüveuzmanlıklarıdır.İs-viçreküçükbirülke,akademikaraştırmakurumlarısanayininilgiduyacağıtümalanları ve araştırmakonularını içine alamıyor.Böyleolunca;boyutetkisi,araştırmaişbirliği,araştırmasözleşmelerivearaştırmakonsorsyum-larınınbilgiaktarmakanalıolarakgöreceliazönemlioluşunaaitsorununbirkısmınıaçıkılıyor.Politikaaçısındanbakınca,yapılacakfazlaşeyyokveendüstrininküreselbilgihavuzundanyararlanmatepkisikesinlikledoğruolandır.

Sistemik BaşarısızlıklarBununlabirlikte,sistemdekibazıbaşarısızlıklar,başarılıvegelişenbirüni-versite-sanayiaraştırmaişbirliğiningöreceliyokluğunuaçıklıyor(kısmen).Busistemikbaşarısızlıklarpolitikatepkilerigerektiriyor.

Yükseköğretime Düşük Katılım Büyük bir dezavantaj çok vasıflı insansermayesiyetiştirilmesiyle ilgilidir.Yükseköğretimeepeycedüşükkatılımyurtiçinebiliminsanıvemüdendisarzınınkısıtlıkalmasınayolaçmaktadır.Bueksiklik,birdereceyekadar,büyükmiktardayabancıöğrenci,bilim

insanıvemühendisgirişiyletelafiedilir.Ancakbudurumülkeekonomisinibilgiaktarımızincirinintemelbiröğesindenmahrumeder;odamesleğeyenibaşlayangençbiliminsanıveyamühendistir.Gençbiliminsanıyurtdışındangelipİsviçrekökenlibirfirmadaişebaşladığında,firmaveyerelüniversitearasındabağlantıkurulmaz.Dahaötesi,yabancıPhDvepost-doc’larınçokbüyükkısmınınçalışmalarını11tamamladıktansonraülkedenayrılmalarıolasıdırvebudurumdaüniversitesanayiilişkilerindeyinebü-yükengeldir.Birpolitikayanıtıolarak,ortaöğretimdüzeyindemeslekieğitimiiyileşti-

rerekveöğrencilerinmeslekieğitimiüniversitedüzeyindetamamlamaları-naolanakverecekuygulamalıbilimlerüniversiteleriaçarakönemliçabalarzatengösterilmiştir.Yetkililerşimdiüniversiteeğitimininkalitesiniveve-rimliliğiniiyileştirmekiçin,örneğinçalışmalarıtamamlamayaayrılansüreyikısaltarak,tümsistemdereformhazırlıyorlar.

11 Yabancıların,tezlerinisavunduktansonraülkedebiraydanfazlakalamamaları(birçalışmaiznikonusu)sorunudahakötüyapıyor.IsviçremuhtemelenyabancıPhD’lerikalmalarınıteşviketmekiçinelindengelençabayıgöstermeyentekülkedir!


Arabirimlerde SorunlarŞimdibiranKOFaraştırmasınadönelim(Arvanitis,HollensteinveMar-met2006).Firmalardanbilgiaktarmaetkinliklerindekiengellerinöneminideğerlendirmeleri istendi. Firmaların eksiklikleri açıkça bir sorun olarakgörünüyor(bilimselprojelereilgisizlik;firmaAr-Gesorunlarınınüniver-sitelereilgiçekicigelmemesi)(tablo3.2).Ayrıca,maliyetler,risklervebilgiaktarmaetkinliklerininbelirsizlikleriylebirliktebilimselkurumlarıneksik-liklerideönemliengelolarakalgılanıyor.Sözünkısası,enönemliengellerarabirimlerdekonumlanabilir.Pekçok

firmakendiAr-Gesorularınınüniversiteler için ilgiçekiciolmadığınıvepek çok firma da üniversitelerinAr-Ge yönelimlerinin firmalar için ilgiçekici olmadığını düşünüyor. Açıkça, araştırma etkinliklerine odaklananfirmalarbukategoridekiengellerleciddiolarakaksamıyorlar.Ancak,bazıengellerveayakbağlarıhenüzaçıkolarakortadankaldırılmamıştır.Hükü-metinbuözgülkonuyapolitikaseçenekleriarasındannasıltepkivereceğiilginçolacak.

Tablo 3.2. Bilgi Transferi Önündeki Engeller

Engeller

Bilgi transferinde aktiffirmaların önemli olarak

bildirdikleri engel (%)

Bilgi eksikliği 24.1

Sorumlu kişileri bulma zorluğu 17.9

Firma eksiklikleri 49.2

Bilimsel projelere ilgi eksikliği 25.0Firmaların soruları üniversiteler için ilginç değil 35.9

Üniversitelerin eksiklikleri 42.0

Üniversitelerin Ar-Ge yönelimleri ilginç değil 25.6Olası Ar-Ge sonuçlarının ticarileştirilememesi 25.3

Maliyetler ve riskler 42.4

İç finansman eksikliği 27.4Eşitlik temelinde işbirliği yapmak için üniversitede mali kaynak eksikliği 12.3Masraflı idari süreçler 15.0İşbirliğinin sonuçları ile ilgili belirsizlik 10.8

Kurumsal engeller 24.5

Gizlilik garanti değil 10.3Fikri mülkiyet ile ilgili sorunlar 6.4Öncelikleri farklı anlayış 10.1



Uygulamalı Bilimler Üniversiteleri ile İlgili Sorunlar Şimdi, teknolojiaktarımıveKOBİ’lerlekarşılaştırıldığındauygulamalıbilimlerüniversite-lerinin(UASs)rolününyenidendilegetirilmesikonusununelealınmasıylailgili ateşlibirpolitik tartışmasürüyor.Uygulamalıbilimlerüniversiteleriöğrencilerinyükseköğretimekatılımlarınıartırmakiçinkuruldular(düşükkatılım, bilgi ekonomisinde sorunlar yaratabilen tarihsel bir özelliktir).UygulamalıbilimlerüniversitesiteleritipByükseköğretimsunarlarvenetolarakuygulamalı araştırmayave yerel endüstri ile ilişkilere yönelmişler-dir.Ancakuygulamadasonuçlartatminediciolmamıştır.ÖrneğinEPF’ler,teknolojiaktarmaetkinliklerine,üniversitelereveuygulamalıbilimlerüni-versitelerinegöredahafazlayatkındır(bakınızşekil3.4).Çünküuygulamalıbilimlerüniversitesitelerimastervermez,doktoraokullarıyokturveAr-Gepersoneli (PhD’ler,postdoc’lar, araştırmacılar,profesörler)bulunmazvedolayısıylakendiyerelortamlarınıngereksinimlerinevetaleplerineolumluyanıtverecekşekildedonatılmamışlardır,amaaslındaböylebiryanıtgö-revlerininbirparçasıdır.

Şekil 3.4. İsviçre Romande’de Ortaklar Tarafından Teknoloji Transfer Faaliyeti Yürütülen Firmalar Yüzdesi, 2004


Not: EPFL = École Polytechnique Fédérale de Lausanne; UNIGE = Cenevre Üniversitesi; UNIL = Lozan Üniversi-tesi; UNINEU = Neuchâtel Üniversitesi; UASNEU = Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Mühendislik Fakültesi, can-ton Neuchâtel); UASVAL = Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (Valais Okulu). Beş tane daha UAS vardır, ama oranları 2.3’den azdır.


Politika Yanıtıİsviçreyenilikpolitikasıgüçlübiçimdesanayiveüniversitearasındaişbir-liği ve ağlar oluşturulmasını teşvik etmeye odaklanır. İsviçre’nin doğru-danpolitikamüdahaleleri (doğrudan fonlama gibi) geleneği yoktur. Fir-malarsadecedolaylıdesteklenir.Bupolitikakısmenülkeninmaligelişimi(ilksırada),budafirmalarınprojelerinefinanseetmedesıkıntısıolmadığı(bunlarınenriskliveenbelirsizolanlarıbile)anlamınagelir(şekil3.5)vekısmendesiyasalpartilerdeegemenolanbırakınızyapsınlarbırakınızgeç-sinler ideolojisinebağlıdır.Bellibiranlamda,bu“özelsektörAr-Ge’sinedoğrudanmalidesteğeizinverilmemesi”,zatenüstdüzeydekiözelsektörAr-Ge’sivedolayısıylatoplumsalkayıprisklerigözönünealındığında,uy-gungörünüyor.Böylece, temelpolitikamekanizmaları teknoloji transferiveüniversite

ile sanayi arasında araştırma işbirliğini teşvik etmekle ilgilenir.TeknolojiveYenilikKomisyonu(CTI)İsviçrekamuaraştırmakurumlarındakiözelsektörAr-Ge’siniürünvehizmetlerdeyenilikiçinkamu-özelortaklıkmo-delinegörefinanseeder:projeortakları(akademikveişsektörü)projelerikendileritanımlarlarveözelsektörprojemaliyetlerininenazındanyarısınıkarşılar.CTIpolitikasınınözelfirmalarınperformansınaetkisiniinceleyenekonometrikaraştırmalarbupolitikanınhemAr-Geyoğunluğunuhemdeinovatif ürünlerinsatışıbağlamındafirmalarınyenilikperformansınıartır-dığınıgöstermiştir.İşgücüverimliliğiüzerindekietkisideolumluolmuştur(Arvanitis, Hollenstein veMarmet 2006). CTI’nın akademiden firmayateknolojiaktarımınıgüçlendirenaşağıdanyukarıyayaklaşımı,başlangıçlar-dakirehberlikhizmetleriveülkeçapındakiolasıgirişimcilereğitimprogra-mıbuetkininesasyaratıcısıdır.


Şekil 3.5. Mali Kalkınma ve Kârlar, 1996-2000

Kaynak: Jaumotte ve Pain, 2005.

Not: Finansal gelişme, kredi ve sermaye finansmanı toplamı olarak tanımlanır. Kredi mevduat bankaları tarafından verilen özel kredi anlamına gelir. Sermaye finansmanı borsa kapitalizasyonu anlamına gelir.

Aşağıdakibölümlerşimditanımlanangenelmekanizmadışındakiilgilipo-litikayanıtlarınıaraştırıyor.

Uygulamalı Bilimler Üniversitelerinin Bilgi-Aktarma Görevini Des-teklemek Busorunuelealmakiçin,CTIuygulamalıbilimlerüniversitesi-telerineonlarlaişdünyasıarasındaişbirliğinigeliştirmekiçinbirantrenörgibidavranır.Buönlemüniversitearaştırmacılarınınmaaşlarınafinansmandesteğisağlayarakortakprojeleriteşvikeder.CTIuygulamalıbilimlerüni-versitesitelerine, seçilmiş alanlarda odaklanacakları alanları ve ilgi çekici


önemlikonularıtanımlamadavegeliştirmedeyardımcıolur.FederalEko-nomikİşlerBakanlığı,uzmanlarındeğerlendirmelerinsonuçlarınıkullana-rak, üniversitenin özel bir araştırma yeterliliğini göstermek üzere ulusalyeterlilik“seal”ödülüveriyor.Ancakbirsorukalıyor,buküçükpolitikaayarlamaları uygulamalı bilimler üniversitesitelerinin işbirlikçi kapasitele-riniartırmayayeterlimiveyabellibirnoktadaradikalbiçimdearaştırmaüniversitelerinedönüşmelerikaçınılmazmıkabuledilecek?Sorunbude-ğişime ülkenin gücünün yetip yetmeyeceğidir. Sorun sistemiktir, çünküİsviçre’deokulücretigeleneğiyoktur;dolayısıylauygulamalıbilimlerüni-versitesitelerindeki yükseköğretimeherhangibir iyileştirmeveyaderinlikkazandırmagirişimi sadece federal vekantonkamubütçeleri tarafındanhayatageçirilebilir.

IP Yönetimi İçin Yeni Modeller Yaratmak Teknolojiaktarmaetkinlikle-rininbirparçasıolarakIPyönetimihızlapolitikakonusuolmayabaşlıyor.Ortakaraştırmaveeşgelişimiçinyenibirmodelşimditartışılıyorvebirkaçörnektesınanacak.Model,eğerbaşarılıolursa,diğerilgiliörneklerdeIPyö-netimineyardımcıolmakiçinstandartmodelolacak.Bumodel,kullanımalanınınnetbirtanımıylavebirlisanskullanımınınalanıdışındaüniversi-teyeverilmesibirlikte,IP’ninendüstriyetümüyleaktarımınıiçeriyor;Üni-versiteçokyükseksabitgiderlerini tahsiledecek(yaklaşıkyüzde40).Bumodelingerekçelerişunlardır:(a)sanayi,IPmüzakerelerinkarmaşıklığınıaraştırmaişbirliğiiçinönemlibirengelolarakgörür;(b)çokazsayıdaortakaraştırmagirişimiyüksekpiyasadeğeriolanIP’yeöncülüketmiştirve(c)yükselensabitharcamalarşirketleriçinortakaraştırmalaragirmeyeengeldeğildir,ancakbukonuKOBİ’lerdeoldukçabelirsizdir.

KOBİ’lere Odaklanmak.PolitikadaönemverilenyenibirkonuKOBİ’le-rin üniversite-sanayi ilişkilerine dahil edilmesidir. 2006 yılıKOF araştır-masında(Arvanitis,HollensteinveMarmet2006)belgelenenherzamankidezavantajlargözönünealındığındahedef,KOBİ’lerinaraştırmagereksi-nimlerinidahaiyidillendirmelerinevearaştırmaortaklarıbulmalarınayar-dımcıolmaktır.CTIbelirlibirbölgedeki(Cenevre,Lozan,Neuchâtelveİsviçre’ninİtalyancakonuşankesimüniversitelerinveCenevreveLozankantonlarınınüniversitehastaneleri)teknoloji-transferikuruluşları(TTOs)dahil, bilgi ve teknoloji-aktarım konsorsyumu yaratılmasını desteklemekiçinfinansmansağlar.KonsorsyumKOBİ’lerileakademikaraştırmaara-sında arayüzü güçlendirmek için bir platformoluşturur.Bu etkinlik ör-neğin,özelbirsanayiyi iyibilenveKOBİ’lerearaştırmagereksinimlerinidillendirmede,akademikortaktanımlamadaveişbirliğiniyönetmedeyar-dımcıolacakteknolojipersonelialımınıkapsar.


Birkonsorsyumişletmelerinçeşitliteknolojikuruluşlarını(farklıalanlar-dauzmanlaşmış)kiralamamasraflarınıpaylaşmasınaizinverirvebirTTOiçindekiçeşitliteknolojikuruluşlarınınsunacağıgenişgörüşvebilgisine-deniyleKOBİ’leriniyiortakbulmalarıolasılığınıartırır.

Sonuç

İsviçre ulusal yenilik sistemi performansının yürütücü etmenleri olarakçerçevekoşullarıveyapısalözellikleryenilikpolitikalarındandahaönemli-dir:bilimdemükemmeliyet,BilimveTeknolojibecerileri,AT’ler,KOBİ’le-rinyenilikperformansı,maligelişmevekümelerülkeninyüksekyenilikçiperformansını açıklayan önemli özelliklerdir. Doğrusu, görgül kanıtlar,İsviçre’deşirketlerlebilimkurumlarıarasındakibilgiveteknolojiaktarımı-nınçokyetersizolduğu iddialarınıdesteklemiyor (Arvanitis,HollensteinveMarmet2006).Ancak,yenilikpolitikasıkonularında,İsviçreyenilikdizgesiningeçmişi-

nebaktığımızdabununetkileriözellikleaçıktır:

Durgunlukdönemlerindepolitikakonuları.İsviçre1990’lardaciddimakroekono-mikdurgunluk(aslındaikişok)yaşadıvebununsonucuolarakdaAr-Geyoğunluğugöreceliolarak(kamusalAr-Gemutlakolarakdüşerken)önemliölçüdedüştü.Mantıksalolarakbusüreciyenilikperformansındakötüleş-meizledivebudurgunlukdönemindekonjonktürekarşıgörevyapacakvemali yöndendarboğazdaki firmalara yardımedecekbirAr-Gepolitikasıyoktu.

Devrimcidönemlerdepolitikakonuları.Bilgiveiletişimteknolojileridevrimiola-ğanüstü ekonomik fırsatlar sağladı ve bazı ülkeler güçlü kamu politika-larıyla bu fırsatları oldukça başarılı şekilde kullandılar. Yüksek teknolojidevrimininyakıntarihistratejikyönelimvekaynaklarıenyüksekgeridö-nüşvadedenyenihedeflerevealanlarayönlendirmedekamupolitikaları-nınmerkeziyetinigöstermeketedir.Kamupolitikası,tümbirsisteminyenialanlaravekonularagitmesineengelolabilecekeşgüdümbaşarısızlıklarınınüstesindengelmedeçokyararlıolabilir.Bukamupolitikasıİsviçreörne-ğindekullanılmadı.Görev-yönelimlibutippolitika,İsviçre’de,politikaya-panlar ve endüstri yöneticileri için yenidir.Bundandolayı, bubağlamdastratejikkapasitezayıftırvesisteme,bilgitabanınıhareketettirmekvedö-nüştürmekiçinbirbütünolarakyardımcıolacak,yukarıdanaşağıyaprog-


ramlaroluşturmakiçingerçekbirgönüllülükyoktur.12Böylebirsuskun-lukiyibirşeyolabilir,çünkübirçokhükümetalanlarıseçmekvesanayiyi,onları yatırımyapmaya itmeyeçalışırkenpahalıbaşarısızlıklar yaşamıştır.Ancak,geleceğeaitilgiçekicibirsoru,nanoteknolojidekiolağanüstütemelaraştırmakapasitesineekonomininolumlutepkiveripvermeyeceğidir.Hiçbirpolitikagirişimininilkpiyasadinamiklerinidesteklemesiveyaözelsek-törünbualanlarayatırımyapmasıiçinteşvikleryaratmasıbeklenmiyor.Tekbaşınapiyasateşvikleriİsviçreekonomisinibuyeniönemlialanlaradoğruitmekiçinyeterinceiyiişeyarayacakmı?

Herhangibirzamanda enbüyükpiyasabaşarısızlıklarınıdüzeltmek içinpolitikako-nuları.BudurumbilhassaKOBİ’lerveyenilikçişirketlerdeAr-Ge’yekay-naktahsisininolağanörneğidir.Buradaİsviçrepolitikasıdolaylıvetarafsızmekanizmalarüzerindenetkinolmuşturvemüdahalealanınıgenişletmeyeuğraşmaktadır.Bazıpolitikahedefleriüniversitelerleküçükfirmalararasın-dakiarayüzüiyileştirmekiçinhalentartışılıyor;örneğinuygulamalıbilimlerüniversitesitelerininteknoloji-aktarımetkinliklerinedahaçokgirmeleriveKOBİ’lerinbilgiveteknolojiakışınadahaiyientegreolmaları.Buhedefe,CTIkaynaklarınıkademelibiçimdeartırarak,kamuaraştırmakurumların-daAr-Ge finansmanının artırılması yoluyla ulaşılmalıdır. Ancak, İsviçreekonomisikamuharcamalarının–açığıGDP’ninyüzde1,25’inaltındatut-mak(OECD2005a)–dahaiyikontrolunuyenidenkuracakbirsürecean-gajedirvebudakamuAr-Geharcamalarındabüyükbirartışıhedeflemeyipolitikolarakgüçleştirmektedir.Genelbirsonuçolarak,İsviçreörneği(yanısıradiğerülkeler)üniversite

vesanayiarasındateknolojiaktarımınıdesteklemekiçinpekçokkurumsalmodelinkullanılabileceğiniaçığaçıkartıyor.Ulusalyasalarvehukusalçer-çevesüreceolanaksunmadavekolaylaştırmadaönemliroloynar.Ancak,enönemlietkenlersoğurmakapasitesininartırılmasıiçinfirmadüzeyindegeliştirilenözeldüzenlemelerveüniversitedüzeyindeteknolojiaktarımınıdahaetkinyapmaklaesasgörevin(saf veuzunvadelitemelaraştırmaveeğitim)sürdürülmesiarasındaiyibirdengeninsağlanmasıdır.Üniversitekapasitesinindüzeyinin–yani,üniversiteninademimerkezi-

yetçibiçimdekurallarvekurumsalyapılarveyanısırayönetselyetkinlikveözerkmerkeziüniversiteyönetimioluşturması–ulusalyasalarındik-teettiklerindendahaönemliolduğugerçeğiBayh-DoleYasasındanson-rabirikendeneyimlerleaçıkçagösterildi(David,2005).ÖndegelenABD

12 Küçük bir ölçüde, CTI belirli araştırma alanlarında işbirliğini geliştirmek için yukarıdan aşağıya biryaklaşım izlemektedir:Başarılı yaşlanma,nano teknolojiler ve yaşambilimleri vemedikal teknolojilerdeyenilik.Ancak,buyaklaşımatahsisedilenkamufinansmanıazdır.


araştırmaüniversiteleriüzerineyapılanpekçokiyibilinençalışma1969ve1979yıllarıarasındaABDüniversitelerineverilenbiyomedikalpatentlerinyüzde123 arttığını saptamıştır (Bayh-DoleYasasının1980 yılındakabuledilişindenepeyceönce).Dahası,ilkTTO,kapılarını1981’deaçmadı,as-lında,WisconsinÜniversitesi’nde56yıldırvardı.Dolayısıyla,Bayh-DoleYasasıbazıbaşarılıüniversitelerdeuzunzamandırvarolantutumvestra-tejileriçinadetayasalbirçerçevesağlamıştır.

Kaynakça

Agrawal,Ajay,andIainM.Cockburn.2002.“UniversityResearch,IndustrialR&D,andtheAnchorTenantHypothesis.”NBERWorkingPaper9212,NationalBureauof EconomicResearch,Cambridge,MA.

Arvanitis,Spyros,HeinzHollenstein,andDavidMarmet.2006.„InnovativeAc-tivitiesinSwitzerland:StrengthsandWeaknesses.“Backgroundreport,Kon-junkturforschungsstellederETHZürich,Zürich.

CSTB(ComputerScienceandTelecommunicationsBoard).1999.FundingaRevolution.Washington,DC:NationalAcademies.

David,PaulA.1998.“KnowledgeSpillovers,TechnologyTransfers,andtheEco-nomicRationaleforPublicSupportof ExploratoryResearchinScience.”Back-groundpaperfortheEuropeanCommitteeforFutureAccelerators,Geneva..2005.“InnovationandUniversities’RoleinCommercializingResearch

Results:SecondThoughtsabouttheBayh-DoleExperiment.”SIEPRDiscussionPaper04-27,StanfordInstituteforEconomicPolicyResearch,Stanford,CA.

David,PaulA.,DominiqueForay,andW.EdwardSteinmueller.1999.“TheRe-searchNetworkandtheEconomicsof Science:FromMetaphorstoOrgani-zationalBehaviours.”InTheOrganizationof EconomicInnovation inEurope,ed.AlfonsoGambardellaandFrancoMalerba,303-42.Cambridge,U.K.:CambridgeUniversityPress.

David,PaulA.,andPaulL.Stoneman.1985.“AdoptionSubsidiesvs.InformationProvisionasInstrumentsof TechnologyPolicy.”CEPRPublication49,CenterforEconomicPolicyResearch,Stanford,CA.

Hall,BronwynH.2004.“University-IndustryResearchPartnershipsintheUnitedStates.”InRethinkingScienceSystemsandInnovationPolicies:Proceedingsof the Sixth InternationalConferenceonTechnologyPolicyandInnovation,ed.Jean-PierreContzen,DavidGibson,andManuelV.Heitor.WestLafayette,IN:PurdueUniversityPress.

Jaumotte,Florence,andNigelPain.2005.“InnovationintheBusinessSector.”OECDEconomicsDepartmentWorkingPaper459,OrganisationforEco-nomicCo-operationandDevelopment,Paris.

Lecuyer,Christophe.1998.“AcademicScienceandTechnologyintheServiceof


Industry:MITCreatesa‘Permeable’EngineeringSchool.”AmericanEconomicReview88(2):28-33.

Mowery,DavidC.,andTimothyS.Simcoe.2002.“IstheInternetaU.S.Invention?AnEconomicandTechnologicalHistoryof ComputerNetworking.”ResearchPolicy31(8-9):1369-87.

Nelson,RichardR.,andPaulRomer.1996.“Science,EconomicGrowth,andPublicPolicy.”InTechnology,R&D,andtheEconomy,ed.BruceL.R.SmithandClaudeE.Barfield,49-74.Washington,DC:BrookingsInstitution.

Nelson,RichardR.,andN.Rosenberg.1994.AmericanUniversitiesandTechnicalAdvancesinIndustry.CEPRPublication342,CenterforEconomicPolicyResearch,Stanford,CA.

OECD(OrganisationforEconomicCo-operationandDevelopment).2005a.EconomicSurveyof Switzerland.Paris:OECD..2005b.Science,TechnologyandIndustryScoreboard.Paris:OECD.

OFS(OfficeFédéraldelaStatistique).2005.R-D:LesDépensesdelaConfédération,IndicateursScienceetTechnologie,FinancesetPersonnel.Neuchâtel,France:OFS.

Rosenberg,Nathan.2005.“ScienceandTechnology:WhichWayDoestheCausalityRun?”LectureattheScience,Technology,andSocietyCenter,Universityof California,Berkeley,October25.

Saxenian,AnnaLee.2001.“TransnationalTechnicalCommunitiesandRegionalGrowthinthePeriphery.”SaintGobainCentreforEconomicResearch,Paris.

Sumell,AlbertJ.,PaulaE.Stephan,andJamesD.Adams.2005.“CapturingKnowl-edge:TheLocationDecisionof NewPhDsWorkinginIndustry.http://www.nber.org/~sewp/Stephan-Sumell-Adams_Capturing.Knowledge.NBER-2-06.pdf.

Zellner,Christian.2005.“TheOriginsof High-TechnologyStart-UpCompaniesatEPFL.”ÉcolePolytechniqueFédéraledeLausanne,Lausanne,Switzerland.

B Ö L Ü M 4

Üniversite-Sanayi İlişkileri ve Birleşik Krallık Bilim ve Yenilik Politikası

AlanHughes

Sanayileşmişvegelişmekteolanyerlerdeolduğugibi,BirleşikKrallık’tadayenilikçi performansın ve verimlilik artışınındesteklenmesindeüniversi-telerinoynayabileceğiroldahaçokönemseniyor.2004-2014içinİngiltereBilimveYenilikYatırımÇerçevesişucümleyedayanır:

Yenilikçiliğinyürütülmesiülkeningeleceğineaitrefahyaratmabek-lentilerindeesastır...[Britanya]geçmişegöredahagüçlüolarakbilgitabanınayatırımyapmalıvebubilgiyidahaetkinolaraközelvekamusektörühizmetleriyeniliğineaktarmalıdır.BirleşikKrallığınkamusalbilgivearaştırmatabanınınbüyümesininvemükemmeliyetsüreklili-ğiningarantiyealınmasıözelvekamuhizmetlerindebaşarılıbiryeni-liğezeminhazırlayacaktır.(HerMajesty’sTreasury,DTI,andDfES2004,5)

Yazar,bilimveteknolojipolitikasıüzerineİngilterehükümeti içinüstdüzeydanışmaorganıolanBilimveTeknolojiKonseyiüyesidir.BubölümdekigörüşlerkendisineaittirveBilimveTeknolojiKonseyi’neatfedilmemelidir.YazarYenilikAramaveÜniversitelerveYenilikYerelSistemleriprojelerininaltındakimalidesteğiiçinCambridge-MITkurumunaveçalışmaarkadaşlarıAndyCoshveRichardLester’e,yenilikveüniversitesanayiişlilerihakkındakipekçokyararlıtartışmalarıiçinteşekküreder.

67


BirleşikKrallık’tabiliminözelsektöryeniliğineaktarılmasınınbaşarısızolduğudüşüncesininderinköklerivardır:

Küçükbirİngilizbilimadamıgrububilimdedevrimcibuluşlaryap-mış,amabugünekadarçalışmalarınınmeyvelerisanayivebiliminbir-biriyleyakıntemastaolduğuAlmanyavediğerülkelerdekiözelsektörtarafındantoplanmıştır.(Marshall1923,101-2,fn1).

Yüzyılarayla ikidöneminkonusuolacakkadarderinkökleriolanbirsorununkolayvedoğrudanbirçözümüolmasımümküngörünmüyor.BubölümBirleşikKrallıktakiüniversite-sanayiilişkilerininyapısınıdeğerlen-diriyorvemevcutpolitikayaklaşımınıözetliyor.BuaçıdanbualandaBKiçingünümüzdekirolmodelolanAmerikaBirleşikDevletleriylekarşılaş-tırmayapılıyor.Burolmodelinyapısıgenellikleyanlışyorumlanmaktadır.Rolünbiryönü,yanilisanslama,patentlemevegirişimciürünlerlebağlan-tılıolanıgereğindenfazlavurgulanıyor.Diğerbakışaçıları–ABDüniversi-telerininfarklılaşmışrolü,perakendevetoptancılıkgibianakullanıcısek-törlerinteknolojiyiemmesivekamuharcamalarıvetedarikpolitikalarınınönemlidesteği–gözardıedilmekte(Hughes,2003).Bubölümikiülkedekiüniversite-sanayietkileşimlerinitümyönleriyleortayakoymayıdeniyor.Builişkileriözelsektöryeniliğininbilgikaynaklarıçeşitliliğibakışaçısıylayer-leştirmeyidedeniyor.İlgiliBKpolitikasınınkısabirözetiüniversite-sanayiilişkisiniyenilikvebilim,mühendislikveteknoloji(SET)genelpolitikaçer-çevesiiçinekonumlandırır.Başarılıbirpolitikageliştirmeninanahtarı,yeniaçılımlargeliştirmekkadar,mevcutvepotansiyelpolitikaaraçlarınıentegreetmektir;bualandakamuihalelerinindahaetkinkullanımınayönelikpo-tansiyelbirrolbulunmaktadır.

Üniversite-Sanayi İlişkilerin Farklı Niteliği

Üniversite-sanayiişbirliğininfarklıniteliğinidoğrulayanbolkanıtakarşın,yenilikpolitikasıyla ilgiligüncel tartışmalar,doğrudan ticarileşmeyle ilgiliolanbirkaçtanesineodaklanmaeğilimindedir (patentleme, lisanslamaveüniversiteşirketleri).Bunedenlegerçeketkileşimleryelpazesiniayrıntıla-rıylaaçıklamakyararlıolacaktır.Üniversite-sanayiarayüzündepotansiyelolarakbirbirindenayrılabilecek

enazındandörtfarklıetkileşimtipiyürür(Lester,2005).Birincisiüniversi-teninhalkıeğitmekveözelsektöriçinuygunniteliktebeşerisermayesağ-lamakolantemelrolüdür.İkincisi,araştırmaetkinliğinin,yararlıveyaticariöğeleriolan,yazılıbilgistokununartışındaoynadığıroldür.Üçüncüsü,özelolarak dillendirilen özel sektör gereksinimleriyle bağlantılı olarak sorun

69Üniversite-Sanayi İlişkileri ve Birleşik Krallık Bilim ve Yenilik Politikası

çözme rolüdür.Dördüncüsükamusal alan işlevleri olarak adlandırılabilecekbir gruptur.Bu işlevler ülkelerin ekonomik ve entelektüel sistemlerindeüniversitelerin rollerinin ayırt edici, amanispeten ihmal edilenözellikle-ridir. Üniversite personeli ile iş dünyası arasındaki geniş bir yepazedekietkileşimmekanizmasınıiçerirler.Bunlargayriresmisosyaletkileşimlerdenözeldavetlitoplantılaravekonferanslara,girişimcilikvegirişimcilikfaali-yetlerini teşvikmerkezlerivestajdahilolmaküzerepersoneldeğişiminekadardeğişir.Bukamusalalanişlevlerininherbirisiişdünyasıileüniversitesektörüarasındabirdizietkinliğiteşvikeder.Sadecekodlanmışdeğil,ör-tükbilginindeaktarımınavediğerüçroledegeribeslemeyapacakilişkile-rinkurulmasınadaöncülükyaparlar.Herbirüniversiteninönemverdiğifarklıöğeleritanımakdaönemlidir.

Buöğelerüniversiteninözelmisyonunuolduğukadaryerininvebölgesi-ninekonomikkoşullarınıveonlarlailişkiliolarakoynamakistediğirolüdeyansıtır.ÜniversiteetkileşimlerininbölgeselmodelleriyleilgiliuluslararasıyenibirortakçalışmadaMassachusettsTeknolojiEnstitüsü(MIT)YerelYenilikSistemleriProjesi,farklıboyutlardaetkinliğingelişebileceğiyollarlailgilivefarklıyerelekonomikkalkınmayollarınaenuygunolabilecekyararlıbirtipolojigeliştirdi(Lester,2005).Bir yol yeni sanayiler yaratılmasına odaklanır. En önemli etkileşimler

öndegelenbilimvemühendislikaraştırmaları,atılganteknolojilisanslamapolitikalarıvegirişimciişletmelerinpromosyonveyayardımınıvurgulayandurumlarda oluşur.Bu gibi durumlar, ayrıca, standart düzenlemelerdekikatılımavebelirliteknolojilerinhızlıyayınımıteşvikedendiğeretkinlikleredebüyükönemverir.İkincibiryol,bölgeselgelişmestratejisininsanayilerinithalineveyaak-

tarılmasına odaklandığı, örneğin daha önce gerileyen yerlerdeki üniver-sitelerin rolüneönemverir.Budurumlarda aktarılmışveya ithal edilmişsanayileringereksinimlerineyanıtverenmüfredat(vebağlantılıeğitimveinsankaynaklarıgelişimi),tıpkıbusanayiningereksinimduyabileceğiyük-selentaşeronlukvetedarikendüstrisineteknikyardımgibidahaçokönemkazanır.Üçüncübir yol,köprüleroluşturmanınüzerindedurur.Yerelgelişme

stratejisinin,varolangüçlerdenyeniteknolojilerefarklılaşmayıkapsama-sıdurumunda,üniversitenin rolü yerel sistemdebirbirindenkopukolanaktörlerarasındaköprüleryapmayıöneçeker.Buyolfaaliyetağlarındakiyapısalboşluklarıdoldurmayaveyeniendüstriyelkimlikleryaratmayadaodaklanabilir.Dördüncübiryolvarolansanayilerindaha iyidurumageldiğiyerlere


uygulanabilir.Budurumlardasorunçözmevedanışmanlıkvesözleşmeliaraştırma için öğretim üyelerini kullanmak önemli kabul edilebilir. İlgilifaaliyetlereğitimliişgücününbecerileriniyükseltmekiçintasarlanmışolan-larıveöngörüçalışmalarınıvekullanıcı-tedarikçi toplantılarıgeliştirmeyiincelemekleilgiliküreseleniyiuygulamalarıkapsar.Zenginetkileşimmodellerinisağlayançeşitlikarşılıklıilişkilerburadaki

anahtarnoktadır.Tekbirdoğruyolyoktur.Buradabölgeselmodelervur-gulanmaklabirlikte,ilişkilerindoğasısektörleregöredeğişir.İkinciönemlinoktaherendüstrideveyabölgede,üniversitelerpekçokbilgigirdisikay-nağıarasındansadecebiriolacaktır.Potansiyeletkileridahagenişsistemlerbağlamındaincelenmelidir.

Üniversite-Sanayi İlişkileri: ABD-BK Arasında Bir Karşılaştırma

İngiltere’de Cambridge Üniversitesi İşletme Araştırmaları Merkezi(CBR)’deveMITEndüstriyelPerformansMerkezi(IPC)’ndeyapılanyenibir araştırma üniversite etkinliklerinin endüstride yenilikçi performansıetkileyebildiğiçeşitlimekanizmalarıgöstermektedir.Araştırmaikiekono-mideki yenilik etkinliğini karşılaştırıyor (Cosh,HughesveLester, 2006).BugünekadarBKveABDsistemlerinikarşılaştıranbutekaraştırma,herikiülkenineldekiensonverilerinisağlıyor.Araştırma2004yılıMartveKasımaylarıarasındatelefonlayürütüldü.

YanıtlamaoranlarıBirleşikDevletler’deyüzde19,BirleşikKrallık’tayüzde18civarındaydı.2005’tepostaileherikiülkedekienbüyükfirmalariçinekbiraraştırmayapıldı.Araştırma200soruiçeriyorduveherfirmaiçin300değişkenvardı.Sonörneklem2.129BKve1.540ABDfirmasıiçeriyordu.Buradasunulansonuçlar2.298işletmeninsonuçlarıylailgilidir:büyüklük,sektörveyaşolarakeşleşenherülkeden1.149işletme.Buörnekülkelerifirmalarıbüyüklük,sektörveyaşlarıarasındakifarkagöredüzeltmeyetabitutmaksızınkarşılaştırmayıolanaklıkılıyor.Araştırmada yenilikçi etkinliğe katkıda bulunan etkileşimler sorgulan-

dı.Yanıtlarşekil4.1’deözetlenmiştir.Her ikiülkededebenzeretkileşimörüntüsügörülüyor.Herikiülkedeişyerleriüniversitelerleçokgenişbirmekanizmayelpazesindebağlantılıolduklarınıbildiriyor.Ensıkbildirilen-ler;gayriresmitemaslar,hemenardındankonvansiyoneletkileşimdenile-bilecekolanmezunlarınişealınması,yayınlarıkullanmakvekonferanslarakatılmakgeliyor.Lisanslamavepatentleme,eşleşenörneklerarasında,ye-nilikçietkinliğekatkıbakımındanadıenazgeçengeçenetkileşimlerarasın-dayeralıyor.Çarpıcıolarak,stajyerlikgibiazsayıdaistisnadışındaBKfir-malarıbutüretkileşimleridahasıkbelirtiyor.Burada,buistisnalarlaBK’da


etkileşimsıklığınınortalamanınaltındaolduğunuveyaartırmakiçinözelbirpolitikagayretigerektiğinidüşündürecekçokazşeyvar.

Şekil 4.1. Yeniliğe Katkıda Bulunan Üniversite-Sanayi Etkileşimi

Kaynak: Cosh, hughes ve Lester 2006.

Araştırmadabelirlibiretkileşimolupolmadığınaekolarakbuetkileşimeyüklenenönemdesoruldu.İkiülkedekigörelisonuçlarıincelemekyararlıdır.Şekil4.2’deyatayek-

sende100’ünüzeripuan,ilgilietkileşimin,BirleşikKrallık’taABD’yegörelidahasıklıkla,önemliolarakdeğerlendirildiğianlamınagelir.Açıkçaortayaçıkan ilknokta,BKişyerlerietkileşimtiplerininpekçoktüründeyeral-dığını bildirirken,ABD firmaları, daha sıklıkla, etkileşimlerini kendi ye-nilikçi etkinliklerinde çok önemli olarak değerlendiriyorlar (yani, görecepuan100’denaz).ABDfirmalarıdahasıkolarak,seyrekolduğunuherke-sinkabuledeceğilisanslamaetkileşimine,bununyanısıraortakaraştırmavegeliştirmeye (R&D)ve sorunçözmeyevedoktora sonrasıveyüksek


lisanslılarıişealmayavestajyerliğeçokönemveriyor.Sonikisioldukçasıketkileşimlerdir veABD firmalarınınBK firmalarına göre stajyerliği kul-lanmaolasılığıdahayüksektir.İkiülkearasındakifarklar,dahasıkyapılanresmitemaslarveyayınlaragöredahaazbelirgindir.

Şekil 4.2. Yenilik için Çok Önemli Sayılan Üniversite-Sanayi Etkileşimleri


İlişkilerinderinliğininvekalitesininBirleşikKrallığıBirleşikDevletler’denayırdığı görüşünün daha ileri kanıtı, araştırmadaABD iş yerlerinin üni-versitelerle bağlantılarını desteklemek için yenilik ilişkili harcama yapmaolasılıklarınındaha fazlaolduğunadair ayrı bulgudur (Cosh,HughesveLester,2006).Şekil 4.1ve4.2’de açıklananörüntüler etkileşimlerin sıklığı açısından,

lisanslama,üniversiteşirketleriveAr-Ge’yegöredahafazladeğişimeaçıkolduğunu akla getiriyor. Aynı şekilde, ABD firmalarının tüm üniversiteetkileşimlerineözellikle lisanslamaya, ortakAr-Ge’ye ve sorun çözmeyeverdiğigöreceyüksekönem,builişkilerinkalitesiniirdelemegereksiniminidüşündürüyor.Yenilikveverimliliğiteşviketmedeüniversite-sanayiilişkilerineverilen


göreceönemidüşünürkenbuilişkilerinbağlamına–yenilikleilgili işiliş-kilerinindahagenişsistemine–bakmalıyız.CBRveIPCaraştırmalarıbunedenleişyerlerineyenilikiçingenelbilgikaynaklarınısordular.Şekil4.3ve4.4’teözetlenensonuçlar, ikiülkedeyenilikiçinçeşitlibilgikaynaklarıkullanımının sıklığınıveherkaynağaverilengöreceönemiBKveABDişyerlerinikarşılaştıraraksunuyor.Şekil 4.3 iki ülkededeüniversitelerindekullanımpuanlarınında çok

düşükolduğunugösteriyor.Müşteriler,tedarikçiler,rakiplerveörgütseliçbilgiyeniliğegerekenbilgininbaşatkaynaklarıdır.Tümörneklerde,BKiş-yerleriABDişyerlerinegöredışkaynaklarıdahaçokkullandıklarınıiddiaettiler.Ancak,şekil4.4gösteriyorkiABDşirketlerinin,üniversiteetkile-şimlerigibi,BKişyerlerinegöredışbilgikaynaklarınadahafazlaönemve-rişleridahasık.ABDşirketleriBKşirketlerinegöreüçü(rakipler,kurum-içibilgi,müşteriler)dışında,kaynakları,dahayüksekolasılıklaçokönemliolarakdeğerlendiriyor.Bubulgu,bukaynaklarbirazdahaazkullanılmışolsabile,özelliklekamusektörü,üniversiteveözelaraştırmakurumukay-naklarıiçingerçektir.Bubulgulargenelolarak,BirleşikKrallık’tadışkaynakkullanımıdaha

önemligibigörünsede,bu ilişkilereverilendeğerveyaöneminABD’dedahafazlaolduğunugösteriyor.BuradanşunuanlıyoruzkiABDfirmala-rıdoğrudansanayibağlamınındışındakiaçıkyeniliksistemikaynaklarınadahaçokönemveriyorlar.


Şekil 4.3. Yenilik için Bilgi Kaynaklarının Kullanımı


Araştırmaverilerinindahailerianalizi,belirlibirüniversiteetkileşiminebağlananönemevebüyüklükleregörekaynaklarınkullanımsıklığınaodak-lanıyor. Hangi büyüklükte olursa olsun ABD firmalarının üniversiteleribilgikaynağıolarakdahayüksekolasılıklaöndekabulettiğinigösteriyor.Bununlabirlikte,dahaküçükBKfirmalarınınüniversitelereyenilikbağlan-tılıbilgikaynağıolarakanlamlıbirönemvermedeABD’lipekçokbenzer-leriningerisindekaldıklarınıdagösteriyor(Cosh,HughesveLester,2006).


Şekil 4.4. Kaynak Kullanıcıları Tarafından Çok Önemli Sayılan, Yenilik Bilgi Kaynakları


CBRveIPCaraştırmasınınbazıanabulgularınabukısabakış,politikabakımından bir dizi sonuç içeriyor.Her iki ülkede, üniversitelerle işyer-leriarasındakiyenilikle ilişkilietkileşimlergenelyeniliksistemininküçükbirparçasıdırvebugözlebakılmalıdır.Bu,bazısektörler içinbutürdenilişkilerin önemli olabileceğini yadsımak değildir.Aksine, ilgili tüm etki-leşimler setine tamdikkat ederek üniversite odaklı yenilik politikasınınaustalıklayaklaşmakgereğinivurgulamaktadır.İkincibirçıkarım,ABD’debutüretkileşimleringözlemlenengörecederinliğinden–veyüklenenöne-minderecesinden–kaynaklanır.EğerBirleşikDevletlerpolitikarolmo-


deliyse,BirleşikKrallık’tadikkatleretkileşimlerinoranınadeğil,kalitesiniyükseltmeyeverilmelidir.Sonolarak,öylegörünüyorki,BirleşikKrallık’taküçükişletmelerinüniversitelerleetkileşimlerekatılmasıveönemvermesiolasılığıdüşük.Bubulgularveüniversiteşirketlerivelisanslamanınötesi-neodaklanmanınönemiRichardLambert‘inyürüttüğüsonyenilikpoli-tikasıgözdengeçirmesindeyapılankalitatif tartışmalarıdoğruluyor(HerMajesty’sTreasury,2003).Lambert’indeğrlendirmesininbubölümleilgilianasonucuBKişyerleri

veüniversiteleriarasındabilgideğişimindekitemelsorunun,özelsektörüntümkaynaklardan–üniversitelerdahil–kaliteliaraştırmatalebiniartırma-sında yatmakta oluşudur. RapordaBirleşikKrallık’ta üniversite dersleri-nevemüfredatınadahafazlaişsektörügirdisiyapıldığıönesürülüyordu.Rapor ayrıca üniversiteler ve küçük firmalar arasındaki etkileşimi teşviketmek içinAr-Gedestekpolitikasındadeğişikliğegitmekyönündegüçlübirgerekçeoluşturmuştur.

Birleşik Krallık SET Politikası ve Üniversite-Sanayi İlişkileri: Sistemin Gözden Geçirilmesi

BirleşikKrallık’taüniversite-sanayiilişkilerineyönelikpolitikamüdahalele-rinianlamakiçinilişkilerigenelbilimpolitikasıveBKAr-Gesistemibağla-mındaanlatmakyararlıdır.Bozulmuşulusalyönetimlerinpolitikayapısını-nabakıldığındaortayaçıkacakayrıntılarınkomplikasyonlarındankaçınmakiçin,şekil4.5’tekiçözümlemesadeceİngiltereiçinyapıldı.1Şekil4.5kamukuruluşlarına,SETfaaliyetleriniveişiyürütenkuruluşlarıfonlayanbüyükyardımkuruluşlarınaşematikbirbakışsağlıyor.Finansörlergölgelikutu-larda,2002yılıfinansmanskalasıilebirliktegösteriliyor.Kamuveözelsek-tördekiSETuygulayıcılarıgölgelenmemişkutulardagösteriliyor;işsektö-rünü,üniversiteleri,kamusektörüaraştırmakurumlarınıveBKAraştırmaKonseyiLaboratuvarlarınıkapsıyor.Üniversite-sanayiilişkileriüzerindepekçokgerçekvepotansiyel,doğ-

rudanvedolaylıpolitikaetkilerivardır.Enönemliyolikilidesteksistemiüzerinden olandır. Bu yol üniversitenin esas finansmanını iki mekaniz-maüzerinden yapar; buda tıp araştırmalarına hayırseverlerin finansma-nı ile birlikte, toplam üniversite araştırma finansmanının (yaklaşık 3,8milyar£)3milyar£’unadenkgelir. İlkmekanizmaEğitimveBecerilerDepartmanı’nınİngiltereYüksekÖğretimFinansmanKonseyiaracılığıyla

1BuşematikanlatımiçinDanielStorey’eteşekkürederim.2006yılındaBilimveTeknolojiOfisi’ninadıBilimveYenilikOfisiolarakdeğiştirildi.Şemadakullanılanyeniadıdır.


Şekil 4.5. İngiltere’de SET Finansmanı ve Performansı: Üniversite-Sanayi İlişkileri Bağlamında

Kaynak: sayfa 76’daki dipnot 1’e bakın.

yaptığıdoğrudanblokhibeleridir.Buhibeler,aralıklarlaaraştırmadeğer-lendirmetestleriyaparaküniversitebüyüklüğüneveperformansınadayalıtahsislerlearaştırmafaaliyetlerinedestekolur.Fonlarınüniversite-işdün-yasıfaaliyetleriyleneölçüdeilişkiliolduğutemeldeherüniversiteninkendisorunudur.İkilifinansmansistemininikincibacağıyediadetBKaraştırmakonseyiaracılığıylaBilimveYenilikBürosutarafındansağlanır,2buBüroda

2Yedi konsey şunlardır: Ekonomik ve Sosyal Araştırma Konseyi, Mühendislik ve Fiziksel BilimlerAraştırmaKonseyi,SanatveBeşeriBilimlerAraştırmaKonseyi,ParçacıkFiziğiveAstronomiAraştırmaKonseyi,BiyoteknolojiveBiyolojikBilimlerAraştırmaKonseyi,TıbbiAraştırmaKonseyiveAraştırmaKonseyleriMerkeziLaboratuvarKonseyi.


üniversitelere,araştırmakonseylaboratuvarlarınavekamusektörüaraştırmakurumlarınarakiptekliflerininbilimselakrantemelindedeğerlendirilmesiyleprojeveyaprogramaözgüfontahsiseder.Buradakiüniversite-işdünyasıöz-gületkileşimleri,ödülsüreciyleilgilikonseypolitikainisiyatiflerinebağlıdır.Fonların bu ikili akışının, bilimsel akran değelendirmesinin çok fazla

etkisindekalmasıveişdünyasıkullanımıylaçokazbağlantılıolmasıkonu-sundakihükümetinkaygıları,herikisorununaralıklarlaelealınmasınaönayakoldu(örneğin,HEFCE2003a,2003b).AyrıcaYükseköğretimYenilikFonu(HEIF)gibi,üniversitefinansmanınınüçüncübacağıdenilenbirdizigirişime de kaynak sağlanması için de öncülük etti.Öncelikler girişimciüniversite şirketlerini teşvik etmeye ve lisans ve patent gibi faaliyetlerinticarigelirleriniyükseltmeyedayanmaktadır.Bunlarbirsonrakibölümdeayrıntılıolaraktartışılıyor.Üniversiteler,bubirincilfinansmankaynaklarınaekolarak,yenilikfaa-

liyetlerinidesteklemekiçindahaküçükölçekte,TicaretveSanayiDepart-manı(DTI)’ndanvedokuzbölgeselkalkınmaajansındanaraştırmafonuçekerler(bunlarDTItarafındanfinanseedilir).ÜniversitelerçeşitliAvrupaBirliğiprogramlarıaltındakifonlariçindebirbirleriyleyarışırlar.Bufinans-manyollarısıklıklaulusalveyabölgeselüniversiteetkileşimiveyaAvrupaçapındaaraştırmaişbirliğiniteşviketmekiçintasarlananplanlarlabağlan-tılıdır.Üniversitearaştırmafonundaki3,8milyar£’unyaklaşık300milyon£’ıdoğrudanişdünyasındangelir.İşletmelerAr-Ge’deyaklaşıkyılda12milyar£kullanırlar.Buradadoğ-

rudantemelpolitikadesteğiAr-Gevergiindiriminden(yıldayaklaşık500milyon£değerinde)veDTI’nınbölgeselveyaülkeçapındasunduğubirdiziişdestekprogramlarındangelir.Butürprogramlarındeğeri2004/05’teyaklaşık300milyon£’du.Bunlardahaaşağıdatartışılıyor.Şekil 4.5’te gösterilen Ar-Ge sivil kamu harcamalarının (yaklaşık 1.8

milyar£ tutarında)miktarı yaklaşık500milyon£ savunma-ilişkili kamuAr-Geharcamasıileartmıştır(gösterilmiyor).Bubirleşiktoplamınsadece400milyon£’uyükseköğretimveyaaraştırmakurumlarıüzerindenkanali-zeedilmiştir.Yurtdışındayürütülenlerinküçükbirbakiyesiolangerikalanmiktar ya ilgili bölüme (yaklaşık900milyon£) yadaB.K. iş sektörüne(yaklaşık900milyon£)sevkedildi.Dolayısıyla,kamutedarikliAr-Ge’ninüniversite-sanayiilişkileriüzerindekietkisi,işdünyasıtalepçekmeyönüyleçokönemlidir.Örneğin,busatınalmanınbirparçasıbilimtemeliyleilişkiliolanbilgiyedayalıfirmalarıteşviketmekiçinkullanılabilir.İngiltere’deye-nilikpolitikasınınbugerikalmışyönüdahasonrakibölümdeelealınmıştır.Sisteminkarmaşıklığıkoordinasyondabarizsorunlarortayaçıkarır.Bu


nedenleBKhükümetiSETpolitikasıveüniversite-işbağlantıları gelişti-rirken,bilimtemelinigüçlendirmek, işdünyasınadestekpolitikasını ras-yonalizeetmek,genelAr-Geçabasınıartırmakveticarileşmefaaliyetlerinive üniversite bağlantılarını güçlendirmek için tasarlanan uzun vadeli birprogramgeliştirdi.

2004-2014 için Bilim ve Yenilik Yatırım Çerçevesi

Bilim ve yenilik yatırım çerçevesi toplamBKAr-Ge’sini 2014 itibariylaGSYİH’nınyüzde1,9’undanyüzde2,5’ineyükseltecekbirhedef oluşturu-yor.Genelyapıtablo4.1’degösterilmiştir.Kamubilimharcamalarınınyıllariçindebüyümesi2003/2004’den2005/2006’yakadaryüzde10olmuştur.Bilim ve yenilik çerçevesine bağlılık, çerçeve döneminde bilim temelineyapılacakkamuharcamasıdüzeyininGSYİH’nınbüyümeoranındandahafazlaolacakşekilde,yaniGSYİH’nınyüzde0,7’sinden0,8’ineçıkmasıdır.Ulusalolarak2014’teyüzde2,5hedefineulaşmak,özelsektörtarafından–özelsektördeAr-Gedüzeylerinindurgunveyaazaldığıbirdönemde–kendiAr-Ge’sini1,2’den1,7’yeçıkaracakşekildeönemlimiktardauygunyatırımgerektirir.GSYİHiçindeözelsektörtoplamAr-Gepayı1985’tekiyüzde1,4’ten2002’deyüzde1,2’yedüştü.ÖzelsektörAr-Ge’siçokfazlacayoğunlaşmışolupçokazsayıdabüyükBKfirmasınınbirkaçalandayüksekAr-Geharcamasıvardır(DTI,2005).Farmasötikvehava-uzaysektörleriözelsektörAr-Ge’sinin,sırasıylayüzde23ve10’unadenkgelir.

Tablo 4.1. 10 Yıllık Bilim ve Yenilik Yatırım Çerçevesi Hedefi

GSYİh yüzdesi olarak Ar-Ge yatırımları

Yatırım türü 2004 2014

Bilim tabanı 0.4 0.5

Diğer devlet Ar-Ge 0.3 0.3Özel sektör 1.2 1.7Toplam 1.9 2.5

Kaynak: her Majesty’s Treasury, DTI, and DfES 2004.

HedefeAr-Geiçinçokparaharcayanlarlaulaşılacağınadairçokazişaretvar.DahasıAr-Geuluslararasıhareketeder.Dolayısıyladikkatler,boşluğudolduranyeniveteknolojiyedayalıküçükveortaişletmelere(KOBİ’ler)yoğunlaşmıştır.Ancakbüyüklükleilgilibirdizisorunvar.BağımsızKOBİAr-Geverileriönemlihatapaylarıylakarşıkarşıyadır,amacömerttahmin-leregörebiletoplamsadece400milyon£ve600milyon£arasındadır,bu


da2004/5‘teözelsektörünyaptığı12milyar£harcamanınçokküçükbirkısmıdır.Hedefeulaşmaolasılığıneolursaolsun,böyledavranmakçerçevenindi-

ğeryönlerinegöreçokdahaazönemliolabilir.Birincisi,Ar-Gebirgirdidir,ticarileşmeiçinönemliolanbununnekadaretkinolarakçıktıyadönüştü-rüleceğidir.İkincisi,budönüşümtasarım,pazarlamaveinsankaynakları-nıngelişmesi içinbüyük tamamlayıcıyatırımlara (Cox,2005), işletmenindahaöncetanımlanmışolanbilgikaynaklarınıntümüneetkinerişimineveüniversitelerindahaöncetanımlanantümetkileşimlerüzerindenkendirol-lerinioynayabileceklerikamusalalanyapısınıntasarlanmasınagereksinimduyar(LesterandPiore,2004).Buradayenilikveyatırımçerçevesinindahaönemlibazıpolitikabağlan-

tılıunsurunuvurgulamakyararlıolacak.Birincisi,bilimveyenilikyatırımçerçevesiharcamaları,özellikleüniversiteharcamalarıylabağlantılıolarak,üniversitearaştırmaprojelerinintümekonomikmaliyetleri içintemelbirtaahhütoluşturur.Butaahhütsürdürülebilirbilimtemeli içinönemlibirunsurdur,çünkü,genelliklegerekligenelaltyapımaliyetipahasına,projele-rinmaliyetlerinindüşmesineveüniversitegelirlerindençaprazsübvansiyo-naengelolur.İkincisi,üçüncübacakfinansmanlabağlantılıolarak,HEIFyenidendüzenlenmişveDTIyenilikdestekpolitikaları(yadabilindiklerişekliyleürünler) rasyonalizeedilmiştir.Üçüncüsü,TeknolojiStratejiKu-rulu, potansiyeli olan bilim ve teknoloji projeleri ve iş sektörü arasındaanahtararabulucurolünegetirilmiştir.HEIF,yenidendüzenlendiğiüçüncüaşamada,Ağustos2006veTemmuz

2008arasında,yükseköğretimkurumlarınayaklaşık240milyon£finans-man çıkaracak.Niyet, üniversite sektöründeBirleşikKralllığa doğrudanveya dolaylı iktisadi yarar sağlayacak faaliyetleri teşvik etmektir. Finans-man,üniversitelerebüyüknetgeliryaratmaolasılığıolmayanbilgi-aktarmafaaliyetlerinidesteklemeküzeretasarlanmıştırvebunedenleüniversiteleriçinçekiciyatırımtekliflerideğildir.Birulusalplanolarak,üniversitesektö-rüvebölgeselekonomilerarasındakibağlantılarıdesteklemekiçinbölgeseliçerikliönerileriteşvikeder.Plan,yeniaçıklananpekçokplanınyüzyüzegeldiğikendisinidestekleyeceksürdürülebilirbeşerisermayeolmamasıso-rununameydanvermez.BunuHEIF’ninfaz3’üaltındayenifonlartahsisederek,formüleedilmişvekestirilebilirbirtemeldeyapar.Dahaöngörü-lebilir finansman, becerili personelin işe alınmasına ve elde tutulmasınaizinvermelidir.Finansmanınküçükbirkısmırekabetçitahsisiçinsaklanır.Bukısımyeniveyenilikçiyaklaşımlarıveyükseköğretimkurumlarıarasın-daortak etkinlikleri teşvik etmek için tasarlanmıştır, kiölçekekonomisibilgi-aktarma faaliyetindenyararlansınve iyiuygulamaları sermayeyeçe-


virebilsin.Budeğişiklikler,CBRveIPCaraştırmalarınıngerekliolduğunuönerdiğiüniversite-sanayiilişkilerininkalitesinivederinliğiniartırmakiçintasarlanıyor.DTIyenilikdestekprogramı,bilimveyenilikçilikyatırımçerçevesiaçık-

lanmadanönce,durmadandeğişenveyakötütanımlanmışçoksayıdahe-def vefarklı faaliyetvesunumyöntemleri ilekarakterizeydi.Çerçeveningeliştirilmesindenönce yürütülenyenilik gözdengeçirmesininbir sonu-cuolarak(DTI,2003)DTIyenilikürünleriüçeayrıldı.Birincisi,SMART(SmallFirmsMeritAwardforResearchandTechnology)programdenilenAr-Gehibesidir.YenilikfaaliyetlerininticarileşmeöncesindeerkengelişmeaşamalarındaKOBİ’leridesteklemekamacıylayılda30milyon£sağlıyor.Buürünbunedenleyıllardıretkinolarakyürütülençokbaşarılıbirprog-ramınındevamıniteliğindedir(Cox,HughesveSpires,2002)vebilimta-banındanerkenaşamadaticarileştirilmesiileilişkiliolanKOBİveAr-Geetkinliğininalttayatanyararlıdesteksistemininbirparçasıdır.İkinciDTI yenilik ürünü Bilgi AktarmaAğıdır. Bu ürün, daha önce

FaradayOrtaklıkları olarak bilinen, bilgi-aktarma kuruluşları gruplarınınoluşmasınıdestekler.Sektöredayalı işletmelerve ilgili teknolojilerdeuz-manlaşmış üniversiteler arasındaki ilişkileri güçlendirmek amacındadır.Bunlar bölgesel ölçekte değil, ulusal ölçekte iş ortakları ile üniversitelerarasındateknolojigeliştirilmesiveişbirliğiniteşvikiçinbilgikaynaklarıha-vuzugeliştirirler.Buetkinlik,diğerkonularlabirlikte,birdiziölçümbilgisivebağlantılıkonularıveetkinağfaaliyetistandartlarınınoluşturulmasınıkapsar.Ürünözgül üniversite-sanayi ilişkilerinin sektör gereksinimlerinegöredüzenlenmesiniveaynızamandasektörelçerçevedeki ilgiliortaklararasındakibağlantılardaaçıkbirsistemiteşvikeedilmesineyardımcıolmaküzeretasarlanmıştır.Ulusalsektöredayalıbuyaklaşımileüniversite-sanayiilişkilerindebölgeselbirodakgeliştirilmesiiçinyapılançoksayıdagirişimarasındaaçıkveçözümlenmemişgerginlikbulunmaktadır.ÜçüncümerkeziürünBilgiAktarmaortaklığınadayalıdır.Dahaönce

TeachingCompany Schemeolarak bilinenbuprogram yıllık 20milyon£miktarındadır.Önemlibirprogramolupyaklaşık1000projeyoldadır;projelerteknolojiyedayalıbelirliprojeleriçözümlemekiçinüniversitevefirmalarıortakalır.Budaönemlibirgirişimdir,üniversitetemelini,insankaynaklarıbağlantılarıvestajyerliküzerinden,belirlisorunlarıçözümlemekisteyenfirmalarlailişkilendirir.Buplandoğrudan,özelleştirilmiş,problemçözücü,sözleşmeliaraştırmayaönemverenaraştırmasonuçlarındatanım-lananüniversite-sanayibağlantılarıboyutuileilgilidir.Aynızamandabaşa-rılıbirsicilivadır(SQWLimited,2002).


Birbütünolarakalındığında,buürünlerdahaöncevurgulananbirdizipotansiyel sorunuele alır.Ürünlerbir süredir yürürlüktevekaynaklarıntaahhütü sabitdurumda.Öylegörünüyorki, iyi yanlarına rağmen,uzunvadeli bir çerçeve içinde gömülü genel teknoloji stratejisininbir parçasıolarak,buürünleredahaçokodaklanacakekçabalargereklidir.Bilimtemelindengirdileriartırmaküzeretasarlananyapıyayenibirek,

Teknoloji Strateji Kuruludur (TSB). DTI Ortak Araştırma ve Gelişmeprojeprogramınüzerindenyenilikdestekharcamalarındaöncelikalanları-nınseçilmesindekilitroloynamaküzeretasarlandı(TSB,2006).2006yılınakadaryaklaşık250milyon£TSBtarafındanverilmişolacak;miktarsonra-kiyıllardaartacak.Kurul,ağırlıklıolarakgirişimsermayesitopluluğudahil,özelişsektörüüyelerindenoluşuyor.Görevi,piyasaolanaklarınaenyakınbilim temelindengelişen teknolojiyi, finansman için işbirliği teklifleri ileteşviketmek.BupazarolanaklarıBirleşikKrallığındünyaçapındarekabetkapasitesiniartırmaveyageliştirmepotansiyeliolan,küreselolarakkulla-nılabilirdurumdakipotansiyelpiyasalarınolasıölçeğigözönünealınarakseçilmelidir. Programınbaşlangıç etkinlikleri yedi temel alanaodaklanır:elektronikvefotonik,ilerimalzemeler,enformasyonvebilgiteknolojile-ri,biyolojikbilimlervesağlık,sürdürülebilirüretimvetüketim,yükselenenerjiteknolojileriveileriimalattasarımmühendisliği(TSB,2006).Kurul,kombine iş ve teknoloji bakış açısıyla, göreli temel alanlarda harcamayaodaklanmabakımındanyeniveönemlibirgirişimitemsilediyor.Bu alanlara taahhüt edilen bütçe miktarı kamu politikası açısından

önemlidir.Ancak,kamusektörününextramuralAr-Ge’sidahaetkinkulla-nılabilirseKOBİ’lerinbilimtabanındangirdilerüzerindekietkileri,önemliderecede artar. Teknolojileri bilim tabanından kullanmak için bu harca-malardan destek alma fırsatı, ABD’nin Küçük İşletmeler Yenilik Araş-tırması(SBIR)Programıgibikamuihaleleriyöntemlerinibaşarıylakulla-nanplanlarlakarşılaştırıldığında,BirleşikKrallık’ta,göreceihmalediliyor (Connell2004,2006).3BirleşikKrallık’tabenzeribirprogramıgeliştirmegirişimlerişimdiyekadaranlamlısonuçyaratmadabaşarısızolmuştur.Bu-nunnedenleri iki temelunsurasıkıcabağlıdır.Birincisi,hangifırsatınnederecebulunduğudeğişkendirveerişilmekoşullarıbakımındannispetenşeffaf değildir.İkincisi,geçmişte,BKkamuihaledesteğisağlamakiçinçokgüçlübirortakfinansmanunsurugerekiyordu.BudurumtümsözleşmemaliyetininkarşılandığıBirleşikDevletleriletezatiçindedir.BirleşikKrallık’ta bu programı genişletmenin ve daha etkin kılmanın

3SBIRhakkındadahafazlabilgiiçinbkn.http://patapsco.nist.gov/ts_sbir/


potansiyel yararları iki mislidir. Birincisi, yükseköğretim kurumlarındanteknolojiyi harekete geçirecek ve potansiyel olarak kullanılabilir olan fi-nansmanmiktarıönemlişekildeartacaktır.İkincisivedahaönemlisi,iliş-kininsözleşmeniteliğiyenilikçişirketlerinerkenaşamalarındaitibarveye-terlilikgeliştirmelerineyardımcıolur.Birsözleşmeninbulunması,hibeilekarşılaştırıldığında,erkenaşamaişletmelergeliştirilmesiniresmileştirmeyeyardımcıolurvemalisektörveyadiğersektörlerdenfontalepettiklerindebuşirketleridahacazipişteklifihalinegetirir(Connell2004,2006).Kamu tedariğinin original Bilim ve Teknoloji Yenilik Yatırım Çerçe-

vesi raporunda görece ihmal edilmiş olan bu potansiyel rolüne izlemeprogramındadahafazlaönemverilmiştir (HerMajesty’sTreasuryvedi-ğerleri, 2006).Dolayısıyla, 2004 ve 2005bütçelerindehükümet dairelerivekurumlarınKOBİ’lerleolankendiekstramuralAr-Gesözleşmelerininyüzde2,5’ini,SmallBusinessResearchInitiative (SBRI)üzerindenyatır-malarınızorunlukılacak,yanısırasağlıklailgiliAr-Ge’yiçekecekyenibirUlusalSağlıkServisiaraştırmastratejisigeliştirecekhamleleryapıldı(HerMajesty’sTreasuryvediğerleri,2006).Önerilenbusondeğişikliklerideğer-lendirmekiçinçokerken.İlkdeğişiklik50milyon£değerindehükümetaraştırmasının küçük firmalardan satın alınması anlamına geliyor.4ABDSBIRprogramıylakarşılaştırılaraketkinvebasitkurallarınvegirişiminsu-nuluşundaeşgüdümünolmamasıgözönünealınırsa,uygulamadanekadaretkinolacağınadairhalakaygılarvar(Connell,2006).

Sonuç

Üniversite-sanayiilişkilerivebunlarınyeniliktekipotansiyelrollerikarma-şıkbir sisteminparçasıolarakgörülmelidir.Bubağlantılar işdünyasınınkendi üretim süreçleri ve rekabetçi konumları ile ilgili teknoloji bilgisinieldeettikleribilgikaynaklarındansadecebirisidir.Üniversite-sanayiilişki-leriningelişmesinde,üniversitelerin lisanslama,üniveriteşirketleriveAr-Geharcamaları ile ilgilikonulargibi sağlayabildikleri, amasadeceonlaraodaklanmadıklarıkendineözgükamusalalanınfarkındaolmakönemlidir.AmerikaBirleşikDevletleribellibirdereceyekadarBirleşikKrallığabir

rolmodelolarakgörüldüğüiçin,öylegörünüyorkimevcutüniversite-sa-nayiilişkileriiçinde,sayıdeğil,amaderinlikvekalitelerienönemlifark.Bufarklar,küçükfirmalardaabartılmışgibidir,budabuilişkilerleilgilipoli-tikalarınkaliteeksikliğiniiyileştirmeyevedahaküçükfirmalariçinerişimigeliştirmeyeelatmasıgerektiğinitelkinediyor.Buetkileşimbiçimleriçok

4Ayrıntılariçinbkn.http://www.sbri.org.uk/aboutus.php


geniştirvesektörlerarasındasistemikolarakfarklılaşmasıolasıdır.Şuhaldepolitikalar,farklısektörlerinözgülgereksinimlerinikarşılamalıdır.Bölgeselbağlamda,özgülbölgeselkalkınmastratejileriileiçiçeolmalıdır.BirleşikKrallığınküçük, açık ekonomisindeulusal sektöredayalıplanlarveböl-geselplanlarınteşvikedilmeleriarasındakigerilimdikkatliyönetilmelidir.BirleşikKrallıkSETpolitikasısistemininbukısagözdengeçirilmesisis-

temin karmaşıklığını,mevcut ve potansiyel yatırım yollarının çeşitliliğiniöneçıkartıyor.Üniversite-sanayiilişkileriilebağlantılıolaraketkinpolitikagirişimibupolitikaçerçevesindegenelbirbütünselbakışıgerektirmekte-dir.Sisteminişleyişininkestirilebilirliğiiçin,uzunvadelibirbakışaçısıdagerektirir.2004-2014yılları10yıllıkbilimve teknoloji yatırımçerçevesi,içinde çalışılacak uzunvadeli bir bakış açısı sağlamada, kuşkusuz sevin-dirici bir adımdır.Çerçevedeki birçokunsurüniversite-sanayi ilişkilerineolumlukatkıyapar.Çerçeveileilgilimerkezibirsorun,BirleşikKrallık’ta-kiAr-Geharcamalarınınyapısalözelliklerigözönünealındığında,Ar-Geözelsektörbileşenihedefineulaşılamamaolasılığıdır.Ancakhedef,çerçe-veninazönemliyönlerindenbiridir.Aksine,üniversite-sanayiilişkilerininkalitesinigeliştirmeyeyoğunlaşanyönlerinvebilgininişletmelereakışınınuzunvadedeençokverimliolmasıolasıdır.Politikaunsurlarınınbuyön-lerinielealanbirderlemedeyüksekteknolojiliküçükfirmalarıdankamutedariğibakımındanpotansiyeliyiyararlanışgözeçarpıyor.

Kaynakça

Connell,David.2004.“ExploitingtheU.K.’sScienceandTechnologyBase:HowtoFilltheGapingHoleintheU.K.GovernmentPolicy.”TTPVentures,Cam-bridge,U.K..2006.“’Secrets’of theWorld’sLargestSeedCapitalFund:HowtheUnit-

edStatesGovernmentUsesItsSmallBusinessInnovationResearch(SBIR) ProgrammeandProcurementBudgetstoSupportSmallTechnologyFirms.” CentreforBusinessResearch,Universityof Cambridge,U.K.

Cosh,Andy,AlanHughes,andRichardK.Lester.2006.U.K.plc:JustHowInnovativeAreWe?Cambridge,U.K.:Cambridge-MITInstitute.

Cox,George.2005.CoxReviewof CreativityinBusiness:BuildingontheU.K.’sStrengths.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Cox,Mark,AlanHughes,andRodSpires.2002.Evaluationof SMART(Including SPUR)2001:FinalReportandAppendices.DTIEvaluationReport3.Sheffield,U.K.:SmallBusinessService.http://www.dti.gov.uk/files/file22000.pdf

DTI(Departmentof TradeandIndustry).2003.“CompetingintheGlobalEcon-omy:TheInnovationChallenge.”DTIInnovationReport,HerMajesty’sSta-tioneryOffice,London.


.2005.“R&D-IntensiveBusinessesintheU.K.”DTIEconomicsPaper11,DTI,London.HEFCE(HigherEducationFundingCouncilforEngland).2003a.Reviewof Research

Assessment:ReportbySirGarethRobertstotheUKFundingBodies.London:HigherEducationFundingCouncilforEngland,HigherEducationFundingCouncilforWales,ScottishHigherEducationFundingCouncil,andDepartmentforEmploymentandLearning. http://www.ra-review.ac.uk/..2003b.“StatementbytheUKHigherEducationFundingBodiesonthe

Reviewof ResearchAssessment.”Newsrelease,HEFCE,London. http://www.hefce.ac.uk/news/hefce/2003/review_ra.asp.

HerMajesty’sTreasury.2003.LambertReviewof Business-UniversityCollaboration:FinalReport.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

HerMajesty’sTreasury,DTI(Departmentof TradeandIndustry),andDfES(DepartmentforEducationandSkills).2004.ScienceandInnovationInvestment Framework,2004-14.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

HerMajesty’sTreasury,DTI(Departmentof TradeandIndustry),DfES(Depart-mentforEducationandSkills),andDOH(Departmentof Health).2006.ScienceandInnovationInvestmentFramework,2004-14:NextSteps.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Hughes,Alan.2003.“KnowledgeTransfer,Entrepreneurship,andEconomicGrowth:SomeReflectionsandPolicyImplications.”InEntrepreneurshipintheNetherlands—KnowledgeTransfer:DevelopingHigh-TechVentures,53-75.TheHague:EIMBusinessPolicyandtheNetherlandsMinistryof EconomicAffairs.

Lester,RichardK.2005.“LISProject—PhaseIFindings:OverviewandDiscus-sion.”MITIPCLocalInnovationSystemsWorkingPaper05-004,IndustrialPerformanceCenter,MassachusettsInstituteof Technology,Cambridge,MA.

Lester,RichardK.,andMichaelJ.Piore.2004.Innovation—TheMissingDimension. Cambridge,MA:HarvardUniversityPress.

Marshall,Alfred.1923.IndustryandTrade:AStudyof IndustrialTechniqueandBusinessOrganization,andTheirInfluencesontheConditionsof theVariousClassesandNations. 4thed.London:Macmillan.

SQWLimited.2002.Evaluationof TeachingCompanyScheme(TCS):ExecutiveSummaryandMainReport.DTIEvaluationReport7,Cambridge,U.K.:SQWLimited.

TSB(TechnologyStrategyBoard).2006.“TechnologyStrategy:ACalltoAction.”TSB,London.

B Ö L Ü M 5

Asya’da Ekonomik Gelişmenin Yürütücüleri Olarak Üniversiteler ve Kamu Araştırma Kurumları

JohnA.MathewsveMei-ChihHu

DoğuAsya’nın,1950’den2000’ekadar yarımyüzyıldabaşardığı endüst-riyel gelişmeyi yakalamadeneyimi,modernekonomikgelişmeninbüyükolaylarındanbirisiolarakduruyor.Sanayivepiyasalarıngelişmesiniyönlen-dirmekiçinkullanılanmekanizmalar,özelşirketlervepazarlarileçalışandevletlervedevletdesteklikuruluşlardahil,modernsosyalbilimlerdekienbüyükuyuşmazlıklardanbiriniyaratmıştır.Birtaraftaendüstriyelgelişmeyi,öncemodellerikoyupsonramodellerigerçeğeuydurmayaçalışantümden-gelimciyaklaşımlarıylaneoklasikekonomistlervar.Diğer taraftaampirikolgularla başlayan ve hem gerçeklere hem sürdürülen politikalara uyumsağlayacakçerçevelergeliştirmeyeuğraşanrevizyonistlervar.Butartışma-larartık,küreselleşme,modernleşmeveendüstriyelkalkınmadayükselenbaşarıöyküleriyle,21.yüzyıliçinbüyükumutvadedenÇinveHindistan’akadarhemtarihselhementelektüelolarakyayılmıştır.Bubüyükentelektüelsahnedeteknolojikkapasiteyigeliştirmerolüsa-

nayileşmeçabalarınınmerkezindevegeçenyarımyüzyıldaDoğuAsya’nın

87


başarısınıntaşıyıcıetkeniolarakgörülmeyebaşlıyor.1Buortamdaüniversi-telervekamusalaraştırmakurumları(PRIs)ekonomikgelişmeyişekillen-direnanahtarkurumlardanikisidir.KısacasıburadasunulangörüşüniversitelerinDoğuAsyakalkınmasın-

da,Batıdasıklıklagörüldüğügibisadeceyeniliğisürdürenlerolarakdeğil,ama insan sermayesi oluşumunu da şekillendirenler olarak çok özel birroloynadıklarıdır.Buyarımyüzyılboyuncaüniversitelerkuşaktankuşağa,yüksekbeceri sahibi, teknolojikolarakgelişmiş, enazındanekonomininendüstriyelgelişiminiyönlendirenkurumlarladeğil,çokulusluşirketlerleküreselendüstriyekatılmakisteyenyerlifirmalarınbaşarıylaistihdamede-ceğimezunlarıneğitilmesindeönsıradayeraldılar.Üniversitelerinveyenikurulan politekniklerin oynadığı bu rolün altyapısı sürekli artan erişkinokuryazarlığıvematematikbecerisidir,ki2000yılı itibariylaKoreCum-huriyetigibiülkelerdeyüzde100’eçıkmıştır–dünyadakienyükseklerdenbiri-.Bununaksine,Tayvan(Çin)EndüstriyelTeknolojiAraştırmaEnstitüsü

(ITRI) gibi kamu araştırma kurumları teknoloji yakalama kuruluşları veteknolojiyayınımyöneticisiolarakgörevyaptılar,yerelfirmalarıngereksi-nimduyduğuteknolojileriaramakiçinyurtdışınagittilervebuteknoloji-lerinyeteneklerinigeliştirdiler,kamuaraştırmakurumlarıbununardındanmümkünolduğuncahızlıolaraközelsektöregeçti.Bukurumlar,teknolo-jikolarakgelişmişoyuncuolmakiçinkapasitelerinikatalizeederekyerlifir-malarayakınçalıştılar(kendilerindeolmayankurucufirmalarbile).KamuaraştırmakurumlarıDoğuAsyaekonomilerindeulusalyenilikçikapasite-ningelişiminisürdürdüler,yavaşyavaşyakalamavetaklitçiliktenyeniliğinhızlıizelyiciliğinedoğruilerlediler.DoğuAsya’daBayh-Dole-tippolitikalarınetkilerihissedildikçe,21.yüz-

yılınilkyıllarındahemüniversitelerhemkamuaraştırmakurumlarıdahaileridönüşümgeçiriyorlar.Dolayısıyla,HongKong(Çin),SingapurveTay-van(Çin)gibiçeşitliekonomilerbenzerstratejilerizliyor:üniversitelervekamuaraştırmakurumlarıpatentleme,bilimseldergilerdeyayınyapmaveyeniürüngirişimciliği ileyeni teknolojileriyakından takipetmeye teşvikediliyorlar.Buaşamada sonuçlarhenüzolgunlaşmamışolmaklaberaber,özellikleÇinveHindistan’dabenimsendiğiveyaygınlaştırıldığıüzere,yakıngelecekteönemliolacaklarınadairbireğilimeişaretediyorlar.BubölümbueğilimlerinhemDoğuAsya’dageçenyarımyüzyıldaüni-

versitelerinvekamuaraştırmakurumlarınınrolühakkındageriyedönük

1Bkn.AmsdenveChu(2002),Kim(1997),Lall(1997)veyaörnektartışmalariçinLallveUrata(2002).Cardozo(1999)tartışmalarınyararlıbirözetiniveriyor.

89Asya’da Ekonomik Gelişmenin Sürücüleri Olarak Üniversiteler ve Kamu Araştırma Kurumları

olarak,hemdeilgiliekonomilerdeparlayanyeniteknolojiyönelimleriiçindahakolaylaştırıcıbirroloynamayayönelikmevcuteğilimhakkındaileriyeyönelikbirgenelbirbakışsunuyor.BubölümDoğuAsyasanayileşmesiolgusuylailgilionyılveyadahafazlasıyoğunçalışmadanyararlanmıştır.2

Geç Kalan Kalkınma Modeli

DoğuAsyaekonomileri1950ile2000arasında,ÇinlideriDengXiaoping’inünlüsözündenalıntıyaparakaçıkça“bilimveteknolojininanaüreticigüç”olmasınaodaklandıklarıeşsizbirendüstriyelkalkınmamodelibiçimlendir-diler.Düşünceşuydu;geçkalanlarolarakbuekonomilerendüstriyelkal-kınmalarınıhedefeyönelenyakalamaçabalarında,endüstridenendüstriye,teknolojidenteknolojiye,öncüülkelerdekibirikmişbilgidenyararlanmayaodaklanabilirlerdi.ModelönceJaponya’dageliştirildi,sonrahızlaKoreveTayvan(Çin)’debenimsendi,ardındanSingapurvebirölçüdeGüneydoğuAsya’dabaşkayerlertarafındanalındı.Bumodel,19.yüzyıldaözellikleAlmanyaolmaküzereAvrupa’ıngeç

kalanülkelerininveAmerikaBirleşikDevletleri’nin–20.yüzyılınenünlüvekararlısosyalbilimmüdahalelerindeGerschenkron(1962,1970)tara-fındançoketkileyicişekildetanımlandığıgibi–tamamınıuyguladığıyaka-lamastratejilerinin20.yüzyılversiyonudur.Gerschenkroncuyaklaşım,birülkeninkendigelişmehamlesinekalkış-

tığı(veyatekrarkalkıştığı)durumabağlıolarakyenikurumlaroluşturmakvezindestratejilerizlenmesigibienönemlikonularayoğunlaşmayaçağırır.Hangikurumlarınhangiülkedevehangizamandaamacaenuygunolacağıdeğişecektir.Ancak,geçkalmanındezavantajınınüstesindengelmekiçin,kurumlarıstratejikolarakkullanmakkalkınmadaönemlietkiyapabilir.Geçkalanülkenin sanayileşmişdünyanın listelerineherbaşarılı girişiyle, girişengelleri değişir ve daha sonra geleceklere daha farklı bir durummirasbırakılır.Yeni oluşturulan engelleri aşmak için yeni stratejiler planlamakgerekir.Kurumlarveuygulamalarişeyarayabilirolduklarındandahauzunyaşarlarsa,firmalarınonlarabağımlıolmasınayolaçacaktuzaklarıönlemekiçinhemenbirköşeyeatılmalıdır.3

Geçkalanfirmalar,tıpkıgeçkalanülkelergibi,geçkalışları için,dahaöncekiteknolojikyörüngeleritekrarlamakyerine,ileriteknolojilerdenya-rarlanıyorlar.Kavrayışlarınıveöğrenmeçabalarını işbirlikçi süreçlerleve

2Buyazarınörnekçalışmalarıiçinbkn.Mathews(2001,2002a,2002b,2003,2005a,2005b,2006a,2006b,2006c)veMathewsveCho(2000).3BuönemlinoktanınörnektartışmalariçinBkn.HausmannveRodrik(2003)veyaRodrik(2004).


devletkuruluşlarınınyardımıylahızlandırabilirler,böylecekurumsaldur-gunluktan kaçınırlar ve daha yerleşik rakiplerini durdurabilirler. Dolayı-sıyla,geçkalmadurumlarınındoğasındakiolasılıklaradayalıstratejilerge-liştirirler.Geçkalanınstratejikhedefiaçıktır: ilerifirmalarıyakalamakveolabildiğincehızlataklittenyenilikçiliğegeçmek.BustratejişimdiyekadarDoğuAsya ekonomilerinin yarım yüzyıllık hızlı endüstriyel gelişmelerinkadar,dahaetkinolarakhiçbirzamanuygulamayasokulmamıştır.DoğuAsyadakiendüstriyelgelişmesürecihepsiortakgirişimciliğinstra-

tejikçalışmasıgibidüşünülenbirdiziseçeneğikapsayanbirşeyolarakgö-rülebilir.Girişimcilik,gelişmeninortakvebireyselyüzleriarasındauygundengeyle gelişme stratejisini değerlendirmede uygun bir çerçeve sağlar.4 Geçkalanlarteknolojikvepazarçokyönlülüğüyetersizliklerinikurumsalyenilikçilik aracılığıyla, kalkınma ajanslarının gözetiminde, sorunla karşı-laşıldığında kurumsal çözümler üreterek telafi etmek isterler. Tayvan’da(Çin) ITRIgibikamuaraştırmakurumlarınıkullanarak imalat faaliyetle-rindedoğrudan yabancı yatırımı teşvik etmek için ihracat işlemebölge-lerinikullanmak,teknolojigüçlendiricisiveulusalteknolojikyeterliklerinkurucuları olarak hareket etmeye örnek verilebilir. Ticari yapılarla ilişkisüreçleriniyinelemekvebutürkaynaklardanbilgiaktarmakgeçkalanlarakalkınmayıortakgirişimcilikolarakuygulamayıöğretir.Şekil5.1aynıdü-zeyegelmeçabalarındateknolojiyiyakalamakveyayınım,finansalcazibeveyeniendüstriyaratmakgibikonulardaDoğuAsya’daonyıllarboyuncakullanılankurumlarıgösteriyor.5

Doğu Asya’da Endüstriyel Kalkınmada Üniversitelerin ve Kamu Araştırma Kurumlarının Rolü: 1950-2000

Geçkalanlarstratejisiileuyumluolarak,DoğuAsyaekonomileriüniversi-telerihiçbirzaman,enazındanyarımyüzyıllıkhızlıyakalamadönemlerin-de,yenilikkuruluşlarıgibigörmediler.Aksine,üniversiteleribeşeriserma-yeoluşturankuruluşlarolarakgördüler;üniversitelerilerieğitimkurumlarıolarakgörüldüvemuazzambirhızlainşaedildivekuruldu.ÖrneğinTay-van (Çin)’de, ekonominin teknik eğitim üstyapısı ileri ülkelerden bilgiyiaktaracak çabalarla koşut olarak hızla genişledi. 1952’de toplam 10.037öğrencisi olan dört üniversite ve dört junior kolej vardı; 2.590 öğrencimühendislikokuyordu.1989’dabualtyapı42üniversiteve75politeknikveya koleje ulaştı; yani sadece üçonyılda büyükbir genişlemeolmuştu.

4Kalkınmastratejileriiçinbirbaşlangıçolaraktoplugirişimciliküzerinebkn.Leibenstein(1968).5Açıklamaiçinbkn.Mathews(2006a,2006c)veMathewsveHu(aşağıda).


Şekil 5.1. Doğu Asya’da Ulusal Ekonomik Öğrenme Sistemleri

Kaynak: Mathews ve Cho 2000

Not: CDC = Çin Kalkınma Kurumu; EDB = Ekonomik Kalkınma Kurulu (Singapur); hSIP = hsinchu Bilim Dayalı Endüstri Parkı; IDB = Sınai Kalkınma Bürosu (Tayvan, Çin); III = Bilgi Sanayisi Enstitüsü (Tayvan, Çin); IME = Mikro-elektronik Enstitüsü (Singapur); ITRI = Endüstriyel Teknoloji Araştırma Enstitüsü; JTC = Jurong Town Corporation (Singapur); KIET = Kore Elektronik Teknolojisi Enstitüsü; KOTRA: Kore Yurtdışı Ticareti Geliştirme Ajansı (1995 yılın-da Kore Ticaret Yatırım Promosyon Ajansı olarak adı değiştirildi); KSIA = Kore Yarıiletken Endüstrisi Birliği; NCB = Ulusal Bilgisayar Kurulu (Singapur); NCB = Ulusal Bilgisayar Kurulu (Singapur); NSC = Ulusal Bilim Kurumu (Tayvan, Çin); PDC = Penang Kalkınma Kurumu (Malezya); SDB = Singapur Kalkınma Bankası; TIPO = Tayvan Fikri Mülkiyet Ofisi; TSIA = Tayvan Yarıiletken Endüstrisi Birliği.

UlusalChiaoTungÜniversitesiveNationalTsinghuaÜniversitesigibipekçokkurumaslındakendiülkelerindengetirilmiştirvebugünTayvan(Çin)yükseköğretiminindoruğundaoturmaktadır.Aynışekilde,KoreCumhuriyetikaynaklarınıyükseköğretimsektörüne

öylesineakıttıki,yüzyılınsonundaokullaşmadüzeyi,öncekiyüzyıldabeşe-risermayeoluşumundaliderolanAmerikaBirleşikDevletleri’nigeçmişti(şekil5.2ve5.3).Şekil5.219.yüzyılıngeçkalanülkelerininkaynaklarınıyükseköğretime,aynışekildeyakalamastratejilerininaltyapısıolarak,nasılakıttıklarınıgösteriyor.Şekil5.4geçkalanlarınbilimvemühendislikteuz-manlaşanlarınkişibaşınaGSYİHyükseltmedeenşanslıdurumdaoldukla-rınınanlaşılmasınısağlıyor.


Şekil 5.2. 10.000 Nüfus Başına Üniversite Öğrencisi, 1870–1920

Kaynak: Yazarlara Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü tarafından sağlanmıştır.

Şekil 5.3. 10.000 Nüfus Başına Üniversite Öğrencisi, 1950–2000



Şekil 5.4. Kişi Başına GSYİH’ya Karşılık Doğa Bilimleri ve Mühendislik Diplomaları, 2000 veya Sonraki Yıllar.


Kamu Araştırma Kurumları Rolü

Üniversiteler beşeri sermayeoluşturankurumlarolarak rol aldıklarıhal-de,gerçekte teknolojiyi aktarmaveözel sektöredifüzyonugörevikamuaraştırmakurumlarınatahsisedilmiştir.KamuaraştırmakurumlarıDoğuAsya’nınyakalamadeneyimindemerkezivebelirleyicikurumlarolarakor-tayaçıkmıştır.1973’te kurulan Tayvan (Çin) ITRI bu tür teknoloji yakalama ve ya-

yınımkurumlarının referansnoktası olarakhizmet eder. ITRIözel sek-töregeçmedenönceyeni teknolojilerinpilotsürümlerininkurulmasındabaşlıca kuruluştu. Temel bilimsel araştırmaya girmedi, aksine, kesinliklekullanılabilir teknolojilerin belirlenmesi ve değerlendirilmesiyle ilgilendi.ITRI,mevcutveyükselmekteolanendüstriiçin,tamolarakkurulubüyükbirşirketinAr-Gebölümününyapacağıgibi,ortakaraştırmavegeliştirme(Ar-Ge) sağladı.Halenkullanılmaktaolan teknolojilernasıl iyileştirilebi-lirdiyesınanır,rakiplerinkullandığıteknolojileryenidenyapılırveanalizedilir, potansiyel ikame teknolojiler değerlendirilir. Bunlar InternationalBusinessMachines(IBM)veyaToshibagibibüyükfirmalarınAr-Gebö-lümlerininetkinlikleridirveşirketinteknolojiksoğurmakapasitesinikur-


duğuaraçlardır.Ancakgeçkalanekonomisindeböylebirdepartmanaazsayıda firmanıngücüyetebilir.Eğeryapabilirlerse,yeniprojelerin teknikdeğerlendirmelerini kendileri yapar veya bunu onlar için yapacak pahalıdanışmanlartutabilirler.Çoğufirmanınbutürhizmetlerdenyararlanacakolanaklarıolmadığıhalde, ekonominingeçkalan avantajını yakalamasınısağlamak için bu tür hizmetler gereklidir. ITRITayvan (Çin)’da aradakifarkıkapatangenelbirkuruluşolmuştur.Verilebilecekçoksayıdaörnekarasında,Tayvan(Çin)’inyarıiletkenen-

düstrisinde1980’lerde,ITRI’nınhedefeyönelikçabalarıylanasılbiraktörhalinegeldiğinidüşünün.Tayvan(Çin)’inilkyarıiletkenyeteneğiITRIta-rafındaneldeedilmiştir.ITRIlaboratuvarlarındanbirisi1976’dabirABDfirmasıolanRCAileteknoloji-aktarmaanlaşmasıyaptı,böyleceyarıilet-kenimalatvetasarımındailkyetenekleriedindi.RCAteknolojiaktarımınınmodasıgeçtiğinidüşündü,amaITRI’yebireğitimalanıolarakhizmetver-di,dahasonrada1980’deyenibirşirket–UnitedMicroelectronicsCor-poration(UMC)–kurarakbecerileriniözelsektöreyaydı.UMCkendisinidünyaçapındateknolojikdüzeyegetirerekilerifirmalariledefalarcayeniittifaklariçinegirdi.ITRI1986’dayenibirVLSI(çokbüyükölçeklientegrasyon)şirketioluş-

turmakiçinçokulusluAvrupaPhilipsile,Philips’eyeniüretimkapasitesive Tayvan (Çin) pazarına imtiyazlı erişim hakkı veren teknoloji-aktarımanlaşmasıyaptı.Buyenişirket–TayvanYarıiletkenÜretimŞirketi(TSMC)–Doğrudan Philips ile rekabeti engellemek için sadece üçüncü kişilereyongaüretmeyiseçti,böylecesilikondökümhanesikavramınıicatetti.Buanlayış son derece başarılı olduğunu kanıtlamış, TSMC yonga üretmeküzeremüşterifirmalardansiparişaldıkçaonlarınteknolojiközellikleriasi-mileedereksüreklibüyümüşveteknolojikkapasitesiniderinleştirmiştir.1990’ların sonlarında, Tayvan (Çin)’daki firmalar teknolojik yetenek-

leriyle ve dünya arasındaki farkı kapatıyorlardı.Geç kalanın bu anahtarstratejikamacı,elektronikendüstrisininçeşitlisektörlerininyaratılmasıbo-yuncaTayvan(ÇİN)’daegemendüşünceoldu.Özellikleyarıiletkenlerde,teknolojikgelişmişlik,şekil5.5’tegösterildiğigibi,silikonyüzeyedağlanandevrelerinkalınlığınadayanaraksağlanabilir.RCA’dan1977’deyapılanilkteknoloji aktarımında çizgi genişlikleri 7mikrondu.Bu çizgi genişlikleri1985’de2mikronaindi,otarihtedünyasınırı1mikronunbirazüzerindey-dive1995’teTayvan(Çin)’dakifirmalardünyanınöndegelenfirmalarıylakarşılaştırılabilecekmikron-altıteknolojiileneredeysedünyayıyakalamış-lardı.


Şekil 5.5. Tayvan (Çin) Yarıiletkenlerde Farkı Kapatıyor, 1975–95

Kaynak: Mathews veCho 2000; yazaralara Elektronik Araştırma ve Servis Kurumu tarafından sağlanmıştır.

Butürteknolojiaçıklarının,Tayvan(Çin)’ınelektroniğiyakalamakiçinyaptığıgibi,farkıkapatmayayönelmişgeçkalanlartarafından,dikkatliiz-lenmesigerekir.6

BuanalizbukonularıDoğuAsyaekonomilerininulusalyenilikçikapasi-teleriningelişimimerceğindeninceliyor.Genişleyenliteratürdedoküman-teedildiğiüzere,üniversitelerinveITRIgibikamuaraştırmakurumları-nınsadecekendiyeniliksonuçlarınadeğil,dahatemelolarakekonomininyenilikçi kapasitesine–yani endüstriyel yapı daha çokbilgiyedayalı halegeldikçeyeniliğinsürdürülmesivegeliştirilmesikapasitesine–katkıdabu-lunduklarıgörülebilir.7HongKong(Çin),SingapurveTayvan(Çin)gibiDoğuAsyaekonomilerindekisonreformların,akademikyeniliğikurumsalveörgütselreformlarlateşvikettiğiveböyleceimalatçıhızlıtakipçidenye-niliğedayalıteknolojigeliştiriciyedönüşümügerçekleştirdiğidüşünülüyor.8

6Budeneyiminsunumuiçinbkn.MathewsveCho(2000).7Ulusalyenilikkapasitesiiçinbkn.HuveMathews(2005)veSuarez-Villa(1990).8Sanayi-bilimbağlantılarıhakkındasonçalışmalaragenelbirbakışveteknolojikgirişimleriteşviketmedeüniversitelerinrolüiçinbkn.LinkveSiegel(2005).


Taklitten Yeniliğe

Yenilik performansının en açık göstergelerinden birisi ABD Patent veMarkaOfisi (USPTO)’nden patent alma oranıdır.9 Son araştırmalar pa-tentlemeoranıylaAr-Geharcamaları,birsektörveyaekonomidekibiliminsanıveteknologlarınoranıgibiekonomikdeğikenlerarasındakibağlan-tıyabakmıştır.ButüraraştırmalaragöreDoğuAsyafirmalarıvekurumla-rısonyıllardaşaşırtıcıaşamalargerçekleştirmiştir.ÖzellikleTayvan(Çin)1997ve2001arasındakişibaşınadüşenUSPTOpatentlerindedünyadaüçüncülüğeyükselmiştir(tablo5.1).Tablo5.1DoğuAsya’nınUSPTO’denpatentalmadeneyimini,Grup

Yedi(G7)ülkeleriveFinlandiyaveİsraildedahilolmaküzerebirreferansgrupilekarşılaştırmalıolarakgösteriyor.TabloDoğuAsya’nınbiryenilikçigüçolarakhızlıyükselişiniortayakoymaktadır.SonbeşyıldaAmerikaBir-leşikDevletleri’ndekişibaşınaalınanpatentlerbakımından,Tayvan(Çin)Amerika BirleşikDevletleri ve Japonya’nın ardından gelmektedir. Koresonbeşyılınortalamasıolarakkişibaşınayılda6,6patentilesekizincisı-rada,Singapurhızlayükseliyorvekişibaşınagöreonbirincisırada.Çin’inpatentsayısıhenüzazdır.10

Firmalaravekuruluşlarabakacakolursak,geçkalanbuülkelerdenelerolduğunadairdahaaçıkbirfikrimizolur.Tablo5.21997’den2001’eka-darDoğuAsyakuruluşlarıtarafındanalınanpatentlerinsayısınıgösteriyor(hemşirketlerhemkuruluşlar).Bufirmalarınvekuruluşlarınhemenhepsielektronik,enformasyonteknolojileri,iletişimveözellikleyarıiletkensek-töründeçalışıyor.DoğuAsyafirmalarıbaşarılıolduklarıbuilerisektörler-detablo5.2’deverilengeneltoplamıntaşıyıcısıdurumundalar.Kore, diğerDoğuAsya ekonomilerine göre,patentleme faaliyetlerine

dahafazlaodaklanmışveyoğunlaşmıştır.Kore’de1997ve2001arasındakitümpatenetlerinbüyükoranınıenöndegelenbeşchaebol*oluştururken(69.0percent),Tayvan’da(Çin)tamamıyarıiletkensektöründekienbaşarılıbeşfirmavekuruluşgeneliçindedahadüşükpayasahiptir(yüzde27,1).

9USPTOkendisiAmerikanyakalamaçabalarınınbirürünüdür.18.yüzyıldafederalhükümettarafındankurulanilkdevletkurumudurvekuruluşsözleşmesiABDanayasasındayeralır.10 BeşDoğuAsyaülkesininUSPTO’danpatentalmaperformanslarınınanaliziiçinbkn.HuveMathews(2005).Bumetodolojinin,ÇinveHindistan’danbaşlayarakgelişmekteolanülkelereveFinlandiya,İrlandaveİsrailgibiortadüzey,amasondereceyenilikçiülkelerede,veaynızamandaOrtaveDoğuAvrupa,OrtaveGüneyAmerika,Avustralyave(sonunda)Afrika’yadauygulanmasıbekleniyor..*GüneyKore’yeözgüholdingleşmeler(ç.n.)

97Asya’da Ekonomik Gelişmenin Sürücüleri Olarak Üniversiteler ve Kamu Araştırma KurumlarıTa

blo

5.1.

5 v

e 30

Yıll

ık D

önem

lerd

e Ü

lkel

erin

Pat

ent P

erfo

rman

sı

Yıllı

k pa

tent

sayı

sıKi

şi b

aşın

a dü

şen

pate

nt sa

yısı

Başa

rı o

ranı

(%)

Yıllı

k ar

tış o

ranı

(%)

Ülk

eler

1968

-97

1992

-97

1997

-200

119

68-9

719

92-9

719

97-2

001

1968

-97

1992

-97

1997

-200

119

68-9

719

92-9

719

97-2

001

G7

ülke

leri

Kana

da1,

380

2,11

93,

121

4.9

7.2

10.2

50.7

49.3

48.6

6.5

7.5

11.2

Fran

sa2,

432

2,88

13,

662

4.3

5.0

6.2

66.5

61.9

60.4

16.4

3.7

8.5

Alm

anya

5,80

66,

895

9,38

79.

28.

411

.459

.559

.859

.32.

74.

313

.0Ita

lya

855

1,21

51,

548

1.7

2.1

2.7

54.1

58.3

61.5

4.4

4.5

9.2

Japo

nya

11,2

1622

,433

29,9

4910

.317

.923

.755

.557

.961

.58.

66.

510

.2Bi

rleşi

kKr

allık

2,49

22,

427

3,46

94.

04.

25.

953

.550

.250

.62.

76.

710

.8Bi

rleşi

kD

evle

tler

44,8

5056

,683

79,7

1715

.521

.528

.658

.952

.253

.24.

97.

99.

7D

iğer

ülk

eler

Finl

andi

ya18

137

060

94.

27.

211

.848

.651

.347

.011

.410

.013

.6İs

rail

183

400

757

4.2

7.2

12.4

42.2

40.5

37.1

12.5

15.4

17.3

Doğ

u A

sya

ekon

omile

rih

ong

Kong

(Çin

)31

7216

20.

61.

22.

340

.338

.742

.614

.223

.035

.6Ko

re C

umhu

riyet

i26

71,

134

3,11

30.

72.

56.

637

.339

.056

.139

.136

.120

.4Si

ngap

ur16

5917

40.

61.

74.

440

.241

.533

.344

.926

.233

.7Ta

yvan

(Çin

)43

71,

535

3,77

82.

37.

317

.235

.539

.3 4

5.7

45.7

26.2

21.4

27.8

Kayn

ak: K

ayna

klar

yaz

arla

ra U

SPTO

; Dün

ya K

alkı

nma

Gös

terg

eler

i Ver

i Tab

anı 2

003

tara

fında

n sa

ğlan

mış

tır.

Not

: 199

0 ön

cesi

Alm

anya

ver

ileri

sade

ce F

eder

al A

lman

ya C

umhu

riyet

i pat

enle

rini i

çerm

ekte

dir.

97


Tablo 5.2. 10 Yıllık Bilim ve Yenilik Yatırım Çerçevesi Hedefi

Patent sayısı

Ülkeler ve firmalar 1997 1998 1999 2000 2001Toplam

1997–2001

ÇinWorld SemiconductorManufacturing Corp. 0 0.3 6 61 37 104Kore CumhuriyetiSamsung Electronics 584 1,305 1,545 1,441 1,450 6,325hyundai Electronics 154 212 242 294 533 1,435LG Electronics 113 215 229 220 248 1,025Daewoo Electronics 215 319 273 120 54 981LG Semiconductors 119 235 311 255 42 962

Elektronik ve Telekomünikasyon Araştırma Kurumu 58 120 130 124 72 504Kore Bilim ve Teknoloji Enstitüsü 29 44 41 35 35 184SingapurChartered 30 39 44 79 135 327Tayvan (Çin)United Microelectronics Corp. 149 174 266 430 584 1,603

Taiwan SemiconductorManufacturing Corp. 130 218 290 385 529 1,552ITRI 153 218 208 198 221 998

Vanguard InternationalSemiconductor Corp. 53 120 112 131 112 528Winbond 24 59 115 115 126 439Mosel-Vitelic 15 32 38 66 68 219

Kaynak: her Majesty’s Treasury, DTI, and DfES 2004.

Üretimalanındakurulanmodelinyenilikalanıüzerindenyürütüldüğügö-rülmektedir.Böylece,builkizlenimegöreTayvan(Çin)veKoreliderliğin-dekiDoğuAsyaekonomilerinin,Japonya’nınyaptığıgibi,ulusalyenilikçikapasitelerininkurumsaltemellerinitaklittenyeniliğedoğrugeliştirdikleri-ni–vestratejilerininbirparçasıolarakbutemelleriaktif olarakgeliştirdik-lerini–ilerisürebiliriz(Kim,1997).

Yenilikkapasitesiekonomikperformansıngerisindekiesasiticigüçtür;kurumsalyapılarabirdüzensağlarveyenilikçifaaliyetlerisürdürensistem-leredestekverir.Ulusalyenilikkapasitesikabacabirülkeninyenilikçiliğisürdürebileceği kurumsal potansiyeli demektir. En azından Suarez-Villatarafındankavramı tanımladığıvepatenetlemeoranlarınagöreölçütge-tirdiği 1990’dan bu yana, çok sayıda bilim insanı tarafından incelenmiş-tir.Kavrambölgeselveyaaltulusaldüzeylereuygulanabilir(NeelyveHii,


1999).Yenilikçilikyapacakkapasiteyenilikperformansınıntekbiryönüyledeğil,sürdürebililirlikkaynaklarıylailgilidir.HuveMathews (2005)yenibirçalışmada,eskiyaklaşımları,Furman,

Porter ve Stern (2002)’in araştırmalarında bulunmayanDoğuAsya’dakibeşgeçkalanekonomiye,özellikleTayvan(Çin)’a,uygulayarakgenişletiyorve değiştiriyor.Hu veMathews bu ekonomilerin önemli bazı farklarınıbelgelendiriyor:azsayıdaulusalfaktörönemlioluyorvekamuAr-Gehar-camalarının rolünün önemli (çok göze çarpmasa da) olduğu görülüyor.Başarılıbiryakalamastratejisindebubulgularınönemliçıkarımlarıvardır.Butoplubulgular,muhtelemelenyenilikatılımıherhangibirDuğuAsyaülkesindendahailerigitmişolanTayvan(Çin)’ınfirmavekuruluşlardüze-yindekiverileriyledesteklenmiştir.DoğuAsya ekonomikaplanlarınaverilenpatentler şekil 5.6ve5.7’de

sunulmuştur.Kore veTayvan (Çin) patent sayılarını hızla artırmakta veTayvan(Çin)kişibaşınabakımındanarayıaçıyor.Buekonomilerinyeni-liksınırınayaklaştıklarısavı,yenilikkapasitelerinedayalıpatentlemehızlarıincelendiğindedahaçokgüçleniyor(HuveMathews2005)vebudayineTayvan’ın (Çin) diğerDoğuAsya ekonomileriyle arasını açtığını bir kezdahagöstermektedir.

Şekil 5.6. Alınan Patentler, 1975–2002

Kaynak: hu ve Mathews 2005.


Şekil 5.7. Milyon Kişi Başına Alınan Patent, 1975–2000

Kaynak: hu ve Mathews 2005.

DolayısıylaTayvan’ın(Çin)yenilikçilikkapasitesi,ITRIöncülüğündekikamuaraştırmakurumlarınınendüstriyelkalkınmanınanahatlarınıbelirle-diğiveteknolojiyayınımyönetimininçeşitlibiçimleriaracılığıylaözelsek-törütetiklediğibiraşamaolarakgörülebilir.Tayvan(Çin)eskimodelhızlıizleyiciliğinkurumsalbiçimininötesine,üniversiteleredahadoğrudanrolsunankurumlardavestratejilerdedahabüyükçeşitliliğedoğrugidiyor.BuyaklaşımgenelolarakDoğuAsya’daizlenenlerinörneğidir.

Doğu Asya’da Üniversitelerin ve Kamu Araştırma Kurumlarının Gelişen Rolü

DoğuAsya’nın öyküsü izlenen yeni politikalara odaklanarak 21. yüzyılakadargetirilebilir.Bupolitikalar,üniversitelerevekamuaraştırmakurum-larınayenibirölçütgetiren,AmerikaBirleşikDevletleri’nin1980 tarihliBayh-DoleYasasındanilhamalmıştır.11Bayh-DoleYasasınıntemeletkisiAmerikaBirleşikDevletlerindekiüniversitelerevekamuaraştırmakurum-larınafikrimülkiyethakları(IPRs)almakiçinteşvikgetirmesiydi.YasanınBirleşikDevletlerdekiderinetkisigözönünealındığında,diğerülkeler–özellikleDoğuAsyadakiler – hızla aynı şeyi yaptılar.Kore, Singapur veTayvan (Çin) ve şimdiÇin veHindistan, hepsi üniversitelerini ve kamuaraştırmakurumlarınıpatentleme,anabilimselveteknolojikdergilerdeya-

11 Ancak, Japonya ve ABD’de üniversite-sanayi bağlantılarının büyüleyici bir karşılaştırması için bkn.Branscomb,KODAMAveFlorida(1999).


yınyapmave işletmelerinyenidenyapılandırılması ileyürütülenyeni tipyenilikşampiyonlarıolarakteşvikediyor.Ancakbukurumsalgirişimbirgeçkalandır;yenigirişimcietkinliklertemelsanayiveteknolojilerehedef-lenmişdurumdadır.Japonya,KoreveTayvan(Çin)gibipekçokAsyaekonomisiüniversite

vekamuaraştırmakurumlarınakendifikrimülkiyetyaratmagirişimlerin-den yararlanmaları için daha fazla kapasite sağlamak istediler.Bu ruhla,örneğinTayvan(Çin)hükümeti(Yuanyönetiminde)1999’dabilimvetek-nolojiyle ilgiliolarak,kamukurumlarındaki IPRsyönetimini,hemenhe-menBayh-DoleYasasınabenzerşekildeyenidendüzenleyentemelbiryasaortayakoydu.BütünbuIPRsvehükümettarafındanfinansevesübvanseedilenbilimveteknolojiAr-Ge’sinin,tamamıveyabirkısmıaraştırmaku-rumlarıveyaişletmelerinkullanımınaverilecekveyayetkilendirileceklerdir.Bunlarulusalmülkiyethukukuilekısıtlıolmayacaklardır.Tablo 5.3 üniversiteler tarafından verilen lisanslar ve üniversitelerin

eldeettiğilisansgelirleribağlamındabuyenipolitikalarınetkilerinigöste-riyor.Teknolojilisansanlaşmalarınınsayısı2001’desadece40iken2004’te1.341’e sıçradı; lisanslama gelirleri de 2004’te önemli derecede artarak137.9milyonNT$’açıktı(yaklaşık4.6milyonABD$).UlusalBilimKon-seyi(NSC)aracılığıylaverilenpatentlerinsayısıaynıetkileyiciartışıgöster-miyor,amabubulguolasılıklapekçokpatentin,tablo5.3’tesunulanlaraekolarak,üniversiteöğretimüyeleritarafındanNSCsistemidışındaalındığıgerçeğiniyansıtıyor.

Tablo 5.3. Ulusal Bilim Konseyi Yönetiminde Tayvan (Çin) Teknoloji Transferi Çıktıları, 2000-04

Çıktı türü 1998 öncesi 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Teknoloji lisansları sayısı 124 25 44 40 492 933 1,341

Teknoloji lisanslama gelirleri (milyon NT$) 38.1 15.6 32.5 49.9 54.3 122.0 137.9

Alınan lisans sayısı 985 171 288 271 222 137 —(yabancı patentler) (408) (86) (117) (97) (83) (34) —

Kaynak: Ulusal Bliim Konseyi, http://www.nsc.gov.tw.

Not: — = veri yok.


Tablo 5.4. Ulusal Bilim Konseyi Tarafından Desteklenen Önde Gelen Beş Tayvan (Çin)Teknolojisi

Teknoloji Patent Sayısı

Optoelektronik 253Kimyasallar 204Kimya mühendisliği 201Malzeme 137Elektrik mühendisliği 133

Kaynak: Ulusal Bilim Konseyi, http://www.nsc.gov.tw.

Not: Teknoloji sınıflaması Tayvan Fikri Mülkiyet Ofisi, JSPTO, Japonya Patent Ofisi ve Avrupa Patent Ofisi tarafından verilen patentler bazında yapılır.

Tablo 5.4NSC planı çerçevesinde verilen patentlerin endüstriyel uz-manlaşmasınıgösteriyor.Optoelektronikveelektrikmühendisliğigibiyenisektörlerin,aynızamandakimyamühendisliğindeüretimeyönelikçekirdekteknolojilerinvesatışayönelikendüstriyibesleyenmalzemelerinstratejiköneminiortayakoyuyor.BudağılımNSCpolitikalarınınüniversitelerinvekamu araştırma kurumlarınınAr-Ge çıktılarını korumada, bir geç kalanolarakekonomininstratejikendüstriyelyenergeleriyleuyumluşekilde,ba-şarılıolduğunuortayakoyuyor.Tayvan (Çin) gibi küçük bir ekonomi tüm sanayi sektörlerinde aynı

orandakalkınmayıümitedemez.Ancak,gördüğümüzgibi,akıllıcapoliti-kalaryoluylabelirlisektörlerde,dünyasınırlarınadoğruuzmanlaşabilirvebecerileroluşturabilir.NSCfinansmanıbusektöreluzmanlaşmayıaçıkçaüretimetkinliklerindenyenilikçietkinliklereçekenbiryolaodaklanmıştır.Ancak,tablo5.4’teyarıiletkenveelektronikpatentlemeninçarpıcıeksikli-ğinedikkatedin.Busektörlerartıkolgunlaşmıştırvepatentlemelerinçoğuöndegelenfirmalar–TSMCveUMC–yadaITRItarafındanyürütül-mektedir;NSCbufirmalarınşuandagayet iyiyaptıklarınıdublikeetmegirişimindeolmamıştır.ÜniversitelerinAr-Gerolüfikirlerveyenilikyaratmayayönelmişolmak-

laberaber,ITRIgibikamuaraştırmakurumlarınınrolüyenilikkapasitesiniveyenigirişimleriteşviketmektir.ITRITayvan(Çin)’ınteknolojipivotuolarak iyi biliniyor veTayvanUlusalÜniversitesi’nin lisanslama ofisleri,UlusalChiaoTungÜniversitesiveUlusalTsinghuaÜniversitesiNSChi-beleriyardımıylaiyiçalışıyorlar.12

12 BuüçolguMathewsandHutarafındanincelenmiştir(yakındaçıkacak).


Doğu Asya Deneyiminin Genellenebilirliği

Günümüzde,kalkınmaktaolandünyanıntümülkeleriarasındaÇin,birde-receyekadarHindistan, teknolojidesteğidersinienbaşarılıuygulayanlarolarakgörünüyor.Endüstriyeldünyanınbirikenbilgistokunukullanıyorlarvehızlandırılmışbiçimdekalkınmagündemlerindeuygulamayakoyuyorlar.ÖzellikleÇin,Tayvan(Çin)’ınmodeliniçokyakındanincelemişgörünüyor,politikfarklarakarşınbüyükbirbaşarıylaelektronikteveyarıiletkenlerdeveaynızamandahavacılık,gelişmişmakinatakımlarıvediğerbilgi-yoğunendüstrilerdesektörsektörkendidurumunauyguluyor.Tabiki,sonDünyaBankasıçalışmalarındauzunuzuntartışıldığıüzere,

DoğuAsyamodelleriningüncellenmesigerekiyor.13Dünyanın1960’lardakarşılaştığıDoğuAsyaülkeleriylebugünkarşılaştığıgeçkalanlarolanLatinAmerikaveyaMerkezîAsyaülkeleriarasındakitemelfarkDünyaTicaretÖrgütünün(WTO)sıkıdüzenlemeleriveyerel içerikdüzenlemelerigibi,yatırıma ilişkinpolitikalar ile ilgili olanTRIPS (TicaretleBağlantılıFikriMülkiyetHaklarıAnlaşması)veTRIMS(TicaretleBağlantılıYatırımTed-birleriAnlaşması)gibiaraçlardır.Gelişmekteolanülkeleringeleceğiyleilgi-litartışmalar,bunabenzerWTOaraçlarınınyarattığıengellerleilgilioluyor.Bununlabirlikte,DoğuAsyaekonomilerininonlarınsanayileşmişülke-

leriyakalamalarınısağlayanteknolojikkapasitekurmadeneyimleri–tekno-lojiyakalamaveyayınımprogramları,yenifirmalarıbüyütmeprogramlarıveyenisanayileriyetiştirmeprogramlarıaracılığıyla–geçkalanülkelerinherhangibirWTO,TRIPSveyaTRIMSprotokolünübozmadanbaşabi-lecekleribirstandartolarakduruyor.Buekonomilersanayileşmişülkeleryanında,teknolojiksınırıyakaladıkçaveyaklaştıkça,yeniteknolojikgeliş-melerin sürdürülmesinde daha girişimci bir rol almalarını sağlamak içinüniversitelerinininvekamuaraştırmakurumlarınınkurumsalparametre-lerinideğiştirebilirler.Bu,yürümeyi (taklitedayalıyeniliksistemi)öğren-medenöncebirseferdebiradımaatmakvekoşmayıdenememek(SilikonVadisimodeli)olayıdır.Bu,endüstriyelgelişmedegeçkalanetkisininkalıcıdersidir.

13 Yusuf (2003)Doğuasyaekonomilerinin,kapasitelerigeçmişteçokişeyarayantaklituygulamalarından,dahaaçıkbiryeniliksisteminegidişleriyleilgileniyor.Ayrıcabkn.DünyaBankası(2003).


Kaynakça

Amsden,AliceH.andWan-wenChu.2002.BeyondLateDevelopment:Taiwan’sUpgradingPolicies.Cambridge,MA:MITPress.

Branscomb,LewisM.,FumioKodama,andRichardFlorida,eds.1999.Industrial-izingKnowledge:University-IndustryLinkagesinJapanandtheUnitedStates.Cambridge,MA:MITPress.

Cardozo,Guillermo.1999.“LearningandInnovationPathsinEastAsia.”Scienceand PublicPolicy26(4):259-76.

Furman,JeffreyL.,MichaelE.Porter,andScottStern.2002.“TheDeterminantsof NationalInnovativeCapacity.”ResearchPolicy31:899-933.

Gerschenkron,Alexander.1962.EconomicBackwardnessinHistoricalPerspective. Cambridge,MA:BelknapPress..1970.EuropeintheRussianMirror.Cambridge,MA:BelknapPress.

Hausmann,Ricardo,andDaniRodrik.2003.“EconomicDevelopmentasSelf-Discovery.”Journalof DevelopmentEconomics72(2):603-33.

HerMajesty’sTreasury.2003.LambertReviewof Business-UniversityCollaboration: FinalReport.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

HerMajesty’sTreasury,DTI(Departmentof TradeandIndustry),andDfES(DepartmentforEducationandSkills).2004.ScienceandInnovationInvestment Framework,2004-14.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Hu,Mei-Chih,andJohnA.Mathews.2005.“InnovativeCapacityinEastAsia.”ResearchPolicy34(9):1322-49.

Kim,Linsu.1997.ImitationtoInnovation:TheDynamicsof Korea’s TechnologicalLearning. Cambridge,MA:HarvardBusinessSchoolPress.

Lall,Sanjaya.1997.LearningtoIndustrialize:TheAcquisitionof TechnologicalCapabilitybyIndia.London:Macmillan.

Lall,Sanjaya,andShujiroUrata,eds.2002.Competitiveness,FDI,andTechnologicalActivityinEastAsia.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.

Leibenstein,Harvey.1968.“EntrepreneurshipandDevelopment.”AmericanEco-nomic Review58(2):72-83.

Link,AlbertN.,andDonaldS.Siegel.2005.„University-BasedTechnologyInitia-tives:QuantitativeandQualitativeEvidence.“ResearchPolicy34(3):253-57.

Mathews,JohnA.2001.“NationalSystemsof EconomicLearning:TheCaseof TechnologyDiffusionManagementinEastAsia.”InternationalJournalof TechnologyManagement22:455-79..2002a.“CompetitiveAdvantagesof theLatecomerFirm:AResource-

BasedAccountof IndustrialCatch-UpStrategies.”AsiaPacificJournalof Management19:467-88..2002b.“TheOriginsandDynamicsof Taiwan’sR&DConsortia.”Re-

searchPolicy31(4):633-51.


.2003.“CompetitiveDynamicsandEconomicLearning:AnExtendedResource-BasedView.”IndustrialandCorporateChange12:115—45..2005a.“TheIntellectualRootsof LatecomerIndustrialDevelopment.”

InternationalJournalof TechnologyandGlobalisation1(3—4):433—50..2005b.“StrategyandtheCrystalCycle.”CaliforniaManagementReview47(2):

6—32..2006a.“Catch-UpStrategiesandtheLatecomerEffectinIndustrialDe-

velopment.”NewPoliticalEconomy11(3):313—35..2006b.“DragonMultinationals:NewPlayersin21stCenturyGlobaliza-

tion.”AsiaPacificJournalof Management23:5—27..2006c.“ElectronicsinTaiwan—ACaseof TechnologicalLearning.”In

TechnologyAdaptationandExports:HowSomeCountriesGotItRight,ed.Van-danaChandra,83—126.Washington,DC:WorldBank.

Mathews,JohnA.,andDong-SungCho.2000.TigerTechnology:TheCreationof aSemiconductorIndustryinEastAsia.Cambridge,U.K.:CambridgeUniversityPress.

Mathews,JohnA.,andMei-ChihHu.Forthcoming.“EnhancingtheRoleof Uni-versitiesinBuildingNationalInnovativeCapacityinEastAsia:TheCaseof Taiwan.”WorldDevelopment.

Neely,Andy,andJasperHii.1999.“TheInnovativeCapacityof Firms.”ReportcommissionedbytheGovernmentOfficefortheEastof England,CenterforBusinessPerformance,JudgeInstituteof ManagementStudies,Universityof Cambridge,U.K.

Rodrik,Dani.2004.“DevelopmentStrategiesforthe21stCentury.”InNewDe-velopmentStrategies:BeyondtheWashingtonConsensus,ed.AkiraKohsaka,13—38.Basingstoke,U.K.,andNewYork:PalgraveMacmillan.

Suarez-Villa,Luis.1990.“Invention,InventiveLearning,andInnovativeCapacity.”BehavioralScience35(4):290—310.

WorldBank.2003.EastAsiaIntegrates:ATradePolicyAgendaforSharedGrowth.Washington,DC:WorldBank.Yusuf,Shahid.2003.InnovativeEastAsia.NewYork:OxfordUniversityPress.

BÖLÜM 6

Ulusal Hükümetlerin Üniversite-Sanayi İlişkisi-Bağlantılı Politikaları

Bireşimsel Bir Bakış

RémiBarré

Üniversite-sanayiilişkileri(ÜSİ)üniversitevesanayisistemleriarasındabirdizitamamlayıcıdışsallıkyaratırvebunedenleulusalyenilikdizgelerininverimliliğininenönemlibelirleyicisidir.Butürdışsallıklarınüretimivesa-nayitarafındaniçselleştirilmesiakademikaraştırmanınvarolmanedenle-rinden (raisonsd’être)birisi vedolayısıylabu türbağlantılar konusundauygunpolitikalarasahipolmanınönemiolarakgörülebilir.Bukitabınbölümleriulusalpolitikalarımikroanalitikgörüşvemakrosis-

temikolmaküzeregörüşikibakışaçısıylaelealmaktadır.

Mikroanalitik Bakışla Başlamak: Yerel ama Karmaşık Dinamikle Üniversite-Sanayi İlişkileri

Hughes(bölüm4)veJiang,HarayamaveAbe(bölüm8)üniversitelerilefirmaları bağlayan çeşitli mekanizmaları ve süreçleri derinliğine gözdengeçirmeyi teklif ediyor.Her bölüm üniversite şirketleri gibi konuları veyenilikçi şirketler, fikrimülkiyetyönetimini,yerel“sanayiekosistemi” ile

107


olan bağlantıları ve küçük orta işletmelerin (KOBİ’ler) desteklenmesinivurguluyor.Buyaklaşım,üniversite-sanayiilişkileriilgimerkeziyapıldığındaüniver-

sitelerinkimliğininveyönetimlerininsözkonusuolduğunuifadeedenbirkavram olan, girişimci üniversite kavramına yol açıyor. ÜçüncümisyondenilenbuöğeilearaştırmaveöğretiminikiöğesiarasındakiiçselgerilimdahailerideForaytarafındanelealınacaktır(bölüm3).HughesveJiangileHarayamaveAbe’ninyazdığıbölümlerdeulusalpo-

litikaJaponya’dabaşarılıaraştırmaplanlarındaÜSİ’yeyerverilmesiveBir-leşikKrallık’takiüstdüzeyraporlarvepolitikagirişimleriiledikkatleresu-nuluyor.Ancakilginçtir,herikibölümdede,ulusalpolitikaaraçlarıylapekuyumluolmadığıdolaylı kabul edilerek, yerel girişimlerin sorumluluklarıüzerinebirvurguvar.BöylelikleTohokuÜniversitesi’ninzatenonlarcayıl-dıryoğunüniversite-sanayiilişkilerigeliştirdiğinivedeBirleşikKrallık’takiaraştırmalarınUSİ’ninciddiolarakdavranışsalbileşenlere,gayriresmika-musalalanavegelenekselüniversiteçıktılarınabağlıolduğunugösterdiğiniöğreniyoruz.Diğerbiranlatımla,builişkilerdehiçbirşeymekanikdeğildirveözellikleKOBİilişkileriyleilgiliolarak,doğrudanteşviklerincazipolmaolasılığıazdır.HerikibölümünyazarlarıdaUSİ’ninulusalyenilikçisistembağlamındadüşünülmesinoktasınagelirler.BusonuçForay(bölüm3)veSoete(bölüm2)tarafındanyazılanbölüm-

leriçinbaşlangıçnoktasıdır.

Makrosistemik Bakışla Başlamak: Ulusal Yenilik Sisteminin Paradoksu Olarak Üniversite-Sanayi İlişkileri

Foray ve Soete’nin görüşlerine göre akademik araştırma ve özelaraştırma’nınsimbiyotikilişkisivardır:firmalartekbaşınayenilikyapmazve üniversite-sanayi ilişkileri firmaların araştırma ve geliştirme (Ar-Ge)yatırımlarınınkârlılığınınınsürdürülmesinekatkıdabulunur.Builişkibil-ginin,yeniliğinvekurumlarındinamikolarakbirlikteevrimleşmesineyolaçar.Soete,bağlantılarıdörtboyutlakarakterizebirulusalyeniliksistemibağlamındakabuleder:sosyalvebeşerisermaye,araştırmakapasitesi,böl-gesel kümelenme ve soğurma kapasitesi.Üniversite-sanayi ilişkisi ulusalyeniliksistemininözelliğininbirsonucuolarakgörülür.Foray,üniversite-sanayiilişkisinininsanlarınhareketliliğiveyabilimselbilgiaktarımıyoluylaakademikveendüstriyeltamamlayıcılıklarınoptimizeedilmesindetarafsızolmakgibidolaylıyönlerininöneminedikkatçeker.HemSoetehemForaydoğrudantransferinkurumsallaşmasındakizor-

luklarının farkında olunması gerektiğini ileri sürer; bu zorluklar kültürel

109Ulusal hükümetlerin Üniversite-Sanayi İlişkisi-Bağlantılı Politikaları: Bireşimsel Bir Bakış

normlararasındakifarklılıklardanvemisyonfarklarındandoğar(sahibineözelbilgiyekarşıjenerikbilgi).Akademikyatırımlarınseçiciliğidahafazlaakademikoryantasyonayolaçtıkçaveküreselleşmedahadengelivecoğrafigenişdağılımayolaçarak(ÖrneğinHollanda’daolduğugibi)özelAr-Ge’yidışarıya iteledikçebuzorluklarınartacağına inanmak içingerekçelervar.Burada firmaların stratejilerinin ulusal düzeyde uzmanlaşma olmaksızınakademikharcamayaodaklanmakla uluslararası odağı arasındabir tutar-sızlıkgörünür,budakuvvetlefarklılaşmışveuzmanlaşmışbölgelereyolaçar.Üniveristelerinmisyonuvefirmalarıncoğrafyasalkonumlarıstratejikhedeflerolupmutlakakolaycaüniversite-sanayiilişkileriüretmezler.Sonuç olarak, üniversite-sanayi ilişkileri hem ulusal yenilik sisteminin

merkezindeyeralırhemdeherbirpartneriçin,farklınedenlerle,sorun-ludur,bunedenledeüniversite-sanayiilişkilerikavramıulusalyeniliksis-temininparadoksalbirbileşenidir.ÜSİ’lersistemiçindeiçgerilimintaşı-yıcılarıdır;bugerilimleronlarıdeğişimlerinyürütücüsüvebunedenledepolitikanınodaknoktasıyapar.

Ulusal Yenilik Sistemlerinin Yürütücüsü Olarak Üniversite-Sanayi İlişkileri: ÜSİ Politikasının Önemi

HughesveJiang,HarayamaveAbe’ningörüşleriyleuyumluolarakForayveSoeteÜSİpolitikasınındikkatleelealınmasıgerektiğineinanır,çünküÜSİ’ninkökleriaktörlerinyereldinamiklerindedir.Foray,politikanınsek-törlerveteknolojilerarasındaayırımyapmamasıanlamındaÜSİpolitika-sındatarafsızlıkkonusunuaçıkçaortayaatar.Başkabirifadeyle,talebinveteknolojikfırsatlarıngücü,bağlantılarışekillendirmede,kendirollerinitamoynayabilsinler.YineHughesveJiang,HarayamaveAbeileuyumluolarakForayveSo-

eteKOBİ’lerlebağlantıylailgiliolarak,busavunmaya,ÜSİpolitikalarınıntematiktarafsızlığıiçinbiristisnagetirirler.Tümyazarlar,butürbağlantıla-rınotomatikoluşmayacağıgibi,KOBİ’leriçinÜSİ’nintoplumsalyararınındikkatealınmasıgerektiğinekatılıyorlar.ÖzellikleForay’inaltınıçizdiği ikincibir istisna,ÜSİ’ler için,yenidal-

larda veya disiplinlerarası tiplerde yeni alanların ortaya çıkmasına engelolaneşgüdümbaşarısızlıklarıileilgilidir.Butürdurumlarda,tematikolarakhedeflenmiş,tarafsızolmayanÜSİpolitikaları,doğalgüçlerinizinverme-yecekolduğuyeterliuzmanlaşmayönündeulusalsisteminevriminikolay-laştırmakiçinmeşruve–aslındagerekli–olabilir.Bu,Hollanda’dakienbaşarılıteknolojienstitülerinindurumudur.Buanlamdaüniversite-sanayiilişkileri,ulusalyeniliksistemlerininuzmanlaşmasınıngelişimmekanizma-


ları gibi davranır: bağlantıların teşvik edilmesi politika yapanların özgül(yükselen) temalara odaklanmasını sağlayacaktır.Böyle davranmakbilimveteknolojideuzmanlaşmanıngelişmesineyolaçacaktır,kibudaüniversi-te-sanayiilişkilerigelişmesinintemelidir.Varsayım,uzmanlıkgelişmesininhemkamuhemdeözelsektörünyararınaolduğudur.Böylebirmakrosistemikbakışta,ÜSİ’lerulusalyenilik sistemindede-

ğişiminyürütücüsüolarakgörülürler.Bubakışaçısıhemkamusalbilginintoplumsaldeğerininmaksimizeedilmesiiçinçabalarınnereyeoryanteedi-leceğihemdeherikitaraf içindedeğerliolanortakbilgininüretilmesiiçinuygunipuçlarınısağlar.

Gözlemler ve Sorular

Foray ve SoeteÜSİ politikasın, konununmerkezî karakterini, ama zor-luklarınıda–hattarisklerinide–vurgulayan,ikili–mikrovemakro–birbakış açısı önerir, bu da en iyi olasılıkla ilgisiz, en kötü olasılıkta yanlışsinyallerverir.BuriskleridengelemekÜSİpolitikalarınınözellikledikkatlideğerlendirilmesinigerektirir.Jiang,HarayamaveAbeözgülsorunlarıolabilecekolanküçüküniver-

sitelersorusunuortayaatar.Forayuygulamalıbilimlerfakülteleriolgusunadikkatiçeker.Buradakiözelliküniversitelerarasındakibüyükfarklarındik-katealınmasıvepolitikatasarlarkenbufarklarınhesabakatılmasıgerekli-liğidir.Aynıbakışaçısından,kamuaraştırmakurumlarıilesanayiilişkileribirsorunolarakortayakonulmalıdır.Kamuaraştırmakurumlarıarasında-kifarklılıklarhakkında,üniversite-sanayiilişkileribağlamındaüniversitelerdahil,nebiliyoruz?ÜSİpolitikasınıulusalyeniliksisteminimakrostratejikvetematikyöne-

liminbiraracıolarakgörmekaslındabiriddialıbirfikir.Bununyararımak-rotematik bir strateji hazırlamak için bir destek ve referans sağlamaktır.Bubakışnereyekadaruygulanabilirbirbakışaçısıifadeeder?Akademikaraştırma yapısınınmuhtemelen geçici endüstriyel uzmanlık ve fırsatlarüzerineaşırıbağımlılığıriskiyokmudur?Sonuçolarak,ÜSİpolitikasıyapıcılarılehineanamesaj,çerçevekoşulları

ve yapısal özelliklerle ilgilenmek ve ademimerkezi şekilde kendi strate-jilerinigeliştirmeleri içinkamuveözel sektöraktörlerine fırsatvericivekolaylıksağlayıcıortamkurmaktır.Bu yaklaşım nispetenmantıklı çağrışıyor, fakat Soete’nin işaret ettiği

gibi,kamusalaraaştırmadaartanrekabet,güçlübiçimde,hepsiaynıumutvericiaraştırmaalanlarınadoğruakademikyönelimli,parçalanmışaraştır-magruplarınayolaçar.Başkabiranlatımla,aktörlerinademimerkeziyetçi

111Ulusal hükümetlerin Üniversite-Sanayi İlişkisi-Bağlantılı Politikaları: Bireşimsel Bir Bakış

stratejilerigiderekartanderecedesorunluÜSİ’lereyolaçacakgibigörü-nüyor.Soeteözelsektörünkendiuzmanlaşma(“talepodaklıbağlantılar”)ala-

nındakiilişkilerigüçlendirmedeliderliğialdığınıvekamusektörünün,herikitarafınamaçlarınıtatminedecekortakbilgiüretiminisağlayacakkendiaraştırmaçıkarlarınıgündemegetirdiğiniilerisürüyor.Buyaklaşımumutvericigörünüyor,fakatpolitikaaraçlarınıdahaaçıkhalegetirebilirmiyiz?

Altulusal Yönetimlerin ÜSİ-İlişkili Politikaları

KISIM II

B Ö L Ü M 7

Yükseköğretimin Rolü ve Ekonomik Kalkınmada Yeni Yönetişim Biçimleri

Ontario Örneği

DavidA.Wolfe

Üniversite-sanayiilişkilerianalizlerininçoğubirincilolarakbilgininyaratıl-masıveüniversitelerdenendüstriyeaktarılması süreçlerineodaklanırken,üniversite,gerçekteyerelyeniliksistemlerininvekümeleroluşumununge-lişmesindekurumsaldestekolarakdahakilitbirroloynar.Hükümetinanarolüyerelvetoplumsaldüzeylerdeyönetişimkapasitesinigüçlendirmekteyatar,kikendigüçlerinifirmalarveyerelkurumlararasındasosyalöğrenmesüreciniteşviketmededahaetkinhareketegeçirsin.Üniversitelerbusüre-cinanahtarkurumsaldesteklerindenbirisinioluştururlar.Sondeneyimlerburolüngiderekdahaçokitibargördüğünüdoğruluyor.Son15yılınhızlıteknolojikdeğişimleri,küreselrekabetveüretimleilgili

konular, ekonomik kalkınmayla ilgili tartışmaların yönünüdeğiştirmiştir.Yeniliğegiderekdahafazlavurguyapılmasıekonomikkalkınmanınyürü-tücüsüolarakönemli rolünündaha iyi anlaşıldığını gösteriyor.Bölge ve

Bu bölümde, Hükümetin Rolü Üzerine Ontario Hükümeti Paneli için Tijs Creutzberg ile ortaklaşayürütülenaraştırmakullanılmıştır.Buradasunulangörüşleriçinnihaisorumluluksadeceyazaraaittir.

115


konum,bilgiüretimiveöğrenmegibiyenilikçisektörlerinkilitunsurlarınınyerelolaraketkilendiğininveköksaldığınınfarkınavarılmasındadilimizeyerleştiler.Songörüntüyönetime(government)karşıyönetişime(gover-nance)önemverilmesi.Buönemmüzakere edilmiş, daha esnekve çokyönlübir ekonomikkalkınmayadoğrubirkayışanlayışını yansıtıyor.Bukayış,bölgeselveyereldüzeylerde,yereltoplulukların,dinamikveyenilikçifirmalarıhemkendi topluluklarındayatırımyapmalarıhemdekümeleredestekvermeleriiçinnasılorganizedecekleriveçekeceklerikonusundailgiçekmiştir.Yükseköğretimkurumları,giderekartanşekilde,bustratejilerinbirparçasıolarakhareketegeçirilecekönemlivarlıklarolarakgörülüyor.Sonuçolarak, ilgimerkezi, ulusaldanbölgesel ve yerel düzeylerekay-

dığıiçin,ekonomikkalkınmapolitikalarınayaklaşım1990’larınsonundan2000’lerinbaşınakadarönemliölçüdedeğişti.Kanadabağlamında,federalişlerleaşırımeşguliyet,budönemdehemeyalethemyereldüzeydeönemliderecededeneyimingözdenkaçmasınaveyaçokdüzeyliyönetişimeartanilgiyigelenekselfederal-eyaletilişkilerimerceğindengörmeyeyolaçmıştır.Ancak,ulusaldüzeydekibumiyopiyerelvebölgeseldüzeylerdepaylaşıl-mıyor.Yenianlayışlarınekonomikkalkınmasürecinedifüzyonu,tümdü-zeylerdehükümetinvediğerkamuveözelsektörkuruluşlarınınvearaş-tırmaağırlıklıüniversitelerinişbirliğinebölgeselveyerelolarakodaklananvebağlıolanyenipolitikaparadigmasınınkademliolarakortayaçıkışıyleyansıtılıyor.Bubölümbuyenipolitikaparadigmasınıaraştırıyor,dayandıklarıçeşitli

kuramsalanlayışlarıözetliyor.Kanada’nınenbüyükeyaletiolanOntariodeneyiminikullanarak,politikatasarımıvesunulumununyeni,bilgiyeda-yalıekonomidenasıletkilendiğinitartışıyorvebirleşmelivekatılımcıyö-netişim formlarının üzerinde duruyor. Yükseköğretim kurumlarının, buyeniekonomikkalkınmastratejisindekiönemliortaklarolarakyenirolünüdetartışıyor.Dahasonrabuyaklaşımın,araştırmaüniversiteleriningelişenrolüiçinuygulamadaneanlamageldiğinebakıyor;burolsadecearaştırmaveeğitimanlamındaönemliolanresmirololmayıp,kilittoplumsalaktörlerveortaklarolarakdahasoyutbirroldür.

Yeni Paradigma İçin Politika Çerçeveleri: Yeni Yönetişim Formlarıyla Politika Sağlanması

Firmalar ve kurumlar arasında sosyal ilişkiler ağıyla öğrenmeye vurgu,ulusalvebölgeseldüzeydekiyenilikdizgeleriileyereldüzeydekikümelerarasındailişkilereaçıkçayansıtılmaktadır.Yeniliksistemleriyaklaşımı,bil-giyoğunendüstrilerdebaşarılırekabetinörnekteşkiledecek(prototipik)

117Yükseköğretimin Rolü ve Ekonomik Kalkınmada Yeni Yönetişim Biçimleri

özerkfirmalaryerine,birbiriyleilişkilifirmalarveyardımcıkurumgruplarıarasındakibirdizikarmaşıkilişkilerdenyararlandığıgözleminigüçlendirir(Lund-vall2005).Politikabelirleyicilerinkarşısınaçıkan,yeniliğiverekabe-tiuyaracakortamlarınnasılyaratılacağınadairanahtarbirsorununyanıtıolacakkavramsalbirtemelsağlar.Yönetişimmekanizmalarıbuyaklaşımınmerkezindedir.Aslında,birdiziaktörarasındadayanıklıveetkileşimlibağ-lantılarıgüçlendirmeyeteneğisadecekendibaşınabirpolitikahedefiha-linegelmedi,aynızamandadevletingücününönemlibirbileşenideoldu.Hükümetinbirdizipaydaşla işbirliğivebirlikteçalışmayeteneğiyeniliğedayalıekonomilerinetkinçalışmasıiçinzorunluhalegelmiştir(CookeandMorgan,1998).Ancak,işbirliğininöneminikabuletmekpolitikasorunununsadecebir

parçasıdır.Başkaherhangibirekonomiketkinlikleolduğugibi,başarılıiş-birliğivebirlikteçalışmasosyalkurumlar tarafındandesteklenir.Güven,sosyalnormlarvesadakat–sosyalsermayenindahagenelkavramınaaittüm yönler – karşılıklı yararlı ve başarılı işbirliğinin temelinde yatar.Bubağlantılarınyoğunluğunuartırmakisteyenekonomikkalkınmapolitikasısadecefirmalararasıbağlantılarıdeğil,alttayatanbölgeveyayerelkültüreyönelikunsurlarıdaiçermelidir.Bilgi ekonomisininbüyümegayretinde sadeceyenipolitikaçerçevele-

ri değil, aynı zamandapolitika sunumunukolaylaştıracak yeni yönetişimmodelleri de gerektiren yeni endüstriyel organizasyon örnekleri ortayaçıkmıştır. Bilgi yoğun ekonomilerde öncü büyüme şirketleri genellikledahaküçük,ağyapılarıolan,dahaazhiyerarşik,artanşekildebilimedayalıuzmanlaşmışbilgidesteğiyleçeşitliürünlerüretenlerdir.Firmalar sadecefiyat için değil, henüz kurulanpazarlarda yeni talebi karşılamak amcıylayenibilgiyiürünedönüştürmeyiöğrenmeyeteneğiiçinderekabetederler.Merkezîyönetiminilgilendiğikonularbilgikaynaklarınınmobilizasyonuylailgilidir:üniversitearaştırmasınaerişim,eğitimlibirişgücününgeliştirilme-si, yerel öğrenme ağlarının teşvik edilmesi ve işbirliğinin desteklenmesi.Yönetim terimigeçmişin endüstriyelpolitikalarınınhiyerarşik yaklaşımıylailişkiliiken,yönetişimterimisiyasalyetkililerinbölgeselveyereldüzeylerdekamukurumlarıveözelsektörkuruluşlarıyla,politikalarıbusayedeyeri-neulaştıracakları,dahaesnek,mutabakatavarılmışekonomikkalkınmanınçokyönlübirsürecidir.Buyeni tippolitikayapısı literatürdebirbiriyle ilişkili ikikavramlayer

almıştır:birleştiriciyönetişim(associativegovernance)vebirleştirilmişyönetişim(joined-upgovernance).Herbirterimortayaçıkanbuyapıyabirazfarklıvurguyap-maklabirlikte,temelilkeleribenzemektedir.Birleştiriciyönetişimgerekkamugereközelkuruluşlardahiyerarjikorganizasyonbiçimlerindenağ ilişkile-


riningüven,karşılıklılık, itibar,öğrenmeyeaçıkolmak,kapsayıcıvegüç-lendiriciolandahaheterojeneğilimleredoğruartankayışınıifadeediyor.Pekçokyazaragörebukayma,devletteekonomikişleridüzenleyenkamuotoritelerinebelbağlamakyerine,ekonomidevetoplumdaözerkgruplarınkendikendinlerinidahaçokdüzenlemelerinedoğrukaymayıgerektiriyor.Buhareket,sırayla,ekonomipolitikasınınbazıönemliyönlerindeyetkivesorumluluğungerekenhizmetleri veyaprogramları (mesleki eğitimveyateknolojiaktarımıgibi)sağlamayeteneğiolanyerelkuruluşlaraaktarılması-nıiçeriyor.Zorunluolarakdahaademimerkeziyetçi,açıkvedanışmacıbiryönetimbiçiminidekapsıyor.Obölgededekurumsalöğrenmeveuyumsüreciileyakındanilişkilidir(Cooke,1997).Bu yöntemle çalışandevletin enönemli sorunu, yenilik sistemlerinde

–firmalar,derneklervekamukuruluşları–önemliaktörlerin, interaktif öğrenmeninkendikendiniorganizeettiğisüreceangajeolabilecekleriko-şullarıkurmaktır.Bu tarzdaçalışmayeteneği,bürokratikdevletinWebe-rian anlayışının geleneksel olarak işlev gördüğü yoldan kurumsal olarakikiönemlikopmayabağlıdır.Birincisi,devletsistemindeuzakbürokratikbakanlıklardan,ulusaldüzeydeuzunömürlüyerelvebölgeselfirmalarveişdünyasıilişkileriileinteraktif bağlantılarkurmakiçindahaiyikonumlan-mış,bölgeselveyerelyönetimdüzeylerineyetkidevrianlamınagelir.İkin-cisi,resmihükümettarafındankurumsaldestekhizmetlerigibibazıözelgörevlerinakrediteişsektörüderneklerinedelegasyonunuiçerebilir.Butürdernekler,bilgiveüyelerininsaygınlığıgibideğerleresahipolabilirlervebudadevletindestekpolitikalarınınetkinliğinigarantietmeyeyardımcıolur.Daha alt düzey yönetimlere yetki devri, bölgesel düzeyde gerçekleşecekdahaanlamlıdiyaloglarafırsatyaratır.Bunoktaönemlidir,çünküdiyalog,taraflarınkendileriniyenidenyorumlamalarısürecindeveyerelekonomidediğerilgiliaktörlerleilişkilerindeesastır(MorganveNauwelaers,1999).Birleştiriciyönetimmodeli,özellikledinamikyerelvebölgeselekonomi-

lerde,pekçokyönetimsürecineçokdeğerlibakışaçılarısağlar.Birleştiricimodelkamubürokrasisinindışlayıcırolününyerinekarmakamuveözelrolügeçirir,kurumsalyapıveöğrenmebağlamınınüzerindedurur.Buku-ruluşlarapolitikaçıktısıolarakdahafazlaözerklikvesorumlulukdevriniiçerirvebukurumlardayapolitikabaşarısınınmeyvelerinesahipolurlaryadabaşarısızlığınınsonuçlarıylayaşarlar.Amin‘e(1966)göre,birleştiricimodeleuyumdevletinmerkezirolünüterketmesianlamınagelmez,aksi-nerolününyenidendüşünülmesidir.Birleştiricimodelde,devletinkonuylailgilikonumugelenekselkomutavekontroltarzıylaçalışmakyerine,diğerkuruluşlarlaçalışantopludüzeninkurumlarındanbiriolmakzorundadır.Bumodeldekidevletekonomikfaaliyetlerinyönetimineaittemelkuralları


koymayısürdürür,amabunudüşüncevedanışmamekanizmalarıyladahagenişbirleştiriciortaklarasorumlulukdevretmeyedahafazlaönemvererekyapar(Amin1996).Aynıderecedebağlantılıbirkavramdabirleştirilmişyönetişim’dır.Gelenek-

selbürokratikyapı,özelliklebireyselkararsorumluluğuilkesiüzerindeça-lışanWestminstertipiyasamasisteminde,bürokratikhiyerarşilerdeaçıkçatanımlanmış hesap verebilirlik politikalarının geliştirilmesini ve uygulan-masınıgereklikılar.Buyapıpolitikasilolarıdiyebilinen,ekonomininilgiliunsurlarınıngenellikleayrıbirbakanlıkyadaaynıbakanlıkiçindebileayrıbölümlerarasındakifarklıbürokrasilerdeformüleedildiğiveuygulandığıbirçelişkiyeyolaçmıştır.Bupolitikayaklaşımıhesapverebilirliğeyükseköncelikvermeklebirlikte,belirli yerlerdeentegreveeşgüdümlübiçimdepolitikageliştirmektebaşarısızkalır.Politikasağlanmasındabugelenekselvehiyerarşikyaklaşım,yeniliksistemlerininyaklaşımınınsağladığıdahaen-tegrecoğrafibakışaçısından,giderekkopuk,hattakarşıtgörülüyor.Gelenekselhiyerarşikyaklaşımadeğerlibirseçenek,yereldüzeydekatı-

lımınteşvikedecebileceğiveMorrissey(2000)’inbirleştirilmiş dedikleri daha yataybirpolitikasürecidir.Birbiriylebağlantısıazyönetimsistemlerindeısraredenpolitikanlayışlarıyıkmayıdestekleyenbutürbirleştirilmişyatayyönetişimdahadahabütüncülbir şekildepolitikageliştirilmesineveuy-gulanabilmesineolanakverir.birleştirilmişyönetişimdeekonomikkalkınmastratejilerindegenelliklemarjinalizeedilenörneğintaşımacılıkgibiönemlidışsalortakdüzeykonularbirleştirilmiş yönetişimedahiledilir;böylecepo-litika sürecine içselleşirler. Sadece birleştirilmiş yönetişim ile, bürokratikkonumlarıneolursaolsun,uygunpolitikaaktörlerininvearaçlarınınbelirlibölgeninveyatoplumunkarşılaştığıönemliekonomikkalkınmasorunlarıileilgilihalegetirilmesinisağlamakmümkündür.Literatürdekiyenisivilyönetişimtipleriileilgilisonkonuyerelveböl-

geselekonomileriiçindeişletmelerarasıdinamiklerigüçlendirmedevesür-dürmedeişletmedışıkurumsaldesteklerinoynadıklarıroldür.Ekonomikyapıyla sosyal kurumlar arasında, yenilikçi sistemi oluşturan hem resmihemresmiolmayangüçlübirbirbirinebağlılıkvardır.Yenilikçilikvereka-betyeteneğiniyürütenönemlietkenlerinçoğuşirketlerindışındayeralır.Yerelveyabölgeselbirekonomidebukilitkurumsalöğelerinolmasıveyaolmamasıhemyenilikçilikkapasitesinihemdebir araya toplanmadabirçekirdekolarakişlevgöstermepotansiyelinietkileyebilir.Bazı üniversiteler yerel düzeyde işbirlikçi ağlar ve kurumlar kurulma-

sında angaje ve dinamik toplumsal liderlik sağlarlar (Wolfe, 2005).Gü-nümüzdekiaraştırma,üniversiteleriverimliekonomikbüyümevegelişme


döngüsünekatkıyapanönemlitoplumsalaktörlerolarakgörerekaraştırmaveeğitimdekigelenekselrollerininötesineçıkıyor.

Üniversitelerekonomikkalkınmanınönemlikurumlarıoldular.Artıksadeceticarisektöreteknolojitransferiyleuğraşmıyorlar;kendilerinibölgeselzenginlikyaratacakşartlarıgeliştirmekzorundahissediyorlar(Geiger2004,181).

Yerelekonomiktopluluklayakınangajmandaolanbuçokyönlükurum-saldavranışınpekçoğu,girişimciaraştırmaüniversitesikavramıiçindeyeralır.BirleşikDevletler’dekiYenilikU.projesibu türüniversitelerikarak-terizeedenyararlıbirkavramsalçerçevesağlarveetkinlikleriniüçgenişişlevdegruplandırır:(a)sanayi-araştırmaortaklıklarınıkolaylaştırmakiçinmekanizmalarsağlayanlar;(b)girişimcilikkültürününkurumsalkolaylaştı-rıcılarıgibidavrananlar;ve(c)diğeryerelkurumvefirmalarilesınırkapsa-mındayapılaroluşturanlar(Tornatzky,Waugaman,veGray,2002).Özetle,birleştiricivebirleştirilmişyönetişimler,bilgiyedayalıekonomi-

nintaleplerineetkinolarakyanıtverebilenbiryönetişimbiçiminiyarata-cakçerçeveninikiboyutudur.Ekonomideyenilikiçinzorunluolanortakinteraktif öğrenmesürecini—sadecedevletdeğil,aynızamandafirmalar,derneklervekamukuruluşlarıarasında—teşvikederler.Bunungibiku-rumsalöğrenmesüreçlerigenişlemelivehemkamuhemözelsektördeüçyönetişimdüzeyinintümündekiesasaktörlerikapsamalıdır.NeilBradford,başarılıkentlervetoplumlarhakkındaki2003tarihliçalışmasındabuyak-laşımlarınbaşarıylauygulandığındaoluşanüçöğrenmedinamiğinitanım-lamıştır.Birincisi kamuve özel sektörde, yerel organizasyonlar arasında eşitli-

ğin,çeşitliliğinvedayanışmanın;vearalarındakiişbirliğindebuözelliklereuyum gösterme gereksiniminin farkında olunduğu sivil öğrenme sürecidir.Sivilöğrenme’ninbaşarılıolduğutopluluklarsadecekaynaklarındürüstdağıtı-mı(adalet),sosyalilişkilerdeçeşitlilikveyahedeflerikoordineetmektebaş-kalarınabağımlılıkgereksiniminionaylamaktanöte,buözelliklerideğerlerolaraktanırlar.Yönetsel öğrenme eşit derecedeönemlibir devingendir ve yöneticilerbu

yollailişkikurmak,oydaşmaaramak,riskdeğerlendirmekveperformansölçmekiçinbecerileröğrenirler.Butürbecerilerinkullanımı,etkinbirşe-kildesosyalçıkarlarınındengelitemsilisağlamak,katılacağıdurumunsiste-mikfarklılıklarıelealmak,toplantılarıdüzenlemek,ilerlemeizlenmesiiçinprotokololuşturmakvesosyalortaklarınbirnoktadatoplanmasıvekarar-


lılığını idameettirmekgibibaşlıcarollerisağlamayaçalışanbirhükümetigeliştirmeyeyardımcıolur.Sonolarak,sivilveyönetselöğrenmebaşarıylatamamlanmasıüçüncüdevin-

genolanpolitika öğrenmeyeöncülükyapar.Burada,birleştirilmiş yönetişimsürecindekiçeşitliaktörleringeridönütleripolitikagündeminiyenihedef-lerkadarsokakdüzeyindeanlayışlarvedeneyimlerüzerindenyenidenyön-lendirir.

En İyi Uygulama: Öğrenen Bölgeler, Yenilik Yapan Ekonomileri

Bilgiye dayalı bir ekonomiye geçiş, birleştirici ve birleştirilmiş yönetişimbağlamındakipolitikaformasyonuileilgilisonuçlarıyla,ekonomikkalkın-ma stratejilerinin tasarımını kökten değiştiriyor. Bu değişimin sonuçları1990’lardaekonomikkalkınmaajanslarınındüşüncelerinietkilemeyebaş-ladı.Enönemliolandaortayaçıkanmodelin,gelenekselolarakKanada ekonomikkalkınmapolitikasınaatfedilenbazızayıflıkkaynaklarınıortadankaldırmapotansiyelinesahipolmasıdurumudur:güçlübirdevletgeleneğiolmamasıgüçlübirmerkezibürokrasideekonomikkalkınmapolitikasınınsorumluluğunubelirleyememek.Aslında,yenibirleştiricivebirleştirilmişanlayışmodelleriileilgilianlayışlareskisanayiparadigmasındakiekonomikkalkınma stratejilerin güç kaynağı olarak algılanan etmenlerin artık yenibilgiyedayalıekonomideolmadığınıbelirtiyor.Benzerşekilde,Avrupa’dabölgeselKuzeyAmerika’dayereldüzeydekiyenigelişmelerbölgeselveye-relekonomikkalkınmastratejilerininyeniyönelimlerininyararlıörnekle-rinisunuyor.1

Ontario’da Ekonomik Gelişmeye Yenilikçi Yaklaşımlar

Ontarioekonomisitarifeduvarlarınınkoruyucuduvarıarkasındakurulmuşgüçlü bir üretim tabanıyla tarihsel olarakKanada endüstrisinin kalbidir.ÜlkeTicaretveTarifelerGenelAnlaşması,DünyaTicaretÖrgütününku-ruluşuveKuzeyAmerikaSerbestTicaretmüzakerelerinintarifelerinazal-tılmasıyla ilgiligörüşmeleri iledahaserbestbir ticaretortamınageçince,eyaletsanayisi1980’live1990’lıyıllardayenidenyapılanmagörüşmelerinezorlandı.Bu sürecin sonkısmında, federal ve eyalethükümetleri, eyaletMükemmeliyetMerkezleriprogramlarıvefederalMükemmeliyetMerkez-leriAğlarını kullanıp daha fazla araştırma finansmanı ve özel araştırmaağlarıoluşturarakyükseköğretimsektörünedahayüksekdestekvermeye

1 Kanada’nındurumuhakkında yeni birAvrupa veABDpolitika yaklaşımlarıyla ilgili daha ayrıntılı birtartışmaiçinbkn.Wolfe(2002a).


başladılar.Gümrüktarifelerikorumasıaltındaolgunlaşanüretimkültürümirasıveyerelvebölgeseldüzeylerdesektörelveyakümetabanlıişbirliğineilgisizduranköklübireyselişkültürü,eyaletyeniliksisteminindinamizmi-nebirölçüdeengeloldu(GertlerveWolfe,2004.1990’larınbaşlarındanitibarenekonomikkalkınmanınyeniyaklaşımlara

aitbirdiziönemliuygulamaAnglo-Saxonbireycilikgeleneğininüstesindengelmeyebaşladı.Budöneminçoğundabirleştiriciandbirleştirilmişyöne-tişimin temel ilkeleriOntario’nunpolitik teamüllerinuzağındaysada,buyaklaşımabölgeselveyereldüzeyekonomikkalkınmapolitikayapıcılarınıngenişbirkısmınınilgisigiderekarttı.Eyaletinekonomikkalkınmastrate-jisindedahafazlabirleştiriciyaklaşımbirikimininkökleri,eyalethükümetivebugirişiminmerkeziolarakgeliştirileneyaletgenelindekisektörstrate-jileritarafındantanıtılanEndüstriyelPolitikaÇerçevesinekadaruzatılabilir(Bradford,1998;Wolfe,2002b).1995 yılında yeni eyalet hükümeti seçilince, sektör strateji yaklaşımı

terkedildi,amaekonomikkalkınmastratejisinebirleştiriciyaklaşımlareya-letGirişim,FırsatveYenilikBakanlığı’nınKentselEkonomikKalkınma(UED) şubesinde yer buldu. Bu şubeMayıs 1998’de kentsel ekonomikişlereözelbirdanışmanatanmasıilebirlikteortayaçıkmıştır.Başındaniti-barenUED şubesi tarafından benimsenen yaklaşım, kentsel kalkınmayıteşvikaracıolarakaraştırmayı,yükseköğretimi,kentselgelişmeyivesağlığıdesteklemek için eyalethükümetindemevcut kaynaklarındaha etkili birstratejikuyumlatakipedilmesiydi.UEDşubesininesasgöreviOntario’nunkentselbölgelerindeamaçlar,eylemlerveyatırımlarındahaiyidüzenlemekiçin eyalet ve yerel ekonomik kalkınma örgütleri arasında güçlü bağlaroluşturmakoldu.UEDşubesininbuyaklaşımıüstlenmesiyle,üniversitelerbugirişimlerinbazılarındahembilgiyedayalıekonomikkalkınmastratejisitarafındandesteklenenhemdekendibaşlarınamerkezitoplumsalaktörlerolarak,önemlikatılımcıolmayabaşladılar.Aslında,ozamanOntariohü-kümeti içinhazırlananönemlibir rapor,eyaletinekonomikgeleceği içinyükseköğretimkurumlarıağınınkurulmasınınpotansiyelkatkısınınınana-lizindeyeniliksistemleriyaklaşımınıaçıkçakabuletmişti:

Yeniliğin nasıl oluştuğunu anlamak için, bir hükümetin yenilik sis-temine–hükümet,endüstri,toplumveüniversitelerdedahilolmaküzere,yeniliğiteşvikedençeşitlikuvvetlerveortaklararasındaetkile-şimebakmakgerekir.Yeniliksistemindekitümoyuncularbukoşullarıdestekleyecekbirortamyaratmaküzerebirarayagelirler.Üniversite-lerinönemiaçıktır.Üniversitelerçokyeteneklivenitelikliinsankay-nağını sağlarlar.Firmalarınvediğerkuruluşlarındestekvermesi ve


yenilikçiürünvesüreçlerinintasarımındauzmanlaşabilmesi,önemlişekilde,uygunyetenekliliderlerveçalışanlarınbulunabilmesinebağlı-dır(Munroe-Blum,1999,14).

UEDşubesikentlerdekiilerisanayigruplarınaekonomikstratejilerveortaklıklargeliştirmeyeveuygulamayaodaklandı.Ontario’nunkentselböl-gelerindekiekonomikkalkınmayadestekkapasiteleriniartırmakiçinbüyükkentselbölgelerdekiekonomikkalkınmaajanslarıylaveişkuruluşlarıylaça-lıştı.Bunu,yerelortaklarlakenditoplumlarındarafineveözelekonomikkalkınmagirişimleriuygulamayaçalışarak,kısmenyeni,kentselvebölgeselkalkınmaiçinyenilikçiyaklaşımlargeliştirerekyaptı.GöreviKanada,Bir-leşikDevletlerveEkonomikİşbirliğiveKalkınmaÖrgütü(OECD)’nündiğerülkelerinderekabetedenkentselbölgelerinekonomikkalkınmasındayerelortaklardaeniyiuygulamalarbilinciningenişlemesinidekapsıyordu(OECD).1990’ların sonlarında,UED şubesi eyalet genelinde çeşitli girişimlere

katıldı.HemOttowahemToronto’dailerigelengruplarınyerelekonomi-dekirekabetedebilirliklerivebunlarınbüyümeumutlarınıplanlamakiçin,yerel ekonomikkalkınma ajanslarıyla ve toplum tabanlı gruplarla ortak-lıkiçindebüyükgrupçalışmalarıbaşlattı(ICFConsulting2000a,2000b).Toronto’daki çalışma birABDdanışmanlık firması tarafından yerel da-nışmanlarla birlikte veToronto kentiEkonomikKalkınmavePlanlamaOfisleri yönetiminde yürütüldü. Çalışma Toronto Ekonomik KalkınmaStratejisi’ninoluşumunudoğrudandestekliyorduSonOECDaraştırmasıKanada’dakibölgesel politika ve kentsel giri-

şimlerhakkındaki,sürecin,“iş, işçi,akademivetoplumliderlerininaktif katılımındanyararlandığını”düşündüren,oldukçaolumlubirtabloçizer-ken (OECD2002, 156), yazarın katılımcılarla kişisel görüşmeleri toplu-munkatılımderecesihakkındadahaazumutlubirtabloortayakoyuyor.Katılımcılarınbualgılaması,birdereceyekadar,Toronto’da tümkentselbölgenin ekonomik kalkınmasına adanmış güçlü bir bütünleştirici lider-liğin olmadığını, aynı zamanda da ekonomik veya politik alanda gelişengrupstratejsisürecindeliderliküslenmeyeistekliönemlisivilgirişimcilerinolmadığınıyansıtıyor.Ancak,stratejigeliştirmesüreci,dahabaşarılıolansonrakigelişmeleriçingereklizeminioluşturmuştur.Orijinal Toronto grup çalışması ile ilgili ortaya çıkan eksiklikler To-

rontoKentZirvesi isimli yeni girişimve sonrakiTorontoKentZirvesiİttifakı’nınkurulmasıylailegiderildi.İlkzirveHaziran2002’debelediyeningirişimiyle,UnitedWayveKanadaKentEnstitüsüdahil,toplumkuruluş-larınınkatılımıyla,birgünlüketkinlikolarakdüzenlendi.Bölgeningüçlü


yanlarınıvezorluklarınıdeğerlendirmekvebusorunlarayanıtverecekbirgündemçerçevesioluşturmakamacıylakentselalanoluşturanbirçoktop-luluklarıyansıtandeğişikliderleribirarayagetirdi.Zirveninbaşarıylasonuçlanmasınınardındanözelsektör,emeksektö-

rü,gönüllülervekamusektöründenkırktanfazlasivilliderTorontoKentZirvesi İttifak’ınıkurmaküzerebirarayagelerekkoalisyonoluşturdular.İttifak,birçokkuruluşunbölgeninekonomikvesosyaldurumuhakkındakendianaliziniyapmakvekendieylemplanını formülleştirmek için tah-sisettiğipersonelkaynaklarınıkullanarak,dahasonrakisekizayboyuncaçalıştı.Nisan2003’teaçıklananplan,fizikialtyapı,turizm,araştırmaaltya-pısı,eğitim,göçvesosyalhizmetleralanındagenişbirdeğişimgündemidüzenliyordu.Raporun yayımlanmasını,Haziran 2003’te ikinci bir zirveveTorontoBölgesiAraştırmaİttifakkurulmasıönerisidahil,önemligi-rişimlerintaahhütüizledi(TorontoCitySummitAlliance,2003).TorontoKentZirvesiİttifakınınbenzersiztarafı,liderliğintamamenözelsektörvegönüllülerden gelmesi –gerçek sivil girişimciler – hatta sürecin toplumadayalıstratejikplanlamanınunsurlarınıiçeriyorolmasıdır.TorontoKentZirvesiİttifakıtarafındanbaşlatılançeşitligirişimlerden

belkideenönemlisiTorontoBölgesiAraştirmaİttifakı(TRRA)kurulmasıolmuştur.TRRAöndegelenaraştırmakurumlarınınbirittifakıolupbüyükTorontoalanı,Kitchener-WaterlooveHamilton-WentworthbölgeleridedahilolmaküzeregenişTorontobölgesindeveGuelphkentinde toplu-luklarahizmeteder.Görevi,kamuveözelaraştırmakapasitesiniartırarak,araştırmayı ticarileştirerek, yeni araştırma yoğun firmaları bölgeye çeke-rekvebufirmalariçinbölgedezatenvarolanfırsatlarıartırarakbölgedearaştırmavearaştırma-yoğunsanayialanıkurmaktır.Üçöncelikalanındaaraştırmayeteneklerinigeliştirmeyeodaklanır:biyoteknolojiveyaşambi-limleri,bilgiveiletişimteknolojisivemalzemelerveileriüretim(bölgedekiaraştırmaüniversitelerinintemelgüçlerindenbazılarınıyansıtıyor).TRRAhemfederalhemeyalethükümetlerinibölgedekitemelaraştırma

kurumlarınınfinansmantaahütlerininartırılmasıgereğineiknaetmeyeçalı-şıyor(TRRA,2005).Önemliderecedebaşarıeldeetmişdurumda.2005’tenberigerekulusalgerekaltulusalhükümetlerToronto’dakifederalaraştırmalaboratuvarlarınınbüyümesiveWaterloo’dakiöndegelenaraştırmaensti-tülerineözelgirişimcilerdenmalitaahütlerayarlamaçağrısındabulunuyor-lar.Ancak,2006yılıOcakayındafederaldüzeydeyenibirMuhafazakarhü-kümetinseçilmesi,öncülütarafındanyapılantaahhütleriniyerinegetirmekonusundakuşkuuyandırıyor(ResearchMoney,2006).1999yılındakibaşlangıçgrupstratejisindenyararlanmaktayavaşdavra-

nanTorontokenti, sonzamanlardaekonomikkalkınmagirişimlerini ar-


tırmakiçinbirleştiriciyaklaşımlarıdahafazlakullanmayayöneldi.Kentinekonomikkalkınmaofisinin liderliğindeve federalveeyalethükümetle-rinin her ikisinin de etkin katılımıyla, kapsayıcı strateji geliştirme süreciendüstri,hükümetveeğitimsektörününtemsilcilerindengenişbirkesitiiçinealdı.Geçtiğimizgünlerdeyayınlananbirstratejibelgesinegöre,To-rontobilgiveiletişimteknolojisigrubuşuandaKuzeyAmerika’daistih-damdaenbüyüküçüncüvebölgeninenbüyüközelsektörişverenlerindenbiridir.Ancak, sektörünbüyüklüğüveyerelekonomiyegörelikatkısınıntanınmasındakieksiklik,bölgeselgüçlerinvevarlıklarıntanınmasıgereği,yerelşampiyonlarınkatalizöretkilerininolmamasıvegruplarıdestekleye-cekolanyerelaraştırmaveeğitimaltyapısınıgüçlendirmevetakviyeetmegereğinedeniyleenuygunverimliliklefaaliyetgöstermiyor.Stratejiningerektirdiğifaaliyetlerinpekçoğu,yerelaraştırmaaltyapısını

geliştirmekvearaştırmafaaliyetleriniartırmakiçinTRRAveyerelkuruluş-larlaçalışıyor.Buamaçtandoğanfaaliyetler,yerelaraştırmakurumlarınınfederalveeyaletaraştırmadesteklerineerişimininartırılmasıveToronto’dabüyükbir federal veyamevcut araştırma kurumlarını güçlendirmek içinbilgiveiletişimteknolojisineodaklanmışbireyaletaraştırmaveyaticarileş-tirilmeenstitüsününkurulmasınındesteklenmesidir(ICTToronto,2006).TorontotabanlıliderbirvideografikşirketolanATITechnologies’insili-konVadisininAMD’sitarafından2006ortalarındaalınması,kesinolarak,Toronto’nunbüyükbiraraştırmayatırımınagüçaktarmayagiriştiğibirtürgelişmeolarakgörüldü.Strateji,dahaöncekigrupstratejisisüreçlerinde-kibazısınırlamalarınüstesindengeldiğivebölgeninaraştırmaaltyapısıvedinamikgrupkalkınmasıarasındakibağlantılarınkritikdoğasınıtanımadaTorontoKentZirvesiİttifakıveTRRAdahil,öncekidiğergirişimlerüze-rinekurulduğuölçüdeönemlidir.Ottawa hem ulusal başkent hem deOntario’nun ikinci büyük şehri.

Uzunsüre sadecebirhükümetmerkeziolarak tanındıysada,1980’lerdebölgeninfederalhükümet laboratuvarlarınıngüçlüyanları, ikiyerelaraş-tırma üniversitesi ve halk kolejleri üzerine inşa ettiği, kendi başına tamgelişmiş bir yüksek teknoloji grubuolarak ortaya çıktı.Ottawa gruplarıhakkındaUEDşubedesteğiile1990’larınsonundagerçekleştirilençalış-ma,başındanitibarenekonomiktopluluğunsosyalkarakterinyansıttı.Ot-tawagruplarınıayırantemelfaktör,işbirliğiyapanyerelkurumlarıngücüveyarattıklarıyükseksosyalsermayedir.OttawaAraştırmaveYenilikMerkezi(OCRI)anayapıdırvekâramaçlı

olmayanbukuruluş,kentinteknolojitoplumunaekonomikgeleceğinişe-killendirmedeyardımcıolmayaadanmıştır.1983yılındaendüstri,bölgeselbelediye,yerelyükseköğretimkurumlarıvefederallaboratuvarlarınınişbir-


liğiyleortakbirçabaolarakkurulanOCRI’ninyaklaşık700üyesivardır.OCRI, yılda120kadaretkinlik içerençoksayıdaortakprogramaspon-sorlukyaparveOttawabölgesigrupüyelerineneredeysesınırsızsayıdaağfırsatları sunar.OCRI, bölgenin yenilikçi kapasitesini güçlendirmeyi he-defleyençoksayıdafederalveeyaletkuruluşlarıylayoğunbirağortaklığınadakatılmıştır.Buortaklıklareyaletfinansmanlı,üniversitetabanlımükem-meliyetmerkezleri,Ottawa-CarletonÜreticilerAğı veUlusal AraştırmaKonseyiBölgeselYenilikMerkeziileortakgirişimleriçermektedir.OCRI1999 ile2000 tarihlerindedeEkonomikÜreticilerGirişimi ile

yakınilişkideydi.Bugirişim,yerelekonomiyiilerletmeyeadanmışbirgrupkamuveözelsektör liderlerindenoluşanOttawaOrtaklığı(TOP)hima-yesinde kurulmuştu. TOP’un görevi “Ottawa ekonomisini geliştirmekvebüyütmekiçinstratejikdüzeydeliderlikvetavsiyelersunmaktır”(ICFConsulting2000a, i).Üyeleribölgenin işdünyasıveekonomikkalkınmaajanslarınınbaşkanlarıvebelediyemeclisi,yükseköğretimsektörüvege-nelolarak işdünyasının temsilcileridir.TOP’un ilkönceliklerindenbirisiolarakTOP liderleribölgeninekonomiküreticilerihakkındaayrıntılıbiraraştırma yürütülmesine ve bu çalışmayı yerel ekonomiyi sürdüren anamotorlarıdahageliştirmekiçinbirstratejikplanhazırlanmasınakararver-diler.300’denfazlakişivizyonçalışmalarınıoluşturanfarklıgruplarınça-lışmasınakatıldıvebölgeselekonomininüreticileriolaraktanımlananyedianagrubunbüyümesiniteşvikedecek33hedefinbelirlenmesineyardımcıoldular.Çalışmaaynızamandabirbütünolarakbölgeekonomisininyararınaça-

lışmaküzere tek tek gruplar arasında işlemeküzere tasarlanmışbir diziüstdüzeygirişimideoluşturdu.EkonomikÜreticilerdüzeyindekikatılımraporununHaziran2000’desunuluşundansonra,çıkacaksonuçlarhakkın-dabölgedebüyükumutlarayolaçtı(ICFConsulting,2000a).Neyazıkki,rapor,yüksekteknolojisektörütamdaciddibirdarboğazagirdiğindeaçık-landı.DurgunluğunetkisinekarşınTOPyerelekonomikkalkınmaajans-larıylavebelediyemeclisiyle işbirliğiyaparakrapordaözetlenenpekçokgrupveönemligirişimleriçinplanlamayısürdürdü.33grupinisiyatifinden10tanesindensomutsonuçalındı.OttawaBiyoteknolojiKuluçkaMerkezive OttawaFotonikAraştırmaİttifakı’ınınoluşumuylabölgeninfotonikvebiyoteknolojikümeleriningüçlendirilmesiiçinyeniadımlaratılmıştır.RaporaaitbirincelemevegüncelleştirmeOcak2003’teyayımlandı(ICF

Consulting,2003).Güncellenmişrapordabelirtilenönemlibirhedef Eko-nomikÜreticilerGirişimindegeliştirilenkümeyaklaşımınıtekrarcanlan-dırmaktır.Hedef,ilkrapordabelirtilengrupları,kentinyeniliksistemininherbiröğesinigüçlendirmek için tek tek toplulukortaklarıylaçalışmaya


angaje etmek ve tüm grupları güçlendirmek için tasarlanmış önemli gi-rişimlerle işbirliği yapmaktı. Son raporolan “OttowaYeniliği”bölgeninaraştırma altyapısıyla –özellikle yükseköğretim sektörü ve ulusal labora-tuvarlar–mevcutveyeniortayaçıkangruplariçindekiyerelgirişimkay-naklarıarasındakibağlarıkuvvetlendirmekiçinbirstratejioluşturdu(ICFConsulting,2003).Rapor, ayrıntılıbir şekildebölgeninneolmak isteye-ceğinedairbirvizyonhazırladı:KuzeyAmerika’daherfirmavekuruluşubağlantılandırmakiçinenformasyonaltyapısınıhareketegeçiren,öndege-lengerçekbirağveişbirliğibölgesiörneği;büyükbiryaratıcısınıf içinbirmekan;araştırma,geliştirmeveticarileştirmeunsurlarınıbaşarıylabirarayagetirenentegrebirbölgeveüretendinamikbirbölgevefarklıvesürekligelişengruplarıyaratandinamikbirbölge(ICFConsulting,2003).Ontariohükümetininbaşlattığı daha yeni bir girişimolanBiyotekno-

lojiGruplarıYenilikProgramı(BCIP)bubağlamdaüzerindedüşünmeyihakediyor.Eyaletyenilik,fırsatveyenilikbakanı7Haziran2002tarihin-deOntario’nunbiyoteknolojistratejisinibaşlattı.Bustratejininbirparçasıolarak,hükümetyenibirprogramınbaşladığınıduyurdu:BCIP.OntariobiyoteknolojistratejisinintümhedefieyaletiKuzeyAmerika’nınenbaşarılıüçbiyoteknolojialanındanbirisiyapmaktı.BCIP,altyapıprojelerinintica-rileşmesinidestekleyerekvebiyoteknolojiilişkiliyeniliklerinbilgiyedayalıveyagelenekselsanayisektörlerinedifüzyonuyoluylaOntariobiyotekno-lojigruplarınıngelişiminihızlandırmaamacıylabustratejininbileşenlerin-denbirisiydi.Program iki farklı aşamadan oluşuyordu. Birinci aşamada hükümet

Ontario’nunbölgeselbiyoteknolojigruplarınınyenilikkapasitesinielealangelişmeplanlarınadestekoldu.Biyoteknoloji grubuyenilikplanı gelişti-rilmesiamaçlıbölgeselkonsorsiyumlara200,000KanadaDolarınavaranfinasnmandesteğisağladı.İkinciaşamagirişimcilikveyeniliğiteşvikedenticarileştirmemerkezleri,araştırmaparklarıvediğerbölgeselgirişimlergibialtyapıların gelişmesini desteklemeküzere tasarlandı. Programın ilk aşa-masındaonbirbölgeselkonsorsiyumbölgeselyenilikprofilleriniveilgilibölgeselgrupstratejileriniortayaçıkardı.2003’ünsonlarıile2005’inbaşla-rındaeyaletyetkililerionbirkonsorsiyumtemsilcileriileseminerlervetektekgruplarlaayrıayrıgörüşmeleryaptılar.Eyalet2005Mayısbütçesindebölgeselyenilikağlarıdizisişeklindede-

vamaşamasınıbaşlattı.Buağlarbütçedokümanında“eyaletfinansmanıilekurulanveişdünyası,kurumlarveyerelyönetimlerarasındaortaklığıteş-vikedençokpaydaşlı,bölgeselkalkınmaörgütleri”şeklindetarif edildiler(OntarioMaliyeBakanlığı,2005,110).Buağlarbaşlangıçtaodaklandıklarıyaşambilimleriötesindeörneğinenformasyonteknolojisi,enerjitasarrufu


veilerimalzemegibiyerelgüçlüyanlaravefırsatlaradayanandiğeryenilikmükemmeliyetialanlarınıiçerecekşekildegörevlendirildiler.Buağlar;eyalet,önemliteknolojialanlarınaodaklanançokbölgeligrup-

larveyukarıda tanımlanmışolanbölgeselkonsorsiyumu içerençokkat-manlıbirticarileşmeağınınparçasıolarakdatanımlandılar.Ağınbileşenle-ri,ağbileşenleriüzerindekurulanveonlarıbirbirinebağlayanlarvemevcutfederal,eyaletveyerelaraştırmaaltyapısıveilgiliyenilikvarlıklarınındahaetkindüzenlenmesinekatkıdabulunanlarolmaküzerebirbirinitamamla-yıcı ikietkinlikdizisinidestekler.Önemlibir işlevyeniaraştırmavetek-nolojininalınmasıveuyumsağlanması içinsanayikapasitesioluşturmakamacıylabilgiakışınıartırmakvemevcutyükseköğretimvediğerkamusalaraştırma kurumları ve firmalar arasında bağlantılar kurmaktır.Bölgeselyenilikağlarınınağırbasanhedefiyenilikyoğunsektörvegruplardaküçükveortabüyüklüktekiişletmelereverilendesteklerdekimevcutticarileşmeaçıklarınıelealarakbölgeselyenilikkapasitesiniartırmaktır.Program,aynızamanda, firmalarınkamuaraştırmaaltyapısıvekaynaklarınaerişilebilir-liğiniartırabilmekiçingüçlüağlargeliştirmeyiamaçlamaktadır.BCIP’denbuağlarageçişhalaerkendönemlerindeolmaklaberaberprogramgenelolarak önceki bölümlerde tanımlanmış olan aşağıdan yukarıya stratejikplanlamanınolumluözelliklerinçoğunuortayakoymaktadır.Sonuçolarak,programgeliştiricilerininhedefiaraştırmakurumlarıveyenilikteşvikkuru-luşlarınıntümaltyapısınıbölgeselveyereldüzeylerdedahayoğungruplarlabirbirinebağlamaktır.

Politika Dersleri: İlkeler, Kurumlar, Uygulamalar

Dahaöncekiörneklerbirleştiricivebirleştirilmiş yönetişim temel ilkele-rine dayanan ekonomik kalkınma politikası için ortaya çıkan paradigmaörneğiniortayakoyuyor.Ekonomikkalkınmapolitikasınıngüncelzorlu-ğukamusalsektörkuruluşlarınınbirdizikamuveözelsektörortaklarıylayenivedahaetkinbiryollaçalışmayıöğrenmelerinisağlamaktır.Aynıtav-siyeler, yenilik ve ekonomik gelişmeyi destekleyecekmevcut politika veprogramlarınkarışımı–eyaletleilgilivefederal–içingeçerlidir.1980’lerve1990’lardadestekgörenyenidalgayenilikpolitikalarıveprogramlarıyo-ğunbiraraştırmakurumlarıveteknolojialtyapısıağıyarattı.Heryönetimdüzeyindekibu girişimler eyaletin araştırmakapasitesini güçlendirmiştir.Araştırma-sanayiilişkilerineverilenöneminartışıbölgeselyeniliksistemiiçindekibilgiakışınıdaartırmıştır.Bunlarakarşınbugirişimlerbürokratlariçin,özelşirketlerbiryana,hepsiniizlemeleriniolanaksızkılacakderecedeprogramfazlalığınadayolaçmıştır.


Mevcutprogramlarınvepolitikaaraçlarınındaha iyibirentegrasyonuvekoordinasyonuen iyi şekildeyerelvebölgesel ekonomilerdüzeyindestratejikgruplarveyayerelyadabölgeselyeniliksistemleriperspektifindenbaşarılabilir.Budaherüçdüzeydeyönetimveekonomikkalkınmaajans-larıarasındadahaçokeşgüdümgerektiriyor.Etkinbirekonomikkalkınmastratejisiiçingereklipolitikaaraçlarıveyaklaşımlarüzerindehiçbirisitekelkonumundadeğildir.Pekçokpolitikaveprogramgeleneksel, yukarıdanaşağıya ve bürokratik biçimde, alanlar arasında çok az koordinasyon ileveprogramınyerelveyabölgeselyeniliksistemiiçindegrupgelişimiiçindahagenişolarakuygulanmasınagenellikleçokazdikkatederektektekdepartmanlarveyaajanslartarafındanuygulanmıştır.Ekonomikkalkınmapolitikasıilekoordinebiryaklaşımfederal,eyaletveyayereldüzeydeyenibirkurumsalyenilenmeyerine,yönetişimdüzeyindedahaentegrebiryak-laşımgerektirir.Öncekibölümlerdeki tartışmaların açıkçagösterdiği gibi,buyaklaşım

Ontario’dabirdizifarklıbağlamlardakullanılmıştır.1990’larınbaşlarındasektör stratejisi gelişim süreci, eyaletinöndegelenkentmerkezlerindekigrup gelişim süreci,BCIPve en sonolarak dabölgesel yenilik ağlarınadönüşüm; bunların hepsi ekonomik kalkınmapolitikası yaklaşımının bubölümde öngörülen unsurlarını gösteriyor. Önemli sorun bu yaklaşımıeyaletekonomikkalkınmapolitikasınındahagenişbirkesitineyaymakveplanlamaçalışmasısonuçlarınıprogramınparasındatahsisatölçütüolarakkullanmaktır.Ekonomikkalkınmapolitikasınastratejikplanlamayaklaşımıönemlibirkamuharcamasıgerektirmez,bilakisekonomikkalkınmapoliti-kasıkılıfıiçindekimevcutprogramparasınıntahsisatınıbelirlemedekulla-nılacakyenibirdizikriterlerüretmekamacıylakullanılacaktır.Enazından,eyaletvefederalhükümetleriyukarıdatanımlananplanlamaçalışmalarınıteşvik etmek için, BCIP örneğinde olduğu gibi, küçükmiktarlarda yeniprogram finansmanı kullanmayı tercih edebilir.Ancak, federal ve eyaletdüzeylerindekipekçokprogramınşuandabuamaçlauygulanabilecekbüt-çetahsisiiçerdiğininbilinmesigerekir(OECD,2002).Etkinekonomikkalkınmapolitikasıbirleştiriciyönetişiminbaşarılıde-

neyimleriüzerineinşaedilir.Butürkalkınmapolitikalarının,doğrudanya-rarlanıcılar hem tasarım ve hemuygulanmada doğrudan rol alırsa etkinolduğugiderekdahaçokkabulediliyor.Buyaklaşım,mevcutAr-Gealt-yapısının,araştırmayoğunüniversitelerveekonomikkalkınmaprogram-larıdahil,maksimumyarariçinkullanılmasınısağlamakamacıyla,mevcutihtiyaçlarınıdeğerlendirmekveprogramdakiboşlukları tespitetmek içingrupveyerelvebölgeseldüzeylerdebirdiziyenilikstratejileriningeliştiril-mesiniiçerir.Araştırmaaltyapısıveyenilikprogramlarınınbirarada,yerel


ekonomininmaksimumyararınakullanılmasınınsağlanması,süregelmek-teolanbirdönüşümsel izlemevesosyalöğrenmesürecinizorunlukılar.Ontario’dayereldüzeydekisongirişimlerinbaşarısıdiğerbölgelerinbusü-reçlerenasıluyumsağlayacağınınönemlibirörneğinisunmaktadır.

Kaynaklar

Amin,Ash.1996.“BeyondAssociativeDemocracy.”NewPoliticalEconomy1(3):309-33.

Bradford,Neil.1998.“ProspectsforAssociativeGovernance:LessonsfromOn-tario,Canada.”PoliticsandSociety26(4):539-73..2003.CitiesandRegionsThatWork:Profilesof Innovation. Ottawa:Cana-dian

PolicyResearchNetworks.Cooke,Philip.1997.“InstitutionalReflexivityandtheRiseof theRegionState.”

In SpaceandSocialTheory:InterpretingModernityandPost-Modernity,ed.GeorgesBenkoandUlf Strohmayer,285-304.Oxford,U.K.:Blackwell.

Cooke,Philip,andKevinMorgan.1998.TheAssociationalEconomy:Firms,Regions,andInnovation.Oxford,U.K.,andNewYork:OxfordUniversityPress.

Gaffikin,Frank,andMikeMorrissey.2000.“ParticipationinPlanninginTheseNewTimes.”InUrbanRenaissance:Belfast’sLessonsforPolicyandPartnership,181-201.Paris:OrganisationforEconomicCo-operationandDevelopment.

Geiger,RogerL.2004.KnowledgeandMoney:ResearchUniversitiesandtheParadoxof the Marketplace.Stanford,CA:StanfordUniversityPress.

Gertler,MericS.,andDavidA.Wolfe.2004.“Ontario’sRegionalInnovationSys-tem:TheEvolutionof Knowledge-BasedInstitutionalAssets.”InRegionalInnovationSystems,2nded.,ed.PhilipCooke,Hans-JoachimBraczyk,andMartinHeidenreich,91-124.London:TaylorandFrancis.

ICFConsulting.2000a.ChoosingaFuture:ANewEconomicVisionforOttawa.ReportfortheOttawaEconomicGeneratorsInitiative.Toronto:ICFConsulting..2000b.“TorontoCompetes:AnAssessmentof Toronto’sGlobalCom-

petitiveness.”Cityof TorontoEconomicCompetitivenessStudy.EconomicDevelopmentOffice,Toronto,ON..2003.“InnovationOttawa:AStrategyforSustainingEconomicGenera-

tors.”ICFConsulting,SanFrancisco,CA.ICTToronto.2006.“AnInformationandCommunicationTechnology(ICT)

ClusterDevelopmentStrategyfortheTorontoRegion.”TorontoEconomicDevelopment,Toronto.http://www.toronto.ca/business/pdf/ict_toronto_final_report.pdf.

Lundvall,Bengt-Ake.2005.“NationalInnovationSystems—AnalyticalConceptandDevelopmentTool.”PaperpresentedattheDanishResearchUnitforIndustrialDynamics(DRUID)AnnualConference,Copenhagen,June29.


Morgan,Kevin,andClaireNauwelaers.1999.“ARegionalPerspectiveonInnova-tion:FromTheorytoStrategy.”InRegionalInnovationStrategies: TheChallengeforLessFavouredRegions,ed.KevinMorganandClaireNauwelaers,1-18.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Munroe-Blum,Heather.1999.“GrowingOntario’sInnovationSystem:TheStra-tegicRoleof UniversityResearch.”ReportpreparedfortheOntarioMinistryof Training,Colleges,andUniversities,theOntarioMinistryof Energy,Science,andTechnology,andtheOntarioJobsandInvestmentBoard,Toronto.

OECD(OrganisationforEconomicCo-operationandDevelopment).2002.OECDTerritorial Reviews:Canada.Paris:OECD.

OntarioMinistryof Finance.2005.“PaperB:AchievingOurPotential:ProgresstowardsaNewGenerationof EconomicGrowth.”In2005OntarioBudget:BudgetPapers,91-125.Toronto:OntarioMinistryof Finance.ResearchMoney. 2006.“OntarioGovernmentCommits$100MilliontoWaterlooInstitutes.”14April.

Tornatzky,LouisG.,PaulG.Waugaman,andDenisO.Gray.2002.InnovationU.:New UniversityRolesinaKnowledgeEconomy.ResearchTrianglePark,NC:SouthernPoliciesGrowthBoard.

TorontoCitySummitAlliance.2003.“EnoughTalk:AnActionPlanfortheTo-rontoRegion.”TorontoCitySummitAlliance,Toronto.

TRRA(TorontoRegionResearchAlliance).2005.“EngagingInnovation.”TRRA,Toronto.http://www.trra.ca/PDF/engaging.pdf.

Wolfe,DavidA.2002a.“FromtheNationaltotheLocal:RecentLessonsforEconomicDevelopmentPolicy.”InUrbanAffairs:BackonthePolicyAgenda,ed.CarolineAndrew,KatherineA.Graham,andSusanD.Phillips,239-64.Montreal:McGill-Queen’sUniversityPress..2002b.“NegotiatingOrder:SectoralPoliciesandSocialLearningin

Ontario.”InInnovationandSocialLearning:InstitutionalAdaptationinanEraof TechnologicalChange,ed.MericS.GertlerandDavidA.Wolfe,227-50.Basingstoke,U.K.:Palgrave..2005.“TheRoleof UniversitiesinRegionalDevelopmentand

ClusterFormation.”InCreatingKnowledge,StrengtheningNations: TheChangingRoleof HigherEducation,ed.GlenA.Jones,PatriciaL.McCarney,andMichaelL.Skolnik,167-94.Toronto:Universityof TorontoPress.

B Ö L Ü M 8

Japonya Bağlamında Üniversite-Sanayi İlişkileri

Politikalar ve Uygulama Arasında

JuanJiang,YukoHarayamaveShiroAbe

Bilgiyedayalı ekonomiyi vebunun altında yatan araştırmave geliştirme(Ar-Ge)etkinliklerinigüçlendirmegereksinimiJaponhükümetinibirdiziteknoloji politikaları başlatma yönünde harekete geçirdi. Bu politikalarözelikle üniversitelerin daha etkin rolüne odaklanmaktadır. Politikalarıdesteklemeküzere,1995yılındaBilimveTeknolojiTemelYasasıçıkarıldı.1995yasasıhükümetebilimveteknolojinin(BT)ilerlemesiniteşviketmekiçin yasal güç vermektedir. Bumevzuat beş yıllık bilim ve teknoloji te-melplanlarınınhazırlanmasıiçinzeminhazırlamaktadır.1Beşyıllıkplanlarhazırlanmasınınaltındayatanmotivasyonüniversiteşirketleriveyenilikçişirketlerkurarak,aynızamandaüniversitelervearaştırmakurumlarındanteknoloji transferi yaparakoluşturulanyeni endüstriler aracılığıyla Japonekonomisinincanlandırmaktı.

1 İlk temelplan1996–2000arasıdönemi, ikincisi 2001–2005arasını ele aldı.Kabine28Mart2006tarihindeüçüncüplanınıonayladı.

133


Oysaüniversite-sanayiilişkilerine(ÜSİ)gereksinimJapontarihindebaş-ka zamanlarda da dile getirilmişti.Geçen yüzyıl boyunca Japon üniver-siteleri sanayi ile etkileşimgöstermişti.Ancakbu etkileşiminmantığı veyolalmaşeklibelirlidönemlerindefarklılıkgöstermiştir.ÖrneğinÜSİ’lermühendislikeğitimini,jenerikteknolojileriningelişiminivesonolarakdabilgibirikiminedayananyenilikyeteneğininkurulmasınıkapsamıştır.BubölümJaponteknolojipolitikalarınıntarihselçözümlemesiniyapa-

rak ve TohokuÜniversitesiolguçalışmasındanhareketleJaponya’dakiÜSİilişkilipolitikalarınevrimselyolunutanımlamayıdeniyor.Aşağıdakibölüm-deJaponteknolojipolitikasınınII.DünyaSavaşısonrasıdönemdeki(geç1940’lardan1990’larınortasınakadar)kısabirtarihiyle,ozamankiüniver-sitelerinbeklenen rolü üzerine vurgu yaparakbaşlayacağız.Daha sonra,1907’dekurulmuşolanvegirişimciüniversiteyedoğruhareketinöncülüğü-nüyapanTohokuÜniversitesi’nintarihselanaliziüzerindenJaponyabağ-lamındaÜSİ’ningeçmişdeneyimlerinebakacağız.Japonya’dakibuhareketBirleşikDevletler’deMassachusettsTeknolojiEnstitüsü(MIT)’nüneğitimve araştırmanın, bilginin sermayeleştirildiği girişimci üniversitemodeliniyarattığıdönemedenkgelir.İzleyenbölümdeÜSİ’lericanlandırmakiçin1990’larınsonundabaşlatılanpolitikalarıaçıklıyoruz.BusonÜSİ’lerhükü-metönderliğindekiÜSİ’lerolarak isimlendirilebilir.ÜSİ’lerin teşvikedil-mesindehükümetlerinrolünüyenidendeğerlendirereksonuçlandıracağız.

Japon Teknoloji Politikasının Kısa Tarihi

ModernJaponteknolojipolitikasıII.DünyaSavaşındanhemensonrabaş-ladı,ilkhedefteyabancıteknolojilerinasimilasyonvardı.

Teknoloji Üzerine İlk Beyaz KitapII.DünyaSavaşınınbitişi,savunmaağırlıklıteknolojipolitikalarındansos-yalkonularaağırlıkveren,ekonomikağırlıklıolanlaradoğrukaymayaişa-reteder.Teknolojiüzerineilkbeyazkitap,ÜlkemizdeEndüstriyelTeknolojininDurumu(TheStateof OurCountry’sIndustrialTechnology)(ITA1949)gidişatıvebunayönelikgelecekpolitikalarınıanlatıyordu.KitapJaponyetkililerininteknolojikbecerilerindurumuhakkındakiendişelerinidilegetiriyorveon-larıgeliştirmekiçinpragmatikönerileriçeriyordu.BeyazkitapJaponendüstrisinin,aşağıdakileriiçeren,birdizizayıf yan-

larınıtanımlıyordu:

• Yurt içindegelişmişteknolojieksikliği.Buzayıflıkkısmen,kısavadeligetirileri tahmin etmesi gerekenmaliyetliAr-Ge faaliyetlerine yatırım

135Japonya Bağlamında Üniversite-Sanayi İlişkileri: Politikalar ve Uyugulama Arasında

yapmakyerine teknoloji ithaletmeyi tercihedenJaponsanayicilerininmiyoptutumlarınaatfedilebilir.

• Akademi içindebirikmiş araştırma sonuçlarının sanayiürünlerinedö-nüştürülmesindekizorluk.BuzayıflıkuygulamalıAr-Geeksikliğinebağ-lanabilirdi.

Beyaz kitap uygulamalıAr-Ge’yi artırmayı öneriyor ve üniversitelerinteknolojiaktarımınaetkinkatılımını talepediyordu.Patentsistemi,stan-dardizasyon, kalite kontrol, akademisyenlerin katkıları vemühendislerinyüksekdüzeydeeğitiminedayalıbiryenilikdizgesidüşüncesizatenmev-cuttuvebeyazkitapteknolojiyedayalıbirekonomigeliştirmekiçingüçlüsiyasaldestektalepediyordu.

Büyük Ölçekli Sanayi Ar-Ge SistemiTeknolojilerinithalatı1950’lerboyuncahızkazandı.Japonyaithalteknolo-jileriasimileetme,adapteetmevegeliştirmedebaşarılıydı.1960’lardaüre-timsürecikalitekontrolünügüçlübiçimdearkasınaalarakbüyükölçüdegelişti.BudönemdeJaponyeniliksistemindeyenibireğilimortayaçıktı:özelşirketleraraştırmalaboratuvarlarıkurmayabaşladılar.Merkeziaraştır-malaboratuvarlarıolarakbilinenbulaboratuvarlarkenditeknolojileriniya-ratmayayöneldiler.Ancak,endojenteknolojiyaratmaçabalarınarağmen,aslındaazsayıdaönemlibuluşortayaçıktı.Sanayininçabalarıçoğunluklamevcutveyaithalteknolojilergeliştirmeyeodaklandı.Bubaşlangıçsonrasında,1966’da,UluslararasıTicaretveSanayiBakan-

lığı (MITI)BüyükÖlçekliEndüstriyelAraştırmaveGeliştirmeSistemi-niuyguladı.Genellikle“Büyükprojeler”(BüyükProjeler20.YıldönümüAnmaTeşvikGrubu1987)adıverilen sistem, teknolojikdevrimyapmavebüyüküretmepotansiyeliolan, amahükümetmüdahalesiolmaksızınözelşirketlertarafındanbaşlatılmaşansıçokazolanyüksekmaliyetli,uzunvadeliveyüksekriskliaraştırmaprojelerinidesteklemeyiamaçlıyordu.Hü-kümetler az sayıda teknolojik alan seçip önemlimiktarda sübvansiyonubir tarafta; özel şirketlerin, üniversitelerin ve ulusal araştırma laboratu-varlarınkaynaklarınıbirarayagetirmeyidiğer tarafta tutarak,umutvericisanayilerde Japonya’nın teknoloji tabanını konsolide etmek ve ardındandaekonomininrekabetgücünüartırmakistediler.BüyükProjelerkavramıaraştırmanınaçıkyapılandırmasınadayanıyordu.Herfirmaveyaaraştırmakuruluşuaraştırmaprojesininbirparçasınıtekbaşınayapacaktı,yaniyerin-de işbirliğiplanlanmamıştı.Üniversitelerinbazı temelkonulardauzman-lık sağlaması bekleniyor olsa da, önemli aktörler üniversiteler değil özelşirketlerdi.Böylece,BüyükProjelerşemsiyesialtında;üniversiteler,ulusal


araştırma laboratuvarları ve özel şirketleri ortaklar ve işbirliği yapılanlaroldular,amagerçektesadecesınırlıetkileşimgerçekleşti.MITI’ınyanısıra,diğerikidevletkurumudaÜSİ’leriteşviketti.Bilim

veTeknolojiAjansı(STA)1981’deEşgüdümlüveYaratıcıBilimveTek-nolojiSisteminiaçıkladı(NihonKeizaiChosaKyogikai,1988)veEğitimBakanlığı(Monbusho)1983’teözelsektörleortakaraştırmayıuygulamayasoktuve1987’deortakaraştırmamerkezlerikurmayabaşladı.2STAsistemisanayi,üniversitelervedevletikapsayansözleşmetabanlıbeşyıllıkortakaraştırma projelerinden oluşuyordu. Projeler teknolojik tohum yaratmapeşindeydi. Yükseköğretimde düzenleyici otorite olan Eğitim Bakanlığıulusal üniversitelerle sanayi arasında araştırma işbirliğini teşvik etmeyeodaklandı.Özelsektörleortakaraştırmageliştirmeprogramıözelsektöraraştırmacıları ve mühendislerine üniversite laboratuvarlarına ve ortakaraştırmamerkezlerineaçıkerişimsağlayarak,ulusalüniversiteyerleşkeleriiçindeortakvegörevlendirilmişaraştırmaveyanısıradaözelsektörmü-hendislerineeğitimsağladı.Tümbupolitikalarüniversitesanayiaraştırmaişbirliğigereğininaltınıçiziyordu.

Ulus Tabanlı Bilim ve Teknoloji yaratılmasına DoğruJaponya’nınuzunsürendurgunlukyaşadığıdönemolan1990’largenellikle“kayıponyıl”diyeadlandırılır.Ancakbudurgunlukdönemi,1995’teBilimveTeknolojiTemelKanunu’nunçıkışınıhızlandırmıştır.Bumevzuathü-kümetinulustabanlıbirBTyaratılmasıkavramınınpeşindengitmesiniveüzerindedurmasınısağladı.Yasa,kamusektörününmasraflıveuzunva-deliyükümlüğünügerektiriyordu.Ulusalaraştırmalaboratuvarları,üniver-sitelerveözelsektörarasındaişbirliğiniveaynızamandatemelaraştırma,uygulamalıAr-Gevearaştırmacılarıneğitimiarasındakidoğrudengeninöneminibelirtiyordu.Böylebiryasafikri1968yılında,BilimveTeknolojiKonseyihükümetin

BT için temel bir kanun formülüze etmesini önerdiği zaman tasarlandı(BüyükProjelerin20.yıldönümününAnılmasınıTeşvikGrubu1987).An-cakçababaşarısızkaldı,akademidaharesmibirüniversitesanayiişbirliğineşiddetlekarşıçıkıyordu(Haseda,1996).1990’larda, daha etkin ve hesap verebilir olunması yönünde akademi

üzerindekisosyalbaskıarttı.Bubağlamdaüniversitetabanlıaraştırmafaa-liyetlerinekamudesteğinihaklıçıkarmakiçinsanayiiledahayakınilişkilerkullanıldı.Ayrıca,yenilikyarışındaJaponya’nıntakipçiolmaktanöncüol-

22000yılında,ulusalüniversitelerbünyesinde53merkezkurulmuştur.


mayakaymasıiçintemelveuygulamalıaraştırmaarasındagüçlübirbirbiri-nitamamlayıcılıkolmasını,budaBTilişkilibakanlıklararasındaüniversitevesanayiişbirliğiiçindahafazlaişbirliğinigerektiriyordu.1995yasası,bugüçlereşliğinde,sanayi-üniversite-devletüçlüişbirliğinedayalıbütüncülbiryeniliksistemininkurulmasınaönayakoldu.

Tohoku Üniversitesi Geçmişinden Bazı Gerçekler

Buparlakdönempolitikalarıgözönünealındığında,Japonüniversitelerigeçmişte sanayi ile ilişkilerininasıl yürütmüştü?Sürecidaha iyi anlamakiçinTohokuÜniversitesiörneğineodaklanacağız.

Girişimci Tip üniversiteye Doğru Bir HareketTohokuÜniversitesi1907yılındaİmparatorlukEmriyleTokyoveKyotoÜniversitelerininardındanJaponya’daüçüncüimparatorluküniversiteola-rakkuruldu.Tohoku(kuzeydoğuJaponya)bölgesininkalbikabuledilenveönemlibirbölgekentiolanSendai’debulunur.3 TohokuÜniversitesiBirin-ciDünyaSavaşısonrasındaartanvasıflıişçitalebinikarşılamışveZiraatveMühendislikFakültelerigibiuzmanlaşmışokullarasahipolmuştur.Bugenişlemedönemiboyunca,TohokuÜniversitesikurucularınınekti-

ğiakademiktohumlarbuluşlarşeklindeçiçekaçtı,örneğinKotaroHondatarafındanKSmanyetikçeliği(1917),HidetsuguYagitarafındanYagian-teni(1926)veikimühendislikaraştırmaensitüsününkuruluşu:MalzemeAraştırmalarıEnstitüsü (IMR)veElektrik İletişimiAraştırmaEnstitüsü(RIEC).ÖzelşirketlerinkatkılarıylafinanseedilenIMRönce1915’teyı-lındaTohokuÜniversitesi ile ilişki içindeöncübirkurumolarakbaşladıve1922’deüniversiteninbirparçasıhalinegeldi.IMRsanayisektöründenaraştırmafonlarıaldıvearaştırmalarınınalışılmadıkderecedeverimlioldu-ğunuortayakoydu.RIEC1935’tekurulmuştu.Sendai bir sanayimerkezi olmadığı için, bu iki okul eğitimin yanısıra

araştırmanın da peşinden gitti. Araştırma Japonmalzeme ve elektroniksektörlerinin gelişmesine önemli ölçüde katkıda bulundu. Bu yaklaşım,profesör Honda ve profesör Yagi’nin fikirlerinin şekillenmesiydi. Hon-daönemlibilimselalanlardatemelaraştırmayapmadanhiçbirgerçeken-düstriyelgelişmenineldeedilebileceğiniilerisürdü(TohokuÜniversitesi,1966).Yagi, Japonya’nın sadeceyeniveyaratıcı araştırmayı takipederekBatıylabaşbaşaolmasınınmümkünolacağınıilerisürdü(Yagi,1953).

3DiğeremperyalüniversitelerdeOsakaveNagoyagibibölgeninönemlişehirlerindekuruldu


Her ikienstitüde temelaraştırmayaönemverilmeklebirlikte,buluşla-rınçoğupatentlendi,vepekçoğuticaribaşarıkazandı.YerelşirketlerdeönemliydiveToyoBlades (1921), JapanHeatWireLimitedPartnership(1926),TohokuMetalIndustry(1933)veTohokuSteel(1937)gibişirket-lerinkurulmasısağladı.

Yüksek Ekonomik Büyüme İçin DestekİkinciDünya Savaşı sonrası dönemde, temel altyapı tekrar kurulduktansonra, Japonya 1950’lerin ortasında ekonomik büyüme yolunda devametti.1960’larınbaşındaSendaibölgesindeikibüyükgirişimbaşlatıldı.Hü-kümetin fenvemühendislikalanlarındaöğrenci sayısınıartırmaplanıylauyum içindeolarakTohokuÜniversitesiFenveMühendislikFakültelerigenişledi.Ayrıca,Japonya’daAmerikanmodelinedayalıilkinkübatörolanTohoku Endüstriyel TeknolojiGeliştirmeDerneği TohokuÜniversitesiyerleşkesiiçindekuruldu(KalkınmaBankasıJaponya,1989).MITörneğinde,üniversitesanayidinamiğiII.DünyaSavaşındansonra

girişimciişletmeleriteşvikederekveüniversiteninaraştırmayeteneklerinive teknikuzmanlığını artırarakdevametti (RosegrantveLampe,1992).Buna karşılık, Tohoku Üniversitesi savaş öncesi dönemin yaratıcı gele-neğininasılgenişleteceğiniveyenidenkuracağınıbelirlemekgereksinimiduyuyordu. Bu yönde bir adım profesörler YasushiWatanabe and Jun-ichiNishizawa’nın patentli buluşunununvebüyük Japon elektronik şir-ketlerininiticigücündendoğanYarıiletkenAraştırmaGeliştirmeDerneği(1961)’nin kurulması oldu. Araştırma enstitüsü, Honda’nın “deneylerledoğrulamakveüniversite-sanayiişbirliğiileyenidendoğrulamak”felsefe-sineadanmıştı(Nishizawa,1992).

Bölgesel Gelişme İçin Bir Strateji1980’lerde Tohoku Üniversitesinde karşılaştırmalı bölgesel araştırmalaryürütenbazıprofesörlergelecektekibirsanayitoplumununinşasıamacıylaTohoku bölgesi için aşağıdan yukarıya, yenilik odaklı bölgesel kalkınmaprojestratejisigeliştirdiler(Abe,1997).Stratejibölgeseldestekkazandıve7valilik,ticaretvesanayiodalarının7federasyonuveTohokubölgesindeki10ulusalüniversiteyibirarayagetirmesibakımındanetkiliydi.Stratejiayrıcaişdünyası,meclisüyelerivemerkezihükümetideiknaetti.Profesörlerinstratejisinegöre,üniversiteninmisyonubilimveteknolojialanındabölge-ninyeteneklerinigeliştirmepeşindegitmekveayrıcadiğeralanlardadaen-telektüelbecerileriveyenibölgetabanlıendüstriyeldinamikleriartırmaktı.Bu,aslındayenidisiplinlerkeşfetmegeleneğinicanlandıranbir rönesans


hareketiydi ve küresel bilgi ekonomisinde bilimsel eğitim ve araştırmayıuygulamayla birleştirecekti. Stratejinin uygulanması sistematik kurumsalbiryapıgeliştirmeyiveyanısırabiraraştırmadostuçevretasarımıgerekti-riyordu.Buakademikgirişimlerle,ulusalhükümetveözelşirketlerinortakyatırımlarıyla14Ar-Geşirketikurulmuştur.Tohoku üniversitesi örneği, girişimci tip üniversite kavramının erken

dönemlerden itibaren Japon üniversite sistemindemevcut olduğunu vebazı durumlarda, bazı üniversitelerin hükümetin girişimlerinin bir adımönündeyeraldığınıgösteriyor.

Hükümet Öncülüğünde Üniversite Sanayi İlişkileri

Dahaöncedebelirtildiğigibi,1995tarihliBilimveTeknolojiTemelKa-nunu,Ekonomikbalonun1990’lı yıllarınbaşındapatlamasının şaşkınlığıardından Japonya’nın 21. yüzyıl BT politikası çerçevesini ortaya koydu(Omi,1996).Budaüniversitesanayiilişkilerininteknolojitransferimode-linedoğruilkadımoldu.

Teknoloji Transferi Modelinin Ortaya ÇıkışıHükümettarafından1996’dauyarlananilkBTtemelplanı(a)Ar-Geya-tırımlarınıBatıülkeleridüzeyineçıkarmayı,(b)rekabetçibirAr-Georta-mıyaratmayı, (c)özel sektörAr-Geyeteneğiniartırmayıveözellikle (d)üniversitesanayiişbirliğinikuvvetlendirmeyiöneriyordu.Aslında,üniver-sitelerin,bilgi yaratankurumlarolarak, fildişikulesigörüntülerinigeridebırakarakönemlioyuncularolmalarıbekleniyordu.Budoğrultudahükü-mettarafındanalınanönlemlerÜSİ’leriteşviketmekamacıylaçeşitliyasalçerçeveleringeliştirilmesiniveTeknolojiLisanslamaOfisi (TLO)’nin Ja-ponversiyonu,ABDBayh-DoleYasasıveABDKüçükİşletmeleryenilikAraştırmaProgramgibibubağlantılarakoşutbirdizipolitikaprogramınıiçeriyordu(JiangveHarayama,2005a).Üniversitelerden teknoloji transferinin teşvik edilmesi hükümete da-

yanıyordu.Hükümetüniversiteler içinde yapılanbuluşların az işletildiği-ni gözlemledi vebuuyuyan teknolojilerin yeni ürünveya yeni sanayileryaratmakanlamındadeğerlendirilmesininsosyaldeğeriolacağınınfarkınavardı.Geneldeteknolojitransferidurumagöre,sözleşmeveyabiröğretimüyesivebirözelşirketarasındagayriresmibiranlaşmaileyapılırvemucitveonunbağlıkuruluşunasınırlıbirgetirisiolur.Böylece,genellikleTLOYasası olarak adlandırılan Üniversite-Sanayi Teknoloji Transferi TeşvikKanunu,özelpatentlenebilirkeşiflerinpatentlenmesinive lisanslanması-nıkolaylaştıraraküniversitelerdekiaraştırmafaaliyetlerineyenidenyatırım


yapabilecekmaligetiriyaratarak,“verimlibirteknolojitransferidöngüsü”yaratmakiçin1998’deyürürlüğekondu.2001-2005 yıllarını kapsayan ikinci BT temel plan, ilk plan ve çeşitli

bakanlıkkomisyonlarıtarafındansunulanbirdiziraporüzerindekuruldu(Omi,2003).BubakanlıkraporlarıÜSİ’lerigerekçelendirirkenüniversiteteknolojilerininsanayikullanımınaaktarılması,üniversiteentelektüelhak-larınınpatentlenmesiveüniversitearaştırmasonuçlarınınticarileştirilmesigereğinivurguladılar.Endüstriyel teknolojiyigüçlendircekveyenisanayioluşturacakpolitikalarınyolunuaçtılarveÜniversiteÇıkışlıOrtaklıkİşlet-meleri(2001),EndüstriyelGrupProjesi(2001)veBilgiGruplarıGirişimProjesigibiönlemleriteşvikettiler(2002)(JiangveHarayama,2005b).

Tohoku Üniversitesinin TepkisiBupolitikalarçizgisinde,ÜSİ’leriçinyeniçerçevelerinşaedildiveAr-Geveyeniişletmelerkurulmasınıteşvikprogramlarıortayakondu.ÖrneğinTohoku Üniversitesinde, üniversitelerde biriken entelektüel kaynaklarıkullanarakyerlisanayileriteşviketmeküzereNisan1998’deYeniEndüst-riYaratmaKuluçkasıkuruldu.YeniBilgiEndüstrisi İçinTesis (endüstriodaklıbiraraştırmatesisi)veKuluçkaAlanı(birkuluçka),sırasıyla2000ve2002’dehizmetesunulduve1998’deTohokuTechnoarchCo.,Ltd.(birteknoloji lisanslamaofisi)kuruldu.2004’teTohokuÜniversitesiyasalbirkuruluşhalinegeldiğinde,üniversiteAraştırmaGeliştirmeveFikriveMül-kiyetOfisi’nikurdu.Hükümet öncülüğündeki ÜSİ’ler çerçevesinde Tohoku üniversitesi

ile Japonya genelindeki şirketler arasındaki bir dizi ortakAr-Ge projesi1990’larınsonlarındanitibarençoğaldıve1998ile2002yıllarıarasındahe-menhemenikikatınaçıktı.AncakişbirliğiortaklarınınbüyükçoğunluğubüyükişletmelerdirveşirketlerileortakprojelerinsayısıSendaialanındasınırlıoluptoplamınyüzde10kadarıdır.BenzerşekildebirdiziyanürünfirmabudönemdeortayaçıktıveTohokuÜniversitesiyanürünşirketlergözönünealındığındaJaponyanınenbaşarılıbeşüniversitesiarasındadır(METI,2005).AncakbuşirketlerherzamanSendaibölgesindekalmıyor-lar(TohokuUniversity,2002).

Sonuç

Japonteknolojipolitikasınınevrimigösteriyorkiolayteknolojikilerlemeilesınırlıdeğildir;bilakisekonomikvekurumsaletkileriönemlidir.1949’larkadarerkenbirtarihtebeyazkitaptanetbirfelsefeifadeedilmesinerağ-menJaponteknolojipolitikası,yakalamabuyruğuyladikteedilmiştir.Bu-


nunlabirlikte,1990’larınekonomikdurgunluğuteknolojipolitikasınıdeği-şikliğesevketti.TohokuÜniversitesinintarihiyleilgiliçalışmamızınçeşitlisonuçlarıvar.

TohokuÜniversitesi,endüstriyelkalkınmanındüzenlenmesivetemelaka-demikmisyonuaraştırmaveeğitimkendiolan,bilgiveteknolojilerdeetkinveyaratıcıbirmucitvetransferajansıolabilecekgirişimcitipiüniversiteyedoğrubirharekettenkökenaldı.BuÜSİ’lergirişimciöğretimüyelerita-rafından,hükümetinteknolojipolitikalarınınteşvikedicibağlatıçerçevesiiçindebaşlatılmıştır.Hükümetpolitikalarıveüniversitelerinkendigirişimleri,oyununkural-

larınıbelirleyerekveüniversite-sanayiilişkileriiçingüçlübirhükümetdes-teğini sağlayarak, yenilikçi şirketler ve küçük yerel üniversiteler arasındadaolmaküzereküçükveortaişletmelerleüniversitebağlantılarınınkapı-sınıaçmıştır.Görülüyorki,TohokuÜniversitesidahil,JaponüniversiteleriÜSİ’lerigüçlendirmekiçinhükümetgirişimlerineolumluyanıtveriyorlar;ortakaraştırmaprojeleri,yanürünsayısıgibitümÜSİileilgiligösterge-lerve lisanssözleşmeleri,1990’larınsonundanbuyanaartmıştır.Ayrıca,günümüzdeekonomikkatkının,özellikleüniversite-sanayiilişkileriaracılı-ğıyla,Japonüniversitelerinineğitimvearaştırmasonrasıüçüncümisyonuolarakkabuledildiğinigözlüyoruzvebudurumtutumlardaönemlideğişi-mitemsilediyor.JaponhükümetiÜSİ’lerigüçlendirmedebaskınroloynamıştır.ÜSİdos-

tubirortamyaratılıncasonrakiadımneolacaktır?HükümetÜSİüzerinde-kibaskısınısürdürecekmiyoksabaşlatıcırolünükatalizöremidönüştüre-cek?Kesinolanoki,JaponhükümetininÜSİ’leriyönetmebiçimiülkeninyenilikkapasitesiüzerinederinetkiyapacak.

Kaynaklar

Abe,Shiro.1997.“RegionalPoliciesandtheRe-interpretationof Local-RegionalCultureandHistory.”InTheRecoveryof HistoriesinTohoku,ed.NobuoWata-nabe,272-304,Tokyo:KawadeShoboShinsha.

DevelopmentBankof Japan.1989.“TheTrendof ScienceParkBuildingandRe-gionalVitalization.”Chosa136,DevelopmentBankof Japan,Tokyo.

GroupforPromotingtheCommemorationof the20thAnniversaryof BigProjects[Ogatakogyogijutsukenkyukaihatsuseido20shunenkinenjigyosu-ishindantairengokai].1987.Ogataproject20nennoayumi:Wagakunisangyogijutsunoishizuewokizuku.[TwentyYearsof BigProjects:FoundingtheCornerstoneof OurCountry’sIndustrialTechnology.]Tokyo:MITIChosakai.

Haseda,Koji.1996.ScienceandTechnologyBasicLaw:TheHogakuSeminar499.Tokyo:NihonHyoronsha.


ITA(IndustrialTechnologyAgency).1949.Wagakunikokogyogijutsunogenjo.[TheStateof OurCountry’sIndustrialTechnology.]Tokyo:KogyoShinbunSha.

Jiang,Juan,andYukoHarayama.2005a.“ClusterProgramsandUniversity-IndustryPartnership.”Journalof SciencePolicyandResearchManagement20(1):4-11..2005b.“TheDevelopmentof RegionalScienceandTechnologyPolicyin

Japan,inContrastwiththeU.S.andEU.”Journalof SciencePolicyandResearchManagement20(1):63-77.

METI(Ministryof Economy,Trade,andIndustry).2005.“Resultsof BasicRe-searchonUniversitySpinoff Companies,FY2004.”METI,Tokyo.http://www.meti.go.jp/press/200.504.25002/200.504.25002.html.

NihonKeizaiChosaKyogikai.1988.Shinnikokusaitekinasozotekikenkyunobani—sangakukankyoryokunoarikata-chosahokoku.[TrulyInternationalCreativeResearchPlace—Modelof Industry-University-StateCooperation.]Tokyo:NihonKeizaiChosaKyogikai.

Nishizawa,Jun-ichi.1992.NHKNingenDaigaku. [AGenealogyof Originality.]Tokyo:NHKShuppan.

Omi,Koji.1996.“ScienceandTechnology-BasedNation.”YomiuriShimbun,Tokyo..2003.“Kagakugijutudenihonwotsukuru.”[“BuildJapanonScienceand

Technology.”]ToyoKeizaiShinpoSha,Tokyo.Rosegrant,Susan,andDavidLampe.1992.Route128:LessonsfromBoston’sHigh-Tech

Community.NewYork:BasicBooks.TohokuUniversity.1966.The50Years’Historyof theInstituteforMaterialsResearch.

Sendai:TohokuUniversity..2002.“ResearchonSituationinUniversitySpinoff Companies.”Research

CorporationSection,TohokuUniversity,Sendai.Yagi,Hidetsugu.1953.Gijutujinyawa.[NightTalesof Engineers.]Tokyo:Kawade

Shobo

BÖLÜM 9

Üniversite-Sanayi İlişkileri

İngiltere’de Bölgesel Politikalar ve Girişimler

MikeWright

Üniversitelerinkendiyerelekonomilerinedoğrudanvedolaylıönemliet-kileriolabilir.Üniversiteler işverenvehizmettüketicileriolarakyerelge-lirüzerindekiköklüetkileresahipolmaklabirlikte,sanayiileolanilişkileriüzerindendolaylıetkileri,artanşekildearaştırmalarınvepolitikanınilgisiniçekiyor.Builginingeneltemeli,bilgiveteknolojitransferinikolaylaştırmakiçinbubağlantılarıartırmakyönündekialgılamaalanıdır.Üniversitesanayiilişkilerininyapısıveonlarlailgilipolitikafarklıkurum-

salbağlamlardadeğişebilir(Wright,Clarysseveark,2006).Bubağlantılarıteşviketmeyeyönelikbirdizigirişimgeliştirilmiştir.Bubölümünamacı,BirleşikKrallık’taüniversitelerinsanayiyleilişkilerinigeliştirmeamaçlıböl-geselveyerelgirişimleriözetlemektir.İlkolarak,bölgeselkalkınmaajansları (RDAs)özetlendi.Bölümdaha

sonra, ortak araştırma, yenilik ve danışmanlıklar; kuluçkamerkezleri veişletme merkezlerinin gelişimi; uzun vadeli özgül araştırma ortaklıkları;asistanlarınbilgiveteknoloji transferininkolaylaştırmakiçin işealımıvegelişimleri;üniversiteşirketigirişimlerivelisanslama;yükseklisansvearaş-tırmacıhareketliliği;eğitimveağplanlarınadestekiçerenbirdizibilgive

143


teknolojitransferfaaliyetlerinidikkatealıyor.Planlarınetkilerineaitmevcutkanıtlarsonragözdengeçiriliyor.Sonolarak,bazınihaiyorumlaryapılıyor.

Bölgesel Kalkınma Ajansları

İngiltere’deyerelvebölgeseldüzeydeyerelyönetimlerveticaretodaları,bilgiveteknolojiaktarımıanlamında,önemliüniversitesanayibağlantıla-rınanispetenazgirerler.Aksine,İngiltereHazineBilimveYenilikYatırımÇerçevesi’nde 2004-2014 (HerMajesty’s Treasury 2004) RDA’ların rolügiderekdahaçokönemsenmiştir.Bupolitikadokümanı,butürbağlantılarıgeliştirmekiçinpekçoktavsiyeleryapmışolanLambertİş-ÜniversiteİşbirliğiRaporu’nuizlemektedir(Lambert,2003).Nisan2005’tenbuyanaRDA’larüniversitevesanayiarasındadahave-

rimlibağlantılargeliştirmeyeyardımcıolmaklagörevlendirilmişdurumda-lar.RDA’larınrolü,üniversitelerinbilgiaktarımkapasitesinikuracakolanüçüncüdereceulusalfinansmanakatkıyapmaktır.Üniversite-sanayi işbirliği günümüzde RDA performansının ölçümü

kapsamınaalınmıştır;hedefleroluşturuluyor.Bilgiaktarımınınveüniver-site sanayi işbirliğinin önemi bölgesel ekonomik stratejilere yansıtılıyor.RDA’larbirbölgeninüniversitelerindekive şirketlerdekibilimve tekno-lojininyüksekkapasitedeolmasınısağlayacakstratejilergeliştirmeyeteşvikediliyor.Örneğin,KuzeybatıBölgeselKalkınmaAjansıbilimprojelerinifinanse

ediyor,büyükkümegüçlendirmeprojeleriniyönlendiriyor,ilerlemeninde-ğerlendirilmesivefaaliyetleribelirlemekiçinönlemlergeliştiriyorveyenibilimaltyapısıprojeleriiçinbilimfonukuruyor.

İşbirlikçi Yenilikleri Destekleyici Girişimler

Üniversitevesanayiarasındakiortakyeniliğidestekleyenbirdizigirişimuygulandı.Böylegirişimlerdenbiriyenilikişbirliğimerkezleridir.YorkshireForward2002ile2005arasında11milyon£harcayarak14yenilikişbirliğimerkezi(CIC)yarattı.CIC’lerfarklıyüksekteknolojisektörlerineodakla-nır.2005sonu itibariyle1.000proje tamamlanmıştır.YorkshireForwardbuprojelerin26milyon£brütgelirve250işyarattığınıveyateminettiğiniilerisürüyor.Projekapsamında,CIC’lerdünyaçapındakitesislerevebaşarılıişbirliği

sicilinegöreakrediteedilir.Endüstriyelpratikdeneyimiolanbirticariyö-neticiatamaküzerefinansmansağlanır.CICyöneticisiningenellikleulus-lararası bir araştırma sicili vardır. CIC’lerin önde gelen akademisyen vesanayicilerdenoluşanbilimselbirdanışmakuruluvardır.Hedef,CIC’lerin

145Üniversite-Sanayi İlişkileri: İngiltere’de Bölgesel Politikalar ve Girişimler

üniversitesanayiişbirliğinikolaylaştıracakişdostubirortamsağlamalarıdır.Özel birCIC örneği SheffieldHallamÜniversitesindekiMalzeme ve

MühendislikAraştırmaEnsitüsününbirparçasıolanMalzemeAnalizveAraştırmaHizmetleri Endüstriyel İşbirliğiMerkezidir. Bu CIC standarttest imkanları,kızılötesidanışmanlıkhizmetlerivetamölçeklisözleşme-liaraştırmaprogramlarısağlamaktadır.CICşekerhastalığınıntedavisindeinsülinvermesistemigeliştirmekiçinMedicalHouse’unSheffieldHallamÜniversitesiileçalışmasınısağlamıştır.İkincibirörnekDoğuMidlandsKalkınmaajansı tarafındanNotting-

ham Trent Üniversitesi ve Nottingham Üniversitesi arasında sağlanangirişim işbirliğidir.BioCity isimli girişimdünyaçapında laboratuvarların,donanımınveofislerinkurulmasınıiçeriyor.Butesislerbilimadamlarıvegirişimcilerinsağlıkvebiyoteknolojiaraştırmalarındaticarileştirilmeninönplanındaçalışmasınaolanaksağlıyor.Ortakgirişimlergeliştirmekiçinbirdiğermekanizma,bölgeselteknoloji

danışmanlarının,ağlarkurmaküzere,bölgeleriçindevebölgelerarasındadağıtılmasıdır.

Kuluçka Merkezleri ve Girişimci Merkezleri

Girişimcilereişletmehizmetleri,risksermayesiveteknolojikdestekgetire-cekyenilikgruplarıgeliştirecekstratejileruygulanmıştır.AmaçyerelAr-Gegüçlerindenyararlanmaktır.Örneğin Güneydoğu İngiltere Kalkınma Ajansı 17 girişimci merkez

kurdu.Herbirmerkezenazbirüniversiteveyaaraştırmamerkezi tara-fındandesteklenmektedir.Merkezlerözgül yüksek teknoloji gruplarındakuluçkaalanısağlıyorveişletmeleredestekveriyor.BenzerşekildeDoğuMidlandsKuluçkaAğları,tesisyönetimivekuluçkaşirketlerinedestekver-meyeodaklanmışbölgeçapındabirağdır.

Uzun Vadeli Araştırma Ortaklıkları

Çok yüksek teknolojili araştırmaların doğası gereği, özel üniversitelerlefirmalararasındauzunvadeliortaklıklargeliştirmegereksinimihaklıbu-lunmuştur.İngilterehükümetiİngilteregenelinde5adetüniversiteyenilikmerkezikurmak için toplam30milyon£ sağladı.Bölgeler için stratejikönemdeolansektörleringeliştirilmesiiçinsanayiveüniversiteilişkisimo-delihedeflenmektedir.Örneğin,DoğuMidlandsKalkınmaAjansı,BAESystemsveLough-

boroughÜniversitesi4.5milyon£maliyetiolanböylebirmerkezkurmak


üzerebirarayageldiler.SystemsEngineeringInnovationCentre’ınhedefi,yenilikürünleriningeliştirilmesiiçinriskyönetimi,ürünkonfigürasyonlarıveteknolojieklemeyiiyileştirmeküzereinsanları,süreçleri,araçlarıvetek-nolojiyientegreedecekbirçerçevesağlamaktır.Amaç,üniversitelerdenvesanayiden araştırmacı bilim insanlarını vemühendisleri birlikte çalışmaküzereçekmektir.SystemsEngineeringInnovationCentre’ınözelliklebuamaçiçininşaedilmiş,laboratuvarlarvekonferanstesisleridahil,binalarıvardır.

Akademi Öncülüğünde Ticarileştirme İçin Yenilik ve Bölgesel Dostluklar

Geleneksel ticari olmayanüniversiteortamında, farkındalığı artırmakveüniversitelerde geliştirilen teknolojinin ticarileştirilmesini sağlamak içinmekanizmalaragereksinimvar.YükseköğretiminİşveToplumaUzanması(HEROBC)düzenlemesiüniversitelerdegeliştirilenteknolojininticarileş-tirilmesinikolaylaştıracakedecekmekanizmalarsağlamaktadır.HEROBCprogramıyla2000’den2004’ekadar550,000£alanüçDoğu

Midlandsüniversitesi(NottinghamÜniversitesi,LoughboroughÜniversi-tesi ve LeicesterÜniversitesi)bunabirörnektir.İkibaşkaüniversitedahaprogramaeklenincebumiktar200,000£artırıldı.Bufinansmanileüni-versitelerYenilik FellowshipFonu oluşturdular. Fon boyunca 52 fellowakademiöncülüğündeticarileştirmeyidesteklemektegörevaldılar.Bu girişim Bölgesel Fellowship Fonunun kurulmasını da kapsıyordu.

Görevleribölgeselkalkınmadastratejikangajmanıteşviketmekolanyedifellowvebirbölgeselkoordinatoratandı.Önemliolarakbugirişim,prog-ramın sürekliliğini veuzunömürlüolmasını sağlayacak şekilde2004/05finansmanınınizlenmesinigüvenceyealmıştır.

Sınır Birleştirici Düzenlemeler

Önemibirkaygı akademisyenlerle işdamlarının farklıdillerdekonuşabil-meleri nedeniyle üniversite sanayi ilişkilerinin gelişemeyebileceğidir. İştebu nedenle iki alan arasında aracı veya sınır birleştiricisi olarak hareketedebilecekkişilereihtiyaçvardır.Bukaygısınırbirleştiricisirolleroynaya-bilecekkişilerinyetiştirilmesineveistihdamedilmesineolanaksağlayacakyerelpolitikalarıngerekliolduğunudüşündürüyor.Bukişilerinakademiyleişdünyasıarasındabağlantılarkurarakbilgitransferiyapabilmelerigerekliolacak.Bubağlantılaryararlıbirşekildeişdünyasıvepazarkavramlarınıanlamayıvemüşteri, finansmanvb. tanımlamalarıngeliştirilmesini içere-bilir.


BukonuyuelealanbirdüzenlemeMediciFellowshipDüzenlemesidir.Başlangıçpilotdüzenlemesi50fellowship için ikiyıllığınayapılmıştı. İlkhedef beşMidlands üniversitesindebiyomedikal araştırmaların ticarileş-tirilmesiydi.Fellowlardanönemlibiraraştırma(genellikledoktorasonra-sı)sahibiolmalarıisteniyor.Yereleğitimfinans,pazarlama,fikrimülkiyethaklarıveişstratejisikonularındaevsahibikurumdaveriliyor.Fellowlarınbiyoteknoloji işdünyasındangelenuygulayıcılar, teknoloji transferkuru-luşları,yasalvedüzenleyicimesleklervefinanssağlayıcılarilebağlantılarıgeliştirmeleriteşvikedilmekte.

Bölgesel Fonlar ve Şirket’lerin Gelişimi

Erkendönemgirişimlerdefinansmanbulmagüçlükleriiyibiliniyorveüni-versitelerinşirketleribukonudaözelsorunlaroluşturuyor.(Wright,Loc-kettveark.2006).Bu sorunugidermeninbirparçasıolarak şirketlerveilgilidiğergirişimcifaaliyetlereyardımcıolmaküzereözelbölgeselfonlaroluşturulmuştur.ÖrneğinLachesis,FonuBilimveTeknolojiBürosutarafındandestekle-

nenUniversityChallengeGirişim’nin3milyon£bağışıile2002’dekurul-du.FonunamacıYenilikFellowluğuötesindebiryanürünolasılığıvarsabirsonrakiaşamafinansmanısağlamaktır.2005sonundakifon7.65milyon£olmuşvearaştırmatabanınınyüzde98’inikapsayacakşekildebeşDoğuMidlandsÜniversitesiylebağlantılanmıştı.İkinciörnek,yine2002’deoluşturulanbirfonolanBiofusion’dur.Fon,

akademikbiliminsanlarınakendifikrimülkiyethaklarınıticarileştirmeleriveyenilikçişirketyönetimbecerilerineuygulamalarınıkolaylaştırmakiçinfinansmansağlamayıhedefliyordu.Biofusion2005sonundasekizşirketifinanseetmişti.Biofusion2005yılındaAlternativeInvestmentMarket’dahalkaaçıldıve8milyon£ topladı.SheffieldÜniversitesiönemlibirpaysahibidirveBiofusion’unüniversiteilebiyoteknolojiveilgiliicatlargeliş-tirmeküzere10yıllıközelanlaşmasıvardır.

Yüksek Lisans ve Araştırmacı Eğitimi ve Hareketlilik

Pekçokbölgenin,özellikleçevredeolanlarınönemlisorunumezunlarındahamerkezibölgeleregitmesidir.Bu“beyingöçü”,birbakıma,mezun-larınve araştırmacılarınbazıözelbölgelerdeki fırsatların farkındaolma-masındankaynaklanıyorolabilir.Büyükfirmalaryerelküçükveortaboyişletmeleregöregenellikledahaorganizeolduklarıvedahafazlakaynaklarıolduğuiçinbusorunözellikleküçükfirmalariçindahaivediolabilir.Do-layısıyla,buhareketliliksorununakarşıyerelvebölgeseldüzeylerdebazıdüzenlemelergeliştirilmiştir.


GüneyYorkshireİşletmeGirişimAğıtarafındanuygulananLisansüstüİstihdamProgramıbutürdüzenlemeyebirörnektir.Düzenlemebiyotek-nolojimezunlarınaişeğitimisağlar.Eğitim,sekizhaftalıkodaklanmışçalış-tayıiçerirvealtıaylıkbirsüreiçinmaaşmaliyetlerininyüzde50’sisübvanseedilir.Sponsorfirmalarmalitahhütyerinesahaziyaretlerivesunumlarsağ-lamakiçinişekatılsada,projekapsamındayeralırlar. İkinci bir örnek BioScience YES-Yorkshire ve Humber tarafından

GençGirişimciler Projesi’nin oluşturulmasıdır. Bu proje bölgedeki üni-versitelerinlisansüstüvedoktorasonrasıbilimadamlarıiçintasarlanmıştır.Amaç,katılımcılarınuzmanlarpanelindesunulmuşolanbirişplanıhazırla-malarınayardımederekticarileştirmeolanaklarıfarkındalığınıartırmaktır.Mezunlarınişealınmasınıvebelirlibirbölgedeeldetutulmasınıteşvik

edendahaileribirprojeYorkshirebölgesininmezunlarınıkaybetmesisonu-cuYorkshireForwardtarafındangeliştirildi.YorkshireMezunları2002’denberimezunlarınişealınmasıvebölgeyiterketmemeleriiçinGraduateLinkolarakbilinenWebsayfasıeşleştirmehizmetisunmasıiçinfinanseediliyor.Düzenlemeözellikle yüksek beceri isteyenmesleklere odaklanıyor.Websitesindebölgeiçindekisektörleregöreboşişleryeralıyor.

Eğitim ve Ağ Düzenlemeleri

Üniversitesanayigirişimlerininsonhalieğitimveağdüzenlemeleriniiçe-riyor.TheScienceandEnterpriseChallengeprojesiüniversite içindevedışındagirişimcilikeğitiminigeliştirmekiçinRDAtarafındandesteklenenmerkezihükümetfinansmanısağlıyor.Hedef,üniversiteleriçindegirişim-cilikeğitiminikurumlararasındalisansdüzeyindenöğretimüyesidüzeyinekadargeliştirmektir.Projebunundışındaüniversitelerlegirişimcilerarasın-daağlaroluşturmaamacındadır.ÖrneğinNottinghamÜniversitesiGirişimveYenilikEnstitüsü(UNI-

EI)ScienceEnterpriseChallengeprojesiilekuruldu.UNIEIlisans,lisansüstüveöğretimüyeleri içinkurslar;yenigirişimleriçinfırsatlargeliştiril-mesi sağlayacak laboratuvarolanakları vegirişimciler içinyenigirişimlergeliştirmekgibikonularıkapsayanmastersınıflarıgibiçoksayıdagirişimgeliştirdi.

Üniversite Sanayi Girişimlerinin Etkileri

Önceki bölümlerde bazı bölgesel üniversite-sanayi projelerinin etkilerigösterilmişti.Bubölümdeetkilerihakkındadahafazlagenelkanıtgösteri-liyor.Bazıprojeleroldukçayeniolmasınarağmen,ilkdeğerlendirmelerinetkilerikonusundayararlıfikirvermektedir.


DoğuMidlands’dakiHEROBCprojeçıktılarında ticarileştirilmeamaçfarkındalığında artış var (NottinghamÜniversitesi, LoughboroughÜni-versitesi ve LeicesterÜniversitesi2004).Dahasomutolarak,buinisiyatif 9 yan şirket ve 15 lisans fırsatınadestekoldu.Bu gelişmeler 908.000£sermayeyivesanayifinansmanınıgüvenceyealdı.Bunaekolarakfon,60işletme ileakademik ilişkisağladı.Projesonucundaportföy2.300.000£elde etti.2005’teMediciFellowshipProjesi’nindeğerlendirmesifellowlaratemel

becerilersağladığınıveonlarındadahasonrakibulunduklarıokullardagi-rişimcibecerilersergilediklerinigösterdi (Moseyveark.,2005).Projeninuygulandığı okullara sağladığı esas yarar diğer farklı projelerin ve ticari-leşmeyi teşvikedeneğitimkurslarının farkındaolmalarıoldu.Girişimlerkarşılaştırıldığında,araştırmayakatılanlarınyüzde59’uMediciFellowshipProjesininenönemlietkisininlisanslamaolduğunu,yüzde77’sişirketfaa-liyetiolduğunubildirdiler.Fellowlarşuyararlarıdilegetirdiler:

• Kendiaraştırmalarındandoğanfikrimülkiyettenyararlanmakiçinteşvikalmak

• Piyasabilgisineerişimeldeetmek• Diğeryükseköğretimveyaaraştırmakurumlarıylaçalışmak• Potansiyelfirmalaraerişimkazanmak• Üniversiteiçindekidiğerbölümlerleçalışmak• Potansiyelmüşterilereerişimeldeetmek• Kanıtlanmışmevcutfonolması

Melekyatırımcılardanfinansmanalabilmekveticariyönetimişirketlereçekebilmekdahazordu.Katılımcılarprojeninenfazlaetkisinişöyletanım-ladılar(a)akademikağiçindefikrimülkiyethakkıfinansmanıfarkındalığı-nınartışı (yanıtlayanlarınyüzde21’i), (b)erkenaşamadapazararaştırmabecerisioluşturmak(yüzde18)ve(c)keşfedilmemişyadagelişmemişfikrimülkiyetintanımlanmasıvefinansmanınartırılmasıveişplanlarıyazılması(yüzde14).Bazıtemeleksikliklervegeliştirilmesiiçinbelirlenenalanlardahauzun

süreboyuncadahafazlafellowgereksinimi,üniversitelerarasındaeğitimdetutarlılıkgereksinimi,projenintıpveyaşambilimleridışındadiğerdisiplin-leregenişletilmişolmasıgereksinimi,fellowlarıngirişimcidavranışbeceri-lerinigeliştirmegereksinimi,gerekenbilgiyidahagenişyaymagereksinimivefellowlariçindahaiyitanımlanmışkariyergeliştirmekgereksinimleriniiçerir. Proje artık 15 üniversiteye yayılmıştır ve 100’den fazla fellowshipsağlamaktadır.


İngiltere genelindeki üniversitelerde 12 Science Enterprise Challenge(SEC) fonun etkilerinin incelenmesi, hem lisans ve lisansüstü eğitim ileilgiliolarak,SECfonlarınıalanlarınkendihedefleriaştığınıgösteriyor(tab-lo9.1).Ayrıca,alıcılarınçoğuönemlibirolumludeğişikliğietkileyebildiler(SQWEkonomikKalkınmaDanışmanları,2005).Fonlarınsadeceüçüli-sansödemesiyken,dokuzuşirketyaratılması,beşidepatentbaşvurusuylailgiliydi.SQWEkonomikKalkınmaDanışmanları(2005)kaydedilenfon-larınsadecedördününyeniişbağlantısıolduğunu,amabunlardansadecebirisindehedeflereulaşıldığınıveyaaşıldığınabildirdiler.19UniversityChallengeGirişimifonu(ikivealtıüniversiteyikapsayan

ortaklıklarda sadece ikisi) gösteriyor kiOcak 1998’denTemmuz 2003’ekadar413projedesteklenmiş,bunlardan103’üneekfinansmanverilmiş.59,2milyon£miktarındakibuekfon,girişimdenalınan36,3£’uoldukçaaşmıştır(SQWEkonomikKalkınmaDanışmanları,2005).

Table 9.1. Bilim İşletmeleri ve Üniversite Girişim Fonlarının Kümülatif Etkileri

EtkiBilim

İşletmeleriÜniversite Girişimleri

Patent başvurusu sayısı 103 278Alınan patent sayısı 8 28Lisans anlaşması sayısı 0 18Fikri mülkiyet lisanslarından elde edilen gelir (milyon £) 2.9 5.1Şirket sayısı 268 213Yönetim kurullarında iş sektörü temsiliyeti 49 4İşletmeler geliri (milyon £) 1.0 0

Girişim eğitimi alan fen, mühendislik ve teknolojiöğrencisi sayısı 1.467 0Girişim eğitimi alan diğer öğrencilerin sayısı 38.469 0

Kaynak: SQW Ekonomik Kalkınma Danışmanları’ndan uyarlanmıştır, 2005, tablo 8.6.

Ancakekfinansmanazsayıdakiprojeyekaydırılıyor.SQWEkonomikKal-kınmaDanışmanları(2005)UniversityChallengeGirişimifonlarının,üni-versitelerüzerindekidahakaliteli şirketyaratmaları içinoptimalolandandahaönceşirketkurmalarıyönündekibaskıyıazalttığınıbildirdiler.SQWEkonomikKalkınmaDanışmanlarıtarafındaninclenensadecetekbirfon,yatırımların getirisinin yatırımmasraflarını karşılayacağını ve gelecektekiyatırımlariçinbakiyeolacağınıgerçekçiolarakkabuletti.Bugörecezayıf prformansınnedenleri (a) fonlarkendilerini sürdürebilecekkadarbüyükdeğilve(b)herhangibirprojeyeyapılacakyatırımmiktarısınırlıdır.Dolayı-sıyla,sonderecebaşarılıprojelerdekimülkiyetvekazançlarındahasonrakifinansmanlardaseyreltilmesiolasıdır.


Sonuçlar ve Sorunlar

Bubölümdegösterildiğigibi,bölgeselveyereldüzeylerdeüniversitesanayiilişkileriniteşviketmekvesürdürmekiçinbirdiziprojevegirişimleroluş-turulmuştur.Buprojelerbutipilişkilerinteşvikettiğivedesteklediğipekçokpotansiyelalanıkapsar:

• Ortaklaşaaraştırmaveyenilik• Kuluçkamerkezlerivegirişimyuvalarıgeliştirilmesi• Uzunvadeliaraştırmaortaklığı• Teknolojivebilgitransferinikolaylaştırmakiçinfellowişealmakveye-tiştirmek

• Şirketgirişimlerivelisanslama• Mezunvearaştırmacıhareketliliği• Eğitimveağdüzenlemeleri

Yinedegeriyepekçoksorunkalır.Birincisi,İngiltere’deyerelveböl-geseldüzeydegeliştirileninisiyatiflerinçoğuulusaldüzeydekigirişimlerinoluşmasınınsonucudur.Dahaöncebelirtildiğigibi,RDA’larüniversitesa-nayiilişkileriniteşvikedenmerkezimekanizmalardır.Ancakşuanakadar,azsayıdaRDAbütünleşmişbirdizigirişimsağlayabilmiştir.Yorkshire’daolduğugibibazılarıönemli ilerlemegerçekleştiriyor.DiğerRDA’larınbutürgelişmelerdenöğrenecekleriolabilir.İkincisi,işbirliğininarzvetalepboyutlarınıdahanettanımlamakgere-

kebilir.Örneğin,önemlibirsorunüniversiteçıktılarıiçinfarklımüşterile-rinintanımlanmasıileilgilidir.Böylebiryaklaşımüniversitelerin,üniversitedışından hizmetlerin sağlanması üzerinde karşılaştırmalı üstünlüğü olanfaaliyettürlerihakkındabazıkavramlaragereksinimduymaktadır.Üçüncüsü,birbölgeveyayerdekiüniversitelerinsanayiilebirliktebazı

ilişkilerien iyisunabilmelerianlamındapazarbölünmesiylekesin ilgilen-mekönemliolabilir.Bupazarbölünmesi,üniversitelerinsunduğu,birdizibilgiveteknolojitransferfaaliyetivehizmetsunduklarıçeşitliyerelsanayiarasındadahaiyieşleşmelereolanaksağlayabilir.Yerelbüyükveküçükfir-maların çeşitli gereksinimleri olabilir.Özellikle, büyük şirketlerin sadeceyakındiyeüniversiteyleçalışmamotivasyonlarıyoktur;ancakeğerbirböl-gedebirüniversitedünyaçapındaaraştırmaşöhretineveönemlibüyüklü-ğesahipseonunlaçalışmak isteyebilirler.Buyüzdenüniversitelerinyerelfirmalarınerişmek isteyeceğiuzmanlıkalanlarıkurmalarıgerekir.Küçükfirmalarıngenelliklerutinişyönetimivefinansbecerilerinegereksinimlerivardır.Yeniküçükşirketlerinçoğuiçinbirüniversiteninböylebiruzmanlık


sunulmasındayararıolacağıbelirlideğildir.Bununlabirlikte,bu firmalarteknolojiyiüniversitedendışarıçekebilirlersebufaaliyetientegrebiçimdegeliştirmealanıolabilir.MediciFellowshipprojesipotansiyelbiryoldur.Dördüncüsü, sadece sanayinin yararlarına odaklanmak yerine, üniver-

sitelerin ve akademik bilim insanlarının yerel sanayi ile işbirliğinden ya-rarlanmalarını gözönünealmakdaönemlidir.Bunoktaüniversitelerveakademisyenleriçinhedeflerveteşviklerileilgilisorunlarortayaçıkartır.Üniversiteleriçin,ulusalveuluslararasıtanınmışolmakhedefiyleilgiliça-tışmalarıgiderecekmekanizmalarıgeliştirmekgerekebilir.Akademisyenle-rinkariyerlerindeilerlemeiçinöndegelenbilimseldergilerdeyayınyapmagereksinimiveulusalaraştırmadeğerlendirmeçalışmalarıilgiliçekişmelerçözümlenmelidir.Ulusalaraştırmakonseyindenkısıtlıaraştırmafonualı-nabilenbirortamda,sanayidenfinansmanalmanınkendiçekiciliğiolabilir.Beşinci ve bağlantılı sorun üniversite sanayi ilişikileriyle ilgili olarak

üniversite içindeki odaktır. Örneğin, ilişkiler yüksek ya da orta düzedearaştırma içinnedereceyekadarençekicidirveelverişlidir?Öndegelenaraştırmacılarındünyanınöndegelenyenilikçifirmalarınaözelilgileriola-bilir,amaonlarulusalfinansmankurumlarındanyeterincearaştırmafonualabilirler.Kurumsalfinansmanbulmaktadahafazlagüçlükçekebilenortadüzeyaraştırmacılar,sanayidenfonsağlamayıçekicibulabilirler.Altıncısı,ilişkileringelişmesibağlantılarıngelişmesiyleyakındanirtibat-

lıdır,bunundakurulmasıuzunzamanalabilirvetektekakademisyenlertarafındankişiseltemaslarkurulmasınadayanabilir.Bunedenlegirişimler,üniversite sanayi ilişkilerinin gelişimini desteklenmesiyle ilişkili zamansalboyutukabuletmelidir.Sonuçolarak,üniversitesanayiilişkilerininyapısıüniversiteninkonum-

landığıbölgeninyapısınabağlıolabilir(merkez,çevrevb.).Dahaçevrede,belirlibölgelerdeönemlibüyüklükleroluşturmakiçinüniversitelerarasın-danbölgesel işbirliğigözönünealmakyönündebiramaçolabilir.Geliş-mekteolanbölgelerdekiüniversiteleryerelsanayiileilişkikurmaktadahafazlagüçlükleyüzyüzegelebilirler.Aynışekilde,azalanekonomikfaaliyetlekarşıkarşıyaolanbölgelerdekiüniversiteler,bilgininvemezunlarındahadinamikbölgelereakışıylaşiddetlenenzorbirdurumlakarşılaşabilir.Dahagelişmiş bölgelerdeki üniversitelerin bölgenin yükselen gereksinimleriyleveyabölgelerinyenidenoluşturulmapolitikalarıyladahauyumludoktoraprogramlarıgeliştirmelerigerekebilir.


Kaynaklar

HerMajesty’sTreasury.2004.ScienceandInnovationInvestmentFramework2004-2014:NextSteps.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Lambert,Richard.2003.LambertReviewof Business-UniversityCollaboration.London:HerMajesty’sStationeryOffice.

Mosey,Simon,AndyLockett,PaulWesthead,andTraceyHassall-Jones.2005.Evaluationof theMediciFellowshipScheme:FinalReport.Nottingham,U.K.:NottinghamUniversityBusinessSchoolInstituteforEnterpriseandInnovation.

SQWEconomicDevelopmentConsultants.2005.InterimEvaluationof KnowledgeTransferProgrammesFundedbytheOfficeof ScienceandTechnologythroughtheScienceBudget.Cambridge,U.K.:SQWEconomicDevelopmentConsultants.

Universityof Nottingham,LoughboroughUniversity,andUniversityof Leicester.2004.FinalReporttoHEFCE:HigherEducationReach-OuttoBusinessandtheCommunity.Universityof Nottingham,LoughboroughUniversity,andUniversityof Leicester.

Wright,Mike,BartClarysse,AndyLockett,andNathalieMoray.2006.University-IndustryLinkages:EvidencefromMid-RangeUniversitiesinEurope.Washington,DC:WorldBank.

Wright,Mike,AndyLockett,BartClarysse,andMartinBinks.2006.“UniversitySpin-OutCompaniesandVentureCapital.”ResearchPolicy35(4):481-501.

153

B Ö L Ü M 1 0

ABD’de 1980 Yılından bu Yana Üniversite-Sanayi Araştırma İşbirliği ve Teknoloji Transferi

DavidC.Mowery

Başlık akademisyenlerin, yöneticilerin, sanayi yöneticilerinin ve politikabelirleyicilerinin 1980’den beri önemli ölçüde ilgisini çekmekle birlikte,ABDaraştırmaüniversitelerindeüniversite sanayi işbirliğinin20. yüzyılayayılanuzunbirgeçmişivardır.1980’denbuyanatartışmalarınçoğu,üni-versite-sanayiişbirliğiveteknolojitransferinidesteklemeninbiraracıola-rak,buluşlarınüniversitepatentlemesinevelisanslamasınaodaklanmıştır.Ancak,ABDüniversiteleri ile sanayi araştırmacıları arasındaki araştırmaişbirliği,yayınyapma,endüstriyelaraştırmacılarıneğitimi,öğretimüyeleridanışmanlığıvediğeretkinliklerdahilkarşılıklıteknolojivebilgideğişimineaitçeşitlikanallaradayanmıştır.Aslında,patentlemedışındakifaaliyetlerinönemi,geçenyüzyılınbüyükkısmında,ABDüniversitelerininveöğretimüyelerininenazpatentlemevelisanslamaetkinliklerikadarönemliolmuş-tur.İlaçtan elektrikli ekipmanlara kadar değişen endüstrilerdeki üst düzey

yöneticilerlegörüşmeveanketleredayananbirçokyeniçalışmaendüstriyelyenilik üzerine üniversite araştırmasının etkisini inceledi. Tüm bu çalış-

155


malar (Cohen,Nelson,veWalsh2002;GUIRR1991;Levinvediğerleri1987;Mansfield1991)üniversiteveendüstriyelyenilikarasındakiilişkideendüstrilerarasıfarklılıklarınöneminivurguluyor.Biyomedikalsektörünün–özelliklebiyoteknolojiveilaç–üniversitearaştırmasındakigelişmelerleendüstriyelyeniliğidiğersektörleregöredahaönemlivedahadoğrudanetkilemesialışılmadıkbirşeydir.Buçalışmalarakademikaraştırmanınsa-nayiicatlarındannadirengeliştirmeveticarileştirmeiçinprototipürettiği-ni;aksinearaştırmavegeliştirme(Ar-Ge)tesislerindefirmalartarafındanuygulananyöntemlerivedisiplinleribilgilendirdiğinidüşündürüyor.Sonuçolarak,endüstriyelAr-Geyöneticileritarafından,akademikveendüstriyelyeniliklerarasındaki etkileşimdeenönemliolarak sınıflandırılankanallarsadecebiyomedikalbilimlerdekipatentlerivelisanslarıiçerir.Farklıkanal-lara(öğretimüyesidanışmanlığıgibi)diğeralanlardadahafazlaağırlıkve-rilir.Buaraştırmasonuçlarınakarşın,1980’lerdeve1990’lardapatentlisans-

lamaprogramıkuranbirçokABDüniversitesi,öğretimüyesiaraştırmaso-nuçlarınınteknolojitransferivearaştırmaişbirliğiveaynızamandagelirleriçinenönemlikanalolduğunuvurguladılar.Dahayakın tarihlerdeöndegelen ABD üniversitelerinin teknoloji transfer stratejilerinin değişiminedair kanıtlar bulunuyor. Örneğin, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley veStanfordÜniversitesipatentlemeve lisanslamastratejileri şimdi,endüst-riyel firmalarlaaraştırma ilişkisikurmakveaynızamandasanayi tarafın-danfonlananaraştırmayıartırmakisteyendiğerpolitikalarladahayakındanentegre.Bazıüniversitelerpatentetkinliklerininyönetimindebiyomedikalaraştırmailediğeraraştırmaalanlarınıdafarklılaştırmayabaşladılar.Aynıanda,pekçokABDendüstriyelfirması–özellikleenformasyonteknoloji-leriendüstrileri–üniversitepatentlemevelisanslamapolitikalarınıişbirliğiönündeki engellerolarak eleştirmişlerdir.Bazı durumlarda,ABD firma-larıyabancıüniversitelerindahaazagressif politikalarını,enazındanbazısponsorluakademikaraştırmalarınıbuyerleşkelerekaydırmalarınıngerek-çesiolarakbelirtmişlerdir.Butüreleştirivedışrekabetin(örtük)tehdidideABDaraştırmaüniversitelerinindeğişenpolitikalarındabirroloynamıştır.

Tarihsel Bakış

ABD’deyükseköğretimsistemininalışılmadıkyapısı(özelliklediğersanayiekonomilerininsistemleriilekarşılaştırıldığında)20.yüzyılboyuncayükse-köğretimindeüniversite-sanayiişbirliğinikolaylaştırmışoldu.ABDsistemiönemliölçüdebüyüktü;çokheterojenkurumlarbirarayagelmişti(dinselvelaik,kamuveözel,büyükveküçük,vb);herhangibirmerkezîulusalyö-netselkontrolyoktuveöğrenciler,öğretimüyeleri,kaynaklarveprestijiçin

157ABD’de 1980 yılından bu yana Üniversite-Sanayi Araştırma İşbirliği ve Teknoloji Transferi

kurumlararasırekabetciddiolarakteşvikediliyordu(bakınızGeiger1986,1993;Trow1979,1991).Bunaekolarakçoksayıdakamuüniversitesininpolitikvemalidestekiçinyerel(Devletdüzeyinde)kaynaklaragüvenmesibölgeselsanayivetarımsalkuruluşlarlaişbirliğiilişkilerigeliştirmekiçince-saretleriniartırdı.ABDyükseköğretimsistemininyapısısayesindeöğretimüyeleriveakademikyöneticilerinaraştırmavediğerfaaliyetlerdesanayiileişbirliği istekleriarttı.Bunungerçekleşmesipatentlemeve lisanslamadandahafazlasınıgerektiriyordu.1950’lerleberaberresmipatentpolitikalarınınartansayıdaüniversiteta-

rafındanbenimsenmesinekarşın,bupolitikalarınçoğu,özellikletıpfakül-telerindebuluşlarınpatentlenmesineengelolduve1980sonrasındaüni-versitepatentlerininyaygınlığıazaldı.Ayrıca,birçoküniversitepatentlemevelisanslamayıkendileriyapmayıtercihetmiyor.KaliforniyaÜniversitesi-nin(UC)buluşcubiröğretimüyesiolanvekendipatentlerininlisansgelir-leriylebilimselaraştırmayıdesteklemekisteyenFrederickCottrelltarafın-danfinanseedilenResearchCorporation1950’lerve1960’lardaüniversitepatentvelisansyöneticisiolarakönemlibirrolüstlenmiştir.Biyomedikalteknolojiler,patentlemevelisanslamanınenerkenyıllarındabile,ResearchCorporationveMezunlarAraştırmaVakfıgibidiğererkenlisanslayıcılariçinlisanslamagelirlerindeçokfazlayeresahipti.TeknolojitransferofisikuranveyaTeknolojitransfergörevlisikiralayan

üniversitelerinsayısı1960’larınsonunda,1980tarihliBayh-Doleyasasın-danepeyönce artmayabaşladı. 1970’ler, 1980’lerkadarveyadaha fazlaolarak,ABDüniversitepatentlemevelisanslamasındadönümnoktasıydı.ABDüniversiteleriözelliklebiyomedikalalandapatentlemeleriniartırdılar,patentvelisansfaaliyetlerininyönetimindedahabelirginbirrolüstlendiler,ResearchCorporation’ıgölgedebıraktılar.Devletaraştırmafonukuruluş-larıveüniversitelerarasındakianlaşmalar1970’lerdepatentlemeninbüyü-mesinekatkıdabulundu.Özelüniversitelerdebuonyıldakendipatentle-mevelisanslamalarınıartırdılar.1970’lerde federal akademik destekdeki durgunluk, patentlemeye ilgi

oluşturmanınyanısıra,aynızamandaüniversiteleriaraştırmaiçinendüstri-yeldestekaramayayöneltti.11970’ten1980’ekadarakademikaraştırmalariçintoplamfoniçindeendüstrisininpayıyüzde2,7‘denyüzde4,1’eyüksel-di(NationalScienceBoard2006,ektablo4-5)ve1999’dayüzde7,4oldu,sonrada2005’teyüzde7’yeindi.Budüzey,ABDsanayisitarafından1953yılındafinanseedilenyüzde11’liküniversitearaştırmafonununçokaltın-

1Cohenveark.(1998,183)tarafındanhazırlananüniversite-sanayiaraştırmamerkezleriaraştırması,herbirifaaliyetleriiçinönemlisanayifinansmanıalanbumerkezlerinyüzde73’ünününiversiteleriniticigücüylekurulduğunusaptadı.


dadır.Cohen,FloridaveGoe(1994)kendianketkapsamındaki1056üni-versite-sanayiaraştırmamerkezininbüyükoranda1980’lerdekiüniversitegirişimleri sonucunda kurulduğuna işaret ederler. Bumerkezler 1990’daakademik yerleşkelerde 2,5milyar ABD $’dan fazla Ar-Ge harcamasınıkarşıladılar.

1980 Tarihli Bayh-Dole Yasası1980tarihliBayh-DolePatentveMarkaDeğişikliklerYasasıfederalolarakfinanseedilenaraştırmacılariçinbuaraştırmasonuçlarınapatentverilmesivebupatentlerindiğertaraflaralisansının(özellisanslardahil)verilmesi-nekapsamlı izinsağladı.ABDaraştırmaüniversiteleritarafındanyapılanlobicilikBayh-DoleYasası’nınkabuledilmesininarkasındakiçeşitlietmen-lerdenbiriydi.Yasaüniversitepatentlemesinivelisanslamasınıenazüçşekildekolay-

laştırdı.Birincisi, tekbaşlarınaüniversitelervefederalkurumlararasındamüzakereedilmişolankurumsalpatentanlaşmalarıağınıbirörnekpoliti-kayladeğiştirdi.İkincisi,hükümler,federalolarakfinanseedilenaraştırmasonuçlarıiçinüniversitevesanayişirketleriarasındakiözellisansmüzake-relerinekongredesteğiveriyordu.Üçüncüsü,araştırmacılarve lisansve-renlerarasındakilisansanlaşmalarışartlarınıdenetleyenfederalfonkuru-luşlarınıngücünüazalttı.Yasafederalfonkuruluşlarının,kamutarafındanfinanseedilenaraştır-

masonucundaortayaçıkanpatentlibuluşlarınlisanssözleşmelerininözelkoşullarınındenetiminiazaltmışolsada,yasanınüçhükmübufikrimülki-yetesahipolmayıvelisansınıetkiliyor.Federalfinansmankuruluşlarıkamufinansmanındandoğanve araştırmacılarakayıtlı tümpatentler için,özelolmayan,telif ücretsizlisanslarıelindetuttu.FederalkuruluşlarABD’liol-mayanaraştırmacılarınpatenthaklarınıreddetmeyeveeğerbuluşunsahip-liğini reddetmekyasanın amaçlarınauygunsapatenthakkını reddetmeyeyetkiliydiler.RaiveEisenberg(2003)’inişaretettiğigibi,birtarafaaitpa-tenthaklarınınreddiABDFederalAlacaklarMahkemesi’nekadaruzanankarmaşık bir temyiz sürecine tabidir; bu hükümuyarınca patent haklarıreddedilmişyalnızcabirörnekgösterilebilmektedir.Sonolarak,patentsa-hibiveyasahipolduğulisansbuluşungeliştirilmesinegerekliözenigöster-miyorlarsa,yasapatentilisanslayacakşekildefederalkuruluşlara“hareketetme”hakkıverir.Buhükmündeidariveadlitemyizprosedürlerivardır,


amagüçhalabirfederalfonkuruluşununelindedir.2

Bayh-DoleYasasınıngeçmesiABDpolitikasınındahagüçlüfikrimül-kiyethaklarınadoğrudahakapsamlıkayışınınbirparçasıidi.3Butürpo-litikagirişimlerininenönemlileriarasında1982yılındaFederalYargıiçinABDTemyizMahkemesi’ninkurulmasıoldu.Bumahkemefederalyargı-dapatentdavalarınınsontemyizmahkemesiolarakhizmetetmeküzerekuruldu,kısasüresonrapatentsahiplerihaklarınıngüçlübirsavunucusuoldu.4AncaktemyizmahkemesininkurulmasındanbileönceDiamondv.Chakrabartyhakkında1980yılındakiABDYüksekMahkemesikararıyenibiyoteknolojiendüstrisindekapsamlıbirpatentingeçerliliğinionaylamış-tı,böylecebusektördekibuluşlarınpatentlenmesinivelisanslamasınıko-laylaştırdı.Dolayısıylayasanınetkilerini fikrimülkiyethaklarıkonusundaAmerikanpolitikasınınbubüyükdeğişimibağlamındagörmekgerekir.

Bayh-Dole Yasası’nın EtkileriPekçokakademisyenBayh-DoleYasası’nın1980’denbuyanaüniversitele-rinpatentlemevelisanslamasınınartışındakirolünübelgelemişlerdir(Hen-derson,JaffeveTrajtenberg1998).Amabunundoğrusu,ABDüniversi-tepatentlemetarihindebirinciaşamadeğilsonuncuaşamanınbaşlatıcısıolmasıdır. Bu son aşama, 1970’lerden önce birçokABDüniversitesininpatentlemeyledoğrudanilgilenmeisteksizliklerininaksine,patentlemevelisansfaaliyetlerininyönetiminedoğrudankatılımlarınınartışıylakarakte-rizedir.Bayh-DoleYasası’nınetkilerinidiğeretkilerdenayıramadığımızıakıldatu-tarak,ABDüniversitepatentlemesi1980yılındanbuyananasıldeğişmiş-tir?Üniversiteler1963yılındayüzde0,3’denazolanpatentlemepaylarını1999’dayaklaşıkyüzde4’eçıkardılar,amabupayınbüyümehızı1980’densonra değil, önce hızlanmaya başladı. İlgi çekici bir başka konu üniver-site patentlerinin teknolojik alanlara göre, yasanın geçişinden önceki vesonrakidağılımlarıdır.Biyotıpdışıalanlardakiüniversitepatentleri1968-70döneminden1978-80döneminekadaryüzde90arttı,amabiyotıppatent-

2 1997’de,CellPro,Ulusal SağlıkEnstitüsünü,haklar vekemik iliği kökhücre teknolojisiyle ilgili genişistemlerleilgilibirpatentiJohnsHopkinsÜniversitesindenlisanslamayazorlamakiçinçalıştı,dahasonraBaxterHealthcaretarafındanbirpatentlisanslandı.CellPro’’nundilekçesireddedildivefirmasonundaiflasetti(Bar-ShalomveCook-Deegan2002;McGareyveLevey1999).3Katz ve Ordover (1990)’a göre, 1980’lerde fikri mülkiyet haklarının güçlendirilmesi için ulusal veuluslararasıkorumaüzerineodaklanmışenaz14kongrekararıgeçti.FederalTemyizMahkemesi,önünegelen iddialarda vakaların yaklaşık yüzde 80’inde patent haklarının korunmasını onaylamıştır, federalmahkemeiçin1982öncesindekiyüzde30oranınagöreönemlibirartıştır.4 ABDyarıiletkenendüstrisipatentlerineABDFederalTemyizMahkemesi’ninetkilerininveilgilipolitikadönüşümlerininanaliziiçinbkn.HallveZiedonis(2001).


leriyüzde295arttı.BiyomedikaldisiplinlerintümakademikAr-Gefederalfinansmanıiçindekiartanpayı,biyomedikalbilimlerin1960’larve1970’ler-dekiönemliilerleyişivesanayininbiyomedikalaraştırmasonuçlarınayoğunilgisi,hepbirliktebudönemdeüniversitepatetlemesindekiartışıetkiledi.Patentlemevelisanslamafaaliyetlerdekiartış1970’lerdezatenoluştuğu

halde,Bayh-DoleYasasıüniversitelerde,bufaaliyetlerinyönetiminekatıl-madalgasıyarattı.ABDaraştırmaüniversitelerindepatentlemepayı1980öncesindekurumbaşına10patentiken1975–1980arasındayüzde85’denfazlaazaldı,1992’deyüzde65’denaşağıyaindi.Bununaksine,1980önce-sinindüşünyoğunluklupatentçileri(10’danazpatentalankurumlar)tümakademikpatentleriçindekipaylarını1981’dekiyüzde15’den1992’deyak-laşıkyüzde30’açıkarttılar.Ve1975–1980arasındapatentetkinliğiolma-yankurumlar1980’desıfırolantoplamakademikpatentpaylarını1992’deyüzde6’nınüzerineçıkardılar.Bayh-DoleYasasısonrasındaüniversitepa-tentlerininortalamaöneminindeğişimineaitanalizimiz,buişegirişendahaazdeneyimliüniversitelerinkanununkabulününhemenardındandahaazönemlipatentleraldığınıgösteriyor.Ancak,deneyimlikurumsalpatentçi-lerlepatentlerininkalitesiarasındakifark1980’larınsonlarındaazaldı.Bunokta önemlidir, çünkü patentleme stratejilerinin, özellikle üniversiteleraçısından,1980’lerinboyuncadahaseçicibiryaklaşımadoğrudeğiştiğinidüşündürüyor.Bazı araştırmaüniversitelerindepatentleme stratejilerininbirkezdahadeğişimgeçirmekteolduğugörülüyor.Buişegirenpekçokkurumunilkpatentleriningörecekalitedüşüklü-

ğünedairbubulgular,araştırmaüniversitelerinverimlilikölçüsüolarakpa-tentsayılarını(kendiveyaAr-Geharcamalarınagöre)kullanırkendikkatliolmagereğinidevurguluyor.Patentlerinkalitesiçokdeğişir:tıpkıakade-mikmakalelergibipekçokpatenthiçatıf almazvekimsetarafındanetkinkullanılmazveherhangibirpatentportföyünündeğerigenellikleçokazsayıdakipatentinhakimiyetindedir.Üniversitelerveya(dahadatartışmalı)üniversitelerleendüstriarasındakipatentverimlilikkarşılaştırması,örneğinpatentlerinatıf ağırlıklarıgibipatentkalitesineaitbazıdüzenlemeleriçer-melidir.5

Moweryvearkadaşlarının(2004)belirttiğibulgularColumbiaÜniversi-tesi,StanfordÜniversitesiveUCsistemininbrütlisanslamagelirlerininazsayıdakipatentinhakimiyetindeolduğunugösteriyor.Herüniversitedeeniyibeşpatentbrütlisanslamagelirlerininyüzde65’tenfazlasınıoluşturu-

5Dahagenelolarak,Ar-GebaşınaüretilenpatentlerindolarbazındayatırımınadaynanüniversitelervesanayiAr-Geyatırımlarımaliyet-etkililikkarşılaştırmalarıpolitikaiçintehlikelikılavuzlardır.ButürkarşılaştırmalararaştırmaüniversiteleriveendüstriyelAr-Geperformansının,farklısonuçlarverentamamlayıcıgörevleriolsabile,temeldefarklıyürüdüklerinigörmezdengelir.


yor.İlkbeşpatentesasolarakbiyomedikalbuluşlardır.Önemlibiyomedi-kalaraştırmaprogramıolmayanüniversitelerböyle“sayıkazandırıcı”pa-tentüretemezlervedolayısıyladüşükbrütgelireldeedebilirler.Teknolojilisanslamaofislerikurmanınveyürütmeninyüksekmaliyetleri(patentko-vuşturmavedavaileilgiliyasalgiderlerde)netkazançlarınıazaltmaktadır.UCsistemibile(buverininkapsadığızamandilimindedokuzyerleşke-

denoluşuyordu),Bayh-DoleYasası’nınsonrasındalisansgelirieldeetmedeöndegelenAmerikanüniversitelerindenbirisidir,lisanslamaetkinliklerin-denşaşırtıcı şekildeküçüknetgelirler aldılar.2001–2004mali yılların-da,UCsistemininortalamayıllıkbrütlisanslamagelirikabaca75milyonABD$’dı.AncakUCfaaliyetgiderlerinenetkatkı,teknolojilisanslamaofisivemucitöğretimüyesineyapılanödemelerçıkarılarakyapılanhesaplama,yıllıkortalama15milyonABD$’ınbirazüzerindedir.Bumiktar,UCsiste-minin3milyarABD$’denfazlaolanyıllıkaraştırmabütçesininküçükbirbölümünütemsileder(yüzde1’denaz).2001maliyılında(kapsamlıverininbulunduğuensonyıl)UCsistemininakademikaraştırmalarınınsanayifi-nansmanı,lisansaktivitesinebağlıortalamavenetkurumsalbrütgelirlerigölgedebırakarak,235millyonABD$olmuştur.6

Tabikigelirlerüniversite lisanslamafaaliyetleri içintekdürtüdeğildir.Diğerönemlinedenlerkendibuluşlarınıpatentlivelisanslıgörmekisteyenöğretimüyelerinitutma,üniversitebuluşlarınıticarileşmeyetransferetmevebölgeselveyaeyaletdüzeyindeekonomikkalkınmayıiçerir.Patentihlaliiddiaları karşısında gayriresmi “deneysel kullanım” savunmasını ortadankaldıran,FederalTemyizMahkemesi’nin2003tarihliMadeyv.Dukekara-rınınardındanbirbaşkaönemliiticigüçaraştırmayapmakiçinakademikbilimözgürlüğününkorunmasıdır.Ancak,patentlemevelisanslamaylailgi-libupotansiyelhedeflerdizisibazıyönetselzorluklaryaratır.Birincisi,buhedefler tamamenuyumludeğildir.Örneğin,bölgesel ekonomikkalkın-mayıdesteklemek,aktif olaraküniversitebölgesindebulunanfirmalariçinlisanslaradüşüktelif oranlarınınkabulünügerektirebilir.Böylece,tekno-lojilisanslamasıbuhedeflerarasındabazıdengeleriçerecektir.İkincisi,budengelereveyanısırabirçoküniversiteninteknolojilisanslamaofisinetge-lirlerininnispetenmütevazıçaptaolduğununkanıtlarınarağmen,teknolojilisanslamagörevlilerinin(JensenveThursby2001)yaptığısonbirankette,anketekatılanlarfaaliyetlerininenönemliamacınınlisanslamagelirleriol-duğunubelirtmişlerdir.

6Dahafazlabilgiiçinbkn.http://www.ucop.edu/research/publications/pdf/resfund01.pdf


Üniversite-Sanayi İlişkilerinde 1995 Yılından Bu Yana Gelişmeler1995’tenbuyanaABDüniversitelerininsanayiileolanilişkilerininyöneti-mipekçokbakımdandeğişti.Çoksayıdaüniversiteöğretimüyesiicatların-danistifadeetmearacıolaraklisansfirmalarındakendiyatırımhisseleriniartırdılar.Bunaekolarak,öndegelenABDaraştırmaüniversitelerininbir-çoğu,sanayiiledahafazlailişki(veakademikaraştırmayadestek)ağınınbirparçasıolaraklisanslamayadahafazlaönemvererek,teknolojilisanslamapolitikalarınıgözdengeçirdiler.Sonuçolarak,bazıbüyükABDfirmaları,ABDüniversitelerinin fikrimülkiyet ve teknoloji lisanslamapolitikaları-na,birçokAmerikanüniversitesininpolitikalarındadahadadeğişikliğeyolaçangüçlüeleştirilerdilegetirdiler.

Lisanslara Üniversitelerin Sermaye Yatırımları Pek çokABDüniver-sitesininpatentlemeve lisanslamafaaliyetlerininyönetimindeönemlibirgelişme1990’larboyuncaküçükşirketlisanslarındahissealımınıartırma-larıoldu.Üniversitelisanslamagörevlileri,pekçokdurumda,hissepozis-yonlarının tekbaşınabir lisansanlaşmasınagöre,özellikleaznakit akışıolanküçükbirfirmada,dahabüyükbirpotansiyelsağlayabileceğineinanır.Başlangıç ruhsatlarının kısıtlımali kaynakları üniversitelerin lisansücretiveyadiğer açıködemeler yerine sermayehisselerini kabul edebileceklerianlamınadagelir.ÜniversitesiTeknolojiYöneticileriBirliği(AUTM2003)2002maliyılanketinegöre,oyılmüzakereedilen443ruhsatınlisansverenüniversiteyelisanssahibişirketinhissesenedibağışınıiçermektedir.Bu443lisanstan 313 tanesi, özellikle üniversite buluşlarını ticarileştirmek üzerekurulanyenişirketlerlemüzakereedildi.Hissesenediolan443ruhsat2001maliyılıboyuncayaklaşık52artışgösteriyordu.İlginçbirşekilde,mevcutküçükfirmalarilegörüşülmüşhissesenetlilisanspayı2002boyuncayak-laşıküçekatlandı(43’ten130’a),araştırmaanalizleriningösterdiğibuartışküçükfirmaruhsatlarıüzerindekimalibaskınıngöstergesiolarakyorum-landı.

MIT, Stanford ve UC Berkeley’deki Gelişmeler MassachusettsTeknolojiEnstitüsü(MIT),StanfordveUCBerkeleybirdiziortaközelliğesahiptir.HepsininABD’deeniyibeşarasınagirenmühendislikfakülteleri,hepsininfizikselbilimlerdegüçlüaraştırmayetenekleriveöğretimüyelerininuzunonaylıpatentlerivardır.Ayrıcatümünün,20.yüzyılauzanan,kuzeyKali-forniyavedoğuMassachusetts’debölgeselbilgiteknolojisi,elektronikvebiyomedikalsanayikomplekslerininbüyümesinekatkıdabulunmuş,sanayiileişbirliğinedayalıbirgeçmişivardır.Buüçkurumarasındaönemlifarklılıklardabulunur.SadeceStanford

ruhsatlıbuluşlarınönemlibirkaynağıolanaraştırmayoğuntıpfakültesine


sahiptir.Buüniversite1979’tenberipatentlemeveruhsatlamayıdoğrudanyönetiyor,dahaöncebufaaliyetleriçinResearchCorporation’ıkulanıyor-du.MITbenzerşekilde,ResearchCorporation’abelbağlamayı1960’larınbaşlarında,kısmenlisanslamapolitikasıkonusundaanlaşmazlıklarsonucuolarak,azalttı(bakınızMoweryveSampat2001)ve1960’larınsonlarındanbaşlayarakpatentlemeve lisans faaliyetlerinikendiTeknolojiLisanslamaOfisiüzerindenyürüttü.UCsistemipatentlemevelisanslamayı1940’lar-danberiyürütüyor,amatümsisteminTeknolojiTransferOfisi’ni1970’ler-degüçlendirdivegenişletti.UCBerkeley1990’danberiyerleşkedüzeyindeteknolojilisanslamasıyürütüyorveburasıpatentlemevelisansfaaliyetleri-nisorumluluğunusistemçapındakiofislepaylaşıyor.Üçüniversiteninhepsininsanayiileişbirliğinidüzenleyenbirdizifark-

lı programları vardır.Örneğin, üç üniversiteninmühendislik fakülteleri,şirket çalışanlarına araştırmalardaki ilerlemeleri gözden geçirme, yerleş-ke laboratuvarlarınaziyaretvearaştırmacılarladüzenli toplantılar yapmaolanağı verecek şekilde ücretli olarak şirketlere üyelik sunan endüstriyelbütünleşmeprogramlarıyürütürler.Buprogramlarayrıca,programınyapı-sınaveşirketinödediğiyıllıkücretegöredeşirketçalışanlarınageçiciolarakakademikaraştırmateislerindeçalışmafırsatıdaiçerir.

Şekil 10.1. Sanayi Destekli Ar-Ge Payı: MIT, Stanford ve Berkeley, 2003 Mali Yılı

Kaynak: http://www.nsf.gov/statistics/nsf05320/tables/table29.xls.

Her üç üniversite sanayi şirketlerine bireysel öğretim üyesi araştırmaprojelerinidesteklemekiçindefırsatverir.Ancak,ilgiçekiciolarak,sanayidestekliaraştırmadüzeylerikabacabenzerbütçeleriolanüçkurumarasın-


daönemlifarklılıkgösterir(2003maliyılındaMIT486milyonABD$,UCBerkeley507milyonABD$veStanford603milyonABD$).Şekil10.1’degörüleceğigibi2003mali yılında sanayikaynaklarıMITyerleşkearaştır-malarının yüzde 16’sını karşıladı –tümABDüniversiteleri ortalamasınınikikatındanfazla (kabacayüzde7,4)–amaUCBerkeley(yüzde4,4)veStanford(yüzde5,2)araştırmabütçelerininbirölçüdedahaküçükkısmınıoluşturdu.Buluşaçıklamalarıvelisanslamafaaliyetlerineaitekkarşılaştırmalıveri

rakamları şekil 10.2, 10.3 ve 10.4’te sunulmaktadır. UC Berkeley ile ikiözelaraştırmaüniversitesiMITveStanfordarasındakifarklarçarpıcıdır.Brütlisanslamageliri(maliyıl2000ve2001’deMITveStanfordlisansla-maofislerininnakitsermayeyatırımlarınıiçerir)7MITveStanford’daUCBerkeley’egöreönemliölçüdeyüksektir.

Şekil 10.2. Lisanslama Brüt Telif Hakları, 2000-04 Mali Yılları

Kaynaklar: MIT: http://web.mit.edu/tlo/www/about/office_statistics.html; Stanford Üniversitesi: http://otl.stanford. edu/about/resources.html; Kaliforniya Üniversitesi Berkeley: http://www.ucop.edu/ott/genre-sources/annualrpts.html.

Aslında, UC Berkeley Teknoloji Lisanslama Ofisi faaliyetleri 2001 –2004maliyıllarında,faaliyetgiderlerivemucitlereyapılanödemelerkesil-

7Her üç üniversitenin teknoloji lisanslama programlarına yenilikçi şirket ruhsatlamada, patent takipmaliyetleriveyalisansücretiyerinehissekabuletmeizniverilir.SadeceStanford,lisanslamadaaldığıhisseişlemlerinininyıllıksayısınıbildirir.2000ve2001maliyıllarında,MIT’inhissebazlıkazancı14.5milyonABD$ve55.6milyonABD$(Şekil10.2’deaçıklananveriler içinde)gerçekleşmiştir.StanfordTeknolojiLisanslamaOfisi2001maliyılında2.1milyonABD$ve2005maliyılında336milyonABD$hisseseneditabanlıkâraçıkladı(bubeklenmedikkazançGoogle’dakihissesininsatışıileilişkilidir).


ditensonrayerleşkeye1milyonABDdolarındanbirazdahafazlaortalamayıllıknetgelirgetirdi.BufarklarınbazılarıUCBerkeleyTeknolojiLisanslamaOfisinindaha

yakın tarihlerde kurulmuş olmasını ve diğer iki üniversitenin ofislerinegöre patent ve lisanslamaportföyünün küçükolduğunu gösteriyor (UCBerkeleyofisinin1990’dakurulmasındanöncekipatentlerleilgililisansla-ma geliri tüm sistemin lisanslama ofisine gidiyordu).Ama şekil 10.3 ve10.4’de görülüyor ki yıllıkbuluş sayısı açıklamaları ve lisanslama sözleş-melerideMITveStanford’daUCBerkeley’dençokdahayüksektir,budaUCBerkeleyilediğerikikurumarasındalisanslamagelirlerindekibüyükfarkın zaman geçtikçe kaybolma olasılığı olmadığını düşündürüyor. UCBerkeley’depatentlemeve lisanslamanınkurumsalmaliyararıpozitif deolsamütevazıdırveMITveyaStanford’agidenegöreçokdahaazdır.YinedesadeceStanford’un2001’den2004’ekadarortalamabrütlisanslamage-liri2003maliyılısanayidenfonlananaraştırmalardanyüksektir.8

Şekil 10.3. Yıllık Buluş Açıklamaları, 2000-04 Mali Yılları

Kaynaklar: MIT: http://web.mit.edu/tlo/www/about/office_statistics.html; Stanford Üniversitesi: http://otl.stanford. edu/about/resources.html; Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley: http://www.ucop.edu/ott/genresources/annualrpts.html.

8UlusalBilimVakfıverilerigösteriyorki2003maliyılı içindesanayitarafındanfinanseedilenaraştırmaStanford’da31milyonABDdoları,UCBerkeley’de22milyonABDdolarıveMIT’de81milyonABDdolarıoldu.(http://www.nsf.gov/statistics/nsf05320/tables/table29.xls)


Şekil 10.4. Lisans anlaşmaları, 2000-04 Mali Yılları

Kaynaklar: MIT: http://web.mit.edu/tlo/www/about/office_statistics.html; Stanford Üniversitesi: http://otl.stanford. edu/about/resources.html; Kaliforniya Ünivesritesi, Berkeley: http://www.ucop.edu/ott/genresources/annualrpts.html.,

Herüçüniversiteninpatentlemeve lisanslama faaliyetlerinetkurum-salgelirbazındakârlıolmaklaberaber,herüçüdelisanslamafaaliyetleriniartıksanayiiledahayakınaraştırmailişkileriniteşvikedicidahakapsamlıprogramlaradestekolacakşekildeyürütüyorlar.Örneğin,StanfordTekno-lojiLisanslamaOfisimüdürü,aynızamandaüniversiteninsanayidestekliaraştırmaanlaşmalarınıyürütenEndüstriSözleşmelerDairesini,yanısıra,araştırmaaraçlarıvemalzemeleriaraştırmacılarıarasındakitransferiyürü-tenmalzemetransferianlaşmalarınıdayönetiyor.Yerleşkearaştırmalarınıdestekleyensanayişirketleribuaraştırmalarınsonuçlarınınlisanslarını(te-lif ücretsizlisans)alabilirler.Lisansgelirlerinimaksimizeetmeklesanayiaraştırma finansmanıelde

etmekarasındakibenzerbirdengeleme2003yılındaUCBerkeley’deFikriMülkiyetveSanayiAraştırmaBirliğikuruluşundaaşikardırvebu,endüstriiledesteklenenaraştırmaanlaşmalarımüzakerelerinidenetlemeklegörevliolarakkurulmuşolanTeknolojiLisanslamaOfisivedahayeniolanSanayiİttifaklarıOfisiniiçinealmıştır.Dahaötesi,UCBerkeleylisanslamaofisi,diğerUCteknolojilisanslamaofisleriyleberaber,farklıaraştırmaalanların-dakipatentlerindeğerine(veolasılıklalisanslamagelirleri)görekurumlararasındaki farkları ortaya koyan yeni bir politika kurmuştur. 2000 yılın-daUCRektörlüğüelektrikmühendisliğivebilgisayarbilimlerindesanayisponsorluyerleşkearaştırmalarınıntelif ücretsizlisansmüzakerelerineyet-kiverdi.UCBerkeley’indiğerhedeflerinegöre,lisanslamagelirlerinebağlıolanönceliklerdeğişimininbirbaşkayansıması,düşükgelirliekonomilerde


satılanicatlarıntelif ücretsizlisansmüzakereleriniyapansosyalsorumlu-luklisanslamagirişimidir.9

Bukaymalarınlisanslamastratejisivepolitikasındakiekonomikönemi-nideğerlendirmekgüçtür,uygulamasıdasorunlaryaratır.Çokazsayıdakiakademiklaboratuvararaştırmafaaliyetlerinifinansmankaynaklarınagöretamanlamıylaayırır.Butüraraştırmalarınbüyükçoğunluğufederalhükü-mettarafındanfinanseedilir.Lisanslamakoşullarınıfinansmankaynağınagöre farklılaştırmaya çalışanpolitikalarmümkünolmayabilir.Benzer şe-kilde,lisanslamakoşullarıfarklılıklarınısonkullanıcıpiyasasınınözellikle-rinegöreteşviketmepolitikalarınıgeliştirmekveuygulamak,hemyüksekhemdüşükgelirlipazarlarahizmetverenpekçokbuluşiçingüçolacaktır.Bununlabirlikte,bugirişimlerhemStanfordhemUCBerkeleyteknolojilisanslamaofisleriyerleşkeyöneticilerinesanayiiledahagenişbirdiziilişkiiçinsorumlulukverilmesiylebirlikte,öndegelenakademiklisanslayıcılarınbilekenditeknolojitransferstratejilerinindengeyönetimindedahafarklıyaklaşımgeliştirdiklerinidüşündürüyor.

ABD Üniversite Lisans Politikaları ve Uygulamalarına Sanayi Eleştirisi

1980’denbuyana,ABDüniversitepatentlemeve (hattadahabüyüköl-çüde) lisanslamasının artışı, patentlerin önemli ekonomik değer taşıdığıbiyomedikalbilimlerinegemenliğindedirveönemliticariyeniliğiolan(ör-neğin, yenibir farmasötikürün)patent sayısı enformasyon teknolojilerigibi alanlardaki ticari yeniliklerden genellikle azdır. Sistematik olmayankanıtlar,biyotıpdışındakibazı alanlardapekçoküniversiteninpatent li-sanslamasındangelireldeetmeçabalarının, sanayi ile işbirliğinikolaylaş-tırıcıdeğilsürtünmekaynağıolduğunudüşündürüyor.ABDüniversiteleriileuzunzamandıryakınaraştırmaişbirliğiyapmışbirşirketolanHewlettPackard’danDr.R.StanleyWilliamsABDSenatosuTicaretKomitesininBilim,TeknolojiveUzayAltKomitesindekiifadesindekiifadesindeşunubelirtmiştir.

9BelirtmemizgerekenbaşkabirgirişimUCBerkeleykampüsündeNovartisŞirketiveyerleşkeninBitkiveMikrobiyalBiyolojiBölümüarasında1998tarihliaraştırmaanlaşmasıdır.AnlaşmabeşyıllıkbirsüreiçindebölümünaraştırmalarınıdesteklemekiçinABDNovartis’in25milyon$katkısınıkapsıyordu.Bunakarşılık,Novartis’e tüm bölümlerin buluşlarının sonuçlarını gözden geçirmek ve bu sonuçları bölüm araştırmafonundaki tüm hissesiyle orantılı olacak şekilde (kabaca üçte biri) lisans anlaşması için bir müzakereyapabilme seçeneği tanındı. Girişim, kısmen müzakeredeki aşırı gizlilik ve duyurulmasının yerleşkeyöneticileritarafındankötüyürütülmesiveNovartis’insözleşmeyiyenilememesinedeniyle,tartışmalıidi.Lisansmüzakerelerindurumubelirsizolmasınarağmenfirma2002yılıitibariyle,bölümsonuçlarınınikisiüzerindeopsiyonununuyerinegetirdi.BuprojeçevresindekitartışmalargözönünealındığındabenzerbirşeyinyakıngelecekteUCBerkeleyyetkilileritarafındanmüzakereedilmesiolasıgörünmemektedir.


Amerikanüniversiteleri,büyükölçüdearaştırmaiçinfederalfonek-sikliğininsonucuolarak,şirketlerdenalınanfonlarıyükseltmegirişim-lerindesondereceagresif oldular....ABDmerkezlibüyükşirketlerbudurumdanöylesineumutsuzvebıkkınki, şimdiartık,çokdahaolumlu fikrimülkiyet hakkı koşulları teklif etmeye daha istekli ya-bancıüniversitelerle,özellikleFransa,RusyaveÇin’deki seçkinku-rumlarlaçalışıyorlar.(Eylül17,2002;http://www.memagazine.org/contents/current/webonly/webex319.html).

BiyomedikalalandaUlusalSağlıkEnstitüleribaşkanlığıAraştırmaAraç-larıÇalışmaGrubu,raporundaşunlarıdilegetirdi:

Eğer konuştuğumuz hemen hemen her özel firmanın anlaştığı birnoktavarsa,üniversiteleraraştırmaaraçlarınaerişiminadilşartlarıko-nusundakendilerininaraçlarıalanveyaihraçedenolupolmadıklarınagöreçelişkilipozisyonlaralıyorlar.Firmalar,defalarcabizeüniversi-telerinbaşkalarınınürettiğiaraçlaraerişmekistediklerinde“üniversitekeplerini giydiklerini”, ama firmalara kendilerinin araçlarına erişimverecek anlaşmalara girdiklerinde ise aynı tür kısıtlamaları empozeettiklerindenşikayetediyorlar.Küçükbirbiyoteknolojifirmasınınbiravukatının dediği gibi, “Üniversiteler her iki yolu da istiyor.Kenditeknolojilerini lisanslayacakları zaman ticari kuruluş, amabaşkaları-nıngeliştirdiğiteknolojiyeerişmeyesırageliceakademikortamolmakistiyorlar. . . . .Bunlarküçükşirketlerinyollarınadaaynızorluklarıçıkartıyorlar.”(NIH,1998,15)

Dahakapsamlı (vemuhtemelenabartılı)birdeğerlendirmeUlusalBi-limlerAkademisi’nde2003’tedüzenlenenkonferanstaHükümet-Üniversi-te-SanayiAraştırmaYuvarlakMasası(GUIRR)tarafındansunuldu:

Üniversitelerin fikrimülkiyethakkınızırhlakorumayaalmayaklaşımı,lisanslamafaaliyetininkendidarsınırlarıiçindebile,azalankazançlarıkârlıhalegetirecekgibigörünüyor....fikrimülkiyetiçingerekliolanyasalgörüşmeler–kienindesonundayararsızolacaktır;zahmetlidir,bireyselleştirilmiştir,üniversitelerveşirketlerarasındaayrıayrıpazar-lığıyapılmıştır.Açıkyasalgörüşmeleryürütülenaraştırmaprojesinintoplammaliyetinden daha fazlasına kolaylıkla mal olabilir ve/veyaşirket izlenen teknolojiye ilgi duyduğunda zamangeçmişolabilir…Özetle,üniversiteninyarattığıfikrimülkiyetingerçekdeğerindekibe-lirsizlikkavgacıkültürledebirleştiğinde,ABD’deüniversitesanayiişilişkisini–geçmiştelisansüstüeğitimebüyükkatkıdabulunmuştu–pahalıveneredeysesürdürülemezyapmıştır(GUIRR2003,2).


Bukritikyorumlarbüyüksanayişirketleriyle(çoğuenformasyontekno-lojilerisektöründedir)ABDaraştırmaüniversiteleriarasındafikrimülkiyethaklarıvepolitikalarıvelisanslamayönergeleriüzerindeönemlitartışma-larıtetiklemiştir.Aralık2005’tedörtbüyükenformasyonteknolojifirması(Cisco,HewlettPackard,IBMveIntel)veyediüniversite(AustinCarnegieMellonÜniversitesi,GeorgiaTeknolojiEnstitüsü,RensselaerPoliteknikEnstitüsü,StanfordÜniversitesi,UCBerkeley,Urbana-ChampaignIllinoisÜniversitesiveAustin’dekiTexasÜniversitesi)açık-kaynakyazılımortakaraştırmalarıüzerinde,sanayifirmalarıtarafındanfinanseedilenortakça-lışmasonuçlarınınserbestyaygınlaştırılmasınıvurgulayanişbirliğianlaşma-sının ilkeler bildirisinde anlaştılar.10Yukarıda bahsedilenGUIRRkonfe-ransısanayişirketlerini,EndüstriyelAraştırmaEnstitüsü’nü(büyükABDşirketlerininAr-Gedirektörlerinitemsilediyor)veÜniversitesiAraştırmaYöneticilerininUlusalKonferansı’nıiçinealanseritoplantılardanbiridir.Önemlimiktardabasınvebirazdapolitikayapıcılarındikkatiniçeken

gerilimlerinçoğuşirketlerveüniversitelerarasındakiilişkilerikapsar,aslın-dabazıaçılardan,büyükpatentportföyüolanşirketlerinekonomikçıkarla-rıçokdahaazsayıdapatentsahibiolanküçükyenilikçişirketlerininkindenfarklıolabilir.Dahaötesi,önemliçatışmalarbiyomedikalsektördışındakifirmalarıkapsarvebudaaslındabilgi teknolojisigibisektörlerdepatentdeğeriningenelliklebiyomedikaldendahadüşükolduğunugöstermektedir.Bununla birlikte,ABD sanayi firmaları veABD araştırma üniversiteleriarasındakiçekişmelervetartışmalar,üniversitelerinABDsanayisiileortakaraştırmaişbirliğinisürdürmeçabasında,patentlerindeğeriüzerineyeni-dendüşünmesineyolaçabilir.

Sonuç

ABDüniversitearaştırmasıvesanayidekiyenilikarasındauzunveyakınbir ilişkivardır.Aslında,organizesanayiaraştırmalarıveABDaraştırmaüniversiteleri,ikisibirlikte,19.yüzyılsonlarındaortayaçıktılarvekarmaşıkve interaktif bir ilişki geliştirdiler.ABDyükseköğretimaltyapısınınmaliözerklik, federal araştırma desteğiyle eyalet ve yerel kaynaklardan kamu

10 Açıkİşbirliğiİlkeleri(http://www.kauffman.org/pdf/open_collaboration_principles_12_05.pdf)şunukapsar: “ sadece tek tip resmi işbirliği, eğer uygunsa ve sponsorlu araştırma, konsorsyum ve diğer tipüniversite/ sanayiortaklıkları gibidiğermodeller ilebir aradaolacaksa sonuçların tescilli veyakamuyayaygın olması amaçlanmışsa kullanılabilir”. İlkeye göre, “ [Sanayi ve akademik araştırmacılar arasında]işbirliğiyleoluşturulan fikrimülkiyet ticariveakademikkullanıma,halkınhepsi tarafındanaçıkkaynaklıyazılım,yazılımilişkilisanayistandartları,yazılımbirlikteçalışabilirliği,ücretsizolarakveişbirliğitaraflarıncakabul edilebilen genel kullanıma açık diğer programlar için açık olmalıdır.” Bu ilkelerAğustos 2005’teKansasCityve IBM’inKauffmanVakfı tarafındanorganize edilenWashington,DC,Üniversite sanayi YenilikZirvesindedoğdu.Dahafazlabilgiiçinbkn.http://www.kauffman.org/items.cfm?itemID=662.


finansmanıvebüyükölçeğiharmanlayanalışılmadıkyapısı,üniversiteöğ-retimüyelerineveyöneticilerine,çalışmalarınıyerelvesosyalyararlarıolanaraştırma faaliyetlerine odaklamaları için güçlü teşvikler sağlamıştır. PekçokABDüniversitearaştırması,19.yüzyılsonlarıve20.yüzyılboyuncasadecetemelbilimsel ilkeler ile ilgiliolmaktançok,tarım,halksağlığıveendüstriyeodaklanmıştır.ABDüniversitelerigeçenyüzyılboyunca,enazındanileriaraştırmave

eğitimsağlayarakendüstriyelyeniliğeönemlikatkılardabulundular.Eğitimve araştırma arasındaki güçlü bağlar, bubilginin sanayi için transferi vediğerekonomiksektörleriçinetkilibirkanal(eğitilmişöğrencilerbiçimin-de)sunarken,sanayiveyatarımınsorunlarıiledeğişenbilimselaraştırmagündemiarasındakiyakınilişkiyisürdürdü.Bunaekolarak,mühendislikvetıpfakültelerindekipekçoküniversitearaştırmacısısanayi,tıpuygulamalarıvetarımdaaraştırmalarıkullananlarlavekendimezunlarıylayakınbağlarısürdürdüler.ABDüniversitelerininendüstriyelyeniliktekiönemlirolüde,özellikle1945sonrası,girişimcikapitalistler, yeni firmalarınhisse senedibazlıfinansmanıveakademivesanayiarasındayüksekişgücühareketliliğigibiüniversitedışındakietkenleredayanıyordu.1980Bayh-DoleYasasıABD’deüniversitesanayibağlantılarınıveilişki-

lerinidönüştürmedi,aksine,üniversitevesanayiaraştırmacılarıarasındakiişbirliğinidestekleyenuzunsüreli teşvikyapısınıvekısıtlamalarıdeğiştir-di.MIT,StanfordüniversitesiveUCBerkeleyörneklerindeolduğugibi,sanayi ile uzun araştırma bağları geçmişi olan üniversiteler önceliklerinipatentlemevelisanslamafaaliyetlerindentelif gelirininmaksimizeedilmesiötesinde,dahagenişyelpazelihedefleruyumsağlamayakaydırdılar.ABDsanayisindekibazıeleştirmenlerin,Bayh-DoleYasası’nınüniversitesana-yiişbirliğinebazısürtüşmelergetirdiğieleştirisiningünümüzdearaştırmaişbirliklerininuygunyönetimihakkındageniştartışmalarıtetiklediğigörü-lüyor.Öylegörünüyorki,yakıngelecekteABDaraştırmaüniversitelerivesanayisiarasındakiasırlıkbağlarınevrimseldoğasınıyansıtankurumaözelpolitikalardadahafazladeğişikliklerortayaçıkacak.

Kaynaklar

AUTM(Associationof UniversityTechnologyManagers).2003.TheAUTMLi-censing Survey:FY2002.Norwalk,CT:AUTM.

Bar-Shalom,Avital,andRobertCook-Deegan.2002.“PatentsandInnovationinCancerTherapeutics:LessonsfromCellPro.”MilbankQuarterly80(4):637-76.

Cohen,WesleyM.,RichardR.Nelson,andJohnP.Walsh.2002.“LinksandIm-pacts:TheInfluenceof PublicResearchonIndustrialR&D.”ManagementScience 48:1-23.


Cohen,WesleyM.,RichardFlorida,andRichardGoe.1994.“University-IndustryResearchCentersintheUnitedStates.”CenterforEconomicDevelopment,Carnegie-MellonUniversity,Pittsburgh,PA.

Cohen,WesleyM.,RichardFlorida,LuciaRandazzese,andJohnWalsh.1998.“IndustryandtheAcademy:UneasyPartnersintheCauseof TechnologicalAdvance.”In ChallengestotheResearchUniversity,ed.RogerNoll,171-99.Washington,DC:BrookingsInstitution.

Geiger,RogerL.1986.ToAdvanceKnowledge:TheGrowthof AmericanResearchUniversities,1900-1940.NewYork:OxfordUniversityPress..1993.ResearchandRelevantKnowledge:AmericanResearchUniversitiessinceWorld

WarII.NewYork:OxfordUniversityPress.GUIRR(GovernmentUniversityIndustryResearchRoundtable).1991.Industrial

PerspectivesonInnovationandInteractionswithUniversities.Washington,DC:NationalAcademyPress..2003.“BackgroundPaperArticulatingtheNeedforaNewApproachto

University-IndustryRelations.”http://www7.nationalacademies.org/guirr/Draft_Concept_Paper.pdf

Hall,BronwynH.,andRosemarieZiedonis.2001.“ThePatentParadoxRevisited:AnEmpiricalStudyof PatentingintheU.S.SemiconductorIndustry,1976-1995.”RANDJournalof Economics32:101-28.

Henderson,Rebecca,AdamB.Jaffe,andManuelTrajtenberg.1998.“UniversitiesasaSourceof CommercialTechnology:ADetailedAnalysisof UniversityPatenting,1965-88.”Reviewof EconomicsandStatistics80:119-27.

Jensen,Richard,andMarieThursby.2001.“ProofsandPrototypesforSale:TheLicensingof UniversityInventions.”AmericanEconomicReview91:240-58.

Katz,MichaelL.,andJanuszA.Ordover.1990.“R&DCompetitionandCoop-eration.”BrookingsPapersonEconomicActivity:Microeconomics137-92.

Levin,RichardC.,AlvinK.Klevorick,RichardR.Nelson,andSidneyG.Winter.1987.“AppropriatingtheReturnsfromIndustrialResearchandDevelopment.”BrookingsPapersonEconomicActivity3:783-820.

Mansfield,Edwin.1991.“AcademicResearchandIndustrialInnovations.”ResearchPolicy20:1-12.

McGarey,BarbaraM.,andAnnetteC.Levey.1999.“Patents,Products,andPublicHealth:AnAnalysisof theCellProMarch-InPetition.”BerkeleyTechnologyLawJournal14:1095-116.

Mowery,DavidC.,RichardR.Nelson,BhavenN.Sampat,andArvidsA.Ziedonis.2004.“IvoryTower”andIndustrialInnovation:University-IndustryTechnologyTransferbeforeandaftertheBayh-DoleAct.PaloAlto:StanfordUniversityPress.

Mowery,DavidC.,andBhavenN.Sampat.2001.“PatentingandLicensingUni-versityInventions:LessonsfromtheHistoryof theResearchCorporation.”IndustrialandCorporateChange10:317-55.


NationalScienceBoard.2006.ScienceandEngineeringIndicators2006.Washington,DC:U.S.GovernmentPrintingOffice.

NIH(NationalInstitutesof Health).1998.“Reportof theWorkingGrouponResearchTools.”http://www.nih.gov/news/researchtools/.

Rai,Arti,andRebeccaEisenberg.2003.„Bayh-DoleReformandtheProgressof Biomedicine.“AmericanScientist91:52-59.

Trow,Martin1979.“Aspectsof DiversityinAmericanHigherEducation.”InOntheMakingof Americans,ed.HerbertGans,271-90.Philadelphia:Universityof PennsylvaniaPress..1991.“AmericanHigherEducation:‘Exceptional’orJustDifferent.”InIs

AmericaDifferent?ANewLookatAmericanExceptionalism,ed.ByronE.Shafer,138-86.NewYork:OxfordUniversityPress.

Üniversitelerin Üniversite Sanayi İşbirliği Bağlantılı Politikaları

KISIM III

B Ö L Ü M 1 1

Bilgi Transferi İçin Araştırma Üniversiteleri Kurulması

Çin Örneği

WeipingWu

Esasolaraksanayileşmişülkelerdekiaraştırmalargösteriyorki,araştırmaodaklıüniversitelerdoğrudançeşitlibağlantılarüzerindenvebecerilersağ-layarakvedolaylıolarakdışsallıkyoluylaşirketlereyardımedebilir.Buüni-versitelerulusalkalkınmayakatkıdabulunur.Pekçokönemlidurumlarda,metropolbölgelerdedinamiksanayigruplarınaönemliyapı taşlarısağla-mışlardır.1980’lerinbaşlarındanberi,ülkeninBatı’yıyakalamahamlesiylebirlikte,araştırmaveyenilikyeteneklerinigüçlendirmeyeyönelikstrateji-lerÇin’inkalkınmapolitikasıiçindedahamerkezibirkonumişgaletmeyebaşladı.Önemlibirdeğişiklik,özelliklemerkezihükümetindahafazlafonsağladığıseçkinkurumlardaolmaküzere,üniversiteyedayalıaraştırmaveticarileştirmeninteşvikedilmesiolmuştur.Bu bölümün birincil amacı Çin’in iki seçkin üniversitesinin – Fudan

Üniversitesi ve ShanghaiJiaoTongÜniversitesi(SJTU)–ekonomiyekat-kısınıvesanayiveyerelekonomiyleetkileşimleriniincelemektir.Çin’ineniyiveeski,Shanghai’ındaeniyiüniversiteleriarasındasıralananFudanveSJTUdahagüçlüşekildearaştırmayaodaklıolmayadoğrukaymaktadırlar.

175


BuüniversitelerMilliEğitimBakanlığı(MOE)veŞangayyerelyönetimininortakfinansmanıile,dünyaçapındaüniversitelergeliştirmeulusalprogra-mınaseçilenseçkinüniversitelerarasındayeralıyorlar.Bubölümikiüni-versitetarafındanyürütülenaraştırmalarınölçek,yapıvedisiplineryayılımvearaştırmailgileriningelişiminianlatıyor.Bölüm,üniversitelerinişletme-lervearaştırmaarasındakibağlarıgüçlendirmekiçin,yerelveuluslararasıişbirlikliağlarıngelişiminihangiboyuttavehangikoşullardateşvikettiğinianalizedecek.Üniversitelerde,üniversitelerinyerelekonomiyedahafazlaangajeolmasınısağlayanönemlikurumsaldeğişiklikleriveyerelveulusaldüzeydekipolitikadeğişikliklerinideinceleyecek.Araştırmaveyenilikteüniversitelerinrolü,ABD,kıtaAvrupaveJapon-

ya’dakifarklıdeneyimlerlegösterildiğigibi,genellikleulusalyenilikdizgesitarafındanbiçimlendirilir.BirleşikDevletlerdekihemkamuüniversitelerihemözelüniversitelerteknolojikgelişmevesanayiperformansınakatkıdabulunanaraştırmalarınyürütülmesindeuzunsüreönemliroloynamışlar-dır(MoweryveRosenberg1993;Owen-Smithvediğerleri2002).Araştır-maüniversitelerivesanayisektörüarasındafarklıarayüzlervardır.Aksine,kıtaAvrupasındakiüniversite sanayi ilişkileri (belkiAlmanyahariç),bazıülkelerdeöğretimüyelerininticariişbirliğinegirmelerineyasalengellervediğerlerindeakademininticaretleilişkisinekültürelbiaslarçıkartmıştır.An-cak 1980’lerin sonlarından bu yana, dikkatler teknoloji politikalarına veakademikteknolojitransferinekaydı(Owen-Smithveark.2002;Poyago-Theotoky,BeathveSiegel2002).Japonya’dasanayifirmalarıkurumiçiye-niliksüreciylebirleşmeeğilimindelersede,genişleyenekonomikdurgunlukveanahtarsektörlerdedüşükrekabetkaygıları,bilimselaraştırmauygula-malarınınekonomikyenidencanlanmayıteşvikedeceğinedairgeçmiştekibeklentileri artırdı. Günümüzde, özellikle potansiyel ticari uygulamalarıolacakuzunvadeli üniversite araştırmalarınadoğrubir kaymavar (Etz-kowitzveark.2000;Kodama2005).Araştırmalar ayrıca gösteriyor ki, ticari bağlantılar kurmanınüniversi-

te içindeönemliönemlikurumsalyapı taşlarıvardır.Üniversite lisansla-masındakibüyümebirincilolarak,öğretimüyesininaraştırma ilgisindekideğişimden değil, üniversite yönetiminin girişimci eğiliminden kaynakalır (Thursby and Thursby 2004).Üniversite yönetimi, lisanslama gelir-lerinin paylaşımı için üniversite çapında politikalar oluşturarak teknolojitransferofisiteşvikleriniveöğretimüyelerinietkileyebilir.AmerikaBirle-şikDevleri’neaitkanıtlarüniversite lisanslamadavranışdeğişikliklerinin,lisanslamafaaliyetlerindekidalgalanmanınsorumlusuolduğunugösteriyor(Poyago-Theotoky,BeathveSiegel2002;ThursbyveThursby2004).Birteknopark ile resmi ilişki bir üniversitenindaha fazla patent üretmesine

177Bilgi Transferi İçin Araştırma Üniversiteleri Kurulması: Çin Örneği

sağlar ve daha kolay doktora öğrencileri almasına ve seçkin bilim insa-nıistihdametmesineolanakverir(Link,ScottveSiegel2003).Üniversitebuluşlarınınçoğuembriyoniktir;bunedenlebaşarılıticarileştirmeöğretimüyelerinindahadagelişmeyeciddiderecedekatılımınabağlıdır.Öğretimüyesikatılımınınbasitçearaştırmayıaçıklamanınçokötesinegitmesi,ruh-satsahiplerinitanımalarıvedahafazlagelişmeiçinruhsatsahipleriyleçalış-masıgerekir(JensenveThursby2001;ThursbyveThursby2004).

Çin’de Üniversiteye Dayalı Yeniliğin Teşviki İçin Ulusal ve Yerel Girişimler

Çin ulusal yenilik dizgesi 1979’dan beri köklü reform geçirmektedir.Önemlibüyükbilimveteknoloji(BT)programlarınınçoğu1980’lerinor-talarınınınüniversitelerüzerindeyaptığıönemlietkilerdensonrabaşladı.ProgramlarınçoğuBilimveTeknolojiBakanlığı (MOST) tarafındanyö-netilmektedir.Üniversitelerulusalaraştırmavegeliştirmenin(Ar-Ge)esasyürütücüleriolacakkenbugüntemelaraştırmayaodaklanmışikiprogramın–”Climbing”(dahasonra“973”)ve“863”–önemlioyucularıdır(bakınıztablo11.1)(HuveJefferson2004).Üniversiteler“863”projelerininyak-laşıküçtebiriniveUlusalDoğaBilimVakfı(ÇinBilimveTeknolojiEndüstrisi2000)’nındesteklediğiprojelerinüçteikiyeyakınınıyürütüyor.Amaüniver-siteler1995-2000yıllarıarasındasürekliolarakdiğerAr-Gekurumlarındandahaazharcamayaptılar,2,8milyarY’den6,4milyarY’eartışgösterdiler,budatoplamAr-Geharcamalarınınyüzde10’ununçokazüzeriydi(Hsi-ung2002). Shanghai’daüniversitelerinBilimveTeknoloji ilişkili faaliyetharcamaları(Ar-Geharcamalarınagöreçokdahagenişbirharcamakate-gorisi)2003’te2,76milyarY’e,ulaştı,budakenttoplamınınsadeceyüzde1,2’sidir(ShanghaiBilimveTeknolojikomisyonu,2004).1

1Aksine,özelteknolojiişletmeleri,2003yılındaŞangayBTharcamalarınınyüzde86’sınıoluşturmuştur.


Tablo 11.1. Çin Üniversite Araştırmaları Üzerinde Etkili Başlıca Ulusal Programlar

Program Kuruluş Başlama tarihi Ana odak

“863” Ulusal Yüksek Teknoloji Araştırma ve Geliştire Programı

MOST Mart 1986

Uluslararası rekabet gücünü artırmak ve yüksek teknoloji Ar-Ge genel yeteneğini geliştirmek (19 öncelikli)

Ulusal Temel Teknolojileri Ar-Ge Programı

MOST 1982

Temel sektörlerde önemli teknolojik ihtiyaçları karşılamak için Ar-Ge uygulamak

“973” Ulusal Temel Araştırma Programı MOST

MOSThaziran 1997 (1992’de başlatılan “Climbing” programı ile birlikte)

Ulusal stratejik hedefler doğrultusunda temel araştırmaları güçlendirmek (Tarım, enerji, bilgi, kaynak ve çevre, nüfus ve sağlık ve malzeme başta olmak üzere

Ar-GeAltyapı ve Tesis Geliştirme

MOST1984 (Ulusal Temel Laboratuvarlar Programı)

Ulusal Ana Laboratuarlar Gelişme Programı, Ulusal Temel Bilim Projeleri Programı ve Ulusal Mühendislik Teknolojisi Araştırma Merkezleri Geliştirme Programını yürütmek

Ulusal Doğa Bilimleri Vakfı

Ulusal Doğa Bilim-leri Vakfı

Şubat 1986Temel araştırma ve bazı uygulamalı araştırmaları teşvik ve finanse etmek

“211” MOE 1995

Genel kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi ve seçilmiş üniversitelerde ana disiplin alanları geliştirmek ve bir yükseköğrenim kamu hizmeti sistemi geliştirmek (3 ağ)

“985” MOE 1998 (birinci aşama) 2004 (ikinci aşama )

Çin’in en iyi üniversitelerini dünya çapında araştırma üniversitesine çevirmek

Kaynaklar: hsiung 2002; hu and Jeffrson 2004; Ma 2004; http://www.most.gov.cn/eng/programmes/programmes1.htm; http://program.most.gov.cn/; http://www.edu.cn/.

Merkezihükümet(esasenMOEüzerinden)reformöncesidönemdecid-diolarak ihmal edilmişolanüniversiteyedayalı araştırmayıdahada ileriteşviketmekiçinseçkinüniversiteleredahafazlafinansmansağlıyor(Hsi-ung2002;Ma2004;SuttmeierveCao1999).Önemlibirgirişim“Project211”dirveÇin’deüniversiteyerleşkelerindeinşaatveyeniakademikprog-


ramlargeliştirilmesiiçinönemlifinansmansağlamaktadır(Hsiung2002).DevletPlanlamaKomisyonu,MaliyeBakanlığı,MOEveeyalethükümet-leritarafındanortakdesteklenenbuprojedokuzuncukalkınmaplanısü-recinde(1996-2000)yaklaşık100kurumdanoluşanbirgrubuhedefliyor.HemFudanhemSJTU211 fonundandestek alanlardandır.MOE, 211Projesinin hemen ardından, Çin’in en iyi üniversitelerini dünya çapındaaraştırmaüniversitesineçevirmeyihedefleyenbirbaşkaülkeçapındaprojeolan“985”ibaşlattı.Seçilenkurumlar araştırmakapasitelerinivedisipli-neralanlarınıgenişletmekiçineyalethükümetlerinineşleşenfonlarıdahilönemlifinansmanaldıklarıiçin985tahsislerindesertrekabetyaşandı.Fu-danveSJTU985programının iki aşamasındada rekabette yinebaşarılıoldular.2

Dahagenişüniversitereformlarımüfredatgeliştirilmesi,öğretimüyesialımıveöğrencikapasitesiartımıiçinyoldadır.Tekrarlayanuzmanlaşmalarıönlemekiçindeğişikbakanlıklartarafındanişletilenokullarınbağlantılan-dırılmasıiçinçeşitligirişimlerbaşlatıldı.Üniversitelergereksizkonularıkal-dırmakvedahaesnek,disiplinlerarasıveamacauygunhalegetirmekiçinmüfredatlarını yeniliyorlar.YurtdışındanÇin’edönecekyetenekleri çek-mekveseçkinbilimadamlarıödüllendirmekiçinbirdiziagresif programtasarlandı;YüzYetenekProgramıveCheungKongBilimİnsanıProgramıbunun örnekleridir.Ayrıca, üniversite öğrenci kabulleri de ülke çapındaönemlimiktardaarttı.Buulusalprogramlarseçilmişüniversitelerinfinansmanınıvearaştırma

kapasitesini artırmakla beraber, üniversite sanayi ilişkilerine olan etkileridolaylıdır.Bubağlantılaradoğrudançaba2001’de,teknolojikkazanımlarınticarileştirilmesini teşviketmek içinDevletEkonomiveTicaretKomis-yonuveMOE’ninortakolarakaltıüniversitede(SJTUdahil)ilkteknolojitransfermerkezlerinikurmasıylageldi.3Belkidahaönemlisi,ticarileştirmeve sanayi ile ilişkilerin üniversitelerin temel görevi olupolmadığına dairateşlitartışmalarardından,2002yılındaMOE’dengelenveüniversiteişlet-meleriniteşvikedenaçıktalimatoldu.ButartışmalarbaşbakanyardımcısıLiLanqing’in altı genelgeyi onaylamasıyla öne çıktı.Wuhan’da profesörolarakpekçoküniversiteişletmesiniizlemişolanZhouJiyenieğitimbaka-

21999yılındabaşlayan“985”program’ınınbirinciaşması,sadecedokuzüniversiteyedestekverdi:PekinÜniversitesi,ÇinBilimveTeknolojiÜniversitesi,Fudan,HarbinSanayiÜniversitesi,NanjingÜniversitesi,QinghuaÜniversitesi,STJU,Xi’anJiaotongÜniversitesiveZhejiangÜniversitesi.2004yılındaikinciaşama34üniversiteyikapsamınaaldı(Ma,2004).3Altı üniversite şunlardır:Merkezi Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Doğu Çin Bilim ve TeknolojiÜniversitesi,QinghuaÜniversitesi, SichuanÜniversitesi, SJTU veXi’an JiaotongÜniversitesi. (http://www.edu.cn/20011122/3011306.shtml).


nıseçildiktensonra,tartışmalarıresmenkapatıldı(birFudanÜniversitesiyetkilisiyleözelgörüşme,14Haziran2005).Budurumüniversitelerinte-melüçbüyükmisyonununaraştırma,eğitimveticarileşmeolduğunutespitetmektedir.EnazındanMOE’ninbakışaçısındanaraştırmaveteknolojikyeniliklerüniversitelerinulusalveyerelekonomilerekatkıyaptığıkilitme-kanizmalarolarakgörülüyor(ÇinÜniversitesiTeknolojiTransferi,2002).4

Çin’insonreformlarıkapsamındaüniversitesanayibağlantıları ikige-nişkategoridekimekanizmaüzerindenkuruluyor(Zhang,2003).Birincisilisanslamaileteknolojitransferivedanışmanlık,ortakveyasözleşmeliAr-Geve teknoloji hizmetleri gibi diğerdüzenlemeler.BumekanizmaBatıüniversitelerininsanayiilişkilerinikurmasınabenziyor.İkincimekanizma,kihemenhemenÇin’eözgüolanüniversiteişletmeleridir(geniştanımıyla)vebunlarınyatırımcıvesahibiyatamamenüniversitelerdir,yadiğerkuru-luşlarortaklaşaişletilirlervesahipolurlaryadakısmenüniversiteyatırımı-dırlar(Ma2004;Zhang2003).Şubirgerçekkiüniversiteişletmelerigeleneğiöğrencileredeneyselöğ-

renmealanlarıolarak, istihdamyaratıcılarıolarakveüniversiteler içinekfinansmankaynağıolarakhizmetettikleri1950’lerinsonlarınauzanır.Şuvarki,öğretimüyesiaraştırmalarınınticarileşmesi1980ortalarındanson-raüniversiteişletmelerininkilitişlevioldu,amabugünbilebunlarınçoğuteknolojiişletmelerideğildir.İşletmelerticarileşmeyeekolarak,üniversitefaaliyetlerineekfinansmansağlamavefazlapersonelisoğurmayoluolarakdagörülüyor,çünküdevletüniversiteleriiştenpersonelçıkaramaz(Zhang,2003).Ancaküniversitetabanlıyenilikvegirişimciliğinyereletkisiyinedesınırlıdır.2001’deüniversite işletmelerininsadeceyaklaşıkyüzde40’ıBi-limveTeknolojiilişkilifaaliyetlerleuğraşıyordu(Ma,2004).Satışgelirleriülkeçapındakiyüksekteknolojiişletmelerininsadeceyüzde2,3’ünüoluş-turuyordu,butürgelirlerinhemenhemenyarısıBeijingveTsin-ghuaüni-versitelerinebağlıişletmelertarafındansağlanmıştır.Ulusaltahminegöreüniversitearaştırmaveyeniliğinyüzde10’uticarileştirilmiştir.(ÇinBilimveTeknolojiSanayisi,2000).

Fudan and SJTU’de Dünya Çapında Üniversiteler Kurulması ve Sanayi İlişkileri

FudanÜniversitesi ve SJTU için ilk adımlardan biri, bir dizi akademikprogramınkapsamlıolarakbirleştirilmesioldu.Fen(Fudan)vemühendis-likteki(SJTU)gelenekselgüçlerineekolarak,üniversitelermüfredatlarınıgenişleterekvediğerkurumlarlabirleşerek(özellikletıpfakülteleriyle)yeni

41993gibierkenbirtarihte,böylebirdurumMOEveMOSTtarafındanteşvikediliyordu(YangveXu2004),ancakancakbazıüniversiteyöneticilerinindirenişiylekarşılaştılar.


programlar kazandılar. Fudanmühendislik içine doğru küçük bir gedikaçtı,ShanghaiTıpÜniversitesiilebirleşerekönemliaraştırmagücüvekli-nikkapasiteyesahipbir tıpmerkeziyarattı.SJTUfende (özellikleuygu-lamalıolanlar) seçmeliprogramlargeliştirdivebeşeribilimler,hukukveişletmeokulları kurdu.Ayrıca, yerelbir tıpüniversitesi ilebirleştirilmesiumuduylabirtıpokulukurduvesonunda,Shanghai2numaralıTıpÜni-versitesini2005yazındaiçinealdı.Öğrenci sayılarındaki hızlı artış, özellikle master ve doktora derecesi

edinmek isteyenler, akademikbüyümeyeeşliketti.Her ikiüniversitede,Fudan’ınöğrencilerinbilimdallarınıdahaözgürceseçmevedeğiştirmele-rindeyürüttüğüöncülükle,öğrencilerinöğrenmevearaştırmayapmasınıgeliştirecekyeniyollararıyorlar.Buüniversitelerayrıcaeğitimveöğretimprogramlarınıyerelişgücününihtiyaçlarınısüreklieğitimprogramları,pro-fesyonelsertifikalarveuzaktanprogramlarlakarşılamayaçalıştılar.FudanveSJTU’nunaraştırmakapasiteleri,akademikgenişlemeveyanı

sıra ülke çapındaki (hatta dünya çapında) birinci sınıf öğretim üyelerinirekabetçimekanizmaylaişealmayaaçıkoluşlarıylaartmıştır.Açıkistihdammemnuniyet verici bir gelişmedir vebüyükolasılıkla akademikkalite veçeşitliliği artıracaktır, çünkü seçkin Çin üniversitelerinin çoğunda kendimezunlarınıişealmayönündederinkökleriolanbirgelenekvardır.Fenvemühendislikteuluslararasıtanınandergilerdevetoplantılardakiyayınlardaistikrarlıbirartışvar.FudanfendekigücüyleScienceCitationIndexEx-panded(SCIE)’dedahayüksekpuanalıyorvemühendisliğedoğruçeşit-liliğiyledeMühendislikDizininde(EI)umutvericisonuçlaralıyor.SJTU,mühendisliktekiayırtediciözelliğinedeniyle,EI’debelirgindahaiyigidiyorveSCIE’yehızlayetişiyor.Eldeki tümverileregöre,öğretimüyesibirazfazlaolmaklabirlikteSJTU2000’denberiaraştırmayayınlarındaveyerlipatentlerde önde gidiyor. SJTU’nun ulusal düzeydeki duruşu da önemliderecedegelişti.2001’deSCIE’deyedinci,EI’daikinciveISTP(IndextoScientificandTechnicalProceedings)’deüçüncüsıradayeraldıvepatenttetümÇinüniversiteleriarasındaikincioldu(SJTU2003).Araştırmaçıktılarındakigelişmeüniversiteyönetimlerininöğretimüyesi

araştırmaları ve yayınları için sağladığı daha güçlümali teşviklere bağla-nabilir.Dahaönemlisi, araştırmamotivasyonuöğretimüyelerineyapılanyıllıkdeğerlendirmeyöntemindengeliyor.ÖğretimüyeleriÇin’de1950’le-rinsonundabaşlatılankomünsistemaltındaolduğugibi,verilendersler,yayımlananaraştırmalarvenezaretedilenyükseklisansöğrencilerinikap-sayabilenyıllıkişyükükotalarınıdoldurmakzorundalar.Yüksekaraştırmaçıktısıolanlar,araştırmayadahaçokdeğerverilenABDüniversitelerindeolduğugibi,yayınlarıkolaycaeğitimyerinekoyabilirler.


FudanveSJTU,Çin’dekipekçokbaşarılıüniversitedeolduğugibi,gele-nekselteknolojitransferi(genellikleBilimveTeknolojibölümüveyaonabağlıunsur)veüniversiteişletmeleri(birüniversiteişletmeofisiveyagru-bu)yönetimiiçinayrıyönetimbirimlerikullanırlar.SJTU’nunüniversiteyebağlıveüniversiteninBTbölümüyleyakınçalışma içindeolan teknolojitransfermerkezi (ülkedekialtı tanedenbirisidir)etkinolarakbaştagelengöreviniyerinegetirmektedir.Bumerkez,firmalarla(Volkswagen,GeneralMotorsveBaoshanSteelgibi),işbirliğinedayalıilişkilergeliştirmekveveyerelyönetimkaynaklardaaraştırmafonuaramakiçinöğretimüyelerita-rafındanpatentlenenpazarlanabiliryeniliklerisaptamakamacıylaproaktif yaklaşımlar kullanıyor.Aslına bakarsak, SJTU için yerel yönetim fonlarıaraştırmaharcamalarıkaynağıolarakgiderekdahaönemliolurken(1996’dayüzde5’inbirazüzerindeyken,2000’denbuyanayüzde20’denfazla)dışfirmalardanfinansmanyüzde63’tenyüzde33’edüşmüştür(SJTU,çeşitliyıllar).SJTU’dakimerkez,TsinghuaÜniversitesi’ndekibenzerininaksine,üniversite işletmeleriyleuğraşmıyor.Merkezinkapsamaalanı,şubelerivebilgialışverişmerkezleriaracılığıylaShanghaiötesindeYangtzeNehrivePearlNehrideltalarınakadaruzanıyor.Lisanslamateknolojitransferindehenüzönemlibirmekanizmahaline

gelmedi. Bir SJTUmerkez yöneticisine göre bir üniversitenin tescil et-tirdiğitümpatentlerinsadeceyüzde10’upazarlanabilirdir(birSJTUgö-revlisiilekişiselgörüşme,Haziran14,2005).Busonucunenazındanikiaçıklamasıvar.Temelfikirruhsatlandıktansonraöğretimüyelerininerkenevreteknolojiüzerindeçalışmayadevametmelerinadirdir.Bunuyapmakmümkünolursabazıöğretimüyelerikendigelirlerinimaksimizeetmekiçinteknolojiyilisanslamayerinedoğrudanfirmalarlaçalışmayıtercihederler.Ancak,yerlifirmalarınçoğununyeniürünveyayeniteknolojiplanlarıyok-tur.Araştırmayeniliklerininticaripotansiyelibelirsizise,firmalarbunlarıdahaçokgeliştirmeyeisteksizdirlerveyayapamazlar.OrtakAr-Geişbirliğiiki üniversitenin de denizaşırı firma ve kuruluşlarla bağlantı kurmasınınanamekanizmasıdır.OrtakAr-Ge’ninönemlibirbileşeniÇin şirketleri-nevepazarınahitapedecekyabancıteknolojininyenidengeliştirilmesidir.Herikiüniversiteninyöneticileriyüksekteknolojigruplarıoluşturmakiçinbilimparklarıkurmuşlardır.Bazıbüyükvebaşarılıüniversiteişletmelerideparklarayerleştirilmişlerdir.Öğretimüyesiaraştırmaveyeniliğini işletmefaaliyetlerinegirmekiçin

bilgisermayesiolarakkullanmak,lisanslamailegelenekselteknolojitrans-feriyapmayagöre,özellikleFudaniçinçokdahaönemlibirmekanizmadır.Fudan rektörüüniversitenin kendi bütçesinden,Fudan’ın kendimezun-ları ve seçilmişöğretimüyeleri tarafındankurulanyenilikçi şirketler için


biryıllıkküçükbirkuluçkabağışprogramıdışındaherhangibirişletmeyedoğrudanmaliyatırımyapmamasınakararvermiştir.Üniversiteyönetici-leriherhangibirişletmeninyönetimindevekararalmasındadoğrudanyeralmazlar.Fudan2000’denbuyanaeskiüniversite işletmelerininyönetimvemülkiyetyapısındadahadailerireformlaragitti.İkiyıliçinde,öncedenFudan’ınolantümiştümişletmeler,tümbağlıokullarvebölümlerkapa-tıldı,birleştirildiveyabağımsızişletmeleredönüştürüldüveyerleşkedışınaçıkartıldı.Fudan’daki Ticarileştirme ve Üniversite İşletmeleri Yönetim Bürosu

araştırmaşirketleriniteşvikeder,varlıkoperasyonlarınıveşirketişletmele-riniyönetirvegerekliişletmehizmetlerinisağlar.ÜniversitenintümşirketişletmelerindekiyasaltemsilcisidirveFudanteknoparkınınplanlamalarınanezareteder.DışfirmalarFudan’labirlikteholdingşirketlerinedekatılırlar(Walcott,2003).Ofisşuanda100’denfazla işletmeyle ilgileniyor,bunlarhepbirlikteüniversiteyeyıllık70milyonYile80milyonYarasındakatkısağlıyorveyaklaşık800kişiye,yadabirbaşkaifadeyleüniversitepersone-lininbeştebirineistihdamsağlıyor.Ofisbunaekolarak,Fudanmezunları-nınbiryıllığınaoluşturduğuveesasolarakküçükişletmeleredestekverenbirkuluçkaya,şehirden(12milyonY),bölgeden(5milyonY)veüniversi-teden(5milyonY)fonkullanaraknezaretediyor(FudanÜniversitesigö-revlisiilekişiselgörüşme,Haziran14,2005).Ofisdahasonra,kalanküçükişletmelerigirişimcikapitalistolarakyatırımşirketleriaracılığıylaikiileüçyıllığınafinanseediyor.Buişletmelerolgunlaşıncabazılarıbüyükşirketleresatılıyorhattabazılarıhalkaaçılıyor.SJTUüniversiteişletmelerindeoldukçafarklıbiryaklaşımkullanmakta-

dır.Üniversitefonlarıyladoğrudanteknolojişirketlerineyatırımyapmıştırvebazıişletmelerinteksahibiolmuştur.SJTU’yebağlıtümticariişletmelerüniversiteişletmegrubunungözetimindedir,üniversitepartisekreteribaş-kanlıkederveüniversite rektörübaşkanyardımcısıolarakçalışır.Sonuçolarak,üniversiteyönetimiveişletmekararmekanizmasıgenellikleiçiçe-dir,budayönetimuygulamalarınındahaazesnekolmasıvekiminsahipol-duğununbelirsizolmasıeğilimiyaratır.Üniversite,zamanzaman,başarısızfirmalarıkurtarmakzorundakalmıştır,budagelenekselakademikkültüreaykırıhareketolarakgörülmüştür.İşletmelerinyerleşkeyeyakınlığıylabirle-şince,özelliklebazıfirmalarınAr-Ge’yedeğildeaksinekâramaçlıfaaliyet-lereangajeolmalarınedeniyleticarifaaliyetlerbazıkaygılardoğurmuştur.Her iki üniversitenin öğretimüyeleri üniversite işletmelerini hala tam

desteklemiyorlar.Pekçoğuözelliklede temelaraştırmayavurguyaparakticari çıkarların uzun vadeli araştırma gündemiyle çatışacağına inanıyor.Öğretimüyelerininişletmelereuğraşması,kurallaragörevakitlerininyüz-


de 80’ini üniversite sorumluluklarına ayırmak zorunda olsalar da, sınıf eğitiminin kaynaklarını başka yöne çevirir (Fudan üniversitesi araştırmamerkezi yöneticisi ile kişisel görüşme,Temmuz4, 2005).Dahaönemli-si,öğretimüyesiteşvikyönergeleriakademikyayınlaragöreticarileşmeyedahaazkredivermeyisürdürüyor.Yerleşkeiçindevedışında,yükseköğ-retiminpiyasa ile arasınamesafekoyupkoymayacağı tartışması sürüyor.Öğretimüyesimaaşlarının,merkezîhükümetinyükseltmeyönündekipekçokçabasınakarşıngeneldeortaderecedeoluşugözönünealındığında,malikazançlarınçekimihenüzoldukçagüçlüdür.Uygulamayayatkındi-siplinlerindışarıyaangajeolmalarıolasılığınındahagüçlüolmasıöğretimüyesigelirlerininfarklıdisiplinlerarasındaönemliderecedefarklılaşmasınadayolaçmaktadır.

Sonuç

SeçilmişÇinüniversitelerinindeneyimlerigösteriyorkiaraştırmaüniver-sitelerininveşirket işletmelerininyaşamasıveulusalyenilikdizgesi,yanısıra da yerel politika ve yenilik ortamı tarafından şekillendirilmektedir.Özellikle ulusal Ar-Ge çerçevesini, yükseköğretim kurumlarının yatırımöncelikleriniveticarileşmeyiödüllendirmekararınıbelirleyenönemlipo-litikalar büyükorandamerkezî hükümet tarafındankararlaştırılır.FudanveSJTU’nun211ve985programları içinseçilmesiakademikvekaynakgenişlemeleriaçısındansondereceönemliolmuştur.Üniversitelerörneğinakademikprogramlarvemüfredat,öğrencikabulüvemalikonulardaol-maküzereçeşitlialanlardadahafazlaotonomikazanıyorlar,amaotonomolmaktanuzaklar.Herikisidemerkezitalimatlarlaüniversiteişletmeleriniteşvik etmeye zorlandıklarında çok farklı yatırımve yönetimpolitikalarıkullanabilirlerdivekullandılar.Engelolarakgörünenşeyortakolarakyö-netildikleriyerelliğinderecesiolabilir.Yerelyönetimfonlarıveteşvikleri,örneğin yerel öğrencilere kabul kotası konması gibi kısıtlayıcı durumlargetiriyor.Belediyearaştırmanınticarileştirilmesinimuhtemelengereğindenfazlaönemsediğiiçinüniversitelerinyerelekonomiyekatkısınınmiktarınıbelirtmesiniistiyor.Üniversiteteknolojitransferininbaşarısıbüyükorandayerelyenilikor-

tamınınniteliğinebağlıdır.FudanveSJTUpatentlenmişaraştırmanın li-sanslanmasınahevesliolmuşlardır,amagörevlileraracılarınolmamasındanveyerelfirmalarındahailerigelişmekapasitelerininkısıtlıolmasındanbık-kınlar.Batıdakiüniversitelerlekarşılaştırıldığında,FudanveSJTUteknolojitransferininörtükbiçimlerinikullanmadabelirginolarakgerideler,budaöğretimüyesiaraştırmavedersyüküileçakışıyor.Sanayininçabuksonuçalmaarzusuveüniversiteninuzunvadelitemelaraştırmayapmatemelgö-


reviarasındakipotansiyelçatışmagözönünealındığındaişletmefaaliyet-lerine üniversitenin girmesine sınır konulup konulmaması açık bir soruolmayısürdürüyor.Fudan’ınüniversiteişletmelerineyaklaşımıbutürdençatışmayıazaltıcıgörünüyor,çünküüniversiteyönetimiişletmefaaliyetleri-neçokazkatılıyorveişletmelerekararalmadatamyetkiveriliyor.Çindeneyimininbelkienbelirginözelliğiseçkinüniversitelerininartan

girişimcilikazmidir.BirleşikDevletler,AvrupaveJaponya’dakimuadille-rininaksineÇin’dekiüniversiteyönetimiveseçilmişöğretimüyeleriyerelekonomileredoğrudanangajeolmaya,dolayısıylabilgiveuygulamaarasın-dakiilişkiyigüçlendirmeyedahaaçıkgörünüyor.Sonuçolarakyenivebelkiinovatif kurumlar rüştünü kanıtlıyor.Hem SJTU’nun teknoloji transfermerkezihemFudan’ınüniversiteişletmeofisiBatıdakigelenekselüniver-siteteknoloji transferofislerindendahafazlasınıyapıyor.Yerelaracılarınvegirişimcisermayenineksikliğigözönünealındığında,buişlevlerikendifaaliyetlerinekatıyorlarveüniversite-sanayibağlantılarıbaşarısıiçingüçlübekçileroluyorlar

Kaynaklar

ChineseUniversityTechnologyTransfer.2002.Octoberissue,10.Etzkowitz,Henry,AndrewWebster,ChristianeGebhardt,andBrancaRegina

CantisanoTerra.2000.“TheFutureof theUniversityandtheUniversityof theFuture:Evolutionof IvoryTowertoEntrepreneurialParadigm.”ResearchPolicy 29(2):313-30.

Hsiung,Deh-I.2002.“AnEvaluationof China’sScienceandTechnologySystemandItsImpactontheResearchCommunity.”SpecialreportfortheEnviron-ment,ScienceandTechnologySection,U.S.Embassy,Beijing,China.

Hu,AlbertG.Z.,andGaryH.Jefferson.2004.“ScienceandTechnologyinChina.”PaperpresentedatConference2—China’sEconomicTransition:Origins,Mech-anisms,andConsequences,Pittsburgh,PA,November5-7.

Jensen,Richard,andMarieThursby.2001.“ProofsandPrototypesforSale:TheLicensingof UniversityInventions.”AmericanEconomicReview91(1):24059.

Kodama,Toshihiro.2005.“AnIntermediaryandAbsorptiveCapacitytoFacili-tateUniversity-IndustryLinkage:BasedonanEmpiricalAnalysisforTAMAinJapan.”PaperpresentedataworkshoponUniversitiesasDriversof UrbanEconomiesinAsia,sponsoredbytheDevelopmentEconomicsResearchGroupof theWorldBankandtheSocialScienceResearchCouncil,Washington,DC,November17-18.

Link,AlbertN.,JohnT.Scott,andDonaldS.Siegel.2003.“TheEconomicsof IntellectualPropertyatUniversities:AnOverviewof theSpecialIssue.”Inter-nationalJournal of IndustrialOrganization21(9):1217-25.


Ma,Wanghua.2004.FromBerkeleytoBeidaandTsinghua:TheDevelopmentand Governanceof PublicResearchUniversitiesintheU.S.andChina.Beijing:EducationalSciencePress.

Mowery,DavidC.,andNathanRosenberg.1993.“TheU.S.NationalInnovationSystem.”InNationalInnovationSystems: AComparativeAnalysis,ed.RichardR.Nelson,29-75.Oxford,U.K.,andNewYork:OxfordUniversityPress.

Owen-Smith,Jason,MassimoRiccaboni,FabioPammolli,andWalterW.Powell.2002.“AComparisonof U.S.andEuropeanUniversity-IndustryRelationsintheLifeSciences.”ManagementScience48(1):24-43.

Poyago-Theotoky,Joanna,JohnBeath,andDonaldS.Siegel.2002.“UniversitiesandFundamentalResearch:ReflectionsontheGrowthof University-IndustryPartnerships.”OxfordReviewof EconomicPolicy18(1):10-21.

ScienceandTechnologyIndustryof China.2000.Marchissue,52.ShanghaiScienceandTechnologyCommission.2004.ShanghaiStatisticalYearbookon

ScienceandTechnology.Shanghai,China:ShanghaiSciencePress.SJTU(ShanghaiJiaoTongUniversity).Variousyears.ShanghaiJiaoTongUniversity

Yearbook.Shanghai,China:SJTU.Suttmeier,RichardP.,andCongCao.1999.“ChinaFacestheNewIndustrial

Revolution:AchievementandUncertaintyintheSearchforResearchandInnovationStrategies.”AsianPerspective23(3):153-200.

Thursby,JerryG.,andMarieC.Thursby.2004.“AreFacultyCritical?TheirRoleinUniversity-IndustryLicensing.”ContemporaryEconomicPolicy22(2):162—78.

Walcott,Susan.2003.ChineseScienceandTechnologyIndustrialParks.Burlington,VT:Ashgate.

Yang,Jirui,andXiaominXu.2004.TheTheoryandPracticeof UniversityEnterpriseSecurity.Beijing:ChinaEconomicsPress.

Zhang,Jue.2003.TheDevelopmentof High-TechEnterprisesinChina’sUniver-sities.Wuhan,China:HuazhongScienceandTechnologyUniversityPress.

B Ö L Ü M 1 2

Üniversite Sanayi İlişkilerine Yaklaşımlar

Singapur Ulusal Üniversitesi Örneği

Poh-KamWong

Singapur,Asya’daki diğer yeni sanayileşmiş ekonomilere (NIEs) benzerşekilde, ekonomik büyüme için bilgiye dayalı stratejiye doğru yol alıyor(Wong,HoveSingh;2005).KararalıcılarSingapur’unyatırımgüdümlüekonomiden yenilik güdümlü bir ekonomiye geçişi için entelektüel ser-mayeinşaetmeyivebunundadeğerveişyaratmakiçinticarileştirilmesiniöneçıkartanbirplançıkardılar.Singapurüniversitelerininyetenekleriye-tiştirmerolüherzamaniyibilinmeklebirlikte,günümüzekonomikdönü-şümsürecinde,sanayiileuyumluaraştırma,teknolojininticarileştirilmesi,yüksekteknolojişirketleri,yabancıyeteneklerinçekilmesivemezunlaragi-rişimcibirzihniyetinenjekteedilmesindekirollerineverilenönemartıyor.Bukısabölüm,DoğuAsyaüniversitelerininküreselleşmevebilgieko-

nomisine nasıl yanıt verdiklerinin bir örneği olarak, ülkenin önde gelenüniversitesiolanSingapurUlusalÜniversitesinin(NUS)Singapurekono-misindeki rolününasıldeğiştirdiğini inceliyor.Singapurolgusu;buülke-ninküreselleşmeninbaskısınınvebilgiyedayalıekonomiyegeçişinhızının

BubüyükorandaWong,HoveSingh(2006)’denalınmıştır.

187


özellikleyüksekolduğugöreceküçükbirşehirdevletiolarakemsalsizdu-rumuyla,özelönemesahiptir.Bunedenle,üniversitesistemininkarşılaştığızorluklar,muhtemeldirkidiğeryenisanayileşmişekonomilerinyakıngele-cekteuğraşacaklarındanmuzdariptir.

Singapur Ekonomisinin Bilgi Ekonomisine Geçişine Genel Bakış

Wong(2002,2006)’unvurguladığıgibi,Singapur1960-2000yıllarıarasın-dakidörtdekatboyuncayıllıkgayrisafiyurtiçihasıla(GSYİH)’daortala-mayüzde8’denfazlabüyümeyleyenisanayileşmişekonomilerarasındaenyüksek ekonomik büyüme başarısına ulaşanlardan birisidir.Üretim sek-törü, sürekliolarak toplamGSYİH’nındörttebirinden fazlasını karşıla-yarak, Singapur’un ekonomik büyümesinde anamotor olmakla birlikte,Singapur’unhızlıbüyümesiDoğuAsya’dakibüyükbölgeselveuluslararasımerkezdeticaret,finans,ulaştırma,iletişimveartanbirdizibilgi-yoğunişhizmetleriningelişmesiyledesürdürülmüştür(WongveHe;2005).

Tablo 12.1. Singapur Ekonomik Kalkınma Aşamaları ve Ulusal Yenilik Sistemi Değişiklikleri

Kalkınma aşaması

1960’ler–1970’ler 1970’ler–1980’ler 1980’ler–1990’lar sonu

1990’lar sonundanitibaren

Ekonomik kalkınma

Doğrudan yabancı yatırım güdümlü, ihracata dayalı sanayileşmenin başlaması

NIE’ye geçiş

NIE’den kalkınmış ekonomiye geçiş

Bilgiye dayalı ekonomiye geçiş

Ulusal yenilik sistemi

Öncelikle imalat sanayi üretiminde operasyon yeteneğine odaklanmak

Öncelikle, teknolojik derinleşmeyi desteklemek için adaptif yeteneği geliştirmeye odaklanmak

Öncelikle, uygulamalı Ar-Ge’ye destek olmak için yenilikçi yeteneği geliştirmeye odaklanmak.

Öncelilkle, bilgiye dayalı ekonomik büyümeyi desteklemek için entelektüel sermaye yaratılmasına ve ticarileştirilmesine ve girişimci yeteneği geliştirmeye odaklanmak

Kaynak: Wong, ho, and Singh 2006.

Tablo12.1Singapur’unbağımsızlıksonrasıekonomikkalkınmadakidörtfarklıaşamasınıveberaberindekiSingapurulusalyenilikdizgesininhede-finindeğişiklikleriniözetliyor(WongveSinghaşağıda).Yenibinyıldaeko-nomikbüyümeninstratejikhedefi,artanşekildebilgiyedayalıekonomiyekaydığıveüçbüyüksektörübirleştirdiğiiçin,ekonomikkalkınmanınfarklıyenibiraşamasınınortayaçıktığıgörülüyor: (a)yüksekteknolojiüreten,

189Üniversite Sanayi İlişkilerine Yaklaşımlar: Singapur Ulusal Üniversitesi Örneği

büyükçokuluslu şirketlerindengeli girişimekosisteminioluşturan, yanısıragençdinamikgirişimciyenilikçişirketlerveSilikonVadisimodelininruhunavetarzınabenzer(Wong2006)büyümeşirketleriveyaşambilim-lerisektörünübirleştirilmesi(Wong,HoveSingh,2005);(b)Singapur’unbölgeselişmerkezindekatmadeğeryaratanrolünüdestekleyenbilgiyoğunişhizmetleri(WongveHe2005);ve(c)yenimedyasanayisindeyenibü-yümekaynaklarınyaratılması,aynızamandayaratıcıyeteneklerinyaşadığıortamolarakSingapur’unkültürelcanlılığınakatmaküzereyaratıcıiçeriküretimivedağıtımı(Wong,HoveSingh2005).Singapurulusalyenilikdizgesininbukalkınmaaşamasındakibirincilhe-

defifikrimülkiyetlekorunanbilgininyaratılmasıdır(patentliileriteknolojiyenilikler vemarka tasarımları, özel uzmanlık bilgi varlıkları ve süreçle-ri ve telifli yaratıcı içerikler).Budeğişiminkilit öğeleri girişimci zihinle-ringelişmesivebilgininbaşarıylaticarileştirilmesidir.ÖzelliklebuaşamaSingapur’daüniversite sisteminin geleneksel insankaynaklarını geliştiricirolününtemeldenyenidengözdengeçirilmesinigerektirmektedir.

Singapur Ulusal Üniversitesi’ne Genel Bakış1905yılındakurulanNUS,2005yılındakitoplamyaklaşık28.000kayıtlıöğ-rencisive1.800kişiliköğretimüyesigücüyleSingapur’uneneskivebüyüküniversitesidir.SonyıllardaNUSmezunlarıülkedeki tümyükseköğretimmezunlarınındörttebirinioluşturuyor.NUS, İngilizMilletlerTopluluğumodeliniizleyerek,ödegelengörevieğitimolarakkurulduvearaştırmadagiderek artanbir rolüstlendi. Singapur’daki tekkapsamlı araştırmaüni-versitesiolarakNUS,CarnegieYükseköğretimKurumlarıSınıflaması’nınbüyük doktora/araştırma üniversitesi konumunu 2000’lerin sonlarındanbuyanaelindetutuyor.NUS2000’lerinbaşlarında,akademikşöhretbakı-mındanAsya’nınöndegelenüniversitesiolarakortayaçıktı.2000yılındaAsiaweek,Asya’nıneniyiüniversitelerilistesindeeniyilerarasındabeşincioldu.Dahayakınlarda2004ve2005’teTimesHigherEducationSupplement’indünyanıneniyi200üniversitesiarasındaeniyi25içindeyeraldıveAsya’daen üst sırada yer alanlar arasında dördüncü oldu.1Yıllık 165milyon S$Ar-GebütçesiyleNUStekbaşınaSingapur’untümAr-Geharcamalarınınyüzdebeşinioluşturmaktadır.

1Tam liste şu adreste bulunabilir: http://www.thes.co.uk/statistics/international_comparisons/ 2004/main.aspx.


NUS’un Girişimci Bir üniversiteye Doğru politika DeğişimiÜniversiteler arasında ortaya çıkan eğilimlere koşut olarak (Etzkowitz,WebsterveGebhardt2000),NUS1990’ların sonlarında, geleneksel eği-timvearaştırmagörevininötesinegeçipekonomikkalkınmabağlamındateknolojininticarileştirilmesiniüstlenmeküzeredahagirişimcibirüniver-site olma vizyonunu telaffuz etmeye başladı. Bu değişime 2000 yılında,doktorasınıHarvardüniversitesindenmalzemebilimlerialanındaalmışveardındanönemliGeneralElectric’teendüstriyelAr-GedeneyimiveBrownÜniversitesianaaraştırmaenstitüsündemüdürolaraküniversitearaştırmayönetimideneyimieldeetmişbirSingapurluolanProfessorChoon-FongShih’inyenirektörolarakatanmasıylaözelliklehızverildi.Yenirektörüni-versitenindahagirişimciolmasıgereksiniminivurgulayaraküniversiteninyenistratejikhedefiniülkeyetaşımakiçinNUS’ayenibirvizyonhazırla-dı—”KüreselBilgiAtılımınaDoğru“—.ÜniversiteiçindeyenibirbölümolanNUSGirişim’inkuruluşustratejisi-

ninbirleşikbirparçasıdır.NUSGirişim,üniversitenineğitimvearaştırma-sınadahafazlagirişimciboyutenjekteetmekveüniversiteninentelektüelkaynaklarındandahafazlaekonomikdeğereldeetmekistemektedir.NUSGirişimaltındateknolojilisanslamaofisi,mevcutfirmalarılisanslayarakyadayenifirmalarlaNUSbuluşlarınıpazarataşımakgenelhedefiyleyenidendüzenlenerekdahafazlabuluşçudostuoldu.Endüstriyelişbirliğiişlevideüniversitesanayiaraştırmaişbirliğiniartırmakvedahaçoksanayidestek-li araştırma fonu çekmek için genişletiliyor.YeniGirişimDestek birimibuluşlarınıveyauzmanlıklarınıticarileştirmekisteyenNUSprofesörlerineveöğrencilerineçeşitlidestekhizmetlerisağlıyor.HizmetleryerleşkedekiveKaliforniyeSilikonVadisindekikuluçkatesislerininkullanımizniniveNUSşirketlerineçokerkenbiraşamada finansmansağlayan tohumfonkurulmasını içeriyor.Öğrencilerinbaşlattığıyenigirişimlereküçükçekir-dekfonlarsağlanmasıiçinbaşkabiröğrenciyenilikçişirketfonudaoluştu-ruldu.ÇekirdekfonlarSingapurhükümetindenuyumfonlarıalıyor.Yenistratejininbirbaşka temelöğesi,NUSmezunlarınıbilgiyedayalı

ekonomideişlevgörmeleriiçinteknikbilgivebilimseldüşünmeyetenek-leriyledonatmakiçineğitimprogramlarınagirişimcibiröğeenjekteetmek,aynı zamanda da girişimci ve inovatif bir zihniyet aşılamak ve onları işdünyasıknow-how’ı ile tanıştırmaktır.NUSbunubaşarmak içinözellik-lemühendislik,bilgi işlemvefendekiöğrencilerolmakyerleşkedekitümöğrencilereverilengirişimcilikdersleriniönemliderecedeartırmaküzereNUSGirişimbünyesindeyeniGirişimcilikMerkezi’nigörevlendirdi.Tek-nolojiGirişimciliğiyandalıherhangibirlisansöğrencisitarafındanalına-bilir,ayrıcabuluşlarınıticarileştirmeyeilgiduyanyükseklisansöğrencileri


içinlisansüstüdüzeyde,seçmeliyenigirişimyaratmaderslerihedeflenmiş-tir.Merkeze,öğrenciveöğretimüyeleri arasındagirişimcilik farkındalığıveilgisiyaratmagörevideverilmiştir.Merkezbugöreviheryılulusalveuluslararası işplanıyarışmalarıdüzenleyerek,yerleşkedeetkinbiröğren-ci girişimcilik toplumunugeliştirerek,öndegelengirişimcileri ve girişimprofesyonellerini,konuşmaküzerebirarayagetirendüzenliteknogirişimforumlarıdüzenleyerekgenişbiryelpazedekitanıtımfaaliyetleriyleyerinegetirdi.MerkezNUSşirketlerineuygulayıcılartarafındanrehberlikvedışgirişimfonlarınaerişimrehberliğisunmakiçingirişimciler,girişimkapita-listlerivemelekyatırımcılarağıkurmayadabaşladı.ÜniversiteninyenirektöryardımcısıNUSGirişimBölümünükullanarak

dahafazlagirişimeteşviketmeyeekolarak,üniversiteyiküreselleştirmekde istiyor.Öğretim üyeleri, öğrenciler ve kaynaklar için artan rekabetleNUS’unküreselrekabetçiyönetişimveuygulamalarauyumsağlamakzo-rundaolduğunuilerisürüyor.Buküreselhamlede,yerelinsankaynaklarınıgeliştirmeyeverilenönemideğiştirip,dünyadakidiğereniyiüniversitelerleartanrekabet içindeeniyiyabancıöğrencileriveöğretimüyeleriniçeke-rek, üniversiteyi küresel eğitimmerkezi yapmak hedefiyle birleştirmeyebaşladı.NUSöğretimüyesiücretvepolitikasını,enyeteneklileriçekmekiçinüniversitenindahafazlaücretödemesinevedüşükperformanslıöğ-retim üyelerine daha az ödenmesine olanak verecek şekilde daha esnekhalegetirerekgözdengeçirmeyebaşladı.KadroveteşvikpolitikasıBirle-şikDevletler’inöndegelenüniversitelerinölçütlerinebenzerşekildedahasıkıveperformansadayalıyapıldı.Yabancıöğrencialımıdaarttıvedahayüksekorandayerelöğrencienazındanbirsömestreiçinyurtdışıdeğişimprogramlarınakatılmayateşvikedildi.NUSOverseasCollege (NOC) isimliyenibirgirişimküreselleşmeve

girişimciliği birleştiriyor. NUS Girişim şemsiyesi altında kurulan NOCProgramıNUS’unenparlakveengirişimcizihniyetlilisansöğrencileriniseçiyorveonlarıbiryıllığınadünyanınbeşyüksekgirişimciteknolojimer-kezine,yüksekteknolojiyenilikçişirketlerdestajyerolarakgönderiyor.Oyılboyunca,herbölgedekiortaküniversitelerdegirişimcilikleilgiliderslerdealıyorlar.NOCProgramı,özündeöğrenciyiyabancıbiryerdeyüksekteknolojiyenilikçişirketiiçineveyabüyümegirişimiiçinebirçırakolarakdaldırarakonlarıgirişimcilikuygulamalarıveyabancıişkültürününörtükyönleriyle karşılaştıran girişimcilik eğitiminde bir denemedir. Programöğrencilerden mezuniyetten hemen sonra kendi girişimlerini başlatabil-melerinibeklemiyor,onlaraaraştırmalarınıticarileştirilebiliryeniliğeyön-lendirecek girişimci zihniyeti aşılamak ve gelecekteki kariyer tercihlerinidaha girişimci ve inovatif uyarlamalara doğru etkilemek istiyor.Ekola-


rak, programgirişimci topluluklara yurtdışı yüksek teknoloji noktaların-da,küreselhedeflerleyüksekteknolojiyenilikçişirketlerindeçalışmayavekurmayadahayatkınvedonanımlıolabilmeleri içinyaşamboyu,değerlisosyalağlarkurmalarındadadestekolmayıhedefliyor.NOCProgramıilkgirişimcimerkeziniSilikonVadisinde2002’dekurdu,bunu2003’tePhila-delphia,2004’teShanghai,2005’teStockholmve2006’daBangaloreizledi.SilikonVadisinde StanfordÜniversitesi, Shanghai’daFudanÜniversitesiveStockholm’deKraliyetTeknolojiEnstitüsü(KungligaTekniskaHögs-kolan,KTH)gibi,yurtdışıyerlerdeseçilenortaküniversitelerileakademikişbirliklerigeliştirildi.

NUS’un Girişimci Üniversite Modeline Geçişinin Etkileri

Girişimciüniversitemodelinedoğrupolitikadeğişikliğihenüzerkenaşa-malarındaolmaklaberaber,tablo12.2’deözetlenmişolanbazıdeğişikliklerşuandabilegörülebilirdurumda.Özünde,eğitimvearaştırmaçıktılarınıngelenekselperformansboyutubakımındanüniversitelerdeortaderecedebirilerlemeolmaklaberaber,yabancıyetenekçekmek,girişimciliğiteşvikveteknolojininticarileştirilmesigibiyeniboyutlarbakımındandahaçarpıcıdeğişikliklergözlemlenebilir.Bubulgularaşağıdadahagenişaçıklanmıştır.

PatentlemeNUS’tanyapılanpatentbaşvurularınınveNUS’averilenpatentlerinsayıla-rı1990’laragöre2000’lerdegözlegörülürartmıştır.NUStoplampatentbaşvurusayısıyıllıkortalaması1997-1999arasından

80’denaziken,2004’te100’üaştı.Verilenpatentsayısıda1997-1999ara-sındayıldaortalama13iken200-2004arasındabelirginbirfarkla30’açıktı.NUS2004yılındaABDPatentveMarkaOfisi(USPTO)tarafındanve-

rilen162patentiçinde,SingapurtabanlıbuluşlaraABD’denverilenpatent-lerinüçüncüenbüyüksahibioldu.Singapurtabanlıbuluşlaraverilentop-lamABDpatentlerindeNUS’unpayızamaniçinde1990ve1994arasındayüzde3.0iken,1995ve1999arasındayüzde4,6’ya,2000ve2004arasındayüzde5,1’eyükseldi.


Tablo 12.2. Girişimci Üniversitesi Modeline Dönüşüm Öncesi ve Sonrasında NUS’taki Değişiklikler Profili

Gösterge 1996/97 Mali Yılı 2004/05 Mali Yılı

Öğretim elemanı 1,414 1,765Yabancı oranı (%) 39.0 51.9

Araştırma elemanı 843 1,087Yabancı oranı (%) 70.1 78.6

Kayıtlı lisans öğrencileri 17,960 21,761Kayıtlı doktra öğrencileri 4,478 6,461Doktora öğrencilerinin toplam öğrencilere oranı (%) 20.0 22.9

NUS’ta okuyan yabancı öğrencier (%) 13a 27.6

Toplam araştırma fonu b ($ S milyon) — 165.2Sanayi destekli araştırma oranı (%) — 12

Finanse edilen toplam araştırma b 1,751 1,841b

Araştırma yayınları 4,949d 6,470e

hakemli dergilerdeki makale oranı (%) 34.7 42Patent başvuruları 13 124Alınan patentler 4 51USPTO ve IPOS’un verdiği toplam patent 30f 311g

Kaynaklar: NUS çeşitli yıllar; ABD Patent ve Marka Ofisi; Singapur Fikri Mülkiyet hakları örgütü.

Not: — = veri yok.

a.1997-98 toplam öğrenci alımı yüzdesi .

b.2003/04 mali yılı için.

c. Vakıflar ve bireyleri kapsar.

d. 1997 takvim yılı.

e. 2002 takvim yılı.

f. 1990-97 takvim yılı.

g.1990-2004 takvim yılı.

Lisanslama2000’densonrakiteknolojiticarileştirmeyoğunluğundakiaçıkartışdabe-lirgindir.2004maliyılı sonu itibariylaNUS239teknoloji lisanslamaan-laşmasıyapmıştır.Bunlarınsadecedörttebiri2000öncesidir,kalandörtteüç2000ile2004arasındaimzalanmıştır.2003’ekadarkiNUSlisanslarınınçoğu ticari şirketlerle (yüzde44,8) veyaNUS yenilikçi şirketlerle (yüzde29,5)ileimzalanmıştı;kalanlardevletkuruluşlarıveyakamuaraştırmaku-rumlarıylaimzalanmıştır.

Girişimci ŞirketlerNUS’un200sonrasıpolitikadeğişikliklerininsonuçlarıdabelirgindir.1980-2004arasındaoluşturulan82şirketinveyenilikçişirketinüçteikisi2000vesonrasındakuruldu.Tekbaşına,NUSpatentlibuluşlarıticarileştirmeküzereoluşturulanfirmalarolan(NUS’aaitfikrimülkiyetiçermeyendiğer


öğretimüyesiyenilikçişirketlerininaksine)şirketlereodaklanıldığında,gö-rülecektirki,NUS’unsonyıllardakiyıldaortalama4-5olanşirketoluştur-mahızı,MassachusettsTeknolojiEnstitüsü(2002’de23şirket),Stanford(13) veHarvard (7) gibi en başarılıAmerikan üniversitelerine göre çokdüşükolmaklabirlikte,övgüyedeğerdir(WongveHo;2006).

Sanayi Destekli AraştırmaÜniversiteAr-Ge harcamaları içinde sanayi destekli olanların oranı sonbirkaçyıldırgözlegörünürbiçimdeartmışve2004/05maliyılındayüzde12’yeulaşmıştır.BuoranMassachusettsTeknolojiEnstitüsüveKraliyetKoleji’ndeki oranlara göre hala düşük olmakla beraber, önde gelen pekçokABDveBKüniversitelerininortalamlarından yüksektir (Wong andHo,2006).

Yabancı Yeteneklerin ÇekilmesiYabancı yeteneklerin çekilmesindeNUS’un rolündeki önemli artış hemöğrencialımıhemdeöğretimüyesivearaştırmacıişealınmasıbağlamın-dabelirgindir.1996/07ve2004/05maliyıllarıarasındaNUS’untoplamöğrencinüfusunda yabancıöğrencioranı yüzde13’ten yüzde27üstüneçıkarakikiyekatlandı,öğretimüyeleriarasındadayabancılarınoranıyüzde39’danyüzde50’yeçıktı.Araştırmacılararasındadayabancılarınoranıyüz-de70’tenyaklaşıkyüzde80’eyükseldi.

Sonuç

Özetle, bu analiz gösteriyor ki, NUS’un yükseköğretim kurumu olarakrolü2000öncesivesonrası süreçlerde,eğitimvearaştırmayagelenekselodaklanmaktanbilgininticarileştirilmesi,patentlemeartışıveözelsanayiyelisanslamaveyenigirimlerişirketleştirmeyekayarakkalitatif olarakdeğişti.NUS’ungirişimciüniversitemodelinekayışının,önemliekonomiksonuç-laraöncülükyapacağıhiçkesindeğil.Ancak,teknolojininticaleştirilmesibağlamında, önde gelenbazıABDüniversitelerinin teknoloji lisanslamaofislerinin faaliyetleri yönüyle ticari canlılık kazanmalarının uzun zamanalmasıgerçeğicesaretlendiriciolabilir(Shane2004).Bilgininticarileştirilmesiyanında,NUS’unyüksekveartandüzeydeya-

bancıöğrenci,öğretimüyesivearaştırmacıalmasıdabirgirişimciüniversi-temodelininküçükvekapalıekonomilerdeyabancıyetenekleriçekmeninekkatkısıylabütünleşmeyegereksinimduyacağınıdüşündürüyor.NUS’tayabancıkatılımdüzeyiolasıdırkiDoğuAsyaüniversitelerininstandartla-rınagörebiristisnaolmaklabirlikte–vebelkiAnglo-Saxonüniversitstan-


dartlarınagörebileistisna–küreselölçekteyabancıyetenekleriçinrekabetetmekNIE’leriçinherhangibirgirişimciüniversitemodelinegöreönemlibirözellikolaraksıralanır.Sonamaçokönemliolarak,NUS’un,özellikleteknolojialanındakilere

olmaküzereöğrencilerinedahagirişimcibirboyutuaşılaması,teknikme-zunlarınıişanlayışlıvegirişimcizihniyetliyapmadazorlukçekenpekçoküniversiteyeöğreticiolabilir.Geleneksel çözümolarak teknikuzmanlaş-mayayoğunlaşmakveişyeteneklerivegirişimcidirayetaşılamayıdahason-raki aşamalarabırakmak (örneğinMBAprogramlarıüzerinden) yaratıcı-lık,girişimcizihniyet,sosyalbecerilerveuluslararasıağlarıngiderekönemkazandığı küresel, bilgiyedayalı ekonominindinamik işgücüpiyasasındagiderekyeterliolmayabilir.

Kaynaklar

Etzkowitz,Henry,AndrewWebster,andChristianeGebhardt.2000.“TheFutureof theUniversityandtheUniversityof theFuture:Evolutionof IvoryTowertoEntrepreneurialParadigm.”ResearchPolicy29(2):313-30.

NUS(NationalUniversityof Singapore).Variousyears.AnnualResearchReport. Singapore:NUS.

Shane,Scott.2004.AcademicEntrepreneurship:UniversitySpin-OffsandWealthCreation. Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.

Wong,Poh-Kam.2002.“FromUsingtoCreatingTechnology:TheEvolutionof Singapore’sNationalInnovationSystemandtheChangingRoleof PublicPolicy.”InCompetitiveness,EDIandTechnologicalActivityinEastAsia,ed.SanjayaLallandShujiroUrata,191-238.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar..2006.“TheRe-makingof Singapore’sHighTechEnterpriseEcosystem.”In

MakingITTheRiseof AsiainHighTech,ed.HenryRowen,MargueriteHancock,andWilliamMiller.Stanford,CA:StanfordUniversityPress.

Wong,Poh-Kam,andZi-LinHe.2005.“AComparativeStudyof InnovationBehaviourinSingapore’sKIBSandManufacturingFirms.”ServiceIndustriesJournal25(1):21-42.

Wong,Poh-Kam,andYuen-PingHo.2006.“InternationalBenchmarkingof NUS.”WorkingPaper,NationalUniversityof SingaporeEntrepreneurshipCentre,Singapore.

Wong,Poh-Kam,Yuen-PingHo,andAnnetteSingh.2005.“SingaporeasanIn-novativeCityinEastAsia:AnExplorativeStudyof thePerspectivesof Inno-vativeIndustries.”PolicyResearchWorkingPaper3568,WorldBank,Wash-ington,DC..2006.“TowardsanEntrepreneurialUniversityModeltoSupport

Knowledge-BasedEconomicDevelopment:TheCaseof theNational


Universityof Singapore.”WorkingPaper,NationalUniversityof SingaporeEntrepreneurshipCentre,Singapore.

Wong,Poh-KamandAnnetteSingh.Forthcoming.“TheNationalSystemof InnovationinSingapore.”InSmallEconomyInnovationSystems:ComparingGlo-balisation,Change,andPolicyinEuropeandAsia,ed.CharlesEdquistandLeif Hommen.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.

BÖLÜM 13

Hindistan’da Üniversite Sanayi İlişkileri ve İşletme Yaratılması

Bazı Stratejik ve Politik Konular

RakeshBasantvePankajChandra

ABD ve Avrupa gruplarında üniversite sanayi ilişkilerine ait çalışmalarkentlerdekiyüksekteknolojigruplarınayakınaraştırmavegeliştirme(Ar-GE)üniversiteleriveşirketlerarasındaçokçeşitliilişkilerolduğunuortayakoyuyor,bununlabirlikteyerelolmayanilişkilerdegenellikleaynıderecedeçeşitlidir(bakınız,örneğinAdams2001;ArundelveGeuna2001;Athreye2001;Best2000;Lawson1999;Sax-enian,1994).Bunaekolarakyerelfir-malarınbüyüklüğü,yenilikçiliğivestratejilericoğrafyasalolarakbirbirinebağlıgruplardaüniversitesanayi ilikilerininyapısınıvegenişliğinietkiler.ÜSİ’ninoynayabileceği rolHindistan’dasonyıllarda tartışmakonusuol-muştur.Bubölümiyibilinenbazıeğitimkurumlarınınsanayiileilişkilerinigeliştirmek için yürüttükleri bazı ilgi çekici deneyler hakkındaki bilgileribirarayagetiriyorvebazıtemelstratejikvepolitikaderslerinineldeedilipedilemeyeceğiniinceliyor.ÇokçeşitliÜSİolabilir(bakınızBasantveChandra,2006):

• Eğitimkurumlarınınsanayininmevcutbecerigereksinimlerineveyenigereksinimleregöreyeniprogramlarvedersleroluşturarakişçilerieğit-

197


tiğiişgücüpiyasasıbağlantılıilişkiler.Bugereksinimlereodaklananyenikurumlardaortayaçıkabilir.

• Özellikle kurumun konumladığı bölgedemal ve hizmetlerin talep vetedariğineyanıtverenilişkiler(örneğintest,belgelendirmeveprototipgeliştirme).

• Şirketlerveyakuluçkalarlayenigirişimleryaratmaüzerindenortayaçı-kanilişkiler.

• Bilgininyaratılması,eldeedilmesiveyayılmasıiçinöğrenciprojeleri,tek-noloji lisanslaması, danışmanlık, ortakAr-Ge projeleri vb. aracılığıylailişkiler.

Builişkilerinçoğugayriresmiolabilir.Gelişmekteolanülkelerdekipekçok akademik kurumun resmi teknoloji transferi ve danışmanlık ofisle-riyoktur.YakınzamanlarakadarJaponyagibisanayileşmişülkelerdebileÜSİ–patentlibuluşlarınkullanımiçinhantalresmiprosedürlernedeniy-le–gayriresmiidi(Geiger2001;ayrıcabakınızBranscomb,KodamaveFlorida1999).Dahaötesi,federalveeyaletpolitikaları(ticaret,yatırımveeğitimlebağlantılıolanlarıkapsayan)dörttürilişkininhepsinindeoluşma-sınıetkiliyebilirken,kolaylaştırıcıolarakkenteözelgirişimlersonyıllardabüyükilgigörmüştür.Bubağlantılararasındabirbirinitamamlayıcılıklarolabilir.Örneğin,bilgi

yaratmayaveyaymayaaitilişkileryeniişletmelerkurulmasıiçinfırsatyara-tabilir.Eğitimçalışanlarıyleilgiliilişkilerbenzerçıktılaravevböncüolabi-lir.Bubölümişletmeyaratılmasıylasonuçlananüniversitesanayiilişkilerineodaklanmıştır.TemelamaçHindistan’da, iyibilinenseçilmişkurumlardaişletme yaratılmasıyla süreçler arası farklılıkları vurgulamaktır, ki birkaçstratejikvepolitikdersoluşsun.Bölümüngerikalanıbeşkısımaayrılıyor.BirincikısımHindistan’da2kentteazsayıdakieğitimkurumundakişirketfaaliyetineaitsonbirkısaaraştırmanıntemelbulgularınıözetliyor.Sonrakikısımfarklıörgütselyapılarıolan,Ar-Geyoğunikieğitimkurumununişlet-meyaratmaçabalarınıkarşılaştırıyor.ÜçüncükısımdörtHindistantekno-lojienstitüsününişletmeyaratmamodellerinikarşılaştırıyor.Dördüncükı-sımAhmedabad’dakiHindistanİşletmeEnstitüsü’ndekullanılankuluçkamodelinianlatıyor.Sonkısımbazıstratejikvepolitikkonularıvurguluyor.

199hindistan’da Üniversite Sanayi İlişkileri ve İşletme Yaratılması

İki Hindistan Kentinin Eğitim Kurumlarındaki Şirketler

BaşlamanoktamızBangalorevePune’deki14eğitimkurumununçokkısagözden geçirilmesidir (bakınızBasant veChandra 2006).Bahsedilen ikikurumbiryenişirketkuruyor.Ancak,kurumlarınçoğuşirketolasılığınınfarkında iken, hala fırsat arıyordu.Hindistan’da, akademik kurumlardanşirkethalaolgunlaşmamışbirolgu.Yanıtverenlerekendikurumlarındaöğ-rencilerinveöğretimüyelerininnedenişletmekuramadıklarısoruldu.Üçnedenöneçıktı:tohumfinansmanolmaması,ticarileşmeiçinuygunaraş-tırmaolmamasıveşirketkurmakiçinkurumsaldüzenlemelerolmaması.Buyanıtlar,Hindistan’dagirişimsermayesiendüstrisininhalenemeklemeaşamasındaolmasıvebaşlamafinansmanınınkolaybulunamazolmasıgibimevcutbazıbulgularlauyumludur(MorrisveBasant2005).Araştırmayö-nelimlikurumlaryeniişletmelerkurulmasındaçokönemliolanfikrimül-kiyetvediğerkonularlabaşetmeyeçalışıyorlar(örneğin,şirketlerdehissesahibiolmak).Hindistan’daHindistanTeknolojiEnstitüleri(IITs),Hindis-tanBilimEnstitüsü(IIS)vebenzerleridahil,kamudanfinanseedilenku-rumlarınçoğunagelenekselolarakgirişimlerdehissetutmaizniverilmiyor.Bukısıtlama,bukurumlardafarklıöğeleryaratarakvekuluçkalarkurarakdeğiştiriliyor(aşağıdatartışıldı).Kurumlarınbilgiyedayalıilişkilerveişletmelerkurmayeteneği,üstlen-

dikleribilgiyaratmaetkinliğininbirişlevidir.Sonbeşyılda14enstitününsadece 3’ü herhangi bir araştırma veya ticarileşme çıktısı bildirdi. İlginçbiçimde,şirketfaaliyetibildirenikikurumyeniteknolojilergeliştirmedevepatentbaşvurusundadaçoketkindi(BasantveChandra2006).Demekki,tümkurumlarbilgitabanlıağaktivitesinekatılmadaveişletmeyaratmadayeterlibilgi tabanınasahipdeğildir.Dahası,bukurumlarınsadeceazbirkısmıresmibilgitransferiüstlenecekdizgeleresahiptir.Araştırılankurum-larınhiçbirisisininayrıbirteknolojitransferofisiyoktu.Önemliaraştırmaçıktısıolankurumlarpatentbaşvuruvelisanslamafaaliyetlerindeyardımcıolacakkişileregayriresmiolaraksahipti.Bukişilereyardımcıolacakhukukfirmalarıiledeanlaşmalarıvardı.Araştırmaodaklıkurumlaraekolarakazsayıdakidiğerkurumgeliştirilmişteknolojileriticarileştirecekbazıkurallarasahipti.Kurumların,sanayi ileetkileşimleriarttıkça,butürnormlarage-reksinimolduğunusezdiklerigörülüyor.Kurallarkurumlargenelindebir-birinebenziyor:buluşçuödülalır;lisanshaklarıkurumtarafındanyapılır,sponsorveyaherikisi;veilkticarileştirmehakkısponsoraaittir.Sadecebirkurumgirişimdehissetutmakistediğiniaçıkçadilegetirmiştir.Birbaşkasımünhasırolmayanlisanstercihedeceğinibelirtti.Katılımcılarınçoğutica-rileştirmeetkinliğininyakıngelecekteartmaolasılığıolduğunusöyledilervebirkısmıbugeçişikolaylaştırmakiçindışyardımarıyor.


AraştırmaHindistan eğitim kurumlarında girişim yaratma potansiyelibağlamındaikikonuyuvurguluyor:Sadeceçokazsayıdakurum,teknolojitabanlıgirişimyaratılmasıylaso-

nuçlanacaktemelveuygulamalıaraştırmaiçinüstkaliteilişkileresahiptir.Çoğukurumlaröncelikleeğitim, test,prototipgeliştirilmeetkinlikleriveyanısıraöğrenciprojeleriüstlenir.Çokazsayıdakurumaraştırmavesanayiileyürüttüklerietkinlikleriçin

fontoplayabilir.Finansmanolmamasıilişkiyaratılmasınaengelolur.Finansmanbiryana,araştırmacılarvekurumlariçinilişkilerkurulması

yönündekurumsal vepolitik teşviklerolmaması, yerel şirketler arasındaaraştırmaoryantasyonununeksikliğivesanayiiçinüstlenilenaraştırmalarınuygunolmaması ilişkisizliğeyolaçıyor.Bölümüngerikalanımakulmik-tardaaraştırmafonuveçıktılarıolankurumlarıveonlarıngirişimyaratmaçabalarınıincelemektedir.

Ar-Ge, Patentleme ve Girişim Yaratma: İki Profil

Bangalore’dekiIIScvePune’dekiUlusalKimyaLaboratuvarı(NCL)çoküstdüzeyde,araştırmaodaklıakademikkurumlarınörnekleridir.İkikurumarasında elbette birkaç önemli fark vardır. IISc sonradan devlet desteğialanbirözelteşebbüs(Tata)sonucuolmasınakarşınNCLfederalhükü-mettarafındankurulmuşvekamudanfinanseedilenaraştırma laboratu-varlarıolanBilimselveEndüstriyelAraştırmaKonseyi(CSIR)sistemininbirparçasıdır. IISc’ninaraştırmaprofiliNCL’dençokfarklıdır,esasola-rakkimyasalvebiyoteknolojiüzerineodaklanmaktadır.IISc,biranlamda,çokdeğişikdisiplinleresahipbiraraştırmaüniversitesinedahaçokbenzer,NCL ise canlı doktora programlarıyla, uzmanlaşmış alanlarda araştırmayapanüstdüzeybiraraştırmamerkezidir.IISc1909’dakurulmuştur.1Kurumresmieğitimvearaştırmayaekola-

rakendüstriyefirmaiçiaraştırmalarveendüstridestekliprojeleraracılığıy-layarattığıbil-yap (know-how)’ı sunar.Dahaönemlisi,kurumolağanüs-tüeğitimkalitesivetemelbilimlervebenzeralanlardakiüstünaraştırmaçıktılarıylaküreselolaraktanınırolmuştur.IIScaraştırmayaodaklanmaklabirlikte,sanayietkileşimleriiçinbirgenişlemekanadıkuracakilkkurum-lardanbiriydi.1975’te,kurumvesanayiarasındaetkileşimveişbirliğikur-maküzereBilimselveEndüstriyelDanışmanlıkMerkezikuruldu.1991‘debufaaliyetigenişletmekveişletmelerinküreselpazardarekabetinedestekolmaküzereYenilikGeliştirmeDerneği(TheSocietyforInnovationDe-

1BuparagraftakimeteryalinçoğuIIScWebsayfasındanalınmıştırhttp://www.iisc.ernet.in


velopment)kuruldu.IIScyayınfaaliyetleriaçısındanNCLvediğerlabo-ratuvarlarınçok ilerisindeolmuştur, amapatentlemefaaliyetindeonlarıngerisindekalır(BusinessWorld,2003).2

BasantveChandra(2006)IISc’ninsanayiilebağlantılarındayerel(kenteözel),ulusalveuluslararasıöğelerinteknolojivesektörelprofilbağlamın-dabüyükbirçeşitlilikbarındırdığınıaçıkladılar.IIScŞimdiyekadarçoğuenformasyonteknolojileri,azsayıdadabiyoteknolojideolmaküzereyediadetşirketyaratmıştır.NCL kimya ve ilgili bilimlerde Ar-Ge yürütmek üzere 1950 yılında

Pune’dakuruldu.3YaygınbiçimdeHindistan’ınkamusektörülaboratuvar-larıarasındanentanınmışlardanbirisiolarakkabulediliyorveşuanda364araştırmaasistanıve397projeelemanıvar(bunların300’denfazlasıdok-torasahibi).NCL’ninpolimerbilimleri,organikkimya,kataliz,malzemekimyası,kimyamühendisliği,biyokimyasalbilimlerivesüreçgeliştirmedepek çok disiplinlerarası araştırmamerkezi var.Kimya bilimlerinde yıldayaklaşık350makaleyayımlıyorveHindistan’daenfazlasayıdapatentdos-yasıhazırlıyor.YıldaortalamaolarakHindistan’dan50,yabancıülkelerden25patentalıyor.Aslındakamusektörlaboratuvarlarınınsonpatentkayıt-larınınçoğuNCL’yeatfolunabilir(BusinessWorld2003;Mani2002).NCLHindistan’dakimyasalbilimlerdeenfazladoktoraderecesideveriyor.NCL danışmanlık ve araştırma projeleri aracılığıyla sanayi ile dikkate

değeretkileşimsahibidir.Bu ilişkileryoluyla iyimiktardaaraştırmafonualıyor(bazıtahminleriçin,bakınızBasantveChandra,2006).IIScörneğin-dekigibişehriniçindekivedışındakifarklıunsurlarlabirdizibağlantısıvar,bunayabancılardadahildir.AmaNCLIISc’denfarklıolaraktekbirtanebile girişim kurmadı. Bu durum şaşırtıcı değildir, çünküNCLpatentle-mefaaliyetleribağlamındaIISc’dençoköndedir;fikrimülkiyetyaratmanıngöstergesi(kuşkusuzyetersiz).Gelenekselaklagöre,fikrimülkiyetyeniliğedayalıgirişimyaratmadaönemlidir.Buakıl IIScveNCL içinamacauy-gungörünmüyor.İkiAr-Geyoğuneğitimkurumuarasında,fikrimülkiyetodaklıkurumundahafazlaşirketfaaliyetigöstermesibeklenir.Herikiku-rumdada işletmekurmak isteyenöğretimüyeleri içinesnekprogramlarvardır.NCL’ninanakuruluşuolanCSIR,yenilikçişirketlerkurmakveyakatılmakiçinbiliminsanlarınınüçyılizinkullanabileceğibirprogrambaş-lattı.Alanolmadı. IIScde,kullanılmışolan,benzerbirkolaylıksağlıyor.Anormalgörünenbudurumiçinpekçoknedenmümkündür:

2 IISc1985ve1996arasındayaklaşık9,718araştırmamakalesiyayımladı (http://www.ncsi.iisc.emet.in/iisc_publications.php).Ayrıca,IISc’debaşlangıcındanbuyanayaklaşık5,000doktorateziyazıldı.(http://www.iisc.ernet.in).3BuparagraftakimateryalinçoğuNCLWebsayfasındanalınmıştır.http://www.ncl-india.org.


• Genelde,biliminsanlarıişletmekurmayı,özellikleyönetimdesteğiyok-sarisklibirçababuluyorlar.NCL’ninkamusektörümirasıişletmekur-mayıdahaçokbaskılıyorolabilir.

• Eğerkurumsalaltyapıdestekverirsebazıçekingenliklerazaltılabilir.İkikurumun teknoloji lisanslamaofislerininpiyasaodaklanışlarının farklıolmasıolasıdır.Gayriresmietkileşimler,YenilikGeliştirmeDerneği’nin(IISc’de)dahaçokşirketlere,NCL’dekiteknolojilisanslamaofisininisefikrimülkiyetyaratmayavelisanslamayaodaklıolduğunugösteriyor.

• Hindistan’ınönde gelen akademikkurumlarının evrimininbu aşama-sındapatentlemefaaliyeti ticariodaklanmayıyeterinceyansıtmayabilir.CSIRsistemi,kiNCLbununbirparçasıdır,patentlemeyibirkaçyıldanberidestekliyor,amaişletmekurmateşviklerigöreceyeniveciddiolarakuygulanmıyor.

İşletme yaratılmasında kurumun uygun altyapısının önemli bir faktöroluşugözönünealındığında,bizşimdibualtyapınınoluşturulmuşolduğuIIT’leritartışacağız.

IITs’de İşletme Kuruluşu: iki Model

Bu kısım dört IIT’nin adapte ettiği işletme kurmamodellerini karşılaş-tırıyor.Karşılaştırma esas olarak geleneksel kuluçkamodelini uygulayanKanpur,DelhiveBombay’dakiIIT’lerleMadrasIIT’ninadapteettiğigele-nekselolmayanarasında.ÖnceüçIIT’dekikuluçkailişkiligirişimleri,sonradaresmikuluçkamerkeziolmayanMadrasIIT’dekigirişimlerlearalarında-kifarkıkısacaözetleyeceğiz.MadrasIITmodeliaraştırmafaaliyetlerindepazaradahaodaklıolmayıbaşarmıştırvegelenekselmodelegörekuluçkaçabalarıdahaesnektir.

IIT’lerdeki Kuluçka ÇabalarıBombay,Kanpur veDelhi’deki IIT’ler resmi kuluçkamerkezlerini yıllariçindekurdular.Anastratejiherbirisindeaynıolmaklaberaberbazıküçükfarklılıklarvardır.

Bombay IIT Bir enformasyon teknolojisi işletme kuluçkası BombayIIT’dekiKanwalRekhiEnformasyonveTeknolojiOkulunda1994’teku-ruldu.4BudenemeBombayIITyerleşkesindepekçoketkiyaptı.Birdizişirketinbaşarılıkuluçkalanmasıötesindekuluçka,girişimciliğeelverişlibir

4Buözetşuadrestebulunankaynağadayalıdır:http://www.sineiitb.org/.


ortamdayarattı.İlkdenemeninbaşarısınınverdiğicesaretleBombayIITbilimveteknolojinindiğeralanlarınıdakapsayacaktamteşekküllütekno-lojiişletmekuluçkasıkurdu.BuçabaHindistanhükümetiBilimveTekno-lojiBölümütarafındandesteklendi.2004’teişletmekuluçkasınıyönetmekve IITBombay girişimciliğinin gelişmesini hızlandırmak içinYenilik ve GirişimcilikDerneği(SINE)ortayaçıktı.Bukurumsalyenilikşartolmuş-tu, çünkü IIT’ler kendi kaynaklarına sahipolamazlar.Diğerbazı IIT’lerbu tür sorunları çözmek içinbenzerkurumlar yarattılar. SINE,kuluçkaşirketlerindeBombay IIT adına hisse bulunduruyor, gelir paylaşımı dü-zenlemelerine veBombay IITD’de geliştirilen lisans teknolojilerine giri-yor.Haziran2005itibariyla19şirketkuluçkalandıvebunların9’ukuluç-kaprogramındanmezunoldu.5Bombay’dakikuluçkasadeceIITöğretimüyelerineveöğrencilereveşimdilik,kuluçkafaaliyetindeetkinolarakyeralmayan işletmeokulu öğretimüyeleri ve öğrencilerine (mühendislik veteknolojibölümlerininaksine)açıktır.

Kanpur IIT Kanpur IIT Hindistan Küçük Sanayi Kalkınma Bankası(SIDBI)ileişbirliğiyleteknolojitabanlıalanlardayenilik,araştırmavegi-rişimci faaliyetleri teşvik etmek için SIDBIYenilik veKuluçkaMerkezi(SIIC)’ni kurdu.6 Kanpur IIT’te SINE’nin eşdeğeri olan SIIC, yenilikçişirketleriçin,olasıgirişimcilerlevekurumiçigirişimcilerle,inovatif fikir-leriniticariaçıdancanlıürünleredönüştürmekiçinbirplatformsağlıyor.Öğretimüyeleriveöğrencilerinaraştırmaürünlerikullanıcılarınveyatica-rileştirmeamaçlıpiyasanıngereksinimlerinegöreiyileştiriliyorveözelleşti-riliyor.BombayIITöğrencilerininaksine,birişletmedanışmanıylaçalışanKanpurIITMBAprogramöğrencilerikuluçkadakişirketlerinpazararaş-tırmalarıyürüttüktensonraişplanlarınıveeğergerekolursamaliplanlarınıgüçlendirmelerineyardımederler.SIIConlaraişortaklarıvegirişimkapi-talistleribulmalarındayardımcıolurveKanpurIIT’dekiMBAöğrencileriveöğretimüyelerivedanışmanlaryardımıyla ticarigelişmedanışmanlığısağlar.Üçtürgirişimidestekler:

• Kurumveyabazıdiğerteknolojiteşvikajansları(Hükümetveyahükü-metdışı)tarafındandesteklenen,yenibirteknolojikfikriticaribirpla-nayükseltmek,laboratuvardakanıtlanmışbirkonseptiölçeklendirmek,teknoloji işletmeleri kurmayı denemek düşüncesiyle, IIT veya diğeröndegelenkurumlardanbirisininakademikpersoneli,öğrencileriveyamezunlarıtarafındanbaşlatılanbakıcıkuluçkaprojeleri.

5Bireyselkuluçkadakilerhakkındadahaayrıntılıbilgi:http://www.sineiitb.org/incubatees.html.6Butanımşuadrestekimateryaledayalıdır:http://www.fitt-iitd.org/tbiu/.


• Yenibir teknolojikfikri ticaribirplanayükseltmek, laboratuvardaka-nıtlanmışbirkonseptiölçeklendirmek,teknolojiişletmelerikurmayıde-nemekdüşüncesiylebirkurumveyaşirketleAr-Geortaklığınınbirincikuşakgirişimisteğiileteşvikettiğiteknolojitabanlıyenilikçişirketler.

• MevcutküçükveyaortaişletmeninteknolojiveyaAr-Gebirimi,endüst-ribirliğiveyaKanpurITTileyakınteknolojietkileşiminegirmekisteyenAr-Geşirketi.

Teknik olarak, kurum dışındaki kişiler kuluçka desteğini kullanabilirler,amauygulamadasadecepersoneliveöğrencilerikulandılar.ŞuandaKan-pur ITT’de sekiz kuluçka bulunmaktadır (ayrıntılar için bakınız http://www.iitk.ac.in/siic/incubatee.html).

Delhi IITSINE’yebenzeyenbirkurumsaldüzenleme,YenilikveTekno-lojiTransferiVakfı(FoundationforInnovationandTechnologyTransfer)(FITT)’inuzunbirsüredirfaaliyetgösterdiğiDelhiITT’defaaliyetgöste-riyor.7Aslında,FITTherhangibirITTkuluçkasındandahaönce,ICICIBankasıveDünyaBankasıfinansmanıylaTeknolojiKurumuProgramı’nınbirparçasıolarakortayaçıktı.Başlangıçtateknolojilisanslamaofisivefikrimülkiyetbirimiolarakkuruldu.ŞimdiHindistanBilimveTeknolojiDe-partmanı desteğiyle Teknoloji İşletmeKuluçkaBirimi (TechnologyBu-siness IncubationUnit)’i çalıştırıyor.Kanpur’daolduğugibi, kuluçkaüçtürşirketidestekleyebiliyor.Şuhalde,kurumdışındanolankuluçkadakilerdedestekalabilir.Ancak,Kanpur’unaksineDelhiITT’dekiişletmeokulukuluçkafaaliyetlerindeyeralmaz.Kuluçkamerkezi12şirketikabuletmiş,sadeceikisibaşarıylaolmaküzere,6’sıayrılmıştır.

Özet YukarıdatartışılankuluçkafaaliyetininüçüdeITTtarafındanku-luçka sürecini yönetmek üzere kurulan bağımsız bir kuruluş tarafındandesteklenmiştir. Bu birimler kuluçkadaki şirketlerde IIT adına hisse bu-lundururlar,sunulanhizmetleriücretlendirirler,gerektiğindefikrimülkiyethaklarınılisanslarlar.ÜçITTdeyerleşkedeişletmeokullarınasahiptir,amasadeceKanpurITTyenilikçişirketlerinbazıyönetselgereksinimlerinikar-şılamakiçinişletmeokulunukuluçkasürecinedahiletmeyeuğraşmaktadır.Oradabile,teknolojiilekurumunyönetselkısımlarıarasındaetkileşimkı-sıtlıdır.Diğerikikurumböylebiretkileşimitasarımolarakbilehenüzdene-medi,amadeneyebilirler.BombayITT’debutüretkileşimlerinbaşladığınaaitbazıişaretlervar.

7Buaçıklamaşuadrestekibilgileredayalıdır:http://www.iitk.ac.in/siic/about1.html.


Madras IIT’de Şirket Etkinliği: Telekomünikasyon ve Bilgisayar Ağları GrubuTelekomünikasyonveBilgisayarAğları(TeNeT)Grubu,MadrasIITelekt-rikmühendisliğivebilgisayarbilimibölümündendokuzöğretimüyesita-rafındanHindistan’daağerişimmaliyetleriniazaltmakiçinyerliteknolojikçözümleryaratmahedefiileoluşturulmuştur.8Kuruluşu12yılıaşangrup14öğretimüyesindenoluşuyor.Araştırmaveürüngeliştirmedebirkaçor-takhedefedoğruyürüyorlar.Hedef,pazarodaklıürüngeliştirmepeşindegiderekHindistan’ınvekalkınmaktaolandiğerülkelerinacil ihtiyaçlarınıkarşılamak, Hindistan’ın telekomünikasyon ve sanayisini güçlendirmek,tekniköğretimveeğitimsağlamakvetelekomünikasyonveteknolojipoli-tikasınıyürütmektir.Esashedef işletmeyaratmakdeğildir,bu,Hindistanmerkezli ürünler geliştirerekHindistan’da telekomünikasyon sanayisinindahaeşitlikçiyürütülmesiyönündekidahabüyükhedefeulaşmanınsade-cebiraracıdır.“Uygunbirfiyatadünyastandartlarındateknoloji”grubunvizyonudur.Buvizyonunyerinegetirilmesiçabasıiçinde,grup,fikrimül-kiyetin resmi olarak yaratılması ve korunması için zaman ve enerji har-camıyor.Gruptelekomünikasyonteknolojisindeteknolojiveürünyaşamdöngüsününkısaolduğubilgininilerinoktalarında,fikrimülkiyetindeğil,amazamanlamaveuygunmaliyetliçözümlerinyaşamakvebüyümekiçintemelolduğunainanıyor.TeNeTGrupbuişeayrılmış10’danfazlalaboratuvardaçalışan200tam

zamanlıaraştırmacı,mühendis,diğerteknikelemanveprojeöğrencisinesahip.Grupkablosuziletişimler,bilgisayarağları,fiberoptikler,sayısalsis-temlermimarisi,ağyönetimsistemleri,entegreses,videoveveriiletişim-leri,Hintbilgiişlemivekırsalkalkınmauygulamalarıgibifarklıalanlardaçalışıyor.Grupakademikyayınlarve ticariAr-GearasındakimübadeleyiaçıkçaonaylıyorvekazançtaAr-Ge’yitercihetmişdurumda.9

İlginçtir,MadrasIIT’degeliştirilenbir teknolojigelenekselyollarlasa-tılamayıncaveyalisanslanamayıncabirşirketidalgalanmayabırakmafikriortayaçıktı.DokuzeskiöğrencininyardımıylailkşirketolanMidasİletişimTeknolojilerikuruldu.TeNeTGrupyıllariçinde15yeniişletmeyikurarak,iletişimdeçoksayıdayeniteknolojigeliştirdiveticarileştirdi.Bunlarınhep-sieskiöğrencilerinkatkısıylakurulankâramaçlışirketlerdir.TeNeTöğre-

8Bualtbölümhttp://www.tenet.res.in/adresindekibilgilere,BasantveChandra(2003)veProfesörAshokJhunjhunwalaveTenetGrubu’nundiğerbazımeslektaşlarıylagörüşmeleredayanmaktadır.9 TeNeTGrup’taki bilgi, baştan sonauzmanlıkmisyonuyla ilgili olarak uzanmaktadır: konuşma, ses vevideoteknolojileri;iletişim,kablosuzağlar,bilgisayarprotokolleri,optikhaberleşme,sayısalişaretişleme;bilgisayarla görme, ağ yönetimi,multimedya, dijital sistem tasarımı; ve gömülü sistemler. Ayrıca, kırsalalanlariçinkırsalfinansveküçükölçekliişletmelergibialanlarındauzmanolanküçükbirgrupvar.


timüyesi takımındanöndegelen iki isimProfesörAshokJhunjhunwalaveProfesörBhaskarRamamurthy,grubungeliştirdiğierişimağınıkulla-narakkırsalalanlardaveHindistan’ınküçükşehirlerinde,acenteliğedayalıtelekomünikasyonveiletişimişleriyapmaküzere,TeNeTGruptarafındankurulann-Logue.comisimlişirkettehissesiolanşube25(kâramaçlıdeğil-dir)şirketinikurdular.BuşirketinTeNeTGruptarafındankurulandiğerşirketlerdehissesiolupolmadığıbilinmiyor.Başkaşirketlerdekimodeldebunabenziyor;eskiöğrenciler(vebazen

projesahipleri)özkaynakfinansmanı,TeNeTGrupteknikdesteksağlar.Başlangıçta,şirketlerveTeNeTGruparaştırmafinansmanınıbirlikteko-yarlar.Şirketbüyüdükçe,özelprojeleriçinTeNeTGrup’aaraştırmafinans-manısağlamayabaşlar.Sonuçolarakşirketzamanlakurumiçinaraştırmafinansmankaynağıolur.Şirkettarafındanticarileştirilenürünveyatekno-lojininsahibigenellikleortakolarakMadras IITveyenilikçi şirketlerdir.BaşlangıçgünlerindefirmalarMadrasIITlaboratuvarlarıdışındaçalışır.TeNeTGrupşirketkurmakvebüyütmeliiçinittifaklarağıyaratmışve

kullanmıştır.DiğerITT’lerdekikuluçkalarhenüzböylebirağkuramadılar.TeNeTGrubunbunuyapmabecerisikısmen,kurumöğretimüyelerinin,kurumunodaklandığıbirbiriyle ilişkili telekomünikasyonteknolojilerindeuluslararası tanınıyor olması gerçeğindendoğar.Bu tür bağlantıların ör-neklerionlarınçeşitliliğinivestratejikrolünügöstermektedir:

• Grup, Midas İletişimin ilk günlerinde, ürünlerinin geliştirilmesindeyüksek kaliteli, özel entegre devrelerin (IC) önemli rolünü ve bu türIC’lerin(özellikleküçükmiktarlarda)Hindistan’dageliştirilemeyeceğinifarketti.Grup,teknolojilerinideğerlendirenveMadrasITTtarafındantasarlananIC’lerigeliştirmeyikabuleden,BirleşikDevletler’dekiAnalogDevices’ınbaşkanıRayStaterileirtibatkurdu.AnalogDevicesIC’leriHindistandışındapazarlamayıvegrubatelif ödemeyikabuletti.IC’leriHindistan’dalisanslamalarındagrubayardımetmeyidekabuletti.Amaenönemlisi,AnalogDevicesgelecektekitelif ödemelerinekarşıgrubafinansmanartırmayıkabuletti.

• Grupbaşlangıçta büyükmiktarlarda paraya gereksinimduydu ve do-layısıyla teknolojiyi Hindistan’daki diğer firmalara lisanslamaya kararverdi.HindistanElektronikŞirketiCromp-tonGreaves,WSTelecomveShyamTelecomIITuyduağteknolojilerininilklisanssahiplerioldu-lar.BufonMidas’ınçeşitliprojeleriuygulamayasokmasıiçinfinansmandesteğindeyardımcıoldu.


• AnalogDevicesileolanbağlantılareskiöğrencilervefinansmansağla-yan RayStatertarafındanbaşkabirfirmanın(BanyanNetworks)kurul-masıylahızlagüçlendirildi.

• Yenilikçi şirketlerin çalışmasını profesyoneleştirmeye yardımcı olmakiçin sanayinin ünlü kişilerini içine almaya başaldı.ÖrneğinArun Jain(PolarisSoftware,Chennaibaşkanı,tanınmışbirenformasyonteknolojişirketi)şirketlerdenbirisininbaşkanıdır.GayriresmiolarakPolarisTe-NeTGrup’ayenilikçişirketleriçinuygunaltyapıkurmasındavesanayi-deninsankiralamasındayardımetti.İlginçtir,Polarissonradangrubunbirbaşkayenilikçişirketiiçindestekçiolduveşirketinürünüiçinuygu-lamalarvearayüzlerkurdu.

• Dış ajanslardaki hisse, teknolojinin ticarileşmesi sürecine de yardım-cıoldu.Örneğin, IntelŞirketi IL&FS (InfrastructureLeasingandFi-nancialServices)ileöncüyatırımcıolarakeyalet(TamilNadu)GirişimFon’undanfinansmanalanbirşirketekatıldı.Intelşirketinpekçokiş-lemselvetekniksorunlarınadayardımcıoldu.

• Bağlantılarınenilginçolanlarıgrupüyesibirdizişirketarasındaoluş-muştur.Bunlarbirbirleriyleçeşitliyollarla işirliğiyaparlarvegirdi-çıktıilişkileriylebağlıdırlar.Buşirketlerbiranlamdabelirli teknolojilerinvehizmetlerinarzzincirinioluştururlar.10

TeNeT Grubun tüm çabası vizyon, liderlik ve Profesör AshokJhunjhunwala’nın konuları etrafında döner. Jhunjhunwala teknolojik ta-ban, iyi eğitimli öğrencilerle bağlantı, kalkınmakta olan ülkelerdeki top-lumsalkonularayoğunilgi,iyieğitimliveöğretimlikişilertakımınıbirarayagetirmeyeteneği,uluslararasıeğitimveaçıkolma,olağanüstübirkurumunbirparçasıolmanınünüveülkedeucuztelefongeliştirmetaraftarıolmayanbirakademisyenolmanıngüvenilirliğinigetirdi.Amabuvizyonvegrubundünyaçapında teknolojikyetenekleri (üyelerinindeğişen teknolojikgidi-şatın etkilerini anlamasına yardımcı olan) doğru ilişkiler oluşturulmadığıtaktirde yararlı olmazdı. IIT takımı daha önce ticarileşme faaliyetleriylebirliktetümAr-Ge’yideyürütürken,yenilikçişirketlerinoluşumuveku-luçkamodellerininolgunlaşmasıileşimdi,faaliyetinAr-Gebileşeninedahafazlaodaklanıyor.Başlangıçtaşirketlerkurumatelif verirken,IITMadras

10 Bir düzeyde bu şirketlerin bazıları, Hindistan’da ve kalkınmakta olan diğer ülkelerde düşük fiyatlıtelekomünikasyonseçenekleri sunmak içinkablosuz tabanlı teknoloji zincirinin farklı aşamalarını temsileder.MidaskablosuzürünlerdeBanyan’ınkabloluyeteneklerinikullandıveBanyanMidas’ıncorDECTkutularınıkabloluçözümlertasarımındakullanmaktır.Benzerşekilde,Nilgiridiğerplatformlaraekolarak,MidasveBanyanürünleriiçinağyönetimsistemlerigeliştiriyor.n-Logue.comisimlifirma,tamamendiğerüçşirkettarafındangeliştirilenteknolojilerikullanarakacentelikçabasıyürütmekiçinbiraraçtır.


vemüttefikşirketleri,kurumunyeniteknolojiiçinelindepatentleritutacağıdüzenlemelerle,birçokHintpatentihazırladılar.Dahasonra,teknolojiçokhızlıdeğiştiğiiçin,pazarakadarolansürenin,fikrimülkiyetinkorunmasın-dandahaönemlikabuledildivepatentlemefikrindenvazgeçildi.Oluşangereksinimlerdoğrultusunda işletmelerkurmak içingündeme

dayalıaraştırmayapmakanafikriHindistangibi,Ar-Gemaliyetlerininhaladüşükolduğubirülkedeepeyceişeyarayabilir.Budurum,merkezindetek-nolojikAr-Geolanağtabanlıişletmegelişimineiyibirörnektir.Buörnekakademi-sanayiortaklığınınyenibakışaçısınıveodaklanmışteknolojigru-bununorganikevrimininesaslarınıdayansıtır.Bugüçlümerkez-uydumo-deli,merkezîAr-GealtyapısıveteknolojiarzzincirinindeğişikaşamalarınıkaplayanuygulamayapıcıdinamikuydufirmalarıylaHindistan’dateknolojigelişimiveuygulamasıiçincanlıbirmodelsağlıyor.Kalkınmaktaolanül-kelerde doğrudan hükümet finansmanı olmadan teknoloji kurma isteği,insankaynaklarımühendisliğindekaliteyeerişmeyeteneğivedünyanıneniyisi ilerekabetarzusubugrubaeşsizgüçsağlamaktadır.Grup, ilişkileri,tamamlayıcıvarlıklareldeetmeninbirkaynağıolarakgörmüştür.

ÖzetKanpur,BombayveDelhi’dekiresmikuluçkamodelleriveMadrasIIT’de-kimodel, başarılı işletme kurmamodeli için üç faktörün rolünün altınıçiziyor:

• Ticaripotansiyeliolanbirteknolojininolması• Uygundanışmanlıkveyönetimgirdileri• Bilgivefinansmanakışınıkolaylaştırabilenağlar

IITMadrasmodeligündemedayalıaraştırmavestratejikağlarkurarakbunlaraulaşıyorsada,diğerITT’lerresmikuluçkamodelideniyorlar.Buetkenlerinönemliniteliği gözönünealındığında,AhmedabadHindistan İşletmeEnstitüsü(IIMA)onlarakarşılıkgelecekbirkuluçkamodelinide-niyorlar.

Ahmedabad Hindistan İşletme Enstitüsü’nde Kuluçka Deneyi

Yenilik,KuluçkaveGirişimcilikMerkezi(CIIE)yeniliktabanlıgirişimci-liktearaştırma,eğitimvekuluçkaüstlenmeküzereIIMA’dakuruldu.BumerkezIIMA’daYenilikTabanlıİşletmeleriçinHintİnkübatörisimliku-luçkayıyönetiyor.CIIE’ninanagörevi,öğretimüyeleri,mevcutöğrenciler,mezunlar ve diğer ortak ve paydaşlar yardımıyla kuluçkayı araştırma ve


eğitim ile birleştirmektir. CIIE teknoloji tabanlı işletmelerin başarısındayönetimdesteğininönemliolduğunainanıyor.CIIEticariişletmeleredö-nüştürülebilecekyenilikleritanımlamakamacıylaülkeçapındakitleetkisiyüksekteknolojiyenilikleriyarışmasıdüzenliyor.Kazananlarakuluçkavebaşkadesteklerveriliyor.Butürçeşitliprojeleriticarileştirmeyolundalar.CIIE’ninsağladığıdestek,yeniliktenişletmeyetümzinciriiçinealıyor.BucanlıkuluçkaprojeleriIIMAöğretimüyelerigözetimindekuluçkadaprojeyürütecekolanIIMAöğrencilerineheyecanvericiöğrenmefırsatlarısunu-yor.CIIE,kuluçkasürecininbirparçasıolarak,bukendikuluçkasındakile-reteknolojibağlantılıdestekvermekiçintasarımveürüngeliştirmemer-kezleriylevelaboratuvarlarlayakınçalışıyor.Aslında,üçITTilevediğerbazıiyibilinenteknolojikurumlarıylayakınçalışıyor.CIIE,buteknolojivetasarımkurumlarındakikuluçkadakilereyönetimdesteğivermenindışındaonlarlaişbirlikçikuluçkadaüstleniyor.Seçilmişyenilikçileriçinrehberliktakımlarıoluşturulur.Butakımların

başındagenelliklebirIIMAöğretimüyesibulunurveyenilik,girişimcilervegirişimsermayesiendüstrisininteknolojialanındakiuzmanlardanolu-şur.Rehberliktakımlarıkuluçkadakilerinkuluçkagereksinimlerinibelirler.YönetselgirdiisteyengereksinimlerIIMAöğretimüyesigözetimindeöğ-renciprojelerineçevirilir.Teknoloji(örneğin,ürüngeliştirme,süreçgeliş-tirmevetest),yasal(örneğin,fikrimülkiyetkoruması)vetasarımgirdileriiçerendiğerkuluçkagereksinimleriCIIE‘ninağıtarafındansağlanır.IIMAWadhwaniVakfı tarafından yaratılanUlusalGirişimcilikAğınınbir par-çasıdır.CIIEkuluçkatesisikapsamında, temelaltyapıve ilgilihizmetlerisunar.Altyapıdesteğiofisalanı,birkütüphane,birkantin,telekomünikas-yon,arkaofisvebilgisayarolanakları içerir.Kuluçkalananeğerbirbaşkayerdekalmakisterseuzaktandestekdesağlanır.Ticarileştirmedestekfa-aliyetleriişplanıgeliştirilmesi,piyasaaraştırmasıvedanışmanlıktanlegal,malivediğeryardımtürlerinekadaruzanır.Kuluçkalananlarıntahminedi-lenmezuniyetsüresiyaklaşık20aydır.Teknolojikurumlarındakikuluçkalaresasolarakbukurumlardageliş-

tirilen ticarileştirmeteknolojileriolmaklaberaber,CIIEülkeninherhangibiryerindegeliştirilenteknolojiyededestekverir.Hedef yüksekteknolojilivekitleetkiliyeniliklerdir.Kuluçkamodeli,kuluçkalananlarınçeşitligerek-sinimlerini,uzunmesafekuluçkadahil,tatminedecekkadaresnektir.Budeneyimyenivehenüzdeğerlendirilemez.Altışirketşuandaetkinolarakkuluçkalanıyorvebirşirketmezunolmaküzere.IIMAşimdi,kuluçkamer-kezinikurumadınayönetmek,elindehissetutmakvb.amaçlarla,oüçITTgibiayrıbirkurumsalantiteyaratıyor.Öğrencilercanlıprojeleriçokyararlıbuluyor.Yenilikçişirketlerdecanlıprojelerdeçalışanbazıöğrencilerindaha


sonraonlarakatılacağınadairdeişaretlervar.IIMA’dakiöğrencinüfusu-nunbüyükkısmı ilk sıralardakimühendislikve teknoloji kurumlarındangeldiğiiçin,butürtesisleriolmayanilksıralardakiteknolojikurumlarının,gittikçedahafazlakuluçkalananıteşviketmesibekleniyor.

Sonuç Gözlemleri

ÜSİ’nin bir parçası olarak işletme kurma faaliyeti Hindistan’da henüzemeklemeaşamasında.USİ’ninanarolüsanayininişgücüpiyasasıgereksi-nimlerineyanıtvermekvedanışmanlıkvediğeraraştırmaprojeleriyoluylaaraştırmadesteğisağlamakolmayısürdürüyor.Ancakişletmeyaratmahe-defi,araştırmayayönelimlibilim,teknolojiveişletmekurumlarındabüyükheyecan yaratıyor. Bugün geleneksel kuluçkalarHindistan’da artıyor. İyibilinen teknolojikurumlarınınneredeysehepsininbirer tanevarvebazıişletmekurumlarıdakuluçkayıdeniyor.Bubölümdekitartışmadan,birkaçilgiçekicimodelortayaçıkıyor.Hin-

distaneğitimkurumlarında,fikrimülkiyethakkıkorumasışirketlerveyeniişletmeyaratılmasındaşuanakadarçokönemligörünmüyor.Yenilikçişir-ketleryaratmayaisteklieğitimkurumlarınınçoğugelenekselkuluçkamo-delineadapteoldular.Odaklanmış,gündemedayalıişletmekurmakgele-nekselmodeleilgiçekicibirseçenekolarakgözüküyor.Ancak,araştırmagrubundamuazzambirmotivasyonveyayınveişletmeyaratmaarasındakiödünleşiminüstesindengelmeyeteneğigerektiriyor.BazıAr-Gekurumlarıpatentlemeileyayınikilemiarasındacebelleşmeyebaşladılar;şuhalde,iş-letmekurmafikribuödünleşimikeskinleştirebilir.Birtaraftapatentlemedahaçekiciolabilir,anacakpatentlemeileişletmeyaratmaarasındakibağla-rınkısıtlıoluşugözönünealınırsaödünleşimdahakarmaşıklaşabilir.Hin-distankültürüüniversiteöğretimüyeleriningirişimciolmasınızorlaştırır.Öğretimüyesiödülsistemibilesadeceakademikçalışmayabakar.Sistemdeğiştirilebilirmi?Yenigirişimleryaratılmasıakademikkurumlarınönemliamacıolabilirmi,olmalımı?Hindistaneğitimkurumlarındasadecesonbeşyıldabaşlamışolaniş-

letmekurmaçabalarınınetkisinideğerlendirmekiçinçokerken.Üstünbirbaşarıgünışığınaçıkmışdeğil,amapekçokkuluçkaortaderecedebaşarıy-laövünebilir.Henüzsayılarolmamaklaberaber,teknolojikurumlarındanpekçokkuluçkaşirketikuluçkalardanmezunolduktansonrapiyasadare-kabetzorluklarınıatlattılar.Şuandabuçabalarınenönemlikatkısıeğitimkurumlarında teknolojik yeniliğe dayalı işletmeler yaratmanın mümkünolduğunuvurgulamalarıoldu.Ortaderecedebileolsabaşarılarıbirkari-yerseçeneğiolarakteknolojiyedayalıgirişimciliğeyönelmeyiteşvikediyor.


Ayrıca,bufirmalarıninovatif firmalarolaraktanınmasıgirişimcilerarasın-da,özelliklegenç,teknolojimeraklıolanlardayeniliğeodaklılıkyaratmakanlamındaolumlubirdışsallığıvar.Buişletmelertarafındanticarileştirilenbazıteknolojilerin(örneğinMadrasIIT’tegeliştirilenler)potansiyelsosyaletkileri,eğitimkurumlarındaişletmekurulmasıylabirlikteolandışsallıklaraeklenmektedir.Daha geniş bir düzeyde, Hindistan’da akademi-sanayi ilişkileri birkaç

büyüksüreçbağlamındaincelenmelidir.Yakınzamanakadar,kısmenre-kabetbaskısıolmadığından,kısmendearaştırmalarınbüyükbölümününkamukurumlarındayürütülüyorolmasındandolayıHindistanözelsektö-rü çok fazla araştırma odaklı değildi. Araştırma kamu kurumları içindebazıistisnalardışında,yıllarboyuncaHintüniversitelerivediğerakademikkurumlarınındışınaitilmişti.Kamuaraştırmakurumlarıyıllarcaaraştırmaetkinliğinin anamerkezi oldu ve üniversiteler büyük oranda eğitim ku-rumlarıolarakkaldılar.Budurumikiyolladeğişiyor.Birincisiözelsektöraraştırmayagirmeyebaşladı, ve ikincisi akademikkurumlar,desteklenenaraştırmayoluylakısmeniyileşenmalisıkıntılarlakarşılaşmayabaşladılar.AkademikkurumlararasındasanayioryantasyonuolmamasıvekısıtlıAr-Georyantasyonusanayiveakademiarasındakiilişkileriyıllarboyuengel-ledi.Her ikisidedeğiştikçedahafazlaakademi-sanayi ilişkisibekleniyor.Kuluçkaveyeniişletmeyaratılmasıfaailiyetibusüreçleriolgunlaştırabilir. Politika düzeyinde, önemli bir sorun yenilikçi şirketler için bir iyilik

meleği ve girişim finansmanı olmaması. Hindistan’da girişim sermayesidenilenin çoğu, aslındabüyüme finansmanıdır veözel sermayeyedönü-şür. Sigorta (ve emeklilik) fonlarını sermaye girişimi şirketlerine yatırımyapmaktan caydırannormların serbestleştirilmesi bağlamındadüşünmekyararlıolabilir.Böylebirliberalizasyonyenibaşladı,amagidecekuzunyolvar.Sonuçolarak,sanayideveüniversitelerdearaştırmakarmaşıktırveaka-

demi-sanayiilişkilerininbaşarısıtamamlayıcılıklardanistifadeetmedeyatar.Böylebiryararlanmayıkolaylaştıranaraçlarpolitikeyleminodağıolacaktır.Ancak,dahabüyükzorluk,kariyeriniakademidesürdürecekgençyetenek-leriçekecekolanuygunçalışmaortamınıveücretportföyünütasarlamaktır.Buyollaakademikkurumlardakiaraştırmaeğimliöğretimüyelerininkısıt-lamalarıhafifleyecektirvebudaaraştırmatabanlıilişkilerinönkoşuludur.


Kaynaklar

Adams,JamesD.2001.“ComparativeLocalizationof AcademicandIndustrialSpillovers.”NBERWorkingPaper8292,NationalBureauof EconomicRe-search,Cambridge,MA.

Arundel,Anthony,andAldoGeuna.2001.“DoesProximityMatterforKnowledgeTransferfromPublicInstitutesandUniversitiestoFirms?”SPRUElectronicWorkingPaper73,ScienceandTechnologyPolicyResearch,Universityof Sussex,Sussex,U.K.

Athreye,Suma.2001.“AgglomerationandGrowth:AStudyof theCambridgeHi-TechCluster.”SIEPRDiscussionPaper00-42,StanfordInstituteof EconomicPolicyResearch,Stanford,CA.

Basant,Rakesh,andPankajChandra.2003.“Inter-organizationLinkagesintheITIndustryinIndia:ACaseStudyof TelecomTechnologies.”InTheContextof InnovationinIndia:TheCaseof theITIndustry,ed.AnthonyD’CostaandEswaranSridharan,193-219.London:Palgrave..2006.“Roleof EducationalandR&DInstitutionsinCityClusters:An

ExploratoryStudyof BangaloreandPuneRegionsinIndia.”IIMAWorkingPaper,IndianInstituteof Management,Ahmedabad,India.

Best,MichaelH.2000.“SiliconValleyandtheResurgenceof Route128:SystemsIntegrationandRegionalInnovation.”InRegions,Globalization,andtheKnowledge-BasedEconomy,ed.JohnH.Dunning,459-506.Oxford,U.K.:OxfordUniversityPress.

Branscomb,LewisM.,FumioKodama,andRichardFlorida,eds.1999.Industrial-izingKnowledge:University-IndustryLinkagesinJapanandtheUnitedStates.Cambridge,MA:MITPress.

BusinessWorld.2003.“PotentResearch.”May19,44-48.Geiger,RogerL.2001.“IndustrializingKnowledge:University-IndustryLinkagesin

JapanandtheUnitedStates.”Journalof EconomicLiterature39(1):165.Lawson,Clive.1999.“TowardsaCompetenceTheoryof aRegion.”Cambridge

Journalof Economics23(2):151-66.Mani,Sunil.2002.Government,Innovation,andTechnologyPolicy:AnInternational

ComparativeAnalysis.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.Morris,SebastianandRakeshBasant.2005.“Roleof Small-ScaleIndustriesinthe

Ageof Liberalization.”Paperof thePolicyGrouponTradeandIndustryof theAsianDevelopmentBank,AsianDevelopmentGroup,Bangkok.

Saxenian,AnnaLee.1994.RegionalAdvantage:CultureandCompetitioninSiliconValleyandRoute128.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress.

B Ö L Ü M 1 4

Girişimci Üniversite

Fikir ve Eleştirileri

ElizabethGarnsey

Yeni girişimci üniversitelerle ilgili literatür akademikbilimin entellektüelolduğukadarekonomikbirçabayadönüştüğüiddiasındaolup,yaygınsongelişmelersonucu“üniversiteninkendisibirgirişimciolmaktadır”ve“bi-lim ve sanayi arasındaki geleneksel bölünme yıkılmaktadır” (Etzkowitz,2002,1).Politikayapanlarteknolojitransferi,fikrimülkiyet(IP)kontrolüveüniversiteyönetimitarafındanaraştırmacılarveöğrencilerarasındagiri-şimciliğinteşvikedilmesineönemverenyenibirgündemegiriştiler(Shane;2005).Bukitabınyazarlarınınçoğubutürgelişmeleriözendirenprogramtasarılarınıayrıntılarıylaanlatıyorlar.Ancak,bubakışaçısınavealtttayatankabullerinekarşıbirtepkideoluşmuştur.

Bu bölüm 27Mart 2006 tarihindeDünya Bankası Enstitüsü ve Sosyal Hizmetler Araştırma KurumuÜniversite-Sanayi İlişkileri, Paris Sempozyumu’nda gündeme getirilen konuları araştırıyor, özelliklemakaleleribukitaptabölümolanuzmanlar:DavidMowery(bölüm10),WeipingWu(bölüm11),Poh-KamWong(bölüm12)veRakeshBasantvePankajChandra(bölüm13).

BubölümdetartışılankonularüzerindeAraştırma(2006)İngiltere’ninAraştırmaKonseyi(ESRC-EPSRC)YenilikveVerimlilikGrandChallengeProjesi’ninbirparçasıolarakdevametmektedir.

213


Mowerybukitabın10.bölümünde,anlaşmazlığınsadeceeskiyöntemle-risavunangelenekselcilertarafındandillendirilmediğini,girişimciüniversi-teyiteşvikedenilkelerarasındadaolduğunugösteriyor:bunlaröndegelenAmerikanüniversitelerininteknolojitransferofisleriveüniversitearaştır-malarıbirleşiksponsorlarıdır.Çeşitliaraştırmalar(Bozeman2000;LeitchveHarrison2006gibi)üni-

versiteIP’sivegirişimcilik ileonlarınmantığınısağlayantemelkanıtlarınönceliklendirilmesi arasındaki kopukluğu gösterdi. Bunlar tam kapsamlıtarihselkanıtlarileteşvikedilenbasitleştirilmişgirişimciüniversitefikrivepolitikabelirleyicilerarasındakiihtilafadikkatiçeker.Kontrollukarşılaştır-maeldeetmeninzorluğuvegeçmiştekisonucunsebebedöndüğügeribes-lemedöngüsünedeniylesebepvesonucutanımlamaksorunludur.Lineeryenilikmodeliyle,akademisyenlerinuzunsurereddettiği,amapolitikaçev-relerindehalaetkiliolanbirbenzerlikvardır.BubölümBirleşikDevletler,Çin,SingapurveHindistan’daüniversite-sanayiilişkilerihakkındaMowery(bölüm10),Wu(bölüm11),Wong(bölüm12)veBasantveChandra(bö-lüm13)’nınyazdıklarınadayanarak,girişimciüniversitefikriyleilgilibirçokbilinmeyenleriveveeksikparçalarıtartışıyor.

Yeni Bir Araştırma Alanı

Artan literatürbilgisiüniversitelerin,akademikmisyonlarınısürdürürkenbütünleşmişbirdünyayanasılangajeolduklarınıanlatıyor(örneğin,Etz-kowitzveark.2000;Gibbonsveark.1993;Shane2005).Buliteratür,üni-versitelerebiçilenyenigörevivebunubaşarılmasınıkolaylaştırıcıuygula-maların,üniversite-sanayiilişkilerininortayaçıkışıvebaşarısıylanasılilişkiliolduğunugöstermekamacıyla,dünyadakifarklıüniversitedizgelerininuy-guladığıönlemleriinceliyor.Buçalışmanınbüyükkısmıgirişimciüniversitetarzınınyagınlaşmasının,bununyararlarınınyenibilgiekonomisindekaçı-nılmaz olarak kabul edilmesi düşüncesine dayanmaktadır (Etzkowitz veark.2000).BirleşikDevletleringelişmekteolanteknolojileriticarileştirme-dekibaşarısıgirişimciüniversiteliteratüründevurgulananetmenlerebağ-lanmaktadır.Bubaşarıbaşkayerlerde,ABDüniversitedeneyimininönemliözellikleriolarakkabuledilenlereöykünmegirişimlerineyolaçmıştır.Di-ğeretmenler,özellikleAmerikaBirleşikDevletlerihükümetiningelişmekteolanteknolojilerinticarileştirilmesindeküçükşirketlerlehine,uzunsüreliveönemlidestektedbirleridahaazdikkatçekmiştir(Connell2006).Önemlimiktardaaraştırmagösteriyorkilisanslamaveşirketlerileüni-

versiteIPkontrolu,bilimvesanayiarasındakiçokyönlüetkileşimlerarasın-daçokküçükbirparçadır(Bozeman2000;Cohen,NelsonveWalsh2002).

215Girişimci Üniversite: Fikir ve Eleştirileri

David Mowery ve arkadaşları normatif girişimci üniversite gözlüğüylebakmadantarihselkanıtlarıincelediler.MoweryBölüm10’da1980’lerdenitibarengelişmeleriözetliyor.1980tarihliBayh-DoleYasasıüniversitelerearaştırmalarındanIP’yehakkazanmalarınısağlamadadönümnoktasıkabulediliyor.Yasaüniversitelerlesanayişirketleriarasındafederalfinansmanlıaraştırmasonuçlarınayöneliközellisanslariçinkongredesteğisağlamıştır.Mowery bu tür etkinliğin 1980 öncesinde zaten sürmekte olduğunu vediğertürüniversite-sanayiilişkilerininyayın,araştırmacıeğitimi,danışman-lıkdiğergelenekselakademiketkinliklerdenetkilenerekherzamankigibiönemliolmayadevamettiğinigösteriyor.Araştırmabulgularıylapolitikaoluşumuarasındakifarklılıklarnasılaçık-

lanacak?Uygulayıcılararasındauzlaşmacıbirvizyonunortayaçıkmışolma-sımümkünmüdür?Fransman(2002,9)’agöre“uzlaşamcıbirvizyonveyabilişsel çerçeve düşünceyi ve karar vermeyi şekillendirir. Bu da dünyayıanlaşılabilirgörünmesivedolayısıylakararvermeyeyönlendiriciyapmakamacınahizmetedenvarsayımlarvebeklentilerlesomutlaşanbirdizibirbi-riyleilişkiliinanışlardanoluşur.”Fransman’ınkanıtlarınagöre,busektördegelecektekitalepkoşullarıileilgiliolarakmilenyumagirerkentelekomüni-kasyonsektöründeönemkazanmasındaolduğugibi,karşılıklıanlaşmayadayalıvizyonsadecekısmenkanıtadayanıyorolabilir.Butürbiroydaşmauygulayıcılararasındakısmiolsadabelligerçeklerdebirhoşgeldiniziletisisağladığındaortayaçıkarveherşeyinötesindekarmaşıksorunlaragöre-cebasit çözümlerönerir.Girişimci üniversite fikri, politika yapıcılarınınyüzyüzegeldiğiivedisorunlarıpatentlenebiliraraştırmaveticarileştirme-yeodaklanmanınçözebileceğinidüşündürüyor.Üniversitelerinkendilerinigirişimcifikrimülkiyetkaynağınadönüştürmelerimesajı,kaynaklarıkısıtlıolan üniversiteler ve yükseköğretim harcamalarını kamu borçlanmasınakatmakisteyenhükümetleriçinyenibirfinansmankaynağınaişaretediyor.Üniversite şirketlerinin, geleneksel sanayilerinde offshore yer değişimle-ri ileyüzyüzegelenekonomilerinyenilenmesi için temeloluşturabilmesifikri,özellikleküreselleşmeninrekabettehdidineçözümolarakyenibilgiekonomisineumutlarınıbağlayanpolitikayapıcılarınaiyigeldi.Uzlaşılanyenigirişimciüniversitevizyonu,karşıçıkılsadaeğerböyleta-

nımlanabilirse,anidenortayaçıkmadı,kalıcısorunlarayanıtolaraksonçey-rekyüzyıldainşaedildi.Buvizyonbirdereceyekadararaştırmayadayanırvebudapekçokönemlibilgininüniversitedışındageliştiğinidüşündür.BilimvesanayininbirleşmesiGibbonstarafındantanımlanmıştı:“Mode1diyeceğimiz,birdisiplinçerçevesindeönceliklebilişselolarakoluşturulangelenekselbilgininaksine,Mode2bilgidahageniş,disiplinlerötesisosyalveekonomikbağlamlardayaratılır”(Gibbonsveark.;1993,1).


ABD Deneyimi

ABD’nin 20. yüzyılın son çeyreğinde gelişmekte olan teknolojileri tica-rileştirmedeki başarısında lisanslama ve patentlemenin rolünün önemlietmenolduğuhiçbir şekildekanıtlanmamıştır.Pekçokçalışmabubağ-lamdaendüstrilerarasıfarklılıklarınöneminiaçıkçagöstermiştir.Özellikleyaşambilimleri,biyofarmasötikalanındakipatentlemearacalığıyla,doğru-danetkibakımındanaçıkçafarklıbirkonumasahiptir(Cohen,NelsonveWalsh2002).Satışrekorukıranilaçlarınvegenetikbuluşlarınumutvericidurumları, bu ilaçları ve buluşları,ABDüniversitelerinin patentleme velisanslamadan elde ettikleri gelirlerin çoğunun kaynağı yapmıştır.Yaşambilimlerindepatentiolanüniversiteler,seyrekdeolsa,tümdiğerIPkaynak-larındanfarklıboyuttabirkazançeldeettiler(bölüm10;Bozeman2000).Gelişmekteolanteknolojilergenelliklefarklılaşmamışyüksekteknolojika-tegorisiolarakelealınır(DruilheveGarnsey;2004),bununsonucuolarakdabirçokaraştırmacıvekararalıcıyaşambilimleriilediğergelişmekteolanteknolojisektörleriarasındakigüçlükarşıtlıklarıgözdenkaçırırlar.Girişimci üniversite hakkında taraftarları veya eleştirenler tarafından

doğrudantartışmayasokulmamışbaşkabirkonuAmerikaBirleşikDev-letlerindeIT’lerinticarileştirilmesininSoğukSavaşsüresindeneölçüdesa-vunmaöncelikleriveharcamalarıtarafındanşekillendirilmişolduğudur.Busüreçdiğeraraştırmaakımları tarafındandokümanteedilmiştir (örneğin,Lecuyer2006;Lowen1997;Segaller1998).ABDSavunmaBakanlığıtara-fındanfinanseedilenaraştırmalarınayırtedicitarafıgenelolaraküniver-sitelaboratuvarlarındankaynaklananolgunlaşmamışteknolojilerinaksine,askeriamaçlakullanılabilecekgelişenteknolojileridesteklemekamacındaolmasıydı.Dahaötesi,temelteknolojilerinhepsionlarıgeliştirenlerinmül-kiyetindedeğildi,pekçoğukamumalıolarakkaldı.ZekiABDgirişimcilerienformasyonteknolojileriniilkaraştırmavegeliştirme(Ar-Ge)maliyetlerifederalfonlardankarşılandığısüreboyuncaticarileştirebiliyordu(Connell2006).Buyaklaşımkişiselbilgisayarlarveyardımcıteknolojilergibigenel-liklesavunmafonlarıylailişkiliolmayanenformasyonteknolojilerialanla-rında bile uygulandı.ÖrneğinPentagon, enformasyon teknolojileri giri-şimcilerininpekçokyeniliğininkaynağıolanXeroxPaloAltoAraştırmaMerkeziileçalışankilitkişilereyaygınfonsağladı(Fong,2001).ÖrneğinSun,Cisco,ElectronicDataSystemsveEnvironmentalSystemsResearchInstituteInc,gibiönemliölçüdebüyüyenenformasyonteknolojilerigiri-şimcişirketleriarasındafederalolarakdesteklenenüniversitebölümleridevardı.IT ticarileştirilmesindekigelişmelerinhızıABDSoğukSavaşpolitika-

larınındoğrudanbirsonucuydu(Segaller1998);gelişmeleringirişimcika-


rakteribeklenmedikbirdurumdu.Yetenekliprofesörlereveöğrencilerineöndegelenüniversitebölümlerikanalıylauzunvadelifinansman,tamam-layıcıpolitikalarlabirlikte,kamutedariğivekamumalıIP’yedayalıolarakteknolojigeliştirilmesiniveticarileştirilmesinimümkünkıldı(MoweryveRosenberg 1998). Edith Penrose’un büyüme hakkındaki saygın kitabın-dayerverdiğigibi,“önemliyenisanayilerde...sanayidekısasüredehakimdurumageçendaha iyikoşullarasahipvedahaöncekurulmuşolanlarlabirlikteyenifirmalarıngirişiiçinfaaliyetalanıolacak”(1959,224).Bumo-del liderşirketlerinteknolojistandartlarınıbelirlediğientegresanayilerdeözellikle geçerlidir. ABD şirketlerinin küresel enformasyon teknolojilerisanayilerindekiegemenliğininizleriABD’yebüyükmiktardakienformas-yon teknolojileri girişinin erken başlamasına kadar uzatılabilir. Bunlarınpekçoğunun,federalfonlarve içeridenAr-Gebilgisiolankurucularsa-yesindegöreceiyigeliştirilmişteknolojilerivardı.Bufirmalar,pazarahazırolmadanöncebile,teknolojileriçokfazlaözelfinansmanisteyenüniversiteşirketlerinegörebaşarıya(beceriveşansyardımıyla)ulaşmakiçinçokdahaiyikonumdaydılar.İkinciDünyaSavaşısonrasındaABD’deüniversiteler,kurumsaldesteksağlayanvegirişimsermayesiveözelşirketleretemelolanbüyük askeri-endüstri vebilgi koplekslerininparçasıydılar (Lowen1997;Lecuyer2006).Gelişmekteolanteknolojileriticarileştirenerkenevreşir-ketlerefederaltedarikdesteğisürmüştü(BranscombveAuerswald2002).Örneğin2003’te,küçükişletmelere,doğrudanhibelerhariçolmaküzere,ABDfederalhükümetitarafındanAr-Gesözleşmeleriyle5milyarABD$verildi(Connell2006,11).

Şirketler Kesiminden Gelen Muhalif Sesler

Özellikleenformasyonteknolojilerivetelekomünikasyonşirketleriüniver-siteninvergimükellefleritarafındanfinanseedilenaraştırmalardankaynak-lananteknolojilerinIP’sineaitiddilarınıhoşkarşılamadılar.ABDfirmalarıüniversiteleri, patent haklarıyla ilgili değerlendirme ve iddiaları gerçekçibiryaklaşımdeğildiyesuçladılar.Sonüniversitepolitikaları,ABDSena-tosuTicaretKomitesiBilim,TeknolojiveUzayAltKomitesineHewlettPackard’danbiryöneticinintanıklığındangörüleceğiüzere,sanayiileişbir-liğinikolaylaştırıcıdeğilbirsürtüşmekaynağıolaraktarif edilmiştir:“Bü-yükABDmerkezli şirketlerdurumdanöylesineumutsuzvebıkkınhalegeldilerkiartıkyabancıüniversitelerleçalışıyorlar…fikrimülkiyetaçısın-dansondereceolumludandahafazlasınıteklif etmeyeistekliler”(17Eylül2002,Dr.R.StanleyWilliams’ınaçıklaması,kaynakgösterenMowery,Bö-lüm10).Mowery’ninbölüm10’dagösterdiğigibi,öncüABDüniversitele-rindeyeniüniversiteteknoloji-transfermodeliningerekçesihakkındaciddi


kuşkularvarvebazıüniversitelerIPdenetimiiçinöncekiçabalarınıtersineçeviriyorlar.Politika yapanlar açısından üniversite IP yönetimine odaklanmanın,

geleneksel yollarla örgütlenerek daha geniş tabanlı bir muhalefet uyan-dıracakolanüniversiteöğretimüyeleriyleçatışmaktankaçınmak içinge-tirdiği avantaj var.Avrupaüniversiteleriözel akademikdisiplinler içindedar alandauzmanlaşmayıödüllendirmeyi sürdürüyorlar.ABDüniversitegörünümüne benzeme çabası çok yönlü öğrenci yetiştirmeyi kapsamı-yor;örneğinAvrupa’dabeşerilisansöğrencilerindebilgiteknolojileriveyakantitatif analiziçingerekliolanbilgigenellikleeksik.Dahaüstderecede,ABDüniversitelerindekidoktoraöğrencilerininfenvemühendislikvedi-ğeraraştırmatabanlıprogramlardaasistanlıkeğitimiyoluylafinanseedilensistematikeğitimi,Avrupadakiseçkinciveyakitleüniversitesistemlerindençokdahabüyükölçektedir.BuetmenlerBirleşikDevletler’ingirişimcikül-türüylebirlikte,aralıksızolarak,gelişen teknolojilerdeki fırsatlarıanlayanve yararlanabilen kolej eğitimlimezunlar yetiştirmiştir (Best, 1999).Av-rupaüniversitelerinibuyöneçekmeyigerektirenakademikkültürdekiveeğitimyapısındakiönemlideğişiklikler,politikaolarak,üniversitekaynaklıIPyönetimivegirişimcilikteisteğebağlısınıflarsunarakteknolojitransferofisleriningiderlerinikarşılamayagöredahazorolacaktır.Öncekitarzbirdeğişimakademikmükemmeliyet,öğretimüyesibağımsızlığıveüniversite-ninmantığıiçintemelikilemleryaratacaktır.

Yıkıcı Bilginin Yerleşik ve Yeni Giren Firmalar Tarafından Kullanılması

Birdizikarışıklıkpekçokülkedefirmalarınüniversitebilgisiarıyorolarakgörünmemesi ve üniversiteyle yakın ilişkiler kurmamasının nedenleriyleilgilidir(Lambert,2003).Ancakyerleşikşirketlerhemticarileştirmesimas-raflıhemdeyerleşikpazarlarınıtehditedecekolantamamenyenitekno-lojileriuygulamaktagenellikleisteksizdirler.Yenigirenfirmalarçoğukez,yenijenerikteknolojilerinbaşlatıcısıdırlar(Shane2004).Ancakgöreceazsayıdayenifirmailküretimdebaşarılıolur.Aslındamaliyetlervebelirsiz-liklerbilgininticarileştirilmesindeyerleşikfirmalariçindecaydırıcıneden-lerarasındadır.Yüksekorandabaşarısızlıkgirişimciyeniliklerindoğasındavardır.JohnKennethGalbraithaçıkçasöylemektedir:

Artıkteknikdeğişimin,küçükadamınetrafınıgeliştirmekiçinaklınıçalıştırmarekabetinezorlandığıoeşsizzekasınınürünüolduğudu-rumdandahahoşbir kurgu var.Ne yazık ki bubir kurgu.Çünkü


gelişmepahalıveancakkaynaklarıhatırısayılırbüyükolanbirfirmatarafındanyürütülebilir(Galbraith1956,86).

Uzunvadeligelişmeninmaliyetlerivebelirsizliklerinedeniyle,İngiltere’deLambert İş-Üniversite İşbirliğiRaporu’nda tanımlandığı gibi,üniversite-lergelişmemişteknolojiyesahipşirketlerinönemligelirkaynağıolmasınıumamazlar(Lambert,2003).Üniversitelermevcutüyeleritarafındanbaşla-tılmışfirmalardannadirendoğrudankazançeldeeder.Oysa,Galbraith’in,JosephSchumpeter’insondüşünceleriyleilgilidüzeltmesitemelsizçıkmış-tır.Üniversitelerdeyaratılanbilgipiyasanınseçicigüçlerinedeğil,bilimselyönteminkendineözgümantığınamaruzdur.Sürekliilerleyenbilgi(yadadahaöncekibilimselbilgilerinihmaledilmişbulguları)ticarisorunlara,şir-ketAr-Ge’sinin bağımlı opsiyonlarıyla erişilemeyecek çözümleri bulmakiçinkullanılabilir.Serihaldeşirketlerleyenifirmaoluşumuyerelekonomikaktivitelerdeyeniliği canlandırır.Kuvvetlemuhtemeldirki, üniversitedenkaynaklananbilgileriçinyeniuygulamalartasarlayanvegiderekartanyerelyetenekleri üzerine inşa edilen ikinci ve üçüncükuşak şirketler arasındaparasalgetirilerlebilgininyüksekorandageridönüşümüoluşurvebudateknik yenilik için büyük ölçeğin gerekliliğine dair varsayımda karışıklıkyaratır(GarnseyveHeffernan2005;Lecuyer2006).Üniversiteteknolojilerininkulanılmasıylaoluşankazançlar,yenitekno-

lojilergeliştirmeyetalipolanteknolojitabanlıseçkinşirketlertarafındanbi-liniyor.Üniversitelerinaralıklıyenilikleriverimliteknolojikombinasyonla-rınkolaylaştırabilir;örneğin,astronomidekigörüntüoluşturmayöntemleritıptatanıamaçlıuygulanabilir.Butürbilgiyeerişimumudu–Ar-Ge’ninpahalıuzmanlığıkarşısında–MicrosoftveyaGlaxoSmithKlinegibi tek-nolojitabanlıseçkinfirmalarınüniversitelervebunlarınşirketleriyleyakınilişkilerkurmakvehattaortaklaboratuvarkullanmaarayışlarınıteşvikedenşeydir.Buyenilikyoluözellikleyaşambilimlerindeüniversiteveşirketet-kinliklerineizlemenoktasıtutmakiçinücretödemeyehazırolanfarmasö-tikfirmalariçinçekicidir.Tekamaçkârlıilaçlariçinyenitıbbikuruluşlaraulaşmaktır.Ancakdiğerpekçoksektördefirmalar,önemligelirlerin,lisansücretle-

riniödemekveüniversiteIPengellerinimüzakereetmeküzereyapılacakişbirliğiylesağlanacağındanyeterinceemindeğiller.Dahaötesi,görülmüş-türki,geçmişteenformasyonteknolojilerivetelekomünikasyondakamumalıteknolojibutürteknolojileriçinkurumsalvergilerinüzerindeödemeyapılmayacağışeklindebeklentileryaratmıştır.Bugeçmiş,yerleşikenfor-masyonteknolojilerivetelekomünikasyonfirmalarınınüniversitelerinyenigörevlerinekarşıhusumetlerinikısmenaçıklayabilir.Bufirmalaruzlaşmacı


yenivizyonaortakolmazlarveonlarınavukatlarıbuvizyonaetkinolarakmeydanokumaktadır(Allott2005,2006).

Hindistan, Singapur ve Çin’de Üniversite Politikasına Tepkiler

Bubölümünyazarlarıgirişimciüniversitefikrinebağlılıkiçindedirler.SondönüşümolanSingapurUlusalÜniversitesibuyenivizyonunöğretileri-nebağlılıkgayretiiçindedir.SingapurUlusalÜniversitesişimdi,Poh-KamWong’unBölüm12’de açıkladığı gibi, girişimci üniversite kavramınabirörnekveSingapur’unüniversitesistemininticarileştirilmesiyönündeyenibiriticigüçoluyor.Singapur,yükseköğretimibüyütmekiçinçokçalışmışve olasıdır ki dünyanın her hangi bir yerinden daha fazla olarak sanayiveeğitimibirleştiricienkapsamlıpolitikalarıoluşturmuştur.Bunakarşılık,birçokyerdeolduğuiddiaedilengirişimciüniversitereformlarısankidene-megibigörünmektedir.Hindistan’da Batı’dan gelen yeni uzlaşmaya yanıt, Rakesh Basant ve

PankajChandra tarafındanBölüm13’te gösterildiği üzere, çeşitli biçim-lerdeoluşmuştur.ÜniversitelerinkarakteriniveHintBilimselveEndüst-riyel AraştırmaKonseyi’nin bir parçası olanUlusal kimya Laboratuvarıgibiaraştırmakurumlarınınbilimselmükemmeliyetinikorumakiçinbüyükbaskıvar.BusistemHindistan’dakiaraştırmanınvearaştırmacılarıneğiti-mininöncüsüdür,amatekbiryenişirketyaratmamıştır.AmerikaBirleşikDevletleri’nde,iyidonanımlıkamuaraştırmaenstitülerininbiliminticari-leştirilmesindeüniversitelere göredaha az katkı yaptığı 1971 yılında ka-buledilmişti(Cooper,1971).Buçelişkibilimselaraştırmanıneğitimyapanüniversiteleryerinekamusalaraştırmakurumlartarafındanfinanseedildiğiülkelerdeulusalboyutkazanır.Bilgininekonomiyeyayınımındaaraştırmaöğrencisininvedoktorasonrasıaraştırmacılarınınrolüdahaileriinceleme-lergerektirenbirkonudur.Hindistan’dalisanslamaveşirketlerinönemineaityeniuzlaşmacıvizyo-

nayanıtlar,vizyonunheveslebenimsenmesineilgiduyulmamasındanonunizlenmesinitavsiyeetmeyekadardeğişir.Gelenekselgüçlerinkorunması-nınvetemelaraştırmanınönemineolaninanç,buönceliklerineskimodaolduğudüşüncesiylekarşıkarşıyagelmektedir.Amayerelekonomiyeçeşitlibiçimlerdeki katkı, geleneksel öncelikleri araştırma ve eğitimdemükem-meliyete veren üniversitelerde bulunmaktadır.HindistanTeknolojiEns-titülerininkuluçkalarıveşirketpolitikalarıarasındaumutvericiderecedeçeşitlilikbulunmaktadır.WeipingWutarafındanBölüm11’deaçıklandığıgibi,ensonreformla-

rınınbirsonucuolaraküniversitetabanlıaraştırmalarıveüniversitesana-


yi ilişkilerini teşvik edici kampanyaların sürmekte olduğuÇin’de önemliderecedeçeşitlilikgörülür.Çin’dedevletinönemlikısmınıngirişimcilerinbilgi tabanlı teknolojileriuygulamayasokmalarındaroloynadığı iyibilin-mektedir. ÇinEğitimBakanlığı,eğerüniversitelerulusalveyerelekonomi-yekatkıdabulunacaklarsaaraştırmaveteknolojikkeşiflerinticarileştirmemekanizmalarınagereksinimduyduğununfarkındadır.Üniversite iktisaditeşebbüslerininnasılişletileceği(fazlaüniversitepersoneliniiçineçekmekiçin)veyerelyönetimleringündemleriningereksizmüdahalesi,Çin’inaraş-tırmamükemmelliğinegidişineengelolabilir.Ancak,bugünÇin’deyükse-köğretimevebilimselaraştırmayaöyleyoğunadanmışlıkvarki,buülkedeileri eğitim ve araştırmanın kalitesinde ve miktarında büyük ilerlemelerbeklenebilir.Dahaötesi,Çinhükümetigelişenteknolojilerinticarileşmesi-nedoğrudanyardımcıolacakveböylece,Batı’dailerimalzemelerveçevreteknolojilerigibialanlardaticarileşmeyiengelleyenözelvekurumsalyatı-rımcılarınsermayeyetersizliğineçarebulacakkonumdadır.Çinhükümetigirişimcilerinbirteknolojiyiaraştırmasına,kanıtlamasınavepazarlamasına(mobil ödemegibi) izinverir ve ardından faaliyetölçeğini artırmak içindevleteaitbirşirketikurarveyakaynaksağlar(üniversitekaynaklıolabilir).BusüreçBatı’dakibüyükfirmalarınöncüüniversiteşirketlerieldeetmele-rinebenzer.Hindistan, SingapurveÇin’dekiüniversite sanayi ilişkileriyle ilgili bö-

lümler,endüstriyelekonomilerinsadeceüniversitearaştırmasındakiIP’yetaleptebulunarak,girişimci sınıflaroluşturarakveyeni şirketlerkurarak,gelişenekonomilerinbaşındaduramayacaklarınıgöstermektedir.Yükselenekonomilerdekiüniversiteler,bilgidengetirisağlamakiçinbuönlemlerivedahakapsamlıolanlarıortayakoymaktadır.Yükselenekonomiler,özellik-leABDmodelindekidoktoraprogramlarındanöğrenciakışınınönemininfarkınavarmışlardırveBatıdakiöğrencilerinfenveteknolojiyidahaazil-gilendikleribirdönemdebüyükölçektebiliminsanıveteknologeğitiyorlar(Sheehan,2005).

Sonuç

Özetle,girişimciüniversitekuramınınyalınbirörneğinineleştirisiüniver-sitelerinenönemlirolününbeceriliinsanyetiştirmekolduğunugösteriyor.Üniversitelerileilgilenenşirketlerçoğuzamanişfırsatılarıpeşindeler.Üni-versitefenlaboratuvarlarındançıkanbilgininticarileştirilmesi,uzunvadelifinansman ve inovatif tedarik politikaları gerektirir (Connell, 2006). Bunedenleeğitimde,Ar-Ge’de,gelişmekteolanteknolojilerinuygulanmasın-davebölgeselpolitikalardabirdizibütünleşikpolitikalargereklidir.Bilimveendüstriarasındakialışverişpekçoktekrarvefarklıgirişimgerektirecek


şekildekarmaşıktır.Hiçşüphesiz,girişimciüniversiteyetaraf olanlarınsa-vunduğuşekilde,herikialanarasındadahafazlaaçıklığagereksinimvar.Ortayaçıkansoru,üniversiteningirişimcirolününyapısınıdüzenlemeninve IPyönetiminisavunmanınaraştırmagrupları,girişimciakademisyenler,araştırmasponsorlarıveyatırımcılarınotonomiveyenilikçilerinyaratıcı-lıklarınıteşviketmeolasılığıolupolmadığıdır.Buyaklaşımbilimveticaretarasındakigerçekçıkarçatışmalarınınsürüpgidebileceğininfarkındamı?(Merton1942).Fentabanlıüniversiteleretrafındayenisanayigelişmesiniteşvikedecekolan,toplambecerioluşturmayavedevletdesteğineışıktu-tuyormu?Bu kitapta yazılanlar girişimci üniversitenin basitleştirilmiş yorumuna

katkıyapıyorvedahaileriaçıklıkgereksinimineişaretediyor.Yenipolitikaönceliklerininyararlarınıvezayıf yönlerinideğerlendirmekvegelişmekteolanülkelerdekipolitikayapıcılarınayardımcıolmakiçinönemlibirbakışaçısınagereksinimvar.

Kaynakça

Allott,Stephen.2005.“PeopleNotIdeas.”Prospect(April)17-18..2006.“FromSciencetoGrowth.”CityLecture2006,Universityof Cam-

bridge,Cambridge,U.K.,March21.Best,Michael.1999.TheNewCompetitiveAdvantage:TheRenewalof AmericanIndustry.

NewYork:OxfordUniversityPress.Bozeman,Barry.2000.“TechnologyTransferandPublicPolicy:AReviewof Re-

searchandTheory.”ResearchPolicy29(4-5):627-55.Branscomb,Lewis,andPhilAuerswald.2002.AnAnalysisof FundingforEarly-Stage

TechnologyDevelopment.ReportpreparedfortheU.S.Departmentof CommerceNationalInstituteof StandardsandTechnology,Washington,DC.

Cohen,WesleyM.,RichardR.Nelson,andJohnP.Walsh.2002.“LinksandIm-pacts:TheInfluenceof PublicResearchonIndustrialR&D.”ManagementScience48:1-23.

Connell,David.2006.“’Secrets’of theWorld’sLargestSeedCapitalFund:HowtheUnitedStatesGovernmentUsesItsSmallBusinessInnovationResearch(SBIR)ProgrammeandProcurementBudgetstoSupportSmallTechnologyFirms.”CentreforBusinessResearch,Universityof Cambridge,Cambridge,U.K.

Cooper,Arnold.1971.“Spin-offsandTechnicalEntrepreneurship.”IEEETransac-tionsonEngineeringManagement18:2-6.

Druilhe,Céline,andElizabethGarnsey.2004.“DoAcademicSpin-OutsDifferandDoesItMatter?”Journalof TechnologyTransfer29:269-85.

Etzkowitz,Henry.2002.MITandtheRiseof EntrepreneurialScience.London:Routledge.


Etzkowitz,Henry,AndrewWebster,ChristianeGebhardt,andBrancaReginaCantisanoTerra.2000.“TheFutureof theUniversityandtheUniversityof theFuture:Evolutionof IvoryTowertoEntrepreneurialParadigm.”ResearchPolicy 29:313-30.

Fong,GlennR.2001.“ARPADoesWindows:TheDefenseUnderpinningof thePCRevolution.”BusinessandPolitics3(3):213-37.

Fransman,Martin.2002.TelecomsintheInternetAge:FromBoomtoBustto...? Oxford,U.K.:OxfordUniversityPress.

Galbraith,JohnKenneth.1956.AmericanCapitalism.Boston:HoughtonMifflin.Garnsey,Elizabeth,andPaulHeffernan.2005.“High-TechnologyClustering

throughSpin-OutandAttraction:TheCambridgeCase.”RegionalStudies39(8):1127-44.

Gibbons,Michael,CamilleLimoges,HelgaNowotny,SimonSchwartzman,PeterScott,andMichaelTrow.1993.TheNewProductionof Knowledge:TheDynamicsof ScienceandResearchinContemporarySocieties.London:Sage.

Lambert,Richard.2003.LambertReviewof Business-UniversityCollaboration.London:HerMajesty’sTreasury.

Lecuyer,Christophe.2006.MakingSiliconValley:InnovationandtheGrowthof High Tech, 1930-1970.Cambridge,MA:MITPress.

Leitch,Claire,andRichardHarrison.2006.“VoodooEconomicsorEntrepreneurialUniversity?TheRoleof Spin-OutCompaniesintheEntrepreneurialSystem.”Schoolof ManagementandEconomicsWorkingPaper,Queen’sUniversity,Belfast,U.K.

Lowen,Rebecca.1997.CreatingtheColdWarUniversity:TheTransformationof Stanford. BerkeleyandLosAngeles:Universityof CaliforniaPress.

Merton,RobertK.1942[1973].“TheNormativeStructureof Science.”InTheSociologyof Science:TheoreticalandEmpiricalInvestigations,267-78.Chicago:Universityof ChicagoPress.

Mowery,David,andNathanRosenberg.1998.Pathsof Innovation:TechnologicalChangein20th-CenturyAmerica.NewYork:CambridgeUniversityPress.

Penrose,Edith.1959[1995].TheTheoryof theGrowthof theFirm.Oxford,U.K.:OxfordUniversityPress.

Segaller,Stephen.1998.Nerds2.0.1.:ABrief Historyof theInternet.NewYork:TVBooks.

Shane,Scott.2004.AcademicEntrepreneurship.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.,ed.2005.EconomicDevelopmentthroughEntrepreneurship:Government,University,and

BusinessLinkages.Cheltenham,U.K.:EdwardElgar.Sheehan,Jerry.2005.“OECDScience,Technology,andIndustryOutlook2004.”

IssuesinScienceandTechnology(spring):1-6.

Çokuluslu Şirketlerin ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin

Ortak Stratejileri

KISIM IV

B Ö L Ü M 1 5

Soğurucu Kapasite Ötesi

Üniversite Sanayi İlişkilerine Doğru Proaktif Bir Strateji İçin Teknoloji Yönetimi

FumioKodama,ShingoKanoveJunSuzuki

CohenveLevinthaltaslakmakalelerinde(1990)birkuruluşunyenilikka-pasitesi oluşturmak için bilgi yayılmasını gösteren “soğurucu kapasite”kavramınıtartıştılar.Soğurucukapasiteyibirfirmanın“yeni,dışsalbilgiyitanıması, onu asimile etmesi ve ticari amaca uygulaması” olarak tanım-ladılar (Cohen ve Levinthal; 1990, 128). Soğurma kapasitesinin özgünkavramsallaştırmasını takiben, önemlimiktarda araştırma, bunu kurum-salöğrenmeveiyileştirilmişperformansdüzeyindekiçıktılarlailişkilendir-di.Builişkileraraştırmavegeliştirme(Ar-Ge)ortamlarında(Chen2004;LaneveLubatkin1998;Stock,GreisveFischer2001),küçükortaölçek-li işletmelerde (KOBİ)veyayenilikçi şirket senaryolarında (Deeds2001;Liao,WelschveStoica2003)veişbirlikliörgütselbiçimlerde(ShenkarveLi1999;Tasi2001)onaylanarakdesteklendi.ZahraveGeorge(2002)şir-ketlerindinamikyeteneklerinebakaraksoğurmakapasitesininbirfirmanınpotansiyeliveyenilikyapacakgerçekkapasitesiarasındakiaçığınasılbelir-lediğinigösterdiler.

227


Bilgi yönetimi girişimci teknoloji araştırmaları yönetiminde, soğurmakapasitesikavramınınargümanlarınıgüçlendiren,halenönemlibirkonu-dur.Ancakbiz, Japonya’dabasit soğurmakapasitesi kavramınınötesinegeçen–yani,alanbirimlerindahaproaktif roloynadığı–olguçalışmalarınıtartışacağız.Bizimvarsayımızagöre,yenilikçilerkendienformasyonelçev-relerineproaktif veuygunyanıtverdiklerindegirişimcilikgelişir.Teknolo-ji transferibulanıklıkvebelirsizlikgetirir,öylesinekialıcıfirmalargörevhedeflerinietkinolarakkarşılamak içinbilgiyedayalı tepkilervermelidir.Biz,ayrıcaortayakoyacağızki,bilgiyedayalıbutepkilersimülasyonplat-formununzamanındayüklemesindenvefirmalarınörgütseltasarımındantüremiştir,kibudaproaktif olaraksoğurmakapasitesinistimuleeder.

Proaktif bir Soğurma Mekanizması Modellemesi: Üniversite-Sanayi İlişkisi Morfolojisi

Teknolojitransferibirgrupveyakurumtarafındangeliştirilensistematikveakılcıbilgininişlerindiğergruplarveyakurumlartarafındanyapılması-nınsomutlaştırılmasıylaoluşur(Brooks1966).Butanımlamaözerkkuru-luşlararasındabilginin,“tedarikçi”ve“alıcı”nınbirliktevarlığınıveyenibirteknolojiyigerektirenfarklıbirkonumlandırmasınıimaeder.Dahadaötesi,yerdeğiştirmeninancaktransfertamamlandığındavealıcınınyetkin-liklerinedeğereklediğinde,“başarılı”veya“etkili”olduğunudüşündürür.Bizteknolojitransferinin,alıcılarıntransfersürecineagresif olaraken-

tegre olduğu bir alıcı-aktif paradigma içinde uygulandığında en başarılıolduğunuönesürmüştük(Kodama1993;KodamaveMorin1993).Alıcı-aktif paradigma,teknolojinintransferininnasılyapıldığıylailgilitanımolanvedahayakınbilinentechnology-push/market-pull’abenzer.Bumodel,başarılıteknolojitransferininesasitibariylebüyükölçüdetedarikçiyedeğilalıcıyabağlıolduğunusavunur.Yani,agressif alıcılarpasif tedarikçilerdenteknolojialabilirler,amapasif alıcılarınenagressif tedarikçilerdenbiletek-nolojialmalarıolasıdeğildir.Konuylailgilibilgininişlenmesialıcıaktif ba-kışakışısınıntemelidir.Etkinteknolojitransferi,alıcıbirişletmeninönemlibilgiyisadeceteknolojitedarikçisindendeğilaynızamandakendisininör-gütselsınırlarınıniçindenvedışındandaeldeetmesindenkaynaklanır.Bubakışaçısı,başarılıyenilikveöncükullanıcılarınınürüngeliştirmeprojele-rinekatılımıarasındakidestekleyiciilişkilerlepekiştirilmiştir(vonHippel;1988).Bubölümdebiz,çeşitlipolitikuygulamalaraşekilvermekiçin,proaktif

soğurmasüreciniformüleediyoruz.Biyoteknolojiveenformasyonbilim-lerigibibilimtabanlısanayileraşağıdakiözellikleritaşırlar(Kano1999):

229Emilim Kapasitesi Ötesi

• Bilimselaraştırmayeniliğindoğrudanbirkaynağıdır.Bilimedayalısanayişirket-leri çoğukez ilgili akademikkurumlarlagüvenilir ilişkilerkurmakzo-rundadırlar.

• Araştırmanın uygulanabilirliğinin anlaşılması sınırlıdır.Bilimsel araştırmaeği-limleri sık sıkdeğiştiği için, sadecebir avuç insan, sözkonusuhenüzolgunlaşmamıştemelaraştırmanınsanayideuygulanabilirolupolmaya-cağınıtahminedebilir.

• Temel bilim ve uygulama arasında belirsiz bir farklılaşma vardır. Bilime dayalıendüstrilereangajeolanşirketlertemelbilimlerveuygulamaarasındası-nırıtespitetmektezorlanırlar,bunedenlekurumiçitemelaraştırmanınuygunkapsamınıbelirleyemeyebilirler.Bubelirsizlikbaşarılıdışkaynakkullanmaolasılığınıdaazaltır.

Bilimedayalı sanayinin buözellikleri gelişmiş üniversite-sanayi ilişkisigerektirirveaynızamandarasyoneltasarımzorluklarınıberaberindegeti-rir.Embriyonikteknolojinineksikanlaşılması,bilimveuygulamaarasın-dakibelirsizsınırlarvearaştırmamaliyetleri,hepsi,işdünyasıveakademiaraştırmacılarınınyararlıbirliğineengelolacakşekildehareketederveba-zentemelaraştırmayaaşırıyatırımayolaçar.BunlarayrıcaAr-Ge’yeadanmışçoksayıdagirişimişletmelerinortaya

çıkmasındandasorumluolabilirler.Akademikkurumlarlamevcutözelşir-ketlerarasındakiboşluktayeralanbuişletmelerüniversitelerdenaraştırmaprojelerivebaşkaöğelerdevralırveürüngeliştirmevepazarlamadaköprükuruluşlarolarakhareketederler.Butürişletmelergenellikle,örneğingentedavisiveinsangenomaraştırmalarıyürütengenetikgibi,biyoteknolojialanlarındayeralır.Buörneklerletemsiledilenbilimedayalısanayikendimevcudiyeti için, endüstryiel uygulanabilirliğin kolay kararlaştırılamadığıbilimselaraştırmasonuçlarınadayanır.Oturmuşişletmelerdebuteknolojitransferi,yeniyenilikleriişletmelerinkendiçabalarıveyaüniversitelerleiş-birliğiyaparakiyileştirebilir.Yeniliksürecindeyeralanüniversitelerveşir-ketlerarasındakikaynakdağılımınıkoordineetmesigerekenüniversitelerbilimedayalısanayininaslibirkaynağıdır.Sözkonusuolanşeyne türbirkontrolmekanizmasınınÜSİ’yien iyi

geliştireceğidir.Koordinasyonmekanizmalarınınbiranalizininegöreöndegelenşeyalıcıfirmadaçokazsayıdaçalışanınpotansiyelyenilikkaynakla-rınıfarkındaoluşudur.Buöncüldurum“sınırlırasyonellik”kavramıaklagetirir,budakarşılaştırmalıkurumsalanaliziaraştırmacılarıtarafındantar-tışılmıştır:üniversitelerleilişkiarayanfirmalarduyarlıyaklaşımlarseçmeyidenerler,amakısmikavrayışlarınedeniylesürecienuygunşekildekoordineedemezler.


Bilime dayalı sanayide kaynak eşgüdümü konularını daha iyi anlamakiçinbizönceüniversitelerlesanayişirketleriarasındakiuymsuzluklarlail-gilitemelbirsorunuortayakoyacağız.Dahasonrauyumsuzluklarıenazaindirme işlevini temsil eden, her iki tarafın arasında yer alan veAr-Geetkinlikleriniyeniliksürecinegöreuygunyönetimyoluylayürüten“yenilikajansı”kavramınıgözönünealacağız.SonolarakÜSİmorfolojisinianalizetmekiçin,yenilikajansıtürlerininveözelliklerininsınıflamasınıinceleye-ceğiz.Çıkış noktası üniversite ve şirket araştırması arasındaki “farkındalık

farkı”dır.Bu farklanasıl baş edileceği, firmalar açısındanÜSİ sorununkalbindeyeralır.Genellikledahayaratıcıveözgününiversitearaştırmasıbualandadahaazaraştırmacıdemektirveşirketlerindebuaraştırmanındeğerininfarkınavaracakelemansahibiolmasıolasılığıdahaazdır.Başkabir ifadeyle, firmanın değerlendirme kapasitesi büyük olasılıkla yeterisizolacaktırvedeğerlendirmekapasitelerini aşanaraştırma,ortakaraştırmavelisanslamagibikanallarlaabsorbeedilemez.Birüniversiteninaraştırmasınındeğerlendirilmesinde şirketin rasyonel

davranışıneolmalıdır?Birincisi, şirketdışından teknoloji ithal etmedekiölçüt, şirketin ana faaliyetleriyle teknolojininbağıntılı olmasıdır. İkincisi,eğerkurumiçiteknolojiyeetkinolarakentegreedilecekse,firmanıntek-nolojininiçeriğinikavramasıgerekir.Firmanınsoğurmakapasitesinibuikibileşenoluşturur.Eğer araştırma kuruluş aşamasındaysa, firma kendi faaliyetlerine uy-

gunluğunundoğruluğundan eminolmadavebilimsel içeriğini anlamadazorlukçekecektir.Bunedenle,araştırmanekadarazgelişmişisefirmanınsoğurmaetmeyeteneğininokadaryüksekolmasıgerekliolacaktır.Şekil15.1 (panela), akademikaraştırmanınolgunluğunux-eksenine, firmanıngerekli olan soğurma kapsitesini y-eksenine koyarak ilişkiyi gösteriyor.Akademik araştırmanınolgunluk evresi gözönüne alındığında soğurmakapasitesi bir eşikdeğerolarakbelirlenebilir, ki bunun altındaolunmasıdurumunda teknoloji transferigerçekleşmeyecektir.Bueşikdeğerler sü-rekli azalan bir işlev oluştururlar.Bu hattı teknoloji transferi etkili sınırolarakadlandırabiliriz.Başkabirifadeyle,gölgelendirilmişbölgetransferingerçekleştiğialandır.Teknolojitransferiçerçevesigerçekleştiktensonranedenfarkolduğunu

sorabiliriz.Üniversite araştırmasının tanımlandığı limit olgunlukkoordi-natı iletanımlanırvebununötesindeakademikkurumdaartıkaraştırmayapılmıyordur.Üniversitearaştırmasındakibukısıtlamax-eksenindekide-ğerikesendikeydüzbirçizgiylegösterilebilir(şekil15.1,panelb).Üniver-


sitearaştırmasınınsınırçizgisiyleçevrelenmişolangölgelialanveteknolojitransferietkisınırı,üniversitedensanayiyeteknolojitransferininoluştuğuyerdir.

Şekil 15.1. Teknoloji Transferi Etkin Sınır

Kaynak: Kano, 2001.

Temel araştırma olarak kamudan finanse edilmek için, araştırma ol-gunlukdüzeyix-eksesinindekiα’nınaltındaolmalıdır.Soğurmakapasitesiβ’ninaltındaolan,x-eksenindekialfadeğerininy-eksenindekideğerikestiğifirmalar,araştırmanınkonusukendifaaliyetalanıiçindeolsabile,araştır-mayısoğuramazlar.Üniversitearaştırmasıilerlesebile,eğeraraştırmateknolojitransferietki

sınırının altındaysa,üniversiteve firmaarasındaki işbirliğihiçgerçekleş-meyebilir.Budurumve«farkındalıkaçığı»olarak ifadeedilir,sınıraolanmesafeaçığınderecesinigösterir.


Şimdi, ÜSİ morfolojisini betimlemek için yenilik ajansı türlerinin veözelliklerininsınıflandırmasınıinceleyeceğiz.Ortakstratejiveyönetimiçinsorun, üniversite araştırmasını genişletecek ve ticarileştirecek şekilde iş-birliğininnasılgeliştirileceğidir.Üçtipköprülemeetkinliğitanımlanabilir:

• TipIköprülemedeşirket,bilimi,ortakaraştırmayoluylaüniversitedendoğ-rudansoğurabiliyordur. JaponÜSİ’lerininçoğubu tip işbirliğindeyeralır.Kurumsalstratejiksorunfirmanınsoğurmakapasitesininnasılar-tırılacağıdır.

• Tip II köprülemedeüniversite ve sanayi firması arasındaki açık yenilikçişirketgibibiraracıileköprülenmektedir.Biryenilikçişirketbirimiaka-demikaraştırmayı,firmanınsoğurmakapasitesiiçinegetirecekşekildegenişletmelidir. Bir firma içindeki kurum içi girişimbirimi, kendisinetatminediciözerklikverilirsebuaracılıkgöreviniyapabilir.

• TipIIIköprülemedearaştırmakapsamımevcutşirketlerinişalanınınönünegeçmez.Bunedenle,yeniaraştırmaalanlarınısoğurmaküzereyenisa-nayilerveşirketlerkurulmalıdır.

Yeni Bilimi Asimile Etmek İçin Teknolojik Platform: TOTO Ltd.

TipIköprülemeyiolanaklıkılmakiçinuygunkurumsalstratejinedir?BirJapon sağlık gereçleri üreticisi olan TOTOLtd. olgu çalışması yeni bi-limlerisoğurmayeteneğininesasfaaliyetinasılönemlibirşekilderejenereettiğininolağanüstübirörneğinisunar.TOTO Ltd., Tokyo üniversites araştırmacıları tarafından keşfedilen

titanyum dioksit’in fotokatalitik özelliklerine dayalı bir teknikle organikbileşiklerinbiyokimyasalolarakayrıştırıldığıbirtuvaletsisteminiticarileş-tirmekistedi.BugelişmeNaturedergisindeyayımlananüçfarklıbilimselmakaledekibulgularadayanıyordu(FujishimaveHonda1972;KawaiveSakata1980;Wangveark.1997).Dahailginçolanı,sonmakaleninyazarla-rıarasındatitanyumdioksit’inaynızamandasuperhydrophilic(sututucu)olduğunukeşfedenTOTOaraştırmacılarınındabulunmasıydı.

Yeni Bilimin Değerinin Farkına VarmakTOTO1978’denbuyana,kurumiçiısrarlıbilimselçabalarınınbirsonucuolarak,kötükokununanalizvesenteziiçintemelteknolojilergeliştiriyor.Tuvalet, ter, tütünyadaçöpkokularıgibipekçokkötükokugibi insanyaşamınaeşlikedmektedir.Tokyo Üniversitesi’nde geliştirilen bir koku simülatörünün yapılması

TOTOaraştırmacılarınakokuilişkiliyeniteknolojilerinkavranması,değer-


lendirilmesiveabsorbeedilmesindedeneyselbirplatformsağladı.TokyoÜniversitesi’ndenDr.AkiraFujishimatitanyumdioksit’inözgünfotokata-litiközelliklerinikeşfetti,bukeşif sonradanHonda-Fujishimaetkisiolarakadlandırıldıve1969yılındaJaponya’dabirdergideyayımlandı(FujishimaveHonda,1972).Titanyumdioksit,organikmaddeleriçoketkilibiçimdeoksitleyenser-

bestradikalleroluşturur.OrganikbileşiklerinayrışmaözelliğiUlusalMole-külerBilimlerEnsitüsündenTomojiKawaiveTadayoshiSakatatarafındankeşfedildive1980’deNaturedergisindeyayımland(KawaiveSakata,1980).Buarada,TokyoÜniversitesiFenFakültesindenmezunolduktansonrabuenstitüye1980’degençbiraraştırmacıolarakgirenKazuhitoHashimotobuaraştırmagrubunakatıldı vekonuyla ilgilipekçokmakale yayımladı(Hashimoto,KawaiveSakata1983a,1983b).1989’daFujishima’nınlabo-ratuvarınakatılmakiçinTokyoÜniversitesiMühendislikFakültesinegeçti.Oradaorganikbileşiklerinayrıştırılmasıiçintitanyumdioksit’infotokata-lizörolarakkullanılmasıfikriniedindi(Hashimoto,KawaiveSakata1984;Sunada veHashimoto 1998). TOTO1991’de titanyumdioksit ile kaplıfotokatalitikkarolargeliştirmeküzereTokyoÜniversitesiaraştırmaekibiy-letemaskurdu.KaplamateknolojisiTOTOtarafındanTokyoÜniversite-sininbilimselönerileriylegeliştirildi.1994’tebukarolarpiyasayasürüldü.Karolarınantibakteriyelözelliğivardı,bu,yüzeydekiherhangibirbakteri-nin titanyumdioksittarafındanyokedildiğianlamınageliyordu,ayrıcasa-rarmayıönlüyorbekokuyudakontrolediyordu.Bukarolartüketicilerdenbüyükilgigördüvefotokatalistteknolojininpratikuygulamasınadoğruilkadımoldu.

Bir Başka Özelliğin KeşfiFujishimalaboratuvarıveTOTOLtd.arasındadevamedenortakaraştır-ma titanyumdioksit’inbenzersizbirbaşkaözelliğininkeşfinisağladı;pho-to-inducedsüperhidrofiliközellik.BuözellikilkönceTOTOaraştırmacı-larıtarafındanTokyoÜniversitesiaraştırmacılarıortaklığıylakeşfedilmişti(Wangveark.1997).Buözellik,titanyumdioksitkaplıkarolarınkendinitemizlemeetkisinedeniyelönemlidir,çünkükimyasalbileşikleriuzaklaştı-rılmasınayardımcıolur.Süperhidrofiliközellikkeşfedilmeseydi,fotokata-litik titanyumdioksit’inbugüngördüğümüzpratikuygulamasıolamazdı.TOTOgeliştirdiğibuteknolojilertemelinde,çeşlitlidışseramikgibisağlıkürünlerivekendikendinitemizlemeürünleri(1996’da)vesofistikeaktif kokugiderici(2001’de)geliştirdi.Özetolarak,birfirmanınsoğurmakapasitesisadeceçalışanlarınınsoğu-


rucukapasitelerinintoplamıdeğildir,belirginolarakörgütseldir.Birfirma-nınsoğurucukapasitesinianlamakamaçlıaraştırmalarınçoğu,geçişide-netleyenlerinvarlığıveilgilirolleridedahilolmaküzeredışçevreveörgütarasındakiiletişimyapısıüzerindeyoğunlaşmıştır(Allen,1966).Soğurucukapasitesadecebirkuruluştarafındanbilgininalınmasınıveyaasimilasyo-nunu değil, aynı zamanda organizasyonun ondan yararlanma yeteneğiniifadeeder.

Başlıca Sanayiler Tarafından SoğurulmaTitanyumdioksit’inSüperhidrofiliközelliğindenotomobilvemühendisliksanayileri de yararlandı. Bu özellik otomobillerin yan aynalarının yoğunyağmurdabileişlevgörecekşekildekendikendisinitemizlemesivebuğu-lanmamasıiçinkullanılıyor.Buözellikcamsanayisiiçinönemlidir,çünküyağmursırasındavesonrasındacampencerelerdengörüşüsürdürür.Mü-hendisliksanayisitarafındansoğurulmayaaitçoksayıdaörnekverilebilir.TOTOsüperhidrofiliközelliklerindörttemelpatentbaşvurusuvedi-

ğerbirçokpatentinieldeetmiştir.TOTOsüperhidrofiliközelliğinintemelpatentlerinindiğersanayilerelisanslanmasıiçin,1997’delisanslamaşirketiolanTOTOFrontierResearchCo.Ltd.’ikurdu.İlklisansNissanMotorCo,ilkyabancılisansda2000’deAlmanşirketiDSCBoldu.2004itibariylalisanslarınsayısı60’ıgeçti.FotokatalitikürünlerinPazarbüyüklüğünün50milyar¥olduğutahminediliyor.BuörnektenÜSİ’lerhakkındaneöğrenilebilir?Ana sanayiler ile üni-

versitelerinbağlantılarımutlakadoğrudandeğildir,periferiksanayilerara-cılığıyladolaylıolabilir.Buörnek,üniversitelerdeyapılanbirkeşiftenticaribaşarıeldeetmekiçindestekleyenkeşiflerzinciriningenelliklegerekliol-duğunuaçıkçagöstermektedir.

Bir Aracı İşlev Eklenmesi için Örgütsel Tasarım: Takeda Kimya Sanayileri

Mevcut büyükbir firmada, tip II köprüleme, yenilikçi bir şirketi uygunbiçimdenasıl yerleştirir?Bu soru akademik kurumla büyük işletmelerinmerkeziaraştırmalaboratuvarları(CRLs)arasındabirarabulucueklemeninörgütseltasarımıylailgilibirsorundur.Takeda’nın,mevcutbüyükmerkeziaraştırma laboratuvarlarına rağmen önce temel araştırmada, daha sonragelişmekteolangenetikmühendisliğiveproteinmühendisliğiteknolojile-rindeuzmanlaşanbağımsızaraştırmalaboratuvarınınasılbaşlattığınıanla-tacağız.TakedaJaponyadakienbüyükfarmasötikşirkettir.İkiyüzyılkadarönce


küçükbirilaçtoptancısıolarakkurulmuştur.1925’teanonimşirkethalinegeldiveardından1949yılındaTokyoveOsakaborsalarındaişlemgörme-yebaşladı.Takeda’skonsolideedilmemişnetsatışlarıyaklaşık760milyar¥’dir(maliyıl2000).Yurtiçisatış,bumiktarınyüzde71’inioluşturur.Şirketayrıca,uzunsüredirJaponilaçfirmalarıarasındaüstdüzeypatentbaşvurusahibiolmuştur.Takeda1940’tavitaminCveB1’eekolarakantibiyotiklervesentetik fo-

likasitlerüzerindedeneyselaraştırmalarabaşladı.1948yılındayarı-sentetikteknolojisi (fermantasyon ile) ileüretimebaşladığıPenisilinaraştırmalarıdayürüttü.Takeda1960’lardave1970’lerdeüçüncükuşaksefalosporinlerdahilolmaküzerebazıyeniantibiyotiklergeliştirdi.Takedabunaekolarak,sentetiksodyumglutamatvemayadaneldeedilenpürintürevlerininkarı-şımı ileyeni işlerbaşlatmayıbaşardı.Bubaşarılarınaltındayatanönemlijenerikteknoloji,sentetikorganikkimyavemikropfermantasyonuolarakbilinirStanleyCohenveHerbertBoyer1974yılındaünlügenayırmapatenti

içinbaşvurdu,1980’lerdeJaponya’dagenaraştırmalarıdasıçramayapmıştı.Genetikmühendisliğeekolarakreseptörlerveligandlarvebiyoaktif mad-delerüzerinearaştırmalar1980’lerinbaşındabaşlamışvegelişmekteolanGenetikMühendisliği(GE)veProteinMühendisliği(PE)teknolojileriileönemliölçüdegelişmişti.Takeda1988’de,Tsukuba’daorphanreseptörle-ri (işlevleribilinmeyen reseptörler)üzerine temel araştırmalardauzman-laşmışaraştırma laboratuvarınıfaaliyetegeçirdi.TsukubaJaponya’nınenbüyükbilimşehriolarak,ulusalüniversiteilebirliktehemenhementümulusalaraştırmalaboratuvarlarınınbulunduğuyerdir(SuzukiveKodama2004).Takedabuyenilaboratuvarı,merkezlaboratuvarıveyeniaraştırmalaboratuvarlarıarasındakirekabetveişbirliğiaracılığıylaaraştırmaverimli-liğiniartırmakiçinfaaliyetegeçirmiştir.Takedaörneğiegzotik teknolojilerüzerinearaştırmayaparakvebunu

mevcut teknolojilerebirleştirerekyürütülenaraştırmalarla teknolojiyiçe-şitlendirenbirmodeli temsilediyor. Jenerik teknolojidüzeyinde,TakedaGE,PEvegenombilişimteknolojilerinitasarladıvearaştırdı.Dahasonrabu teknolojiler organik sentez ve fermantasyon gibi çekirdek teknoloji-lerlebirleştirildi.Bubirleşmegerçektenoldumu?Biz1995-2000arasındaikiTakedalaboratuvarıtarafındanyapılanpatentbaşvurularınıinceleyerekbusüreciortayakoymayaçalıştık(bkn.şekil15.2).GEvePEalanındakipatentlerUluslararasıPatentSınıflandırmasınınC12Nkategorisinde(mik-roorganizmalar/enzimler,genetikmühendisliği)organikkimyaalanında-kilerC07D’de(heterosiklikbileşikler)yeralırlar.Şekilde gösterildiği gibi, Takeda’nın 1995’te GE ve PE’yi temsilden


C12Nkategorisindeyeralan36patentinin31’iTsukubalaboratuvarındakiaraştırmacılar,sadece5patentCR’dekiaraştırmacılartarafındanhazırlan-mıştı.

Şekil 15.2. Takeda’da GE ve PE Teknolojileri ile Organik Kimya Teknolojileri Arasında Füzyon Oluşumu

Kaynak: Kodama, 2004.

Aksine,organikkimyayıtemsiledenC07DkategorisindeTakeda’nın30patentinin 25’iCRLaraştırmacıları tarafından, sadece5’iTsukuba labo-ratuvarındaki araştırmacılar tarafındanhazırlanmıştı.Ancak2000yılındaTsukubaileCRLarasındakiayrımdahaazkesinhalegeldi.CRLaraştırma-cılarınınC12NpatentbaşvurusayısıTakeda’nın29’unun8’ineyükselirkenTsukub’ınC07DpatentbaşvurusayısıTakeda’nın48’inin17’sineyükseldi.Takeda’nınGEvePEteknolojilerindehazırlanantoplampatentlerinde

herlaboratuvarınpayıbakımından;Tsukubalaboratuvarınınpayı1995’teyüzde86’dan2000yılındayüzde72’ye inerken,Tsukuba laboratuvarınınpayıorganikkimyaalanında1995yılındayüzde17’den2000yılındayüzde35’eyükseldi.Bu istatistikleryeniaraştırmabirimi tarafından icatedilenGEvePEteknolojilerininorganiksentezvefermentasyongibi,CRL’ninsahipolduğuçekirdekteknolojilerleveaynışekildetamtersinasılbirleşti-ğinigöstermektedir.


Sonuç: Proaktiflik, Karşılıklılık ve Örgütsel Tasarım

TOTOolguçalışmasıbirfirmanınteknolojitransferindesoğurmakapasi-tesiilekastedilenrolegöre,dahaproaktif birroloynadığınıdüşündürmek-tedir.Gösterdikkibaşarılıteknolojitransferi,araştırmanınüniversitetara-fındanaktif olarakpazarlamasındançok,alıcıfirmanınçabalarınabağlıdır.Olguçalışmasıalıcı-aktif paradigmaiçindekisırayadaışıktutmaktadır.

TOTO,laboratuvarlarındakitemelaraştırmatestplatformununtemeltek-nolojisiniürettivefirmadışındayapılanaraştırmanınetkinizlenmesinidemümkünkıldı;TOTOaraştırmacılarıkokusimülatörlerikullanarak,başkayerlerdeyapılanuygulamalıaraştırmanınsonucundageliştirilenteknoloji-yideğerlendirebildiler,böyleceTOTOen iyiyönübelirleyebildi.TOTOaraştırmacılarıdahasonraüniversiteyledahaöncekiişbirliğininparçasıol-mayanbilimselbirkeşif yaptılar.Bubilimselbaşarıüniversitelervediğerbilimkuruluşlarındanoluşanbilimseltopluluklaişbirliğinikolaylaştırdıvebuişbirliğiürüngeliştirmesüreçlerinidestekleyenbaşkakeşiflerüretti.BuolguçalışmasıÜSİkurmadafirmalarınproaktif rolününöneminide

altınıçizmektedir:

• Birtestplatformufirmanıngelecektekibilimselkeşiflerikullanmafırsa-tınıkavramasıiçinyeterinceerkengeliştirilmelidir.

• Çoksıkolarakbilimselkeşfin,sonuçtaetkinhalegelendenbüyükölçü-de farklı amaçlarayönelikolabileceğidüşünülür.Pekçokbilim insanıuygulamaalanındakiherdeğişimekatılmışolabilirvebunlarınhareketli-liğiçokönemliroloynayabilir.

• ÜSİkarşılıklıolabilirvemutlakaüniversitedenendüstriyelfirmayatekyönlübiryoldeğildir.

Ayrıntılıverivebirfirmanınteknolojikgeçmişi,çekirdekteknolojisiçe-şitlendirilmesininmevcutçekirdeğebitişikyeniteknolojikyörüngelerüre-tebileceğinedairkanıtlarsunmaktadır.Oluşturulanteknolojikyörüngelerbazen yeni ürün geliştirmeyle ve piyasa girişiyle doğrudan bağlantılanır,ama bazen başka teknolojik yörüngeler oluşturarak dolaylı yoldan yeniürünlerietkiler.YenilikçiJaponfirmalarınınsürdürülebilirteknolojilerika-dar,aynızamandabazıyıkıcıteknolojilerideolmuştur(Christensen,1997).Bazendramatikşekildekendianaişbağlantılarınıdeğiştirdiler,örneğinCa-nonkameradanyazıcıya,Toyotadokuma tezgahındanotomobile,Sharpkırtasiyedenelektroniğedöndü.Takeda’nın anatibiyotiklerde fermentasyondan yarı-sentez ve saf sen-

tezeteknolojigelişimişirkete,sürekliolarak,etkilivegenişsprekturumlu


ürünlersağladı.Çekirdekteknolojininyanalanlarabaşarıyla farklılaştırıl-ması,açıkçaişfarklılaştırmasıhedefiyleyapıldı.Takeda’nın,örneğingıdaürünleriveendüstriyelkimyasallarüretimigibiuzakteknolojibölgelerinegenişlemesi başarısız oldu.Ancak,Takedaörneğindeolduğu gibi exoticteknolojiler,GEvePE,kimizamanyeniveticariolarakkârlıyörüngelerdegelişebilir.

Kaynakça

Allen,ThomasJ.1966.“Performanceof InformationChannelsintheTransferof Technology.”IndustrialManagementReview18(1):87-98.

Brooks,Harvey.1966.“NationalSciencePolicyandTechnologyTransfer.”InProceedingsof aConferenceonTechnologyTransferandInnovation.Washington,DC:NationalScienceFoundation.

Chen,Chung-Jen.2004.“TheEffectof KnowledgeAttribute,AllianceCharac-teristics,andAbsorptiveCapacityonKnowledgeTransferPerformance.”R&DManagement34(3):311-22.

Christensen,Clayton.1997.TheInnovator’sDilemma.Boston:HarvardBusinessSchoolPress.

Cohen,WesleyM.,andDanielA.Levinthal.1990.‘AbsorptiveCapacity:ANewPerspectiveonLearningandInnovation.”AdministrativeScienceQuarterly35:128-52.

Deeds,David.2001.“TheRoleof R&DIntensity,TechnicalDevelopmentandAbsorptiveCapacityinCreatingEntrepreneurialWealthinHighTechnologyStart-Ups.Journalof EngineeringandTechnologyManagement18(1):29.

Fujishima,Akira,andKenichiHonda.1972.“ElectrochemicalPhotolysisof WaterataSemiconductorElectrode.”Nature238:37.

Hashimoto,Kazuhito,TomojiKawai,andTadayoshiSakata.1983a.“EfficientHy-drogenProductionfromWaterbyVisibleLightExcitationof Fluorescein-TypeDyesinthePresenceof aRedoxCatalystandaReducingAgent.”ChemistryLetters12(5):709-12..1983b.“HydrogenProductionwithVisibleLightbyUsingDye-Sensitized

TiO2Powder.»NouveauJournaldeChimie7:249..1984.«PhotocatalyticReactionsof HydrocarbonsandFossilFuelswith

Water.HydrogenProductionandOxidation.”Journalof PhysicalChemistry7:4083.Kano,Shingo.1999.“TheInnovationAgentandItsRoleinUniversity-Industry

Relations.”InIndustrializingKnowledge:University-IndustryLinkagesinJapanandthe UnitedStates,ed.LewisBranscomb,FumioKodama,andRichardFlorida,365-84.Cambridge,MA:TheMITPress..2001.“IntroductionandComparisonof TechnologyTransferModelsin

University-IndustryRelations:TheConceptof Technology-TransferEffec-


tivenessFrontierandItsApplication.”BusinessModel(ElectronicJournalof JapaneseSocietyforBusinessModel)1(1):1-10.

Kawai,Tomoji,andTadayoshiSakata.1980.“Conversionof CarbohydrateintoHydrogenFuelbyaPhotocatalyticProcess.”Nature286:474-76.

Kodama,Fumio.1993.“Receiver-ActiveParadigmof TechnologyTransfer.”InNewPerspectivesonGlobalScienceandTechnologyPolicy,ed.SogoOkamura,FujioSakauchi,andIkujiroNonaka,229-45.Tokyo:MitaPress..2004.“TowardaTheoryof UniversityIndustryLinkages.”[InJapanese.]

TechnologyandEconomy(July):44-53Kodama,Fumio,andWilliamMorin,chairs.1993.Reportof theU.S.-JapanTech-

nologyTransferJointStudyPanel.DocumentPB93-182921.PreparedbytheU.S.Departmentof Commerce,TechnologyAdministration,andsubmittedtotheJointHighLevelCommitteeof theU.S.-JapanScienceandTechnologyAgreement.Washington,DC:U.S.Departmentof Commerce.

Lane,Peter,andMichaelLubatkin.1998.“RelativeAbsorptiveCapacityandIn-terorganizationalLearning.”StrategicManagementJournal19(5):461-77.

Liao,Jianwen,HaroldWelsch,andMichaelStoica.2003.“OrganizationalAbsorp-tiveCapacityandResponsiveness:AnEmpiricalInvestigationof Growth-OrientedSMEs.”EntrepreneurshipTheoryandPractice28(1):63-85.

Shenkar,Oded,andJaitaoLi.1999.“KnowledgeSearchinInternationalCoop-erativeVentures.”OrganizationScience10(2):134—44.

Stock,Gregory,NoelGreis,andWilliamFischer.2001.“AbsorptiveCapacityandNewProductDevelopment.”Journalof HighTechnologyManagementResearch12(1):77.

Sunada,Kayano,andKazuhitoHashimoto.1998.“BactericidalEffectUsingTiO2Photocatalysis.”Journalof AntibacterialandAntifungalAgents26(11):611-20

Suzuki,Jun,andFumioKodama.2004.“TechnologicalDiversityof PersistentIn-novatorsinJapan:TwoCaseStudiesof LargeJapaneseFirms.”ResearchPolicy33:531-49.

Tasi,Wenpin.2001.“KnowledgeTransferinIntraorganizationalNetworks:Effectsof NetworkPositionandAbsorptiveCapacityonBusinessUnitInnovationandPerformance.”Academyof ManagementJournal44(5):996-1005.

vonHippel,Eric.1988.TheSourcesof Innovation.NewYork:OxfordUniversityPress.Wang,Rong,KazuhitoHashimoto,AkiraFujishima,MakotoChikuni,Eiichi

Kojima,AtsushiKitamura,MitsuhideShimohigoshi,andToshiyaWatanabe.1997.“Light-InducedAmphiphilicSurface.”Nature388:431-32.

Zahra,ShakerA.,andGerardGeorge.2002.“AbsorptiveCapacity:AReview,Reconceptualization,andExtension.”Academyof ManagementReview27(2):185-203.

BÖLÜM 16

Fransa’da Üniversite Sanayi İlişkilerinde Ortak Stratejiler

Jean-JacquesDuby

HerhangibirbaşkaülkedeolduğugibiFransa’dada,bilgigözönünealın-dığında üniversitelerin üçmisyonu vardır: bilgi aktarmak (yani, eğitim),bilgiüretmek(yanitemelaraştırma)vebilgiyipaylaşmak(yani,ekonomik,endüstriyelvesosyalihtiyaçlarauygulanacakaraştırma).Üniversite-sanayibağlantılarınıyönetentoplustratejiler(üniversite-sanayi ilişkileri),bubö-lümdeyansıtıldığıgibi,doğalolarakbuüçmisyonagöreuyarlanmıştır.Ancakbugenelfotoğraf Fransızeğitim,araştırmaveyeniliksistemleri-

ninözelliklerinidikkatealacakşekildeinceayargerektiriyor:

• Üniversiteler ve grandesécolesarasındakibölünmüşlük.Fransızüniver-siteleri13.yüzyılakadaruzanırken,grandesécoles18.yüzyıldaFransızhükümeti tarafındangereksinimduyulanelit teknikmemurlaryetiştir-mekamacıylakurulmuştur.Grandesécolesbaştaaskerivesivilmühen-dislikalanlarındaeğitimsunuyordu.BugünFransızsanayisininliderleri-ninönemliçoğunluğugrandesécolesmezunudur,kibu,üniversitelerleortak ilişkileri belirgin olarak etkileyecektir. Üniversiteler ve grandes

241


écoles’iayıranikitemekölçütseçmeveyönlendirmedir:grandesécoles,öğrencileri seçer vemeslekiolarak yönlendirir; üniversiteleröğrenciyiseçmezvemeslekiolarakyönlendirmez (bazıüniversitelermeslekiveseçmelimüfredatabaşlamışsadahalaazınlıktır).Birbaşkaölçütöğrenciharçlarıdır:üniversitelerdeneredeyse sıfıra yakındır, grandesécoles’dedaha çoktur ve işletme grandes école’de çok daha fazladır. Grandesécolessayısıüniversitelerdenfazlaolmaklabirlikte(250’yekarşılık80),daha azöğrenci grandes écoles’e gider (168.000’ karşılık 1,5milyon).Hergrandeécoleyıldaenfazlabirkaçyüzmezunverir,pekçoğununmezunsayısıyılda100’denazdır.

• Üniversitelervekamuaraştırmakuruluşlarınınüstüstegelmesi.Fran-sa’daki 200.000 kamu araştırmacısı arasında üçte ikisi üniversitelerde,üçtebiriUlusalBilimselAraştırmaMerkezi(CentreNationaldelaRe-chercheScientifique:CNRS);biyolojivetıpiçinSağlıkveTıbbiAraştır-malarUlusalEnstitüsü(InstitutNationaldelaSantéetdelaRechercheMédicale, INSERM);nükleer araştırma içinAtomEnerjisiKomisyo-nu(Commissariatàl’EnergieAtomique,CEA)vehavacılıkiçinUlusalUzayAraştırmaMerkezi (CentreNationald’ÉtudesSpatiales,CNES)gibikamuaraştırmakurumlarındaçalışıyor.Ayrıca,buaraştırmakuru-luşları kendi alanlarında en iyi üniversite laboratuvarlarını seçerler veonlarla“birleşirler”;kendikaynaklarıilebuüniversitelaboratuvarlarınafinansmanvepersonel takviyesi yaparlar.Bununbir sonucuüniversi-telerkendistratejilerineçokzorkararveriyorlar,çünküaçıkçasıeniyibirimlerikamuaraştırmakuruluşları tarafındanelegeçirilmiştir.IkincibirsonuçFransızkamuaraştırmagörünüşünüözelliklekarmaşıkyap-masıdır.Bazılaboratuvarlar–özellikleeniyiolanlar–değişikkuruluşlara“ait”olabilir:birüniversite,birenstitüvebirveyaikiaraştırmakuruluşu.BukarmaşıklıkortakÜSİstratejilerinideetkiler,çünkübüyükşirketlerdoğrudanCNRSveyaINSERMile işyapmayıdahakolaybulurlarvedolayısıylaüniversiteleribypassyaparlar.

• Yaygındevletmüdahalesivekontrolü.FransızJakobengeleneğiözellik-leeğitimvearaştırmadagüçlüdür.Yükseköğretimharcamalarınınyüzde90’danfazlasıkamubütçesindenkarşılanır,buoranEkonomikİşbirliğiveKalkınmaÖrgütü ülkelerinde ortalama yüzde 60’ın altındadır. Birtotolojikaçıklamaolacakama,kamuaraştırmakuruluşlarıözelkaynak-lardanbütçelerininyüzde6’dandahaazınıeldeederler.Bunaekolarak,herhangibirüniversiteveyagrandeécoletarafındanverilentümdiplo-malardevlettarafındanonaylanmalıveresmiolarakkayıtedilmelidirvekamuaraştırmakuruluşlarınakamufonlarınıntahisisiyıllıkolarakdevletyönetimitarafındankararlaştırılır.Tümbunedenlerkamuaraştırmaları

243Fransa’da Üniversite Sanayi İlişkilerinde Ortak Stratejiler

veyükseköğretimyönetiminesanayininvereceğiherhangibirdesteğinçokazolmasınayolaçmaktadır.Sonzamanlardayerelotoritelereverilenönem(herbirisibirkaçNapolyondepartmanınıkapsayan21bölge)vebununşimdiaraştırmavegelirtirmeyi(Ar-Ge)desteklemesi,ulusaldü-zeydetambirmutabakatiçindeolmaksızın,kamuyönetiminebirdüzeydahaeklemiştir.

Fransızlarınayırtediciözelliklerisanayicephesindeazdır.Fransa’daÜSİtartışılırkenherhangibirbaşkaülkedeolduğugibi,küçükveortaölçekliişletmeler(KOBİ)arasındaüçtipayrımuygundur:ileriteknolojiüretenler,ileriteknolojiyikullananlarvediğerleri.İlkikikategorininenyenitekno-lojiyiizleyebilmesi,teknolojikolarakgüncelyeniişlerbulmasıveeleman-larınınteknikvebilimselbilgisiniidameettirmesigerekiyor.Bunaekola-rak, ilkkategoridekiKOBİ’leryeniliksüreçlerinibeslemekve teknolojiksorunlarınınçözümüneyardımalmak içinüniversite laboratuvarlarındanileriteknolojikvebilimseldesteğegereksinimduyarlar.Genellikle,sadeceilkkategoridekiKOBİ’lerinüniversiteler iledoğrudanbağlantılarıvardır.Ancakmühendislik,tekstilyadainşaatgibiçeşitlisektörlerde,ikincikate-gorininKOBİ’leribirbaşkaFransız’dan,sanayiişverenfederasyonlarıyö-netimialtındasanayideherişletmeninzorunlukatkılarsağladığıfonlarileuygulamalıaraştırmayapan,özellikleCentresTechniquesIndustriels’denveyasanayiteknikmerkezlerindenyararlanır.Bazıtekniksanayimerkez-leri birkaç yüz araştırmacıya sahiptir ve üniversiteler ve kamu araştırmalaboratuvarlarıylaherhangibirbüyükçokulusluileriteknolojişirketigibiilişkilerivardırvekendikatılımcılarınınbuilişkilerdenyarargörmesinite-min ederler.Bubilgiyiakıldatutarak,benFransızişletmelerininbilgiaktarımı,bilgi

üretimi ve bilgipaylaşımıalanlarındaüniversitelerleilişkilerininasılyürüt-tüklerinidikkatealacağımveüniversite-sanayi ilişkileriveonlarınensonevrimiileilgiliFransızhükümetpolitikalarınıngenelbirbakışıilesonuç-landıracağım.

Bilgi Aktarımı

HerFransızişletmesiyükseköğretimsistemindeüniversitelerinvegrandesécoles’inbirmüşterisigibidüşünülebilir,işletmelergençmezunlarıişealırveörneğinbazıbazıdurumlardakariyerortasıeğitimiçinsüreklieğitimhizme-tisatınalırlar.İşletmelerçoğudurumdaözellikleistihdamdaedilgenmüşte-rilerdir,çoğu,mezunlarıişealırkenbaşarılıöğrencileriçekmekveyabulmakiçinüniversiteyegitmez.ÇokulusluşirketlerinveteknolojiüretenKOBİ’le-rinözelliklegrandesécoles’ebakıncadahafazlaproaktif rollervardır.


Çokulusluşirketlerinçoğu,özelliklegrandesécoles’de,dahadaözellikleenbaşarılıilk10grandesécoles’tevehattadahadaözellikleçokulusluşir-ketyöneticilerininmezunolduğugrandesécoles’teyetenekavcılığıyapar.Yerleşketemsilcileri,genellikleöğrencietkinliklerinesponsordesteğiverenmezunlararacılığıylaöğrencidernekleriileilişkikurarlar,stajbulurlarvb.Butürilişkilerenbaşarılıilk10üniversiteyledevardır,amaazdır,çünküüniversitelerinmezunvermesi zorbile değildir. İleri teknolojiKOBİ’le-rinparasalgüçleriyerleşke temsilcilerineyetmez,amaonlarsıklıkla isterüniversite ister grandesécolesolsunkurucularınıngittikleriokullarlailişkikurarlar.Birişletmeiçinbundansonrakiilişkidüzeyieğitimsürecindeyeralmak-

tır.Bunudamüfredatınoluşturulmasınakatılarak,yarıveyatamzamanlıöğretimüyesisağlayarakveelbettestajvererekyapabilir.Budüzey,üniver-sitelerinsanayive“büyüksermaye”karşısındabağımsızlıklarıkonusundaoldukçakıskançolduklarıgözönünealınırsa,genelliklegrandesécolesilesınırlıdır.Bazıgrandesécoles‘dederslerinüçtebirindenfazlasısanayidengelenbiliminsanlarıveyayöneticilertarafındanverilebilmektedir.Ayrıca,bazıgrandesécoles,okulmüfredatınıbelirlemekiçinokulunöğretimüye-leri ve sanayi temsilcilerininmürfedat konseyleri gibi danışma kurullarıkurmuştur.Dahayakıntarihlerde,bazıgrandesécolesözelşirketlertara-fından finanse edilen profesörlükler oluşturdular. İşletme fakültelerindebaşlayanbuyenieğilimşimdimühendislikfakültelerineyayılıyor.Endina-mikişletmeleraktif olarakbutürilişkileriniçindeler.Üniversite-sanayiilişkisindekisondüzeyyönetişimleilgilidir.Fransa’da

üniversitelerdeyönetişimyasaylabelirlenir:yasatümüniversitelerinyöne-timkurullarınınyapısınıdüzenlervesadeceazsayıdakoltuksanayitemsil-cileriiçinayrılmıştır.Bundanbaşka,butemsilcilerbakantarafındanatanır,bu da açıkçası atananların, bağımsızlıklarını olmasa da, temsil edebilir-liklerinisınırlar.Fransızüniversiteyönetimimütevelliheyetimodelindenuzaktır.Fransız grandes écoleskendi yönetişimlerini tanımlamaktadahabağımsızdır.Devletgrandesécoles’tebile,yönetimkurulundasanayitem-silcilerininönemliağırlığıvardırvegenelliklesanayi tarafındanseçilirveardındanhükümettarafındanatanır.Özelgrandesécoles’egelince,onlarınyöneticilerigenellikledoğrudansanayitarafındanatanır.Dahaötesi,gran-deécolebütçesininönemlikısmısanayidengeliyorsa,sanayisürücükol-tuğunaoturabilir,elektrikvebilgisayarmühendisliğindeFransa’nınöndegelenokuluolanSupélecörneğindeolduğugibi,okulelektrik,elektronikve iletişim sektörlerinden oluşan troika; yazılım endüstrisi ve enerji en-düstri tarafından ve tabii ki Fransız hükümeti (eğitim, araştırma, sanayivesavunmabakanları)gözetiminde,yönetilmektedir.Buradabazıgrandes


écolestarafındanilkakademikvakıflarınoluşturulmasındanbahsetmeliyiz.Çokulusluşirketlerveyazenginmezunlarınbağışlarıylafinanseedilenbuvakıflarhenüzokulkaynaklarınınyeterincebüyükoranınıtemsiletmiyor,ama grandesécolesveçokulusluşirketlerin,sonundayönetimderoloyna-yacaklarıağırlığagelecekleriuzunvadelistratejiyiyansıtıyorlar.Bazıgran-desécolesolasıdırki15-20yıliçinde,kamuyerineözelolarakmuhtemelenmütevelliheyetileritarafındanyönetilecekler.

Bilgi Üretimi

Fransa’daulusalAr-Ge’ninyüzde57’sisanayitarafından,kalanyüzde43dekamubütçesindenfinanseediliyor.Ar-GefinansmanındakisanayipayıFransa’daAvrupaBirliğiveyaAmerikaBirleşikDevletlerine(yüzde65)yadaJaponya’ya(yüzde73)göredüşüktür.Fransa’dasanayinin,sanayileşmişülkelerde olduğundan çok daha fazla kamu araştırmasına bağımlı oldu-ğunu söyleyebiliriz.Fransa’da hala yineleyenbir sorun, sanayi-üniversitearaştırmaişbirliğinin,bilgiüretimindenbaşlayıpbilgimühendisliğinedoğ-rukademeliolarakdahaverimsizoluşudur.1980’lerin başlarında Fransa hükümeti ÜSİ’leri teşvik etmenin siya-

siönemini savunmayabaşladı.Ozamandanberi çokuluslu şirketler veKOBİ’lerüniversitelerleişbirliğiiçinhükümetyardımıylaçoksayıdaaraçgeliştirdiler:

• Kamuparası katkısıyla ile endüstri tanımlı araştırmakonuları üzerinedoktoratezleri

• Birkamuaraştırmakuruluşu(çoğunluklaCNRS)vebirişletmetarafın-danpaylaşılanortaklaboratuvarlar

• Sanayininfinanseettiğiveendüstrisitarafındantanımlanmışkonulardakamuaraştırmaprojeleri

• Kamu laboratuvarlarına ortak araştırma personeli olarak özel sektöraraştırmacılarınınatanması

• ÇeşitliişletmelervefarklıAvrupaülkelerindenaraştırmaenstitüleriile,kısmenAvrupaBirliğitarafındanfinanseedilenAvrupaişbirliğiprojeleri

Ancakbuaraçların,aşağıdakigibipekçokidarizorluklarıvardır:• Kamupaydaşlarınçokluğu.Yukarıdabelirtildiğigibi,birlaboratuvarilebirişbirliğianlaşmasıimzalamak,çeşitlikamukuruluşları,üniversitelerveyaaraştırmakurumlarıile,ekolarakkamufonlarınakatkıyapmışlarsabölgeselyetkililerilebiranlaşmagerektirebilir.

• Kamuveözelarasındakiengeller.Sanayipersonelivekamuaraştırma


memurlarınınfarklıstatüleriikisiarasındapersonelhareketliliğiyapmayıçokzorlaştırmaktadır;farklımuhasebekurallarısanayitarafındanortakprojeyegetirilenözelparanınüniversiteyeaktarıldıktansonrakullanımı-nızorlaştırırvekamumuhasebesidüzenlemelerinetabidir.

• Fikrimülkiyethaklarıçatışmaları.Butürçatışmalarseyrekdeğildir,çün-kükamuaraştırmalarıortaksahipliği, sanayi ileyapılanaraştırmalardayaratılanpatentleriçinsıklıklakuralolarakkabuledilir,halbukiçokulus-luşirketlerinçoğuortaksahipliğiçokkısıtlayıcıyadaenazındanrahatsızedicikabuleder.GeneldedahaodaklıvebirlaboratuvarileyakınbağlarasahipKOBİ‘ler,özelliklelaboratuvardangelenyenilikçişirketlerle,ortakmülkiyeteçokdahaaçıktır.

• Gizliliksorunları.FransızÇUŞ’agenelliklestratejileriaçısındanönemliherhangi bir araştırmaya kamu araştırmacıları dahil etmeye isteksizler(KOBİ‘lerindahaazseçeneğivar,çünküonlarkamulaboratuvararaş-tırmasınaçokdahafazlabağımlılar).SorunözellikleAvrupaortakaraş-tırmaprogramlarındavahimdir.Birçokişletmeonlar içinçokstratejikolanprojelereuzakdururlar.

Kamuaraştırmayönetiminegelince, sanayinin etkisibazıdurumlardaeğitimdenbiledahazayıftır.Dahaöncetartışıldığıgibi,üniversitelerinço-ğunda ilketaptabiraraştırmastratejisiyoktur,olmasınadirdir.YönetimkurullarındaazsayıdadırvehattaçeşitlidenetlemekomitelerindedahadaazsayıdasanayidentemsilcisiolanCNRSgibibazıkamuaraştırmakuru-luşlarındayokayakındır.Ancakbazıuygulamalıkamuaraştırmakuruluşları–örneğingıdave tarımdaINRAveyahavacılıktaCNES–sanayininge-reksinimlerinistratejilerindedikkatealırlar.Aslındabukuruluşlardakibazılaboratuvarlar,sanayiyeuygunolanaraştırmayaparak,neredeysebirsanayiaraştırmalaboratuvarıgibiçalışmaktadır.Buşekildesanayiodaklıaraştır-maörnekleri bazı önde gelen üniversitelerdede vardır – örneğin elekt-rikmühendisliğindeGrenoble,biyoteknolojideStrasbourgvehavacılıkta Toulouse.Son,amaaynıderecedeönemliolarakbelirtilmeliki,yönetişi-mindesanayininönemliroloynadığıbazıgrandesécole‘leraraştırmaprog-ramlarınısanayiningereksinimlerineuygunolacakşekildeayarlarlar.Böylebirstratejiokulahemsanayidenfinansmanbulmasındahemdemezunları-nınendüstriyelişbulmasınayardımcıolur.Özetle,sonikionyıldaortayakonançabalaravearaçlarakarşınüniver-

sitevesanayiarasındabilgiüretimindeanlamlıveverimli işbirliğibirkaçkurumla sınırlı kalmıştır (bazı kamuuygulamalı araştırma kuruluşları veazsayıdaüniversiteveazsayıdagrandesécoles)veçoğunluklaçokulusluşirketlervebirkaçyüksekteknolojiliKOBİ‘leriiçerir.Bilgipaylaşımındakidurum,dahaiyideğildir.


Bilgi Paylaşımı

Bilgipaylaşımı,bilgiüretenüniversitelerleyeniliküretensanayiarasındakikesişmenoktasındayeralır.Yeniliktekilitbasamaktır:mevcutbilgininele-manlarınıyenibirürünveyasüreçyaratmakiçinbirarayagetirir.FransızAr-Gesistemininzayıf noktasıolduğuittifaklakabuledilmektedir:Fransa’daaraştırma,onunsonuçlarınısanayidekullanmayagöredahaiyidir.Aslında,TekesveyaFraunhofergibikurumlarınakademikaraştırmailesanayiyeni-liğinateşlediğiFinlandiyaveAlmanyagibidiğerAvrupaülkelerininaksine,Fransa’da az sayıda işletmeve az sayıda araştırmakurumubaştan sona,diyelimki, laboratuvardüzeyindeprototiplemeyapmıştır.BubaşarılarınbazılarıdoğrudanyenilikçişirketKOBİ’leritarafındansağlananakademiklaboratuvarlara,bazılarıçokulusluşirketlerleüniversitelerveyaaraştırmakuruluşlarıarasındakiuzunvadeliilişkilerebağlanabilir,amabaşarıyeter-siz,dağınıkvepekazsistematiktir.Buyetersizlik,Fransa’daüniversite-sa-nayiaraştırmaişbirliğininkarşılaştığıveyukarıdadilegetirilenzorluklardanvebunaekolarakdaüniversitelervekamuaraştırmakuruluşlarındakihembireyselaraştırmacılarhemdearaştırmabirimlerinindeğerlendirmesiste-mindenkaynaklanır.Fransız araştırmacılarınınkariyer,maaşve terfileri yenilikamaçlıbilgi

paylaşımışöyledursun,neredeysesadecebilgiüretimindekiperformansla-rını—yaniyayınlar—veçokazdaüniversiteprofesörlerinindersanlatmasıgibibilgi aktarımıperformansınıdikkate alır.Aslında,üniversitelerdeveCNRSgibitemelaraştırmakurumlarındabutürfaaliyetlereyatırımyap-makbireyinkariyeriiçintersolabilir,çünküsanayiileuygulamalıaraştır-maprojeleriüzerindeçalışmak,terfinintemelinioluşturanbilimselmakaleyayınlanmasınaengelolur.Dahaötesi,uygulamalıaraştırmasıklıkla,haklıdaolarak,“saf ”temelaraştırmadandaharisklikabuledilir:Birdeneyişeyaramadığında,belkiöndegelendergideolmasada,budurumbiryayınkonusudur,amabirönürünbeklenenözelliklerikarşılamazsatümçabalarveayrılanzamankaybedilir.Fransızmevzuatındayakın tarihlerdekibazıdeğişikliklerkamuaraştırmacılarının,danışmanlıkveyasanayi ile işbirliğigibiözel faaliyetlerindenekgelir sağlamalarındakikısıtlamalarıyumuşat-mıştır,ancakşimdikimevzuatbileizinverilmişekstraözelfaaliyetgelirta-vanınıkorumaktavebudamotivasyonuciddiolaraksınırlamaktadır.Buluşyapanınendüstritarafındanödenentelif ücretleripayındabusınırlamadanferagatediliyor,amasadecebiravuçkişibuolanaktanönemliölçüdeya-rarlanabiliyor.ÇokulusluşirketlerveKOBİ‘leryenilikprojeleriüzerindeişbirliğiyapankamuaraştırmacılarınıödüllendirmekiçintümolasıyollar-danvearaçlardanyararlanmayaçalışırlar.


Buyöntemlerdenbiri kişiyi değil, bilakis, onun laboratuvarını finanseetmektir.Birkamulaboratuvarınınbirişletmedenalacağıdestekiçinsınır-lamayokturveçokulusluşirketleruygulamalıaraştırmaprojelerindeaka-demik laboratuvarlara taşeronlukvermeyikârlıbulurlar,budagenelliklesadecemarjinalmasraflardır,işletmegiderlerinin(maaş,ofis,sıvılar)çoğuzaten tamamenkamubütçesi tarafındankarşılanmaktadır.Teksınırlamainsankaynaklarındaveeğerlaboratuvarendüstriyelsözleşmelerindençokparakazanırsaüniversiteninbuyüzdensübvansiyonlarıkesmesivelabo-ratuvarınyeterlitemelaraştırmayapmadığıiçindeğerlendirmedederece-sinindüşürülmesiriskidir.Bununlabirlikte,üniversitelerdekiveyagrandesécoles‘tekibazıçokiyilaboratuvarlarhemeniyibilimselderecelendirmeyihemdesanayisözleşmelerindenyüksekgelirlerieldeederler,ekolarakdamüşterileriolançokulusluşirketlerleilekalıcıilişkilersürdürürler.İşletmebakışaçısından,işbirliğinisadeceucuzolduğuiçinherhangibirkamulabo-ratuvarınadayandıranstratejiileriyigörememekolacaktır,oysaçokulusluşirketlerveKOBİ‘lerinçoğu–enazındaneniyiyönetilenler–dahaseçici-dir,çevrelerindekieniyilaboratuvarlarıbulupçıkarırlarvearalarındauzunvadeligüvenvesadakatioluşturmakiçinçabagösterirler.

Araştırma için Programa Dayalı Yeni Yasa

Fransızkamuyetkilileriülkeninaraştırmaveyeniliksistemininverimsizli-ğindenkaygılılar.Durumuiyileştirmekiçin,yukarıdabelirtildiğigibi,mev-zuattayenidüzenlemeyaptılar.Dahayakıntarihte,araştırmaiçinprogra-madayalıyeniyasa(Loideprogrammesurlarecherche)dahilolmaküzereonaylananmevzuat,mevcutbazısorunlarayönelikbazıönemliyapısalvekurumsaldeğişikliklergetiriyor:

• Üniversiteleri, grandes écoles’i ve araştırma kuruluşlarını destekleyenakademik ortaklıklarının oluşturulması kolaylaştırıldı ve bağışçılar, bi-reyler ya da şirketler için cömert vergi indirimleri ile buralara kaynakyaratmakdahaçekicikılındı.

• RekabetçilikKümelerinkararlaştırılması(PôlesdeCompétitivité)belirlibirbilimselveteknikalanda,kritikbirkütleyeulaşmakvepozitif zincirreaksiyonbaşlatmaküzeretümyerelkaynakları(üniversite,sanayi,hü-kümet)birarayagetirmeyihedefliyor.

• YenioluşturulanUlusalAraştırmaAjansı(AgenceNationaledelaRec-hercheveyaANR)teklif çağrılarısonucuseçilenaraştırmaprojelerininfinansmanıile,büyükulusalaraştırmakuruluşlarıylailgilikendiaraştır-mastratejilerinibağımsızbirşekildegeliştirmeküzereüniversitelerivegrandesécole’leriteşvikedecek.


• Yeni bir ajans olan Endüstri İnnovasyon Ajansı’na (Agence del’Innovation Industrielle veyaAII)ANR’ninkine koşut şekilde,ANRbilgi üretimini ele alırkenAII’ya uygulamalıAr-Ge’yi ele alma göreviverilecek.AII’ninçalışmatarzıhenüztamolaraktanımlanmışdeğil,amaendüstriyelveakademikyönleriyleFransızAr-Gesistemininyenilikye-tenekleriniartırmasıumulabilir.

• KamuvesanayiaraştırmamerkezlerifederasyonununözelbirtürüolanCarnotEnstitüleri(InstitutsCarnot)ortakAr-Geprojelerigeliştirmekiçindevreyesokulmuştur.ÇoksayıdaCarnotenstitüsügörevlendirile-cekvebunlarsanayidenkamubütçesine(àlaFraunhofer)eşithibefon-laralacaklar.

• Tümkamugiderlerinietkileyendahagenişbirmevzuat(OrganikBütçeKanunuveyaLoiorganiquede loidemali),herbirkamuharcaması-nınözelhedeflerivebaşarıgöstergeleriolanbirprogramlailgiliolmasıkoşul sayıyor.Kamu araştırma finansmanı da bunundışında değil ve2006maliyılındanbaşlayarakherkamuaraştırmabirimininsadecebilgiüretimiyledeğilaynızamandauygulamalıaraştırmavebilgiaktarımıyladailgiliolarakçeşitlikantitatif hedefleriolacak.Söylemeyegerekyok,buvurguFransızaraştırmasıiçinbirçiftdevrimdir:birincisi,kantitatif hedeflerbelirlenmesi,ikincisi,sadecetemelaraştırmadeğil(aslındaya-yınlar)amayenilikledeilişkilihedef sahibiolunması.Araştırma için programlı yasa olanOrganik Bütçe Kanunu ve diğer

yeniyasaladımlarFransızkamuaraştırmasındabüyükdeğişikliklerorta-yakoyacak.ÇokulusluşirketlerveKOBİ’lerde,genelolarak,buyasamayeniliklerinianladılar.BuolanaklarzatenkarmaşıkFransız idari sistemi-ninkarmaşıklığınaekkatmanlaroluşturmayanetkisinesahipolsada,bufirmalarşimdiyeniolanaklardanyararlanmakiçinAr-Gestratejileriniet-kinolarakgüncelleştiriyorlar.Ancakbudeğişiklikleryeterliolacakmı?Neyazıkkiyanıtın“hayır”olduğuna inanmak içingerekçelervar,çünkübureformlar esasolarakkamuve sanayi araştırması arasındaki ve yanı sırakamuvesanayiaraştırmacılarıarasındamevcutengelleriazaltmaktayeter-sizdir.Yeniküreselekonomide,tümüniversitelerinvetümöğretimüyele-rinineşitsayıldığıdevletkontrolundakiFransızakademiksistemmodeli-nin,rekabetçikalmasımantıkçerçevesindebeklenemez.Fransa’dakiulusalkarşılaştırmalar,zatenözelsektörünönemlibirroloynadığıözelgrandesécolesvekamuaraştırmakuruluşlarının,sadecedevletebağlıolanlaragöredahaetkinvedahatepkigösterebilirolduklarınıgöstermektedir.Uluslara-rasıkarşılaştırmaçalışmaları;akademiksistemlerindeözerklik,rekabetvehesapverebilirlikuygulayanülkelerin(a)kamuaraştırmalarınıveüniversi-


teleriözelfinansmanveyönetişimeaçmaları(b)sanayiveekonomileriiçinverimlilikverekabetçilikkazanmalarıgerektiğinigösterecektir.

B Ö L Ü M 1 7

Tayland’da Seçilmiş Şirketlerin Üniversite-Sanayi İlişkilerine Özgü Yaklaşımlar ve Bunların Göreli Etkinliği

PeterBrimble

DoğuAsya’nınortagelirliülkelerindeyenilikbecerisigeliştirmekgeçmişteyaşadıklarıyüksekbüyümeoranlarınısürdürmestratejilerininyaşamsalbirparçasıdır.Taylanddabunundışındadeğildir.Tayland1997krizindenson-rabüyümeyedevamettiysede,büyümeesasolarak,rekabetgücüveverim-lilikiyileştirmelerindendeğil;ihraçfiyatlarınınartışından,kamuyatırımlarıveiçtüketimtalebindenkaynaklandı.Bufaktörlerönemliolamayısürdü-recek.Ancak, hala güçlübir büyümeperformansının ihracattaki sağlambüyümetarafındandadesteklenmesigerekecek.Küreselrekabet,özellikleÇin’inortayaçıkışıveküreselpazaraentegrasyonuileyoğunlaşıyor.Artanbu rekabet ile yüzyüzegelençokuluslu şirketlerbir yandanmaliyetleridüşürükenbiryandandaürünleriniiyileştirmekvebirbirlerindenfarklılaş-tırmakiçinçalışmalarınıartırıyorlar.BöylebirhareketTaylan’dakifirmaları

Bu bölümdeki verilerin çoğu ortak araştırmadan alındı ve çalışma Professor Rick Doner tarafındanyürütüldü.Bkn.BrimbleveDoner(yakındaçıkacak)veoradakikaynakça.Ancakbubölümsadeceyazartarafındanhazırlanmışvederlenmiştir.

251


etkiliyorçünküpekçoğu,çokulusluşirketlervesanayiülkelerindekialıcı-larıntedarikçisiolanküreselüretimağlarınınbirerparçasıdır.Taylandfir-malarınınmaliyetlerindüşürülmesiyönündeartanbaskılarıvedahaçetingereksinimlerikarşılamalarıgerekiyor.Taylandfirmalarınınbunuyapabil-meleriyenilikçiyeteneklerinebağlıdırvebunudaüniversitesanayiilişkileriartırabilir.Bubölümde,altıolguçalışmasıTaylandÜSİ’dekimevcutdurumugös-

termektedir.Buaraştırmalarhemazsayıdakiözelşirketinilişkiyaratmakiçinçabalarına(çokulusluşirketlerdahil)hemdeüniversitelerinvedevletkurumlarınınzayıf tepkisineışıktutmaktadır.Bölümmevcutdüzenleme-lerdekiyetersizliklereyolaçanetmenleritanımlamaktavegelecektekipoli-tikayönelimlerineönerilerdebulunmaktadır.

Tayland’da Üniversite-Sanayi İlişkilerinin Altı Olgu Çalışması (ek olarak IDEMA )

Aşağıdakiolgularayrıntılıolarakelealınacakveardındantemelderslerçı-karılacaktır.

• SeagateTechnology• KRPrecision(KRP;şimdiMagnecomp)• IDEMAThailand• ToyotaTeknikMerkezi• AAPICO• MitrPholSugarcaneResearchCenterCo.

Seagate TechnologyElektronikte büyük ÜSİ başarı hikayesi 1980’li yılların başından itiba-ren SeagateTechnology’nin sayısızgirişimlerindenkaynaklandı.Seagate,büyükölçüde kendi başına, çoğu somut üniversite desteği alan, bir dizibaşarılı, uzun vadeli ilişki çalışması yürüttü. SeagateEğitim cephesinde,Seagate’inyüksekteknolojiyesahipüretimtesislerininyönetimveotomas-yonunuyürütmekiçinözelkurslarvebubeceriyesahipmühendislerye-tiştirmekiçinbeşüniversitedenoluşangevşekbirkonsorsiyumoluşturdu.Seagatemüfredatgeliştirilmesinevebazı eğiticilereyardımederkenüni-versitelerde tesisleriveeğitimkaynaklarınınçoğunusağladı.Seagatebuprogramüzerindenönemlimiktardamühendisebaşarıylayatırımyapmış-tır.Birbaşkaeğitimgirişimihükümetinortakeğitimprogramınaaktif katı-lımolmuştur.Buprogramakatılanüniversitemezunları,kursunbirkoşulu

253Tayland’da Seçilmiş Şirketlerin Üniversite-Sanayi İlişkilerine Özgü Yaklaşımlar

olarakbirsüreyiişdünyasındageçirdiler.Heryıl,çoğuSuranareeTeknolojiÜniversitesi’ne(kuzeydoğuTayland’da)yakın20ila40öğrenciyialanSea-gate,projehazırlamaktakibüyüközeniveöğrencietkinlikleriyle–herikitarafındabüyükölçüdeyararlandığıbildirilenbirşey–saygınbirkonakhalinegelmiştir.Seagatearaştırmavegeliştirme(Ar-Ge)alanındaüniversiteileuzunva-

deli ilişkilerinşaetmedeTayland’datektir.Yıllarönce,gençvemanyetikkayıtüzerineİngiltere’deeğitimliprofesörleçalışırkenSeagateKhonKaenÜniversitesi ile (bu da kuzeydoğuTayland’da) ortak bir Ar-Gemerkezikurdu.BuAr-GemerkeziSeagate’inbuprofesörleöncedenyaptığıçalış-madandoğdu.Ve2004’lerin sonlarındaKhonKaenmodelini izleyerek,ancakgüçlübirkişiselbirbağlantıolmadan,SeagateveSuranareeTekno-lojiÜniversitesi ikincimanyetikkafateknolojisiAr-Gemerkeziniaçtılar.Seagate,ileriyayınlaryapan,kaliteliçalışansağlayanvesorunçözmeyeyar-dımcıolanher ikiAr-Gemerkezindendememnunolduğunubildiriyor.Ancak,kamugörevlileriveyabaşkaüniversitetemsilcilerindenhiçkimse,buikiAr-Gemerkezideneyimleriveyabumodelinkamudesteğiylegeniş-letilmesihakkındaSeagate’ebaşvurmadı.

KR PrecisionKRP sabit disk sürücüsü sanayisiyle ilgili az sayıdaki aktif Tayland fir-malardanbiriydiveTaylandborsasındayeralıyordu.ÇokrekabetçiolansüspansiyonkolusektöründefaaliyetgösteriyorduveşimdiMagnecomptarafındandeviralınmıştır.Yenifirma,bazıoperasyonlardatakımyenile-mesineyatırımvedahaazgenelstratejiile,sadeceüretimyapıyor.Bude-ğişimbüyükolasılıkla,herhangibirüniversite-sanayiilişkisiolasılığızayıf olan,dahafazladikeyentegrasyonagötürecek.KRPkendibaşına,büyükölçüderekabetzorunluluğununyönlendirme-

siyle,Tayland’daveTaylanddışında,kendisegmenti içinönemliolan iş-lemlerindetasarımbecerilerinigeliştirmekamacıylabirdizietkinlikyürüt-tü.KRPTayland’daseçilmişalanlardakiprofesörlerleçeşitliyakınilişkilerkurdu(gerçeğisöylemekgerekirse,ChulalongkornÜniversitesindesonde-receproaktif birbaşteknolojidanışmanınınişineböylebiraktivitesonrasısonverildi),amaözellikleherhangibirüniversiteyledahagüçlüilişkilerku-racakkurumsalkapasitebulamadı.KRPbireyseldüzeydeistihdamıtercihetti,çünküresmibirilişkininyararlarızamanvebürokrasiyedeğmiyordu.Daha ötesi, ChulalongkornÜniversitesinin hala, resmi üniversite sanayiilişkilerinidestekleyecekkurumsalaltyapısınıgeliştirmesigerekiyordu.


• AncakKRPTayland’dadeğişikteknolojikgörevleryapmakiçinyoğunçalışmışazsayıdakikuruluştanbiriydi:

• KRPyenibirteknolojiürününedevretasarımıhazırlamakiçinSingapurDiskDepolamaEnstitüsüileçalıştı.KRPşimdirakiplerinekarşıkendi-sineüstünlükkazandırantasarımkapasitesinesahip.

• KRPlazerbükülmesindebirdünyauzmanveonunPurdueÜniversite-si’ndekiöğrenciylemaliyet-etkinsonuçlareldeetmekiçinçalıştı.

• KRP,Tayvan (Çin)EndüstriyelTeknolojiAraştırmaEnstitüsü (ITRI)ileağkurarakmikroçipbelleksistemlerindekapasitekurmayıbecerdi.AmaITRIileortaklıkyapmanınzorluklarlageldiğinikeşfetti.Örneğin,ITRI’ninkurallarıbirprototipgeliştirmesinivesonürününseriüretimiçinTayvan,(Çin)’dabirfirmayatransferinigerektiriyordu.AyrıcaITRIprojeninmaliyetininçokazınakatkıdabulunmayahazırdı.

Kısaca,KRP’nindeneyiminegoreTayland’daüniversitesanayiilişkile-rinekaynakveyadestekolacakkurumbulmakzordurveşirketteknolojigelişimiiçindenizaşırıyardımaramakzorundakalmıştır.

IDEMA Taylandİlgi çekici bir ortak girişim, küresel sabit disk sürücüsü (HDD) sanayibirliği (UluslararasıDiskEkipmanveMalzemeleriDerneği, yada IDE-MA)Taylandşubesiüyeleri,AsyaTeknolojiEnstitüsü(AIT)vepekçokdisküretisiarasındakieşgüdümüiçeriyor.1999yılındabaşlayangirişim,ilkolarak,sadeceortaderecedebirbaşarıyla,AIT’deDepolamaTeknolojisiProgramıYeterlikBelgesigeliştirmeyegirişti,budaSingapur’daIDEMAtarafından uygulanana benzer bir programdı.Ulusal Bilim veTeknolojiKalkınmaAjansı(NSTDA)dahasonra,2003yılındagrubunyararınapro-jelerüzerinebirsanayioydaşmasıoluşturmakiçinHDDsanayigrubununhazırlıklarınıfinanseetti.GrupçalışmasınınbaşlamasıhükümetinHDDsektörüneyaklaşımında

önemlibirdeğişikliğigözönüneserdi.Araştırmailerledikçe,sanayibaka-nıHDDsektörününgelişiminidesteklemekamacıylareformlariçinbas-kıyaptıveYatırımKurulusanayiyeöncelikverenbirbildiriyayınladıveardındansanayi içinözelbir teşvikpaketiaçıkladı.DahasonraNSTDAHDDsanayisinikendikümegeliştirmeprojesininmerkeziolaraktanımla-dı;buprojemühendislikeğitiminingeliştirilmesi,ortakişletmesorunları-nınbelirlenmesivegelişmekteolangörseldenetimyazılımıgibibirtakımgrupgüçlendirmebileşenleriniiçeriyordu.BugirişimlerinbirçoğuSeagatetarafındanöncedenoluşturulangirişimlerinüzerinekuruluyorveAITve


ThonburiKralMongkutTeknolojiÜniversitesininyeraldığıakademi-sa-nayikonsorsiyumlarınıngelişimiiçindikkatletasarlanmıştır.Tümsanayiyigüçlendirmeyehizmet edecekgenişkapsamlıprojelerinuygulanmasındaönemliilerlemekaydedilmiştir.HDDendüstrisininÜSİ ile ortak deneyimlerindenönemli dersler çı-

kartılabilir.Birincisi,üniversitekaynakları–kurumsal,maliveteknik–ba-şarılıilişkigeliştirilmesiiçinönkoşuldur.İkincisi,ortaksanayiçabalarınagenelliklegerekvardır;Seagategibibüyükveağırtaahhütfirmaları,mün-feritdurumlarda ilerlemeyikendibaşlarına yapsalarda,onlarbile yalnızbiryaklaşımınnihaisınırlamalarınıbilirler.Üçüncüsü,hükümetinsanayininöneminiveiyileştirmesürecininkolektif doğasınıanlaması,sürmekteolanÜSİiçinönemlidir.Ancak,açıkçasıTayland’ınulusalyeniliksistemininbuvediğeralanlardatamzayıflığıfirmalar,üniversitelervearaştırmakuruluş-larıarasındailişkidoğmasınıengellemiştir.

Toyota Teknik MerkeziToyota2003yılında,bölgedeki ihtiyacıkarşılayanuygunürün tasarımla-rıvedeğişikliklersunanToyotaglobaloperasyonları içinbirAr-GeüssüolarakçalıştırmaküzeretestvedeğerlendirmehizmetivermekiçinToyo-taTeknikMerkezi-Asya-Pasifik (TTCAP)’i kurdu.TTCAP%100 JaponToyotaMotorsCorporation’aittir.TTCAPşuhedeflereyönelikbölgeselmühendislikhizmetleri vermektedir: (a)Asya-Pasifik talepleri için en iyiuygulamalargeliştirmek;(b)Ar-GeToyota’nınglobalstratejisinidestekle-yenkatkıdabulunmakve(c)muhtemelen,Avustralyafirmalarıileişbirliği,yanısıraGüneydoğuAsyaÜlkeleriBirliğibölgesindekiveHindistan’dakifirmalarlaaraştırmayürütmek.TTCAPTayland’da (a) iyialtyapı (b)po-litik istikrar (c) çekici coğrafikonumu (d) iyibir insankaynakları tabanıpotansiyeli(e)güçlüotomotivparçalarıtabanıve(f)YatırımKurulu’ndaniyi desteknedeniyle yerleşmiştir.YerelToyotaoperasyonu ile potansiyelbağlantılarküçüketkenolmuştur.Toyota’nın, tesisleriTayland’dakurmakararında yerel teknik kuruluşlarla da, açıkçası, yapacak herhangi bir işiolmamıştır.TTCAPesasolarak, Japonya’dakiToyotamerkeziylebir teknikanlaş-

masıolan,kendikendineyetenbiroperasyondur.TalimatlarıJaponya’danalır,sonuçlarıveçıktılarıJaponya’yagerigönderir(muhtemelenJaponya’damerkezileişbirliğiyle,amadahaötesideğil).TTCAP’nınNSTDAileçoktemeleğitimbağlantılarıvardır—Ar-GeveyaTTCAPanaişfaaliyetleriileilgisiyok—veçalışanlarıişealmadakibasitağdışındaüniversitelerileherhangibirderinbağlantıplanıyoktur.


TTCAP’ninyerelekonomiyleneredeysehiçbirentegrasyonuolmamasıTaylandteknolojiyeteneğinindurumunu,amavarlığıdauzunvadelipo-tansiyele ilişkinToyota’nıngörüşlerini yansıtıyor.KendileriylegörüşülenTTCAPyöneticileri,eğerbir seçenekolarakaklauygungörünürseyerelilişkileriaraştırmaklailgileniyorlarveTaylandüniversitelerivearaştırmacı-larıinisiyatif alırsabuilişkilerortayaçıkabilir.

AAPICO

AAPICOyenilikçibirotomotivparçaları faaliyetidir,hemanamontajcı-larhemdeihracatiçindişlikılavuzlavejigsüretir.Sonyıllardasanayininteknik talepleriarttıkçavefirmanınkaynaklarıgenişledikçe–kısmendeTayland borsasına girmekle – AAPICO üniversitelerle umut vaat edenprogramlarbaşlatmıştır.Firma Thammasat’ta mühendislik öğrencilerine burs sağlıyor ve

Thammasat’tamühendisleriçinısrarlalisansdüzeyindeseçmelikurslaris-tiyor. Bu kursAAPICO’nun deneyimlerine dayalı olacak ve öğrencileretesis ziyaretleri veAAPICOpersoneli tarafından verilen dersler yoluylabirşirketinevriminedairfikirverecek.Sanayiyeyardımcıolmakdüşükön-celikliolduğuiçinşimdiyekadarüniversitelermevcutdeğiller.AAPICO,buproje sürerken,birAAPICOyüksek teknoloji eğitimokulu ile,dahaiyieğitilmişişçilereyönelikartantalebikarşılamayaçalışıyor.Okul,diğerfirmalardankişilerideeğitenkolektif birçabaolacak.AAPICOdeneyimiüniversitelervekamukurumlarıarasındakiÜSİ’ye

ilgieksikliğininaltınıdahadaçiziyor.SanayiBakanlığıtarafındanbaşlatılansonMoldveDieProgramıgibibüyükhükümetgirişimlerinininbileAA-PICOiletemasıyok.

Mitr Phol Şeker Kamışı Araştırma Merkezi A.Ş.EnbüyükşekerüreticilerindenbiriolanMitrPhol,kuzeydoğuTayland’da,hükümetinbenzeritesislerkurmakiçinyürüttüğübaşarısızçabalarınhe-menardından,2000yılındabirşirketiçiAr-Gemerkeziolarakkuruldu.Buçabanınuzunsürelicanlılığıanlaşılabilmişdeğil,amabirfirmatekbaşına,başarısızlıkriskleriyüksekse,böylebirçabayınedenüstlenirsorusunugün-demegetiriyor:başarınıngetirilerikolaycarakiplerinekaçıverecekse–ge-liştirilmişkamıştürleri–nedenböylearaştırmanınmaliyetiniiçselleştirsin?Yanıtınönemlibirkısmıteknolojidışsalllıklarıileilişkilidir:herkamıştürübirşekildetoprakveiklimkoşullarınaözgüdür.Ayrıca,yenikamıştürleri-ningeliştirilmesivetestedilmesiMitrPhol’unyetiştiricilerilebağlantılarını


güçlendirmekteveböylecedahagüvenilirbiryüksekkalitelişekerkayna-ğısağlamaktadır.Sonuçolarak,yenibirdeğişiklikMitrPhol’unfirmanınşimdikiCEO’sununönemlibirhedefiolangenelitibarveimajıkurmasınayardımetmektedir.Firmayaözgübuçaba,ÜSİ’ninbazıkullanımveteşviklerini içermek-

tedir.MitrPholşimdiNSTDAilefirmalarınAr-Geiçinvergiindirimlerialmaları sürecini hızlandırmaya yönelik çalışıyor. Firma ayrıca başka birkamuteknolojikurumuolanNSTDAaltında,MTECileileriekipmanlargeliştirmekiçinişbirliğiyapmaktadır.Buçabaüniversitelerilebağlantılariçinbirpotansiyelesahiptir.Günümüzdebutürçabalarçokazolmaklabir-likte,merkezler,dahaaçıkadayolanKasetsartÜniversitesiiledahagüçlübağlar geliştirmebaşarısızlığından sonra, yakındakiKhonKaenÜniver-sitesiileilişkilerkurmayıumuyorlar.Yineözelbirfirmainisiyatifialmayahazır,amaüniversite-sanayiilişkilerioluşturmayadahilolacakdiğertaraf-lardanhenüzyanıtyok,teknolojikuracakağlarhenüzsomutlaşmıyor.

Alınan Dersler ve İyi Uygulamalar

Tayland’dafaaliyetgösterenfirmalarınçoğu,üniversitesanayi ilişkilerinegenelliklegüçlüilgigöstermediler.Bununlaberaber,bazı(azsayıda)şirket,teknolojikbecerioluşturmaktaveüniversitelerleilişkiaramaktaçoketkinolmuştur,amaşuanakadarçoğuişleriyafirmaiçindeyadagayriresmibağlantılarlayürüttüler.Pekçokgirişimbüyükideallerlevehedeflerlebaş-lamış,dahasonrahiçbiryereulaşamamıştıryadaetkileyiciolmayanbirhızlasürmektedir.Busonuçkısmen,Tayland’ın,doğalkaynaklarınihracatıileiçpazarıkorumaşeklindekimevcutstratejisiniyansıtmaktadır.Düşükücretlimamuller,Taylandmerkezli firmalarınagresif biçimdeteknolojikdüzeyleriniyükseltmedeveÜSİyaratmadacesaretinikırmaktadır.Toyotagibi,ortaveyüksekteknolojialanlarındafaaliyetgösteren,ülkedışındanAr-Geçekebilenveyabutürfaaliyetlerifirmaiçindesürdürebilenfirmalarhükümetpolitikalarındandahaazetkilenirler.Özelsektörfaaliyetleriniinhibeedenbaşkabirfaktörsektörleriçindeve

arasındauyumungörecelieksikliğidir.Örneğin,şekerüreticileriveyetişti-ricileriveyaspinners,dokumacılar,boyacılarvekonfeksiyonüreticilerininçıkarlarındaolduğugibi,nispetenazsayıdabirlikuzlaşabilmektedir.Ayrıca,ilişkiselfaaliyetlerverimlilikveteknolojigeliştirmeyeadanmışortakyarar-larıteşviketmekyerine,gelenekselolarakbelirlipolitikalarvekorumaiçinlobiyapmayaodaklanmıştır.Verimlilikodaklıilişkiselfaaliyetlerbüyüköl-çüdeyerelfirmalarınrekabetbaskısıaltındaolduğuyerdeveTaylandpirinçvekonfeksiyonundaolduğugibi,siyasiliderlerinsektörünkaderinistratejik


gördükleriyerdemeydanagelmeeğilimindedir.Başkabiranlatımla,ulusalçaptakiaraştırmalaragöre,özelsektörortakhareketigenelliklekamudes-teğigerektirir,amabudasadecebirkaçdurumdaolmuştur.Bukoşullar altında, şimdiye kadarki verimliTaylandüniversite sanayi

işbirlikleri,bekleneceğigibi,büyükfirmalartarafındanüstlenilenlerolmuş-tur;büyükkonfeksiyonihracatçıları,sabitsürüclerdeSeagatevekarides’teCPGrup.Ayrıca,karidessanayisininkırılganlığı,muazzamdövizkazançkapasitesiilebirlikte,karidesyetiştiricilerininrekabetininzayıflamasıveCPGrubunun politik desteği bu tür ilişkilerin karides sanayisinde en güçlüolduğuanlamınagelmektedir.Şeker,benzerbüyüktehditleremaruzkal-dığındaveeğerkalırsa,büyükşekerüreticilerininçoğuüniversitelerindu-yarlılığınabağlıkalsada,muhtemelendahaproaktif olacaklardır (bu türçabalarşekerüreticilerininkamışınfarklıkullanımseçenekeleriaramalarıolarakgörülebilir,örneğin,enerjiortaküretimi,kağıtveetanol).

Üniversite-Sanayi İlişkileri Etkinliğinin Göstergeleri

Tayland’daüniversitesanayi işbirliğininbaşarılı (veyabaşarısız)veyatampotansiyellerineulaşmasındakianaetmenlerşunlardır:Birincisi,ÜSİ’yedoğrugidiştamkararlılıkileüstyönetimvetümpay-

daşlardantemsilcilerininkatılımıtarafındandesteklenmişolmalıdır:sanayi,üniversitelervedevletinrolleriaçıkçatanımlanmışolmalıdır.BelirsizlikveTaylandhükümeti adınanetlik eksikliği önemli bir engelolmayadevametmektedir.ÜSİoluşturmakteknikveörgütselolduğukadarbirsiyasimü-cadeledir.İkincisi, ilişkiprogramlarınıyönetmeküzereatanankişilerin,üniversi-

teler yada kamu sektöründeolsun, özel sektörü ele alabilecek yeteneğiyanında, sanayi hakkında da birmiktar deneyimi olmalıdır.NSTDA veThonburi’deki Kral Mongkut Teknoloji Üniversitesi altındaki teknolojiaraştırmakuruluşlarıylailgilideneyimbubaşarıfaktörünüvurgulamakta-dır.Üçüncüsü,ilişkiprogramları,iyidüşünülmüşbirkalkınmaplanıylabir-

liktehemüniversitepersonelihemdeözelsektörtemsilcileriningirişimcialtyapısınadayalıolmalıdır.Ayrıca,üniversiteyönüyleprogramlartemeliş-levlervekaynaklarlailgiliolmalıdırveidealolarakbirdenfazlaetkinlikun-suruiçermelidir;örneğineğitimlebirliktearaştırma,danışmanlıklabirlikteeğitimveyabunlarınüçü.SuranareeTeknolojiÜniversitesindekiSeagatearaştırmaenstitüleriveKhonKaenÜniversitesibuunsurlarıbünyesindebarındırmaktadır.Sonuncusudaönemlibirkonuolangüvendir.Üniversitelerinvesana-


yininfarklızamandilimleri, farklıkültürlerivefarklımotivasyonlarıvar-dır.Bilgiyi,bilgiüretmesürecini,bilgiyikullanmasürecinialgılayışlarıçokfarklıdır. Zorluk, aradaki farkın birbirine irtibatlanmasıdır—her birininnesivar,herbirineistiyorveherbirininneyegereksinimiolduğunadairortakbiranlayışgeliştirmek.İlişkiprogramları,bunedenle,özelsektörleveüniversitelerinkabul etmesiyleher iki tarafında saygınlığınıkurmayaodaklanmalıdır.

Kaynakça

Brimble,Peter,andRichardF.Doner.Forthcoming.“University-IndustryLinkagesandEconomicDevelopment:TheCaseof Thailand.”WorldDevelopment.

A

AAPICO252,256ABDPatentveMarkaOfisi(USPTO)xii,

96,192,193ABDSenatosuTicaretKomitesi217ABDTemyizMahkemesi159ABDYüksekMahkemesi159Abe,Shiroxv,133AhmedabadHintİşletmeEnstitüsüxvi,

xx,198,208AkiraFujishima233,239Almanyaxx,29,35,36,37,68,89,97,

176,247AMD125anakiracı(AT)xix,46AnalogDevices206,207antibiyotikler235araştırmakapasitesi31,53,108araştırmamerkezleri40,136,157,249araştırmaortaklığı151associativegovernance117Asya87AsyaTeknolojiEnstitüsü(AIT)xix,254ATITechnologies125AvrupaBirliği[EU]xx,29,78,245

B

BAESystems145

Dizin

BanyanNetworks207Barselonahedefi38Basant,Rakesh197başarılıkurumlar(TTIs)41BaxterHealthcare159Bayh-DoleYasası64,139,158,159,160,

161,170,215etkileri159kamuaraştırmakurumları100

Belçika15,35,36BellLaboratuvarları6Berlinüniversitesi1beşerisermaye33,34,37,47,68,80,90,

91,93,108beyingöçü147bilgi218,219,227bilgiaçığı29bilgipaylaşımı243,247bilgitabanı,İsviçre55,56bilgitransferağı80bilgitransferi10,43,51,146,199bilgitransferortaklığı81bilgiüretimi38,116,243Fransa245

bilgiyoğunekonomiler116bilgiyönetimi48bilim,mühendislikveteknoloji(SET)

politikasıxxi,68,76,77,79,84

261

262 Dizin

bilimselbilgi108bilimselkültür18BilimselveEndüstriyelAraştırmaKonseyi

(CSIR)xix,220BilimselveTeknikBildirilerİndeksi(ISTP)

xx,181bilimveteknolojixxi,9BilimveYenilikYatırımÇerçevesi67,

79,98BioCity145birleştiriciyaklaşımlar122birleştiriciyönetişim117birleştirilmişyönetişim117,119,121,128biyomedikalsektör156BiyoteknolojiGruplarıYenilikProgramı

(BCIP)127Boyer,Herbert235BölgeselKalkınmaAjansları144Brimble,Peterxvi,251BrownÜniversitesi190BüyükProjeler135

C-Ç

CambridgeÜniversitesixvi,xvii,70CarnegieYükseköğretimKurumları

Sınıflaması189Carnotenstitüleri249CellPro159,170,171Chandra,Pankajxvi,197,220CheungKongBilimİnsanıProgramı179ChulalongkornÜniversitesi253CIC144coğrafyasalyakınlık31Cohen,Stanley235ColumbiaÜniversitesi160CPGrup258CTI.Bakınız.TeknolojiveYenilik

KomisyonuÇin175,178,180,181,182,184,185ÇinEğitimBakanlığı221çok-büyükölçeklientegrasyon(VLSI)xii,

94çokulusluşirketler(MNCs)245,247,249

D

Danimarka35,36DelawareÜniversitesi3Diamondv.Chakrabarty159DoğuAsyaxiii,xv,xviii,9,12,87,88,89,

90,91,93,95,96,97,99,100,103,187,188,194,251

DoğuMidlandsKalkınmaAjansı145DoğuMidlandsKuluçkaAğı145

DSCB234Duby,Jean-Jacquesxvi,241DuPont3DünyasavaşıII30,134,138DünyaTicaretÖrgütü(WTO)xii,103,

121

E

ÉcolePolytechniqueFédéraledeLausannexvi,58,65

EğitimveBecerilerDepartmanı76Ekonomikkalkınma128,129,188ElektrikselİletişimAraştırmaEnstitüsü

(RIEC)xxi,137EliLilly3endüstriyelişbirliğimerkezleri(CIC)xixEPFL.Bakınız.ÉcolePolytechnique

FédéraledeLausanne

F

FaradayOrtaklığı81FikriMülkiyetHaklarınınTicaretleİlgili

Yönleri(TRIPS)xii,103fikrimülkiyet(IP)xx,10,46,48,100,101,

107,147,149,159,162,168,169,193,199,201,202,204,209,210,213,215,217

folikasit235Foray,Dominiquexvi,43fotokataliz233FrederickCottrell3,157FudanÜniversitesi175,180,183,192

G

Garnsey,Elizabethxvi,213GeneralElectric5,190GenetikMühendisliği(GE)235GenişletilmişFenAtıf Dizini(SCIE)xxiGerschenkroncuyaklaşım89girişimciüniversite7,78,108,134,194,

195,214,215,220,221grandesécoles241,242,243,244,245,

246,248,249GrenobleÜniversitesi246GUIRR.Bakınız. Hükümet-Üniversite

AraştırmaGörüşmeleriGüneydoğuİngiltereKalkınmaAjansı145GüneyYorkshireİşletmeGirişimAğı148

H

Harayama,Yukoxvi,133Hashimoto,Kazuhito233,239HewlettPackard167,169,217

263Dizin

Hindistan15,87,207,220,221HindistanBilimEnstitüsü(IISc)xx,199HindistanKüçükEndüstrilerKalkınma

Bankasıxxi,203HindistanTeknolojiEnstitüsü(IITs)xx,

199HindistanUlusalKimyaLaboratuvarı,

(NCL)xxi,200Hollandabilgihastalığı38Honda-Fujishimaetkisi233Honda,Kotaro137Hu,Mei-Chihxvii,87Hükümet-Üniversite-SanayiAraştırma

Görüşmeleri(GUIRR)xx,168,169

I-İ

IBM93,169IDEMA.Bakınız.UluslararasıDisk

SürücüsüEkipmanveMalzemeleriBirliği

IIMA.Bakınız.AhmedabadHintişletmeEnstitüsü

IISc.Bakınız.HindistanBilimEnstitüsüIITs.Bakınız.HindistanTeknoloji

EnstitüsüIntelŞirketi207IP.Bakınız.fikrimülkiyetIPyönetimi61,218,222İspanya35,36,37İsveçxx,35,36,37İsviçre53,54firmalarveteknolojitransferi58

İsviçreFederalİstatistikOfisi52İşletmeAraştırmalarıMerkezi(CBR)xvii,

xix,70ittifaklar1,5,94,206

J

Jain,Arun207Japonya3,4,133Jhunjhunwala,Ashok205,206,207Jiang,Juanxvii,133Ji,Zhou179JohnsHopkinsÜniversitesi159joined-upgovernance117

K

KaliforniyaÜniversitesi,(UC)Berkeleyxii,20,156,164,165

Kanada(ayrıcabakınızOttowa;Toronto)xviii,xx,11,13,97,116,121,123,127

Kano,Shingoxvii,227karides258KasetsartÜniversitesi257KauffmanVakfı169Kawai,Tomoji233,238KentselEkonomikKalkınma(UED)xii,

122KhonKaenÜniversitesi253,257,258Kodama,Fumioxvii,227kokuilişkiliteknolojiler232KoreCumhuriyeti15,88,91,97,98köprüleme232KraliyetTeknolojiEnstitüsü(Kungliga

TekniskaHogskolan(KTH]),xx,192

KRPrecisionxx,252,253KSmanyetikçelik137Kuluçkamerkezleri151KungligaTekniskaHogskolan(KTH)xx,

192KüçükİşletmeYenilikAraştırmalarıxxi,

82KüçükİşletmeYenilikAraştırmaları

(SBIR)Programıxxi,82küçükveortaölçekliişletmeler(KOBİ)

xxi,243küreselleşme7,10,87,109,187,191

L

LeicesterÜniversitesi146,149lisanslama71,162,163,164LoughboroughÜniversitesi145,146,149

M

Madeyv.Duke161Madras205,208Magnecomp252,253MassachusettsTeknolojiEnstitüsü(MIT),

xxi,3,69,134,162,194Mathews,JohnA.87MedicalHouse145MicroelectronicsCorporation94MidasİletişimTeknolojileri205Midwestsendromu47MoldveDieProgramı256Mowery,DavidC.,155MühendislikDizinixx,181

N

Nabeshima,Kaoruxvnanoteknoloji16NCL.Bakınız.HindistanUlusalKimya

Laboratuvarı

264 Dizin

NissanMotorCo,234n-Logue.com206,207NottinghamÜniversitesixviii,xii,145,

146,148,149NottinghamÜniversitesiGirişimve

İnovasyonEnstitüsü(UNIEI)148Novartis54,55,167NSTDA.Bakınız.TaylandUlusalBilimve

TeknolojiKalkınmaAjansıNUs. Bakınız.SingapurUlusalÜniversitesi

O

OECDSınıflaması37okuryazarlık88organikkimya201,235,236otonomi10,184,222OttawaAraştırmaveYenilikMerkezi

(OCRI)xxi,125OttawaBiyoteknolojiKuluçkaMerkezi

126OttawaFotonikAraştırmaİttifakı126OttawaOrtaklığı(TOP)xxi,126Ottawa;Torontoxxi,125,126,130

P

PaloAltoAraştırmaMerkezixxi,216PaloAltoAraştırmaMerkezi(PARC)xxi,

216ParisAmerikanÜniversitesi(AUP)xi,xii,

xiii,xixpatentler101,102PE.Bakınız.ProteinMühendisliğiPennsylvaniaÜniversitesi3Philips39,94PolarisSoftware,Chennai207Portekiz35,36,37proaktif rol237proteinmühendisliği(PE)xxi,234

R

Ramamurthy,Bhaskar206RCA94RémiBarréxvi,107Romande58RusyaFederasyonu38Rutgers3

S

sabitdisksürücüsü(HDD)endüstrisixx,254

SBIR.Bakınız.KüçükİşletmeYenilikAraştırmaları

Schumpeterianbüyümemodelleri28

Schumpeterian“yaratıcıyıkım”27SeagateTechnology252sentetikfolikasit235SETxxi,68,76,77,79,84SET.Bakınız.bilim,mühendislikve

teknolojiShanghaiJiaoTongÜniversitesi(SJTU)

xxi,175ShanghaiTıpÜniversitesi181SheffieldHallamÜniversitesi145SheffieldÜniversitesi147Shih,Choon-Fong190SilikonVadisi125SIDBI.Bakınız.HindistanKüçük

EndüstrilerKalkınmaBankasıSINE.Bakınız.YenilikveGirişimcilik

DerneğiSingapurxviii,xxi,9,10,13,16,17,18,

19,20,88,89,91,95,96,97,98,100,187,188,189,190,192,193,214,220,221,254

SingapurUlusalÜniversitesi(NUS)xviii,xxi,10,18,19,187,189,220

SJTU.Bakınız.ShanghaiJiaoTongÜniversitesi

Soete,Luc27SoğukSavaş6,216soğurma228,234soğurmakapasitesi15,30,34,36,108,

228,230,232,233,237KOBİ’ler49teknolojitransferi231

soğurmamekanizması228sorunçözme15,68,70sosyalbaskı136sosyalkurumlar117,119sosyalsermaye31StanfordÜniversitesi156,160,164,165,

166,169,192Stater,Ray206,207StrasbourgÜniversitesi246Supélec244SuranareeTeknolojiÜniversitesi253Suzuki,Jun227süperhidrofiliközellik233,234

T

TadayoshiSakata233,238,239TakedaKimyaSanayileri234TaylandUlusalBilimveTeknoloji

KalkınmaAjansı(NSTDA)xxi,254,255,257,258

Tayvan(Çin)91,94,95

265Dizin

TayvanYarıiletkenÜretimŞirketi(TSMC)xii,94

teknoloji4,8,93,103,136teknolojikenbaşarılıkurumlarxii,41teknolojikkapasite103teknolojilisanslamaofisi(TLO)xxi,139,

140,161,190,204TeknolojiStratejiKurulu(TSB)xii,80,

82,85teknolojitransferi51,228Japonmodeli139

teknolojitransferiorganizasyonları(TTOs)61

teknolojitransfersonuçları101TeknolojiveYenilikKomisyonu(CTI)

xix,59TelekomünikasyonveBilgisayarAğları

(TeNeT)Grup205TeNeTxxi,205,206,207ThammasatÜniversitesi256TicaretleİlgiliYatırımTedbirleri(TRIMS)

xxi,103ticarileştirme127,148,156,177,179,193,

199,203,209,221titaniumdioxide232,233,234TLO.Bakınız.teknolojilisanslamaofisiTohokuTechnoarchCo.,Ltd.140TohokuÜniversitesixvi,xvii,108,134,

137,138,140,141TokyoÜniversitesi232,233TOP.Bakınız.OttawaortaklığıTorontoBölgesiAraştırmaİttifakı(TRRA)

xii,124,125TorontoEkonomikKalkınmaStratejisi

123TorontoKentZirvesi123,124,125TorontoKentZirvesiİttifakı123,124,

125TOTOLtd.232,233ToulouseÜniversitesi246ToyotaMotorsCorporation255ToyotaTeknikMerkezi-Asya-Pasifik

(TTCAP)xii,255Tsukuba,Japonya235TTI.Bakınız.teknolojikenbaşarılı

kurumlarTTO.Bakınız.teknolojitransferi

organizasyonlarıtuvaletsistemi232

U

UAs. Bakınız.uygulamalıbilimlerüniversiteleri

UC.Bakınız.KaliforniyaÜniversitesiUED.Bakınız.KentselEkonomik

KalkınmaUNIEI.Bakınız.NottinghamÜniversitesi

GirişimveYenilikEnstitüsüUSPTO.Bakınız.ABDPatentveMarka

OfisiUlusalBilimlerAkademisi168UlusalChiaoTungÜniversitesi91,102UlusalTayvanÜniversitesi102UlusalTsinghuaÜniversitesi102UluslararasıDiskSürücüsüEkipmanve

MalzemeleriBirliğixxUniversityChallengeGirişimi150uygulamalıbilimlerüniversiteleri(UASs)

56,58ÜniversiteSanayiYenilikZirvesi169

V

vonHumboldt,Wilhelm1

W

WadhwaniVakfı209Williams,R.Stanley167,217WisconsinÜniversitesi64Wolfe,DavidA.115Wong,Poh-Kamxviii,187,213,220Wright,Mikexviii,143Wu,Weipingxviii,175,213,220

X

Xerox6,216Xiaoping,Deng89

Y

Yagi,Hidetsugu137yakalamastratejileri89,91YaleÜniversitesi17yarıiletkenendüstrisi159yaşambilimleri7,16,40,63,124,127,

149,189,216yazılımparkı19Yenilik,KuluçkaveGirişimcilikMerkezi

(CIIE)208YenilikveGirişimcilikDerneği(SINE)

xxi,203yerelkalkınma12YorkshireMezunları148yönetişim117,244,250Yusuf,Shahidxv,1YükseköğretimYenilikFonu(HEIF)xx,

78YüzYetenekProgramı179

Dünya Bankası nesli tükenmekte olan orman-ları ve doğal kaynakları korumaya kararlıdır. Yayın Bürosu Dünya Çapında Üniversiteler Kurmanın Zorluğu’nu, nesli tükenmekte olan ormanlardan elde edilmeyen lifleri kullanmasını destekleyen ve kar amacı gütmeyen Green Press Girişiminin önerdiği standartlara uygun olarak yüzde 30’u tüketici atığı olan geri dönüşümlü ka-ğıda basmayı tercih etmiştir. Daha fazla bilgi için www.greenpressinitiative.com adresini ziyaret edebilirsiniz.

• 8 ağaç• 6 milyon Btu toplam

enerji • 726 lb. net sera gazı• 3.012 galon atık su • 387 lb. katı atık

ECO-AUDITÇevresel Yararlarlar Açıklaması

978-605-4334-75-9

EFİL YAYINEVİeFlatun Basım Dağıtım Yayıncılık Danışmanlık Yatırım ve Tic. Ltd. Şti.Ahmet Rasim Sokak 18/2 Çankaya/Ankara, TürkiyeTel : (+90) 312 442 52 10GSM : (+90) 541 232 00 96Faks : (+90) 312 442 52 12www.ef i lyayinevi .com

Teknolojik becerilere giderek daha çok dayalı hale gelen açık ve bütünleşmiş bir dünyada firmaların rekabet gücü yanında, üniversitelerden ekonomik gelişmeyi teşvik etmede artan bir rol almaları isteniyor. Üniversiteler eğitim aktarmanın ötesinde bugün artık endüstriyel olarak değerli olan beceriler, yenilikler ve girişimcilik kaynakları olarak görülüyorlar. hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler üniversitelerin büyümeyi teşvik edici bu potansiyelini gerçekleştirmeyi öncelikleri haline getirdiler, bu durum eşgüdümlü politika çalışmaları gerektiren bir stratejidir.

Üniversiteler Ekonomiye Nasıl Katkıda Bulunur’un tanınmış yazarları üniversitelerle iş dünyası arasındaki bağlantıları artırmaya yönelik uluslararası çabaların zengin deneyimini incelediler. Yükseköğretim kurumlarının ekonomik değişime yapabilecekleri katkıyı artırmak için ulusal ve bölgesel hükümetler, firmalar ve üniversiteler tarafından harekete geçirilen en etkili politika önlemleri hakkında değerli ve özlü biçimde yol gösteriyorlar.

“Bu iddialı kitabın geçmişi Mart 2006 yılında Paris’te düzenlenen ve Dünya Bankası Kalkınma Ekonomisi Bölümü tarafından desteklenen sempozyuma dayanır. Kitabın temel amacı geniş olarak ulusal yenilik dizgeleri bağlamında üniversitelerin rolünü incelemektir. Kitap daha belirgin biçimde de ulusal düzeyde başlayan ve alt ulusal düzeylere uzanan, yerel olduğu kadar bölgesel politika konularıyla ilgileniyor; üniversite yönetişimi konularını da ele alıyor.

“Kitabın önemli bir gücü Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’nın çoğunu, yükselen devler olan Çin, hindistan ve aynı zamanda son 15 yılın kasvetli ekonomik performansından çıkmakta olan Japonya’yı kapsayan çok geniş bir literatür olarak yararlı bir okur klavuzu sağlıyor olmasıdır.

“Kitap 21. yüzyılın bilgi ekonomilerinde ana bir kurumdan yararlanmak isteyen farklı ülkelerin yürüttüğü çeşitli yaklaşımlar arasındaki başkalıkları da yakalıyor. Dolayısıyla, önümüzdeki on yıllarda üniversitelerin ekonomik büyümeye yapacakları olası katkılarla ilgilenen herkese sayısız giriş noktası sağlıyor.”

—Nathan Rosenberg

Fairleigh S. Dickinson, Jr, Kamu Politikası Profesörü (Emeritus)

İktisat Bölümü, Stanford Üniversitesi

Üniversiteler Ekonomik Büyümeye Nasıl Katkıda Bulunur

Documents