TÜRKiYE’DE ETİK KAMU YÖNETİMİ KURULMASINA YÖNELİK HUKUKİ ALTYAPI VE SÜREÇLER &

1

TÜRKiYE’DE ETİK KAMU YÖNETİMİ KURULMASINA TÜRKiYE’DE ETİK KAMU YÖNETİMİ KURULMASINA YÖNELİK HUKUKİ ALTYAPI VE SÜREÇLERYÖNELİK HUKUKİ ALTYAPI VE SÜREÇLER

&&ETİK SORUNLARIN ORTAYA ÇIKMA SEBEPLERİETİK SORUNLARIN ORTAYA ÇIKMA SEBEPLERİ

ÜZERİNE DÜŞÜNCELERÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Doç.Dr. UĞUR ÖMÜRGÖNÜLŞENDoç.Dr. UĞUR ÖMÜRGÖNÜLŞEN

Hacettepe ÜniversitesiHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi BölümüSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü

2

Kamu Yönetiminde Etik YapılanmayıKamu Yönetiminde Etik YapılanmayıZorunlu Kılan Küresel SebeplerZorunlu Kılan Küresel Sebepler

Dünya ülkelerinin pek çoğunda kamu yönetiminde Dünya ülkelerinin pek çoğunda kamu yönetiminde ““yolsuzlukyolsuzluk”, “”, “kötü yönetimkötü yönetim” ve “” ve “çıkar çatışmasıçıkar çatışması” ana ” ana başlıkları altında toplanabilecek “başlıkları altında toplanabilecek “yozlaşma ve etik-dışı yozlaşma ve etik-dışı davranış sorunlarıdavranış sorunları”nın yaygınlık kazanması; ve halkın ”nın yaygınlık kazanması; ve halkın Devlete ve kamu bürokrasisine olan güveninin Devlete ve kamu bürokrasisine olan güveninin sarsılması ve kamu yönetiminin saygınlığının sarsılması ve kamu yönetiminin saygınlığının kaybolması gibi olumsuz gelişmeler karşısında, halkın kaybolması gibi olumsuz gelişmeler karşısında, halkın Devlete olan güvenini yeniden tesis ederek kamu Devlete olan güvenini yeniden tesis ederek kamu yönetiminin saygınlığını korumak “yönetiminin saygınlığını korumak “küresel bir reform küresel bir reform kaygısıkaygısı” haline gelmiştir.” haline gelmiştir.

Bu küresel soruna tepki olarak, etik davranış ilkelerini Bu küresel soruna tepki olarak, etik davranış ilkelerini belirlemek ve bunlara uyulmasını denetleyecek belirlemek ve bunlara uyulmasını denetleyecek kurumsal yapılar oluşturmak, yani kısaca “kurumsal yapılar oluşturmak, yani kısaca “ETİK ETİK ALTYAPIALTYAPI” kurmak konusunda uluslararası bir trend ” kurmak konusunda uluslararası bir trend oluşmuştur.oluşmuştur.

3

Kamu hizmeti etiği anlayışına dayanan “Kamu hizmeti etiği anlayışına dayanan “etik kamu etik kamu yönetimiyönetimi”,”,

En basit anlamıyla, “kamu görevlilerinin kamusal En basit anlamıyla, “kamu görevlilerinin kamusal işleri yerine getirirken tarafsızlık, nesnellik ve işleri yerine getirirken tarafsızlık, nesnellik ve dürüstlük ilkeleri çerçevesinde bulundukları dürüstlük ilkeleri çerçevesinde bulundukları makamı kişisel, özel, maddi veya partizan bir makamı kişisel, özel, maddi veya partizan bir kazanç için kullanmaktan çekindikleri bir yönetim kazanç için kullanmaktan çekindikleri bir yönetim anlayışı”nı ifade eder.anlayışı”nı ifade eder.

Başka bir ifadeyle, “etik ilke ve değerlere Başka bir ifadeyle, “etik ilke ve değerlere dayanan ve işleyişinde bu ilke ve değerlere işlerlik dayanan ve işleyişinde bu ilke ve değerlere işlerlik kazandıran yönetim” biçim ve anlayışıdır.kazandıran yönetim” biçim ve anlayışıdır.

Etik Kamu YönetimiEtik Kamu Yönetimi(Ethical Public Administration)(Ethical Public Administration)

4

Kamu’da Etik YönetimiKamu’da Etik Yönetimi(Ethics Management)(Ethics Management)

Bir kamu kuruluşunda yapılan işlerin bütün yönlerine Bir kamu kuruluşunda yapılan işlerin bütün yönlerine nüfuz eden etik duyarlık ve bilinç yaratmaya yönelik nüfuz eden etik duyarlık ve bilinç yaratmaya yönelik olarak kamu yöneticilerinin yaptığı sistemli ve tutarlı olarak kamu yöneticilerinin yaptığı sistemli ve tutarlı eylemlerin tümüne “eylemlerin tümüne “etik yönetimietik yönetimi” adı verilir.” adı verilir.

Kamu’da etik yönetiminde iki temel yaklaşım mevcuttur:Kamu’da etik yönetiminde iki temel yaklaşım mevcuttur:

Uymaya Dayalı Etik YönetimiUymaya Dayalı Etik Yönetimi ((compliance based ethics compliance based ethics managementmanagement))

Dürüstlüğe Dayalı Etik YönetimiDürüstlüğe Dayalı Etik Yönetimi ((integrity based ethics integrity based ethics managementmanagement))

5

Farklı Etik Yönetimi Anlayışları ile Kamu Farklı Etik Yönetimi Anlayışları ile Kamu Yönetimi Reformları Arasındaki İlişki (1)Yönetimi Reformları Arasındaki İlişki (1)

Uymaya dayalı etik yönetimiUymaya dayalı etik yönetimi, kamu görevlilerinin , kamu görevlilerinin davranışı üzerinde, katı kurallar, ayrıntılı prosedürler ve davranışı üzerinde, katı kurallar, ayrıntılı prosedürler ve kapsamlı denetim mekanizmaları (kapsamlı denetim mekanizmaları (katı önlemlerkatı önlemler) aracılığı ) aracılığı ile “ile “dış denetimdış denetim”in önemine vurgu yapar. Bu sebeple, ”in önemine vurgu yapar. Bu sebeple, ““geleneksel kamu yönetimigeleneksel kamu yönetimi” modeline dayanır.” modeline dayanır.

Dürüstlüğe dayalı etik yönetimiDürüstlüğe dayalı etik yönetimi ise, bireysel olarak her ise, bireysel olarak her bir kamu görevlisinin “bir kamu görevlisinin “iç denetimiiç denetimi”ne (özdenetim) ”ne (özdenetim) odaklanır. Kamu görevlisinin ahlaki yargı kapasitesi ile odaklanır. Kamu görevlisinin ahlaki yargı kapasitesi ile ahlaki karakterinin geliştirilmesi (ahlaki karakterinin geliştirilmesi (yumuşak önlemleryumuşak önlemler) ) unsurlarına dayanır. Bu yönüyle, dış denetim ve ayrıntılı unsurlarına dayanır. Bu yönüyle, dış denetim ve ayrıntılı düzenlemelerden, kamu görevlilerinin takdir yetkisi ve düzenlemelerden, kamu görevlilerinin takdir yetkisi ve bireysel perfomanslarının ölçümüne doğru geçisi yansıtan bireysel perfomanslarının ölçümüne doğru geçisi yansıtan ““yeni kamu işletmeciliği modeliyeni kamu işletmeciliği modeli”ne yaklaşır. ”ne yaklaşır.

6

Farklı Etik Yönetimi Anlayışları ile Kamu Farklı Etik Yönetimi Anlayışları ile Kamu Yönetimi Reformları Arasındaki İlişki (2)Yönetimi Reformları Arasındaki İlişki (2)

Aslında, bu Aslında, bu iki farklı etik yönetimi yaklaşımınıiki farklı etik yönetimi yaklaşımını biribirlerini biribirlerini dışlayıcı değil dışlayıcı değil tamamlayıcıtamamlayıcı bir biçimde bir arada düşünmek bir biçimde bir arada düşünmek daha doğrudur. Pek çok ülkede, kamuda etik yönetimi her iki daha doğrudur. Pek çok ülkede, kamuda etik yönetimi her iki yaklaşımın bir tür bileşiminden oluşur.yaklaşımın bir tür bileşiminden oluşur.

Kıta Avrupası’ndaKıta Avrupası’nda Anglo-Sakson geleneğine göre katı önlemler Anglo-Sakson geleneğine göre katı önlemler yumuşak önlemlere baskındır. Ancak, yumuşak önlemlere baskındır. Ancak, OECDOECD gibi uluslararası gibi uluslararası örgütler, özellikle Anglo-Sakson örneklerden (ABD ve İngiltere) örgütler, özellikle Anglo-Sakson örneklerden (ABD ve İngiltere) faydalanarak, etik konusunda her iki yaklaşımı bütünleştiren faydalanarak, etik konusunda her iki yaklaşımı bütünleştiren bir çerçeve oluşturmaya çalışmaktadırlar.bir çerçeve oluşturmaya çalışmaktadırlar.

Ancak, şurası açıktır ki, Ancak, şurası açıktır ki, yeni kamu işletmeciliğiyeni kamu işletmeciliği modeline modeline dayanan kamu sektörü reformları kamuda etik yönetimini, dayanan kamu sektörü reformları kamuda etik yönetimini, uymaya dayalı etik yönetimi yaklaşımını tümüyle dışlamadan uymaya dayalı etik yönetimi yaklaşımını tümüyle dışlamadan dürüstlüğe dayalı etik yönetimidürüstlüğe dayalı etik yönetimi yaklaşımına doğru yaklaşımına doğru kaydırmıştır. kaydırmıştır.

7

Siyasal-Yönetsel Kültür ve Etik Önlemlerin Siyasal-Yönetsel Kültür ve Etik Önlemlerin İlişkisiİlişkisi

Etik altyapı unsurları (etik önlemler) iki türlüdür:Etik altyapı unsurları (etik önlemler) iki türlüdür:

Zorlayıcı önlemlerZorlayıcı önlemler (hard measures)(hard measures) Yumuşak önlemlerYumuşak önlemler (soft measures)(soft measures)

Kıta AvrupasıKıta Avrupası siyasal-yönetsel geleneği (Roma Hukuku, siyasal-yönetsel geleneği (Roma Hukuku, Hukuk Devleti/Rechtsstaat, Bürokratik Yönetim Hukuk Devleti/Rechtsstaat, Bürokratik Yönetim Geleneği) (örn. Almanya) etik sorunlara katı zorlayıcı Geleneği) (örn. Almanya) etik sorunlara katı zorlayıcı yasal çözümler arama eğilimindedir.yasal çözümler arama eğilimindedir.

Anglo-SaksonAnglo-Sakson siyasal-yönetsel geleneği (Ortak siyasal-yönetsel geleneği (Ortak Hukuk/Common Law, Hukuk Devleti/Rule of Law) (örn. Hukuk/Common Law, Hukuk Devleti/Rule of Law) (örn. ABD ve İngiltere) etik sorunlara daha esnek çözümler ABD ve İngiltere) etik sorunlara daha esnek çözümler geliştirme eğilimindedir.geliştirme eğilimindedir.

8

Etik Kamu Yönetiminin Kurulması için Bölgesel Etik Kamu Yönetiminin Kurulması için Bölgesel

ve Uluslararası Girişimler:Türkiye için Rehber ve Uluslararası Girişimler:Türkiye için Rehber İlkelerİlkelerYolsuzluğun yıkıcı ekonomik, siyasal ve ahlaki etkileri Yolsuzluğun yıkıcı ekonomik, siyasal ve ahlaki etkileri

olduğunun bilincinde olan ve ulusal kamuoylarının “olduğunun bilincinde olan ve ulusal kamuoylarının “iyi iyi yönetimyönetim” yönündeki artan taleplerini dikkate alan” yönündeki artan taleplerini dikkate alan

Birleşmiş MilletlerBirleşmiş Milletler ((United NationsUnited Nations),), Dünya BankasıDünya Bankası ((World BankWorld Bank),), Avrupa BirliğiAvrupa Birliği ((European UnionEuropean Union),), Avrupa KonseyiAvrupa Konseyi ((Council of EuropeCouncil of Europe)) ve ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma TeşkilatıEkonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı ((OECDOECD))

gibi bölgesel ve uluslararası kuruluşlar da, çeşitli gibi bölgesel ve uluslararası kuruluşlar da, çeşitli

sözleşmeler, karar ve tavsiyeler, eylem plan ve sözleşmeler, karar ve tavsiyeler, eylem plan ve programları yolsuzlukla mücadele edilebilmesi için gerekli programları yolsuzlukla mücadele edilebilmesi için gerekli yasal-kurumsal altyapıyı oluşturmaya ve bunu hem yasal-kurumsal altyapıyı oluşturmaya ve bunu hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelere empoze etmeye gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelere empoze etmeye çalışmaktadırlar.çalışmaktadırlar.

Bu belgelerdeki ilke ve standartlar, Türkiye’nin etik Bu belgelerdeki ilke ve standartlar, Türkiye’nin etik altyapı konusundaki durumunu tespit etmek ve altyapı konusundaki durumunu tespit etmek ve geliştirmek için önemli bir geliştirmek için önemli bir rehberrehber niteliğindedir. niteliğindedir.

9

Etik Altyapının Temel UnsurlarıEtik Altyapının Temel Unsurları

OECDOECD’ye göre, etik altyapının 8 temel unsuru ’ye göre, etik altyapının 8 temel unsuru bulunmaktadır:bulunmaktadır:

Etkili yasal çerçeveEtkili yasal çerçeve Siyasal kararlılıkSiyasal kararlılık Etkili hesap verme mekanizmalarıEtkili hesap verme mekanizmaları Uygulanabilir davranış kurallarıUygulanabilir davranış kuralları Mesleki sosyalleşme mekanizmalarıMesleki sosyalleşme mekanizmaları Kamu yönetiminde uygun çalışma koşullarıKamu yönetiminde uygun çalışma koşulları Etik konusunda koordinasyon sağlayan bir kuruluşun Etik konusunda koordinasyon sağlayan bir kuruluşun

varlığıvarlığı Kamu görevlilerini denetleyen etkin bir sivil toplumun Kamu görevlilerini denetleyen etkin bir sivil toplumun

varlığıvarlığı

Bu etik altyapı unsurları (sert ve yumuşak türde önlemler) Bu etik altyapı unsurları (sert ve yumuşak türde önlemler) aynı zamanda, Türkiye için de rehber olabilecek “aynı zamanda, Türkiye için de rehber olabilecek “etik etik önlemlerönlemler” olarak adlandırılabilirler .” olarak adlandırılabilirler .

10

Türkiye’de Artan Yozlaşma Olgusu (1)Türkiye’de Artan Yozlaşma Olgusu (1)

Türk kamu yönetiminin 1980’lerin ortasından itibaren yoğun bir Türk kamu yönetiminin 1980’lerin ortasından itibaren yoğun bir şekilde karşılaştığı “şekilde karşılaştığı “etik krizi”etik krizi” dünya çapında yaşanan etik dünya çapında yaşanan etik sorunların bir yansıması olduğu kadar Türkiye’nin kendine özgü sorunların bir yansıması olduğu kadar Türkiye’nin kendine özgü tarihsel-kültürel koşulların bir sonucudur.tarihsel-kültürel koşulların bir sonucudur.

Çok partili siyasal hayata geçişle birlikte başlayan “Çok partili siyasal hayata geçişle birlikte başlayan “siyasal siyasal kayırmacılıkkayırmacılık” kamu bürokrasisini etik değerler açısından ” kamu bürokrasisini etik değerler açısından aşındırırken; 1980 sonrasında felsefi özü yeterince aşındırırken; 1980 sonrasında felsefi özü yeterince sorgulanmadan ve hukuki altyapısı oluşturulmadan uygulanan sorgulanmadan ve hukuki altyapısı oluşturulmadan uygulanan “Yeni Sağcı ekonomik-mali ve yönetsel stratejiler’’in yan “Yeni Sağcı ekonomik-mali ve yönetsel stratejiler’’in yan etkileri de geleneksel toplumsal değerleri aşındırmış ve etkileri de geleneksel toplumsal değerleri aşındırmış ve yozlaşmış bu değerler kamu bürokrasisinin bütün eylem ve yozlaşmış bu değerler kamu bürokrasisinin bütün eylem ve işlemlerini etkisi altına almıştır.işlemlerini etkisi altına almıştır.

11

Türkiye’de Artan Yozlaşma Olgusu (2)Türkiye’de Artan Yozlaşma Olgusu (2)

Nitekim, Türkiye’de son çeyrek yüzyılda, Nitekim, Türkiye’de son çeyrek yüzyılda, siyasetçilersiyasetçiler, , bürokratlarbürokratlar, yerli ve yabancı , yerli ve yabancı işadamlarıişadamları arasındaki etik arasındaki etik olmayan ilişkiler sebebiyle başta bankacılık ile enerji ve olmayan ilişkiler sebebiyle başta bankacılık ile enerji ve bayındırlık faaliyetleri ile ilgili kamu ihaleleri alanında bayındırlık faaliyetleri ile ilgili kamu ihaleleri alanında siyasal-bürokratik yolsuzluk hızla artmıştır.siyasal-bürokratik yolsuzluk hızla artmıştır.

Etik olmayan davranışın önemli bir türü olan yaygın Etik olmayan davranışın önemli bir türü olan yaygın yolsuzluk, ekonomik krizi önce tetiklemiş ve ardından yolsuzluk, ekonomik krizi önce tetiklemiş ve ardından 1990’ların sonlarında ve 2000’lerin başlarında krizin 1990’ların sonlarında ve 2000’lerin başlarında krizin derinleşmesine yol açmıştır.derinleşmesine yol açmıştır.

12

Türkiye’de Etik Altyapının Kurulması Türkiye’de Etik Altyapının Kurulması Çabalarına Küresel Finans Aktörlerinin ve Çabalarına Küresel Finans Aktörlerinin ve

AB’ye Üyelik Sürecinin Etkisi (1)AB’ye Üyelik Sürecinin Etkisi (1) 2000’li yıllarda,2000’li yıllarda,

Gerek “Gerek “ekonomik istikrar programıekonomik istikrar programı” çerçevesinde, küresel ” çerçevesinde, küresel finansal aktörlerin ( finansal aktörlerin ( Dünya BankasıDünya Bankası ve ve IMFIMF’nin);’nin);

Gerekse AB’ye üyelik projesi çerçevesinde Gerekse AB’ye üyelik projesi çerçevesinde ABAB’nin baskıları ’nin baskıları Türk Hükümetlerini uzun zamandan beri Türk kamuoyunun Türk Hükümetlerini uzun zamandan beri Türk kamuoyunun gündeminde olan bir dizi hukuki, siyasal ve ekonomik gündeminde olan bir dizi hukuki, siyasal ve ekonomik reformları gerçekleştirme konusunda teşvik etmiştir. reformları gerçekleştirme konusunda teşvik etmiştir. Böylece, bu konuda alınması gerekli önlemler Böylece, bu konuda alınması gerekli önlemler Hükümetlerin programlarına ve eylem planlarına Hükümetlerin programlarına ve eylem planlarına yansımıştır.yansımıştır.

AB organlarının 2000’li yıllarda Türkiye ile ilgili olarak AB organlarının 2000’li yıllarda Türkiye ile ilgili olarak hazırladıkları raporlarda da belirtildiği gibi, hazırladıkları raporlarda da belirtildiği gibi, Türk HükümetleriTürk Hükümetleri bu alanda oldukça başarılı sayılabilecek bir performans bu alanda oldukça başarılı sayılabilecek bir performans sergilemişlerdir.sergilemişlerdir.

13

Türkiye’de Etik Altyapının Kurulması Türkiye’de Etik Altyapının Kurulması Çabalarına Küresel Finans Aktörlerinin ve Çabalarına Küresel Finans Aktörlerinin ve

AB’ye Üyelik Sürecinin Etkisi (2)AB’ye Üyelik Sürecinin Etkisi (2)

AB’nin siyasal ve ekonomik bünyesine başarılı bir şekilde AB’nin siyasal ve ekonomik bünyesine başarılı bir şekilde katılıp uyum sağlamak ve AB müktesebatını uygulayabilmek katılıp uyum sağlamak ve AB müktesebatını uygulayabilmek herşeyden önce, yeterli düzeyde “herşeyden önce, yeterli düzeyde “yönetsel (idari) yönetsel (idari) kapasitekapasite”ye sahip bir yönetim mekanizmasının varlığına ”ye sahip bir yönetim mekanizmasının varlığına bağlıdır.bağlıdır.

Bu sebeple, AB, Türkiye de dahil olmak üzere, yönetsel Bu sebeple, AB, Türkiye de dahil olmak üzere, yönetsel uyumu sürecinde, aday ülkelerin “uyumu sürecinde, aday ülkelerin “yönetsel kapasitelerinin yönetsel kapasitelerinin artırılmasıartırılması” konusuna vurgu yapmakta; aday ülkelerin ” konusuna vurgu yapmakta; aday ülkelerin yönetsel uyumu kolaylaştırıcı ve yönetsel kapasiteyi artırıcı yönetsel uyumu kolaylaştırıcı ve yönetsel kapasiteyi artırıcı kamu yönetimi reformlarını hızla gerçekleştirmelerini teşvik kamu yönetimi reformlarını hızla gerçekleştirmelerini teşvik etmektedir.etmektedir.

14

AB’ye Yönetsel Uyum ve Yönetsel Kapasitenin AB’ye Yönetsel Uyum ve Yönetsel Kapasitenin Artırılması Çerçevesinde Etik AltyapıArtırılması Çerçevesinde Etik Altyapı

Türk kamu yönetiminin AB’ye yönetsel uyumu ve Türk kamu yönetiminin AB’ye yönetsel uyumu ve

yönetsel kapasitesinin artırılmasında AB organlarının yönetsel kapasitesinin artırılmasında AB organlarının üzerinde durduğu konular arasında;üzerinde durduğu konular arasında;

““etik bir kamu yönetimi sisteminin kurulmasıetik bir kamu yönetimi sisteminin kurulması””veve

““yolsuzlukla kararlı bir şekilde mücadele edilmesiyolsuzlukla kararlı bir şekilde mücadele edilmesi””

özel bir yer tutmaktadır.özel bir yer tutmaktadır.

15

2000’li Yıllarda Etik Altyapının Kurulması 2000’li Yıllarda Etik Altyapının Kurulması Yolunda TBMM ve Hükümetler Tarafından Yolunda TBMM ve Hükümetler Tarafından

Atılan AdımlarAtılan Adımlar Gerek dışarıdan gerekse Türk toplumundan kaynaklanan Gerek dışarıdan gerekse Türk toplumundan kaynaklanan

talepler doğrultusunda talepler doğrultusunda TBMMTBMM ve ve Türk HükümetleriTürk Hükümetleri tarafından yakın dönemde tarafından yakın dönemde kanunların çıkarılmasıkanunların çıkarılması ve ve uluslararası sözleşmelerin imzalanmasıuluslararası sözleşmelerin imzalanması gibi bu alanda bazı gibi bu alanda bazı önemli adımlar atılmıştır.önemli adımlar atılmıştır.

Bülent Ecevit’in Başbakanlığındaki DSP-MHP-ANAP Bülent Ecevit’in Başbakanlığındaki DSP-MHP-ANAP Koalisyon Hükümeti’nin “Koalisyon Hükümeti’nin “Türkiye’de Saydamlığın Türkiye’de Saydamlığın Artırılması ve Kamuda Etkin Yönetimin Geliştirilmesi Eylem Artırılması ve Kamuda Etkin Yönetimin Geliştirilmesi Eylem PlanıPlanı” (2002)” (2002)

I. AKP Hükümeti’nin “I. AKP Hükümeti’nin “Acil Eylem PlanıAcil Eylem Planı” (2002)” (2002)

TBMM “TBMM “Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu RaporuYolsuzlukları Araştırma Komisyonu Raporu” (2003)” (2003)

16

II. AKP Hükümeti Döneminde Etik Altyapıya II. AKP Hükümeti Döneminde Etik Altyapıya Yönelik Yönelik

Mevzuat Çalışmaları Mevzuat Çalışmaları

2003 tarih ve 4982 sayılı “2003 tarih ve 4982 sayılı “Bilgi Edinme Hakkı Bilgi Edinme Hakkı KanunuKanunu” ve 2004 tarihli ilgili ” ve 2004 tarihli ilgili YönetmelikYönetmelik

2004 tarih ve 5176 sayılı “2004 tarih ve 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkında KanunKurulu Kurulması Hakkında Kanun” ”

2005 tarihli “2005 tarihli “Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik””

2004 tarih ve 5237 sayılı yeni “2004 tarih ve 5237 sayılı yeni “Türk Ceza KanunuTürk Ceza Kanunu””

Yolsuzlukla mücadele alanında imzalanan Yolsuzlukla mücadele alanında imzalanan ““Uluslararası SözleşmelerUluslararası Sözleşmeler””

17

Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Hukuki Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Hukuki AltyapısıAltyapısı

Türk mevzuatında, kamu görevlilerinin uyacakları Türk mevzuatında, kamu görevlilerinin uyacakları davranışları gösteren ve karşılaştıkları etik ikilemlerde davranışları gösteren ve karşılaştıkları etik ikilemlerde onlara yol gösterecek özel olarak düzenlenmiş “onlara yol gösterecek özel olarak düzenlenmiş “genel bir genel bir etik kodetik kod” mevcut değildir. Bununla birlikte, etik bir kamu ” mevcut değildir. Bununla birlikte, etik bir kamu yönetiminin kurulmasını ve yolsuzlukla kararlı bir yönetiminin kurulmasını ve yolsuzlukla kararlı bir mücadelenin yürütülmesini sağlayabilecek önemli davranış mücadelenin yürütülmesini sağlayabilecek önemli davranış kurallarını içeren hukuki düzenlemeler bulunmaktadır.kurallarını içeren hukuki düzenlemeler bulunmaktadır.

Bu Bu hukuki düzenlemelerhukuki düzenlemeler, çeşitli bölgesel ve uluslararası , çeşitli bölgesel ve uluslararası kuruluşların öngördüğü yolsuzlukla mücadele araçlarını kuruluşların öngördüğü yolsuzlukla mücadele araçlarını asgari düzeydeasgari düzeyde de olsa karşılamaktadır. de olsa karşılamaktadır.

Son yıllarda, bürokratik yolsuzlukla mücadeleye yönelik Son yıllarda, bürokratik yolsuzlukla mücadeleye yönelik mevzuatın yanısıra mevzuatın yanısıra kara paranın aklanmasınakara paranın aklanmasına ilişkin ulusal ilişkin ulusal mevzuatta da bazı önemli gelişmeler yaşanmıştır.mevzuatta da bazı önemli gelişmeler yaşanmıştır.

18

Temel Hukuki Düzenlemeler (1)Temel Hukuki Düzenlemeler (1)

1982 1982 AnayasaAnayasasısı

1965 tarih ve 657 sayılı 1965 tarih ve 657 sayılı Devlet Memurları KanunuDevlet Memurları Kanunu (DMK) (DMK)

1981 tarih ve 2531 sayılı 1981 tarih ve 2531 sayılı Kamu Görevlerinden Ayrılanların Kamu Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında KanunYapamayacakları İşler Hakkında Kanun

1990 tarih ve 3628 sayılı 1990 tarih ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele KanunuRüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu

1996 tarih ve 4208 sayılı 1996 tarih ve 4208 sayılı Karaparanın Önlenmesine Dair Karaparanın Önlenmesine Dair KanunKanun

1999 tarih ve 4483 sayılı 1999 tarih ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında KanunGörevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun

19

Temel Hukuki Düzenlemeler (2)Temel Hukuki Düzenlemeler (2)

2003 tarih ve 4982 sayılı 2003 tarih ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve ve ilgiliilgili Yönetmelik Yönetmelik

2002 tarih ve 4734 sayılı 2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale KanunuKamu İhale Kanunu

2002 tarih ve 4735 sayılı 2002 tarih ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri KanunuKamu İhale Sözleşmeleri Kanunu

2003 tarih ve 5018 sayılı 2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol KanunuKanunu

2004 tarih ve 5176 sayılı 2004 tarih ve 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkında KanunKurulması Hakkında Kanun ve 2005 tarihli ilgili ve 2005 tarihli ilgili YönetmelikYönetmelik

2004 tarih ve 5237 sayılı 2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza KanunuTürk Ceza Kanunu (TCK) (TCK)

20

Son Yıllarda Kabul Edilen Uluslararası Son Yıllarda Kabul Edilen Uluslararası Sözleşmeler Sözleşmeler

2000’li yıllarda yolsuzlukla mücadele alanında bazı 2000’li yıllarda yolsuzlukla mücadele alanında bazı önemli uluslararası sözleşmeler Hükümetlerce önemli uluslararası sözleşmeler Hükümetlerce imzalanmış ve ardından TBMM tarafından onaylamıştır. imzalanmış ve ardından TBMM tarafından onaylamıştır.

OECD’nin 1997 tarihli “OECD’nin 1997 tarihli “Uluslararası Ticari İşlemlerde Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerinin Rüşvet Suçlarıyla Yabancı Kamu Görevlilerinin Rüşvet Suçlarıyla Mücadele SözleşmesiMücadele Sözleşmesi” (2000)” (2000)

Avrupa Konseyi’nin 1997 tarihli “Avrupa Konseyi’nin 1997 tarihli “Yolsuzluğa İlişkin Yolsuzluğa İlişkin Özel Hukuk SözleşmesiÖzel Hukuk Sözleşmesi” (2003)” (2003)

Avrupa Konseyi’nin 1998 tarihli “Avrupa Konseyi’nin 1998 tarihli “Yolsuzluğa Karşı Ceza Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku SözleşmesiHukuku Sözleşmesi” (2004)” (2004)

BM “BM “Yolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler SözleşmesiYolsuzluğa Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi” ” (2006)(2006)

21

Son Yıllarda Ulusal Mevzuatta Yapılan Bazı Son Yıllarda Ulusal Mevzuatta Yapılan Bazı Değişiklikler Değişiklikler

ve ve Katılınan Uluslararası ÖrgütlerKatılınan Uluslararası Örgütler

SözkonusuSözkonusu uluslararası sözleşmeler çerçevesinde, uluslararası sözleşmeler çerçevesinde, ulusal mevzuatta gerekli değişiklikler yapılmış ve ulusal mevzuatta gerekli değişiklikler yapılmış ve bunlarla ilgili örgütlere katılınmıştır.bunlarla ilgili örgütlere katılınmıştır.

OECD’nin “Kara Paranın Aklanmasına Karşı Mali OECD’nin “Kara Paranın Aklanmasına Karşı Mali Eylem Görev Gücü’nün Tavsiyeleri”nin Onaylanması Eylem Görev Gücü’nün Tavsiyeleri”nin Onaylanması ((FATFFATF) (2003)) (2003)

““Uluslararası Ticari İşlemlerde Rüşvet Hakkındaki Uluslararası Ticari İşlemlerde Rüşvet Hakkındaki OECD Çalışma GrubuOECD Çalışma Grubu” gözlemcilerini kabul etme ” gözlemcilerini kabul etme (2003)(2003)

““Avrupa Konseyi “Avrupa Konseyi “Yolsuzluğa Karşı Devletler GrubuYolsuzluğa Karşı Devletler Grubu” ” (GRECO) üyeliği (2004)(GRECO) üyeliği (2004)

22

1982 Anayasası ve 657 sayılı Devlet Memurları 1982 Anayasası ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda Etik Davranışı Sağlayıcı ve Kanunu’nda Etik Davranışı Sağlayıcı ve

Yolsuzluğu Önleyici Temel Hükümler (1)Yolsuzluğu Önleyici Temel Hükümler (1) Memurların Görev ve SorumluluklarıMemurların Görev ve Sorumlulukları

Liyakat (DMK md.3/C)Liyakat (DMK md.3/C) Sadakat (DMK md.6; Anayasa md.129)Sadakat (DMK md.6; Anayasa md.129) Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık (DMK md.7; Anayasa Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık (DMK md.7; Anayasa

md.10)md.10) Uygun Davranış ve İşbirliği (DMK md.8 ve 9)Uygun Davranış ve İşbirliği (DMK md.8 ve 9) Amirlerin Görev ve Sorumlulukları (DMK md.10)Amirlerin Görev ve Sorumlulukları (DMK md.10) Emre İtaat; ancak, Kanunsuz Emre İtiraz (DMK md.11; Emre İtaat; ancak, Kanunsuz Emre İtiraz (DMK md.11;

Anayasa md.137)Anayasa md.137) Memurların Yönetime ve Vatandaşa Karşı Mali Memurların Yönetime ve Vatandaşa Karşı Mali

Sorumluluğu (DMK md.12 ve 13; Anayasa md.40, 125 ve Sorumluluğu (DMK md.12 ve 13; Anayasa md.40, 125 ve 129/5)129/5)

Mal Bildirimi (DMK md.14))Mal Bildirimi (DMK md.14)) Basına İzinsiz Bilgi ve Demeç Verme Yasağı (DMK md.15)Basına İzinsiz Bilgi ve Demeç Verme Yasağı (DMK md.15) Resmi Belge, Araç ve Gereçlerin İadesi (DMK md.16)Resmi Belge, Araç ve Gereçlerin İadesi (DMK md.16)

23

1982 Anayasası ve 657 sayılı Devlet Memurları 1982 Anayasası ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda Etik Davranışı Sağlayıcı ve Kanunu’nda Etik Davranışı Sağlayıcı ve Yolsuzluğu Önleyici Temel Hükümler (2)Yolsuzluğu Önleyici Temel Hükümler (2)

Memurlar İçin Konulan YasaklarMemurlar İçin Konulan Yasaklar

Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunma Yasağı (DMK md.28)Bulunma Yasağı (DMK md.28)

Hediye Alma, Menfaat Sağlama Yasağı (DMK Hediye Alma, Menfaat Sağlama Yasağı (DMK md.29)md.29)

Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama Denetimindeki Teşebbüsten Menfaat Sağlama Yasağı (DMK md.30)Yasağı (DMK md.30)

Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı (DMK md.31)Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı (DMK md.31) Kamu Görevlerinden Ayrılanlara Getirilen Ticari Kamu Görevlerinden Ayrılanlara Getirilen Ticari

Faaliyet Yasağı (2531 sayılı Kanun, md.2)Faaliyet Yasağı (2531 sayılı Kanun, md.2)

24

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda Disiplin Suçları ve CezalarıDisiplin Suçları ve Cezaları

Görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen ve/veya konulan Görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen ve/veya konulan yasakları çiğneyen; diğer bir deyişle “yasakları çiğneyen; diğer bir deyişle “disiplin suçudisiplin suçu” işleyen ” işleyen memurlar hakkında DMK’nun 125. maddesinde öngörülen memurlar hakkında DMK’nun 125. maddesinde öngörülen ““disiplin cezalarıdisiplin cezaları” uygulanır. Aslında “” uygulanır. Aslında “disiplin sistemi ve disiplin sistemi ve kovuşturmasıkovuşturması” örgütsel düzeni korumanın yanısıra etik ” örgütsel düzeni korumanın yanısıra etik olmayan davranışın önlenmesini temin etmeye yöneliktir.olmayan davranışın önlenmesini temin etmeye yöneliktir.

Disiplin kovuşturması sonucunda, disiplin suçunun niteliğine Disiplin kovuşturması sonucunda, disiplin suçunun niteliğine göre 5 çeşit disiplin cezası disiplin amir veya kurulları göre 5 çeşit disiplin cezası disiplin amir veya kurulları tarafından verilebilir: “tarafından verilebilir: “uyarı, kınama, kademe ilerlemesinin uyarı, kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması, aylıktan kesme ve devlet memurluğundan durdurulması, aylıktan kesme ve devlet memurluğundan çıkarmaçıkarma”. İlk ikisi hariç bu cezalara karşı ”. İlk ikisi hariç bu cezalara karşı yargı yolu açıktıryargı yolu açıktır..

Disiplin kovuşturmasıDisiplin kovuşturması, , ceza kovuşturmasıceza kovuşturması ve ve etik açıdan etik açıdan değerlendirmedeğerlendirme birbirinden bağımsız süreçler olarak birbirinden bağımsız süreçler olarak işlemektedir.işlemektedir.

25

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Yolsuzlukla İlgili Suçlar ve CezalarYolsuzlukla İlgili Suçlar ve Cezalar

Yolsuzlukla ilgili olarak ağır hapis ve para cezalarının Yolsuzlukla ilgili olarak ağır hapis ve para cezalarının öngörüldüğü “öngörüldüğü “Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı SuçlarKarşı Suçlar” (4.Kısım 1.Bölüm) kapsamında yer alan:” (4.Kısım 1.Bölüm) kapsamında yer alan:

““zimmet, irtikap, denetim görevinin ihmali, rüşvet, yetkili zimmet, irtikap, denetim görevinin ihmali, rüşvet, yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama, görevi kötüye kullanma, olmadığı bir iş için yarar sağlama, görevi kötüye kullanma, göreve ilişkin sırrın açıklanması, kamu görevlisinin ticareti, göreve ilişkin sırrın açıklanması, kamu görevlisinin ticareti, kamu görevinin terki veya yapılmaması, kişinin malları kamu görevinin terki veya yapılmaması, kişinin malları üzerinde usulsüz tassaruf, kamu görevinin usulsüz olarak üzerinde usulsüz tassaruf, kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi” suçları.üstlenilmesi” suçları.

Bu suçları işleyen devlet memurları ağır hapis ve para Bu suçları işleyen devlet memurları ağır hapis ve para cezasının yanısıra “devlet memuru olma şartları”nda cezasının yanısıra “devlet memuru olma şartları”nda oluşacak eksiklik sebebiyle “oluşacak eksiklik sebebiyle “devlet memurluğundan devlet memurluğundan çıkarılırlarçıkarılırlar” (DMK, md.48/5 ve 98/b). Bu suçlar ile ilgili ” (DMK, md.48/5 ve 98/b). Bu suçlar ile ilgili olarak haklarında disiplin ve/veya ceza kovuşturması olarak haklarında disiplin ve/veya ceza kovuşturması yürütülen memurlar da kamu hizmetini koruma amaçlı bir yürütülen memurlar da kamu hizmetini koruma amaçlı bir önlem olarak “geçici olarak devlet memurluğundan önlem olarak “geçici olarak devlet memurluğundan uzaklaştırılırlar” (DMK, md.137, 140).uzaklaştırılırlar” (DMK, md.137, 140).

Bu cezai yaptırımlar, yolsuzlukla mücadelede en etkili Bu cezai yaptırımlar, yolsuzlukla mücadelede en etkili yaptırımlardıryaptırımlardır. .

26

TThe Investigation and Trial of Crimes and he Investigation and Trial of Crimes and Offences committed by Public Servants in Offences committed by Public Servants in

Relation with Their DutiesRelation with Their Duties (1) (1) According the “According the “Law for Financial Disclosure and Law for Financial Disclosure and Combating Bribery and CorruptionCombating Bribery and Corruption” dated 1990 and ” dated 1990 and numbered 3628, public prosecutors start investigation numbered 3628, public prosecutors start investigation about civil servants who commit the crimes and about civil servants who commit the crimes and offences prescribed in this Law without having any offences prescribed in this Law without having any permission from any administrative authority.permission from any administrative authority.

This Law is quite important because it brings This Law is quite important because it brings a special a special investigation procedureinvestigation procedure for offences and crimes for offences and crimes described in this Law (e.g. unjust enrichment, untrue described in this Law (e.g. unjust enrichment, untrue declaration of financial assets) and for many kinds of declaration of financial assets) and for many kinds of corruption (e.g. extortion, peculation, embezzlement, corruption (e.g. extortion, peculation, embezzlement, bribery, smuggling, fraudulent act in public contract bribery, smuggling, fraudulent act in public contract and procurement, revealing the secrets of the State). and procurement, revealing the secrets of the State).

27


Relation with Their DutiesRelation with Their Duties (2) (2)

Most importantly, both the Most importantly, both the 1982 Constitution1982 Constitution (art. 129), (art. 129), the CSL (art. 24) and the “the CSL (art. 24) and the “Law concerning the Trials of Law concerning the Trials of Civil Servants and Other Public ServantsCivil Servants and Other Public Servants” dated 1999 and ” dated 1999 and numbered 4483 aim to protect civil servants against any numbered 4483 aim to protect civil servants against any sort of claims about their duties and to subject them to a sort of claims about their duties and to subject them to a ““special criminal investigation procedurespecial criminal investigation procedure” in the cases of ” in the cases of “crimes and offences committed because of their “crimes and offences committed because of their duties”. duties”.

Civil servants cannot be subject to criminal Civil servants cannot be subject to criminal investigation, except in some cases, without the investigation, except in some cases, without the “permission” of administrative authorities concerned.“permission” of administrative authorities concerned.

28


Relation with Their DutiesRelation with Their Duties (3) (3)

The Temporary Law dated 1913The Temporary Law dated 1913 was long seen as the main was long seen as the main obstacle to the ethical administration in Turkey. The obstacle to the ethical administration in Turkey. The possibility of evasion of civil servants from investigations and possibility of evasion of civil servants from investigations and trials through the permission system even in the cases of trials through the permission system even in the cases of serious corruption and human rights violations was severely serious corruption and human rights violations was severely criticised by civil society institutions and international criticised by civil society institutions and international organisations as well some jurists and academics.organisations as well some jurists and academics.

With With the Law numbered 4483the Law numbered 4483, the permission system has, , the permission system has, in principle, been kept but it has been modestly changed by in principle, been kept but it has been modestly changed by taking such criticisms into consideration to a certain extent. taking such criticisms into consideration to a certain extent. The scope of the system has been narrowed in terms of The scope of the system has been narrowed in terms of persons, and crimes and offences subject to the Law; and the persons, and crimes and offences subject to the Law; and the administrative investigation process has been shortened.administrative investigation process has been shortened.

29

2005 tarihli Kamu Görevlileri Etik Davranış 2005 tarihli Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri (1)Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri (1) Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci Görevin Yerine Getirilmesinde Kamu Hizmeti Bilinci

(md.5)(md.5)

Halka Hizmet Bilinci (md.6)Halka Hizmet Bilinci (md.6)

Hizmet Standartlarına Uyma (md.7)Hizmet Standartlarına Uyma (md.7)

Amaç ve Misyona Bağlılık (md. 8)Amaç ve Misyona Bağlılık (md. 8)

Dürüstlük ve Tarafsızlık (md.9)Dürüstlük ve Tarafsızlık (md.9)

Saygınlık ve Güvenlik (md.10)Saygınlık ve Güvenlik (md.10)

Nezaket ve Saygı (md.11)Nezaket ve Saygı (md.11)

Yetkili Makamlara Bildirim (md.12)Yetkili Makamlara Bildirim (md.12)

Çıkar Çatışmasından Kaçınma (md.13)Çıkar Çatışmasından Kaçınma (md.13)

30

2005 tarihli Kamu Görevlileri Etik Davranış 2005 tarihli Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri (2)Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri (2) Görev ve Yetkilerin Menfaat Sağlamak Amacıyla Görev ve Yetkilerin Menfaat Sağlamak Amacıyla

Kullanılmaması (md.14)Kullanılmaması (md.14)

Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı (md.15)Hediye Alma ve Menfaat Sağlama Yasağı (md.15)

Kamu Malları ve Kaynaklarının Kullanımı (md.16)Kamu Malları ve Kaynaklarının Kullanımı (md.16)

Savurganlıktan Kaçınma (md.17)Savurganlıktan Kaçınma (md.17)

Bağlayıcı Açıklamalar ve Gerçek Dışı Beyan (md.18)Bağlayıcı Açıklamalar ve Gerçek Dışı Beyan (md.18)

Bilgi Verme, Saydamlık ve Katılımcılık (md.19)Bilgi Verme, Saydamlık ve Katılımcılık (md.19)

Yöneticilerin Hesap Verme Sorumluluğu (md.20)Yöneticilerin Hesap Verme Sorumluluğu (md.20)

Eski Kamu Görevlileriyle İlişkiler (md.21)Eski Kamu Görevlileriyle İlişkiler (md.21)

Mal Bildiriminde Bulunma (md.22)Mal Bildiriminde Bulunma (md.22)

31

Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri’nin Yönetmelik’teki Etik Davranış İlkeleri’nin Düzenleniş Şekli ve İçeriği Hakkındaki Düzenleniş Şekli ve İçeriği Hakkındaki

Eleştiriler (1)Eleştiriler (1) Yönetmelikteki ilkelerin büyük bölümünün, devlet merkezli Yönetmelikteki ilkelerin büyük bölümünün, devlet merkezli

ifadelerle de olsa, ifadelerle de olsa, 657 sayılı DMK’da657 sayılı DMK’da yer aldığı yer aldığı anlaşılmaktadır. Böylece, KGEK tarafından belirlenen ilkelerin anlaşılmaktadır. Böylece, KGEK tarafından belirlenen ilkelerin temelde mevcut mevzuatı desteklediğini göstermektedir. temelde mevcut mevzuatı desteklediğini göstermektedir.

Ancak, Yönetmelik’teki ilkelerin düzenleniş şekli ve içeriği Ancak, Yönetmelik’teki ilkelerin düzenleniş şekli ve içeriği hakkında bazı hakkında bazı önemli eleştirilerönemli eleştiriler mevcuttur: mevcuttur:

İlk olarak, İlk olarak, etik davranış ilkelerinin kanunla değiletik davranış ilkelerinin kanunla değil de kolayca de kolayca değiştirilebilecek değiştirilebilecek yönetmelikle düzenlenmiş olmasıyönetmelikle düzenlenmiş olması sakıncalıdır. Bu durum, devlet memurlarının statülerinin sakıncalıdır. Bu durum, devlet memurlarının statülerinin kanunla düzenleneceği temel ilkesi ile de uyuşmamaktadır.kanunla düzenleneceği temel ilkesi ile de uyuşmamaktadır.

İkinci olarak, Yönetmelik’te yer alan İkinci olarak, Yönetmelik’te yer alan bazı ilkelerinbazı ilkelerin (örn. (örn. hizmet standartlarına uyma, misyona bağlılık, nezaket) hizmet standartlarına uyma, misyona bağlılık, nezaket) içeriği çok belirgin değildir.içeriği çok belirgin değildir.

32


Eleştiriler (2)Eleştiriler (2) Üçüncü olarak,Üçüncü olarak, Yeni Kamu İşletmeciliği Yeni Kamu İşletmeciliği ve ve YönetişimYönetişim

yaklaşımlarının etik mevzuatına yansımalarını ise Kanun, yaklaşımlarının etik mevzuatına yansımalarını ise Kanun, Yönetmelik ve Genelge’deki “sürekli gelişme, sonuca Yönetmelik ve Genelge’deki “sürekli gelişme, sonuca odaklılık, misyona bağlılık, standartlara uygunluk, saydamlık, odaklılık, misyona bağlılık, standartlara uygunluk, saydamlık, hesap verilebilirlik, vatandaş odaklılık, sivil toplum hesap verilebilirlik, vatandaş odaklılık, sivil toplum örgütleriyle işbirliği” gibi kavramlarda görmek mümkündür. örgütleriyle işbirliği” gibi kavramlarda görmek mümkündür. Bu şekilde, Bu şekilde, geleneksel kamu yönetimi değerlerigeleneksel kamu yönetimi değerleri ile ile yeni kamu yeni kamu işletmeciliği değerleriişletmeciliği değerleri kafa karıştırıcı bir şekilkde bir arada kafa karıştırıcı bir şekilkde bir arada bulunmaktadır. Bu değerlerin çatışması durumunda bulunmaktadır. Bu değerlerin çatışması durumunda Yönetmelik kamu görevlileri için yeterli bir rehberlik Yönetmelik kamu görevlileri için yeterli bir rehberlik sunamamaktadırsunamamaktadır

Dördüncü olarak, “Dördüncü olarak, “KatılımcılıkKatılımcılık” ilkesine yer verilmekle ” ilkesine yer verilmekle birlikte, DMK’daki işletilmeyen katılım mekanizmalarına birlikte, DMK’daki işletilmeyen katılım mekanizmalarına herhangi bir yenilik getirilmemiştir. herhangi bir yenilik getirilmemiştir.

Beşinci olarak, Yönetmelik’te “Beşinci olarak, Yönetmelik’te “personel başarımıpersonel başarımı”nın etik ”nın etik ilkelere uygunluk açısından değerlendirilebileceği ilkelere uygunluk açısından değerlendirilebileceği belirtilmekle birlikte, bunun yöntemi belirlenmemiştir.belirtilmekle birlikte, bunun yöntemi belirlenmemiştir.

33


Eleştiriler (3)Eleştiriler (3) Altıncı olarak,Altıncı olarak, Hediye Alma Yasağı’nın Hediye Alma Yasağı’nın düzenleniş şekli düzenleniş şekli

eleştirlmektedir.eleştirlmektedir. Yönetmelik’te, etik ilkelerin sağlanması Yönetmelik’te, etik ilkelerin sağlanması açısından en önemli maddelerden birisi de “hediye alma açısından en önemli maddelerden birisi de “hediye alma ve menfaat sağlama yasağı”nı ve “bu yasağın ve menfaat sağlama yasağı”nı ve “bu yasağın kapsamı”nı belirleyen kapsamı”nı belirleyen 15.15. maddedir. maddedir. 5176 sayılı 5176 sayılı Kanunun 9. maddesineKanunun 9. maddesine göre, KGEK hediye alma yasağının göre, KGEK hediye alma yasağının kapsamını belirlemeye yetkilidir.kapsamını belirlemeye yetkilidir.

Kanun ve özellikle de Yönetmelik, ilke olarak hediye alma Kanun ve özellikle de Yönetmelik, ilke olarak hediye alma ve menfaat yasağı getirmesine ve bunlarla ilgili ve menfaat yasağı getirmesine ve bunlarla ilgili ayrıntılara metninde yer vermesine rağmen “ayrıntılara metninde yer vermesine rağmen “sıfır-sıfır-toleranstolerans” ilkesini kabul etmemiştir.” ilkesini kabul etmemiştir.

Bu ilke, 15. Maddede gerek uluslararası ilişkilerde Bu ilke, 15. Maddede gerek uluslararası ilişkilerde nezaket ve protokol sebebiyle verilen bazı nezaket ve protokol sebebiyle verilen bazı hediyelerhediyeler (3628 sayılı Mal Bildirimi Kanunun 3. maddesine göre (3628 sayılı Mal Bildirimi Kanunun 3. maddesine göre alındıkları tarihte değeri 10 aylık net asgari ücret alındıkları tarihte değeri 10 aylık net asgari ücret toplamını aşmayan hediyeler) ve gerekse kuruma katkı toplamını aşmayan hediyeler) ve gerekse kuruma katkı amaçlı verilen hediyeler ve yapılan amaçlı verilen hediyeler ve yapılan bağışlarbağışlar yoluyla yoluyla delinmiştir. Bu husus suistimale açıktır. Bu tür hediye ve delinmiştir. Bu husus suistimale açıktır. Bu tür hediye ve bağışlar için bağışlar için maktu bir üst sınırmaktu bir üst sınır konulmalıdır. konulmalıdır.

34

Genel, Özel ve Mesleki Etik KodlarGenel, Özel ve Mesleki Etik Kodlar

Kısacası, bölgesel ve uluslararası kuruluşların kamu Kısacası, bölgesel ve uluslararası kuruluşların kamu görevlileri için öngördüğü etik davranış kuralları aslında görevlileri için öngördüğü etik davranış kuralları aslında mevcut mevzuatta yeteri ölçüde yerini almıştır. Ancak, mevcut mevzuatta yeteri ölçüde yerini almıştır. Ancak, bütün bu kuralların, “bütün bu kuralların, “genel bir etik kodgenel bir etik kod” içerisinde ” içerisinde toplanması ve mevzuatın dilinin standartlaştırılması ve toplanması ve mevzuatın dilinin standartlaştırılması ve sadeleştirilmesi daha faydalı olacaktır.sadeleştirilmesi daha faydalı olacaktır.

Ayrıca, TBMM üyeleri dahil seçilmiş kamu görevlileri ile Ayrıca, TBMM üyeleri dahil seçilmiş kamu görevlileri ile bazı kamu görevlisi kategorileri (örn. TSK, yargı ve bazı kamu görevlisi kategorileri (örn. TSK, yargı ve akademik personel) için bu genel etik koda ilave olarak, akademik personel) için bu genel etik koda ilave olarak, bu mesleklerin özellikleri dikkate alınarak “bu mesleklerin özellikleri dikkate alınarak “özel etik özel etik kodlarkodlar” hazırlanabilir veya mevcut olanlar geliştirilebilir.” hazırlanabilir veya mevcut olanlar geliştirilebilir.

Anayasa’nın 135. maddesinde de belirtildiği üzere, kamu Anayasa’nın 135. maddesinde de belirtildiği üzere, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım alınarak kamu hizmetinde görev alan farklı meslek alınarak kamu hizmetinde görev alan farklı meslek grupları için mevcut olan “grupları için mevcut olan “mesleki etik kodlarmesleki etik kodlar” bu ” bu alandaki gelişmeler dikkate alınarak geliştirilebilir.alandaki gelişmeler dikkate alınarak geliştirilebilir.

35

Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Kurulması Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Kurulması ve Yolsuzlukla Mücadele Yolları ve Yetkili ve Yolsuzlukla Mücadele Yolları ve Yetkili

Kurumlar (1)Kurumlar (1) Yasama, yürütme ve yargı organlarıYasama, yürütme ve yargı organları, doğrudan veya dolaylı , doğrudan veya dolaylı

olarak, olarak, yolsuzluk olayları ile mücadelede yetkiliyolsuzluk olayları ile mücadelede yetkili kılınmışlardır. kılınmışlardır. Yolsuzlukla mücadeledeYolsuzlukla mücadelede denetim yol ve yöntemleri denetim yol ve yöntemleri ileile

denetim kurumlarıdenetim kurumları genellikle birkaç grupta toplanabilir: genellikle birkaç grupta toplanabilir:

Yasama DenetimiYasama Denetimi TBMM denetimiTBMM denetimi TBMM Dilekçe KomisyonuTBMM Dilekçe Komisyonu İnsan Hakları İnceleme Komisyonuİnsan Hakları İnceleme Komisyonu

Yönetsel DenetimYönetsel Denetim İçİç Denetim (Hiyerarşik Denetim ve Teftiş Denetim (Hiyerarşik Denetim ve Teftiş Kurulları Kurulları

Denetimi)Denetimi) Dış Denetim (İdari Vesayet Denetimi ve Uzman Denetim Dış Denetim (İdari Vesayet Denetimi ve Uzman Denetim

Kuruluşlarınca Yapılan Özel Denetim)Kuruluşlarınca Yapılan Özel Denetim)

36

Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Kurulması Türkiye’de Etik Kamu Yönetiminin Kurulması ve Yolsuzlukla Mücadele Yolları ve Yetkili ve Yolsuzlukla Mücadele Yolları ve Yetkili

Kurumlar Kurumlar (2)(2) Yargısal DenetimYargısal Denetim

Özel bir mahkeme mevcut değilÖzel bir mahkeme mevcut değil Yolsuzlukla ilgili hukuki kovuşturma Yargıtay gibi anayasal Yolsuzlukla ilgili hukuki kovuşturma Yargıtay gibi anayasal

yüksek mahkemeler ile adli, idari ve askeri mahkemelerce yüksek mahkemeler ile adli, idari ve askeri mahkemelerce yürütülüryürütülür

Kamuoyu DenetimiKamuoyu Denetimi MedyaMedya Sivil Toplum KuruluşlarıSivil Toplum Kuruluşları

Ombudsman DenetimiOmbudsman Denetimi 2006 tarih ve 5548 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 2006 tarih ve 5548 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu

(Anayasa Mahkemesi tarafından yürürlüğü durduruldu)(Anayasa Mahkemesi tarafından yürürlüğü durduruldu)

Uluslararası DenetimUluslararası Denetim AİHMAİHM

37

Türkiye’de Bürokratik Yolsuzlukla MücadeleTürkiye’de Bürokratik Yolsuzlukla Mücadele ile Görevli Olarak ile Görevli Olarak

Yönetsel Denetim Yapan KurumlarYönetsel Denetim Yapan Kurumlar İç Yönetsel Denetimİç Yönetsel Denetim

Başbakanlık Teftiş KuruluBaşbakanlık Teftiş Kurulu Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlardaki Teftiş KurullarıBakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlardaki Teftiş Kurulları

Uzman Kuruluşlarca Dış Yönetsel DenetimUzman Kuruluşlarca Dış Yönetsel Denetim Sayıştay (1982 Anayasası md. 160; ve 1967 tarih Sayıştay (1982 Anayasası md. 160; ve 1967 tarih

ve 832 sayılı Sayıştay Kanunu)ve 832 sayılı Sayıştay Kanunu) Cumhurbaşkanlığına bağlı Devlet Denetleme Cumhurbaşkanlığına bağlı Devlet Denetleme

Kurulu (1982 Anayasası md. 108; ve 1981 tarih ve Kurulu (1982 Anayasası md. 108; ve 1981 tarih ve 2443 sayılı DDK’nun Kurulması Hakkında Kanun)2443 sayılı DDK’nun Kurulması Hakkında Kanun)

Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (1983 tarih Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu (1983 tarih ve 72 sayılı KHK)ve 72 sayılı KHK)

Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK’nun Kurulması Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK’nun Kurulması Hakkında 2004 tarih ve 5176 sayılı Kanun)Hakkında 2004 tarih ve 5176 sayılı Kanun)

38

Kamu Görevlileri Etik Kurulu Dışındaki Kamu Görevlileri Etik Kurulu Dışındaki KurumlarınKurumların

Ortak Özellikleri ve ZaafiyetleriOrtak Özellikleri ve Zaafiyetleri

Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK) haricindeki Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK) haricindeki kurumlar etik bir kamu yönetimi sisteminin kurulması ve kurumlar etik bir kamu yönetimi sisteminin kurulması ve yolsuzlukla mücadele edilmesi için yolsuzlukla mücadele edilmesi için özellikle özellikle oluşturulmuş yapılar değildiroluşturulmuş yapılar değildir..

Yolsuzlukla ilgili denetim işlevlerini dolaylı olarak yerine Yolsuzlukla ilgili denetim işlevlerini dolaylı olarak yerine getirdikleri için sözkonusu özel amacı gerçekleştirme getirdikleri için sözkonusu özel amacı gerçekleştirme konusunda konusunda her zaman yeterince etkili olamamaktadırlarher zaman yeterince etkili olamamaktadırlar. . Üstelik, Devlet Denetleme Kurulu’nun denetim raporları Üstelik, Devlet Denetleme Kurulu’nun denetim raporları kamu kurum ve kuruşları için zorlayıcı da değildir.kamu kurum ve kuruşları için zorlayıcı da değildir.

Bu kurumların denetim faaliyetlerinin en önemli Bu kurumların denetim faaliyetlerinin en önemli zaafiyeti ise zaafiyeti ise denetim sonuçlarının kamuya yeterince açık denetim sonuçlarının kamuya yeterince açık olmamasıdırolmamasıdır..

39

Bağımsız Etik ve Yolsuzlukla Mücadele Bağımsız Etik ve Yolsuzlukla Mücadele BirimleriBirimleri

Kurma İhtiyacı ve Kamu Görevlileri Etik Kurma İhtiyacı ve Kamu Görevlileri Etik KuruluKurulu Uluslararası düzeyde artan etik kaygılar karşısında Uluslararası düzeyde artan etik kaygılar karşısında

gelişmiş ülkelerde gelişmiş ülkelerde etik davranış standartları belirlemeye etik davranış standartları belirlemeye ve bunların uygulanmasını denetlemeye yönelik kurumlarve bunların uygulanmasını denetlemeye yönelik kurumlar ortaya çıkmıştır.ortaya çıkmıştır.

The Office of Government Ethics (ABD)The Office of Government Ethics (ABD) The Committee on Standards in Public Life (İngiltere)The Committee on Standards in Public Life (İngiltere) The Office of the Ethics Counsellor (Kanada)The Office of the Ethics Counsellor (Kanada) National Public Service Ethics Board (Japonya)National Public Service Ethics Board (Japonya) The Public Service and Merit Protection Commission The Public Service and Merit Protection Commission

(Avustralya)(Avustralya) The Public Offices Commission (İrlanda) sayılabilir.The Public Offices Commission (İrlanda) sayılabilir.

Türkiye’deTürkiye’de kamu görevlilerin davranışlarını etik ilke ve kamu görevlilerin davranışlarını etik ilke ve standartlar açısından takip edecek özel bir kurum (standartlar açısından takip edecek özel bir kurum (Kamu Kamu Görevlileri Etik KuruluGörevlileri Etik Kurulu) ancak çok yakın bir dönemde ve ) ancak çok yakın bir dönemde ve de sınırlı bir görev alanı ve yetki ile kurulabilmiştir.de sınırlı bir görev alanı ve yetki ile kurulabilmiştir.

40

Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK)Kamu Görevlileri Etik Kurulu (KGEK)

2004 tarih ve 5176 sayılı Kanun ile Başbakanlık 2004 tarih ve 5176 sayılı Kanun ile Başbakanlık bünyesindebünyesinde kurulan “Kamu Görevlileri Etik Kurulu”, kurulan “Kamu Görevlileri Etik Kurulu”, Türk kamu yönetimi açısından etik altyapısının Türk kamu yönetimi açısından etik altyapısının önemli bir kurumsal unsurunuönemli bir kurumsal unsurunu oluşturmaktadır. oluşturmaktadır.

KGEK’nun Kurulmasını Gerektiren Başlıca Sebepler:KGEK’nun Kurulmasını Gerektiren Başlıca Sebepler:

Ülkemizde yaygın olarak yaşanan yolsuzluk Ülkemizde yaygın olarak yaşanan yolsuzluk olayları ve bunun sonucu olarak halkın kamu olayları ve bunun sonucu olarak halkın kamu bürokrasisine olan güven kaybı;bürokrasisine olan güven kaybı;

BM, OECD, IMF, Dünya Bankası ve AB gibi bölgesel BM, OECD, IMF, Dünya Bankası ve AB gibi bölgesel ve uluslararası örgütlerin etkileri.ve uluslararası örgütlerin etkileri.

41

KGEK’nun Amacı ve GörevleriKGEK’nun Amacı ve Görevleri KGEKKGEK, ,

Kamu görevlilerinin uymaları gereken “Kamu görevlilerinin uymaları gereken “etik davranış etik davranış ilkelerini belirlemekilkelerini belirlemek” ve “” ve “uygulamayı gözetmekuygulamayı gözetmek” ”

Etik davranış ilkelerinin ihlal edildiği iddiasıyla re’sen Etik davranış ilkelerinin ihlal edildiği iddiasıyla re’sen veya başvuru üzerine gerekli “veya başvuru üzerine gerekli “inceleme ve araştırmayı inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmekyaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek”, ”,

Gerektiğinde “Gerektiğinde “mal bildirimlerini inceleme yetkisimal bildirimlerini inceleme yetkisi”ne de ”ne de sahiptir.sahiptir.

Kamu yönetiminde “Kamu yönetiminde “etik kültürünü yerleştirmeketik kültürünü yerleştirmek” üzere ” üzere çalışmalar yapmak ve yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalar yapmak ve yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir.çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir.

42

KGEK’nun Etik bir Kamu Yönetiminin KGEK’nun Etik bir Kamu Yönetiminin Kurulması ve Yolsuzlukla Mücadeledeki Kurulması ve Yolsuzlukla Mücadeledeki

Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (1)Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (1) Ulusal düzeyde bir etik kurulunun oluşturulması, hiç Ulusal düzeyde bir etik kurulunun oluşturulması, hiç

şüphesiz, Türk kamu yönetiminin kamu hizmeti etiği şüphesiz, Türk kamu yönetiminin kamu hizmeti etiği konusundaki durumunu iyileştirmek açısından konusundaki durumunu iyileştirmek açısından önemli bir önemli bir adımdıradımdır. Ancak, . Ancak, KGEK’nun kuruluş ve yapılanma biçimi, KGEK’nun kuruluş ve yapılanma biçimi, görev alanı ve yetkileri ile idari kapasitesi ve işleyişi görev alanı ve yetkileri ile idari kapasitesi ve işleyişi hakkında hakkında çeşitli eleştirilerçeşitli eleştiriler vardır. vardır.

KGEK’nun Başbakanlık bünyesinde yer aldığı için ayrı bir KGEK’nun Başbakanlık bünyesinde yer aldığı için ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmaması, onu tüzel kişiliğe sahip olmaması, onu siyasal iktidara bağımlı bir siyasal iktidara bağımlı bir görüntüyegörüntüye sokmaktadır. sokmaktadır.

KGEK üyelerininKGEK üyelerinin TBMM veya Cumhurbaşkanı veya karma bir TBMM veya Cumhurbaşkanı veya karma bir sistem yerine Bakanlar Kurulu, yani sistem yerine Bakanlar Kurulu, yani siyasal iktidar tarafından siyasal iktidar tarafından atanmasıatanması ve 4 yıllık görev sürelerinin sonunda yeniden ve 4 yıllık görev sürelerinin sonunda yeniden atanabilmeleri atanabilmeleri Kurulun özerkliğini zedeleyiciKurulun özerkliğini zedeleyici bir durumdur. bir durumdur.

43


Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (2)Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (2) Cumhurbaşkanı, TBMM üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, TSK, Cumhurbaşkanı, TBMM üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, TSK,

yargı ve akademik personelin KGEK’nun yetki alanı dışında yargı ve akademik personelin KGEK’nun yetki alanı dışında bırakılması KGEK’nun etkililiğini kısıtlayıcı bir unsurdur. bırakılması KGEK’nun etkililiğini kısıtlayıcı bir unsurdur. Türkiye’de, siyasal bağlantıları olmayan bürokratik Türkiye’de, siyasal bağlantıları olmayan bürokratik yozlaşmadan söz etmek pek de mümkün olmadığına göre, yozlaşmadan söz etmek pek de mümkün olmadığına göre, siyasal-bürokratik yolsuzlukla etkili bir mücadele için siyasal-bürokratik yolsuzlukla etkili bir mücadele için KurulunKurulun görev ve yetki alanının genişletilmesigörev ve yetki alanının genişletilmesi gerekirgerekir..

Yargı organlarınca görülmekte olan veya yargı organlarınca Yargı organlarınca görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıklar hakkında KGEK’na başvuru karara bağlanmış uyuşmazlıklar hakkında KGEK’na başvuru yapılamaması; KGEK kararlarının yargı denetimine açık yapılamaması; KGEK kararlarının yargı denetimine açık olması; KGEK kararlarının yargı tarafından iptali halinde olması; KGEK kararlarının yargı tarafından iptali halinde KGEK’nun yargı kararlarını yerine getirip Resmi Gazete’de KGEK’nun yargı kararlarını yerine getirip Resmi Gazete’de yayımlatması yayımlatması KGEK’nu yargı karşısında çok zayıf bir konuma KGEK’nu yargı karşısında çok zayıf bir konuma düşürmektedirdüşürmektedir..

44


Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (3)Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (3) KGEK’nun etik davranış ilkelerini belirleme ve KGEK’nun etik davranış ilkelerini belirleme ve

uygulamayı gözetme işlevlerini, uygulamayı gözetme işlevlerini, görev-yetki alanı ve görev-yetki alanı ve uzman kadrosundaki sınırlılıklaruzman kadrosundaki sınırlılıklar sebebiyle tam anlamıyla sebebiyle tam anlamıyla yerine getirebildiğini söylemek mümkün değildir.yerine getirebildiğini söylemek mümkün değildir.

KGEK’nun görev alanına giren pek çok konunun ceza ve KGEK’nun görev alanına giren pek çok konunun ceza ve disiplin mevzuatında ayrıca suç olarak düzenlenmesi disiplin mevzuatında ayrıca suç olarak düzenlenmesi KGEK’nu işlevselliğini azaltmaktadır. KGEK’nu işlevselliğini azaltmaktadır. Tek yaptırımıTek yaptırımı etik etik olmayan davranışları Başbakanlık aracılığı ile olmayan davranışları Başbakanlık aracılığı ile kamuoyuna duyurmak ve kamuoyuna duyurmak ve Resmi Gazete’de Resmi Gazete’de yayımlatmaktıryayımlatmaktır..

Bu sebeple, uygulamayı gözetme görevini tam olarak Bu sebeple, uygulamayı gözetme görevini tam olarak yerine getirememektedir. KGEK bir ilave başvuru yerine getirememektedir. KGEK bir ilave başvuru mekanizması olarak mekanizması olarak işlevsel olmaktan ziyade simgesel işlevsel olmaktan ziyade simgesel bir kurumbir kurum niteliğindedir. niteliğindedir.

45


Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (4)Etkililiğini Sınırlayan Faktörler (4) Devletin denetim elemanları aracılığıyla yapmış olduğu Devletin denetim elemanları aracılığıyla yapmış olduğu

denetimlerde, denetim raporlarında yer alan olayların denetimlerde, denetim raporlarında yer alan olayların mutlaka “mutlaka “etik açıdan da denetlemesi hususuetik açıdan da denetlemesi hususu” mevzuata ” mevzuata kazandırılmalıdır. kazandırılmalıdır.

KGEK’nun görev alanına girmeyen kamu görevlileri için, KGEK’nun görev alanına girmeyen kamu görevlileri için, çalıştıkları kurum bünyesinde yer alacak “çalıştıkları kurum bünyesinde yer alacak “etik etik komisyonlarıkomisyonları”nın kurulmasında “”nın kurulmasında “katılımcı değil amir katılımcı değil amir merkezli bir yaklaşımmerkezli bir yaklaşım”ın benimsenmesi ve bu işleve katkı ”ın benimsenmesi ve bu işleve katkı yapabilecek “yapabilecek “sendikaların dışlanmasısendikaların dışlanması” yönetişim ” yönetişim yaklaşımına da aykırıdır.yaklaşımına da aykırıdır.

Resmi ve özel kuruluşlar KGEK tarafından istenen bilgi ve Resmi ve özel kuruluşlar KGEK tarafından istenen bilgi ve belgeleri KGEK’na vermekle yükümlüdürler; ancak, bu belgeleri KGEK’na vermekle yükümlüdürler; ancak, bu yükümlülüğünün işlemesine ilişkin herhangi bir yaptırımın yükümlülüğünün işlemesine ilişkin herhangi bir yaptırımın öngörülmemesi, bu hükmü işlevsiz kılmaktadır.öngörülmemesi, bu hükmü işlevsiz kılmaktadır.

46

KGEK’nun Etik bir Kamu Yönetiminin Kurulması ve KGEK’nun Etik bir Kamu Yönetiminin Kurulması ve Yolsuzlukla Mücadeledeki Etkililiğini Sınırlayan Yolsuzlukla Mücadeledeki Etkililiğini Sınırlayan

Faktörler (5)Faktörler (5)

Kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir Kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli gerekçeye dayanmayan, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulamamış başvuruların bilgi ve belge sunulamamış başvuruların değerlendirmeye alınmaması “değerlendirmeye alınmaması “ihbar mekanizmasıihbar mekanizması”nın ”nın başarılı bir şekilde işlemesini engelleyeci sınırlamalardır.başarılı bir şekilde işlemesini engelleyeci sınırlamalardır.

KGEK’nun KGEK’nun res’en ve başvuru üzerine yaptığı res’en ve başvuru üzerine yaptığı incelemelere ilişkin sonuçların,incelemelere ilişkin sonuçların, tıpkı etik ihlallerin Resmi tıpkı etik ihlallerin Resmi Gazete’de yayımlanması gibi, daha şeffaf bir biçimde Gazete’de yayımlanması gibi, daha şeffaf bir biçimde kamuoyuna açıklanmasıkamuoyuna açıklanması sağlanmalıdır. sağlanmalıdır.

KGEK’nun Eylül 2004’te faaliyete geçmesi sebebiyle, KGEK’nun Eylül 2004’te faaliyete geçmesi sebebiyle, Kurul faaliyetlerinin etkililik derecesini değerlendirmek Kurul faaliyetlerinin etkililik derecesini değerlendirmek için zaman henüz erkendir.için zaman henüz erkendir. Mevzuatı geliştirme ve Mevzuatı geliştirme ve uygulamayı gözetme işlevlerinin bir süre daha izlenmesi uygulamayı gözetme işlevlerinin bir süre daha izlenmesi yararlı olacaktır.yararlı olacaktır.

47

KGEK ile Türkiye’deki Etik YönetimindeKGEK ile Türkiye’deki Etik Yönetiminde Değişme Eğilimi Değişme Eğilimi

Türkiye’deTürkiye’de, geleneksel kamu yönetimi modelinin etkisiyle , geleneksel kamu yönetimi modelinin etkisiyle etik yapılanmada etik yapılanmada uzun bir süreuzun bir süre uymaya dayalı etik yönetimi uymaya dayalı etik yönetimi anlayışı ve zorlayıcı önlemler egemen olmuştur.anlayışı ve zorlayıcı önlemler egemen olmuştur.

Ancak, KGEK’nun işlevini daha çok “etik kültürün Ancak, KGEK’nun işlevini daha çok “etik kültürün oluşturulması”na yönelik araştırma, eğitim ve rehberlik oluşturulması”na yönelik araştırma, eğitim ve rehberlik gibi yollarla sağlaması bir yeniliktir. Dolayısıyla, gibi yollarla sağlaması bir yeniliktir. Dolayısıyla, KGEK,KGEK, büyük ölçüde zorlayıcı bir etik önlemden ziyade yumuşak büyük ölçüde zorlayıcı bir etik önlemden ziyade yumuşak bir etik önlem olarak düşünülebilir. bir etik önlem olarak düşünülebilir. KGEK ile birlikteKGEK ile birlikte, , Türkiye’de uymaya dayalı etik yönetimi rejimini Türkiye’de uymaya dayalı etik yönetimi rejimini tamamlayıcı bir unsur olarak tamamlayıcı bir unsur olarak dürüstlüğe dayalı etik dürüstlüğe dayalı etik yaklaşımına doğru bir kayışın olduğu ileri sürülebiliryaklaşımına doğru bir kayışın olduğu ileri sürülebilir..

Türkiye’de, etik-dışı davranışı yasaklayan zorlayıcı Türkiye’de, etik-dışı davranışı yasaklayan zorlayıcı önlemlerle yolsuzluğun önüne geçilemeyeceği açıkça önlemlerle yolsuzluğun önüne geçilemeyeceği açıkça görülmektedir. Elbette bu sav, uymaya dayalı etik görülmektedir. Elbette bu sav, uymaya dayalı etik yönetiminin önemsiz olduğu anlamına gelmez. Ancak, yönetiminin önemsiz olduğu anlamına gelmez. Ancak, kamu kamu görevlilerinin etik karar alma kapasitelerini ve görevlilerinin etik karar alma kapasitelerini ve karakterlerini geliştirmekarakterlerini geliştirme yolunda atılan kültürel adımlardan yolunda atılan kültürel adımlardan oluşan dürüstlüğe dayalı etik yönetiminin de etik davranışı oluşan dürüstlüğe dayalı etik yönetiminin de etik davranışı teşvik etmede önemli bir rolünün olduğunu gösterir.teşvik etmede önemli bir rolünün olduğunu gösterir.

48

Türkiye’de Etik Sorunların Ortaya Çıkma Türkiye’de Etik Sorunların Ortaya Çıkma SebepleriSebepleri

Üzerine DüşüncelerÜzerine Düşünceler

Türkiye de yolsuzlukTürkiye de yolsuzluk, kamusal hayatın pek çok alanını hala , kamusal hayatın pek çok alanını hala büyük ölçüde etkilemekte; hem hukuki hem de kurumsal büyük ölçüde etkilemekte; hem hukuki hem de kurumsal açılardan büyük çabalar gerektiren açılardan büyük çabalar gerektiren ciddi bir sorun olarak ciddi bir sorun olarak varlığını sürdürmektedirvarlığını sürdürmektedir..

Bu alandaki Bu alandaki uluslararası standartlar dikkate alındığındauluslararası standartlar dikkate alındığında, , Türkiye’nin Türkiye’nin hala bazı önemli eksiklikleri olmakla birliktehala bazı önemli eksiklikleri olmakla birlikte, , etik bir kamu yönetimi kurulması yolunda çeşitli yolsuzluk etik bir kamu yönetimi kurulması yolunda çeşitli yolsuzluk eylemleriyle mücadele edebilmek için “eylemleriyle mücadele edebilmek için “asgari hukuki asgari hukuki düzenlemelere ve kurumsal mekanizmalar”adüzenlemelere ve kurumsal mekanizmalar”a sahip olduğu sahip olduğu söylenebilir.söylenebilir.

Üstelik, 2000’li yıllarda, Üstelik, 2000’li yıllarda, AB’ye tam üyelikAB’ye tam üyelik ve ekonomik ve ekonomik krizler karşısında krizler karşısında devletin yeniden yapılandırılmasıdevletin yeniden yapılandırılması süreçlerinde sözkonusu süreçlerinde sözkonusu hukuki ve kurumsal yapıdaki hukuki ve kurumsal yapıdaki eksiklerin Türk Hükümetleri tarafından kısmen de olsa eksiklerin Türk Hükümetleri tarafından kısmen de olsa giderildiği bir gerçektirgiderildiği bir gerçektir..

49

Eğer Durum Böyle İse,Eğer Durum Böyle İse,

““Neden Türk kamu yönetimi 1980’lerin ortalarından Neden Türk kamu yönetimi 1980’lerin ortalarından itibaren ciddi bir etik krizi yaşamaktadır?”itibaren ciddi bir etik krizi yaşamaktadır?”

““Neden hala yolsuzluk Türk siyasal-bürokratik sisteminde Neden hala yolsuzluk Türk siyasal-bürokratik sisteminde yaygın bir şekilde görülmektedir?”yaygın bir şekilde görülmektedir?”

““Neden sözkonusu hukuki-kurumsal araç ve Neden sözkonusu hukuki-kurumsal araç ve mekanizmalar Türkiye’de etik bir kamu yönetiminin mekanizmalar Türkiye’de etik bir kamu yönetiminin kurulabilmesi için yeterli değildir?”kurulabilmesi için yeterli değildir?”

““Neden sözkonusu hukuki-kurumsal araç ve Neden sözkonusu hukuki-kurumsal araç ve mekanizmaların kullanılmasında ve hukuki-yönetsel kural mekanizmaların kullanılmasında ve hukuki-yönetsel kural ve yaptırmların uygulanmasında ciddi zaafiyet ve yaptırmların uygulanmasında ciddi zaafiyet görülmektedir?”görülmektedir?”

50

Bu Sorular, Başlıca Şu Faktörlerle Bu Sorular, Başlıca Şu Faktörlerle Açıklanabilir:Açıklanabilir:

Toplumsal-siyasal geleneklerToplumsal-siyasal gelenekler (toplulukçu-dayanışmacı kültür; (toplulukçu-dayanışmacı kültür; ganimet-yağma kültürü);ganimet-yağma kültürü);

Yönetsel geleneklerYönetsel gelenekler (örn. kamu hizmetine girişte ve yükselmede (örn. kamu hizmetine girişte ve yükselmede kayırmacılık; hediye alıp verme; veya emeklilikten sonra ilgili kayırmacılık; hediye alıp verme; veya emeklilikten sonra ilgili kamu kurumu ile ticari ilişkiler kurma);kamu kurumu ile ticari ilişkiler kurma);

Hukuki belirsizliklerHukuki belirsizlikler (örn. “devlet sırrı” ve “ticari sır” gibi (örn. “devlet sırrı” ve “ticari sır” gibi kavramların sınırlarının belirsizliği veya “ahlaken veya ideolojik kavramların sınırlarının belirsizliği veya “ahlaken veya ideolojik olarak uygun olmayan emir” durumunda düzenleme eksikliği);olarak uygun olmayan emir” durumunda düzenleme eksikliği);

Kamu hizmetlerinin karmaşıklığıKamu hizmetlerinin karmaşıklığı (örn. kamu görevlilerine verilen (örn. kamu görevlilerine verilen emirlerin içeriklerinin belirlenmesi hususundaki güçlükler);emirlerin içeriklerinin belirlenmesi hususundaki güçlükler);

Toplumsal-ekonomik sorunlarToplumsal-ekonomik sorunlar (örn. özellikle düşük dereceli kamu (örn. özellikle düşük dereceli kamu görevlilerinin hukuka aykırı ticari faaliyetleri)görevlilerinin hukuka aykırı ticari faaliyetleri)

Ve nihayet, hukuki altyapısı oluşturulmadan ve felsefi özü pek Ve nihayet, hukuki altyapısı oluşturulmadan ve felsefi özü pek de sorgulanmadan uygulanan de sorgulanmadan uygulanan neo-liberal ekonomik politikalar ve neo-liberal ekonomik politikalar ve yeni yönetim (işletmecilik) tekniklerinin yan etkileriyeni yönetim (işletmecilik) tekniklerinin yan etkileri. .

51

Kültürel Faktörün ÖnemiKültürel Faktörün Önemi Türkiye’de yakın dönemde kaydedilen mevzuat iyileştirmelerine Türkiye’de yakın dönemde kaydedilen mevzuat iyileştirmelerine

rağmen rağmen pek çok hukuki-yönetsel kurum ve mekanizma uygulamada pek çok hukuki-yönetsel kurum ve mekanizma uygulamada layıkıyla işletilememektedirlayıkıyla işletilememektedir. Hukuki-yönetsel kuralların ve . Hukuki-yönetsel kuralların ve yaptırımların uygulanmasında ve kurumların işleyişinde çoğunlukla yaptırımların uygulanmasında ve kurumların işleyişinde çoğunlukla kültürel faktörlerden kaynaklanan bazı ciddi eksiklik ve kültürel faktörlerden kaynaklanan bazı ciddi eksiklik ve yetersizlikler mevcuttur.yetersizlikler mevcuttur.

Bu durum, Bu durum, etik bir kamu yönetiminin kurulması önündeki en büyük etik bir kamu yönetiminin kurulması önündeki en büyük fiili engeli oluşturmaktadırfiili engeli oluşturmaktadır. Bu sebeple, etik kuralların . Bu sebeple, etik kuralların uygulanmasını kolaylaştırıcı “kültürel faktörler” (uygulanmasını kolaylaştırıcı “kültürel faktörler” (dürüstüğe dayalı dürüstüğe dayalı etik yönetimi ve yumuşak önlemleretik yönetimi ve yumuşak önlemler) etik bir kamu yönetimi ) etik bir kamu yönetimi kurulmasını sağlayıcı önemli unsur olarak ele alınmalıdır.kurulmasını sağlayıcı önemli unsur olarak ele alınmalıdır.

Bu süreçte olumlu etkide bulunabilecek Bu süreçte olumlu etkide bulunabilecek kültürel faktörleri öne kültürel faktörleri öne çıkarmak ve desteklemekçıkarmak ve desteklemek; olumsuz etkide bulunabilecek faktörlerin ; olumsuz etkide bulunabilecek faktörlerin etkilerini ise mümkün olduğunca azaltmak gerekmektediretkilerini ise mümkün olduğunca azaltmak gerekmektedir ..

Bu durum, Türkiye’de “uymaya dayalı etik yönetimi”nin yanısıra Bu durum, Türkiye’de “uymaya dayalı etik yönetimi”nin yanısıra ““dürüstlüğe dayalı etik yönetimidürüstlüğe dayalı etik yönetimi”ne ve “”ne ve “yumuşak önlemlereyumuşak önlemlere” daha ” daha fazla önem verilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.fazla önem verilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

52

Uluslararası İlke, Standartlar ve Kurumların Uluslararası İlke, Standartlar ve Kurumların Işığı Altında Alınması Gereken Hukuki-Işığı Altında Alınması Gereken Hukuki-

Kurumsal ve Kültürel Önlemler (1)Kurumsal ve Kültürel Önlemler (1) KGEKKGEK’nun yapısı, yetkileri ve idari kapasitesi ’nun yapısı, yetkileri ve idari kapasitesi

iyileştirilebilir.iyileştirilebilir.

KGEK’na ilave olarak ve uymaya dayalı etik yönetiminin KGEK’na ilave olarak ve uymaya dayalı etik yönetiminin zorlayıcı bir aracı olarak “zorlayıcı bir aracı olarak “Bağımsız bir Yolsuzlukla Bağımsız bir Yolsuzlukla Mücadele BirimiMücadele Birimi” kurulabilir. Ancak, her iki birimin görev ” kurulabilir. Ancak, her iki birimin görev ve yetki alanları ve bunlar arasındaki ilişkiler dikkatle ve yetki alanları ve bunlar arasındaki ilişkiler dikkatle düzenlenmelidir. Hem seçilmiş hem de atanmış tüm düzenlenmelidir. Hem seçilmiş hem de atanmış tüm kamu görevlileri bu iki birimin yetkisi dahiline kamu görevlileri bu iki birimin yetkisi dahiline alınmalıdırlar.alınmalıdırlar.

Yolsuzlukla mücadelede önemli kurumlardan olan Yolsuzlukla mücadelede önemli kurumlardan olan ““OmbudsmanOmbudsman” ve “” ve “Bilgi Edinme Hakkı BirimiBilgi Edinme Hakkı Birimi” KGEK’nun ” KGEK’nun şemsiyesi altında yer alabilir. şemsiyesi altında yer alabilir.

Kapsamlı bir “Kapsamlı bir “Yolsuzlukla Mücadele KanunuYolsuzlukla Mücadele Kanunu” ” çıkarılabilir. Bu genel Kanun ile diğer mevzuat arasından çıkarılabilir. Bu genel Kanun ile diğer mevzuat arasından bağlar açık ve dikkatli bir biçimde düzenlenmelidir.bağlar açık ve dikkatli bir biçimde düzenlenmelidir.

53

Uluslararası İlke, Standartlar ve Kurumların Uluslararası İlke, Standartlar ve Kurumların Işığı Altında Alınması Gereken Hukuki-Işığı Altında Alınması Gereken Hukuki-

Kurumsal ve Kültürel Önlemler (2)Kurumsal ve Kültürel Önlemler (2) Seçilmişler ve atanmış kamu görevlileri için “Seçilmişler ve atanmış kamu görevlileri için “genel bir etik kodgenel bir etik kod” ”

hazırlanabilir. Bu genel kodun ışığı altında belirli kamu görevlisi hazırlanabilir. Bu genel kodun ışığı altında belirli kamu görevlisi kategorileri için “özel ya da mesleki kodlar” düzenlenebilir.kategorileri için “özel ya da mesleki kodlar” düzenlenebilir.

Bilgi edinme hakkının genişletilmesi sayesinde kamusal Bilgi edinme hakkının genişletilmesi sayesinde kamusal işlemlerde “işlemlerde “şeffaflıkşeffaflık” artırılabilir. Modern denetim tekniklerinin ” artırılabilir. Modern denetim tekniklerinin yardımıyla “yardımıyla “hesap verilebilirlikhesap verilebilirlik” kurumu işletilebilir.” kurumu işletilebilir.

İzlenen politikalar arasında tutarlılık ve kurumlar arasından İzlenen politikalar arasında tutarlılık ve kurumlar arasından koordinasyon ve işbirliğikoordinasyon ve işbirliği sağlanabilir. sağlanabilir.

Hükümet, kamu yönetimi ve sivil toplum kuruluşları arasındaki Hükümet, kamu yönetimi ve sivil toplum kuruluşları arasındaki ““diyalogdiyalog” artırılarak toplumda etik bir anlayışın yerleşmesini ” artırılarak toplumda etik bir anlayışın yerleşmesini sağlayacak siyasal-yönetsel iklim yaratılabilir. Yolsuzlukla sağlayacak siyasal-yönetsel iklim yaratılabilir. Yolsuzlukla mücadelede “mücadelede “siyasal iradesiyasal irade”nin önemi daha fazla vurgulanabilir.”nin önemi daha fazla vurgulanabilir.

““Etik eğitimiEtik eğitimi” ile yolsuzluğun ciddi bir suç olduğu konusunda ” ile yolsuzluğun ciddi bir suç olduğu konusunda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik “toplumun bilinçlendirilmesine yönelik “kültürel değişimkültürel değişim” ” gerçekleştirilebilir. gerçekleştirilebilir.

54

Mevzuat Çıkarma ve Uygulamada BaşarıMevzuat Çıkarma ve Uygulamada Başarı

Türk Hükümetleri 2000’li yıllarda, etik bir kamu yönetiminin Türk Hükümetleri 2000’li yıllarda, etik bir kamu yönetiminin altyapısı için gerekli yasal-yönetsel önlemlerin alınması altyapısı için gerekli yasal-yönetsel önlemlerin alınması açısından oldukça başarılı sayılabilecek bir performans açısından oldukça başarılı sayılabilecek bir performans göstermiştir. Şu anda Türkiye’nin yapması gereken, bu göstermiştir. Şu anda Türkiye’nin yapması gereken, bu performansını mevzuatın çıkarılması konusunda değil performansını mevzuatın çıkarılması konusunda değil sözkonusu “sözkonusu “mevzuatın uygulanmasımevzuatın uygulanması” alanında da ” alanında da göstermesidir.göstermesidir.

Nitekim AB de, Türkiye’nin bu yöndeki çabalarının önemini Nitekim AB de, Türkiye’nin bu yöndeki çabalarının önemini kabul etmekle birlikte, eksik kalan mevzuatın bir an önce kabul etmekle birlikte, eksik kalan mevzuatın bir an önce tamamlanmasını ve çeşitli alanlardaki uygulamanın da tamamlanmasını ve çeşitli alanlardaki uygulamanın da iyileştirilmesini istemektedir. AB Komisyonu’na göre, iyileştirilmesini istemektedir. AB Komisyonu’na göre, yolsuzluğa karşı mücadele etmek için kurulan çeşitli “yolsuzluğa karşı mücadele etmek için kurulan çeşitli “siyasal, siyasal, yönetsel ve adli kurumların bağımsızlığı, etkinliği ve yönetsel ve adli kurumların bağımsızlığı, etkinliği ve yeterliliğiyeterliliği” bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Bu ” bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Bu konudaki politikaların tutarlığı ve bunlar arasındaki işbirliği konudaki politikaların tutarlığı ve bunlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon derecesi hala oldukça zayıftır.ve koordinasyon derecesi hala oldukça zayıftır.

55

Siyasal İrade ve KararlılıkSiyasal İrade ve Kararlılık Hükümetlerin yolsuzluğun önlenmesi yönündeki çabalarının Hükümetlerin yolsuzluğun önlenmesi yönündeki çabalarının

uygulamada istenilen sonuçlara ulaşıp ulaşamayacağı, büyük uygulamada istenilen sonuçlara ulaşıp ulaşamayacağı, büyük ölçüde, ölçüde, Hükümetlerin yolsuzlukla mücadele konusundaki Hükümetlerin yolsuzlukla mücadele konusundaki samimiyet derecesine ve siyasal iradesinin gücüne bağlısamimiyet derecesine ve siyasal iradesinin gücüne bağlı olacaktır. AB Komisyonu da, yolsuzluğa karşı mücadelede en üst olacaktır. AB Komisyonu da, yolsuzluğa karşı mücadelede en üst siyasal düzeyde sürekli desteğin sağlanmasını önemini siyasal düzeyde sürekli desteğin sağlanmasını önemini vurgulamaktadır.vurgulamaktadır.

Bazı batık bankalar ve holdinglerden doğan zararların tahsili Bazı batık bankalar ve holdinglerden doğan zararların tahsili konusunda alınan mesafeye rağmen, yasama dokunulmazlığının konusunda alınan mesafeye rağmen, yasama dokunulmazlığının sınırlandırılması konusunda mesafe alınanaması ve bazı sınırlandırılması konusunda mesafe alınanaması ve bazı özelleştirmelerde ve yerel ihalelerde sıradışı eylem ve işlemlere özelleştirmelerde ve yerel ihalelerde sıradışı eylem ve işlemlere başvurulmasıbaşvurulması bu konuda ciddi şüpheler doğurmaktadır. bu konuda ciddi şüpheler doğurmaktadır.

Ayrıca, 5018 sayılı “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” ile Ayrıca, 5018 sayılı “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” ile 5227 “Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden 5227 “Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun”da, kamu yönetiminde Yapılandırılması Hakkında Kanun”da, kamu yönetiminde denetim denetim işlevinin hukuka uygunluk denetiminden ziyade ve neredeyse işlevinin hukuka uygunluk denetiminden ziyade ve neredeyse tümüyle performans denetimi temeline oturtulmasınıntümüyle performans denetimi temeline oturtulmasının yolsuzlukla mücadele konusunda kimi hukuki-yönetsel sorunlara yolsuzlukla mücadele konusunda kimi hukuki-yönetsel sorunlara yol açabileceği gerek akademik gerekse bürokratik çevreler yol açabileceği gerek akademik gerekse bürokratik çevreler tarafından dile getirilmektedir.tarafından dile getirilmektedir.

56

4 E’ye Giden Yol4 E’ye Giden Yol

Kamu hizmetlerinde Kamu hizmetlerinde 4 E’4 E’ ye ( ye (ekonomiklik, etkinlik, ekonomiklik, etkinlik, etkililik ve etiketkililik ve etik) yönelik bir yönetim sisteminin ) yönelik bir yönetim sisteminin kurulmasının, hukuki ve kurumsal değişikliklerin kurulmasının, hukuki ve kurumsal değişikliklerin yanısıra kapsamlı bir zihniyet ve davranış değişikliği yanısıra kapsamlı bir zihniyet ve davranış değişikliği gerektiren uzun ve meşakkatli bir yol olduğu akıldan gerektiren uzun ve meşakkatli bir yol olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.çıkarılmamalıdır.

TÜRKiYE’DE ETİK KAMU YÖNETİMİ KURULMASINA YÖNELİK HUKUKİ ALTYAPI VE SÜREÇLER &

Documents