Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı 2014-2017(Turkish) - Ceyhan Vardar

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

2014-2017

Dyt.Ceyhan VARDARObezite,Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı

İstanbul’da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu ve Vizyon Geliştirme Çalıştayıİstanbul- 15 Eylül 2014

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI

TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU

KRONİK HASTALIKLAR NEDİR?Kronik (veya bulaşıcı olmayan) hastalıklar uzun sürelidevam eden ve genellikle yavaş ilerleyenhastalıklardır.

Bulaşıcı olmayan hastalıklar içinde dört ana hastalık;• Kalp ve damar hastalıkları (kalp krizi ve inme

gibi),• Kanser, • Kronik solunum yolu hastalıkları (örneğin, kronik

obstrükte akciğer hastalığı ve astım gibi) ve• Diyabettir.

3

DÜNYADA KRONİK HASTALIKLAR

Bulaşıcı olmayan hastalıklar (BOH), günümüzde dünyadaki en büyük salgınlardan biri

Ölümlerin %63 (36 milyon) kardiyovasküler hastalıklar,

diyabet, kanser, ve kronik solunum yolu hastalıkları nedeni ile

BOH ölümlerinin %80’i (29 milyon) düşük ve orta gelirli

ülkelerde

BOH ölümlerin %29’ u 60 yaşın altında

DSÖ Bulaşıcı Olmayan Hastalıklara İlişkin Küresel Durum Raporu, 2010

4

TÜRKİYE ULUSAL DÜZEYDE ÖLÜMLERİN TEMEL HASTALIK GRUPLARINA GÖRE YÜZDE DAĞILIMI

47.73

13.07

8.84

7.95

6

5.81KVH

Kanserler

HIV/AIDS Hariç Diğer Enf.Hast.

Solunum Sist. Hast.

Maternal ve Perinatal Ned.

Yaralanmalar Kaynak: UHY-ME Çalışması, 2004

%79Kaynak: UHY-ME Çalışması, 2004

KRONİK HASTALIKLAR

Önlenebilir hastalıklardır.

Tütün kullanımı, sağlıksız beslenme, fiziksel hareketsizlik ve alkol kullanımı gibi ortak risk faktörleri ortadan kaldırılarak kalp hastalıklarının, inmelerin, tip 2 diyabetlerin %80’i ve kanserlerin üçte birinden fazlası önlenebilir.

Dünya Genelinde Ölüme Neden Olan İlk 10 Risk Faktörü

Kaynak: WHO, Global Health Risks Report, 2009

RİSK FAKTÖRÜ: FİZİKSEL İNAKTİVİTE

• Yılda yaklaşık 3.2 milyon kişinin ölümüne yol açmaktadır.

• Meme ve kolon kanserlerinin yaklaşık % 21-25%’inin, diyabetin % 27’sinin ve iskemik kalp hastalığının % 30’unun ana nedeni olduğu tahmin edilmektedir.

• Dünya genelinde fiziksel hareketsizlik, kötü beslenme ile birlikte ortalama toplam sağlık harcamalarının yaklaşık % 2’si ile ilişkilendirilmektedir.

ÜLKEMİZDE DURUM

Kaynak: Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması

Bireylerin %71.9’u düzenli

fiziksel aktivite yapmamaktadır.

ÜLKEMİZDE DURUM

6-11 yaş grubu çocukların %58.4’ü düzenli olarak aktivite yapmamaktadır.

TV, CD, DVD, video,bilgisayar ve İnternet başında

geçirilen ortalama süreler;

2-5 yaş için 3.36 saat / gün

6-11 yaş için 6 saat / gün

TÜRKİYE BESLENME VE SAĞLIK ARAŞTIRMASI

Egzersiz Yapmayanların Dağılımı

12*14 15*18 19*30 31*50 51*64 65*74 75 üstü0

102030405060708090

100

ErkekKadın

Yaş Grupları

%

DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTENİN YARARLARI

Kas İskelet Sistemi Üzerindeki Etkileri- Kas kuvveti ve miktarının korunması ve

arttırılması,- Zıt yönde çalışan kaslar arasındaki dengenin

sağlanması, - Kas-eklem kontrolünü arttırarak dengenin

sağlanması,- Eklem hareketliliğinin korunması ve

arttırılması,- Kas ve eklemlerin esnekliğinin korunması ve

arttırılması,

Kas İskelet Sistemi Üzerindeki Etkileri

- Dayanıklılığın arttırılması, - Reflekslerin ve reaksiyon zamanının

gelişmesi,- Vücut düzgünlüğü ve postürün korunması,- Denge ve düzeltme reaksiyonlarının

gelişmesi,- Yorgunluğun azaltılması

Vücut Sistemleri Üzerine Etkileri- Kalbin dakikadaki atım sayısında azalma,- Kalpten bir atımda pompalanan kan

miktarında artış,- Kalp ritminin düzenlenmesi,- Damar direncini azaltarak kan basıncının

düzenlenmesi,- Akciğerlerin solunum kapasitesinde artış,

- Yüksek kan kolesterol ve trigliserit düzeylerini etkileyerek damar hastalıkları riskini azaltması,

- Kan şekerinin düzenlenmesi,- Vücudun su, tuz, mineral kullanımının

dengelenmesi,- Metabolizmanın hızlandırılması ve kilo

alımının önlenmesi

DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTENİN YARARLARI

- Bireyin kendini iyi hissetmesini sağlaması ve mutluluk oluşturması,

- Depresyon ve kaygı bozukluğu riskini azaltması,

- Olumlu düşünebilme ve stresle başa çıkabilme yeteneğini geliştirmesi,

- Benlik saygısı ve özgüvende artma,

Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri

Yaşlılık Üzerine Etkileri

- Kas-iskelet sistemini güçlü tutarak yaşlılıkta sık görülen düşmeler ve düşmelere bağlı kırık riskini azaltması,

- Denge ve düzeltme reaksiyonlarının gelişmesi ile yaşlılıkta sık görülen düşmelerin önlenmesi,

- Sağlıklı yaşlanmayı sağlaması,- Daha aktif yaşlı bireyler yaratması.

PROGRAM AMACI

Ülkemizde görülme sıklığı giderek artan, çocuklarımızı ve

gençlerimizi etkileyen obezite ile etkin şekilde mücadele

etmek, bireylerin yeterli ve dengeli beslenme ve

düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazanmalarını teşvik

etmek ve böylece ülkemizde obezite ve obezite ile ilişkili

hastalıkların (kalp-damar hastalıkları, diyabet, bazı kanser

türleri, hipertansiyon, kas-iskelet sistemi hastalıkları vb.)

görülme sıklığını azaltmaktır.

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI 2014-

2017

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

• 15-17 Kasım 2006 tarihlerinde 48 ülkenin katılımı ile İstanbul’da yapılan DSÖ Obezite ile Mücadele Avrupa Bakanlar Konferansında “Obezite ile Mücadele Belgesi” imzalandı.

• Belge, obezite ile mücadelede neler yapılabilir konusunda hedefler, ilkeler ve eylem planı çerçevesinde öneriler sunmaktadır.

AVRUPA OBEZİTE İLE MÜCADELE ŞARTINDA,

Avrupa bölgesinde epideminin engellenmesi ve eğilimin tersine çevrilmesi esas hedef olarak belirlenmiştir.

Başta çocuklar ve adölesanlar olmak üzere açıkça görülen bir ilerleme ülkelerin çoğunda önümüzdeki 4-5 yıl içerisinde başarılmalı ve eğilimi en geç 2015 yılı itibariyle tersine çevirmek mümkün olmalıdır.

Resmi kurum ve kuruluşlar Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Genel Kurmay Başkanlığı, TÜİK, Diyanet İşleri Başkanlığı, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Anadolu Ajansı, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu,Sosyal Güvenlik Kurumu, YÖK

Üniversitelerin İlgili bölümleri / akademisyenlerÜniversitelerin Tıp Fakültesi Çeşitli Anabilim Dalları, Beslenme ve Diyetetik Bölümleri, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümleri, Gıda Mühendisliği, Beden Eğitimi ve Spor Bölümleri

Sivil toplum kuruluşlarıTürk Tabipleri Birliği, Türkiye Belediyeler Birliği, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Derneği, Türkiye Diyetisyenler Derneği, Türkiye Fizyoterapistler Derneği, Türkiye Obezite Araştırma Derneği, Türkiye Gıda Sanayi İşverenleri Sendikası, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu, Türkiye Milli Pediatri Derneği, Türkiye İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği, Türk Pediatri Kurumu, Türk Kardiyoloji Derneği, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Gıda Mühendisleri Odası, Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği, Ankara Diyabet Derneği, Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı

Sağlık Bakanlığı İç KoordinasyonGenel Müdürlükler, İl Sağlık Müdürlükleri

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

4 ANA BAŞLIK

11 AMAÇ

21 HEDEF

37 STRATEJİ

115 AKTİVİTE TÜRKİYE SAĞLIKLI

BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI 2014-

2017

www.beslenme.gov.tr

BAŞBAKANLIK GENELGESİ

A. Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programının Yönetiminin Oluşturulması ve Politika Geliştirilmesi

B. Obezitenin Önlenmesine Yönelik Çalışmalar

C. Sağlık Kuruluşlarında Obezitenin Teşhisi ve

Tedavisine Yönelik Önlemler

D. İzleme ve Değerlendirme

TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI

1. Ulusal ve Yerel Düzeyde Politik İstek ve Kararlılığın Sağlanması ve Uygulamaya Konulması

2. Obezite ile Mücadelenin Yönetilmesinde Finansal Düzenlemeler

3. Ulusal ve Yerel Düzeyde Mevcut Durumun Saptanması ve Yapılacak Araştırmaların Desteklenmesi

A. YÖNETİMİNİN OLUŞTURULMASI VE POLİTİKA GELİŞTİRİLMESİ

1. Toplumun Obezite, Yeterli ve Dengeli Beslenme ve Fiziksel Aktivite Konularında Bilgilendirilmesi ve Bilinçlendirilmesi

2. Okullarda Obezite ile Mücadelede Yeterli ve Dengeli Beslenme ve Düzenli Fiziksel Aktivite Alışkanlığının Kazandırılması

3. İşyerlerine Yönelik Çalışmalar

4. Obezitenin Önlenmesinde Gıda Sanayii ile İşbirliğinin Sağlanması

5. Medya Haberleri ve Reklamlarda Yeterli ve Dengeli Beslenme ve Düzenli Fiziksel Aktivitenin Desteklenmesi

6. Fiziksel Aktivitenin Teşviki ve Çevresel Faktörlerin İyileştirilmesi

B. OBEZİTENİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR

1. Sağlık personelinin obezitenin tanı ve tedavisi konularında bilgilerinin artırılmasına ve topluma yönelik uygulamaların yaygınlaştırılmasına katkı sağlanması.

2. Sağlık kuruluşlarına başvuran bireylerin fazla kiloluluk ve obezite açısından değerlendirilmesi ve tedavilerinin sağlanması.

3. Fazla kilolu ve obez hastaların 1. 2. ve 3.basamak sağlık hizmetlerinde sürveyans sisteminin kurulması

4. Obezitenin tedavisinde cerrahi müdahalelerin (mide balonu, kelepçe, bypass vb.) uygulama şartlarının ve bu yöntemlerin bedelinin ödenmesine yönelik resmi düzenlemelerin yapılması.

C. SAĞLIK KURULUŞLARINDA OBEZİTENİN TEŞHİSİ VE TEDAVİSİNE YÖNELİK

ÖNLEMLER

Amaç: Toplumdaki bireylerin fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırılmasına yönelik fiziksel aktivite imkânlarını oluşturmak, iyileştirmek ve yaygınlaştırmak.

Hedef : 2017 yılına kadar topluma yönelik fiziksel aktivite alanlarını arttırmak.

B.6. Fiziksel Aktivitenin Teşviki ve Çevresel Faktörlerin İyileştirilmesi

KURUM ÇALIŞMALARISağlıklı Yaşam ve Hareket Yılı 2014

• Halk Sağlığı Müdürlüklerimiz koordinasyonunda her ayın son Pazar günü belirlenen hedef gruplarlayürüyüşler düzenlenmektedir.

• Başlangıç 29 Aralık 2013

• Şimdiye kadar sağlık çalışanları, ev hanımları, belediye çalışanlarımız, öğrencilerimizle, din adamları ile yürüyüşler ve bisiklet etkinlikleri gerçekleştirildi.

• Etkinliklere yıl sonuna kadar devam edilecektir.

25 MAYIS YÜRÜYÜŞÜ

25 MAYIS YÜRÜYÜŞÜ

KURUM ÇALIŞMALARI

www.fizikselaktivite.gov.tr

PROTOKOL

BEKLENTİLER

• Belediyelerimizce yapılacak çevre düzenlemelerinin ve yerleşim yerlerindeki planlamaların vatandaşlarımızın fiziksel aktivite yapmasına imkân tanıyacak şekilde olması,

• Tüm şehir içinde yeşil alanların artırılarak parklar yapılmasına imkân verecek düzenleme yapılması,

BEKLENTİLER• Kaldırımların uygun genişlikte ve zeminde

düzenlenerek güvenli yürüyüş, koşu ve bisiklet yollarının yapılmasının yanı sıra voleybol, basketbol gibi spor alanlarının arttırılması,

• Site tipi yerleşim yerlerinde spor salonu, yürüyüş ve bisiklet yollarının yapılmasının ruhsat aşamasında teşvik edilmesi,

BEKLENTİLER• Yapılacak tüm düzenlemelerde engelli

vatandaşlarımız için öngörülen standartların olması, engelli vatandaşlarımızın da kaliteli bir hayat sürdürebilmesi için söz konusu hizmetlere öncelik verilmesi,

• Sağlıklı Kentler Birliği kriterleri değerlendirilerek ilgili Birliklere üye olunması

Sağlık kazanımları açısından önemli katkılarsağlayacaktır.

FİZİKSEL AKTİVİTE

Doğumdan itibaren yaşamın vazgeçilmez bir parçasıdır.

Düzenli bir fiziksel aktivite; sağlıklı büyüme, gelişim ve sağlığın her yaşta korunması için

gereklidir.

SEKTÖRLER ARASI İŞBİRLİĞİSağlık

Bakanlığı

Özel Sektör

Sağlık Bakanlığı

Sivil Toplum

Kuruluşları

Üniversiteler

Medya

Yerel Yönetimler

Kamu Kurum ve Kuruluşları

TEŞEKKÜR EDERİM