Truyện Kiều

Truyện KiềuBách khoa toàn thư mở Wikipedia

Đoạn Trường Tân Thanh斷斷斷斷Đoạn trường tân thanh.png

Bản "Đoạn trường tân thanh" (斷斷斷斷) in năm 1902 và "Kim Vân Kiều tân tập" (斷斷斷斷斷) khắc in năm 1906.Tác giả Nguyễn Du (1766–1820)Quốc gia Việt NamNgôn ngữ tiếng Việt(Chữ Nôm)Thể loại ThơKiểu sách Sách

Hai bản "Kim Vân Kiều tân truyện" (斷斷斷斷斷), bìa bên trái là "Liễu Văn đường tàng bản" (斷斷斷斷斷) in năm 1871, bên phải là "Bảo Hoa các tàng bản" (斷斷斷斷斷)in năm 1879Truyện Kiều (chữ Nôm: 斷斷), tên gốc là Đoạn trường tân thanh(chữ Hán: 斷斷斷斷), là truyện thơ chữ Nôm theo thể lục bát của Nguyễn Du,dựa theo tiểu thuyết " Kim Vân Kiều truyện"

1

(斷斷斷斷) của Thanh Tâm Tài Nhân (斷斷斷斷), TrungQuốc[1]

Mục lục [ẩn] 1 Hoàn cảnh ra đời2 Các nhân vật trong Truyện Kiều3 Lược truyện3.1 Tác giả nêu luận đề3.2 Tả hai chị em3.3 Kiều thăm mộ Đạm Tiên3.4 Kiều gặp Kim Trọng3.5 Kiều bán mình chuộc cha4 Kiều rơi vào tay Mã giám sinh và Tú bà4.1 Kiều mắc lừa Sở Khanh4.2 Kiều gặp Thúc sinh4.3 Kiều và Hoạn thư4.4 Kiều gặp Từ Hải4.5 Kiều báo ân trả oán4.6 Kiều tự vẫn4.7 Kim Trọng đi tìm Kiều4.8 Đoàn tụ5 Tổng quát6 Tầm ảnh hưởng7 Liệt kê một số bản Truyện Kiều7.1 Tiếng Việt7.1.1 Bản chữ Nôm7.1.2 Bản chữ Quốc ngữ7.2 Ngoại ngữ8 Một số sách viết về Truyện Kiều9 Sách tham khảo chính

2

10 Chú thích11 Liên kết ngoàiHoàn cảnh ra đời[sửa | sửa mã nguồn]Có thuyết nói Nguyễn Du viết Truyện Kiều sau khi đi sứ Trung Quốc (1814-1820). Lại có thuyết nói ông viết trước đi đi sứ, có thể vào khoảng thời gian làm Cai bạ ở QuảngBình (1804-1809). Thuyết sau được nhiều người chấp nhận hơn [2]. Ngay sau khi ra đời, Truyện Kiều được nhiều nơi khắc in và lưu hành rộng rãi. Hai bản in xưa nhất hiệncòn là bản của Liễu Văn Đường (1871) và bảncủa Duy Minh Thị (1872), đều ở thời vua Tự Đức [2].

Các nhân vật trong Truyện Kiều[sửa |

Vương ông (斷斷, nghĩa là "ông họ Vương"): cha của Vương Thuý Kiều, Vương Thuý Vân và Vương Quan. Trong "Kim Vân Kiều truyện" hồimột nói ông tên là Vương Lưỡng Tùng (斷斷斷), biểu tự là Tử Trinh (斷斷) nhưng trong hôn thư (斷斷, văn ước kết hôn thời xưa) do VươngThuý Kiều viết ở hồi năm thì lại ghi ông tên là "Vương Chương" (斷斷). Nhà ông ở Bắc Kinh (斷斷).

3

Vương bà (斷斷, có nghĩa là "bà họ Vương", gọi theo họ của chồng): vợ của Vương ông. Hồi một của "Kim Vân Kiều truyện" nói bà họKinh (斷) nhưng trong hôn thư do Vương Thuý Kiều viết ở hồi năm lại ghi bà họ Hà (斷).

Thuý Kiều (斷斷): họ tên đây đủ là Vương ThuýKiều (斷斷斷). Trưởng nữ của Vương ông, Vương bà, chị cả của Vương Thuý Vân và Vương Quan. Khi Thuý Kiều làm nữ tì trong Hoạn phủ được Hoạn phu nhân đặt cho tên là Hoa Nô (斷斷). Khi Kiều vào ở trong Quan Âm các có đạo hiệu là Trạc Tuyền (斷斷). Theo "Kim Vân Kiều truyện" thì cái tên Trạc Tuyền là do Thúc sinh đặt cho Thuý Kiều theo yêu cầucủa Hoạn thư.

Thuý Vân (斷斷): Họ tên đầy đủ là Vương Thuý Vân (斷斷斷). Thứ nữ của Vương ông, Vương bà, em gái của Vương Thuý Kiều, chị hai của Vương Quan.

Vương Quan (王王): con trai út của Vương ông,Vương bà, em của Vương Thuý Vân và Vương Thuý Kiều.

Đạm Tiên (斷斷): Theo "Kim Vân Kiều truyện", Đạm Tiên có họ tên đây đủ là Lưu Đạm Tiên (斷斷斷).

4

Kim Trọng (斷斷): Theo "Kim Vân Kiều truyện",Kim Trọng có biểu tự là Thiên Lý (斷斷).

Thằng bán tơ (chữ Nôm: 斷斷斷)

Mã giám sinh (斷斷斷, nghĩa là "giám sinh họ Mã"): Theo "Kim Vân Kiều truyện", Mã giám sinh có họ tên đầy đủ là Mã Quy (斷斷).

Tú bà (斷斷, có nghĩa là "bà Tú"): Theo "Kim Vân Kiều truyện", Tú bà có họ tên đây đủ làMã Tú (斷斷).

Sở Khanh (斷斷)

Thúc sinh (斷斷, nghĩa là "thư sinh họ Thúc"): Còn được gọi là "chàng Thúc" (斷斷), "Thúc sinh viên" (斷斷斷, nghĩa là "sinh viênhọ Thúc"), "Thúc lang" (斷斷, nghĩa là "chàngThúc"). Trong "Truyện Kiều" chỉ được gọi bằng họ, không nói tên là gì. Theo "Kim VânKiều truyện" Thúc sinh có họ tên đầy đủ là "Thúc Thủ" (斷斷), biểu tự là Kỳ Tâm (斷斷).

Hoạn thư (斷斷, có nghĩa là "chị Hoạn"): vợ của Thúc sinh. Trong "Kim Vân Kiều truyện" Hoạn thư được gọi là "Hoạn tiểu thư" (斷斷斷, nghĩa là "tiểu thư họ Hoạn) hoặc "Hoạn thị"(斷斷, nghĩa là "họ Hoạn"). "Kim Vân Kiều

5

truyện" và "Truyện Kiều" đều không nói nhânvật tên là gì.

Hoạn phu nhân (斷斷斷): mẹ của Hoạn thư.

Thúc ông (斷斷, nghĩa là "ông họ Thúc"): cha của Thúc sinh

Khuyển (斷): Theo "Kim Vân Kiều truyện", Khuyển có họ tên đầy đủ là Hoạn Khuyển (斷斷).Ưng (斷): Theo "Kim Vân Kiều truyện", Ưng cótên đầy đủ là Hoạn Ưng (斷斷).

Giác Duyên (斷斷): ni cô Quan Âm các (斷斷斷)

Bạc bà (斷斷, nghĩa là "bà họ Bạc")

Bạc Hạnh (斷斷)

Từ Hải (斷斷)

Hồ Tôn Hiến (斷斷斷): Tên người này theo âm Hán Việt tiêu chuẩn hiện đại thì phải đọc là "Hồ Tông Hiến".

Lược truyện[sửa | Lưu ý: Phần sau đây có thể cho bạn biết trước nội dung của tác phẩm.

Tác giả nêu luận đề[sửa | 6

Nguyễn Du đem thuyết "tài mệnh tương đố" (tài và mệnh ghét nhau) làm luận đề cuốn truyện.

Chữ Nôm:王 王 斷王 王 斷王 斷 王 斷 斷 斷斷 斷王斷斷斷斷斷斷 斷 王 體 斷 斷 斷 王斷斷斷斷斷斷，王 王 斷 斷 王 斷 斷 斷Chữ quốc ngữ:Trăm năm trong cõi người ta,Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhauTrải qua một cuộc bể dâu,Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.Lạ gì bỉ sắc tư phongTrời xanh quen thói má hồng đánh ghen.

Tả hai chị em[sửa |

Vào khoảng thời vua Minh Thế Tông (1522-1566), trong một gia đình viên ngoại (斷斷) họ Vương(斷) có ba người con là Thuý Kiều (斷斷) (trưởng nữ), Thuý Vân (斷斷) (thứ nữ) và Vương Quan (斷斷) (con trai út). Hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân thì "mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười", nhưng

7

"so bề tài sắc" thì Thúy Kiều lại hơn hẳn cô em.

斷斷王斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷王斷王王斷斷王

Đầu lòng hai ả tố nga,Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân.Mai cốt cách, tuyết tinh thần,Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười.

Kiều thăm mộ Đạm Tiên[sửa |

Trong một lần đi tảo mộ vào tiết Thanh minh, khi đi qua mộ Đạm Tiên (斷斷), một "nấmđất bên đàng", Kiều đã khóc thương và khôngkhỏi cảm thấy ái ngại cho một "kiếp hồng nhan" "nổi danh tài sắc một thì" mà giờ đây"hương khói vắng tanh". Vốn là một con người giàu tình cảm và tinh tế nên Kiều cũng đã liên cảm tới thân phận của mình và của những người phụ nữ nói chung:

王斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷 Đau đớn thay phận đàn bà

8

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.

Kiều gặp Kim Trọng[sửa |

Cũng trong ngày hôm đó, Kiều đã gặp Kim Trọng (斷斷), là một người "vốn nhà trâm anh", "đồng thân" với Vương Quan, từ lâu đã"trộm nhớ thầm yêu" nàng. Bên cạnh đó thì Kim Trọng cũng là người "vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa". Tuy chưa kịp nói với nhau một lời nhưng sau cuộc gặp gỡ này thì "tình trong như đã, mặt ngoài còn e". Tiếp sau lần gặp gỡ ấy là mối tương tư:

Người đâu gặp gỡ làm chi,Trăm năm biết có duyên gì hay không?

Kim Trọng vì tương tư Kiều nên đã quên hết cả thú vui hàng ngày, tìm cách chuyển đến ởgần nhà Kiều. Sau đó mấy tuần trăng thì KimKiều đã gặp nhau, Kiều đã nhận lời Kim Trọng và họ đã trao đổi món kỷ vật cho nhau. Nhiều lần Kim Trọng cũng muốn "vượt rào" nhưng Thuý Kiều là một người sắc sảo, cô đã thuyết phục được Kim Trọng:

Vội chi liễu ép hoa nài,Còn thân ắt lại đền bồi có khi!Thấy lời đoan chính dễ nghe,Chàng càng thêm nể thêm vì mười phân.

9

Kiều bán mình chuộc cha[sửa | Tai họa đã đột ngột ập đến Vương gia trong lúc người thiếu nữ còn đang thổn thức với mối tình đầu. Trong hoàn cảnh bi đát như vậy, Kiều đành phải đi đến quyết định bán mình để chuộc cha, nhưng nàng không quên lời hẹn ước "trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai" với Kim Trọng trước khi chàng vềLiêu Dương để chịu tang chú. Thuý Kiều đã nhờ cậy Thuý Vân thay mình trả lời hẹn ước với Kim Trọng:

Cậy em, em có chịu lời,Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

Trao duyên cho em xong, nàng cảm thấy xót thương cho thân phận của chính mình:

Phận sao phận bạc như vôiĐã đành nước chảy hoa trôi lỡ làngÔi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!

Do đau thương quá nên Thuý Kiều đã ngất đi trên tay người thân.

Kiều rơi vào tay Mã giám sinh và Tú bà[sửa |

10

Mã giám sinh (斷斷斷, nghĩa là "giám sinh họ Mã") vốn là "một đứa phong tình đã quen" cùng với Tú bà mở hàng "buôn phấn bán hương", chuyên đi mua gái ở các chốn về lầuxanh. Thấy Thuý Kiều như là một món hàng ngon, nhất quyết mua về, lấy tiếng là làm vợ nhưng sau khi "con ong đã tỏ đường đi lối về", Thuý Kiều đã bị Tú bà (斷斷, nghĩa là "bà Tú") bắt phải tiếp khách. Nàng nhất quyết không chịu, tự vẫn bằng dao nhưng không chết. Tú bà đành nhượng bộ cho nàng ra ở lầu Ngưng Bích (斷斷). Ở nơi này, nỗi nhớ người thân luôn luôn ấp ủ trong lòng đặc biệt là nỗi nhớ mối tình của nàng với Kim Trọng:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồngTin sương luống những rày trông mai chờBên trời góc bể bơ vơTấm son gột rửa bao giờ cho phai.

và nỗi nhớ thương cha mẹ của Kiều:

Xót người tựa cửa hôm maiQuạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ.Sân Lai cách mấy nắng mưaCó khi gốc tử đã vừa người ôm?

11

Và nỗi buồn của người thiếu nữ được thể hiện qua những câu thơ chất chứa đầy cảm xúc:

Buồn trông cửa bể chiều hômThuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa?Buồn trông ngọn nước mới saHoa trôi man mác biết là về đâu?Buồn trông nội cỏ rầu rầuChân mây mặt đất một màu xanh xanhBuồn trông gió cuốn mặt duềnhẦm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi…

Kiều mắc lừa Sở Khanh[sửa |

Sống một mình giữa không gian mênh mông xa vắng đó nên khi gặp Sở Khanh (斷斷), một gã có "hình dong chải chuốt, áo khăn dịu dàng"và cũng khá "văn vẻ", cô như người đang sắpchết đuối vớ được cọc mà không còn bình tĩnh nhận ra lời lường gạt sáo rỗng của Sở Khanh.

Than ôi! sắc nước hương trời,Tiếc cho đâu bỗng lạc loài đến đây?...

Kiều vội vàng tin Sở Khanh và cùng Sở Khanhtrốn thoát khỏi lầu Ngưng Bích. Cô nào ngờ mình đã rơi vào lưới do Tú bà giăng sẵn để giữ cô lại vĩnh viễn ở lầu xanh. Chưa kịp

12

cao chạy xa bay thì Tú bà đến và lúc này nàng mới rõ bản chất con người Sở Khanh:Bạc tình, nổi tiếng lầu xanh,Một tay chôn biết mấy cành phù dung!...

Bị tú bà đánh, nàng đành phải chịu quy phục, mặc cho thể xác "đến phong trần, cũng phong trần như ai" và cảm thấy xót xa cho chínhbản thân mình:

Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh,Giật mình, mình lại thương mình xót xa…

Kiều gặp Thúc sinh[sửa |

Thúc sinh (斷斷, nghĩa là "thư sinh họ Thúc")tuy đã có vợ là Hoạn thư (斷斷, nghĩa là "chịHoạn") nhưng cũng là người "mộ tiếng Kiều nhi" từ lâu. Thúc sinh trong tác phẩm này có lẽ là có diễn biến tình cảm, tâm tư mangtính của con người trong "đời thường" nhất,chứ không cách điệu nhiều như những nhân vật khác trong tác phẩm. Thế giới của Thúc sinh là thế giới của đam mê và là sứ giả phong lưu của tình dục. Chưa có một "đấng nam nhi" nào trong truyện Kiều có cách nhìnnâng tấm thân của Kiều lên tầm thẩm mỹ như Thúc Sinh

Rõ màu trong ngọc trắng ngà!13

Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên….

Do vậy Kiều đã ham sống và tự tin hơn về tương lai số phận của mình. Hai người vui vẻ bên nhau "ý hợp tâm đầu".

Khi hương sớm khi trà trưa,Bàn vây điểm nước đường tơ họa đàn...

Thúc sinh đã chuộc Thuý Kiều ra khỏi lầu xanh. Tuy nhiên, vì là gái lầu xanh Kiều đãkhông được Thúc ông (斷斷, nghĩa là "ông Thúc"), cha của Thúc sinh, thừa nhận. Thúc ông đã đưa Kiều lên quan xét xử:Phong lôi nổi trận bời bời,Nặng lòng e ấp tính bài phân chia.Quyết ngay biện bạch một bề,Dạy cho má phấn lại về lầu xanh!...

Kiều cam tâm chịu kiếp lẽ mọn để được hưởnghạnh phúc yên bình của gia đình, tuy không được trọn vẹn với Thúc Sinh. Không chịu quay về lầu xanh nên lại thêm một lần nữa Kiều gặp cảnh khốn khổ:

Dạy rằng: Cứ phép gia hình!Ba cây chập lại một cành mẫu đơn.Phận đành chi dám kêu oan,Đào hoen quẹn má liễu tan tác mày.Một sân lầm cát đã đầy,

14

Gương lờ nước thủy mai gầy vóc sương.

Thấy Thúc sinh đau khổ khi thấy Kiều vì mình mà gặp nạn, quan kia đã cho Kiều làm một bài thơ bày tỏ nỗi niềm. Đọc thơ của Kiều, vị quan khen ngợi rồi khuyên Thúc ôngnên rộng lượng chấp nhận Kiều lại cho đồ sính lễ cưới xin. Nhờ thế Kiều thoát kiếp thanh lâu nhưng chưa được bao lâu thì nàng lại mắc vạ với Hoạn Thư, vợ chính của Thúc Sinh.

Kiều và Hoạn thư[sửa |

Khi biết chuyện, cha mẹ Thúc sinh nổi giận đòi trả Kiều trở về chốn cũ, nhưng khi biếtThuý Kiều tài sắc vẹn toàn, có tài làm thơ,cha của Thúc sinh đã phải thốt lên:

Thương vì hạnh trọng vì tàiThúc ông thôi cũng dẹp lời phong ba

Kiều đã ở cùng Thúc sinh suốt một năm ròng và vẫn luôn khuyên Thúc sinh về thăm vợ cả Hoạn thư, họ vẫn chưa có con chung sau nhiều năm sống cùng nhau. Sau chuyến đi thăm và quay trở lại gặp Kiều, Thúc sinh không ngờ rằng Hoạn thư đã sai gia nhân đi tắt đường biển để bắt Thuý Kiều về tra hỏi.Thuý Kiều bị tưới thuốc mê bắt mang đi, còn

15

mọi người trong nhà lúc đó cứ ngỡ cô bị chết cháy sau trận hỏa hoạn. Kiều trở thànhthị tì nhà Hoạn thư với cái tên là Hoa Nô (斷斷). Lúc Thúc sinh về nhà, nhìn thấy Thuý Kiều bị bắt ra chào mình, "phách lạc hồn xiêu", chàng nhận ra rằng mình mắc lừa của vợ cả. Hoạn thư đã bắt Kiều phải hầu hạ, đánh đàn cho bữa tiệc của hai vợ chồng. Đánh đàn mà tâm trạng của Kiều đau đớn:

Bốn dây như khóc như thanKhiến người trong tiệc cũng tan nát lòngCũng trong một tiếng tơ đồngNgười ngoài cười nụ, người trong khóc thầmThế rồi, do thấy Kiều khóc nhiều, Hoạn thư bảo Thúc sinh tra khảo vì lý do gì. Thuý Kiều viết tờ khai nói rằng vì cha bị oan khiên, phải bán mình và bị lừa vào lầu xanh, sau đó có người chuộc ra làm vợ, rồi chồng đi vắng, nàng bị bắt đưa vào cửa nhà quan... rất tủi nhục, bây giờ chỉ mong đượcvào chùa tu cho thoát nợ trần. Đọc tờ khai xong, Hoạn thư đồng ý cho Hoa Nô vào Quan Âm các (斷斷斷) sau vườn để chép kinh. Thực ra, Hoạn thư đánh Kiều rất nhiều, Nguyễn Dumiêu tả về "đòn ghen" của Hoạn thư là "nhẹ như bấc, nặng như chì". Hoạn Thư đã ứng xử theo thường tình hiện hữu của dân gian, là "chút dạ đàn bà, ghen tuông thì cũng người ta thường tình!", "Chồng chung, chưa dễ ai

16

chiều cho ai". Hoạn Thư khéo léo phá vỡ dâytơ giữa Kiều và Thúc sinh, làm Kiều ra đi một cách tự nguyện. Kiều trốn khỏi Quan Âm các và đã gặp ni cô Giác Duyên (斷斷). Bà đã cho Kiều sang ở tạm nhà Bạc bà (斷斷, nghĩa là "bà họ Bạc"), một Phật tử thường hay luitới chùa. Ai ngờ "Bạc bà cùng với Tú bà đồng môn", Bạc bà đã khuyên Kiều lấy cháu mình là Bạc Hạnh (斷斷). Qua tay Bạc Hạnh, một lần nữa Kiều lại bị bán vào lầu xanh.

Kiều gặp Từ Hải[sửa | sửa mã nguồn]Ở lầu xanh, Kiều "ngậm đắng nuốt cay" sống cuộc sống ô nhục. Một ngày đẹp trời, có mộtngười khách ghé qua chơi, đó là Từ Hải (斷斷), một anh hùng lừng danh thời đó: "Râu hùm hàm én mày ngài, vai năm tấc rộng, thân mười thước cao", tài năng phi thường "đườngđường một đấng anh hào, côn quyền hơn sức lược thao gồm tài". Hai bên đã phải lòng nhau "Hai bên cùng liếc hai lòng cùng ưa" và Từ Hải chuộc Kiều về chốn lầu riêng. Sống với nhau được nửa năm, Từ Hải lại "động lòng bốn phương", muốn ra nơi biên thuỳ chinh chiến. Thuý Kiều muốn xin đi cùng nhưng Từ Hải không cho đi:

Nàng rằng:"phận gái chữ tòng"Chàng đi thiếp cũng một lòng xin đi"Từ rằng:"tâm phúc tương tri

17

Sao chưa thoát khỏi nữ nhi thường tình..."Trong lúc Từ Hải đi chinh chiến, nàng ở nhànhớ tới bố mẹ chắc đã "da mồi tóc sương", còn em Thuý Vân chắc đang "tay bồng tay mang" vui duyên với Kim Trọng. Từ Hải sau đó đã chiến thắng trở về, mang binh tướng tới đón Kiều làm lễ vu quy (斷斷).

Kiều báo ân trả oán[sửa | sửa mã nguồn]Lúc vui mừng cũng là lúc Thuý Kiều nghĩ đếnnhững ngày "hàn vi", nàng kể hết mọi chuyệncho Từ Hải và muốn có sự "ân đền oán trả". Những Bạc bà, Bạc Hạnh, Sở Khanh,... đều bịchịu gia hình, còn những vị sư đã giúp đỡ Kiều trong cơn hoạn nạn đều được thưởng. Riêng Hoạn thư nhờ khéo nói "Rằng tôi chút phận đàn bà. Ghen tuông thì cũng người ta thường tình" nên được tha. Sau đó Kiều có gặp sư Giác Duyên, được bà báo rằng năm nămnữa hai người sẽ gặp nhau vì Kiều còn phải trải qua nhiều lận đận chưa đoàn tụ ngay được với gia đình.

Kiều tự vẫn[sửa | sửa mã nguồn]Hồ Tôn Hiến bấy giờ là một quan tổng đốc của triều đình, mang nhiệm vụ đến khuyên giải Từ Hải đầu hàng và quy phục triều đình. Hồ Tôn Hiến đã bày mưu mua chuộc ThuýKiều, đánh vào ham muốn có một cuộc sống "an bình" của phụ nữ, nàng đã thật dạ tin

18

người và xiêu lòng nghe theo lời Hồ Tôn Hiến về thuyết phục Từ Hải ra hàng:

Trên vì nước dưới vì nhà,Một là đắc hiếu hai là đắc trung...Từ Hải đã phân vân:

Một tay gây dựng cơ đồBấy lâu bể Sở sông Ngô tung hoànhBó thân về với triều đìnhHàng thần lơ láo phận mình ra đâuÁo xiêm ràng buộc lấy nhauVào luồng ra cúi công hầu mà chiSao bằng riêng một biên thùySức này đã dễ làm gì được nhauChọc trời khuấy nước mặc dầuDọc ngang nào biết trên đầu có ai…Sau đó, Hồ Tôn Hiến đã thừa cơ bao vây, nhìn thấy Từ Hải, Thuý Kiều định lao tới đểtự vẫn nhưng chàng bị mắc mưu và đã "chết đứng giữa đàng". Thuý Kiều cảm thấy hối tiếc và dằn vặt bản thân:

Mặt nào trông thấy nhau đây?Thà liều sống thác một ngày với nhau!..Hồ Tôn Hiến đang đà thắng đã ép Kiều phải "thị yến dưới màn", Thuý Kiều đã khóc thương và xin được mang Từ Hải đi chôn cất.Hồ Tôn Hiến đã chấp nhận cho "cảo táng di hình bên sông". Biết nàng giỏi đàn, Hồ Tôn

19

Hiến bắt nàng phải chơi, Kiều đã thể hiện nỗi lòng mình qua tiếng đàn:

Một cung gió thảm mưa sầu,Bốn dây nhỏ máu năm đầu ngón tay!Ve ngâm vượn hót nào tày,Lọt tai Hồ cũng nhăn mày rơi châu…Sáng hôm sau, để tránh lời đàm tiếu về mình, Hồ Tôn Hiến đã gán ngay Kiều cho người thổ quan. Trên con thuyền, Kiều nhớ tới lời của Đạm Tiên xưa đã nói với mình trong mộng "Sông Tiền Đường sẽ hẹn hò về sau", nàng đã quyết định nhảy xuống sông tựvẫn.

Kim Trọng đi tìm Kiều[sửa | sửa mã nguồn]Về phần Kim Trọng, sau khi hộ tang chú xong, quay trở lại thì biết tin gia đình Kiều gặp nạn, Kiều đã bán mình chuộc cha. Kim Trọng đau xót:

斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷Vật mình vẫy gió tuôn mưa,Dầm dề giọt ngọc thẫn thờ hồn mai.Đau đòi đoạn ngất đòi thôi,Tỉnh ra lại khóc, khóc rồi lại mê.

20

Mọi người trong nhà khuyên can hết lẽ, chàng nghe theo lời dặn của Kiều và đón chamẹ Kiều cùng Thuý Vân sang nhà chăm lo phụng dưỡng, đồng thời vẫn đưa tin tìm kiếmnàng khắp nơi. Tuy "sâu duyên mới" nhưng chàng lại "càng dào tình xưa". Vương Quan và Kim Trọng sau đó đều đỗ đạt và làm quan.Sau nhiều ngày tháng tìm kiếm thì hai ngườimới dò la được thông tin của Thuý Kiều là đã trầm mình dưới sông Tiền Đường (斷斷). Ra đến sông, mọi người gặp sư Giác Duyên ở đó,được biết là Thuý Kiều đã được bà cứu mang về cưu mang. Sau đó, mọi người được dẫn về gặp lại nàng Kiều, "mừng mừng tủi tủi".

Đoàn tụ[sửa | sửa mã nguồn]Sau mười lăm năm lưu lạc, Thuý Kiều đã trở về đoàn viên với gia đình. Nhưng nàng chínhlà người sợ việc đoàn viên hơn ai cả. Trongviệc tái ngộ này, Thuý Vân chính là người đầu tiên đã lên tiếng vun vào cho chị. Nhưng trong đêm gặp lại ấy, Thuý Kiều đã tâm sự với Kim Trọng:

斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷Thân tàn gạn đục khơi trongLà nhờ quân tử khác lòng người ta…Nàng ghi nhận tấm lòng của Kim Trọng nhưng tự thấy mình không còn xứng đáng với chàng

21

nữa.Tuy rằng ngoài mặt hai người đã đồng ý nhưng hai người đã thầm nói sẽ trở thành bạn "chẳng trong chăn gối, cũng ngoài cầm thơ".

Nguyễn Du đã gửi gắm toàn bộ thế giới quan của mình về xã hội phong kiến lúc đó qua các câu thơ nhận xét về cuộc đời lưu lạc của Thuý Kiều:

斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷斷Ngẫm hay muôn sự tại trờiTrời kia đã bắt làm người có thân.Bắt phong trần phải phong trầnCho thanh cao mới được phần thanh cao.Hết phần cho biết trước nội dung.Tổng quát[sửa | sửa mã nguồn]Hai thái độ cực đoan về Truyện Kiều đã xảy ra kể từ khi tác phẩm ra đời, đó là "say mêvà tôn sùng truyện đến cực độ và mạ lỵ chửibới cũng hết điều". Dưới con mắt của một sốngười như Ngô Đức Kế, Huỳnh Thúc Kháng...thì Truyện Kiều chỉ là một dâm thư.Huỳnh Thúc Kháng viết: "Nói cho đúng ra Truyện Kiều chỉ là một dâm thư, rõ ràng không có ích gì mà có hại. Ở xã hội ta từ có kẻ tán dương Truyện Kiều truyền bá học

22

Kiều đến nay, đã biết bao lớp thanh niên say mê sóng sắc, chìm nổi bể tình, dứt cả nền nếp gia đình, trật tự xã hội mà theo mốt đam mê của mình…"[3]

Tựu chung, "về phương diện văn chương thì ai củng công nhận Truyện Kiều là hay, nhưngvề đường luân lý, theo các cụ là một quyển không nên cho đàn bà con gái xem" [4]. Bởi vậy trong dân gian đã có câu:

Đàn ông chớ kể Phan TrầnĐàn bà chớ kể Thúy Vân Thúy Kiều.Ngày nay, việc phân tích và đánh giá về nhiều góc cạnh của Truyện Kiều có nhiều và về phương diện luân lý, việc đánh giá đã không còn khe khắt như trước. Và theo PGS. Nguyễn Thạch Giang, thì mặt ưu và mặt khuyết của tác phẩm, có thể đúc kết khái quát lại như sau:

... Truyện Kiều đã phản ảnh sinh động xã hội thời đại của tác giả, khi mà chế độ phong kiến đang suy thói đã bộc lộ đầy đủ tính chất mục nát, vô nhân, và các tầng lớpnhân dân đã bị dồn đến bước đường cùng...Khi viết, tuy có dựa vào Kim Vân Kiều truyện, nhưng với kỳ công tái tạo, Truyện Kiều của nhà thơ đã trở thành viên ngọc vô giá của thể loại truyện thơ nói

23

riêng và của nền văn học dân tộc Việt nói chung.Cảm hứng hiện thực của tác phẩm được kết tinh vào nhân vật trung tâm Thúy Kiều tài sắc và đa nạn. Xây dựng hình tượng Thúy Kiều và nhiều nhân vật bất hạnh khác trong tác phẩm, tác giả một mặt đã thể hiện lòng thương vô hạn đối với các nạn nhân; đồng thời đã tố cáo, lên án và phản kháng mạnh mẽ mọi thế lực bạo tàn chà đạp lên thân phận con người, nhất là người Phụ nữ. Điều đó đã đưa tinh thần nhân đạo của thời đại lên đỉnh cao mới, chấp cánh cho tác giả tạonên một giấc mơ hào hứng, cao cả nhuốm màu sắc lãng mạn. Đó là giấc mơ Từ Hải. Nhân vật này xuất hiện như một vị cứu tinh, giảithoát cho cả cái xã hội đau khổ, bế tắc...Về hình thức nghệ thuật, ở đây hội tụ sự thành công của điệu thơ lục bát, của nghệ thuật ngôn ngữ, của các biện pháp tu từ, v.v...Dù tác phẩm còn bị hạn chế bởi tư tưởng định mệnh, nhưng nhìn chung Truyện Kiều vẫn là di sản quý báu của nền văn học Việt Nam...[5].Tầm ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Tranh miêu tả cảnh chị em Thúy Kiều gặp KimTrọng trong ngày Tết Thanh minh của họa sĩ Lê Chánh, treo trong dinh Độc Lập cũ

24

Hàng trăm năm qua, Truyện Kiều vẫn luôn tồntại trong đời sống của dân tộc Việt. Từ đó,lẩy Kiều, trò Kiều, vịnh Kiều, tranh Kiều, bói Kiều... đã phát sinh trong cộng đồng người Việt. Bên cạnh đó, một số nhân vật trong truyện cũng trở thành nhân vật điển hình, như:

Sở Khanh: chỉ những người đàn ông phụ tình.Tú bà: chỉ những người dùng phụ nữ để mại dâm, và thu lợi về mình.Hoạn thư: chỉ những người phụ nữ có máu ghen thái quá, v.v....Ngoài ra, Truyện Kiều còn là đề tài cho cácloại hình khác, như âm nhạc, hội họa, sân khấu, điện ảnh, thư pháp vân vân. Hiện nay,Truyện Kiều đang được giảng dạy trong môn Ngữ văn lớp 9 của Việt Nam.

Liệt kê một số bản Truyện Kiều[sửa | sửa mãnguồn]Trong các bản in dưới đây, ở một số câu chữcó ít nhiều dị bản.

"Truyện Kiều" bản Chiêm Vân Thị (斷斷斷) với tựa "Thuý Kiều truyện tường chú" (斷斷斷斷斷). Chữ "chiêm" 斷 ở đây bị viết ngược, hình

25

bàng "kiến" 斷 viết trước thanh bàng "chiêm"斷, tự hình rất giống chữ "thiếp" 斷Tiếng Việt[sửa | sửa mã nguồn]Bản chữ Nôm[sửa | sửa mã nguồn]Kim Vân Kiều tân truyện: Kim Ngọc lâu tàng bản, Tự Đức thứ 25 (1872).Kim Vân Kiều tân truyện: Thịnh Mĩ đường tàng bản, Tự Đức thứ 32 (1879).Kim Vân Kiều tân truyện: Quan Văn đường tàng bản, Tự Đức thứ 32 (1879).Kim Vân Kiều tân truyện: Văn Nguyên đường tàng bản, Tự Đức thứ 32 (1879).Kim Vân Kiều tân truyện: Bảo Hoa các tàng bản, Tự Đức thứ 32 (1879)Thúy Kiều Truyện tường chú: Chiêm Vân Thị chú đính, Thành Thái (1905?)...

Bản chữ Quốc ngữ[sửa | sửa mã nguồn]Poème Kim Vân Kiều truyện: do Trương Vĩnh Ký phiên âm, in ở Sài Gòn năm 1875.Kim Vân Kiều tân truyện: do Abel des Michels phiên âm, chú thích và dịch sang tiếng Pháp có kèm theo bản nôm gồm ba tập in ở Paris, 1884 - 1885.Kim Vân Kiều tân truyện: do Edmond Nordemann phiên âm, in ở Hà Nội năm 1897.Đoạn trường tân thanh: của Kiều Oánh Mậu chú thích, khắc in ở Hà Nội năm 1902.

26

Kim Vân Kiều tân tập: do nhóm Thời hiền thitự khắc in năm 1906.Kim Vân Kiều quảng tập truyện: Liễu Văn Đường tàng bản, (1914).Kim Vân Kiều tân truyện: Phúc Văn đường tàng bản, (1918).Kim Vân Kiều tân tập: Thời hiền thi tự, Quảng Thịnh đường tàng bản, (1922).Kim Vân Kiều: Quan Văn đường tàng bản, (1923)...

Ngoại ngữ[sửa | sửa mã nguồn]Kim Vân Kiều, bản tiếng Nhật, Aoi Komatsu, Tokyo, 1949.Kim Vân Kiều, bản tiếng Trung Quốc, Hoàng Dật Cầu, Bắc Kinh, 1959.Kiều, bản tiếng Tiệp, Gustav Franck, Praha,1957Kim Vân Kiều, bản tiếng Pháp, Xuân Việt, Xuân Phúc, Paris, 1961.Kim Vân Kiều, bản tiếng Anh, Lê Xuân Thuỷ, Sài Gòn, 1963.Das Mädchen Kiêu, bản tiếng Đức, in năm 1964.Kiều, bản tiếng Pháp, Nguyễn Khắc Viện, Hà Nội, 1965.Kim och Kieu, bản tiếng Thuỵ Điển, Magnus Hedlund, Claes Hylinger, Lars Lindvall, Stockholm, 1969.

27

The tale of Kieu, bản tiếng Anh, Huỳnh SanhThông, New York, 1973.Kim Vân Kiều tân truyện, bản tiếng Nhật, Takeuchi Yonosuke, Tokyo, 1985Histoire de Kieu, bản tiếng Pháp, Lê Cao Phan, Hà Nội, 1994.Kiều, bản tiếng Anh, Michael Councell, LuânĐônKim Wen Kieov, bản tiếng Ba Lan, Vacsava, (?).Một số sách viết về Truyện Kiều[sửa | sửa mã nguồn]Đào Duy Anh. Từ điển Truyện Kiều. Hà Nội: Nxb Khoa học xã hội, 1974.Phan Ngọc. Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du trong truyện Kiều, 1985.Đào Thái Tôn. Văn bản Truyện Kiều - Nghiên cứu và thảo luận. Nxb Hội nhà văn, 2001.Nhiều tác giả. Truyện Kiều - Tác phẩm và dưluận. Nxb Văn học, 2002.Nguyễn Quảng Tuân. Chữ nghĩa Truyện Kiều. Nxb Văn học, 2004.Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Thả một bè lau - Truyện Kiều dưới cái nhìn thiền quán. Nxb Lá Bối....

Wikisource tiếng Việt có toàn văn tác phẩmvề:Truyện Kiều bản chữ Nôm

28

Wikisource tiếng Việt có toàn văn tác phẩmvề:Truyện Kiều bản chữ quốc ngữSách tham khảo chính[sửa | sửa mã nguồn]Dương Quảng Hàm, Việt Nam văn học sử yếu. Trung tâm học liệu xuất bản, Sài Gòn, 1968.Nguyễn Lộc, mục từ “Truyện Kiều” in trong Từ điển văn học (bộ mới). Nhà xuất bản Thế giới, 2004.Nguyễn Thạch Giang, Văn học thế kỷ 18. Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 2004.Thanh Lãng, Bảng lược đồ văn học Việt Nam (quyển thượng). Nhà xuất bản Trình bày, SàiGòn, 1967.Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]^ Theo Dương Quảng Hàm, tr. 379.^ a ă Căn cứ theo GS. Nguyễn Lộc, tr. 1844.^ Dẫn lại theo Thanh Lãng, tr. 764.^ Ý kiến của GS. Dương Quảng Hàm, tr. 381.^ Văn học thế kỷ 18, tr. 182.Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn][1] Nguyễn Cẩm Xuyên, “Từ Ghi Chép Về VươngThúy Kiều Trong Minh Sứ Đến Truyện Kiều CủaNguyễn Du”, tạp chí Kiến Thức Ngày Nay số 750, ngày 10.6.2011.[2] Nguyễn Cẩm Xuyên, Nguyễn Du không dịch “Kim Vân Kiều Truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân ra tiếng Việt, tạp chí Kiến Thức Ngày Nay số 762, ngày 10/ 10/ 2011.

29

[3] Nguyễn Cẩm Xuyên, “Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ”, tạp chí Kiến Thức Ngày Nay số 747, ngày 10/5/2011[4] Nguyễn Thúy Hồng, “Từ ngữ Việt và từ ngữ Hán Việt trong ngôn ngữ nghệ thuật truyện Kiều”, Đại học Sư phạm Hà Nội I, 1995[5] Vũ Thị Tuyết, “Vấn đề truyện Kiều qua các thời kỳ lịch sử (Từ khi tác phẩm ra đờiđến nay)”, 1996.[6] Jang Soo Bae, “So sánh truyện Kiều và truyện Xuân Hương của Triều Tiên”, 2000.Truyện Kiều: 5 kỷ lục thế giới và 7 kỷ lục Việt Nam kỳ 1, kỳ 2 và kỳ cuốiBài giảng phân tích Truyện Kiều của Nguyễn Du tại Trường Đại học Cần Thơ[liên kết hỏng]Kỷ lục thư pháp Truyện Kiều dài nhất Việt Nam200 năm nghiên cứu và bàn luận Truyện Kiều trên báo Nhân dânPhiên bản Truyện Kiều mới ở Thanh Hoá trên Thanh niên Online [liên kết hỏng]Bản dịch mới của truyện Kiều (Vladislav Zhukov)Kim Vân Kiều - Thơ: Nguyễn Du - Nhạc: QuáchVĩnh Thiện (77 bài hát nguyên văn thơ Truyện Kiều)Truyện Kiều OnlineTranh nàng Kiều - Báo Ảnh Việt Nam

30

[ẩn] x t sNguyễn DuTác phẩm chínhTruyện Kiều · Thanh Hiên thi tập · Nam trung tạp ngâm · Bắc hành tạp lụcCác thi phẩm tiêu biểuVăn chiêu hồn · Điếu La Thành ca giả · Độc Tiểu Thanh ký · Long thành cầm giả ca · Thái Bình mại ca giả · Trở binh hành · Sởkiến hànhDanh nhân văn hóa · Nhà thơ · Nhà vănHình tượng sơ khai Bài viết chủ đề văn học này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bàiđược hoàn chỉnh hơn.Thể loại: Sơ khai văn họcTruyện KiềuTư liệuvăn học Việt NamTruyện thơ Việt NamTác phẩmNômVăn học Việt NamTrình đơn chuyển hướngMở tài khoảnĐăng nhậpBài viếtThảo luậnĐọcSửa đổiSửa mã nguồnXem lịch sử

Trang ChínhNội dung chọn lọcTin tứcBài viết ngẫu nhiênThay đổi gần đâyQuyên gópTương tácHướng dẫn

31

Giới thiệu WikipediaCộng đồngThảo luận chungGiúp sử dụngGõ tiếng ViệtCông cụIn/xuất raNgôn ngữ khácČeštinaEnglishEsperantoFrançais斷斷斷Nederlands斷斷斷Norsk bokmål斷斷斷斷Sửa liên kếtTrang này được sửa đổi lần cuối lúc 15:34, ngày 18 tháng 3 năm 2014.Văn bản được phát hành theo Giấy phép Creative Commons Ghi công/Chia sẻ tương tự;có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Xem Điềukhoản Sử dụng để biết thêm chi tiết.Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của Wikimedia Foundation, Inc., một tổ chức philợi nhuận.Quy định quyền riêng tưGiới thiệu WikipediaLời phủ nhậnNhà phát triểnPhiên

32

bản di độngWikimedia Foundation Powered by MediaWiki

33