Araştırma ve Bilimsel Yöntem Levent AKGÜN Suat ÇELİK İçerik • Bilim ve İşlevi • Bilimsel Araştırma • Araştırma Tipleri • Bilimin Önemli Kavramları • Eğitim Araştırmaları ve Önemi EBE Z Eği'mde Araş/rma Yöntemleri 2 Bilim ve İşlevi • Bilim ? – Nesnel sağlamlığı olan bilgi bütünü – Neden sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi – İnsanoğlunun biriktirdiği, sistematik bilgi • Bilimin temel işlevi? – anlama, – açıklama ve – kontrol EBE Z Eği'mde Araş/rma Yöntemleri 3 Bilim yaratıcılık gerektiren bir sosyal etkinliktir! EBE Z Eği'mde Araş/rma Yöntemleri 4 Bilim DK sözlüğünde bilim şöyle tanımlanıyor: •Bilim: "Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi.Bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır (Albert Einstein) ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
8
Embed
ştırma ve İ Bilimsel Yöntem - Eğitimde Araştırma Yöntemleri · ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI Bilim, doğal dünyayla ilgili soruları cevaplamak üzere bilimsel araştırma
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
�������!
�!
Araştırma ve #Bilimsel Yöntem!
Levent AKGÜN Suat ÇELİK
∂!
İçerik!
• Bilim ve İşlevi • Bilimsel Araştırma • Araştırma Tipleri • Bilimin Önemli Kavramları • Eğitim Araştırmaları ve Önemi
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#2!
∂!
Bilim ve İşlevi!
• Bilim ? – Nesnel sağlamlığı olan bilgi bütünü – Neden sonuç ilişkilerinin ifade edildiği sistematik bilgiler birikimi – İnsanoğlunun biriktirdiği, sistematik bilgi
• Bilimin temel işlevi? – anlama, – açıklama ve – kontrol
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#3!
∂!
Bilim yaratıcılık gerektiren bir sosyal etkinliktir!!
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#4!
Bilim
DK sözlüğünde bilim şöyle tanımlanıyor: • Bilim: "Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi.�
Bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileri (algılar) ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır (Albert Einstein)
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
�������!
�!
Bilim, gözlem ve gözleme dayalı uslama (akıl yürütme) yoluyla önce dünyaya ilişkin olguları, sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabasıdır (Russell).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim, doğal dünyayla ilgili soruları cevaplamak üzere bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak herkesin irdelemesine açık geçerli ve güvenilir genellemeler ve açıklamalar ortaya koyma etkinliğidir (William F. McComas).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim, olgu dünyası ile kuram arasında gidip gelen bir açıklama ve tahmin yöntemidir (Cemal Yıldırım).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim, doğayı, özellikle doğaya ilişkin kuram ya da beklentilerimizi sürekli sınma etkinliğidir (Cemal Yıldırım).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim, sağlam ve güvenilir bilgidir (Aydın Sayılı).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim örgün bilgiler bütünüdür (Yaygın bir tanım)!
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
�������!
�!
Bilim, insan deneyim ve yaşantısını betimleme, yaratma ve anlama yöntemidir (R. B. Lindsay).
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Bilim, üzerinde herkesin birleşebileceği yargıları konu alan bir çalışmadır (N. Campbell)
ÇEŞİTLİ BİLİM TANIMLARI
Uzun yaşamımda öğrendiğim bir şey var: gerçeklikle kıyaslandığında tüm bilimimiz ilkel ve çocukça kalmaktadır, buna rağmen sahip olduğumuz en değerli şey de bilimdir (Albert Einstein).
BİLİMLE İLGİLİ BAZI GÖRÜŞLER
Sıradan bir kimsenin yeni bulunan bir hormonu ya da everene ilişkin en son kuramı bilmesi o kadar gerekli değildir. Onun için ve hepimiz için asıl gerekli olan bilimin amaç ve yönteminin mümkün olan açıklıkla anlamaktır. Bu anlayışı sağlama, yalnız üniversitelerimize değil, her düzeydeki okullarımıza düşen bir görevdir (George Sarton).
BİLİMLE İLGİLİ BAZI GÖRÜŞLER
Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir (Atatürk).
BİLİMLE İLGİLİ BAZI GÖRÜŞLER
Bilimin amacı, insanda doğal olarak var olan bilmek arzusunu doyurmaktır (Aristo)
BİLİMLE İLGİLİ BAZI GÖRÜŞLER
�������!
�!
Bilimsel buluşta şans ya da tesadüfün rolü buna hazır bir kafa için vardır (Pateur).
BİLİMLE İLGİLİ BAZI GÖRÜŞLER
Çağdaş bilimin dört önemli niteliği bulunmaktadır:
Çeşitlilik: İlgilendiği konular çeşitlidir Süreklilik: Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir
zaman durmaz Yenilik: Bilime yeni bilgiler eklenir
Ayıklanma: Yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi
konulur.
BİLİMİN SINIFLANDIRILMASI
BİLİM
FORMAL BİLİM İNFORMAL BİLİM (OLGUSAL)
MANTIK MATEMATİK DOĞAL BİLİMLER
FİZİK
KÜLTÜR BİLİMLERİ
SOSYOLOJİ
KİMYA SOSYAL PSİKOLOJİ
BİYOLOJİ
PSİKOLOJİ
DÜŞÜNCE TARİHİ
∂!
Araştırma Nedir?-1!• Sistematik inceleme, soruşturmadır (Hitchcock &Hughes)
• Sistematik bir şekilde soru/lar sorma, sistematik inceleme yöntemidir (Bell).
• Veri toplama ve bu verileri analiz etme sürecidir (Hitchcock and Hughes)
• Arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma sürecidir (Cebeci)
• Bilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının
kontrol edilmesi için harcanan çabadır (Aslantürk) EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#
23!
∂!
Araştırma Nedir?-2!• Amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, gruplandırılması,
analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma sürecidir (Kaptan)
• Bilimsel çözümleme yönteminin formal, sistemli ve dikkatli bir biçimde uygulanmasıdır (Kaptan)
• Karşılaşılan bir güçlüğün giderilmesi için bilimsel yöntemin uygulanması ya da planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenişi (analiz), yorumlanarak sonucun raporlaştırılması ile problemlere güvenilir çözümler arama sürecidir (Karasar)
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#24!
�������!
�!
∂!
Araştırma Nedir?-Özet!
Bilimsel Araştırma
Sistematik inceleme
Veri toplama ve analiz etme
Sonuçlara göre yargılara varma ve bulguları kullanılabilir hale getirme sürecidir.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#25!
∂!
Bilimsel Araştırma Süreci!
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#26!
Genel bir problem belirleme
Literatür taraması
Sonuçlar çıkarma ve raporlaştırma
Ayrıntılı tarama
Kısa ön tarama sonra yayma
Araştırma problemi, sorusu, ve hipotez
belirleme
Veri toplama
Verileri Analiz etme
Bulguları yorumlama
İstatistik tabloları Diyagramlar
Teori (kuram) oluşturma
Araştırma desenine ve yönteme karar verme
∂!
Bilimsel Araştırmanın Temel İlkeleri Nelerdir?!• Bilimsel yöntemlerle incelenebilecek önemli sorular sorar,
• Konuyla ilgili teoriler ve mevcut kavramsal yapıyla ilişki kurar,
• Araştırma sorularını cevaplayabilmek için uygun yöntemleri kullanır,
• Tutarlı, mantıklı, ve derinlemesine akıl yürütme sağlar,
• Alandaki diğer çalışmalarla karşılaştırma, genelleme veya tekrarlar sunar,
• Araştırma sonuçları diğer araştırmacıların görüş ve eleştirilerine açılır.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#27!
∂!
Araştırma Tipleri!
• Temel (Basic) Araştırmalar:
– Bazen pür olarak da adlandırılırlar.
– Bu araştırmalarda amaç anlama, açıklama ve tahmin etmektir.
– Bu araştırmaların etkileri uzun zamanda dolaylı yollarla ortaya çıkar.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#28!
∂!
Araştırma Tipleri!
• Uygulamalı (Applied) Araştırmalar:
– Tıbbi araştırmalar, mühendislik, sosyal çalışmalar ve eğitim uygulamaları bilimsel bilgileri kullanırlar ama kendileri bilim değillerdir.
– – Bu araştırmalar da genellenebilir bilgi üretmeye yöneliktirler.
– Eğitim araştırmaları daha çok deneysel bilgiler ve yapılar üretme peşindedir.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#29!
∂!
Araştırma Tipleri!
• Değerlendirme (Evaluation) Araştırmaları:
– Bu araştırmalar özel alana yönelik bir uygulamanın o alanın şartları içinde değerini ölçmeye yöneliktirler.
– Bu yüzden sonuçları genellenebilir değildir.
– Eylem araştırmaları bu tip araştırmalardır.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#30!
�������!
�!
∂!
Araştırma Tipleri ve İşlevleri!
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#31!
Temel Uygulamalı Değerlendirme
Araştırmanın Konusu
Fen, davranış ve sosyal bilimler
Tıp, mühendislik ve eğitim bilimleri
1. Özel alanlardaki uygulamalar
Araştırmanın Amacı
1. Teorileri, kanunları ve temel ilkeleri test etmek
1. Çalışılan alanda teorilerin kullanılışlıklarını test etmek
1. Özel uygulamaların iç amaca ulaşıp ulaşmadığını değerlendirmek
2. Olaylar arasındaki deneysel ilişkileri ortaya çıkarmak ve genellemeler yapmak
2. Verilen bir alan içinde ilişkileri belirlemek ve analitik genellemeler yapmak
2. Özel uygulamaların değerini (önemini) değerlendirmek
∂!
Araştırma Tipleri ve İşlevleri!
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#32!
Temel Uygulamalı Değerlendirme
Araştırmanın Genellene-
bilirliği Soyut, genel Genel, bir alana
özgü
Somut, Özel bir alan uygulamasına özgü
Belli bir merkezde
özel uygulama
Araştırmanın Uygulanabi-
lirliği
1. Temel kanun ve ilkelere yeni bilimsel bilgiler ekler 2. Gelecek araştırma ve metotları geliştirir.
1. Verilen alanla ilgili araştırmalara bilgi ekler 2.Verilen alanla ilgili araştırmaları geliştirir.
1. Özel uygulamaların araştırmaya dayalı bilgi ekler 2. Özel bir uygulama alanına araştırma ve yöntem bilgisi ekler 3. Karar vermede yardımcı olur
∂!
Bilimin Önemli Kavramları!• Olgu • Terim • Tanım • Kavram • Bilimsel Teori • Bilimsel Yasa • Bilimsel Hipotez • Bilimin Doğasıyla İlgili Kavram Yanılgıları
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#33!
∂!
Olgu?!
Olgu ve Özellikleri • Olgu genel olarak, evrende yer
alan, doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen nesne, durum veya olaylar olarak nitelendirilebilir.
Olguların; ! Genel geçerlilik, ! Süreklilik, ! Doğrudan ya da dolaylı olarak
gözlenebilirlik ! Tekrarlanabilirlik
özellikleri bulunmaktadır.
Olgu Örnekleri
! Suyun kaynaması ! Metallerin elektrik iletmesi ! Elmasın sert olması ! İnsanların öğrenmesi
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#34!
∂!
Kavram?!
• O l g u l a r ı n z i h n i m i z d e k i imajıdır.
• İnsan zihninde anlamlanan olay, obje, ve olguların değişebilen ortak özelliklerini temsil eden formudur.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#35!
∂!
Terim & Tanım?!
Terim • Belirli bir alana has olan
sözcüklere denir. • Yani terimler belirli bir
alanın dilini oluşturur.
Tanım • Bilinmeyen, yabancılık
çekilen bir kavramın aşina olunan, bilinen kavramlarla açıklanmasıdır.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#36!
�������!
�!
∂!
Bilimsel Teori (Kuram)-1!
Teori • Bilimsel yöntemin en önemli
kavramı olan teori, doğal dünyanın olgularını, olgular arası ilişkilerini, yasalarını açıklayan, yasaları, çıkarsamaları ve test edilmiş hipotezleri içeren iyi yapılandırılmış kavramsal yapılardır.
Teori Örnekleri " Moleküler kinetik teori " Atom teorileri " Öğrenme teorileri " Asit-baz teorileri " Belirsizlik teorisi " Hareketli kıtalar teorisi " Motivasyon teorileri
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#37!
∂!
Bilimsel Teori (Kuram)-2!• Bilimsel teoriler, gündelik hayatta boş veya safsata anlamında
kullanılan teori anlamında kullanılmamalıdır.
– Bilimsel teoriler hiçbir zaman ispatlanamaz ancak mevcut kanıtlara dayalı olarak yapılan açıklamalar arasında en mantıklı olanıdır.
– Bilimsel teorilerin, açıklama, tahmin ve kontrol olmak üzere üç önemli bileşeni vardır.
– İyi bir teori; gözlemleri iyi açıklama, henüz gözlenmemiş olayları tahmin etme, sınanmaya açık olma ve yeni bilgiler elde edildikçe gerektiğinde düzeltilebilme gibi özelliklere sahip olmalıdır.
– Teoriler sayesinde birbiriyle ilişkisiz gibi görünen bir takım olaylar arasındaki ilişkilerin varlığı tespit edilir.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#38!
∂!
Ernest Rutherford (1871-1937)
∂!
Bilimsel Yasa?-1!
Bilimsel Yasa • Yasa, olgusal içerikli genellemelerdir.
• Bilimsel yasalar, belirtilen şartlar altındaki olgular arası ilişkilerin özlü ifadeleridir.
“Sabit sıcaklıkta, sabit miktardaki gazın
hacmi, basıncı ile ters orantılıdır.” Boyle-Mariotte yasası
• Yasalar, teorilerden farklı olarak açıklamadan daha çok ilişkileri belirtme işlevine sahiptir.
• Örneğin gazlara ait yasalarda basınç, hacim, sıcaklık ve tanecik sayısı niceliklerinin birbirleri ile ilişkileri ifade edilirken, gazların kinetik teorisinde bu ilişkilerin nasıl oluştuğunun açıklamaları yer alır.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#41!
∂!
Hipotez?!
• Hipotezler, yapılan gözlemleri açıklamaya yönelik sınanmak üzere ileri sürülen, sınırları iyi çizilmiş doğrulanmaya veya yanlışlanmaya açık önermelerdir.
• Bilimsel araştırmalarda hipotezler araştırılacak konuyu veya çözülecek problemi sınırlandırarak bilimin seçici olma işlevini yerine getirirler.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#42!
�������!
!
∂!
Hipotez Örnekleri!
“Şekerin sudaki çözünme hızı artan sıcaklıkla artar.”
“Dünya güneşin etrafında döner” Kopernik’in hipotezi
“Öğrencilerin kümeler konusundaki başarıları açısından İşbirlikçi öğrenme yöntemi etkili bir yöntemdir”
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#43!
∂!
Hipotez, teori ve yasa arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur!!!
Teori
Yasa
Hipotez
# Teoriler yasalara dönüşmeyip, yanlışlanamadıkları sürece, teori olarak, yasalar da yasa olarak kalırlar.
# Gazların kinetik teorisinin gaz yasalarından çok sonra ortaya konmuş olması da bu durumu desteklemektedir.
∂!
Bilimin doğası ile ilgili yaygın kavram yanılgıları!• Bilimsel bilgiler değişmez kesin bilgilerdir.
• Bilim insanları tamamen objektiftirler.
• Bilimsel hipotezler, teorilere onlarda yeterince doğrulandıklarında yasalara dönüşürler.
• Bilimde evrensel olarak kabul edilen tekbir bilimsel yöntem vardır.
• Bilim olguların sistematik olarak gözlenmesi işleminden ibarettir.
• Bilim bütün sorularımıza cevap bulabilir.
• Bilimde sosyal ve kültürel değerlerin bir etkisi yoktur.
• Bilim tamamen birikimsel olarak ilerler.
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#45!
∂!
Neden Eğitim Araştırması?!• Eğitim sürecini anlayabilme ve doğru kararlar alma ihtiyacı
• Eğitimle ilgili olmayan karar mekanizmalarının (ör. Yasa yapıcılar ve mahkemeler) eğitimde değişiklik yapılması gerektiği yönündeki telkinleri
• Sivil toplum ve eğitimle ilgili örgütlerin araştırma ve geliştirmeye katkıda bulunmaya başlamaları
• Mevcut araştırmaların yeniden irdelenmesi
• Eğitim araştırmalarına kolaylıkla ulaşılabilmesi • • Profesyonel olarak araştırmacı olmamalarına rağmen çok sayıda eğitimcinin
sorunların çözümüne yönelik araştırma yapmaya başlamaları
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#46!
∂!
Eğitim Araştırmalarında Bilgi Üretme Süreci!
EBE#Z#Eği'mde#Araş/rma#Yöntemleri#47!
Süreç Basamakları Eğitim
Uygulamaları
Önceki Araştırmalar
Metodolojik Yenilikler
Araştırma Problemi
1 Deneysel Çalışma
2 Tekrarlı
Çalışmalar
3 Araştırmaları Sentezleme
4
Adaptasyon ve Değerlendirme 5
Gelişen Toplumun Eğitim Sorunlarına Ancak Bilimsel Yaklaşımlarla Çözümler Bulunabilir.