TÜRKİYE’ DE ÇOCUK SAĞLIĞI - Ege

28.12.2020

1

TÜRKİYE’ DE ÇOCUK SAĞLIĞI

THE CURRENT CHILD HEALTH IN TURKEY

Arş. Gör. Dr. Emine Serap SARICANEge Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Ebelik Bölümü

Research Assistant Dr. Ege University Faculty Of Health Sciences

Deparment Of Midwifery

Uluslararası 2. Ebelik SempozyumuInternational 2nd Midwifery Symposium

cv

• Research Assistant in MidwiferyDepartment in Ege University since2008

• I am working about Newborn andChild Health, Skin-to-skin contactand kangaroo care


28.12.2020

2

Sunum PlanıPresentation Plan

• Çocuk Sağlığının Önemi

• Çocuk Sağlığını Korumaya YönelikPolitikalar

• Çocuk Sağlığında Sağlık GöstergeleriDünyada Çocuk Sağlığının Durumu

• Türkiye’ de Çocuk Nüfus

• Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri

• Türkiye’ de Çocuk Sağlığına Yönelik Programlar

• Importance of Child Health

• Policies to Protect Child Health

• Health Indicators in Child Health (WHO /UNICEF)

• Status Of Children's Health In The World

• Turkey's Child Population

• Turkey's Children's Health Indicators

• Programs for Child Health in Turkey


Çocuk Sağlığının ÖnemiImportance of Child Health

• Ülkelerin gelişmişlik düzeyinigösteren birçok demografikgösterge arasında çocukluk çağıölüm hızları en önemli olanlardır.

• Among the many demographicindicators that show thedevelopment level of countries,childhood mortality rates are themost important.


28.12.2020

3


• Bu göstergelerden özellikle bebekölüm hızları, ekonomik vesosyokültürel kalkınma düzeyi vebunun sağlığa yansımasınıgöstermektedir.

• Among these indicators,especially infant mortality ratesshow the level of economic andsociocultural development andits reflection on health.

Uluslararası 2. Ebelik Sempozyumu International 2nd Midwifery Symposium


• Çocuklar, hastalıklar, yetersizbeslenme ve şiddete karşı ensavunmasız grup.

• Dünyada 15.000 çocuk önlenebilirnedenlerden ötürü hayatınıkaybediyor!

• Her 15 saniyede bir çocukbeslenemediği için ölüyor.

• Children are the most vulnerablegroup to diseases, malnutrition andviolence.

• 15,000 children die from preventablecauses around the world!

• Every 15 seconds a child diesbecause of not being fed.


https://www.unicefturk.org/

28.12.2020

4


• Her gün 800'den fazla çocuk,güvensiz su, sanitasyon ya da hijyenyetersizliklerine bağlı önlenebilirhastalıklar yüzünden ölüyor.

• AIDS bugün hala 10-19 yaşgrubundan ölümlerde ikinci ölümnedeni!

• İlköğretim çağındaki 61 milyon çocukokula gitmiyor

• More than 800 children die everyday from preventable diseases dueto insecure water, sanitation or poorhygiene.

• AIDS is still the second cause ofdeath in the 10-19 age group today!

• 61 million primary school-agechildren are out of school


https://www.unicefturk.org/

Çocuk Sağlığını Korumaya Yönelik PolitikalarPolicies to Protect Child Health

• İnsan Hakları Evrensel Bildirisi(1948) 25. Madde

• Çocuk Hakları Bildirgesi

• Birleşmiş Milletler Çocuk HaklarıSözleşmesi

• Universal Declaration of HumanRights (1948) Article 25

• Declaration of the Rights of theChild

• United Nations Convention onthe Rights of the Child


28.12.2020

5


• Yenidoğan Hakları Deklarasyonu

• Milenyum Kalkınma Hedefleri

• Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri

• Newborn Rights Declaration

• Millennium Development Goals

• Sustainable Development Goals



• 2030’a kadar, tüm ülkelerde yenidoğan ölümoranının 1.000 canlı doğumda en azından 12’ye

• 5 yaş altı çocuk ölüm oranının da 1.000 canlıdoğumda en azından 25’e düşürülmesiamacıyla, yenidoğan ve 5 yaş altı çocuklarınönlenebilir ölümlerinin sonlandırılması

Beş yaş altındaki çocukların aşırı zayıflıkları vebüyümesini engelleyen nedenlere ilişkin uluslararasıdüzeyde kabul edilmiş 2025 yılı hedefleriningerçekleşmesi de dahil olmak üzere 2030’a kadar, hertürlü yetersiz beslenme şekillerinin bitirilmesi vegençlik çağındaki kızların, hamile ve emziren kadınlarınve yaşlıların beslenme ihtiyaçlarının ele alınması

• By 2030, end preventable deaths ofnewborns and children under 5 years of age,with all countries aiming to reduce neonatalmortality to at least as low as 12 per 1,000live births and under-5 mortality to at leastas low as 25 per 1,000 live births.

By 2030, end all forms of malnutrition, includingachieving, by 2025, the internationally agreedtargets on stunting and wasting in childrenunder 5 years of age, and address thenutritional needs of adolescent girls, pregnantand lactating women and older persons.


28.12.2020

6

Çocuk Sağlığında Sağlık Göstergeleri (DSÖ/UNICEF)Health Indicators in Child Health (WHO / UNICEF)

• 5 yaş altı çocuk ölüm hızı

• Bebek ölüm hızı

• Yenidoğan bebek ölüm hızı• Bağışıklama oranı

• 5 yaş altı ölüm hızı Kır/kent, gelirgrubu, eğitim düzeyi

• Ulusal gelirden sağlığa ayrılanpay

• Bütçeden sağlığa ayrılan pay

• Under 5 mortality rate

• Infant mortality rate

• Newborn infant mortality rate• Immunization rate

• Under 5 mortality rate Rural /urban, income group, educationlevel

• Share allocated to health fromnational income

• Share allocated for health in thebudget


Dünyada Çocuk Sağlığının DurumuStatus Of Children's Health In The World

• Küresel beş yaş altı ölüm oranı1990'da binde 93’ ten 2019yılında binde 38'e, neonatalölüm oranı ise binde 37’den,binde 17’ye düşüş göstermiştir.

• Yalnızca 2019 yılında 7,4 milyonçocuk, ergen ve gencinçoğunlukla önlenebilir veyatedavi edilebilir nedenlerdendolayı ölümü gerçekleşmiştir.

• The global under-five mortalityrate fell to 38 (36, 41) deaths per1,000 live births in 2019 from 93 in1990, the neonatal mortality ratefell to 17 (17, 19) deaths per 1,000live births from 37 (36, 38) in 1990

• In 2019 alone, 7.4 million children,adolescents and youth diedmostly of preventable ortreatable causes.


Levels & Trends in Child Mortality, Report 2020

28.12.2020

7


• 2018'de 121 ülke, 1000 canlı doğumda25 veya daha az ölüm olanSürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SDG)hedefinin altında beş yaşın altındabir ölüm oranına ulaşmış durumda

• In 2019, 122 countries had alreadyachieved an under-five mortalityrate below the SustainableDevelopment Goal (SDG) target of25 or fewer deaths per 1,000 livebirths.





• 2030 yılına kadar tüm ülkeler SKHçocuk hayatta kalma hedeflerineulaşırsa, yarısından fazlası Sahra altıAfrika’da olmak üzere 5 yaşınaltındaki 11 milyon hayat kurtarılacak.

• If all countries reach the SDG childsurvival targets by 2030, 11 millionlives under age 5 will be saved—more than half of them in sub-Saharan Africa

Uluslararası 2. Ebelik Sempozyumu International 2nd> Midwifery Symposium


28.12.2020

8




Ülkemizde Çocuk SağlığıChild Health in Our Country

• Ülkemiz, nüfusu artan ülkelerarasındadır ve genç nüfusyapısına sahiptir.

• Anne ve çocuk nüfusu toplamnüfusun yarısını oluşturmaktadır.

• En fazla sağlık problemi anne veçocuk yaş grubundayaşanmaktadır.

• Our country is among thecountries with increasingpopulation and has a youngpopulation structure.

• Mother and child populationmake up half of the totalpopulation.

• Most health problems areexperienced in the mother andchild age group.


28.12.2020

9

Ülkemizde Çocuk SağlığıChild Health in Our Country

• Ülkemizde anne ve çocuk sağlığıalanındaki politikalar Sağlık Bakanlığıtarafından geliştirilmektedir.

• Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenenpolitikaların yerel düzeydedenetiminden İl Sağlık Müdürlüğüsorumludur.

• Politikalar doğrultusunda sağlıkhizmeti sunumu aile sağlığı merkezleri,toplum sağlığı merkezleri, kamu veözel yataklı tedavi kurumlarındagerçekleşmektedir.

• In our country, policies in the field ofmaternal and child health aredeveloped by the Ministry of Health.

• The Provincial Directorate of Health isresponsible for the local inspection ofthe policies determined by the Ministryof Health.

• In line with the policies, health servicedelivery takes place in family healthcenters, community health centers,public and private inpatient treatmentinstitutions.


Türkiye’ de Çocuk NüfusTurkey's Child Population

• 2019 yıl sonu itibarıyla, Türkiye nüfusu 83milyon 154 bin

• 22 milyon 876 bin 798’i çocuk

• Çocuk nüfus oranı % 27,5

• By the end of 2019, Turkey's population of 83million 154 thousand.

• 22 million 876 thousand 798 of them arechildren.

• Child population rate is 27.5%.


28.12.2020

10


Türkiye’de Çocuk Nüfus Oranı 2014-2019

Child Population Ratio in Turkey, 2014-2019


0-17 age 0-4 age

• Ülkemizde çocuk nüfus oranı % 27,5’ tir.

• 0-4 yaş çocukların oranı 2014’te %8.1 iken,2019’da %7,63’e düşmüştür.

• Child population rate in our country is27.5%.

• While the proportion of children aged 0-4was 8.1% in 2014, it decreased to 7.63% in2019.

TÜİK,2019


Türkiye’ de İllere Göre Çocuk Nüfus Yoğunluğu

Turkey's Child Population Density by Province


• Çocuk nüfus oranının en yüksek olduğuil Şanlıurfa

• Çocuk nüfus oranının en düşük olduğuil Tunceli

• The province with the highest rate ofchild population, Şanlıurfa

• The top province with the lowest rateof child population isTunceli

TÜİK,2019

28.12.2020

11

Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri- Ölüm OranlarıTurkey's Children's Health Indicators-Death Rates

Beş yaş altı ölüm hızı 2018yılında binde 11,3 iken 2019yılında 11,2’ ye düşmüştür.2023 yılında binde 6’ yadüşmesi hedeflenmektedir.


Under five mortality rate was11.3 per thousand in 2018 anddecreased to 11.2 in 2019. It isaimed to decrease to 6 perthousand in 2023.

Beş Yaş Altı Ölüm Hızı

Under-five Mortality Rate

TÜİK,2019



• Bebek ölüm hızı 2018yılında binde 9,3 iken 2019yılında binde 9,1’edüşmüştür.

• Infant mortality rate fellfrom 9.3 per thousand in2018 to 9.1 per thousandin 2019.

Bebek Ölüm Hızı

Infant Death Rate

TÜİK,2019

28.12.2020

12



• Bir ayını tamamlayamadan ölenbebeklerin oranı %63,6'tür.

• Ölen bebeklerin 2019 yılında %12,3'ününilk gün, %29,6'sının 1-6 günlükken,%21,7'sinin ise 7-29 günlükken yaşamınıyitirdiği görülmüştür

• The rate of babies who die beforecompleting one month is 63.6%.

• It was observed that 12.3% of theinfants who died died in the first day of2019, 29.6% when they were 1-6 daysold, and 21.7% died when they were 7-29days old.

Günlük ve Aylık Bebek Ölüm Oranı

Daily and Monthly Infant Mortality Rate

TÜİK,2019

Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri- Ölüm Nedenleri Turkey's Children's Health Indicators-Causes of Death


Ölüm nedenleri arasında ilksıradan prematürite yeralmaktadır.

Among the causes of death,prematurity is ranked first.

Beş Yaş Altı Çocuk Ölüm Nedenleri

Causes of Child Under Five Death

Türkiye Sağlık Raporu,2020

32%

29%

10%

6%

4%4%

2%

13%

Prematürite

Konjenital Anomali

Doğum Travması

Maternal Nedenler

Alt Solunum YoluEnfeksiyonu

Yaralanma

Sepsis

Diğer Nedenler

28.12.2020

13

Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri- BeslenmeTurkey's Children's Health Indicators-Nutrition

Yaşa Göre Emzirilme Pratikleri

Breastfeeding Practices by Age


• İlk altı ay sadece anne sütü ilebeslenme oranı %41

• Sadece anne sütü ile beslenme oranı4-5 ayda %14’ e düşmekte

• The rate of exclusive breastfeeding inthe first six months is 41%.

• The rate of feeding only breast milkdecreases to 14% in 4-5 months.

TNSA,2018



Emzirme Durumuna İlişkin Bebek ve Küçük ÇocukBeslenme Durumu

Infant and Young Child Nutrition Status RegardingBreastfeeding.

• 2 yaşın altındaki çocukların yarısındanfazlası (%53) yaşa uygun beslenmektedir.

• 2 yaşa kadar emzirme oranı %14’ tür.

• More than half (53%) of children under theage of 2 are fed age-appropriate.

• Up to 2 years of age, the breastfeedingrate is 14%.

TNSA,2018

28.12.2020

14



Çocuklarda Beslenme DurumununDeğişimi

Change of Nutritional Status in Children

• 2008 yılından bu yana bodur çocukoranında düşüş gözlenmektedir

• Son beş yılda fazla kilolu çocuk oranı%11’den %8 ‘ e düşmüştür.

• Since 2008, there has been adecrease in the rate of stuntedchildren.

• In the last five years, the rate ofoverweight children has decreasedfrom 11% to 8%.

TNSA,2018

Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri- AşılamaTurkey's Children's Health Indicators-Vaccination


Çocukluk Dönemi Aşılama Oranı

Childhood Immunization Rate

• Türkiye’ de tam aşılı çocuk oranı%67’dir.

• In Turkey, the proportion of children fullyimmunized is 67%.

TNSA,2018

28.12.2020

15

Türkiye’ de Çocuk Sağlığı Göstergeleri- AşılamaTurkey's Children's Health Indicators-Vaccination


Çocukluk Aşılarındaki Değişimler

Changes in Childhood Immunizations

• 2013 yılında aşılama oranı %74’ ten2018 yılında %67’ ye düşmesinin nedeniaşı takviminde yapılan değişikliktir.

• The reason for the decrease invaccination rate from 74% in 2013 to67% in 2018 is the change in thevaccination schedule.

TNSA,2018

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Bazında Türkiye’ de Çocuk Sağlığının DurumuSome of Sustainable Development Goals in Turkey Situation of Children's Health


TNSA,2018

28.12.2020

16

Türkiye’ de Çocuk Sağlığına Yönelik ProgramlarPrograms for Child Health in Turkey

Bağışıklama ve Hastalık KontrolüProgramları

Genişletilmiş Bağışıklama Programı

• Polio Eradikasyon Programı

• Kızamık Eliminasyon Programı

• Maternal ve Neonatal TetanozEliminasyon Programı

• Türkiye Viral Hepatit Önleme veKontrol Programı (2018-2023)(Hepatit B Kontrol Programı)

Immunization and Disease ControlPrograms

Expanded Immunization Program

• Polio Eradication Program

• Measles Elimination Program

• Maternal and Neonatal TetanusElimination Program

• Turkey Viral Hepatitis Prevention andControl Program (2018-2023)(Hepatitis B Control Program)




Bağışıklama ve Hastalık KontrolüProgramları

• İshalli Hastalıkların Kontrolü Programı

• Akut Solunum Yolları EnfeksiyonlarınınKontrolü Programı

• Diarrheal Disease Control Program

• Acute Respiratory Infections ControlProgram


Immunization and Disease ControlPrograms


28.12.2020

17


İzleme Programları

• Doğum Bildirim Sistemi

• Bebek Ölümleri İzleme Sistemi

• Birth Notification System

• Infant Mortality MonitoringSystem


Monitoring Programs


Sağlığın Geliştirilmesi Programları

• Okulda Sağlığın Korunması veGeliştirilmesi Programı

• Çocuk Güvenliğinin SağlanmasıProgramı

• Bebek Çocuk Ergen İzlemleri

• Koruyucu Ağız ve Diş SağlığıProgramı

• Çocuğun Psikososyal GelişiminiDestekleme Programı

Health Promotion Programs

• Health Protection and PromotionProgram at School

• Child Safety Program

• Baby Child Adolescent Monitoring

• Preventive Oral and Dental HealthProgram

• Child's Psychosocial DevelopmentSupport Program




28.12.2020

18

Beslenme Desteği Programları

• Tamamlayıcı Beslenme Programı

• Demir Gibi Türkiye Programı

• D Vitamini Eksikliği Önleme veKontrol Programı

• Anne Sütünün Teşviki ve BebekDostu Sağlık Kuruluşları Programı

• İyot Yetersizliği Hastalıkları veTuzun İyotlanması Programı

Nutritional Support Programs

• Complementary Nutrition Program

• Iron-Like Turkey Program

• Vitamin D Deficiency Prevention andControl Program

• Promotion of Breast Milk and Baby-Friendly Healthcare OrganizationsProgram

• Iodine Deficiency Diseases and Salt Iodization Program




Tarama Programları

• Yenidoğan Metabolik ve EndokrinHastalık Tarama Programı (NTP)

• Yenidoğan İşitme TaramasıProgramı

• Okul Çağı Çocuklarda İşitmeTaraması Programı

• Yenidoğan Görme Taraması

Scan Programs

• Neonatal Metabolic andEndocrine Disease ScreeningProgram (NTP)

• Newborn Hearing ScreeningProgram

• Hearing Screening Program forSchool-Age Children

• Newborn Vision Screening



28.12.2020

19

Tarama Programları

• Okul Öncesi Çocuklarda GörmeTaraması Programı

• Okul Çağı Çocuklarda GörmeTaraması Programı

• Gelişimsel Kalça DisplazisiTarama Programı

• Hemoglobinopati KontrolProgramı

Scan Programs

• Vision Screening Program forPreschool Children

• Vision Screening Program forSchool-Age Children

• Developmental Hip DysplasiaScreening Program

• Hemoglobinopathy ControlProgram




Eğitim Programları

• Yenidoğan CanlandırmaProgramı

• Temel Yenidoğan Bakımı Eğitimi

• Yenidoğan Yoğun BakımGüncelleme Eğitimi

• Çocuk Acil Tıp ve Çocuk YoğunBakımı Temel EğitimleriProgramları

Training Programs

• Newborn Resuscitation Program

• Basic Newborn Care Training

• Neonatal Intensive Care UpdateTraining

• Pediatric Emergency Medicineand Pediatric Intensive CareBasic Training Programs




28.12.2020

20



Birinci Basamakta Bebek, ÇocukErgen İzlemleri (SB Bebek veÇocuk İzlem Protokolleri,2018)

Infants and Child AdolescentsFollow-up in Primary Care (MoHInfant and Child Follow-upProtocols, 2018)

(SB Bebek ve Çocuk İzlem Protokolleri,2018)


T.C. Sağlık Bakanlığı Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi (2020)

T.R. Ministry of Health National Childhood Vaccination Schedule (2020)


28.12.2020

21

Türkiye’ de Çocuk Sağlığına Yönelik RehberlerGuides for Child Health in Turkey


Sonuç Olarak Ülkemizde;As a result, In Our Country;

• Çocuk nüfus oranı total nüfusundörtte birini oluşturmaktadır.

• Beş yaş altı ölüm hızı ve bebekölü hızı açısından Sürdürülebilirkalkınma hedeflerine ulaşılmışdurumdadır.

• İlk altı ay sadece anne sütü ilebeslenme oranında artışgözlenmektedir.

• The child population rateconstitutes one quarter of thetotal population.

• Sustainable development goalshave been achieved in terms ofunder-five mortality rate andinfant mortality rate.

• In the first six months, there is anincrease in the rate ofbreastfeeding only.


28.12.2020

22

Sonuç OlarakAs a result

• Toplumların sağlıklı olması,doğum öncesi dönemdenbaşlayarak erişkinliğe ulaşıncayakadar çocukların her türlüzarardan korunması ve annelerenitelikli bir doğum hizmeti, doğumsonrasında koruyucu vedestekleyici hizmetlerin verilmesiile sağlanabilir.

• Health of societies can beensured by protecting childrenfrom all kinds of harm startingfrom prenatal period until theyreach adulthood, and providinga qualified birth service tomothers and providing protectiveand supportive services afterbirth.


Bozkurt ve Erdim,2019

Sonuç OlarakAs a result

• Tüm yaşamları boyunca anne veçocukların biyolojik, bilişsel,duygusal ve sosyal olarak sağlıkbakım gereksinimleri bütüncülyaklaşım ile ele alınmalı ve ailebütünlüğünü desteklemelidir.(Bozkurt ve Erdim,2019)

• Bu noktada kanıtlar, kaliteli vesürekli ebelik bakım hizmetlerininanne ve bebek ölümlerininönlenmesinde "hayati" bir roloynadığını göstermektedir.(WHO,2016)

• The biological, cognitive,emotional and social health careneeds of mothers and childrenthroughout their lives should beaddressed with a holisticapproach and support familyintegrity. (Bozkurt ve Erdim,2019)

• Evidence at this point shows thatquality and continuous midwiferycare plays a "vital" role inpreventing maternal and infantmortality. (WHO,2016)


28.12.2020

23


TÜRKİYE’ DE ÇOCUK SAĞLIĞI - Ege

Documents