Türkçe ve Edebiyat Dersleri - incihoca.com°KİNCİ-YENİ-SONRASI-TOPLUMCU-ŞİİR.pdf · Anı: Darağacında Üç Fidan, Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit NİHAT BEHRAM (1946

İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR

Türkçe ve Edebiyat Dersleri

İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR (1960 – 1980)

1960’tan sonra toplumcu şairler, ‘’İkinci Yeni’’ anlayışını eleştirmişler; ‘’toplumcu gerçekçi’’ anlayışı benimsemişlerdir.

Ataol Behramoğlu ve İsmet Özel’in 1970 ve 1971 yıllarında çıkardıkları ‘’Halkın Dostları’’ dergisi bu şiir anlayışının ortaya konmasında etkili olmuştur.

Şiirlerini ‘’Yeni Gerçek’’, ‘’And’’, ‘’Halkın Dostları’’, ‘’Militan’’ gibi dergilerde yayımlamışlardır.

Sosyal ve güncel politikayı konu edinmişler, halkın ve işçi sınıfının sorunlarını politik bir bakışla ortaya koymaya çalışan şiirler yazmışlardır.

ÖZELLİKLERİ

✓ İkinci Yeni şiirindeki soyut ve imgeci anlayışa karşı çıkmışlardır.

✓ ‘’Marksizm’’ ve ‘’sosyalizm’’ fikir akımları benimsenmiştir.

✓ Şiirlerde genellikle ‘’güncel’’ konular işlenmiş, toplumsal temalara ağırlık verilmiştir.

✓ Umut, direnme, yarınlara olan inanç, isyan gibi temalarını işlediler.

✓ Slogana dayalı bir üslup benimsenmiştir.

✓ Yeni teknik biçim ve anlayışlarıyla dili zenginleştirmişlerdir.

✓ Serbest şiir anlayışını devam ettirmişlerdir.

✓ Bazı şairlerde geleneksel söyleyişten yararlanma gayreti göze çarpar.

✓ Farklı ve yeni imgeler kullanmışlardır.

✓ Dil ve söyleyişte aşırılıktan kaçınılmış, uzak çağrışımlara yer verilmek istenmemiş, anlatımda açıklık benimsenmiştir.

✓ Şairleri, kendilerini toplumun sözcüsü olarak görmüştür.

✓ Biçimden çok içeriğe önem vererek estetik kaygıdan çok düşünsel bakış açısıyla yaklaşmışlardır.

İSMET ÖZEL (1944 - ...)

➢ İlk şiirlerinde İkinci Yeni etkisiyle imgeli ve kapalı anlatıma sahip şiirler yazmıştır.

➢ Ataol Behramoğlu ile birlikte çıkardıkları ‘’Halkın Dostları’’ dergisi devresince toplumcu sanat anlayışını ve Marksist bir dünya görüşünü benimsemiştir.

➢ ‘’Diriliş’’ dergisinde yayımlanan ‘’Amentü’’ şiiriyle İslami dünya ve sanat görüşünü benimsemiştir.

➢ Sert üsluba, atılgan ses tonuna, taşkın duyarlılığa sahiptir.

➢ İkinci Yeni şiirinden toplumcu şiire ve İslami düşünce görüşüne yönelirken radikal imge yapısını ve söylem biçimini değiştirmeden kendine özgü bir şiir geliştirmiştir

➢ Yabancılaşma, başkaldırı, anlaşılmazlık, dağınıklık şiirlerinin karakteristik özelliğidir.

ESERLERİ

• Şiir:Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Cinayetler Kitabı, Celladıma Gülümserken Bir Yusuf Masalı,Erbain / Kırk Yılın Şiirleri

• Düzyazı:

Şiir Okuma Kılavuzu, Taşları Yemek Yasak, Üç Mesele, Zor Zamanda Konuşmak, Bakanlar ve Görenler, Faydasız Yazılar, İrtica Elden Gidiyor, Surat Asmak Hakkımız, Tehdit Değil Teklif, Waldo Sen Neden Burada Değilsin, Henry Sen Neden Buradasın, Sorulunca Söylenen, Cuma Mektupları, Tahrir Vazifeleri, Neyi Kaybettiğini Hatırla, Ve’l-Asr, Bilinç Bile İlginç, Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar, Tavşanın Randevusu, Kırk Hadis, Kalın Türk, Çenebazlık

➢ İlk şiirlerinde Atilla İlhan ve İkinci Yeni’nin etkisiyle kapalı, imgeci ve yergici şiirler yazmıştır.

➢ 1960’tan sonra daha çok eleştirel ve toplumsal gerçekçi bir anlayışa yönelerek Nazım Hikmet çizgisinde şiirler yazmıştır.

➢ İkinci Yeni şairlerini, sosyal mücadeleden kaçındıkları, kavgalı şiir yazmadıkları için eleştirmiştir.

➢ 1965’te yayımladığı ‘’Bir Gün Mutlaka’’ adlı şiiri, onun toplumsal gerçekçi yönünü yansıtan beyanname niteliği taşır.

➢ Yaşananları ve yaşadıklarını şiirlerine yansıtmıştır.

➢ Şiirlerini başkaldırı, aşk ve doğa olmak üzere üç ana tema etrafında geliştirmiştir.

➢ Siyasi, ideolojik ve toplumcu kimliğine rağmen lirik ve estetik bir üslubu vardır.

ATAOL BEHRAMOĞLU (1942 - ...)

➢ İsmet Özel’le birlikte ‘’Halkın Dostları’’, kardeşi Nihat Behram ile birlikte ‘’Militan’’ dergilerini çıkarmıştır.

➢ 1981’de Afrika Yazarlar Birliği Lotus Edebiyat Ödülü almıştır.

ESERLERİ

Şiir:

Bir Ermeni General, Bir Gün Mutlaka, Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri, Ne Yağmur Ne Şiirler,

Kuşatma, Mustafa Suphi Destanı, Dörtlükler, İyi Bir Yurttaş Aranıyor, Eski Nisan, Türkiye Üzgün Yurdum,

Güzel Yurdum, Kızıma Mektuplar, Bebeklerin Ulusu Yok, Sevgilimsin, Aşk İki Kişiliktir, Yaşadıklarımdan

Öğrendiğim Bir Şey Var

Anı:Aziz Nesin’li Fotoğraflar

Düzyazı:Yaşayan Bir Şiir, Şiirin Dili-Anadil, Mekanik Gözyaşları, Nazım’a Bir Güz Çelengi, Kardeş Türküleri

Gezi:Başka Gökler Altında

Oyun:Lozan

Mektup:Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar

Antoloji:Büyük Türk Şiiri Antolojisi

➢ Adı Hikmet Süreyya Kanıpak’tır.

➢ İkinci Yeni anlayışına yakın şiirlerle şairliğe adım atmıştır.

➢ İçinde nükteler barındıran ve kısa cümlelerle oluşturulmuş şiirler kaleme almıştır.

➢ 1960 sonrası toplumcu şiirin temsilcilerinden biri olarak tanınmıştır.

➢ 1966 sonrası halk şiiri geleneğinden beslenen yeni bir şiir dili kurmanın yollarını aramıştır.

SÜREYYA BERRE (1943 - ...)

Şiir: Gün Ola, Savrulan, Hayat ile Şiir, Ufkun Dışında, Şiir Çalışmaları, Sen Basmasın, Ruhumun, Kalfa, Seçme şiirler, Nâgiba, Seni Seviyorum

Çocuk Kitabı: İlkokullar İçin Matematik, Çocukça, Eksik Alfabe

➢ Şiir yaşamına İkinci Yeni etkisi ile başlamış, daha sonraları toplumcu eğilime yönelmiştir.

➢ İlk şiiri İzmir’de Ege Ekspres gazetesinde yayımlanmıştır.

➢ Devinim, Gösteri, Sanat Olayı, Soyut, Papirüs gibi çok çeşitli dergilerde şiirler yayımlamıştır.

➢ Şiirlerini halk dilinden ve klasik şiirden gelen unsurlarla zenginleştirmiştir.

➢ Çarşıların, işçi kızların, pazar yerlerinin, çay evlerinin dünyasını yansıtan şair olarak tanınmıştır.

REFİK DURBAŞ (1944 - ...)

ESERLERİ:

Şiir:

Kuş Tufanı, Hücremde Ayışığı, Çırak Aranıyor, İkinci Baskı, Çaylar Şirketten, Denizler Sincabı, Kırmızı Kanatlı Kartal, Nereye Uçar Gökyüzü, Siyah Bir Acıda, Bir Umuttan Bir Sevinçten, Yeni Bir Defter, Meçhul Bir Aşk, Adresi Uçurum, Geçti mi Geçen Günler, Menzil, Kimse Hatırlamıyor, İki Sevda Arasında Kara Sevda, Tilki Tilki Saat Kaç, Düşler Şairi, İstanbul Hatırası

Deneme:

Yazılmaz Bir İstanbul, Yasemin ve Martı

Röportaj:

Ahmet Arif Anlatıyor: Kalbim Dinamit Kuyusu

➢ Marksist ve toplumcu bir anlayışa sahiptir.

➢ Şiirinde yeni biçim ve temaları kullanmaya özen göstermiştir.

➢ Ataol Behramoğlu ile birlikte ‘’Militan’’ dergisini çıkarmıştır.

Şiir: Hayatımız Üstüne Şiirler, Fırtınayla Borayla Denenmiş Arkadaşlıklar, Dövüşe Dövüşe Yürünecek, Hayatı Tutuşturan Acılar, Irmak Boylarında Turaç Seslerinde, Savrulmuş Bir Ömrün Günlerinde, Ay Işığı Yana Yana, Yine de Gülümseyerek, Cenk Çeşitlemeleri, Kundak, Ölülerimiz

Roman: Gurbet, Lanetli Ömrün Kırlangıçları, Kız Ali

Çocuk Kitabı: Kuyruğu Zilli Tilki, Göğsü Kınalı Serçe

Anı: Darağacında Üç Fidan, Ser Verip Sır Vermeyen Bir Yiğit

NİHAT BEHRAM (1946 - ...)

➢ Edebiyat hayatına üniversitede öğrenciyken yazdığı şiirlerle başlamıştır.

➢ Şiirlerinde halk ağzına, müstehcen ve argo sözlere çokça yer vermiştir.

➢ Toplumcu bir bakış açısıyla daha iyi bir dünya kurulması gerektiğini anlatan eserler kaleme almıştır.

➢ Şiirlerinde sözcük oyunlarına yer vermiş, dili ustaca kullanmıştır.

➢ Bazı şiirlerini kara mizah olarak adlandırılan bir tarzla siyasi içerikli olarak kaleme almıştır.

Şiir: Yazma, Her Boydan, Sevgi Durağı, Bir Siyasinin Şiirleri, Ölüm ve Oğlum, Şiir Alayı, Rengâhenk, Gökyokuş, Canfeda, Çok Bi Çocuk, Kısa Devre, Kuzgunun Yavrusu, Güle Güle-Seslerin Sessizliği, Gezintiler, Maaile, Seke Seke, Alavara, Mekânım Datça Olsun

Düzyazı: Düzünden, Ve Can’dan Yazılar

CAN YÜCEL (1926 - 1999)

➢ İlk üç şiir kitabıyla II. Yeni çizgisinde bir yol tutmuştur.

➢ Daha sonra eserlerinde toplumcu gerçekçi bir anlayışla eserler vererek toplumsal ve siyasal olaylara farklı bir bakış açısıyla yaklaşmaya çalışmıştır.

➢ Eserlerinde darbeler döneminin psikolojik tanıklığını yapmıştır.

➢ Çok çeşitli türlerde onlarca esere imza atmış üretken bir sanatçıdır.

➢ PEN şiir ödülünü kazanan sanatçı Dünya Şiir Günü Bildirisi’ni yazmıştır.

KEMAL ÖZER (1935 - 2009)

ESERLERİ:

Şiir:

Gül Yordamı, Ölü Bir Yaz, Tutsak Kan, Kavganın Yüreği, Yaşadığımız Günlerin Şiirleri, Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya, Geceye Karşı Söylenmiştir, Kimlikleriniz Lütfen, Araya Giren Görüntüler, Sınırlamıyor Beni Sevda, İnsan Yüzünün Tarihinden, Bir Cümle, Bir Adı Gurbet, Oğulları Öldürülen Analar, Onların Sesleriyle Bir Kez Daha

Deneme:

Umut Edebiyatı Yedi Canlıdır, Acı Şölen, Gün Olur Söze Yazılır, Yaşadığımız Günlerin Yazıları, Benim Ellerimi Al, Benim Gözlerimi Kullan, Bendeki Görüntüler, Şiiri Sorgulayan Yazılar

Anı:

İkinci Yeni’den Toplumcu Şiire

Gezi:Güldeki Şafak, Düşmanı Kardeş Yapmak

Günlük:Tanık Günler, Gölgeden Güneşe

Çocuk Kitapları:

Nasrettin Hoca, Tatil Köyünün Çocukları, Trenler Ne Güzeldir, Dünya Onlarla Daha Güzel, Şiirlerle Ezop Masalları, Çiçek Dürbünü, ‘’Şiirlerle Andersen Masalları’’, Sinemayı Seven Çocuk, Sorulardan Bir Gökkuşağı, Güneş Arkasına Baktı

Söyleşi:Sanatçılarla Konuşmalar,

Antoloji:Şiirlerle İstanbul, 100 Şiir, Dünden Bugüne Türk Şiiri

➢ İlk şiiri 1954 yılında Kaynak dergisinde yayımlanmıştır.

➢ Sanatçılığı yanında edebiyatla ilgili kurumsal yazılara ve çalışmalara da imza atmış, birçok çeviri yapmış bir kişidir.

➢ Akdenizli olan şairleri bünyesinde toplayan kuruluşlara üye olması nedeniyle ‘’Akdeniz Şairi’’ olarak bilinmiştir.

➢ İlk dönem şiirlerinde topluma dönük gözlem ve izlenimlerini yansıtmıştır.

➢ Zengin imgelerle şiirinin anlamsal boyutlarını zenginleştirmeye çalışmıştır.

➢ Son şiirlerinde daha yalın bir dil kullanan şair, anlatımcı şiirden de uzaklaşmaya başlamıştır.

ÖZDEMİR İNCE (1936 - ….)

ESERLERİ:

Şiir:Kargı, Tutanaklar, Kiraz Zamanı, Karşı Yazgı, Rüzgara Yazılıdır, Elmanın Tarihi, Kentler, Yedi Deryalar Geçsen, Siyasetname, Eski Şiirler, Hayat Bilgisi, Zorba ve Ozan, Başak ile Terazi, Burçlar Kuşağı, Can Yelekleri Tavandadır, Gülverik, Gündönümü Gündönümü, Yazın Sesi, 1. Tekvin, Tohum Ölürse, Delta, Yağmur Taşı, Mani-Hayy, Güneş Saati

Deneme:

Şiir ve Gerçeklik, Söz ve Yazı, Tabula Rasa, Yazınsal Söylem Üzerine, Dinozorca, Tarih Bağışlamaz, Çile Törenleri, Bu Ne Biçim Memleket

Söyleşi:

Ne Altın Ne Gümüş

Antoloji:Bulgar Şiir Antolojisi, Çağdaş Bulgar Şiiri Antolojisi, Genç Bulgar Şiiri 1984, Dünya Şiiri Antolojisi 1997

➢ İlk başlarda doğa, aşk, ayrılık, özlem gibi konularda yazarken daha sonraları toplumsal sorunlara eğilmiştir.

➢ 1980 öncesinde halkın yaşadıkları, onun da hayatına ve şiirlerine yansımıştır.

➢ Toplumsal sorunları, yaşam-halk ilişkisini öne çıkarmıştır.

➢ Şiirlerinde büyük ölçüde folklor öğelerinden yararlanmıştır.

➢ Şiirleri pek çok dile çevrildi ve kırktan fazla şiiri bestelenmiştir

ESERLERİ

Şiir:Rüzgar Saati, Kestim Kara Saçlarımı, Sığda, Kırmız Karanfil, Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı, Ağıtlar ve Türküler, Seyran Destanı, İlahiler, Sevda Kalıcıdır, Sonra İşte Yaşlandım, Sessiz Arka Bahçeler, Uzak Bir Kıyıda

GÜLTEN AKIN (1933 - 2015)

➢ Varlık Dergisi Eleştiri Ödülü ikinciliğini almıştır.

➢ 1960 sonrası toplumcu gerçekçi şiir anlayışının ikinci kuşağından olan sanatçılardandır.

➢ Sözcük seçimi ve söyleyiş açısından İsmet Özel’den etkilenmiştir.

➢ Ahmet Telli’ye göre şiir sezgi bilgisidir.

ESERLERİ

Şiir:Yangın Yılları, Hüznün İsyan Olur, Dövüşen Anlatsın, Saklı Kalan, Su Çürüdü, Belki Yine Gelirim,Çocuksun Sen, Kalbim Unut Bu Şiiri, Barbar ile Şehla

AHMET TELLİ (1946 - ….)