-
TRvfCTc:ATV 8 de lcgt.bus et co~(uetudini-J. "us regni Anglie,
tempore Regis Henri::
-
Protogiii: potdhrrn ilifa
armis cotra rebel::: ct g€tesfibi regnoque
oportet etfe . cot'~ti ,Ceq ~t lcgibus, fubditos et popalos
pa
re!~errdcls,
-
. Proto~: ,IJis curia,Ttin ea. n:ullus iudJcum tUrn tttfi:: · ue
frontis,tam remerariz fit·prefumptionu ··
-
Proiogu.:
mulg.1tas.Si enim ob fcripture {oiummodo ckfc:ctum leges minime
CC'nferentur,maio:r ris (procul dubio) autoritatis robur , ipfiJ
lc:g1bus vidcrc:tur acc:o!T_modarc: fcriptura, ~uam vel decernentis
cquit.as, vel ratio~ ruemis leges au rem et iura rc:gni fc:ripto
:til: tern vniuer~liter conclud1, nofir1s rempo.: rxbus omnino quid
em impoffibile eft, cum propter fcrxbentium ignorantia, tum prop:
tcr earum multirudincm confufarn:verum funt qued.!m in curia
generalia,et rrequcn: tiusvfitaca,que [cripto com en dare non mihi
yidetur prefurnptuofum , fed et plerifque perutile,et ad adiuuandam
mcmonam ad: modum neceffarium. Harii Jtaque perticu: bm
quanda,iiffcripta redigerc decrc:ui.StJlo yufg.ui, et vc:ibis
curialibus vtens, ex indu: Aria,adnotniam comparandam c:is
ttuihu,::. iufmodi vulgaritate minus funt c:xercitati. Ad quorum
cmdenttam prefens opus librie et colpitulis fcquentibus
difiinxi.
F I N I S. A.iii. S~§
-
fr Hie 'nctplt ltLer (»"btflltF0~~ • 4C: .rlacitis, que
pertinc:nt ad CUt'~. · -
- Regis.
Capitulo. .i.·
IPI=-'\nem;iifi'"""'=--~o:oa;o lacirorum , aJJ~ ud eft
criminale,
· ahud ciUilc:. Ite · plaCJtorum cri:
lhlliP'iml minalium, aliud pertinet ad co=
clomirii Regis, aliud ad
ltilJfl;~Jk~. vicecomitem ,p.: wnciarttrt'l ad -coronam
-
· Liba prim!U; - -~ ·-·.' . . ' t
Co niti~ ~noel ad v~c'ecomitein ~criinet,edn c:~~ms II".Urt gd •
tJbur pJaaratur ettcrlll!llatur ad vlcecomt:: .. , 1 erra. • . ~
1JJtur vJce::: te euam pemnet'pcr uefecru dominorum: comJti fia:::
cogno:cere de; meqJegs, ctiam ni!i accufato! adic.ia.t de pac:c: ~
nJag. . . . . JlC:C< .110mllllrcgJSJntracra.- Cap+ CaP ;e.
Plaotum Pw!e ali11d in curia domini R~
• ' gis tan rum plac.Itatur et tcrmin¥ur aliud ad . yjc:ecomue~
.prouinciarum · pertinh. In Cu: ria dOWJnl R egis,habent ifia
traciari et ter: m1nari pla~~ de baronils, pJacitum de ad::
uocationitUs·~cclefiarum . ~fiio fiants, ·pl.l'citum de doubus vnde
mulieres 1pfe nil penitus fCrc•~pcrunt -~~rela de fmc facto 1n
curia -dornmi R t>gi.> non obfcruato, do lomagiis facieodis
.,:ct rdeuus recipiendis; cle purprefiuri,,,plaCitum :de dcbir.iJ
Ja.ico: rum.Et iil:a quidcm· placJta folummodo fu! per proprierare
rei prod ira funt) de il!is aurc C]Ue fupcl" pdl'C:lfione
Joquunrur:~t fC! ro; cogniti6nes pl.wtaotUr ct terinioaQtur }n;
fCims !uoloco .J.icetut. Gap.
-
tiber primus; Po.t.~ lie_ recto defec;iffi:,quod quabter·fieri
debe~ ar:inferiu$fiJoloco dicetur. Placitum dena.. uws,fed per
breue domini Regis. Cap·f· - ~C~~ damat _qu.is domino Regi aut c:
ius iuftictis de tffido aut de hberotenemens ~:ofuoiifuerit querela
tahs,quod debeatvel ,iowinus Rex vcbr in curia fua dedllci!tnn~ u
ql-ti queritut t~le breue de fummonitio~ peha.bebif. . , _ ..
Cap-6. ' . , Rex vi(ecomiti fabte precipe.A,qumi'ius Ae .et fim:
d1lauone reddat.B.vna hid.a rcr:: rt ia· villa ilia vnde
1dan.B.guemnr quod pred.u:~us.A.ei deforoat:et n{J fecerit fum:
Jl]one eum per bonos fummo;n-itote9 quod (JtJhi coram me vel
Iufiiciis nieis ifl cra:fti~ ~ pofi octabis diuii'pafche apud locum
i!lLim,oll:'lnfurus
-
tiber psim:\ts: (e ~duerius cum Jiti offcr.u:ct it1 io c~ a per
tres dtes expcc:tabit.Si vero nee qull"U die venerit apparentibus
fiimonitonbus, et afiereu bus,le bene cum fumon ui lfe,et idem
'lJrobare fc o£ferentibus Juxta conliderarione curie:itel'um per
aliud brcue. (umoncbmlt -per interualla quindeom dtcrum ad minus.
It .~tt ,breue vr. vcnut rdponfurus tafu[w:: per capnali placito:
qua Cuper c:o·'l' ad prima fummoni;ioncm non venit.Et ita
tribuslu.:: lllOI).itiombus fub hac forma emiffis:Si'-n~ ~d
teniamftlmonitione venerit,n~uc miH::: rit,c-apietur tenementum 111
manum dcminj R egJS:et iu per quindccim d~es remanebit. Et fi
infr.t illo-; quindecim dies non·venerit: ~d:U«ktrio eius
adiudicabitur feiGo.t,ita rjetate per br~u~ doinini Regis
de.recro.S1 vhoinfra il:: los dies qtundecim venem:volens
repleg,arc: tcnementum,prec:ipietur:ei quod ad quarru clieni
veniat,c:t habebit 9uod de iure habere debct:etita poteric fcifin.i
r_ecupcrare 1ivcne:: rit.Si v~ro ad tcrrianr fumonitione.m venc:;;
rir.~t ptemillas fiimonitioncs rccc)g.nouerir, 1\:a.tim anu~ti~
[cz[mam,uifidu:s falwz" pof:
. . . . ~it FC!
-
. tiber primus. Folio.J fit per dQminurn R.egcm vvarrantui11,ct
per .ir4:1oic CJUOd inq>ntmcnti ofiendat.
Cap.8. ~Rex Jufiic falmc:m yvarrarttizo.B.qui
fuitapudillum locum per prcceptum mel! ulo-dlc:.in feruitJo
meo,et idCj) cora· vobis eo clie~fii.tis n9.nds interefie non
pocuit, etvo:: l?is man do !1' pro abfcnua _fua illius diei eii
no,n p~matis in defalf.am, nee in ahquo !it l'erdeiJS. T,&c.
Ca.p·9·
Si fuznmonkionc:s omnes negauerit:pro-«JW.hhet JUrabit duodecima
manu:etfi vnus iuratorum die fiat uta defecerit: aut perfona.
ahwius co rum· iufie excipi pofllt fine recu~ pcr~ione alterius
turatoris eadem hora fci: fln;m fuam amittet propter defaltam.Si
ve: rofufficienter iuratum fuerit, eo die de pta::·
cito.re[pondebtt~ . Cap.Io. Siad primum diem non venent
fummoni:
rus:fcd !e cff'oniauerit,G elfonium fuc:rit ra:
aio.na.bile;recipiemr;Et ita tribus vicibus con::: llittue poter1t
fe elfonj1rc. Et quia variis ex c:a.u!is contingtt al1quem fe
elfoniare,& iufie. ~-~"~ g~~bus ;~oniorum videamus.
~P·~ Uoniortl.t:Q·
~ . _ ...
-
Iiberprirnti,; . !troniorii aliud prouenit ex infi'rmiute at
tlfoniii de Jiud aliunde prouenit.Item cii ex infirmitar•
re[eanuu i:: quandoque ex infirmitate veniendi quid a• dc:m valet
que intcrucnit ex inf1rmiiate de tcfeanr
-
IJba-pzimu,; · Po,.,; ftn rvarrantizauerir?probabit quodlibet
e{':: loniumiureiurando propriaec vnicam.anu T •
(. d 1 · d d. !i b. . ure rurans .rc 1c e p ac1to eo em Je re
ponde Jt.SJ d 1
b d t ~- . o 1 era:: a quar urn wem neque venem , neque re
ft
iponfa1em miferic,capiecur tenementum in r~s c elf~ manu domim
Regis miao breui a cur1a.ad matll! fta::
· - .11 . . b. • tuto mad~ ~Jcecomite 1 ms proumc1e v r
cenemcncu b illud eft quod breue ell: in hec verba. Ca.IJ r.
Cap.r~
~Rex vic falul:em precipio ribi quodu:: ne
-
tiber fecunduj' · curi:t mei,et faluo facias eum cuftodiri,dOi
nee aliud in de h
-
Uberprimur foJ.f; t*mcntis d'uodecima manu, pro (ingufi; di=
cbus fae~endiS,vcl ft primam fumonitionc:m rccognouerit,et tria
elfonia vvarrantizauerit ct quartum di~m per dominii Regc:m vvar=
rantum faluare pore~it per breue fcihcer 2' incontincntihabeat,!ic
quoque poterirfc:~ finam fuam rc:tinere.Si vc:ro infra quindeci
dies non vencrit,ad diem proximam adiu:: Conruticur clicabitur
fci1ina aduerfarro eius ita quod nonplegi:: :ille nunquam a.udietur
inde ntfl per brcue attoni fta:: aor:,ini Regis de recro.Mittetur
aurem ad: tuto Regis; uerlartus in fc.ifinamillius tencmentiadvi:
E.3.Anno., cccomitcm per hoc breue. Cap.17. Cap.
-
tiber primm: tionem non venerit , confiJer.tbitur Yt yj, deatur
vrrum infirmJtas ilia,Ut l.tnguor an non,quod vtfiat precipietur
vicecomiti per hoc breue. Cap I9·
Rex vicecomiti falure prec1pio tibi,CJ1 fine diiatione mittas
quatuor legalc:s rnJines da Comitatu tuo,ad videndum
fimfirtriitas.B. 'fnde fe effoniauerit m curia mea yerfus.R.
titlanguor vel non • Er fz viderint quod fit languor,runc ponant ei
diem a die! vifionw in vnum Annum et vnum diem quodfir co: ram me
vel I ufbciis meis, vel fufFicientem
• rcfponlalem mittat inde refponfurum. Et fi yiderinc quod non
Cit languor,tunc ponant ei cmum diem quo veniat,vel fufficienrem
tefponf.licm mittat, inde refponfurum . Et fummone per bonos
fummonitores:predi~ tm quaruor mtlites, quod tunc fiot ibi ad
tdh6candum vifumfuum,er quem diem ci pofuerint et habeas ibi
fummonitores ct hoc bteue.T.&c.Notidum etiam quod duo
dfoniatores:necelfarii funt ad hoc elfonium faciendum ad minus.
Cap.ui. ~Prererea notandum quod duo pr1m1 eG
fonia p91fr.mt clfe de inf.zrmirare venien&i - et
rc:rtiuiJI
-
. . lihrr prittnu Fol.f~ ~tertium Je ref~a~tifa
quodfificeuenerit: JPitteprrad vidcndum vtrumf.it languor an non.SJ
:IUtem duo, prima dforua fucrint d.:, rcf~anrna ct. tertium de
iofuruitateveniencli: confi4er~biturranquiomma ctfent deinfir.
mit.ate~erucndi,quiafecundtl natura viti~. clfonilfc;mper eft
iudzandum. ~N·t· (Siq~.aliqua '(ice r.e'Pqnderit in Curia.
etllliprrf"Eti.die:o~bi pr~~fqerit,Gad illii.. ,lie!
neqAeveneru:,~cqU;~ rclfonf.alc m;ferir. c.apietur~netneotiii,n
r.ta.qii domini Regis. fine tc;plegiatione,et (iimonebuun.Ile,vtvc
niat auditurus in dc:iudiciii ti.tum ad die no~ minatum: et ita
Gueveniat ftue non,amittel; fei6na propter dtf.tlta,qtiia de
c;erero fummo nicionem diffir~~ nonpoterir,DJli f>reuc: do:a
mUli Regis ine6anenti ofiendat, quo dic:m
. non feru.atii fa! uare potfit. Sed !ieee a ltera. vjce in
cllria rcfpQnderit,fHime receffirit:ad. nil e(f'oma rect~perare
poterir,ni£i p3ctum ~ liud JDdll';ar.Si V~..to, .priQJO fe
dfoniauerit: quiJ ,et feciido,neqtie l'entTit,oeque fe etfoni:.
~u
-
1J1,cr priuui . ~cieadum aiuem quod cum qlili t:e ~
~nlauerit,e!Ioniitor ~otent fe etfoniatt'ta~ 10nabili ellonio:~i
qws enim v•lcnt fe ~tio§ a;a.bili inodo elfo~ure,ct etfoniacoreui
ad fC cltoriitndum trinfmiferic, etillc ebiccr in a~ liq11od
ril:ionabile imp~dtmentum inciderit~ "}tlO mmU; aJ diem fbtutwn
venire pofl'it• cxpectabitur vf'lue in quartllm diem ,fxuti
"dominus eius,qliod fiintra quarcul:n diem fenerit,redpietur
elfon.iator du' ,qllocunque die vencrit et potcft f~luarc dies
pret~os,e:= ifdem de czilflis ~ottset dominus. Cl.z3. •
Poteritetiam fi ld \:kgttit fe eifonl:ll'e per
.t1ium efioniatorem ipfe prmapalis dforiia: roma t:tmen quoil
1lle fecundusetl"oniator d1c~t in.cm:iaiPfu ieDmtcm'(prepolJro
clfo::, mor.ttionabJl)dCrcocum,non pone a a ilJI.ult die in venire
nee pro perdcre,nec pro lu cr:ui et ad modo fc e1Joniandrim ilium
alium ~efs · tinalfe,ec 1pfum elfoniarorem in tale impc.t dirnentum
mddilft':CJUod ad Ilium diem v~ riire non poterit "c:dlO'c paratus
eft prob:tre fClcundii coGderaconem curizfic.IUtem ri:!, cipietur
elfonium rJ!t .er dabitur etiaiit ip!i te101enti diei per talcm
ctfon.iat"tem ita quod
- : a1fcQlrab~ .- ...... _,..,.. _...
-
. t.J'ber ptirilUi ' r.oi6; ~eauabft inde vvartanium fuum
!tabcre ~" ulem eli em datum et ka ad diem ipfwn 0:: pot~ebit iptum
tenentem : principalc:m eft fonWorem, vvarrantizare et eius
elfonillla folrto. modo pro bare et primum c1foniato# rem Gmihtt'l"
fccundum, nifi primo die ip:: femet ttfonia fua probauent ad
petit~occm aluertariJ• . . tap.~
~~ vero pon cffonium (uum propo(ituDI ia CLlrla,infrl qua1tum
diem venerit volens in= clc :~.gtteYcl rcfpendere ipfe tcnens,~fi
percf: fonhtcrem prlus fuerit di~ danzs in cur1a:CC pan JdUcrfafic
tcc~tit a curu,petens nu!i lum h;~.~ebic Iride tecuperuC:qwntlim
;~.d ipA fum dfctb preter.itJ.ta:i.
cap sf; , . En tt ~lind genus dfonian
-
tiber prim us !unt et alia dfonia que loca fortallk babe re
polfunt ad, f~luan,dos dloi qua.r.uor dit'J vel dliquem eorum pq
que vel quos ex pee:: tatu:r .ldutrfarius .in Cur~. Vr f1.1bita
amutl1 inundatio~ut ali.us cafL;IS I.epennnus qw' pre= uidc:ti, non
potera~. Cap 2.7·
Pei:ferhitiuxn domi~iRc;gis 1tem raticna: bihtcr fe ~lfoitiat
quis,& cii in curta probatur hoc etfoniurn;et admjttir~r
,remanebit lo
-
I.iberprimus Pot.,~ .J"hcltum,& pqftea !e facit dfOni.iri
per ferui: tium domioi Regts.refertvrrum IS per man: ~tum dommi
Regis, vel preceptfr gener3: Ie vel tpeaale,rx ne~c!IItm Gt in illo
feruit!_o_ anahas.Sie'r: precepro domiOJ Regis ad iii:: lad
feruitium fucrit ,.-Oc:ami:hinc quoqtie id.em iuris erit
-
liberppmUI f;op~ngit prcterca alictucm clfoniari in Cu.' tia per
in6rmitatcm qua quis dcunct1,1r in e= aAem villa 'lim illuc venait
ad plac1tiifu~,?J pro!cctucn.dum c~ tunc; ql_n(idcr~bitur 11.\
Curia,quo4 in era~~ no vema~, ct i.ta per t~;cs dies c:ouum,1os
cxpccub~tur e~ q hac: c:aufa rcfpcctu~ ~um ~aum ~rinllqrii habc~~c
gu~ fi t~o ~ie 1t.1 Ce indc elfo~~,~c:r~t: t\ll;l.e ~ittcntur
quatuor ~Uites a~ cum,pc:r c:onfJS oerationcm curia:.acl. v1dc:ndum
vtrum f~~ll iali flatu 9\l~d poaity~n~c: ad curiam an nQ. «t (i
videnn~ quod \'~ffi; , tl\OC ei precipient fJUod ad~. ~riam v~n~ ct
ibifaciat; quod~= «rc: dei;>et.Etfi vidcdnt culll non polfe v~
nire,ct hoc in curia tclbti fucnnt tunc hab~ bitalium 'diem
~ation~bilem c~ .Jtard"pCQ:Il. qutndc:cim dierum ad minus~ · .
Cap~ Eft prctcrca c.tloniti,quod quandQfJ\lC: in cu~ ri01
prc:[entatur,Ccilicct de elfc in pcregrinati• one.~c:d
dill:inguendu cfi,vtrum 1! qui raltttt [~ diomat fitent pobtus in
de in p lacit~= · tfquam Iter ipfum 4rripucrit, an nou quod,
f.ip~~ [a~onm.onc!Uinde habf:~IZ· -,
-
tiber prtmiii F~ . .: fhUaHtur curfus Curia: c.t1uris ordo.Si
ver, .rnw ind.c n~lam ha~ucri~ fim·.monitionC. ~nciterum
dt~inguendum -~· ,vtn1 iu!!t-' ad HJm~taleQJ an alipmlocum.St
vc:rfus Hie.: ~fal~m iuwt ~ qu1.fe: ~lfqni~rc: fac~tune, fq: Ia.
ci, 4~~~:cfpectus vJmU ~ct vmus dici,ad JninQs,dc aliis VCJ'Q
llcr~g~a.I1JC¥libus f~c:t cJari refp!:crus,prq :vo1u.n~atc
don1iniRc:giset l:>enc'}lJacJtO vd flUS Iufiic,pro JongJtudjnet
'Vel brcuit:\tei~!=r.U,prout v~dcrint tempc;r ~nclum.
Cap.>O' Ponittll autc:m in breuc defummonitionc
5tcienda viC directo,.hcc claufula. ct habeas jbJfummonltores ct
boc br-cuc J deoque ;;~ im~c;.q~c:rcndum efi, ad alem datum .ia
.Curia , efferent~ fc.liti eo qm petit , vtru"' ncccomcr breue et
(u.rnmonitcrc:s ibi h~ heat,an non:f1 habeat tunc tefiatJ. fumm~i
t_ione,procedendum eritin placito, fccundli quod przmonflratu~
e~Sivcro illo die p«: {ens non fuerit vicec~cs,nec 1nfra quartU!p
q!Cvenerit,vfquead que .d.iem e:xpc:c;;mdqs . ~tent's lffc~t~C
ftC:cip,ic:tur c:j iterU!;l1; I>,if
brcu~ B.iill- -. _,,_
-
Iiber pri.lr),i1S 'Lreue do mini t eg~,q~ tcnentem ru,m; moneat
de eapitili placito,per brcue defeb cund.a.fummorutione,et quodilte
venial: of:: tenfurus, quare per }'rimum breue illam fii:
inonittonem non&cerit.Efl: auccm breue -de
fecunda{ummonil:I6ne,corttincns b'reue de ·trimafummoniticme et
p~erca haneda• lulam;Et tu ipf~djnc Gs ih1 oftenfurus~ quare· iUam
fummoiritionem ei nonfecer~ , ficat tibi precepturh 'fuit per aliud
'breue meum; SC habeal iEll hoe brC:ue,& illud aJiud:bteue'~ Ad
diem autem'11lu veniens vicecomes:aut dicit fe execurum 'fuilfe
precepnun de-mini R egJs,a.ut eonfirebitur 1llud· non fuiffe ere:
cutum.St 'C.Onfittmrfe non fuil1c e:x:ecutum, tuncremaneat' in
rnifericordia domini R.e: gis,& fie 1!1 e qui petit prim urn
diem· Jnt.tlli:: get amiGtfe,& de nouo fummoneridus eft llte
qui tenet.Si vero dirent fe funnnonitie=' !tem primam;legitlm~
fummonitoribus fa: eienda iniumlfe:et iiife:m 1bi pre Centes funl:
]1 oc ipfum confitcn'tes!tam vJcecomes,quarn · ilh in miCericordia
rrtnaneant:,Li primamfu~ 'm'onitione non fccerint,Gcuteam facere te
~!lebantur.Et prin1us dies petenti ita c:rit inv.: ; .H-- ; ' : '
-- Plil
-
Ieberpf!mUS 'FoJ.i ti{jsSin aut em illi quos 1•icecomes
fummoni:: iores nomm:1uc11t pra:fcntes fmt afierento. lloc cis a
Vtc:ecomite t!on fuilli:: iniunctum; _runcd!fbnguendurn.,d't vttum
vicccomes fummonitlonem lllam ci; facienda.m iniunS: :rerii: in
Comititu,ficut fernperfieri debe[lta 'qudd f1arite comitatum
prc[cntettlr loqua: la,artai:hia.bitur vfquc ad comitatum:et tunc
.ti,cncfierfumnJ()rucio,anaiJOmoclo. Si m comita.tu lioc
eisiniunxerit,et hoc fuerir rec= ,. te tefiatumalli fcilicet
fumonitores in mif~ nrordia rema~eb~nt,quiacomin~ui in ho.c:
Cl)tr,adtcere·~ po!funt.Si vero extra comia tatum minus pubhcc quam
fieri deberet,hoc CIS iniunxcrit vicec,omes 1 & illi hoc negaue
rinr:vicecornes in mifenccrdia remaneblt,_!~t pra:ceptii
dorniniRcgJSvt debet non ell: cxe cutu~,Hwu(modi emm publici
actus,folicet liimonitiones iniungere,plc:gios de clarno.: ribus
profc:quc:ndis,& _de ll:ando ad rectum c;;lperc:,publ,ce de
bent celcbran ne fj fupcr Jus que prepar.atori1.1llnt ad
1e:rpc:dienda ~~ ,gocta,fi
-
r.;C;et:~mrit; llferenusfc 1rgittin:e fecilie Primam r~,·
monition em,~ :id primum dmn fuos habq::, cript eifooiatorcs •. qui
et coo dfoniaucrint ~ :uliecc:r~nr quod ·fummonirionc:m rtcte
fcceri.~tunc primus di~s pc:t:cnti iudscabi~ turvtiiu,et illlin
mifericord~a remantbunr. c:o quoa .ld primum d•e non ad crane ad_
tc:: fhfi~ndii fummonie, ficut cis f uit inmn~ Jllfi¥inn:J~ diein
1aluare p~tl~ t per c!o~ :num:R;cgan YV.trf3.1!tum.Sed n~.d~~ ~
n:~are tc:glttime fe potfunt fummooitores illi,ad·primum diem
vterquc vel altq,et tunc pctenti prim as dies iimilitc:t a
-
tibtr;pr;mtis: rpt/i-. IJ1Um dieru neque venerir ,neque fe
effon.iail uerir,plegii c:onfidenndi funt m mia dom1= p1Regxs,er
fuper ap!tah placico ,plegil ctt= am affortiabuntur, criu
rribusviabUi ~ !em per abfente;o plac:iro illo •Jl proc:e-den.: Ex
fi.atutci dum,ed1 ad tertiam fummonitiooem ncm vveftmona::
rencrit,c.lplctur tooementum 1pfum in rna' fi~rii.Prim.i.' nun,.
dominiRegis,et rctinebitur eo'!C m~: cap . .f,4, a~ do quo
predeterminatii eft,plegiis eqam m parer plura Jl]ia remanenbus,qui
etfiimcmedi funt quod duo bus at:l fmt ad em urn diem in Curia,
audituii ind~ tacbiJ.men fuum judJcium.Si aurem fuentncgoClUm cri=
fis exii1Ie de minale, vt d~ pace domin1 R~gss lnfracta, bui1fc
com# ll~nc fecu~dum iu.rJS otdioc:m vt in ~peri~ muni lege. Jl
cafu, entet h1c procedendum ,zufi qwa antcqumt Nc r«t.l~s [j ~
tcrtiam fu~monition~ proced!!l'e: non vencr.p;:capJetllr corpus
Cli!S, plcgusfuas tur ad dis l!c:lJUDCnQbw m m£ricordi1.. ·.
(h~"O.~~
Cap.32. - -
Expeditis his,quccircubfcntiam tenen: Ji1 frcqucnrius foient
accidcre,de hu qu3: de abfcnria pctcntis fluncj-c:ftac infpicere •
Ec ljuidcmfiad primum diem non yenent.-quj petJt,etfoaiar.~ fcfe
poterit eifdem ra~QS
~~pJb~ (Q?~ , qwbas ~ ~cnen~4c:;
-
.tiber prim01 ' tiaem modi~-Q_uodfln
-
I.ibc:r'l'rim~; Fo1.ri.' CJUe.per alium quemcunque.
feruauf'tir:~unc: JS qui tener dunttterurl}ne 4ie ct petens illud
breue(ecundurn 'JUo(dam,ct totum cufiYUI
-amittet,et plegii eius erunt in mifericordi1 n. fupra.A ut
fecundum aJi05 Joqudam fuam a,; mitrer,er plegu.&c . .Sed hoc
ita ootinctfi.Io quchfir tantummodo!ua,quod (epllts coat tlngit
1in ciuihbus negociiis.Ver&l fJ fucrir Jo::
'lucia n9n untum fua fed eriam domi1.1i Ret• gi.,vr in cdminali
negociQ de p.1ce domini re?i\ infrJctt,tunC
-
'LIBER SECP'Ns dttt de hit fie folent conttti:-.. gere circa vel
fiaum poll: ingrelfum liti,,cc cle chracionatione tenemehu per
ducllu~ tel per J:bagnarn affifa~ ~ et de tampi~
, nibus,ct de:: his que pertinent acldllc:l• ' ,, ';rr;__
lum,vel magnam lluJum. Capitulo.
Troque.aurem I~ tigantiU. prcfenai-· Caria et peteo::
clamante tenc:j mentum pc:tttulll
· tenebs pee vifum tcme~
ad hocvtd~ · ei in de refpc:c:r
tus: dJlboguirur vtrum is qui cenet,bahea.: plils terre: in
v1l~a ilia v bi tet~ra ilia que petitur efi,an nGn.Et{} plus
1bidc:m non habui:nff .11u!Ja dabitur c:i in de dilatio,Gn autefil
piau , ten% ibi hahua-ic: tunc dabitur ciindercf: pectus; ct alius
dies ei ponetur in Curia et cum ita recelfum fuerit a Curia ,ad
tria eiTOt ~~ ~tllbilia p«hlt fC:U~ rccuperare
- ~~
-
le oouo,et precipiet!Jr tiC illfius prcuinl.i~e r• ci icnem en
tum illud dl:quod mittadJbt'r~ Jiomines de Comitatu {uo ad
yidendlizn tet' r2m illamper hoc: brcue. Cap.&. . . a ex
vicccomiti falutem, p~cipio tlbi quod
fine delatione mitus liberos homines, er lc galn,de vllneto de
ilh villaad:videnduzn v.= .~~:a hida rerra: in viii.\ ilia
qui.N.d.t.matver.: {ll5.R.ct vnde placitum ell inter cos in Cur~
met,et habeasquaruo': cx.tll.is 1coram mc.vel. lu!UC meis,co d.Ie
ad tefufJcandum ri(ufuii c:c -1uem diem ei pofuemnt. T.& c.
Cap.3.
Poll uu ellonia rzcioaabila vifum tcrr~: C?mitanria._, vtroque
litigantlU.m iterum ap= pu,e~te in Cwia,petcns ipfc lo'luelam fuacn
ct clam
-
tjber fec:undlai prob.are per hunc liberum meum bomintni
' De vifu et I.et f1 qmd deC() mal~ conngerit ~ per ii1llm
aud1ru non vel per illii tertlii,et quot' volu~t ita potent uigitur
ho nominar~,[e4 vnus t1ntum v-1diabit duellum die iufiilran qut
hocvidlt,vel audmit vel per alia verba f'tc dum ftatu= et hoc
paratus fum probare.per hunc M:?e: to.vv._primi rum hominem.
meum.I. cui pater fi1us in: up.
-
Iiberteeundu&: Fol. 11~ incldsi atr.dim ponere.Et poft
vadhtionena duelli,potcrit iterum fe tribus vtcibus ratto~
oablliter eii(mi~re continuis,ex · perfona fui ipfius.Et allis
tribUs vicibus a perfona c.tm: piorus fui. Factis au tern ommbns
effoniis: que recre fieri poffunt: anrequam duellWil inde feriatur,
necefie habet per ens tt in cu:: ria app;.re:zt,et Cl1llptonem fuum
iht bah~ at promptum ad pugnandJzm,Necfufficiat cwn altum tunc
demltnl proJucere c.tmpi:: onem,quam vnum eorum fuper quos pof~
itdttacionationem.Neque enim alium pro eo potcrit cambiare pofr
primam vadi;1ri~ .ccm.Si v-erois qui dud! urn vadiauit interim
pendente lite obterit. Si mort~ J;a:turali, et lloc fuerit per
vdinecum dec!aratom vt fern: per fieri dcbet,fi de hoe dubitetur:
poter.it perens ad mum eorum fuper quos pofu.it diracionationcm
fit.am primo recuper;1ro, •dad alium idoneum ,euarnfi nullum ali:.
um nominaucrirdum umen inde .littefls Jdoncu!,et fie de nouo
pbcitum incipietur. Si vcro fua culpa imerierit':loqaelam ira. do:
minus amittet. Item quero ttrurn c1mpio fl"ius pepcoris,aliwn lfJco
fUo po1lic pone~c
· -- · C.i. u1 'ura
-
libcr feclUldus; ,in~ adfac~da.m diracJonatione,qlW'Si illc
(ufccpn:at locofuo. Equid em fecund um ius et conluc:tudinem regni
antiqu.un;llon hcet nillfihup;; {~um lcgittimum. F.t no: ta quod
talis ~c-bet ctfc camp10 pctentis:~ fit cr elfe poffit1nde tdbs
idoncus. Nee ill propria perf(m!l fua lice bit ipfi petito.ri pr~::
fequi app11llgm fuum,quia id fieri non po.:= tell: mfi per~efiem
idoncum aud1entcm , .r:t •identem, Ptfc:ndens aurem defendc:re fc·
. f oterit vel per feipfum fivoluerit, vd peulaJ vm ad hoc
idoscum,fi per alium fe defcde:: rc clegerit.Sivcro .tampion em
produxerit, ·Ct ille interim mprialtur:quero qu1d 1uris 1bi
fu.Vrrum JS qui tenet po.Girfe peralium d~ fendcre an loquelam fuam
debeat amittcr.l,', an tmtum£eil.inam.Hlc diilinguendum d\ \'t
prius. Nota et.iam quod campio de&n:: . .tens non poterit loco
fuo in cuna alium ad defemionem.illam. fufcip;endam produce!
1'e,niG f1l1um fuum lc:gittimum • Contingit ;tutem muiroeiens, quod
campio conduct~ eius:Jn cum producitur pro mcrcedc ad. di::
-
tiber rreundu/. cum minus idoneum propter hoc 9? prenri= 1:1m
inde accepit ad d.!raaonatJoncm illam f.lcienda.Et hoc pamus en
probarc vcrfus eli fiidnegarevoiurrJt:.lutperfe,aut pera lium
vidence vbi in de pre:rdi acc~ptt:~uper hoc .audierur et rcmane bJt
principaie dudlli Si vero fuper hoc couictus'fuerit ct perdu:::
ciiuvictusfuerit c,ipio pet¢ntis ,tunc dom~ nus fuus Ioquelam fuam
amittet.Et ille ca::: p1o tan~ victus,omne kgem terre amittet.
Scilicet W de cetera nunquam admittetur in curia vt refits ,ad
diracionatfone pro aliquo a::: Loper Juellum de cetero faciendam
pro fe::: metipfo autem,poterit vel corpl:ISfuum del: fendendo,vd
arroceiniuria ful proprii co~ poris profequendo;vr de pace dom1ni
Re::: grs infi-acra. r us eti.i fuumverfus aiiu perdu::: ellii
defendere poterit de feodo et heredi::: tate fua.Fimto autE duriio:
pena fexa.gintA ~hdorum imm;nebitVICtO', nomine r'ccre.:::
.:tnas.Et Preterea 1-:gem terre amittct • Ec {i defC'nforvictm
filerit,•dominus eiUs ter::: ram peritam cum fructibus et comn;odi~
r£porefei(jne in feodo illo muentis amimt, aunquam de cctcroin
curia indcaud1edus.
· ~~· I.il. enim
-
ta enim que in curia domini Regis · p~r 41il ·ell urn feme I
fuerint terminata negotia,per= peruam l!abcntfumiratcnl.Et dcinde
vtce:: com•n prccipicntr,vtticrori tcrram dirac~ cmawn
haberefaciat}!t eum u1dein JciJi. ."pam mittat,per tale breue. Cap
..f.
Rex vicecomiti falutem prccipio tibi~ II]Uod fme dilattone feuw
M. de vna hida terre in dlavilla,de
-
· L'&rleiun~US: 'Fof.Jf; pi-c:IThtt: de cttao non poffit
refih~, fe~d rer a!TiJ.m _illam opo:tebtt eum perdere. vcllua.m.St
vcro in al11Um magnam fc: po= nd e noluerit,tunc opC.rtebit ewn
aliquaril aufim monftrarc: quare aaffi.intcr eos in de cffc: non
po1lir, quema.dmodum fi fuerint c:onlinguine,,c:t ex cod em lbpite
parentde, •ncic hereditas ipfl mouetur Et/i hoe pe;r tens
obtccerit:tenc:ru vcro. Loc ipfum con= &cbitur aut i'Jou.Si
TC:fO noc:in CUrJ.t COD; cdferic: remancbit eo._Jpfo · alllu, iti
quod per verba placitabitur ct' terminab'ttur ill curiaip(a
negotium, quia tunc legittime in:= qruretur quis eorum propinquior
fit ipfi fl:i~ piti,etita heres iufuor: Et per hoc dnacio:l na.bir
JUS fuum heres propinquior , nili ad= uerttrius in curia diC£re
potcrtt, qua-re iu~ fuum illeafiuyeJ ad tempu~, vel perpctuo
amuc:rit,vel aliquis ancecetlor fuus. veiuti G. donauenr, vel
vendiderit, aut efC.unbiauez rit,vd alio modo rite altenauerit,
auti't par feloniam illevclantece!forc:s eius iq vniuers ilm
amilennt ius fuun1 vnde latius inferit m tractabitln' • Et Gc VJper
aiiqua jfl:orqm ~rum arrcfterur Ioqueb.: porc:rit ex=
~.iii, inciclenlj
-
tfbtr rc:ouJi~~ meidenti pCT vcr~a hincind@. propeGt.t , ~d
c!udlurn recte per~;~enu:j. Verum ~-oron
-
lifm tecund~:. Fpt.ra: foqtieta~ (u~m amittet.Null.o.~utem int~~
Gen:icnte q!Jare alf,fa dfe nori . de beat: ~U~f J'~ earn_ tam
6n:tlitcr quam :p~. duellwq tc:rrtlilf~bstut negotiu,rri~. ·
Ca_pQ. , " . ~'ftl antem magn.t aflifa regale' quo~
dam benefJaum , clementia. pcincipl$ de. c:onfaio p~rum popuhs
indultum , quo \'lte homlhum ct fiatus integrjtarj ; w!l !alubrirer
confulitpr • 't iQ iure quod qui! in ltbero'foli teneRJento
pofiiqet rctmen~ do dueHi dum decibaie poifup,t homj~ n.a
'ainbiguum.Ac per hoc .. contingit in;· fperate et premature morii~
:VIiJinurn eu~ dere fupplidurn,vd [altern per!lenniS in&:: ~ie.
9~prolmurn illius.if_lfdb et jnucrccu~ di verb) 9uod in ort" VJCti,
turpiter fonar.. -Honfccur1uum . Ex eq~~are . ant em maxi: • ma_:
£ro~ta ell: legali.si/}1 inl,btu.tio-. Ius ~n~m.
-
ttb.:l-Jeeanc:t~ per Lee et taboribus heminum p3ftirur; er
fumpt1hu~ panperum • l'reterea ,qu:t~ to ~nagis p~mdera.t in ;
udiciis phtriQ.m i; idoneorum teftiumfides,CJuam vnius tan:::
tum:tanto maiore ~qui~atenititur iita con• ft,itutio,qpapt dudlum ~
Cpm enlfll ex.vni..-m iurati td\imonio procec4t 4uellum.Du:l edecim
ad minus legaJium 'hominum ~i:: §it ifta conilitutio i!Uamrnta •
Prruemtlll autem ad alflllm ip(am hoc or dine. Q!arc is-
-
tibcr(ctiirid~ PoJ..t;: ~ddtfe qui t~ncr,ponit fe in ad"{am
C}trc!Jcl (acae licet:mn' tale erit brtuc. . ,
c~P-9· Ravicecomiti .talutrm protu'be N.tlCI
teneat placitum in cum,fta «JOod ~ inter Met
A.clefcrwtl9-octofo1idorum ;etm1t19 ICmrii melli>,c:t d~Ubos
lWos Anguill.trurrJ tpte ~tus M cx1git a prcfa.to It.de [«Ui:: tio
annuo de Iibera tcnemcnto {uo, ~aod de eo tenet io Jlia. VJlla, de
C}UO tcnemcnto idem R.recogncfcttfi: drnere · ci octo foJj:s dos
per annum pro om pi feruitio, nifi due~ ~u~ mdc: vachatum
furrit,qui.t R.a quo~ llitlum c:rigitur:ponit fc in de m affifam
me:=. ~.ct petit recognirionem vtl11IlJ incle d~· beat per annum
octO foliJos,pro omni [er:; llltJO:vd octofo1J
-
tifier-(etun'd'rt~ per (iCr&menutm fuum cit cant vter
litig~~ tium mains ill9 habea~ 1n terra penta. Breue aurem de
qu1tum mjlltibus fummonend.is ule eft · ' . ' · : - · €ap:a. ~- ..
(&ex viceeom.iti-~lutem. summorti per bon05 fummonitam, qu1tuor
Ieg~l~ mtlttei.de vifineto de Sl!oke, quoil Ctnt :tCf claufum
pafch~,coratn·-b;u~.Yel I uftitiis rneis apud;t:nftmon~l'kriii ad
··dlgendii fuper fa:: cramentri fc1li.xii.ltgales rnilitesrk
eodeviG~ neto: qu.imclius ver1tat'C fciat ad recognofce~ dum fuper
facraltl€tum fuu,vtrum M.an lt m.11l1s ius habeat in vna hida terre
in Stoke, quam M.clam.ttvctfus R~per breue rntnm; ct vnde R qui
tehens eft pofuitfe in a1lifam· meam et petit re'c:Ognittortem
fieri qu.tS eM rum maius ius habe.arin terrailla,et nomina
e.orumimbreuiari fJcias. Et fummont" per' bonO! fumrnonitores R.
qui terram ill:m teoer.quod tunc lit ibi audmuus illam de~ QOnem,ct
habedi ib1 rummimitorer.&c. T.'
Cap;u.. Ad cfiem iflum porer.itfe tenem elfoni:::.
~re,et .itcrnm ad tria r.ttionab.ilia clfonia re:;1 cnperare
-
t.it,~rte:MctUt": Polii: ~pt;.iTe;qitod videtur rccre poife
fieri qui:~ l'tlnfupcrioribus dictum eft,quoriens ahqu.U in Curia
apparuerit •. Et ibi facit quod de iure fa cere debet : iterum de
nouo ad cOt fonia fua recuperabit • Sed tunc ita eue= J'litt, vel
euenire poterit, quod tot vel plu:: r.z awnia irtteruenire:
·pOtttint per m.agtr namaffifa.m,. quot per duellum quod pre~ millk
non eft Cbnfonum • Elto en~ quod· tenens ip(e mbus vicibus (i:
pe«"it cilOniare eontinui9, contra electionern d~ Cldec.im mihtum ,
per quatuor mihte'! fa:: ci.endim, }'oft tria. lila dfoma, eo ad
C\1! l:iam vcmente aliqui~ vel abqui itlorum CJU3.tuor rnilitum
eadem die fe pot~rint eU "nim~ . Et [r hoc,poterit iterum tenemr
poft corum elfonia fe de nouo elforuate Er ita 11ix aut uuuquam
aflj{i ad dfec:: turn p:rduceretur. Sed nOt:a quod appa-rentJbus in
Cm ia quatuor mJlltJbus dii:-fJbi. ptef!Xa ;p;ratis duodecim alios
eligei re~dc hoc ex Cf];.Io prodJta dJ: qucd1m ron!: fttturio~tU.ta
quam ·de oonflbo cune ita for: lctrese~pediri:quod fiue venerit Gue
non, ~ (jlli te.actnihilominus per illos 'luaruor
-- . . . . . . - Plilitc;
-
IJ"f,er (eeuncf!Sf:. Alltiw:el: rupereorum faeram~tum ,r.tet"ii
lec:tio duodecim. Verum quia fi prefens etfeC r
-
f'of-furiser cUrie cur fum confuetum f
-
t..'ber (eclmdUC: lt..-eJ.N.maius ius habeat in vaa hidaterr~ •d
in alia rc pctita quam. prcdictw R.qlli clam at vcrlus pre dictum.
N .ct vndc predic: tus N.qui rem ill;i tenct:pofuit fe in alllfam
Jloftum, er petit in de recogoitionem quis corum maius ius habc:!lt
in re pctita et in.:: tcrim terram illam veltenementum ip(um vnde
cxigitur feruidum:videant ct fummoa ne per bonos fummonitores N,qui
rem ip= lim tenerquod tunc .fit ibi aud1turus i!Iam ,recogninoncm.
Cap.I6.
~Die autcrn duodccim militibus pre= IE'ixa ;1d recognition em
f.aciendam , 11ue v~ nerit is qui tenet fiue non, line dilationc r~
eognirio ipfa procedat. Nee valebit c:i ef~ {onium quippe cum eius
·prefencia nQZl fit necelfaria: quin fine eo polllt fieri re:
cognitio , cum (I prefens e!fet ml dicere poffit quare remaneret,
qui iam in curia fe Jn afll[am pofuit. Secus ramen eft de ab~
(entia petentis:quiafi fe dfoniauerit, rema: JJet alflfa eo die er
a!iu~ dies dabitur in cu-2 ria, 9uia perdere poteft quis propter
de(af~ t.tm lucrad vero nc:mo poteft ommno .lb~ fem.~ ~ap·I7·
Pr~
-
l~r:featn4J.ll, · Por . .-. fProcc;d,{.ltC! ~~mn alfifi a.4
~t.i.en.= dalll recognitioq~ :rpfam ,aut bene no-~IUD eft tus
ipfupdpfis ·IUratorihoa om:: pihos, aut uerint notitiam vel p~t
,crba p:urum fuorum et per uha.
qui bus
-
Uler reo~ncfuir:. Cj11lbusfidem tenetntur habere vt pro~ -
Cap.lS.
~um autem appvuerin! dllodttin* mllitcs ad recognitionetn ipfatn
faciendam., d:e rei veritate certi:tunc rrocedat affifa re~
cognitura quis eorum vel peten! vel teneru maills ius habeat in re
petita • Q.!!9d fi dix:· crio.t ipfum ten~nteru maius iu' inde
ha.:s Lere : vel alia dixerinr per que fufficienta C:onfiet ·domino
Regi,vd luftu:i~S fuis quolil idem maius ius habeac in tetra
petiral, tunc .quidem per confiderarionem curie cohmu:: tetur ipfe
quietus,a dameG petentis imper: petuum.rtaquod petens ipfe, de
cetero n~s quam mde audietur i~t curh cum effeCN l..ites coim per
rnagnarn alli{a domini R~ gis legirtime dec!fe : nulla ocaGone nt~
refufcit
-
tib('t{ceundu:r. r f1o1.ii: ti1im ordinaria dt,ec ipG. re~li
irdlicutioni c; leganrer inferta.si enim ip[t iuratqres periu::
ra«e in Curia fueri.nt lc:gittime conuicri, ,.el in iure
col)fdli.omnibus catallis et rebus mobil1~s fpohilbur)tur,do~i~6
rcgi.eitaein flpPli~n.ch,;, de cle~~ntia aucem prtpcip..W
lll.t~imi:Caluts e.is tencmepcis {oli.~ ljperis, preterc;a ~Q
Carcerem d
-
tiber kc:Uildu! • ten-am 'illam in euna mea per rccoghid~
aem.T.&c:.
Ca:p.2J. ' · Si vcro reperiantut n ulb m1lit~ de Yifintrti
>flee m eomiratu ipfo qui rei vcritaicin· ~ de fciaot quid
'iuris erir~Num 'iwd eo jpfo cbrinebit i~ qui. tenet verfus
pctenc6~Q$otl fi hoc ita eft, ergo p~tcns iple ius fuii frquod inde
habuerit !iriittet fu.per hoe ·edam po= teft procedere Jubiratio.
;Efto cmm 'iuor.l ·duo vel rrcs legales hbmlnts vel plures fil'llt
dum ramen p:1ucibres ftn.t duodetifn,q.ui ·f•
tdl:es huius rctfaciarit et (e ad id · dU'aci~ onandum oftCranr
in curia ii fuerint.eJus' ;~:tatis,quod pet duellurn
d.ir>}cionat~ IDne facere potlint:et omni.nerba·m , · curia
pre(enren~ per qua: fol:c
docllum coolidcranin cu: ria.,ounquid fuper ho'
~udletur aU
-
fCHI C INCI PJTPot.~ ~ terdus de watr~ntts .ct de duo bus
dominis per quorum aii:crulll
fc aduocat petens et per alterum tenens Capitulo. .r.
-~~!G R.do placit
-
·tiber ttt~: placltwn ct cum tande,m in curia app~eri&
autfimiliter dicetrem fuam dfe,aut fuam· aon dfe.Si vcro dicat rem
Cua non die, tun I is qui eandcm fuam fuilfe in Curia prms a~
feruerat,terram illam eo ipfo fine recuper.u lliooe
amittrt,etfummonebiturille vt ventlc in curia auditurus
indeiudici:um fuum.et Gc fiuc ip(c venetit,Gue non,{'e.finam
recuper.u hit aduerfarius.Cum vero ahquem in de vva~ ,an rum
vocauerit in curia is 'lui tenet, tunc: tationabilis dies ponerut
ei in curia ad ha: bendum ibi narrantum fuum:et itA ad tria e[ oma
de: nouo recuperare poter.jt ex per: fona propria 1 et ad aha tria
ex perfona fui vvarranti tandetn vero apparente eo in curiAl a qui
v:ocatus eft in de vvarrantUs,aut rem il: Ia ei vvarranrifabir,aut
non.Si e-a vvarratifarc •oluerir,tiic cum eo ommno placitabitur
ita.
-
I.J'ber terdus-: itr eo~ omt1in o placira bltur ita quod per
vcr-1 f,a hcncinde propofira,potc:nt ad duc:llum in de
peruc:mri,11ue fua carti in ie habuerit fiuc: non~> qUI cum
vocauit vvarrancudurn ram:;. teftc:m id0ncii inde ad
diracionatjoncm lac~ endi habuerir,qm et hoc d j, z cion are
volueqe Etncta quod cum con/htent cum
-
tibet tetciu! bidam terr:c ia villa ill.l quam clamlt de do~ ·
me eius vel de Jono .M. patns fui , fi cam il Ji vvarrantifare
voluerit : vel ad ()fteodcndii C}uarc tlli ca vvarraotifare non
dehet,et habe;; aSlbiCummomtorc:s,et hoc breue. T. Ran~ ·
pho&c:. · ··" ·'
Cap.4, Die autem Aatuu,aQt po~erit f'e elfooiare
"JVarraotus~ut nori,G no n,tunc deoegat ur ci wquodall.i
c6ccdtturline culpafui,quod dt in conueniens, et etiam videtur
iniquii,fj vcro fe cfio?iare poterit,eito quod tnbus vicib115
rcctcle elfoniauerir,et tertto fecundum ius et confuetudinem Cur~
confideretur quod ad quartt.im diem veniai vel ~elponf.de mit~~ tat
qmfl ad ~llum dtem neque venerit,nequc · iefponfalem mtferit,quero
i]uid' iuiis ibi G~ ~1G c.tpereturteneme'ntum in manum domini RegiS
hoc videretur iniquum et contra ius lpJius tenentis cum ipfe inds
non fuerit iudiratus in defalta.Sivero id non fiar. tunc VIdcbitur
iusipGus peretis,fiquodinde habuerit, iniutl:e diffcrri.Et quid em
ita fiet fec:und!lius et c;onfuetudm~m Regni , quia · ..... ) --
... ;. . ~
-
u'ber ttrdll$; Fot:,.f !ia!ius teram ip(am:velfc:ifmam ipGus
terra'! per def.1.lca. vvarranti fuJ amJfCftt,uauantw: inde ei
tc:nebitur ad cornpttens cfcambiti, Et per hoc diftringi potcrit ad
curiam. VCJili:s rc,et ten~mentum ipfum vvarrantiG.rc: , ,d aliqwd
ruonfirarc .qituc: narr.anti.t.irc: ncra GC~c:~ .
C:p;J. Contingit ctiam quand0
-
Ubenerciu• · Cap.6.
Scltt preterea plc:runque clliferri ,ftf!# cotiii per abfentiam
dominoni quando fob= ,ta petetisipfe,clamae tenementum peutum
ftrtlliere J.d feodun'l vhius,et is qui tcnet,di:: -~ fe idem
tenere cle feodo a]tCrJUS domi:: aorum, et tunc fummonendus ell
Vtt"tqae domino rum jllorum ad curiam vt illis prcle:: tibus
luquela ~lla aud1atur et debito modo terminqur,ne ~!lis abfentibus
iniuria ahqua inferri viaprur ad diem aute qua fummomtj {unt a4
~riam venire,potcrit fe vterque ep:: rum au~ eor~ altF hcire
efioniari,et mbus •icibus folitq DJo~e. Efio ergo quod tribus
tJCJbUs eJloni~to domino ·tener.tis, confj:: deretur quod ipfe ad
curiam veniat vel rcfp~ ·falem mittat,quJ fi nee tunc venentjJcque
l'tfponU)em mlerit,conGcierabiturquod t~ nens ipfe tndcrefpondeat
et defcnGonem inde fufcipiat er fi per rlcfenfionem vicwr, ftbi
quid€ terra lllam retinebit,et fcruitiuru 'domino Regi de cetero
inde faciet qui:t do:: .mmus fuus{eruitnifuum per defalram foam
amJttet,donec veniat,et ibi fac1at quod in de ~ debct,eodcm modo
poterit dominus
· - -· jpfius
-
libertcrciuc Fol.%f ·;prtaspetentis feelfoniare,t.jUO clemu zppa
rente :in cuna,qtrero vrrum dominus ten en~ tis pollit irerum de
nouo f~ cifoniare .Et «Juid€ poterit,donec femd in curia apparues
rit • quJJ. tuncoportc:bit cum dicere aliqu.id, CJUare non oportebt
cum amp !ius expectaM -re,Et hoc firniliter tenendum efi crrca
pedo.: rnm alterills dominorum, G vero poft trla dfomafuaabfens
fuent dominus petcnrn,; ~uero quid iuris ibi fic,equidel!l (i (e in
de pri :IU elfoniaucnt , capientur efioniatores ipfi, ct corpu5
ipfius petentis actachtabttllr prop.: ter curie contemptum,et ita
difiringetur ad «:uri am vemrc:)vt ih1 audlatur 1 quid in de dil:
cerevcht.
Cap.7. Sivcro prefens vterque merit dominorum dominusipfit~s
tenentis aut vvarrantifabir CJUOd terrailla petita defeodo
fuofJt,aut id negabit.Si sd vvarrantifauerit,tunc in C'ius
\'oluntate erit,defenftone inde (ufcipere, aur earn tenenu commi
ttcre.ec vtrum iftorum fur.faluum ertt Jus vtriuf9ue,fcilicet,tlm
ipG.: ns domini,qui tenentis,Gm placito venerit fti vero viqi
fucrint dominus feruitium,et te: --- --- nens
-
tifnr ttrcius ilcms temm ilb.mfjne recupcratione amittt'i Si
vcro doml!lus ipfm~tc.nentJs in curia p1:~ fens , de vvarr.tnto ei
defecent, potc:rir int~ eos placitum conuerri.Si dicat tenensdomi:
num fuum de vvarranto lttiufie ei defJcere,et ideo ini ufte,quia
inde C'J fecit feruitni nom~ t:Ltum et untuOJ, tanqui domino illius
fcQdi •el antece!fore.> flri cn•cl antecdJoribus i'U:is ct de
hoc habeat audientes,& v1d entes,et ali: ~uem idoneum tellem ad
diracionaooncm jnc{e facienc:am,vel alum ido11eam,et fu1fj, cientem
probanonem iuxta confideratione Curie faciendam Cap g. Circa
perfonam domini petentis)lmili mq~ c:lo dlfhogucndum eft.Eo enim
appare~;~te ia curia.;tut rerr.un pe.titam ad feodum fuum
Gl.amar,aut non.Et ita 11 chmeum petelltis vvarrantJ[auerit,et
ren·am iUam ad feodum fuum clamat,in ems Yoluntate c;it , aut fc ad
diracionationcm pete ntis tenere a hoc~ kgerit,aut per fe IUs fuum
1v.erfus ali urn di~ LlClonare, faluo •ure \'triufque illorum
fcili: cc::t Ip!ius,qtum peteti~,fi. vicerint.St vc:ro v~ ti
luc:rmt,vterguc illoru indc erit perdens. Si !e'ro cl.unc.ii
ipiillS p
-
I.iller:
-
tihcrQE._artU' p-erro~tam an fuper vltima pre(cntatione ,id
cftfuper ferunauui~ prefcmandi perfonam,Ss fupcr vltima
prefcnf.atione ramum fl.;.t c;on2 tentio,ita qnod is qui clamat
dica.t fe vel ali: CJUem anteceOorum fuot;ii,vltimam h;tbl!Jil1c
inde i!onattbAem· e.~ prefentationern ·, tunc per afli{.&m de
atl.uocationibus ecclefsariJ_m prodita: loquela jlla tracrah1tur et
fummo: •cbitur inde aliiJa a·d rcc?gnitionem indo faciendam fczhcct
quis aduocatus tempore pacis vlmr.i perfonam mortuam ad eccldi.: am
illam prefcntauerit.Et de hac aflifa pleni:a us interius cum a!i1s
re~ognitionibus dicc::a tur.Ille autem qui peraflJ"amipfam vltimam
prcfenrationem in curia dira.cion'UCIJt : eo .ipfo feiilnam
prefentationis ecdc[Ja:vacantis !tper qua core rio eft' dirac
onauit ita 9' per;: foni ad e1ndem ecclc.Gam Leite prefcmabit falue
JUre et clam eo pete tis fuperiure aduo.:: cationzs Si vcro ius
aduocatiOni tantuin pc:!· tatur.tunc ~~qui pet!t,adiciet fe vel ali
quem antccelforum fuorum habuilfe vltimam prc.s fcnttrione i!Iius
ccclcJie,vel aduerfariu fuum vel al.tqucm ex afttecc:Jforibus cius
ad uerfari
aabwtfe
-
Lber Q._ uartus. Fol.r?; !u.bHilfe ~ndcm prefentationc
cticedet,Tcl J1cet i' ;lliquis tertius cam habucm vc:l quod
nefciuquis vltJmam prefentatJoni habucric quicquid autcm ifiorum
dic.u , aduerfari• c:lamante vltimam prefentationem ex rcrfo= 111
fua ,vel ex pcrfGna alicUJus antecetforum (uorum procedct femper
recognitio fuper iureprefenrandi nif1· in vno folo predicco= rum
cafuum quando fi:ilw~t is
-
• . :L"Der Qiiirtiii et niG fecerit:furnmone per bonOs r .. ~·
monitores eurn quod fit ea die ibi cora n~ bi> vel I ullic
nollris oftcnfuru~ quare no a .fecerl!. Et habeas ibi fummonitorcs
ct hoO brcue.
Cap;; Summonitus autcm , c:ifdem mo.t
'dts ct cifdem elfonih vt fuperius in tractatU ~terre
dixlmUs,poterit [e elfoniare.Efto igitlll' quod f.ta:is tribUs
dfoniis, ad quartum diem ne'lue vcnerit neque refponLiiem aniferit
qu1d igitur iuris erit? Equidcm eapi& cn
-
, Loer ~a~ Per.x~; '" :Tcnetur aurem YJcecomes precep~ sum Illud
cn(]Ui in hunc modilm,debet (]Uidem ad eccleiiam illam acccdcrc et
ibj publice co_ram probis hominibus protefWI ti,ie fciilalle in
manUs' domini Rcgi5 preft:n: cationem iiiJu~ ccdefie,erfc per
quindcciru dies rcmancb1t fei~ma in manus domini legis • Ita quod
volens earn rcp!cgurc l'encns ipfe poterit e;rm recuphare eo modo
quo pred~termmarum eft in primo 'l.tbJO,
: Capj6, F.xcurf~ :mtcm' omnibus elfon;is, qui»
~us fc d!aniare porcrir is , ver!us quem placitum mo~ctur:ad
diem placit.;ntiblo!J in cuna prxfu:um, aut vterque atkfi· vd
neuter aut vnu~:. tamum de; abfcm:ia aw:
·rem vmus tanturri, aut,. vtriu!q~:,;; :ith~ :.canJum c:fi
fecurrdum GmilitudiMm c:p: rum que fuperius dicta funt iu'.
tfi!l:;tatu de placito tcrrc.Vtroque vero prcfenre m curh i~ qui
p~tit ins fuum in hec·-vcrb;~ ver!its aGierf,uil4m fuum proponet
p(:to ad - llOtation-;m
-
tiber QifirriU ao6tione illius ecclefJ:e Gcut ius meii; ~pet
linentem ad heredit4tem meam,et de 'Ju& aduocatione ego fui
feifitus,vel aliquis ante:r c:dioru meorii fuit,tempore Regis
Henricia; 111 domini.H.R egi> vel poft ~oronaclone do: mint
Regis,etideo fe.ifitus,ad eandem ecc~ fi.tm vacantem prefentaui
perfonam aliqug: pliEdictorum rem porum 1 et ita prefentaui. ·
-
I.iber quartLts: Fol.19: ::.duocatuin, et alius credens re e!fe
rccrio.: rrm' aduoc.Ltum eiufdem ccclcfie, damar eandcm
aduoeationem,mnc ad cius petiti~ onem dabirur ci tale breue. '
CJp,8.
fRex vicecomiri falu~em. Surnmone' per bonosfummonirores
clt-ricum ilium N perfonam 11lius eccldie,quo
-
tiber quartus:l quidindefaciendumfit.Sed in vrroquejflc:i rum
cafuum,precipletur epifcopo ilhu~ loci vel eius officiali G Lull us
fuerit 1bi epi[copus quod vel eum dillon gat ad cudam venire, vel
defaltam fuam fua manu puniat capi: endo ecclc1lam in manum fuam
vel abo modo fc:cundum quod potent de lUre:e: urn difiringat •
Tandem vero ad curiam veniens Clericus aut tenebit [e ad aduoca::
tum iilum qui aduoC.1tlonem illam petit, ~t fe •d prefentationem
1!Iius fuilfe infii2 tutUm,velad prefentatlonem alicuius ante::
c:dforum fuorum afferet, vel fc ad alium aduocatum tc:nebit. Si ad
ilium aduocatum fc reneat qui petit,tunc remaneb1t phcitum in Curia
domini Regis • Et £1 aduocatus negetid quod ipfe dicit Jc fcilicet
fuifTi: :ul {uam prcfcntationem infiitutum ye} ali: c:uius
antccelforum fuorum , fi fuper hoc -verfus Clericum l}lum p!acitare
volumt, c:or.tm fuo iud1ce ecclefialhco plac:tum fequcrur • S1 vero
alium;nominauerit ad: uccatum qui indc· iiimrnonitu~ fit , ve: nire
ad Curiam, tunc fumrnoAitus venit aut non • Sinon nc:quc ad
prii?"Jarn nequ~
., · ad fecumdam
-
I.ibef quanw-: , For.~: ad l(cundam neque ad terWm . (IUDmoo.:
mrionem venerit:vel G "primo, et: fecun
-
I.iber quarttJt: · fent~tionem vd ahqulS antecdforum el
'Ius , tunc ipfe interim perfonam prefen:: tabit , donC'c
fe1finam :iplam amiferit# ex quo pater quod {i ieiGta fueric aduo::
c;ltio alicuius eccleba: in manus domini Regis propter defalcam
aduoc.aci :ec infra il:: los c;uinde~mdies cepericvacarel;lon
ainic:: tet prcfent.a'ttoncm fuam aduoc.1;tns ipfein:i fra
iJlos
-
tiber quariu$: • Fot.JJ; uidtverfus dericum ipfum coram
epifcopo. {uovel .eius o(firiali placitabit ira quQd fi. tempore
prefentatjoms credebatur is patro.: nUs per quem fuxt prefcnt.uus
ti!DC remane: bit illi eccldia ilia omnibus d1cbus vite fuc.
Statutum eft etiam fuper hoc in regno d~. mini RegiS de clericis
illxs qui ecclefias ob.s tinent qer tales aduocatos qu1fe m
aduoca::: tiones eccldlar!lm tempore guerre vJolen= ter intruferint
J ne ecdefia.~ illas qu1mdiu vu:erint amimnt.Et itafoluta eft
quefl:i9 fu::: pra p}lbta.Sed poft decdfum eorum ad rec: tos
aduocatos reuertentur prefentJtio_nes ip: !u-um ecclefiarum, Cap
n.
~ ruxta predjcta autem,queri poteft cu~ quis aduocatus
diracionarJt in cuna Regi~ aduocarionem vcrfus aliquem , et poftc:a
procelfu tcmporis perfona ilia obiem'vti um 1S verfu~ quem
diracionata fuerit aduocatio! poffit de nouo querere affif.tm de
vlt1ma prefentatione,etft breue de affif:t inde per~ CJUilierit,
ita quod a!flfa fit in de fummomt1 'jUid deinde aduer[!rio !It
faciendum. Efto rnim quod iiie nunquam perfonam ad ec: clefiam
illam prcfct.lucrit,{cd pater fuu> vel1
E.iiJ. ahq uis
-
utJe'r qiiattu!: a1iquis ant(-cetfoni (uorum,et quod ()bida:i mr
ci ab aduertario quod rccogniuoncm mde habere non debeat,co quod
aduocati::i onC'm ip~m in curia vcrfus euin per iud1ci~ perdiderat
nunquid igi~ur eo ip{o remanc~ bit a.ffira,an non?V~detur quod ideo
rem~ Jiebit quia xlle fei[inam il!Ju5 aduucationis J!Unquam
habuent, c:o
-
I.iber quarrus: FoL~ ~uem antecdforum cius vltimam fi~btuifc
_prcfcntauonem :led dicct quodf1 qui.d iu:: risillevel
a-11tecelforcs fui inde habuerunt, illudami(eruntin cuna
dominir~gispcriu: cHciiun etprobato hoc per recordum cur!;C,
loquelam amJttct ,ct preterea in miericordl; a
domioiRcgisremanel:it.
Cap.n.. Notandum ~tilm,quod qua~d,cil')ue contin:
- git quod c_um clericu, aliquis mouct alicUI clerico
c0ntrouerfiam fuper ecclclia ah.qu-1 in curia chn!hanitatis,n per
diuerfos adqoc~ tos aduocet [e in ecclefia illa,derici ilh ad pe=
ticioncm ahenus aduocatoru,dc:fcndetur pr~ CltUm _il{ud in cuna
chriftiamrarj,, donee dt:: ra~ionetur m curia domini reg1s ad quem
.ad nocJtii pcrtineat aduccauo ciufdc;m c~;clis: fie' ct perliOc
breue. ·
Cap.I3-~ Rer !'Udlcibus il!is ecdefiafticis
Salutem, IudicmJt nobis R .. :quod cum. I. clc:ncus fuu'l teneat
eccleuaril illam in j!la YJ_Ila per fulm prt:!'entacionem · que de
fua aduoaacione eft vt dic1tur .N. Cle:: ~~?s c.tndcni · petcns ex
adudatione 'M'.
E • .i.ui. milhtia
-
lib~r qu.trrug; . . DiiJitis,ipfum I coram vobis in curia
chriil~.s anitatis inde trahit in placitu.Sl vcro pre~; tus N
eccldiam 1llam giraqonaret ex aduo:~ catione predict! M. Palam eft
quodriam dict!ls R.jac:tura in de incurreret de aduo~ tionefua.'Et
quoniam lites de aduo~tionj~ bus ecdeGariiin ad coronam et
dignitatem meam pertinent,yobis prohibeo ne m cau: fun illam
p~o!=cdatis donee diracionatuOJ fuerit in curia mea ad quem illorum
adu~ rio illius eccleGre peftineat. T. &c. Si ver~ pofi
prohibitionem illam in cawa ilia pro:: cellerinquncfummo~cbun~r
q~od veni= ant in de re!ponfuri in curia ~omini Regis.
· Clp.t4· ~Rex yicceomitifalutcm .prohibc iudi:
cihus ill~ ne teneant placitum in .curia chri: fuanit.tti~ de
aduoc.ttJOne il1Hls.eccle[lc, vn: de R.aduocatus i!lius eccleGre
queritur g, N inrlc eum trahi~ in p!J.citum in cuua.
chrifiianita.ri~ quia p!;!cita de aduoc~tio"t11: bus eccleftm!m ad
coronam. ct d~nitatcm meam pertinent. Ft ,fumr..10ne per bonos
f~mmonitoreq ip[os Tudicc:s quod Gnt ~o:: tam me vclluftic~
.meis,eo di~. o{tenfuri
quare
-
Libel" quint~; l'ol;,j: ~are pltcitum id tenu~runt contra digmt
,ta,rem mc:am in euria Chriflianiutis. Sumo: mone eriam per bonos
fumonitor~s prefatii N .quod tunc fit ibiofienfurus
-
,tt'berqum~: fm,erum Jlciminem fe effe dixcrit is qui petl2
''lur,et fuper hoc dcmonftrando fecurii fcce= rit
vic,tunc.temanebic loqueta 1Jl:t in comi:: ~tu,quia. vicecome5· cle
placito Jt!O feam= plius de jure i'Otromittere non 'debet verun::
ramen fi fuper hoc idem vicecomes toque:: )amilb'ln
au.dirc;v,ohJerit, tunc is qut petiuir damet fc Iu!ticlis et
ha.behlrbreueRegis~ CJUod fifecer!t [ecurum vicecomitcm de de::
'monfiranda.bbertare [ua,tunc:. ponatur lo:: quela tlla coram
Tuft:icm Regts 1n curia R~ gis etioterim pacem habeb1r is
quihberta: i;em petit breuc a.utemtale em. Ca;..
Rex vic falutem,~ftu: dl: mih_i~.quo~ N rr ah1t cum ad
vJflt:nawu,deficut tple dt li~ ber homo vt dicit.Et ideo prectpto
t1bi quod fiidem R.fecertt te {ecurii de clam ore fu()
profequcndo,tunc p~nas loqaela: illam co: ·ram me vel Iu-fbc mei~
eo die et' mtcrim c: urn pacem mde habere facias; Etfummonc per
bonos fumonitores prcdicmm N,quo£1 lunditibioll:eofuru~ quare
trahit eli advill: lenagiii iniufte.Et habeas ibi.&:c Clp.j ·
Summonebitur ita que per 1dem breue,is '}Ui cl.-unat c~ in
v~Uena.g1li ~-ci dltS pone!)~ ' - .. JUr
-
. tlt,erquinttis--; . Poi.34: tm quC. dameii {uii
pro!'csuetm.Die auteni ftatura ti non venent iHJui pmtur ad ville~
n:gium .:eque nunciii nc9ue elfonium mi: !l'J
-
tiber quintur: 1om;nes fl.nt an 'non. Et fecundum dicntm viGneti
iudic;~bitur.Si vero alios produxerit is qui eum ad vil!euagiu
trahit ad proban:; dum contrarium eo icilicet quod illi homi::r
nes-quos ibi producit natiui f11i funt, ita 9' ~e vno. ftipite
communi cum illo quem.ad natimfm cla.m;~.t ~erint tunc Gmibter fi
y:: trique producti r.ecognofcantur communes confanguinei
difquiretur p~r viunetum qui~ ~orum eidemfunt proximiores
etCec~,Jnda hoc iudicabitur,Sjmiliter quoquefiedi ex v.: na parte
producti, negentur eun,dem in ah:: qua pane confanguinitans
attingerevel !i ~ubiteturfuper hoc omnis huiu.(modi d~ bitatio
perviGnetii abfoluctur.Ptobataau: tem libertare in curia
fufflcienter tunc is de cuius libtrtate contentio facta dl:,a
clameo petentis eum ad v11lenagium damanris ab: folue~ur,(!t
perpetuo liberabitur • Sivero m &batione fua defecerit.vel (jab
aduerfario. fuo diracionetur tanqi natiuusfine recup~ ratione
aliqua,domino fuo adtudicabiturcii cataliis futs quecunque habet.
Sub hac eade forma et hoc eodem ordinetractandum eft
placitii,quanclQ aliquis in Jibertate confiitu~
NS
-
I.iber ttuintu!~ FoJ.3S'• ibs ad villenagium ttahit.ur, vel
quando ~~quJS in v11lenagium poGtus , propria fua dcliberatione ,
petit Iibcrl:atem ob ill· enim ad curiam domini n::gis veniens ii
de cuius liberratc agetur,i.rDpetrabit loqudam 1pfam m curiam Regis
deduci quo impetr.U tratofub forma prcd1cta , loquela proceder.
Notandu~ euam quod m,placiroifio locu von habet duellnm, ad
ljberratem a1JCUIUS probandam a prima natiuitare. Cap. f.
Pluribus autem modis poteft ad libertate aliqui5 in vtllenagio
pofitus deduci veluti {j dominus ejusvolens eli ad liberutC'
pcrduci cr a fc et hcred1 bus fLus qu1etum clamauerit \'C I fi eum
ad libcrandum,a]Icui donauerit vel vendiderit.Illud ramen notandum
eft~ non potell: aliqUJs in villenagio pofitu
-
f L'hef qu;n~ . ~meret fuill n~mmis, polfet quid em peri petuo
verfus dominum fuum qui eum vC:~ diderat, fe in ftatu l1bertatis
tuer1 • Curn quis enim natiuum fuurfi a fe et hercdi:: bus fuis
quiecum clamaueric vel extraneo vendiderit , poterit is qui
libertatem ,it.\ confequutus eft erga dominum fuum~ vel quoilibet
alios heredes fuos dum mO.: Jo per cartam ·veil afio modo
legittirnc: .hoc in Curia diracionauerit perpctuo fe tucri : ad
duellum eriam hie poterit per!: ueniri,fi quis eum a villenagio
Iiberarum contradtxerit dum mocto aliquis tefl:is ido:= DC'Us qui
hoc viderit et audierit vb1 !Jbera:: tus fuerit lihertatcrn fu.zm
voiuerit diracio:: narc in curia. Notandum eriam quod poteft ~uis
natiuum frJum quatum ad fui ipfius vel lleredumfuorum perfonas,
liberum £1cete. non lJUantum acf ah~s-~a fl quis pnus na;; tiuus
hoc modo ad bhertatem pc:rductu~ contra extraneum aiiquem ad
ditJcionatio.t nem facil'ndam procfucc:retur in Curia~ vel ad ali
quam Iegem terra: faciendam,pof?: fet inde iufte amoueri fi
natinitas fila ad
v.iUcnagium
-
L'ber quintll;; Fo1.~; ~n~gium ~urn ~ Curia obiecta fcer;t ~
probata. etiamfi in tah ftatu miles fac:. rus. cl[et a v.allenagio
lib.ei;atJ¥ • Item fa·
• ' l ' '. . ' ii!IS nanuw qutete per vnllm·Annum tt mum d.iem·
in aliqua villa priuiiegi~ta manfex* · , ira quod in ~
-
tibet rmus: . 3Yrrrius prop~rciohalitct intercfomino5 fuc puen
1lh diuidendi· . _ ,
€HIC INCIPITLI~ ¥er fl~~sd~ dotibus. ·
Gap.i.
~~~~!!~~~ Os duo bus mocf£9 P! dicitur dos eni di'
citur vulgariter,id quod aliquis hber homo dat fponfe fue ad
oibu eccle: [ 1e tempor.: deli ponfationisfuete=: netur aure
vnuf:
~t,tifq~~;a- iure ~!Ji;ftico qu.i iure feculari fponfim fuam
dotare tempore defponCuio:: nis.Cum quis autem fponfam luam dotar,
aut nom mat dote aut non.Si non nominar. iertia pars totius
tenementilibcrifui,intdli:: gitur dos eius et appellatur
rationabilis dos cuiuOibet mulieris tertia pars rotius liberl
'cnemeti vJri fui.quodhabuit teporc detplif~ Jionii lt.l Sl'-inde
fuerit feifi~w in dominicoo
Si
-
~ut:rtt dotem llominar,c:t plus ter.tia parte, fl«•~ in tanta
q~antninc: lbre non porerit: amcnfur.tbttur emm !f
-
ta'ber (cxtlil itutieriJHnde fati[acturn fucrit muUcrl
-
iitlos eiiis {i{uerit nomiuata,autnen vaear.Si. vacar,ponere fe
pote!l: mulier in dotem fua d renere fe in feifma cum confenfu
hacdis. Si vero non vacar,auttota non vacat,autquc:r dam pan
vae.tt,aut quedam pan non vacat,: Si quedoun
vacarc:tqucda.non,lnparte quct_ vaar,porme fepotentpreduto
mc;~do,l'l d-e_JO ~uohabehJtbrcue de: Recto ad vvar-rantum filii
fc:ilicc:t quod tenc:ac ci plenum rc:cru de il:i. 1a terra
quidamatpertinere ad JatiooabiiCJD clotem fuana quod nreue tale
crit,
Cap1. It ex .M. ulutem preeipio libi quod line
dilarionc planum rectum tenc:as A quz fuir nor. E. de vna h.ida·
terre in Vllla JUa.qua.rn elamat pc:Wnere ad mionab~cm dotem fu.a
am quam tenet de: te in eadem vdla per u~ br.rum feruitium decem
fcli!ilorum per an::. num pro
-
tiber rextur
Cf!~titer Cieri dt beret, inferius dicetiJr ~I'J> prch.ato
procedet loquel.1 vfque ad comi=. t:J.tum,et i:.a mediante comiutu
, per volun · tat
-
tib~ fextus PoJ.3j ficitilbm partem fummoneri que pars hoc non
perqPi!"iwt Si vera ex confenfu et per: ~UIGtione vtriufljue
pa.rtium fimul exifienuii in curia. loqaeh ip{a tranfferatur ad
curia tuc neutr)i_partiurn oportet [ummoneri quilt cis iurelligrtur
dies datus in ruri:1 Die aute fi.u ruta in· curia ,aut vterque
abefi,aut alter tan~ rum,aut ad eft vtcrque.De abfentil vtnufque
:tut alte.nUs tanni,Jatis fu.pcrius eft dictii vtro:: que vera
prefeme in curit.mulier iipJ iLlS fuii yerfus adutariuluum in hcc
verha proponet. Peto terram ilia licut pertinentia ilhus ter:
re,que miht nommata efi in dote. Vnde rna; ritus meus dotauit me ad
oftiii eccleue die 'fUO me defponfauir Jicut de CO vnde firit V~
ftitusetfeilitus eo tepore quo memde dora:: uit. Ad huiu~modi
erg•-> chmrufolet multi:: p1i~
-
I.ibcr rnhit lnonitores N filium ct hcn:dem.t:•qu";,d :ftt coram
me vc:l T uftic mcis co die: ad vvm.an:: ~tfandli A que fuit nor
ipGU3.E pam~ fui vna bidam terre in villa ilh.quam clamat perris
nere :~d raoonabxlem dotem fu::\Jb de dono ipGas.F..viri fui verfus
N.etvndeplatittlm eft inter cos an curia mea {i tenarn illarn tl
vvar~ tantJfare ''olurrirvcl ad oftrndc:ndurn quare id facerc: non
debet Et hllbc:.u 1hi..&c.T &c.
Cap.ro. 1-Ictc:s igituripfe furnntonitus. 0 neque
tenem ncquefeefioniauerit ad.primum dis tm vel ad fecudurn vel
ad tertium,vel n poft c:fi'oni.t fu;~ qt1arto che neque vc:nerit
ncque ac:fponfil
-
tiber !'c:tnli Fol.~ Cap.ll.
Apparmte danuin CUria h~dcViri inuliers tonqucrcntis,aut id
tefiabitur ct conctdcc ~uod terra jpfa fir pcttincntia doris jphua
muheris,et quodinde fucrit dotata ipia mu= lier,erquod
anteedforeius inde fucrir feifia tus tempore quo c:am mdc clorattit
f1cUt de pertinentia illius terre quain ei principali.= cc:r
nominauu m dctetl'l,anr nbn,S.J 1d con~ ccdat in curi.l,de cei:ero
tenc:bitui zllam ten·a verfus ipfum tcnc:iitdn dirabonai~ ,.fiindc
voluc:rit pbcitarc:,It ita ipla illi multc:ri dc:ltS bc:rare c:t
couuatetur contcntio mter: Jpfttm tc:nc:ntc:m ec hcredem 1pfU.Ailr
fiin:de nolu: crit plaarare, tc:ncoiuar d.1re ipfi mulic:r1 co=
pcrens cfcllilbium.quia de c:etc:ro perclbe non potc:rit nadic:r
ipfa.si ttro bc:r-:s ip(c ~c tdbrus fuerit nee cooictferit ipfc:
n.ulierJ ~ quod ipfa. vcrfus tc:nentem proponit tuhc plu citam
indc: potrritc:tfeinter ipf.tm muliere u hcrc:dem:muber enim
dhc1ci.ter nullum placitum mouere poterit venus a!Jquc:m, fine
vvarranto de dote fua: Si itaque ips Si: heres to;um ius ipliut
muheris· d ·- ·- -- ··· F. iili. negaueri~
-
u'bet rC~M cegaueritJta quod dixerit in c'lria e2m indt nunqu 1m
fui!l1endum cti:tm 'iuod fi vir aJjcuiw mulie:
qs
-
.Ubcr(enui PoL., 1ft dorem fll'()rls fue vmdiderit alicui pofb
~aam cam in de clotauerit, tenebitur h(J'ct c:Jus:dote ilia ipG
muhen delibcrare fi potent rt etiam ipfi emptori tenc:bitur ad
rationa Wcdeambiiifuum a vendiuonevd do.nat tionc fui vel
anrecdfor.is Cui Jlnminus:ad ~ onabile cfcamblUitl ipG mulierJ
rcncbitur.
Cap.Lf. Cum autem cora non vacat dot aiicuiUJ
111ulieris iu quod indc n.ihil hab~r mulier ipft: tunc p lacJtum
ill ud ab inioo traetand~ ttit in cuna domimRegis,ctfummoncbit~a
is
-
t.'ber tepdmii _ _ Cap.t6. _
,. ~nque :tutem do tern ipfam ten~ tis ·ae hca e.s {iuc
abllS,opottet (em pet tpfum hes redem prcfentem dfe qui mulicn
perenn ,Je (ua doterefpondeat.G abus iraque ab heredo clotem ipflDl
deforciat maberi,ntnc per hoc breuefummooebitur heres vcro, per
fupra fcnftUID breue. .
Capn. Pofelt autem p1aCJcum diad inrer hetedl
ipfum et mulierem, muJriplicitet variar.i. atU: c:oim clamabit
mulier ipfa do tern foam tan~ quam nomin:atam:aut rationabnc:tn
rdore fuam non nominatam heres quoque aut co= cedct ci dotem GI,,
fwlfe nonunattm aliarn umen quam spfa petit autfJbi uullam fuiffc
JtominatanJ dicet.fiergo de dote ncminata flue de diuerfi~
nominarionibus dotis, inte-r cos fit contentio,tunc poterit irl in
placito ip (o, prerlicto modo pioccdi • S1 vero rat1o: raabilzs do~
fine aliqua norilina:Jonc certa pe racur,certi iuns eft quod heres
renebttur mus ]Jeri affignare in dot em rertiam pattern tot.i: us
bberi tenemenri,q.uod antecelfor eius l1a~ Lttit in dominico dae
qua c.un defponfauit ~resrc in omwbus !~in, 'Cl!~ &
!~~mcnri!
. ~~
-
tiber rexttiS . Pol.Ji; ef aduootionibu~ ecclcfiarum Ita qno~ tl
non fueric nlfivna fola ecclefia in toU here dlcar~ ~on tigent cam
vacare in vita mu~ cris poft morrem mariti fui, non potent h~ tts
1pfe fine atfenfu ip!iui mulieris pedonam ad eccldiam illam
prefentare~Excipitur ·au 7irale mefuagium qnod clan non potdlia
dotem,nec cliuidetu~;fed integrum remanet lm.I tern in diuifione
non veniunr res quaa teouerunt muliacs alie in dote , vnde
pri.-dotata: f11erint,pretere1 fj fuerint duo mane= til vel plura
d1uidenda,non Ciuidecur c:a pitale manerium,fed tntegrum cum
eapitili mefuagio herediremanebit,ita quod de :11i:s o man rrio vel
alii> maneriis ipfi m uberi pic:: i'le.Cariffiat.Notandum eciam
quCJd pro eratc heredJ~ non remanebit aflJgnaoo doris ipfi mulieri
:ptetc:re3 notandum quod fi fuerit terra ah
-
tiba fecbii · coticedere (j uacauerit.sed collegio non po
&eft quh hocaufmet iusipGU5 hercdis perpe tuo,{in autem
maritU> ipfius mulleris alieni dc:rico in vita fua cc:clefiam
ipf:un concdle~ rit,idem clericus ipfam ecclefli totl vita fua
potcrirretmere ctiamfi hoc factum fit po{b CJ.Uarnvxoremfu;om de
terrailla dotaueritp •erum fJ domui rcltgiofe concdfcnttnterim
ecclcGam ipfam ipfc maril.'us : debet eccldla. ilia pofi morte
ipiius mariti ipG mulicri de2 Jiberari.ita quod in vita fua h~cram
!Jabebit inde prcfent~tionem.pcft morte vero ipfius mulieri~ et
1lhus cletici qui ad eius prefenta.: tione iufi1tutus fuit
pcrfona:iterum ad dos mum religiofam reuertc:tur ccclc:bl ipfail:
Jiperperuo rcmanfura. Ttcm fciendum quoa fijn vita v1ri alicuiu~
muberis fuerir ab eo v.:u or cius fc:per&t.1 ob aliquam (vi
corporis tur: pltudincm,nullam vocem clamandi dorem
Labeiepotc:ritmulJeripfa.Tdem dicofi fue: rit fc:parata ab co per
parentelam,fcilicet quod nullam dotem petere poterit muh('f' ipla
et tarilen lJberi eius po!funt elfe h.erl.'dec et da jure regni
fpccedenr; patriiure hc:rc:di: prio.Nota item
-
tiber ra:rii( . · - PoLJ.j.;r-n a}jtwtl$ ex confenfu pat~ Cui
elude vxorem :t per aJlignationem pat.is fui vxori ·fae 1uandam
partem terre patris fui dat tn do:: ew : nunquid ab ea. plus peti
potcrit m do: :em? Mortuo aucem flrO fuo ante mortem 1 puril fui
queri potefi vtrum terr·am illam no 111;ne doris retinere poff1t
etvtrum pater vi:: 11 (ui tcnc:a.tur illi vvarranttfare terram·
illam Sivero mulier aliqua plus ha.bc:at in dorc:m quam c:i
pertineat habere, 'precipietur VJce:: tJ prwp1o_ qua~hu,fte Ci fine
dtlatlonc faw.s ida,m~nfurad c:t.:'iv.llc: ~fine dilatione facias
habere ip!i.N.qllo~ habere debet de mre et hendtUte fua ct iu:l ile
c:dine dib~!OIJ-C faci~ }l~bc:re ipfi,A'.qu~d haberc.dc:~et.I;t
q.u~ p~rtinct ei habchdl!IJJ fecunduni dorcm fti~~. r:ttipn tpilern
.QC: 1n.:: Je op~>rreat cum ~mplitis conqueri- pro dg fcctu
iufuuc. T.&c. - -
-
€HIC 1NC!P1T LI~ &r /eptimus de bercdihu1 Jcgittimis et
bafbrdis mafculu aut fcminil lllaioribus ftue mmonbu~ et de
cuA:odia et priuilegso minorum et de •ltimt• heredtblll CJUI funt
domins cum feodum eaJidn rna~ llUm eortl et de heredibus mtdb.ti et
de vfu.t
rariis ct eorum hercdibus ct de marita~ · ct aliis donatiorubu,s
anreceffoJ;Un;l c:t oJ ~rum tdbmeotis et dcb~tis que om:a
IJUhcredcs corum tenentur vvar: ranti1irc.
Cap.i~ N alia enim acceptione,acci! pttur dos {cciiduleges roma
n.as-fecundum quas propric "PP"'llilturdos,td quod cum
d.tl Uf VJrO quod V Ul maqragiii.poteft i~aque quu
tiber hot:!JO terram habens quandatll parrem terre fue ct,tm
fili.a fua vel cum aliqua alia qua.lib~t muli~e,darc 1n Qtati~agium
ii: lle habueri~ Leredem .Gue non;vdit Lcrc;t ~cl non, imo ct c~
contra~~entc .c~ reda.::
man~ ,.._~- -....
-
tiber feptfmtii l'oLii ina~~~t.~betetiam cuicunque Yofuer.ic
potcft dare! quandarn partcll'l !ui hbcri tenc: Jnena,in rem
unc:ratJoncm ferllltiJ fui vello: co rcligiofo 1n elemoiJna~ta qqod
h donati:l Gncmil~ tatlna•ilerit kquuca ,pcrpetuo remancbJtiUICUI
dooatafuerit terra JlJa Ct herecbbus fuisf! iure heredicario
tllerit e.JS c6: ~ Si vtro do~auonem talem nullafequuta
fUc:ritfeilina,mhil poll mortem donatori.! e:r cali donatione
contra voluntatem heredis ef fic:acicer pet~ potcfi quia id
1ntelligitur fc:c:Gs c!um con!Ueram rcgm interpretltJC?nem po: cius
clle nuda promiffio qtUm aliqua vera promill~vel donatio.Licet aute
Jta ~ne:.u bter tuihbet de tcrr.1 [ua ranonabdcm par.: rE profua
volucate cuicunqucvoluerit bberc in vutiza donarc:.In cxtremis umen
agenti non ell hoc cuiquam hactenu~ pCI11Uffum 4iuia polfit tunc
immodica fieri hcrcdi.v tts dtftributioh fuiilet hoc permilfum dli
C}W feruore paffioni> snftantis ec memoria tt :anon em amJtUt
quod non nuoq~a. c~en.irc fo let vndc prcfumeretur f]UodG quzs m
infttmlta ate polltUs ad morte:ditnbucre ~cpilfet terri f\J.lmtJuod
in {J.lli~c f~ mtrume faccrc - · · - - - - •ol~c~
-
tiber feptimili toluiSCc: CjUod potiw proucnirct illud a furore:
animi quam c1 mentis delibc:rationc: polfct tamcn huiufmodt donatio
in vltim& yoluntarc: ahc:u1 facta ita tenere fi cum cpn:: fcnfu
hcrc:di>fieret et ex fuo confcnfu con::
fll'marctt.U".Cumquisautemdc:terra fua in maritagium vclalio lllOdo
donat:aut habet hc:redatatem tantum,aut qudhtm tantum. aut
hc:reditatem et qucfium.Si- heredita~em rantum potent quidem ex
eadem heredlra:: tc quandam panem donarc,, vt dict1,1m dl
cuilif>ct c:xtranc:o cuic:unque voluerit.Sl autE' p.lures
hahucntfihos mulieratos, non pot~ rit de fadli prc:ter confc:nfum
hc:redis iui fi:: lio fuo pofi nato de heredjrate fua quanum:: Lbcr
p.utem .donarc~ta fj hoc e11et per milfum,acciderct inde frequens
priUs nato~ ru f1liorum cxhercdario, propter maiorc~ patrum
affection em quam fepc erga pofi na:: ros filios fuos habere
folent.fed nunqu1d f,~:: lio fuo Balbrdo potdt qui1 fth urn et here
de, habc:ns de hc:reditatc: fua donue?Q20d li •c:rum cfi.tunc
meljori~ condicion15 dl in hoc baihrdu5 fJhus quam mulicr.tnis
'poft ILltl1s quod tamc:n vcrum eft Si vero quefiuru
taQtUIIl
-
tiber leptimtiS: Pol~ tiiiti!m La buerit is .qui partem terre
ftie do.:i nare voluerlt: tunc quid em hoc elliGet fed non totii
quefiu non potefi filiii fuii berede cxheredate veriitamehfl bu!fu
heredefilm \'clfilla ~corpore fHo'procrcauerit.poterat quide ex
queftu fuo quiciique voluent quam~ eli parte donare.liue totum
quefiii heredita~ hiliter.~ta quod !i indefelfitusfuerids cuirto
natio dla facta fuerit m vita donatotis, non potc:rit a1iqui5 heres
temo'tior .:lon:ttione if: la irritare.Poteft itaqrie quill bet Gc
to til 9ue: fium donare in vita fua,fed'nullum heredem in de facere
potefi,neque collegiii,neque aH::: quem hominem quia folu~ deus
heredem facere poteft non homo.Sin autem et he:: reditatem et
quefium habuerit: tunc indi:: fiincte verum eft quod poterit de
quefili !ito quantumlibct partem uue totum cui:: cunque voluetJt
donare 1 ad remanemiam de hereditate vero fua nilJilommus dare
potefi,fecundum quod predicturn eft dum fcilicet raoonahJliter hoc
Jecerit.Scit:ndum autem quod li ·
-
t~etrepttmaB: tionibus runt admittEdi,tunc inditlincte tr~i rum
ell: quod pater eorum nibJl de hcred~ rate vel de quell:uGnullam
habuerit hered~ tatem a1icu1 fllioni quod e:rccdatrationabi= lem
partem fuam que eum contingit de tota lleredirate paterna donare
poterit.S~d t2n: tum donare poterit de heredttate (ua pater.
cudtbediliorum fuorii delibero~gioir1 vita fua,qwntii jure
fuccdllonkpot\: mortc pltris idetConfequuturus dfct de cad~ here.:
~urate. verUntarutn occaGon.: Jibera!.iraris ij patre£ 10 ftlios
vel etiln\ jn alios exercerc r~ letauris qutde
-
L'Ler feptimii~ Foi..f4 ;a em iuris du biotio et virorii iuris.
regni p~· tlco~ii difceptatio et concetio Cuper tali ca~u ~u mria
domim Regis eucnitvel euenire po F,ftfuper hocfcdicet qttis illide
Jure fucce; ,aere debeat et pollic pater enim feiGn a de: functi
filii fui ftbi retinere contendit.et ira ~terr-tm que~ fua
d(')natione proceflit, ad _{c ; iterum cupit reuerri.Super _ho~
habi~a con: ltentione in cu.ria, pa~i ius in terra ipu cia:: ,1
manti refpode~ur a Jilio pnmogemto quoJ non eftpaterfuusfuperhoc
audredu5.~ teneralitcr vemm ell: fecund urn ius regni, suocl nemo
eiufdem tenementi Gmul po.:: tdt dfeheres et dominus fed hac eadem
ra:: ti.one querit filiUs medius 1primpgenirum £liu ab il1a
fuecedione repellere.Cum enim itm heres fit rotius hereditatis non
poteft: limul effe dominus i11ius parris heredirati~ ,ct heres
preterea ii iam mortuns etfet parer illius fl~ti primogeniti ,
'idem flliu~ domi.: nus rterer rotius hcreditatis. Sed rune de jure
regni rion remaneret ei terra pre:: dicta ratione . , Sj ergo cam
retmerc 11on poterit :td remanent1am , AUO mo:l ~~ earn petere
potefi jure ]lerc:ditario,fed
G~~ rad
-
tibe&pdmm-:
pari ratione videtur quod poft n:trus £lfii us ·omnes alim
indepoffir excludere. S1':1 ruilis vero dubitatio c6tingir, cum
quisfra::-tn fuo pofinato.portionern terre fue heredi.i tabilit~r
concedit er donat,quo defiicto fine-, herede de corfore L!o exeunte
frater iplitJ clefunc:I remm i}lftm in manum capii fu.::
am.ficutiilla que defeodo fuo eft et vacans. verfil~quem duofJiii
fu~i' affilam petunt de ruorreauuncull fui procedente veto placito,
primogenitusfilius verfus patn!, er pofl: nas tlls flliusverfus
fratrcm prirnogenitum, pre~. monftrato modo placJtare poflhnt • Sed
fd~r en dum quod pater ipfe terram illam nullo modo deiure
regniretihere potefi,quia non potefifimul elfe heres et dominus.fed
nee etiarn "d donatorem licire reuertitur terra' alicuific donna,
(cificet cum hom.tgio fe:' ')Uuto fi' aliquem h.credem habuent is,
cui facta eft donatio ex corpore fuo fiue etiam remotiJrem Preterea
terra ifia que Gc do:i nata efi{icut alia quehbet heredit,
-
llherfeptim\is--: ~ ltoi.;;,j: a pnmogenitum fdium ' fed
procedit inter Jmmogenitii 6lium et pofinatum predi~.t!l JllOdO
aiiquando tamen fuper hlilc v.lqma cafuia curta.domini R..tgis de
conlilio cu: ric: ita: ex eqrurarc c-oniideratu eft, quod ter:~
raiicdonau, f1lio. primogenito remaneJ~. max.ime (i aliud fc:odum
non habeat in ma: nu fuad~nec hered1tas de1Jberetur ei ~ interim
cum domiqus non fcit heredit.tt~~ paterne,non obuJat id- quo
dicttur quod fi:: mul non pofllt qu,is )1 eres c:{[c · et;
domin_ns. Sed cum ex illa fuccdllone fiat dumin!lS il:: hus
partishereditatis:npnne et heres eiufde parris mdlig1tur elfe,cum
etheresGt tqtius
' hereditatis.ad hoctamen refpodemus qqo£1 incertum efi :1dhuc
~tin pendenti vtrumfi~
! lms primogenitus hc:reslit an non ~a G , premoriatur pater.
tupc confims eft qma beres eius eft~dii!ic euenent cuncqu~: dem
ddinit dominus elfe ii:JUs terre quam ex fucceilione auunct~li fui
prius acquiter,J.t c~ tunc de mum ad poll: natum {!Ji.um ~an:: ~uam
ad heredem rectum reuercerurter:ra jlla.SJn aut em premoriatur
filius p: n oge::: ~C\l~,tunc fatis con1bt quia tile noufuit
fu:$
· G.iii. turus
-
tibedeptittiUi: c tUtus hr.res pat~fui:et ob id nunqilim
e&:i currunt circa eius per!On~m ifta duo acdde:; tia
iunsjcilicct ius hcrcditanum et domimti
l-Ice lei d):: Notandum autem quod nee cpifcopus nee: 6rmatur
fia abbas quia corum baronie iimt de zlemo:i Juto.vv.:t.. {ma
domintRegis etantecetfotum eius,no• P,pAL polfunt de dominicis fuis
aliq~am partem
dar.e adremanetiam fine atf~nf11 ~:t confir~ ~atioue dom~ni
.Regis. ' ' · --
Cap.,; Tenentur aute heredes donatorii doo~o:=
nes et res donaras fieit rationabtliter factc funt xllis qu1bus
fattc font et hcredibus f~\ .,varrantizare. Cap.3.
Bcredum aute alii (unt proximi I alii runt remotiores. pro:ximi
heredes a1icuius funt quos ex fuo corpore procreauerit. vtfilius et
fllia ~bus deficiencihus vocatur lleredes remotiores (cilicet nepos
vel ~epns ex fili
-
I.it;err~titiliiS: Fot~ !ltiede naouerit indJftincte verildl
quod1fi;: Jmsdle patrifuo fuccedttlll totii.Siplur~rc
liqueridilios,tuoc diftioguirur vtriii~~ fu.e.:a rit milt'.~ }iue
per feodii militare tenens aut liber Sokemanus~a fi miles fitedt
vel per nultriam tenens,tunc feciidum ius regm'aw glie
primogenitusfihus patrifuccedlt in t~ tum. Ita quod null us fratrum
fuorii parte in~ de de lUre pcterc poteft.Si vero fuerit liber
Sokernanus,tunc quidem cliuidetur heredi:: ps intet: om!U'S
fil!oslquotquot fuoc per par= lCS cqualesfifuerit focagium etid
autiqmtus .Uwfum,Saluo t.tmen cap~tali mcfuagio priJ mogenitofilio
pro digmtate aefucct~ fue.._{:: p tarn en quod in aliis rebus
.&tilTaciet a~ advaientiam.Si veto non fuerit antiquitus
muifum,tunc primogenirus fecundum quo;: z:undam con!hetudinem totam
heriditarem CJbtinebit.Secundum autcm quorunda C():: fuetudincm
pofinatusftlius heres efi.Ttern G, !lliam tan tum vna~ reHquent
q\lis hered::m 1nnc id obtinetindillincte quod de @io die: 1;11m
efi.Sin aut em plures fihas,tuuc quid em indi.fiipcte inter 1p!lS
diuidetur hereditas ~e f11erit miles ,liue Sokemlnus pater - - - -
. - G.jiji. ~
-
tib~r reptimu,: e#rum raluo tam en primogenitc Alie eapli tali
me!J,Jagjo f~Jb form.l prefcripta. Notan: dum a.utc quod fi quis
fra.trii, vel forore inter quos diuiditur hen:dJta.S fine herede de
cor:: por~ fuo moii~tur,tJ.J,nc illa portll? que dcfii.c ti
eratinter ceteros fuperfutes d1uidctur.Ma: titus aut€
primogenitefdie homagiu factac capita!i domino de
totofeodo.Tenentur au.:: tepofinate filie vel earu mariti Ceruitium
fuli clefuo tenemeto captta.lJ domino facere per manum primogenate
vel eius mariti. Nul' )urn urn en hom:1g1um ,el etiam .fidclitate
aliquam tenentur rnaritl poftnatarum ulia: rum marito primogenite
f11ie inde facere in vitafua,nec earum heredes primi vclfecundi
Tertit vero heredr:s ex pofinat!S £1iabus ex:: eunres,fecundum ius
regm homagium te.= temurfacere de fuo tenemento heredlfilic:
primogenite et rationabile rele!lium. Pte: rerei [aendum eft quod
manti mulierum qu.trumeunque,nihil de hereditatevxorum {uarum
donare poflimt fine confenfu here:: dum fuorum,vel de jure ipforum
neredum a!iquid rermttere po1funt nill. in vita fua.Si vero filium
habuerit quis hcorede er preterca fiJ~a11l hab'!e~;~e!;u!·lS~us
ip~~fuGceditin
§~!~
-
tif>errcptimiis~ Fol47: tomm vnde contingit quod fi quis
plure~ Labuent vxores et ex quaL bet flliam vel fili= as,extremo au
rem ex poftrema vnicumf1l1fi: illefihus folus ohtinet hereditatem
patri$, quia generahter verum eft: quod mulier 1Jl1.: quam cum
mafculo ptrtem capit in heredi= rate alrqaa,nifJ forte aliud
fpeciale fiat in ali:: "JUa CJWtate,et hoc per !on gam
confuetudi::. nem e1ufdem cruitatis Si vero haburrit quis pl ures
vxores , et ex qualibet ca.rqm fiiiam velfilias omnesfilic; erunt
pare$ ad heredita; tern patriS eodem modo ac h omnes effcnt
itanterfuccedunt ipli eadem modo quo predctermin.ttum.dl: fupra de
filio vel filia.: bns et f ub eadem difiinctionc.Ilh enim qui ~cera
linea defcendunt, fern per illi~ preferii.: tur qw ex tranfuerfo
vemunt.Cum quis au:: cem moritur h.aheusfdium pofinatum,etex
primogenito fiho prem ortuo nepote, mag= pa quid em iuris duhitatio
folet eJfe vter illo: rum preferedus fit aljj in illa fuccdllonef
ci.: IP.c~ v~rum f~iu~ an ncl.'os. ~dam .lenim
(11ccre
-
ts"tle:r·!l;ptimW.-: aieere votebant fihum poft n~tum reet;Org
elfe heredem quam nepotem talem, ea viJ dc:licet ratione,quiafdius
primagenitus cum snort€ patris non expectaretnec cxpectault
'}UOVfque heres c:ius elfet,er ita cum pofi na:t JUS filius
fuperviuerct tam fratrem quam patrem , rectevt dicunt patti
fuccedit.Alii.t \'ere vuum d\ nepotc-m tale deiurcauu~ culo fuo
elfe prcferendum • Cum c:mm nea pos'ille ex filio primogeoito
exierit,et d~ corpore fuo cxtiterit here.S in totii JUS quo.! fater
( oos Ci aelhue viueret haberettpfe patti fuo.fuccederc: debet. Ita
du:o 11 pater fuus nonfueritabauofuo fon!farq.1harw potd\
f~quidemfilillSin.vita. paer.is fui ab coforifc farniJUri.Si
quand.1m partem terrefue affiga net pater filio fuo et feiGcam
faaat ei in v1t~ fua ad petition em et bonam voliltitem ip' ~us
filii ,ita quod de tanta parte fit ei fatiffaes tum tunc emm non
poterint heredes ipG.ut filri de corpore fuo aliquid amplius
peter¢. contra auunculum fuum vel a hum de rer&= dna. parte
hercdnatis aui fui,quam partem patris fu1licet pater eorum li ipfe
fuperuixil= ~ cu11dem au(i fu(i polf~. P{e;qf~ fi~lil!J ~-- . .
~'lUll'
-
l.J'berrepttm~: Po1.4i; lticilju5primogenitus de paterna herediw
te apitali dommo honugiu fuii fec~ritin vi ta parris
fui,hcerpremoriatur patrifuo,nulla clubitatio eft quin nhus c:iu(JE
auuculo fuo Gtp~erc:ndus.Verii Cuper hoe potent e.lfc rJaci~ ~nter
nepote ipfUill et c.tpita!C domi: JIUmG Idem domintu ei homagium
fuum negauerit vel inter c.1pitalem dominum ct: auuneulum ipfum {j
capitilis dominus nc.= poti homagium fqum vvarraqttzauerit.er ex
bocv~rinque rationab1htcr ~tfit perueniri a~ cluellu,nlfi vero
homagiii ifuum ita pofilt coceri:tunc qUtdem ita hodte obtioet
inter auunculii et nepo~em, ~uia. melior eft coM tdicip
poffidentis. Cap "f• D~cienobus autehiis qui recta bnea dw
eendiit:runc fi'ater vd.&atres fuccedenr.Auc (i non
reperiantQr fratres, voc:ande funt fo; l'er~s~ibus premort!Ji~
eorum libe~vo= c.tnrur,pofthos vero vocafl~r auunculi, « corii
libcri ,pofuemo matertere et eorii bbe:: iihabtta et ob{eruata
diftincticnc fupcnw freno~aca ,inter fuios militis et filios sok~
~t~ani et nepotes finiuiter hab Jta ~uoque di:: ilinctione in~er
makulos e~ feminas. Cap.f _, ·· - - - · - - Tacntu~
-
tlhet;feprimii!: . -r'eneni:ur quoque heredes refl:amenta pi:.
irum fuorum et aliorum antecefforum fuorii feculre illorii fcilicet
cuius funt hcredes,et e; orii debita acquietare, Potdl enun
quUibet. homo liber maioribus debitis no inuolutus de rebu>
fuisin infinn1tate fua. rltionabile deuifam facere (ub hac forma
fecundum cu:=: iufdam patrie confuetudincm,quod domi:: numfuum
primo demeliore et principalios tire qu.tm habet .recognofcat
deinde ccd~ fram fuam ,pofiea vero alias perfonas provo:; luntate
fua.~cq!lid aute diuerilrum pa; ~1arum confLietudines fuper hoc
teneant,f~) cundum iura regni non tenetur quis in te:' :ftameto fuo
alicui per{one precipue rufi ptG' ~oluntate (ua. air quid
relinquere Iibeq enirn dicitur elfc cuiufque vltima
,·oluntas,fecun• dum has leges (icut et fecundum alias leges~
Mulier etiam fui Iurts , teftamentum facerc poteft.SI vero, fuerit
in poteftate viri confli:, 'uta,nihilline virifui autoC:tlte facere
potet\ cham in vltima voluntate de rebus viri fuj~ veruntamen p1um
etfet et marito valdeho:: nefium fi rationabilem diuifam ~ori fua:
~~~ceffif!Ct.fc~icet vfque ad ~crtiam pancm.
rerum
-
L'betfeptimus: FoJ.49: rum {uarum quam viua quic!em:obtinu~
:fi;maritum fuumfuperuixifiet vt plenius raliquebit.~od plenque
m~nti facere ent vnde marito commendabiles ~ffie~ii:: r.Cum quxs in
1nfirmiure roGtus tcll:ame mfacere nolucnt,.G debitis· non fit
jnuo: Tt:truille tus. tunc omnes res eius mobiles JD tre~ commune
rtes diuitlentur equales.Q2arum vna de: lege tcfb:: tUr
heredi,fecunda vxori , tertia vero ipfi tUr CX parte teruarur de
qua tertia:lJberam habebn:dif: ~agna car:: 'nendifacnlptem.vcrum
fifi.ne vxore de:: ta.Cap.l8_ •. fferit medietas ip!l referuatur.De
hc:redira; vera nihil in vluma voluntate di.fponerc neil: l't
predicmm eft. Cap.6. 1"Debet lutem tefiamentum fieri coram .10! u·.
vel plunbus vim legmimis, clericis :llaycis et tali bus qui tefies
mde fieri pof= nt idonei. T dhmenti au~em executores fe de bent ii
quos Tcfiator ad hoc eleg~ t et quibus curam ipfam commiferit.Si
vc:: l tefiator nullos ad hoc nommauerit, pof:: tnt propmqui et
confanguinei 1pGus de:: mctJ ad"id facienaum fe ingerere.J ra quod.
quem vel heredem vel abum rerum de=. lncti reperirri;
dqc:ntora,ha.bebunt breue · ·· · 'omini
-
t'htrtept:mus~ ~omtn; It egis vicecomiti directtiin :m hec
•erba, C1p,1. .
R ~x vic falute predpio tib1 quodiufte et 4: l'le Glilatione
faaas flare rauonabile diuili N ficut rationabiliter monfu.m
poterit quod eafcceritet g; ipl:& ftare debeat.T.&c.
Ca.!
Si quiS aute autoriute hUius brew~ conuS= tus,aliquid d.ixerit
contra tcfiimentufcihcec quod non fuit rationahiliter factu,vel
quo:! res petita nonfuetitJt'a vt'dic1tur leg.tt.a,tiic quid em
placitii illud iri curia chriilianitatjr a11diri debet et
terminar•·Q2_ia placJrum de teftamentis coram ludicc eccleil3.fhco
fieri debet et per illorum qi.ti teftameto interfu:' ~rint
tefiimorua,fecund·um iuri; ordine ter:> minari.Si,vcro fuerit
dchitis o~eratus is qui refiamentiiucereproponit, nihil cie rebus
fuis(extra debiteirii acquieratione),piecer fw lteredis confenfum
diiponere potdt, verfifi poll: dehitorti acquiecatione alJquid
relltlud fuerit,tunc id quide in tres partes diuidctur modo
predieto.Et detertiaparrefuii vt dictii eft mjat tefumetii.Si vero
Do fufficJUnt res chfuncri ad dehit.t perfolueda,tunt quid em heres
ipfe defectii ipCii de fuo tenehii ad im plere ita. clico G
habLlcrit etatc: here.sipfe. .
-~P·.'•
-
LterfeprMi~ ~r.1o: Ca ' J • . p.g. ~t enltll quid a heredes, de
quihus cOflac ~relfe Dla]ores,aliiynde colht dfe mino# es,alii de
qui bus dubni cfl vrrii fint ru:tiores .n mi11ores.haedes vero
maiores, fiati polt lecdli':i antecellorii fuorii poll'unt (e
tenere Vide pro aG n hereditate fua, hcet dommi poffint feo:
feueratione 1ufuum cum h('redein manus fuas caperc huius JegJS ~urn
en ~oderate Jd fieri debet ne aliqua lhru•o ill'cifini here4ibus
faci1nt. polfunt enim M.arTebr. eredes tl opusfqedtVJOleneie
dominorum Cap.td. .. :!ifiere dum tameri parati funt rdetJium ct
lia recta feruitia eis inde facere.Si vera con:: tet eos elfe
minores,tunc ipfi heredes tene: ur elfc fub cullodia dominornm
fuorii des rec plenam habuerint etatem,fi fuerint he= edes de fcoJo
milirari-~d fir poft vice~ :mum ervnum annum c6plerum,tl merit
1cre! ct filius militis vel per feodum milita:: e tenemis.Sivero
heres et filiu~ Sokema: l.rii fuerir,cratcm habere inu:lhgirur rune
urn quindecim compleuerit annum.Sive:: 0 fuerit filius burgen!is ,
Ctatem habere u~c intet1igitnr cum d&rcte fciuerit det 1arios
numerate,etpannos vluarc,et alia pas crna ncgotia fuu!liter aerecrc
pl.en:tm
· Jtaquc
-
iJber feptfm~: itique eu{\:odiam·haben~ 4omini, filioruai ct
heredum hominum fuorum et fe'odorum fiwrum ,ita quod plenam in de
habent difpo.= fitJOriem,vr in ecdefiis in cu!todiis ip[is con.:
flitutis i:oncedendis et in mulierihus) fi que jn'eorum cuftodiani
· exciderint maritand.is
. ei:fri aliis: negoeiis difpcinendis fc:cundum quod. propria
negotiafua dtfponi folent~ Niht1 tiirien dehered1bte,de iure
alienare poffuht ad remanentiimi. Ira tam en quod'
here:te~ip.fo5,hot1orifice pro quantitate he: reaitatis intet1m
habeant
-
. U.ttptimlii Pot.sil tiep~~-Jilone"lllntec&is :Nf.Ntc: pro·
er.rt,e .t19milli r.:~ill()rls:, retniltlehit Jade rei' cogsiti~in
lu:le cafq, Si.v:ew ~appctlatut m~ npr · ~ .~ou aliqua., Jtmic
otritac~hitur• ptr ~~05;~ feCllmlSplegior_,f'Cd· dii :LUenc·
ipfr.l; ~~¢ii:J;inde non t~httuii refponder4:
feddepm~fa.¢tus,maiOJr.'Rl:fl:ituereautem· ~Hee lei tenentu.r
c.lo!ftodesh~cdir.ates ipt.JS .Leredibus: ..11: . • • n.~ · t d b.
. . t . ~ ·rcu-..tutJODISI ~+~ur~ e . e ltas ~~
-
~tJba-tcptlirlii!Z bit.Nofind~·-tamcn quodlfiquit m' a~ pitc de
domtnoJt.eg.c tenere debet .tunc e:: ius euftodia ad ·dmninll'm
:).. tgtltl pl~n~ pet#' tinct liue alios domiQos hahete-Jebc~t ipfc
heres!iuenb~~
-
. L~e~rt!ptim'ui Fot.5iJ N"a.tqttam enim cufiodil allcuius de
~ttrc alb fui remanet,de quo habearur fufp.itio quad poll1tvcl tdit
~uod iUs in ipia hcrcditari daml.rc. · ·
Cap.jj
Muiierverovel mulier~fiheredes ahcuiu4 remaferinr, in cuftodia
donunorii {uoni r~ ~anent~eGinfra emem fuerinr in cuf~ todia eru'nt
donee plenariam hahent etatelll :Et cum habuerint etatein,tenetur
dominus ~rum eas mariurc,fmgulas cii fuis rat.ion:i:: bilibUs
portionibus Sivero!naior~ fueriilt. tunc quoque ll'l cufiod.ia
dominoiii fuo'rum remaneburit Jonec per con!iimm · er difpo= H Itt
· . 1in.o~em domm·orum maritentur.~afine anc 1~ dominorum
difpo'Gtion'e vel atfcnlil , nulla -~ommunc:_ inuticr heres terre:
maritari votdl , de iure de~em oftCa tel c6fuetudineregni.Vndeu
'3uisfili1m vel It rnago:s, fl!Ja·. tamum habens,hererlem 1IIam vel
il.: c.ura.r::ap.1~ ias in YJta fu1 fine atlenru dominifui mari~
tauerir,indeiulte fecundumiU~ et confuetU: din~ regni perpetuo
exheredarur. Ita quod .ii!dc de: cc:feto nihil tec.Iperare poterit
ni!l .. . B~ PC!
-
I4~~1'ti-~~ (oiam mJft;rie ali ~u1us homagu1, de ten~mento Jllo
fac;ere t~ 'rietur ipfi domino,requirenda dt i£f":"~ dq1 tninJ ad
1d faciendu volunt.u etafienfus ne detmmico fuo vel aliQ modo mjnus
idonea pc:rfona: bomaglii de't"'eodo fuo cogatur rc~ ~p~t:e
:VCfUI:\1 (i_ q\lis hcenti~m querit' 3.: .· ~c~ .plinQ fitq fil~n;l
(1.1~,111 et hc:redem alicui, ~aritandi,~en~tur domioqs aut
confcn~~ a \It iufhm C:~4~.m ~fi.~ndere q\lare. ·con{en~ tire ~on
deb.~taliter e.oim et1~m contrai~s fil:l5 yol!lntatem poterit
mulier ipia ckccmG~ Jjq patridili etpro'yol_u.mte hbere marita rl_.
T u~ua. hoc: querq fi mufJer ali qua d.
-
ll'bedeprimijl Pol u~ iii nubete~ut dotci:r_'l ;trnitt·et nifJ
rtid1e-r P.f~ a]iam tcrram habeat de mari~agio vel hfre:
ditJte,tunc cnim fufficit ~pi:~ lis dommi ha b~re ~fi~nfu.Et h odd
eo f~c9b~ ne~ non p~op ~rborr.agjurn fed pro ~Jia fiad~qe quJ~
initritus d'onJJno in de faccre t~nctur vt (!J"ct~ ~· Si vero de
feodo ph:rJu dori.inoruinip(~ fl!c:nt hetcditas,tiic fufficict
adquircre affcri(~ 'capitalis dQmmiad,mulierc:m h~teddn mu
ritahdam.Tn cultodlis au tern confututc mua Jicr'~ l1crcdes fide
corporibU~ fuxs' foriffcce; fint,et bO'c probaturu fuerit,tuncille
que de liqneriit tihereJabuUtlr,lta quod poltlones· fut ceteris que
non fot~ecennt
-
. ' -t~edcptim;li ta~lo .~atris~ quia filius heres legittimtis ~
gucmnuptie demo~anfo ...
Cap.IJ. : lJ~es autem legirtllllus null us BallarJui
pecaliqws qui tk legitumo matrimoai~ non cfi proaeatus e~ep~tdl:
Verum G·qujs t~rfus ahquem her~dnatem, aliqua.m tanqu~ ·~cres
petar,er alius cj ob.Ucja.t quod heres in-' cle el(e npn potd~ eo
qJlod ex legitrimo m~~ l;timonio npn f~t natus tunc quidem piacjtii
illud tn curia dpmipi Regis reltunebit,.etm~ot clabitur Archiepifco
velEpifcopo loei quod~~ Ji1atrimoniO ·ipfo cogoofcat,et quod mde
in~ ~JClUerit,id dommo.Regi vel eius IuftiC fqrC'i f~ et per hoc
brcue~ ·
9-pJf~
~ex Arehiepifcop.o (alute v,eniens coram mt= vv.in curia mea
{'Ct#tverfus.R, fratrefunm ~uartum partem feodi vn1Us militis in
ilu \'ill.t,ficut ;us fuum,et in quo idem.R.ius nq habet
vt.vv.di(eo quodipfe Baftardusqt f1~ ~ ance matrimonium
ma;riiirfof9#f qu~ - . ·-- ·- -·--· ;---- ··- ·- ~~
-
· · 'ti.,~ ftptimUi Fol.f4: ~al mdtm meam ri~n.~eetangnofcere
'de Ba fbrdia C'OS ~d VO'> mitto 'mtndar.rcs vc · ia ·e~.u·ia
rrifiianttan~ Jn.Jefae~as qucdadvo~ lpectat. Et cum loquda ilia
o~birum coram :vobisftaetn .foruu fntr1t ,m1~t htteris vefuis
(lgnificeti!;1Uid indc coram vobu actum fus ~T.&c.· ·
Cap.r~;_: ·
1'Cirea Lee autem ~ orta dt:quellio. G quis antequam pacer
nntrem fuam dc:fponfi:: l!erit fuerit genirus vel natus vtrum talis
fil\us flt leg.ttimus heres clUm pofte.a mattcm fua aefponfauent.Et
quidem !icet fecundum ca" nones ec leges roman as raii< flbus
fJc Iegitri: mus IICtoo,r.unen fccundum ius et COJlfue: tudmem
regt:~i nuHo modo tanquam l1eres 10 beredital4! fuftJneturvcl
hereditatc:m de iurc regrn petere potdi:.Sc:d ona fuper hoe tamen
contentione vtrurr. fcilicet genitus an natus futr1t ante
defponf.uionem an poft di~ kurietu: idvt dictum eft coram iudice
rccle' ~afiico et quod ab eo iudJG.ltum fuerit i~ ~iqo ltegi rcl
eius tufticS. fcirc faciet -. .. . ·-- - ~·~ ~~
-
&t.~ioptimui Jt.uame~ ~dJe.cundum quo4: .~dicarum fUnic in
curi~ Chrifiianitatis de m4trimonio fcilicer vrrum f!lent.Ille qui
hcr~r.atc:~ p~ tit nat us vel ~miLts ante matrimoQiul,lll con~
rr.1ctii vel po~jn c~'d~~n1,:a~fpppk~ bitur de adiqdica~d~, v~l
.abiwhcanda ipfi~ hcredit:tte(uper qua contc:ntio e~l it;1 q!lod'
per indicium curie hq-ed.tt;;tem ip!im o bti~ ~ebit vel dame~
!itUI!l P9'dct.
Cap.I~ ' ~QEeri potdl:de b~l,lardo,qui nullum he
rc:dem habere poteft,nili de corporefuo ha.: buerit heredc;:m.Si
qUJs ei proferuiti:Qfuo vd alio modo ali quam terram donaucnt;et
Uid• homagium fuii rc;ce,pedt,ita quod in (eifin~ ciufde rerre,Gne
M:rede de corpore fuo obi:r ~rit.quis eJ de IUrefuccedere
debet-quia do= mmUs non potefi preC!ictis r>ttlpPJbus. Cum
C}uisvero intcfl:atus decelferit.otilni.i cataUa. fua/ui domini
e'tfeintelhgiitur {J voro pl!Jres, hahuerie ·dommos
of.!Uilibetilloriiatalla fila. recuper.abit que in feodo fuo
repa1et • vfu;: rari~ ¥ero,omnes res Guet:efi:acus fiudotelb:: Ills
decclferiitdoinJIJi Regis flitviuusaurem ~n folct ali'luis ck
aiminc v