-
NNNOOOWWWYYY TTTEEESSSTTTAAAMMMEEENNNTTT
OPRACOWA ZESP BIBLISTW POLSKICH Z INICJATYWY
TOWARZYSTWA WITEGO PAWA 2005
WYDAWNICTWO WITY PAWE
SPIS TRECI 1. EWANGELIA WEDUG W. MATEUSZA - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,
8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24,
25, 26, 27, 28 2. EWANGELIA WEDUG W. MARKA - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,
8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 3. EWANGELIA WEDUG W. UKASZA - 1,
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20,
21, 22, 23, 24 4. EWANGELIA WEDUG W. JANA - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 5. DZIEJE
APOSTOLSKIE - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28 6. LIST DO
RZYMIAN - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 7.
PIERWSZY LIST DO KORYNTIAN - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12,
13, 14, 15, 16 8. DRUGI LIST DO KORYNTIAN - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10, 11, 12, 13 9. LIST DO GALATW - 1, 2, 3, 4, 5, 6 10. LIST DO
EFEZJAN - 1, 2, 3, 4, 5, 6 11. LIST DO FILIPIAN - 1, 2, 3, 4 12.
LIST DO KOLOSAN - 1, 2, 3, 4 13. PIERWSZY LIST DO TESALONICZAN - 1,
2, 3, 4, 5 14. DRUGI LIST DO TESALONICZAN - 1, 2, 3 15. PIERWSZY
LIST DO TYMOTEUSZA - 1, 2, 3, 4, 5, 6 16. DRUGI LIST DO TYMOTEUSZA
- 1, 2, 3, 4 17. LIST DO TYTUSA - 1, 2, 3 18. LIST DO FILEMONA 19.
LIST DO HEBRAJCZYKW - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 20.
LIST W. JAKUBA - 1, 2, 3, 4, 5 21. PIERWSZY LIST W. PIOTRA - 1, 2,
3, 4, 5 22. DRUGI LIST W. PIOTRA - 1, 2, 3 23. PIERWSZY LIST W.
JANA - 1, 2, 3, 4, 5 24. DRUGI LIST W. JANA 25. TRZECI LIST W. JANA
26. LIST W. JUDY 27. APOKALIPSA W. JANA - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 SOWNIK
TABLICE CHRONOLOGICZNE MAPY LIST ABPA JZEFA MICHALIKA LIST KARD.
JZEFA GLEMPA KOLEGIUM REDAKCYJNE SOWO WSTPNE REDAKCJI NAUKOWEJ SOWO
WSTPNE WYDAWCY
-
WYKAZ SKRTW ZANIM ZACZNIESZ CZYTA PISMO WITE WPROWADZENIE DO
PISMA WITEGO WPROWADZENIA
WPROWADZENIE DO NOWEGO TESTAMENTU WPROWADZENIE DO EWANGELII
WPROWADZENIE DO EWANGELII WEDUG W. MATEUSZA WPROWADZENIE DO
EWANGELII WEDUG W. MARKA WPROWADZENIE DO EWANGELII WEDUG W. UKASZA
WPROWADZENIE DO EWANGELII WEDUG W. JANA WPROWADZENIE DO DZIEJW
APOSTOLSKICH WPROWADZENIE DO LISTW W. PAWA WPROWADZENIE DO LISTU DO
RZYMIAN WPROWADZENIE DO PIERWSZEGO LISTU DO KORYNTIAN WPROWADZENIE
DO DRUGIEGO LISTU DO KORYNTIAN WPROWADZENIE DO LISTU DO GALATW
WPROWADZENIE DO LISTU DO EFEZJAN WPROWADZENIE DO LISTU DO FILIPIAN
WPROWADZENIE DO LISTU DO KOLOSAN WPROWADZENIE DO PIERWSZEGO LISTU
DO TESALONICZAN WPROWADZENIE DO DRUGIEGO LISTU DO TESALONICZAN
WPROWADZENIE DO PIERWSZEGO LISTU DO TYMOTEUSZA WPROWADZENIE DO
DRUGIEGO LISTU DO TYMOTEUSZA WPROWADZENIE DO LISTU DO TYTUSA
WPROWADZENIE DO LISTU DO FILEMONA WPROWADZENIE DO LISTU DO
HEBRAJCZYKW WPROWADZENIE DO LISTW KATOLICKICH WPROWADZENIE DO LISTU
W. JAKUBA WPROWADZENIE DO PIERWSZEGO LISTU SW. PIOTRA WPROWADZENIE
DO DRUGIEGO LISTU W. PIOTRA WPROWADZENIE DO LISTW SW. JANA
WPROWADZENIE DO LISTU W. JUDY WPROWADZENIE DO APOKALIPSY W.
JANA
-
Ewangelia Mateusza
EEEWWWAAANNNGGGEEELLLIIIAAA WWWEEEDDDUUUGGG WWWIIITTTEEEGGGOOO
MMMAAATTTEEEUUUSSSZZZAAA
1
DZIECISTWO JEZUSA
RODOWD JEZUSA 11 Oto rodowd1 Jezusa Chrystusa, syna Dawida, syna
Abrahama. 2Abraham by ojcem2 Izaaka, Izaak ojcem Jakuba, Jakub za
ojcem Judy i jego braci. 3Juda mia z Tamar synw Faresa i Zar. Fares
by ojcem Hesroma, a Hesrom ojcem Arama. 4Aram by ojcem Aminadaba, a
Aminadab ojcem Naassona. Naasson by ojcem Salmona,
5a Salmon mia z Rachab syna Booza. Booz za mia z Rut syna
Jobeda. Jobed by ojcem Jessego, 6a Jesse ojcem krla Dawida. Dawid
mia z wdow po Uriaszu syna Salomona. 7Salomon za by ojcem Roboama,
a Roboam ojcem Abiasza. Abiasz by ojcem Asafa, 8a Asaf by ojcem
Jozafata. Jozafat by ojcem Jorama, a Joram ojcem Ozjasza. 9Ozjasz
za by ojcem Joatama, a Joatam ojcem Achaza. Achaz by ojcem
Ezechiasza, 10a Ezechiasz ojcem Manassesa. Manasses za by ojcem
Amosa, a Amos ojcem Jozjasza.
11Jozjasz by ojcem Jechoniasza i jego braci w czasie zesania do
Babilonu". 12Po zesaniu do Babilonu Jechoniasz by ojcem Salatiela,
a Salatiel ojcem Zorobabela. 13Zorobabel za by ojcem Abiuda, a
Abiud ojcem Eliakima. Eliakim by ojcem Azora, 14a Azor ojcem
Sadoka. Sadok by ojcem Achima, a Achim ojcem Eliuda. 15Eliud by
ojcem Eleazara, a Eleazar ojcem Mattana. Mattan by ojcem Jakuba.
16Jakub za by ojcem Jzefa, ma Maryi, ktra urodzia Jezusa, zwanego
Chrystusem". 17Zatem wszystkich pokole od Abrahama do Dawida byo
czternacie, take od Dawida do
zesania do Babilonu - czternacie pokole i od zesania do Babilonu
a do Chrystusa -
czternacie pokole.
Rodowd Jezusa. Tak przedstawiony rodowd Jezusa ma przekaza wane
treci teologiczne.
Mateusz wiadomie pomin w nim niektrych przodkw Jezusa.
Korzystajc z dostpnych
sobie rde (1Krn 1,34 - 2,15; 3,1-16; Rt 4,16-22), uoy rodowd
Jezusa w serie 14 pokole,
yjcych w 3 okresach historycznych. Kod liczbowy" by czytelny dla
adresatw Ewangelii,
jednoznacznie wskazujc na Dawida. Kada litera hebrajska miaa
swoj warto liczbow. Tak
wic 14 to suma wartoci liter (cyfr) imienia Dawida. Rodowd
wykazuje wic, e Jezus jako
Mesjasz jest potomkiem Dawida, zgodnie z proroctwami i
uksztatowan przez nie tradycj.
Narodzenie Jezusa nie jest wydarzeniem przypadkowym w historii
ludzkoci, ale etapem
realizacji planu Boego. On jest tym, ktry przychodzi na kocu
Starego Przymierza i
rozpoczyna czasy mesjaskie. Historia narodu wybranego i caej
ludzkoci odnajduje wic swj
sens i cel w Jezusie Chrystusie. Ziemsk histori uczyni Bg
histori zbawienia. Czyni to take
dzisiaj, prowadzc nas do zbawienia przez kade wydarzenie z
naszego ycia. W rodowodzie
Jezusa zostay wymienione cztery kobiety pochodzenia pogaskiego:
Tamar, Rachab, Rut i ona
Uriasza. Zbawienie dokonane przez Chrystusa obejmuje bowiem ca
ludzko.
1) Genealogie stanowi odrbny gatunek literacki. Ewangelista
wiadomie pomija niektrych przodkw Jezusa (np. Joram nie jest ojcem
Ozjasza). W rodowodzie chodzi bowiem o
wykazanie dziedziczenia pewnych godnoci, funkcji, przywilejw i
bogosawiestwa.
Pochodzenie biologiczne nie jest najwaniejsze, liczy si take
adopcja (np. Salatiel nie by
ojcem Zorobabela, zob. 1Krn 3,17-19).
-
Ewangelia Mateusza
2) by ojcem - dos. zrodzi!, co oznacza nie tylko zrodzenie
fizyczne, ale take: wzbudzi, da ycie, przekaza jak godno lub funkcj
(1Kor 4,15; Ga 4,19; 1Tm 2,23).
1 Mt 9,27-15,22; Ga 3,16
JZEF PRAWNYM OJCEM JEZUSA-ZBAWICIELA 118A oto jak byo z
narodzeniem Jezusa Chrystusa: Matka Jego bya zarczona z Jzefem
3. Zanim jednak zamieszkali razem , pocza z Ducha witego. 19Jej
m Jzef
by czowiekiem pobonym. Nie chcia Jej zniesawi i dlatego
postanowi rozsta si z
Ni po kryjomu. 20A gdy tak zdecydowa, anio Paski ukaza mu si we
nie i 2powiedzia: Jzefie, synu Dawida, nie bj si przyj twojej ony
Maryi, gdy to,
3co si w Niej poczo, pochodzi z Ducha witego. 21Urodzi Ona syna,
a ty nadasz Mu 4imi Jezus
4, gdy On uwolni swj lud od grzechw"'. 22A wszystko to si stao,
aby si
5spenio sowo Pana przekazane przez proroka:23Oto Dziewica
pocznie i porodzi Syna, ktremu nadadz imi Emmanuel
5, to znaczy: Bg jest z nami". 24Gdy Jzef zbudzi
si, uczyni tak, jak mu nakaza anio Paski, i przyj swoj on. 25Nie
wspy z ni, a urodzia Syna
6. I nada Mu imi Jezus.
Jzef prawnym ojcem Jezusa-Zbawiciela. Zarczona z Jzefem Maryja
bya ju uwaana za jego on. Jednak w okresie narzeczestwa - zgodnie
ze zwyczajem ydowskim - pozostawaa
jeszcze w domu ojca. Po upywie roku od zarczyn nastpowao
uroczyste przeprowadzenie
panny modej do domu pana modego oraz mia miejsce lub. Jzef
znalaz si w trudnej
sytuacji, ktrej nie pojmowa. Nie widzc ju dla siebie miejsca u
boku brzemiennej Maryi,
wola si usun (k 5,8). Wtedy anio objawi mu, e chocia Maryja
pocza dziki interwencji
Ducha witego, to jednak on, jako potomek Dawida, ma do spenienia
niezwykle wan misj.
Ma najpierw wprowadzi Maryj do swego domu, nastpnie przyj Jej
dziecko za swoje,
podda Je obrzezaniu i nada Mu imi Jezus. W ten sposb Jezus
rzeczywicie sta si synem
Dawida (2Sm 7,4-16).
3) Jezus bdzie potomkiem Dawida, gdy zostanie zaakceptowany
przez Jzefa. M Maryi sta si prawnym ojcem Jezusa.
4) Jezus - imi to oznacza 'Bg zbawia'. 5) Pierwszy z wielu
cytatw ST (Iz 7,14) w Ewangelii, ktre wskazuj, e w Jezusie speniaj
si Boe obietnice. Ewangelista dostosowuje cytat do aktualnej
sytuacji. Chocia Jzef nie nazwa
dziecka imieniem Emmanuel, wiadkowie czynw Jezusa bd dostrzega w
Nim obecno
Boga. Ewangelista cytuje tekst za Septuagintq ze wzgldu na
wystpujce w nim sowo
dziewica. Cytat potwierdza wic, e mimo dziewiczego poczcia Jezus
pochodzi z rodu Dawida.
6) Ewangelista podkrela, e Maryja bya dziewic w chwili
narodzenia Jezusa. Forma gramatyczna czasownika greckiego sugeruje,
e niepodejmowanie wspycia przez Maryj i
Jzefa byo sytuacj trwa.
1 k 1,27;2,5 2 Mt 2,13.19; 27,19 3 k 1,35+
4 Dz 3,16;4,12 5 Iz 7,14
2 CHRYSTUS ZBAWICIELEM POGAN 1Kiedy Jezus narodzi si w Betlejem1
Judzkim za panowania Heroda2, do Jerozolimy przybyli ze Wschodu
mdrcy
3. 2Pytali oni: Gdzie jest nowo narodzony krl ydw?
-
Ewangelia Mateusza
1Zobaczylimy bowiem na wschodzie jego gwiazd i przybylimy odda
Mu hod".
3Gdy to usysza krl Herod, przerazi si, a z nim caa Jerozolima.
4Zebra wszystkich wyszych kapanw oraz nauczycieli ludu
4 i pyta ich, gdzie ma si narodzi
Chrystus5.5A oni mu powiedzieli: W Betlejem Judzkim. Tak bowiem
zostao napisane
przez proroka: 6A ty, Betlejem, ziemio Judy, wcale nie jeste
najmniejsze6 spord wielkich miast Judy, gdy z ciebie wyjdzie wdz,
ktry bdzie pasterzem Izraela, mojego
ludu7.
7Wtedy Herod przywoa potajemnie mdrcw i wypytywa ich, kiedy
ukazaa si gwiazda. 8Wysyajc ich do Betlejem, powiedzia: Idcie i
wypytajcie si dokadnie o to Dziecko. Gdy Je znajdziecie, dajcie mi
zna, ebym i ja mg pj i odda Mu hod".
9Oni wysuchali krla i wyruszyli w drog. A gwiazda8, ktr
widzieli, gdy wschodzia, prowadzia ich a do miejsca, gdzie
znajdowao si Dziecko. Tam si zatrzymaa.
210Ogromnie si ucieszyli na jej widok. 11Gdy weszli do domu,
zobaczyli Dziecko z Jego Matk, Maryj. Upadli na kolana i oddali Mu
hod. Otworzyli swe szkatuy i
ofiarowali Mu dary: zoto, kadzido i mirr9. 12A poniewa otrzymali
we nie polecenie,
eby nie wstpowali do Heroda, inn drog wrcili do swojej
ojczyzny.
Chrystus Zbawicielem pogan. Ewangelista opisuje reakcje rnych
ludzi na wiadomo o narodzeniu Jezusa Chrystusa. Krl Herod poczu si
zagroony pojawieniem si nowego wadcy,
dlatego kaza zabi betlejemskie dzieci. Mdrcy z Mezopotamii
natomiast zdecydowali si na
dug i niepewn podr. Ofiarowane przez nich dary - bogactwa
Wschodu - ojcowie Kocioa
zinterpretowali jako symbole krlewskiej godnoci (zoto) i boskoci
Jezusa (kadzido) oraz
zapowied Jego Mki (mirra). Historyczny fakt narodzenia Jezusa i
wszystkie towarzyszce mu
wydarzenia Mateusz poczy z dowiadczeniem, jakie posiadaa
wsplnota Kocioa w czasie,
gdy spisywa Ewangeli. W sprzeciwie ydw i przychylnym przyjciu
Jezusa przez pogan
widzi zapowied Boego planu zbawienia, ktry obejmuje wszystkich
ludzi, a wic take pogan
(Mt 28,19+). Nard wybrany natomiast odrzuci Jezusa jako
Zbawiciela. W obchodzonej
6 stycznia Uroczystoci Objawienia Paskiego (zwanej Uroczystoci
Trzech Krli) wyraamy
Bogu wdziczno za powszechno zbawienia, ktrego zwiastunem by hod
pogaskich
mdrcw.
1) Betlejem - stare kananejskie miasto, lece 7 km na poudnie od
Jerozolimy. Nazw Betlejem 'dom Lahmu' odczytano jako 'dom chleba'
(hebr. echem - 'chleb'), ale pochodzi ona od
sanktuarium bstwa akadyjskiego Lahmu (albo bogini Lahama).
Betlejem naleao do plemienia
Judy.
2) Herod - zwany Wielkim, panowa w Palestynie w latach 37-4
przed Chr. Opisywane wydarzenie mogo rozegra si okoo roku 7-6 przed
Chr.
3) mdrcy - gr. magoi oznacza powszechnie szanowanych kapanw
perskich oraz astrologw w Mezopotamii.
4) nauczycieli ludu - nazywani take nauczycielami Pisma,
interpretatorzy ksig witych, zwaszcza prawa Mojeszowego. Wywodzili
si przewanie spord faryzeuszw; byli
czonkami Wysokiej Rady razem z najwyszymi kapanami i
starszymi.
5) Chrystus - zob. Mk 8,29+. 6) nie jeste najmniejsze - negacja
w stosunku do Mi 5,1 jest zamierzona. W czasach, gdy powstawaa
Ewangelia wedug w. Mateusza, Betlejem byo ju Uczc si
miejscowoci.
7) Cytat czy w sobie fragmenty rnych tekstw (2Sm 5,2 i Mi
5,1.3). 8) gwiazda - znakiem dla magw mogo by zjawisko
astronomiczne, kometa czy wybuch gwiazdy. Czsto uwaa si, e chodzio
o zblienie na niebie planet Jowisza (gwiazda
krlewska) i Saturna(m.in. symbol ydw); nastpio ono w 7 r. przed
Chr.
9) mirr - wonna ywica o gorzkim smaku, ale miym zapachu. Uywano
jej przy produkcji kadzida, jako wonnoci do skrapiania ubra (Ps
45,9) i pocieli (Prz 7,17) czy kosmetyku; bya
niezbdna przy balsamowaniu zwok (J 19,39n). Zmieszana z oliw
suya do witych
-
Ewangelia Mateusza
namaszcze (Wj 30,23n). W poczeniu z winem tworzya silnie
oszaamiajcy napj, ktry
podawano skazacom, aby uly ich cierpieniom (Mk 15,23).
1 Lb 24,17 2 Ps 72,10n15; Iz 49,23;60,5
UCIECZKA DO EGIPTU 113Gdy oni odeszli, Jzefowi ukaza si we nie
anio1 Paski i powiedzia: Wsta, zabierz Dziecko i Jego Matk i
uciekaj do Egiptu
10. Zosta tam, dopki nie dam ci zna.
Bo Herod bdzie szuka Dziecka, eby Je zabi". 14On wsta jeszcze w
nocy, zabra Dziecko i Jego Matk i uda si do Egiptu. 15Pozosta tam a
do mierci Heroda. Tak 2spenio si sowo Pana napisane przez proroka:
Z Egiptu wezwaem mojego Syna.
Ucieczka do Egiptu. Chrystus, otaczany czci przez pogan, jest
cigany przez swj nard jak zoczyca. Ta prawidowo powtrzy si w yciu
Jezusa wielokrotnie (Mt 8,10-12; k 4,24;
J l , 11 n ) . Czste odniesienia ewangelisty do ST maj podkreli
sens i tre opisywanych
wydarze. W pobycie Jezusa w Egipcie widzi on wypenienie si
zapowiedzi z Ksigi Ozeasza
(Oz 11,1). Jej znaczenie odnosi jednak nie tylko do osoby
Jezusa, Boego Syna wezwanego z
Egiptu (w. 15), ale do caego narodu wybranego. Ilekro
ewangelista zestawia
starotestamentowe wydarzenie z faktem pochodzcym z NT, pragnie
wskaza, e ten ostatni
przewysza star rzeczywisto. Przedstawiajc Jezusa jako twrc i
przewodnika nowego ludu
wybranego, zaznacza, e jest On Synem Boym w sensie peniejszym ni
Izrael. Egipt, w
ktrym schronia si wita Rodzina i z ktrego powrcia, przywodzi na
pami staroytny kraj
nad Nilem, miejsce niewolniczej pracy potomkw Jakuba; Herod
kojarzy si z faraonem, za
Jezus z Mojeszem. Jak Mojesz wyprowadzi Izraelitw z niewoli
egipskiej, tak Jezus
wyprowadzi nowy lud Boy z niewoli grzechu.
10) Egipt w czasach Jezusa by rzymsk prowincj, odleg od
Palestyny o okoo pi dni marszu. Czsto chronili si w nim palestyscy
uchodcy (1Krl 11,17.40; Jr 26,21; 43,1-7),
szczeglnie w czasach machabejskich (2Mch 5,8).
1 Mt 1,20 2 Oz 11,1
RZE NIEMOWLT 16Gdy Herod spostrzeg, e mdrcy go zwiedli, bardzo
si rozgniewa i kaza zabi w Betlejem i w caej okolicy wszystkich
chopcw poniej dwch lat, stosownie do czasu, o
ktrym si dowiedzia od mdrcw. 17Tak spenio si sowo przekazane
przez proroka Jeremiasza:
118W Rama11 usyszano krzyk, pacz i wielki lament. Rachel opakuje
swoje dzieci i nie chce, by j pocieszano, bo ich ju nie ma.
Rze niemowlt. Ewangelista relacjonuje nie tylko
niebezpieczestwa, ktre zagraay Dziecku,
ale nawizujc do proroka Jeremiasza (Jr 31,15-17), dostrzega
ponad nimi zwycistwo Jezusa.
Tym samym umieszcza czyn Heroda w kontekcie caej historii
zbawienia. Cytujc proroka,
wspomina osob Racheli, matki Beniamina i Jzefa, ktra uchodzia za
matk narodu
wybranego. Jej grb znajdowa si w Rama, gdzie podczas
przesiedlenia babiloskiego
urzdzono obz przejciowy dla wygnanych z kraju Izraelitw (Jr
40,1). Wanie do ich
cierpienia nawiza prorok Jeremiasz, gdy przedstawi Rachel paczc
nad deportowanym
narodem. Pniejsza tradycja, do ktrej odwouje si Mateusz,
zlokalizowaa grb Racheli w
Betlejem. Mord dzieci w Betlejem jest wic tragedi analogiczn do
cierpienia wygnacw.
Wypowied z Ksigi Jeremiasza, wyrwana z kontekstu, wydaje si
tragiczna, gdy mwi tylko o
dramacie wygnacw. Jednak cale przesanie proroka jest ordziem
pocieszenia, gdy
-
Ewangelia Mateusza
przedstawia take koniec wygnania babiloskiego. Chrystus rwnie
przechodzi przez cierpienia
wygnania, ale w kocu rozpocznie On szczliw er odrodzenia i
prawdziwej wolnoci.
11) Rama - miejsce grobu Racheli, ony Jakuba (Rdz 36,19).
1 Jr 31,15
POWRT Z EGIPTU 119Gdy umar Herod, Jzefowi w Egipcie ukaza si we
nie anio Paski 20i powiedzia: 2Wsta, zabierz Dziecko i Jego Matk i
wracaj do ziemi izraelskiej, bo umarli ju ci,
ktrzy czyhali na ycie Dziecka".21On wsta, zabra Dziecko i Jego
Matk i powrci do ziemi izraelskiej. 22Gdy si jednak dowiedzia, e w
Judei rzdzi Archelaos12 po swoim ojcu Herodzie, ba si tam wraca.
Zgodnie z poleceniem, jakie otrzyma we nie, uda
si do Galilei. 23Przyby do miasta zwanego Nazaret13 i tam
zamieszka. Tak spenio si sowo przekazane przez prorokw: Bd Go
nazywa Nazarejczykiem
14
Powrt z Egiptu. Jzef zamierza powrci do Betlejem w Judei, lecz
okolicznoci polityczne
skoniy go do przeniesienia si do Galilei. Jude rzdzi bowiem
Archelaos, ktry by jeszcze
bardziej okrutny ni jego ojciec Herod Wielki. Powrt Jezusa do
ojczyzny przypomina przejcie
ludu Boego z niewoli w Egipcie do Ziemi Obiecanej oraz powrt z
przesiedlenia babiloskiego.
Ewangelista posuguje si tu sowami, w ktrych prorok Ezechiel
omawia powrt Izraelitw z
wygnania (Ez 20,38). Autor stosuje take naladownictwo literackie
w zestawieniu Jezusa z
Mojeszem, cytujc lub parafrazujc Ksig Wyjcia (Wj 4,19n). Taki
zabieg mia posuy
ewangelicie do wskazania, e Jezus jest nowym Mojeszem. Dwa
zasadnicze etapy historii
narodu wybranego: wyjcie z Egiptu i powrt z wygnania
babiloskiego, staj si wic figurami,
tzn. proroczymi znakami historii nowego ludu wybranego. wita
Rodzina po wrcia do Galilei,
gdzie Jezus rozpocznie publiczn dziaalno.
12) Archelaos - syn Heroda Wielkiego. Jako etnarcha, wadca
zaleny od Rzymu, rzdzi Jude, Samari i Idume od 4 r. przed Chr. do 6
r. po Chr.
13) Nazaret - mao znaczca wioska rolnicza w Galilei, pooona na
wzgrzu nad yzn dolin Ezdrelon. W czasach NT liczya okoo dwch tysicy
mieszkacw. Rodzinna miejscowo
Maryi.
14) Nazarejczyk - okrelenie, ktre zawiera aluzj do miejsca
pochodzenia Jezusa albo do Iz 11,1 (Jezus jest zapowiadan przez
proroka mesjask odrol, hebr. neser, czyli potomkiem krla
Dawida), albo te do jego witoci, gdy nazarejczyk to u ydw
czowiek powicony Bogu
(Sdz 13,5.7).
1 Mt 1,20 2 Wj 4,19n
3
1DZIAALNO JANA CHRZCICIELA 1W owym czasie na Pustyni Judzkiej1
wystpi Jan Chrzciciel i naucza: 22Nawrcie si2, bo nadchodzi ju
krlestwo niebieskie3". 3Wanie do niego odnosi si sowo przekazane
przez proroka Izajasza: 3Gos, ktry woa na pustyni: Przygotujcie
drog Pana! Wyprostujcie Jego cieki!
4.
4Jan nosi odzie z wielbdziej sierci i skrzany pas na biodrach.
ywi si szaracz i miodem dzikich pszcz. 5Przychodzili do niego
mieszkacy Jerozolimy, caej Judei i
-
Ewangelia Mateusza
4caej okolicy nadjordaskiej. 6Chrzci5 ich w Jordanie, a oni
wyznawali swoje grzechy. 7Gdy widzia, jak wielu faryzeuszw i
saduceuszw przychodzi, aby przyj jego chrzest, mwi: Potomstwo
mijowe! Kto wam pokaza, jak unikn nadchodzcego
5gniewu"? 8Wydajcie wic owoc godny nawrcenia, 9a nie
przechwalajcie si, e waszym ojcem jest Abraham. Wiedzcie, e nawet z
tych kamieni Bg moe wzbudzi
6dzieci Abrahamowi. 10Ju przyoono siekier do korzeni drzew.
Dlatego kade drzewo, ktre nie wydaje dobrego owocu, zostanie wycite
i wrzucone do ognia.
711Ja was chrzcz wod, abycie si nawrcili. Ten jednak, ktry po
mnie przychodzi, jest potniejszy ode mnie, a ja nie jestem godny
nosi Mu sandaw
6. On bdzie was
8chrzci Duchem witym i ogniem. 12Ma On w rku szufl, ktr oczyci
swe klepisko: zboe zbierze do spichlerza, a plewy spali w ogniu nie
do ugaszenia
7".
Dziaalno Jana Chrzciciela. Jan Chrzciciel przebywa i naucza
gwnie na pustyni. W
Pimie witym pojcie pustyni kryje w sobie wane znaczenie
teologiczne. Bg wzywa na
pustyni ludzi wybranych, aby do nich przemawia (Mojesz, Eliasz;
por. Oz 2,16). Samotno
sprzyja modlitwie i obcowaniu z Bogiem, a krajobraz pustyni i
jej surowe warunki usposabiaj
do wyrzecze. Std przekonanie, e pustynia jest najlepszym
miejscem dla oczyszczenia i
przemiany czowieka. Przytoczony tekst z Ksigi Izajasza (Iz 40,3)
odkrywa cel misji
Chrzciciela. Cytat dotyczy powrotu Izraelitw z niewoli
babiloskiej i ukazuje Boga, ktry
stojc na czele wojska, prowadzi lud przez pustyni do Ziemi
Obiecanej. Jan Chrzciciel jest
heroldem poprzedzajcym nadejcie Chrystusa. Historia osiga wic
swj punkt kulminacyjny,
Bg z wielk moc wkracza w dzieje czowieka. Konieczne jest
porzucenie przestarzaego
porzdku, czyli nawrcenie, ktrego znakiem jest chrzest. Jego
pocztkiem jest przebaczenie,
pojednanie si czowieka z Bogiem i cakowite otwarcie si na Niego.
Misja nadchodzcego
Chrystusa bdzie podwjna: dokona On definitywnego oczyszczenia
ludzkoci z grzechu (obraz
siekiery oraz omotu); bdzie take chrzci Duchem witym (w. 11),
czyli udzieli ludziom daru
Ducha witego. Tym samym uwici swj lud i zczy go mocno z
Bogiem.
1) Pustynia Judzka - obszar midzy acuchem gr cigncych si od
Jerozolimy do Hebronu a Morzem Martwym oraz dolin Jordanu.
2) Nawrcie si - gr. metanoia oznacza zmian sposobu mylenia,
odrzucenie grzechw, al za nie oraz zwrcenie si do Boga i podjcie
nowego ycia.
3) krlestwo niebieskie - zamiast krlestwo Boe. Typowy zwrot w
Ewangelii wedug w. Mateusza, odpowiadajcy ydowskiej praktyce
zastpowania imienia Boga okreleniami
metaforycznymi.
4) Wyprostujcie Jego cieki! nawracajc si, czowiek porzdkuje
swoje ycie i zyskuje waciwe usposobienie, aby spotka si z
przychodzcym Bogiem.
5) Chrzest Janowy, dokonywany przez zanurzenie w Jordanie, nie
by jedynie rytualnym obmyciem, ale jednorazowym aktem, ktry wyraa i
dopenia nawrcenie chrzczonego,
chronic go przed kar gniewu Boego. Chrzest chrzecijaski
natomiast jest sakramentem,
wcza do wsplnoty wierzcych w Chrystusa, uzdalnia ochrzczonego do
modlitwy i
wyznawania wiary, udziela darw Ducha witego (Dz 2,38; 1Kor
12,13), jest zanurzeniem
w mierci i Zmartwychwstaniu Chrystusa (Rz 6,2nn).
6) nosi... sandaw - co byo obowizkiem niewolnikw. 7) Po wymceniu
zboa dokonywano jego wiania, czyli oczyszczenia. Przy silnym
wietrze podrzucano ziarno wymieszane z plewami tzw. wiejadem
(specjalny typ wide lub szufla).
Ziarno spadao na klepisko, a plewy byy porywane przez wiatr.
Oczyszczenie zboa jest
obrazem sdu, jakiego dokona zapowiadany przez Jana Chrystus.
1 Mk 1,1-8; k 3,1-18 2 Mt 4,17+;10,7; Mk 1,3; k 3,4 3 I 40,3; J
1,23 4 Mt 21,25.32
5 J 8,33-40; Rz 9,7n 6 Mt 7,19; 9,17 7 J 1,26n.23 8 Iz 41,16; Jr
15,7; Mt 13,42.50; 18,9+
-
Ewangelia Mateusza
PRZYGOTOWANIE DO DZIAALNOCI JEZUSA
1CHRZEST JEZUSA 13Wtedy Jezus przyszed z Galilei do Jana nad
Jordan, aby przyj od niego chrzest. 214Lecz Jan wzbrania si, mwic:
To ja powinienem przyj chrzest od Ciebie, a Ty przychodzisz do
mnie?". 15Jezus mu odpowiedzia: Zgd si na to, gdy teraz trzeba 3nam
wypeni ca t powinno
8". Wtedy si zgodzi. 16Zaraz po chrzcie Jezus
wyszed z wody. Wtedy otworzyo si Mu niebo i zobaczy Ducha Boego,
ktry
4zstpowa na Niego jakby gobica. 17Rozleg si te gos z nieba: On
jest moim Synem umiowanym, ktrego sobie upodobaem". Chrzest Jezusa.
Jezus by wiadom swojego mesjaskiego posannictwa, dlatego mwi o
wypenieniu powinnoci (dos. sprawiedliwoci). Naley j rozumie nie w
sensie moralnym
jako wypenianie Boych przykaza (Ps 119), lecz jako konieczno
wypenienia Boego planu
zbawienia, objawionego w Pimie. Chrystus nie potrzebowa
oczyszczenia w wodach Jordanu,
gdy by bez winy. Wzi jednak na siebie grzechy ludzi, jak
cierpicy Suga Pana z Iz 53,4-6, i
zdecydowa si zoy Ojcu w naszym imieniu ofiar z wasnego ycia.
Rozmowa Jezusa z
Janem zmierzaa do wykazania, e Chrystus identyfikuje si ze swoim
ludem (Hbr 2,17), czyli
dobrowolnie wybiera najwiksze unienie - jedno z grzesznikami a
po mier, ktra jest
skutkiem grzechu (Rz 6,23). W opisie wystpuj trzy znaki czasw
mesjaskich, zapowiedziane
przez prorokw: otwarcie si nieba (Iz 6,1; 63,19; 64,1; Ez 1,1;
6,1; Dz 7,56; Ap 4,1; 11,19;
19,11); zstpienie Ducha witego (Sdz 6,34; 13,25; 14,6; 15,14;
1Krl 11,6; Iz 11,1-5; 42,1);
gos z nieba (Pwt 4,10-12; Iz 6,1; 30,30n; Ez 1,28; Ps 18,14).
Trudno rozstrzygn, czy byo to
jedynie wewntrzne dowiadczenie Jezusa, czy take zjawisko
zewntrzne. Od samego pocztku
wsplnota chrzecijaska podkrelaa fakt, e Bg przemwi do Jezusa. Na
t wypowied
skadaj si trzy cytaty ze ST: Ten jest moim Synem (Ps 2,7) -
uywana na staroytnym
Wschodzie formua adopcji; jest to proklamacja Boego synostwa
Jezusa; umiowany (Rdz
22,2.12.16) - tytu, ktry oznacza, e Jezus jest jedynym Synem
Boym; Jego sobie upodobaem
(Iz 42,1) - sowa o cierpicym Sudze Pana. Objawienie nad Jordanem
wskazuje, e Mka i
mier Jezusa s ujte w Boym planie.
8) powinno - dos. sprawiedliwo, czyli wierno woli Boej.
1Mk 1,9-11; k 3,21n; J 1,31-34 2 J 13,7
3 J 1,32-24 4 Mt 12,18; 17,5; 25n 7,14; Ps 2,7; Iz 42,1
4
1KUSZENIE JEZUSA 21Potem Duch wyprowadzi Jezusa na pustyni, aby
tam kusi Go diabe. 32Po czterdziestu1 dniach i nocach postu odczuwa
gd. 3Wtedy zbliy si do Niego kusiciel i powiedzia: Jeli jeste Synem
Boym, rozka, eby te kamienie stay si
4chlebem". 4Lecz On mu odpowiedzia: Napisano: Nie samym chlebem
yje czowiek, ale tym wszystkim, co pochodzi z ust Boga".
5Wtedy zabra Go diabe do witego Miasta, postawi na szczycie
wityni2 6i powiedzia: Jeli jeste Synem Boym, rzu si w d. Napisano
bowiem: 5Swoim anioom wyda polecenie o Tobie. Na rkach bd Ci nosi,
aby nie urazi o
kamie swej nogi".
-
Ewangelia Mateusza
67Jezus mu odpowiedzia: Napisano take: Nie bdziesz wystawia na
prb Pan, twego Boga". 8Nastpnie wyprowadzi go diabe na bardzo wysok
gr3, pokaza Mu wszystkie krlestwa wiata z caym ich przepychem 9i
powiedzia: Dam Ci to wszystko, jeli upadniesz na kolana i oddasz mi
hod". 10Lecz Jezus mu odpowiedzia: Id precz, 7szatanie! Bo
napisano: Panu, twemu Bogu, bdziesz oddawa hod i tylko Jego
bdziesz
czci.
11Wtedy opuci Go diabe, a zbliyli si do Niego anioowie i suyli
Mu. Kuszenie Jezusa. Kuszenie Jezusa przypomina kuszenie pierwszych
ludzi, w rezultacie ktrego odrzucili oni wol Boga. Jezus - nowy
Adam (1Kor 15,45.47) okazuje si jednak cakowicie
posuszny Ojcu (Rz 5,19). Kuszenie Chrystusa przypomina take
dowiadczenia narodu
wybranego w okresie wdrwki przez pustyni (np. Wj 16,4; Ps 77,
17-56). Jezus nie da si
zwie diabelskim obietnicom. Ewangelista przedstawia Go wic jako
gow nowego ludu
Boego. W swoich odpowiedziach na pokusy Jezus odwouje si do
tekstw biblijnych
zwizanych z pobytem Izraela na pustyni. Pierwsza pokusa miaa na
celu skonienie Jezusa, aby
sw Bosk moc wykorzysta dla wasnego dobra, zamiast liczy tylko na
Ojca. W drugiej
pokusie szatan usiowa skoni Chrystusa do cudownych,
spektakularnych czynw.
Z podobn pokus Jezus bdzie si spotyka ze strony ludzi podczas
dziaalnoci publicznej
(Mt 12,38; 16,1). Trzecia pokusa dotyczya wadzy. Szatan ukaza
Jezusowi atwy sposb
odegrania roli Mesjasza: zabysn potg wadzy, aby wej ze wiatem w
przymierze i
podporzdkowa go sobie. Jest jednak jeden warunek: trzeba podda
si szatanowi, sta si jego
sug, zoy mu hod, przyj jego punkt widzenia i jego metody
dziaania, czyli kamstwo,
chytro, si, przemoc. Chrystus odrzuci drog proponowan przez
szatana; odrzuci pokus
atwych rozwiza, pokus wadzy i sawy za cen utraty wewntrznej
wolnoci.
1) czterdziestu - liczba o znaczeniu symbolicznym. Przypomina
czterdziestoletni czas pobytu Izraela na pustyni (Lb 14,34) oraz
czterdziestodniowy post Mojesza (Wj 34,28; Pwt 9,9) i
Eliasza (1Krl 19,8).
2) na szczycie wityni - wyraz witynia oznacza tutaj cay kompleks
witynny. Szczyt to poudniowowschodni naronik dziedzica dominujcy
nad Dolin Cedronu. witynia - zob.
Sownik.
3) na... wysok gr - tradycja chrzecijaska identyfikuje j ze
szczytem Kwarantanny (Dabal Ouruntul) na pnocny zachd od
Jerycha.
1 Mk 1,12n; k 4,1-13 2 Pwt 8,2; Hbr 2,18 3 Wj 34,28; 1Kr 19,8 4
Pwt 8,4
5 Ps 91,11-12 6 Pwt 6,16 7 Pwt 6,13; Mt 16,23
POCZTEK DZIAALNOCI W GALILEI 112Gdy Jezus usysza o uwizieniu
Jana, odszed do Galilei. 13Opuci jednak Nazaret4 i zamieszka w
Kafarnaum
5 nad jeziorem, na pograniczu ziemi Zabulona i Neftalego.
14Tak spenio si sowo przekazane przez proroka Izajasza: 15Ziemia
Zabulona i ziemia 2Neftalego, droga nadmorska, kraj za Jordanem,
Galilea pogan, 16lud, ktry by pogrony w ciemnoci, ujrza wielkie
wiato, a tym, ktrzy przebywali w mrocznej
3krainie mierci, zajaniao wiato6. 17Odtd Jezus zacz naucza:
Nawrcie si, bo
nadchodzi ju krlestwo niebieskie".
Pocztek dziaalnoci w Galilei. Wyranie rozpoczyna si nowy okres
ycia Jezusa - dziaalno publiczna. Opuci On rodzinny Nazaret i
osiedli si w Kafarnaum. Ewangelista
podkrela, e dziki temu spenio si proroctwo Izajasza (Iz 8,23 -
9,1). Jezus zamieszka w
Galilei, ktra bya cigle naraona na wpywy pogaskie (Galilea
pogan) (Mt 2,19-23+).
Zwrci si wic do plemion najbardziej zagroonych, szuka
zagubionych owiec Izraela
-
Ewangelia Mateusza
(Mt 15,24) Misja Chrystusa nie ograniczya si jednak wycznie do
ydw. Przyszed bowiem
wypeni proroctwo zapowiadajce zbawienie wszystkich narodw (Mt
28,19). Zanim jednak
ewangelista rozpocznie opis dziaalnoci Jezusa, wspomina o
uwizieniu Jana Chrzciciela. Czas
Jana dobiega koca, gdy przyszed ju Ten, dla ktrego przygotowywa
drogi (Mt 3,3). Gwny
temat nauczania Jezusa bdzie identyczny z tym, ktry gosi Jan
Chrzciciel (Mt 3,2).
Ewangelista podkrela przez to cigo dziea Chrystusa i Jego
poprzednika.
4) Nazaret - zob. Mt 2,23+. 5) Kafarnaum - hebr. kefar Nahum
'wie Nahuma'; w czasach Chrystusa kilkutysiczna osada leca nad
Jeziorem Galilejskim w pobliu ujcia Jordanu; obok niej przebiega
wany szlak
handlowy wiodcy do Damaszku. Mieszkacy Kafarnaum utrzymywali si
z rybowstwa,
uprawy roli i handlu. Stacjonowa tam garnizon wojskowy i mieci
si urzd celny. W tej
miejscowoci mieszka Piotr z rodzin. Zachoway si ruiny synagogi
wzniesionej na
fundamentach tej, w ktrej naucza Jezus..
6) Iz 8,23 - 9,1. Cytat rni si zarwno od wersji hebrajskiej, jak
i od tumaczenia greckiego (Septuaginty). Ewangelista zmodyfikowa
tekst proroka, aby podkreli, e Jezus zwrci si do
plemion najbardziej naraonych na wpywy pogaskie.
1 Mk 1,14n; k 4,14n 2 J8,12 3 Mt 3,2; 10,7
1POWOANIE PIERWSZYCH UCZNIW 18Gdy szed brzegiem Jeziora
Galilejskiego, zobaczy dwch braci: Szymona, zwanego 2Piotrem, i
jego brata, Andrzeja. Zarzucali sieci w jezioro, gdy byli
rybakami.
319Powiedzia do nich: Pjdcie za7 Mn, a sprawi, e bdziecie owi
ludzi". 20Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim. 21A gdy
szed dalej, zobaczy dwch innych braci: Jakuba, syna Zebedeusza, i
jego brata, Jana. Byli w odzi ze swym ojcem
Zebedeuszem i naprawiali sieci. Ich take powoa, 22a oni
natychmiast zostawili d i ojca i poszli za Nim.
Powoanie pierwszych uczniw. Podobnie jak inni rabini w Izraelu.
Jezus mia swoich uczniw.
Jezus jednak sam powoywa kogo chcia, podczas gdy rabini
przyjmowali przychodzcych do
nich uczniw. Pierwszymi powoanymi przez Chrystusa byli ci
uczniowie, ktrzy pniej
odegrali wan rol, zarwno w czasie Jego publicznej dziaalnoci,
jak i w pierwotnym
Kociele (Szymon Piotr, Jakub i Jan). Wszyscy powoani poszli bez
wahania (natychmiast,
zaraz) za Jezusem, pozostawiajc swoje rodziny i porzucajc
dotychczasow prac. Sowo
Mistrza jest bowiem skuteczne: ma moc sprawcz. Powoujc kogo do
pjcia za sob. Bg
daje odpowiedni lask, dziki ktrej czowiek moe podj i wypeni
powierzone zadanie.
Uczniowie maj by wsppracownikami Jezusa w Jego zbawczej misji,
gosicielami Jego
krlestwa (Mt 10,7; 28,20).
7) Pjdcie za - w judaizmie I w. po Chr. zwrot ten oznacza
przyjcie do szkoy danego mistrza, ktremu ucze winien by szacunek,
posuszestwo oraz sub.
1 Mk 1,16-20 2 J 1,35-42 3 Mt 13,47-50
DALSZA PUBLICZNA DZIAALNO W GALILEI 123Szed przez ca Galile i
naucza w synagogach. Gosi Ewangeli o krlestwie i uzdrawia ludzi ze
wszystkich chorb i saboci. 24Wie o Nim rozesza si po caej Syrii
8 i przynoszono do Niego wszystkich, ktrzy cierpieli na rne
choroby
-
Ewangelia Mateusza
i dolegliwoci: optanych, epileptykw i sparaliowanych. A On ich
uzdrawia.
25Szy za Nim wielkie rzesze ludzi z Galilei, Dekapolu,
Jerozolimy, Judei i z Zajordania.
Dalsza publiczna dziaalno w Galilei. Ewangelista krtko streszcza
pocztek dziaalnoci
Jezusa. Przedstawia Go jako uzdrowiciela, kolejny raz
potwierdzajc, e jest On Chrystusem,
czyli Mesjaszem (Iz 35,5-7; 61,1), oraz jako sug sowa -
wdrownego nauczyciela, ktry w
galilejskich synagogach naucza Prawa. Informacja ta jest wana,
poniewa w dalszej czci
Ewangelii Jezus wystpi nie tylko jako interpretator Prawa
Mojeszowego, ale te jako nowy
prawodawca (Mt 5,21n.27n.31n.33n.38n.43n).
8) Syria - tu w szerokim znaczeniu take: Galilea i jej
okolice.
1 Mt 9,35
5
MOWA O KRLESTWIE BOYM
1KAZANIE NA GRZE 1Jezus, widzc tumy, wyszed na gr. Gdy usiad,
zbliyli si do Niego uczniowie. 2Wtedy odezwa si i zacz naucza:
Kazanie na Grze. Ewangelista zbudowa Kazanie na Grze z pojedynczych
nauk Jezusa,
przekazywanych ustnie w Kociele pierwotnym. Otwiera ono cykl
piciu wielkich mw Jezusa
o krlestwie niebieskim. Jezus jako nowy Mojesz przekazuje
ludziom nowy zbir Prawa, jakby
chrzecijaski Picioksig (zob. Wprowadzenie). Ewangelista wspomina
o grze, czynic w ten
sposb aluzj do Synaju, na ktrym Mojesz otrzyma od Boga Prawo dla
Izraelitw
(Wj 20 - 34). W pierwszym przemwieniu Jezus podaje warunki
uczestnictwa w krlestwie;
chce uksztatowa wsplnot, ktra ju tu na ziemi bdzie realizowaa Bo
wol.
1 Mk 3,13; k 6,12n.20
1BOGOSAWIESTWA 3Szczliwi1 ubodzy w duchu2, poniewa do nich naley
krlestwo niebieskie. 24Szczliwi, ktrzy cierpi udrk, poniewa bd
pocieszeni. 35Szczliwi agodni, poniewa oni posid ziemi. 6Szczliwi,
ktrzy s godni i spragnieni sprawiedliwoci, poniewa oni bd nasyceni.
7Szczliwi miosierni, poniewa oni dostpi miosierdzia. 48Szczliwi,
ktrzy maj czyste serce, poniewa oni bd oglda Boga. 9Szczliwi, ktrzy
zabiegaj o pokj, poniewa oni zostan nazwani synami Boymi.
510Szczliwi, ktrzy s przeladowani za sprawiedliwo, poniewa do nich
naley krlestwo niebieskie.
611Jestecie szczliwi, gdy was zniewaaj, przeladuj i oczerniaj z
mojego powodu. 712Cieszcie si i radujcie, bo wielka jest wasza
zapata w niebie. Tak samo przecie przeladowano prorokw, ktrzy byli
przed wami.
Bogosawiestwa. Bogosawiestwa zwane s zbiorem statutw krlestwa
Boego. Jego
mieszkacami mog zosta ludzie odznaczajcy si przymiotami
moralnymi, ktre Jezus
-
Ewangelia Mateusza
wymienia. Kto je posiada, jest szczliwy, bo ju uczestniczy w
dobrach niebieskich, cho ich
peni dowiadczy w przyszoci, w yciu wiecznym. Krlestwo niebieskie
ju naley do ubogich
i przeladowanych za sprawiedliwo (ww. 3.10), ju w nim
uczestnicz, cho oczekuj jego
peni. Ubodzy to ludzie pozbawieni wszystkiego, mogcy liczy
jedynie na Boga; lecz take ci,
ktrzy dowiadczaj wasnej bezradnoci, uniaj si, s wolni od
przywiza do dbr
ziemskich, ufaj Bogu i przedkadaj Jego osob nad wszelkie
wartoci. Cierpicy udrk (w. 4)
to dowiadczajcy jakiegokolwiek ucisku, bolejcy z powodu za
obecnego w wiecie, lecz take
ci, ktrzy s wiadomi wasnej ndzy moralnej. agodni (w. 5) to
ludzie prawdziwie pokorni,
uznajcy prawd o sobie i podporzdkowani Bogu. Ludzie godni i
spragnieni sprawiedliwoci
(w. 6) (Boej, ludzkiej, spoecznej) to ci, ktrzy nie tylko
dowiadczaj jej braku, ale take
doceniaj jej warto i uznaj jej konieczno, jak konieczny do ycia
jest pokarm i napj.
Miosierni (w. 7), peni serdecznego wspczucia, zawsze s gotowi
przyj z pomoc bliniemu,
przebaczy mu, zrezygnowa z chci zemsty, odpowiedzie mioci na
nienawi. Ludzi
czystego serca (w. 8) poruszaj tylko prawe intencje, s wierni
Bogu i ludziom, za wszelk cen
unikaj nieczystoci moralnej. Ci, ktrzy zabiegaj o pokj (w. 9),
bdcy wol Bo, pracuj na
rzecz szeroko pojtego ludzkiego dobra; ksztatuj ludzkie relacje
w oparciu o mio i s
sugami Boga pokoju (np. Rz 15,33; 1Kor 14,33). Przeladowani za
sprawiedliwo (w. 10)
jednocz si w cierpieniu z Jezusem, powicaj siebie dla wyszych
wartoci. Jezus Chrystus,
ustanawiajc te zasady uczestnictwa w krlestwie Boym, sam jest
wzorem ich doskonaego
wypenienia. Kiedy chrzecijanie Go naladuj, staj si bogosawieni,
szczliwi, bo s
otoczeni szczegln trosk Boga, ktry umacnia, pociesza, udziela
miosierdzia i wzywa do
siebie
1) Szczliwi - w omiu punktach Jezus wylicza warunki wejcia do
krlestwa niebieskiego, posugujc si czst w ST form bogosawiestw,
czyli obietnic i ycze szczliwoci.
Podczas gdy w ST szczcie zwizane jest najczciej z sukcesem
materialnym oraz z dugim
yciem, Jezus wie je ze zbawieniem i z posiadaniem krlestwa
niebieskiego (np. Mt 6,33;
13,43; 10,28; k 14,14).
2) ubodzy w duchu - ndza materialna nie jest czym dobrym, moe
jednak zblia do Boga, gdy jest przeywana na sposb duchowy.
1 k 6,20-26 2 Ps 126,5; I 61,2n 3 Ps 37,11 4 Ps 11,7; 23,3n; 1J
3,2
5 1P 3,14 6 Dz 5,41; Flp 1,21 7 Syr 2,8; Mt 23,34
ZADANIA UCZNIW 113Wy jestecie sol ziemi. Lecz jeli sl straci
swoj waciwo, czym si j posoli? Nie nadaje si do niczego, chyba
tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
214Wy jestecie wiatem dla wiata. Nie moe si ukry miasto pooone
na grze. 315Nie zapala si te lampy po to, by j schowa pod garncem,
lecz stawia si j na wieczniku, eby wiecia wszystkim, ktrzy s w
domu.
416Tak te niech wieci wasze wiato dla ludzi, aby widzieli wasze
dobre czyny i chwalili waszego Ojca, ktry jest w niebie
Zadania uczniw. Jezus wyjania uczniom ich powinnoci, przede
wszystkim konieczno dawania wiadectwa. Sl oczyszcza, daje smak,
konserwuje, podnosi walory potrawy.
Uczniowie Jezusa s bardzo wartociowi i poyteczni dla wiata, gdy
nios w sobie smak"
Jego nauki, potwierdzajc jej moc wasnym yciem. Musz jednak
pielgnowa posiane w sobie
sowo Boe, aby nie utraci smaku" - zdolnoci dawania wiadectwa.
Miasto pooone na grze
(w. 14) przycigao wzrok, gdy byo widoczne z bardzo daleka zarwno
w dzie, jak i w nocy,
gdy zapalay si jego wiata. Uczniowie Jezusa s postawieni porodku
wiata jako znak
obecnego ju wrd ludzi krlestwa Boego, nie mog wic uchyla si od
wypenienia zadania
wiarygodnych wiadkw. Jezus Chrystus jest wiatoci wiata (J 1,4.
8,12; 9,5); rozwietla
-
Ewangelia Mateusza
jego mroki swoj Ewangeli ( l Tm 1,10). W tej misji take maj
uczestniczy uczniowie Jezusa
- suchacze i gosiciele Ewangelii. Poznanego wiata nie mog
zatrzyma dla siebie i ukry, bo
jest ono przeznaczone dla wszystkich ludzi pogronych w
mroku.
1 Kp 2,13; Mk 9,50; k 14,34n 2 J 8,12
3 Mk 4,21; k 8,16; 11,33 4 J 3,21; 15,8; 1Kor 10,31
WYPENIENIE PRAWA W JEZUSIE 117Nie sdcie, e przyszedem znie Prawo
albo Prorokw3. Przyszedem nie po to, 2aby je znie, ale wypeni.
18Zapewniam was: Dopki ziemia i niebo bd istnie, nie zmieni si w
Prawie ani jedna litera
4, ani jedna kreska, a si wszystko speni.
319Kto zniesie choby jedno z najmniejszych przykaza i tak bdzie
naucza ludzi, ten bdzie najmniejszy w krlestwie niebieskim. Kto je
natomiast wypeni i nauczy
wypenia, ten bdzie wielki w krlestwie niebieskim.
420Dlatego mwi wam: jeli nie bdziecie sprawiedliwsi ni
nauczyciele Pisma i faryzeusze, nie wejdziecie do krlestwa
niebieskiego.
Wypenienie Prawa w Jezusie. Izraelici odnosili si z niezwykym
szacunkiem do Prawa
Mojeszowego. Jezus take powoywa si na autorytet moralny Starego
Przymierza i
przypomina, e Prawo jest niezmienne i wiecznie aktualne, gdy
pochodzi od Boga i objawia
Jego wol. Zebra On wszystkie przykazania w najwiksze i
najwaniejsze prawo: mioci Boga
i czowieka. Nie zamierza znie praw objawionych w ST, lecz je
wypeni. Sowo wypeni ma
w tym wypadku potrjne znaczenie: 1) w Jezusie wypeniaj si
wszystkie obietnice mesjaskie
zapisane w Prawie i u Prorokw. Objawienie ST byo ukierunkowane
na Jezusa, do Niego si
odnosio, ku Niemu zwracao ludzkie serca i w Nim widziao
zwieczenie dotychczasowych
dziejw narodu; 2) Jezus przyszed wypeni Prawo, czyli zrealizowa
Bo wol zawart w
przykazaniach; 3) wreszcie sowo wypeni oznacza tyle, co uzupeni,
udoskonali,
doprowadzi do peni. Bg stopniowo objawia siebie czowiekowi i
powoli prowadzi go do
siebie w okresie ST. Ten dugi proces wychowywania czowieka zosta
dopeniony przez Jezusa,
ktry najpeniej objawi prawd o Bogu i o czowieku. W konsekwencji
Jezus postawi swoim
uczniom wiksze wymagania. Ich sprawiedliwo, tzn. waciwa postawa
duchowa, ma si
wyraa w wewntrznym, synowskim i doskonaym posuszestwie woli Boej
wyraonej w
Pimie witym.
3) Prawo... Prorokw - tak Izraelici okrelali Objawienie Boe,
ktre zostao spisane w ksigach ST.
4) litera - chodzi o najmniejsz liter alfabetu hebrajskiego
(Jod).
1 Rz 3,31; 10,4; 13,8-10 2 k 16,17
3 Jk 2,10 4 Flp 3,9
GNIEW I POJEDNANIE 121 Syszelicie, e kiedy powiedziano: Nie
popenisz morderstwa,, a kto by dopuci si morderstwa, stanie przed
sdem.
222A Ja wam mwi, e kady, kto si gniewa na swego brata, bdzie
osdzony. A kto powie bratu: Gupcze, stanie przed Wysok Rad. A jeli
mu powie: Durniu,
skazany zostanie na ogie potpienia5.
323Jeeli wic przyniesiesz swoj ofiar na otarz i przypomnisz
sobie, e twj brat ma co przeciwko tobie, 24zostaw przed otarzem
ofiar i najpierw id pojedna si z bratem. Potem wr i z ofiar.
425Pogd si ze swoim przeciwnikiem szybko, pki jeszcze jeste z
nim w drodze. Bo przeciwnik moe ci wyda sdziemu, a sdzia
stranikowi, i zostaniesz zamknity w
-
Ewangelia Mateusza
wizieniu. 26Zapewniam ci: Nie wyjdziesz stamtd, dopki nie oddasz
ostatniego grosza.
Gniew i pojednanie. Uczniowie Jezusa powinni by bardziej
doskonali ni najgorliwsi wyznawcy Prawa Mojeszowego, czyli
faryzeusze i nauczyciele Pisma. Gorliwo ta ma
ujawnia si w yciu, dlatego Jezus przywoa przykazania Dekalogu -
podstawowej normy
postpowania czowieka. Nastpnych sze wypowiedzi Jezusa nie jest
polemik z
obowizujcym Prawem Boym, ale jego interpretacj w wietle
przykazania mioci. Jezus nie
znis Dekalogu, ale z pozycji prawodawcy (zob. Wprowadzenie)
odczyta go na nowo,
stawiajc swoim uczniom wysze wymagania. Przykazanie: Nie
popenisz morderstwa Jezus
rozszerzy o gniew i sown obraz bliniego. Przekroczeniem prawa
mioci jest take brak
pojednania, pielgnowanie w sobie urazy czy niechci do kogo. Bez
mioci bliniego adna
ofiara nie bdzie skuteczna, czyli nie nastpi odpuszczenie
grzechw. Sd Boy bdzie
dochodzi prawa bliniego do mioci. Nie znajdzie na nim aski ten,
kto nie chcia naprawi
wyrzdzonej przez siebie krzywdy.
5) ogie potpienia - dos. ogie Gehenny (hebr. Ge-Hinnom - 'dolina
Hinnom'), ktra pierwotnie bya nazw wwozu znajdujcego si w pobliu
Jerozolimy. Staa si miejscem
przekltym od czasw, gdy na cze pogaskiego bstwa Molocha palono
tam w ofierze ludzi,
najczciej dzieci (Jr 7,31n). W czasach NT w wwozie tym istniao
pene smrodu i robactwa
wysypisko, na ktrym palono mieci z caej Jerozolimy. Z czasem
Gehenna, jako miejsce
nieczyste, staa si symbolem pieka, przeklestwa i wiecznego
potpienia.
1 Wj 20,13; 21,12; Pwt 5,17 2 Jk 1,19n
3 Mk 11,25 4 k 12,58n
CUDZOSTWO I ROZWD 127Syszelicie, e powiedziano: Nie dopucisz si
cudzostwa6. 28A Ja wam mwi: Kady, kto podliwie przyglda si
kobiecie, ju w swoim sercu popeni cudzostwo.
229Jeli twoje prawe7 oko prowadzi ci do upadku, wyup je i odrzu
od siebie. Lepiej jest dla ciebie, gdy stracisz cz twego ciaa, ni
gdyby cae ciao miao by wyrzucone
na potpienie8. 30Jeli twoja prawa rka prowadzi ci do upadku,
odetnij j i odrzu
od siebie. Lepiej jest dla ciebie, gdy stracisz cz twego ciaa,
ni gdyby cae ciao miao
3i na potpienie. 31Powiedziano te: Kto oddaa swoj on, niech jej
wrczy 4dokument rozwodu". 32A Ja wam mwi: Kady, kto porzuca swoj on
- poza przypadkiem nierzdu - naraa j na cudzostwo, i kady, kto
oeniby si z
rozwiedzion, czyni z niej cudzoonic9.
Cudzostwo i rozwd. Interpretujc szste przykazanie Dekalogu,
Jezus zwraca uwag przede wszystkim na wntrze czowieka. Nie tylko
bowiem cudzostwo, ale take podliwe patrzenie
na kogo amie prawa drugiej osoby. Jezus zwraca uwag na intencje
czowieka, mwi o
wewntrznej przemianie, ktra ma owocowa postpowaniem czystym,
tzn. penym mioci
bliniego. Troska o wewntrzn czysto wymaga radykalnych postaw.
Jezus mwi o tym,
uywajc umylnej przesady w obrazach pozbycia si oka, rki, nogi.
Wskazuje natomiast na
konieczno zdecydowanej obrony wyszych wartoci i radykalnego
przeciwstawienia si
natarczywej pokusie. Przykazanie: Nie dopucisz si cudzostwa
dotyczy take sprawy
rozwodu. W czasach Jezusa kobieta nie moga wystpi z inicjatyw
rozwodu i nie moga
opuci ma. Nie bya rwnoprawnym partnerem w zwizku maeskim, lecz
stanowia
wasno mczyzny, ktry mg odesa on nawet z bahego powodu (Mt
19,9+). Jezus
przeciwstawi si temu porzdkowi. Swoim boskim autorytetem
stwierdzi nierozerwalno
maestwa (Mt 19,1-9+). Udoskonali wic Prawo Mojeszowe, ktre
dopuszczao rozwd.
Jezus podkreli, e rozwd jest zaprzeczeniem Boego zamysu maestwa.
Nowy zwizek po
-
Ewangelia Mateusza
rozwodzie jest w rzeczywistoci zdrad maesk. Rozwiedzeni
maonkowie naraeni s wic
na grzech ciki. Ogoszona przez Chrystusa nierozerwalno maestwa
jest take obron
kobiety, ktra odtd nie moe ju by odesana tylko dlatego, e
przestaa si podoba mowi.
Wyjtek nierzdu", o ktrym mwi Jezus, dotyczy dosownie
prostytuowania si. Sowa te
odnoszono rwnie do maestwa midzy krewnymi. Staroytni
chrzecijanie widzieli tu
wskazwk co do separacji maonkw. Prawosawni i protestanci uwaaj,
e nierzd znaczy to
samo, co cudzostwo, dlatego usprawiedliwiaj rozwody.
6) Zakaz cudzostwa odnosi si w Dekalogu przede wszystkim do
stosunku seksualnego mczyzny i zamnej kobiety, a take w ogle
rozpusty. Wspycie z czyj on rozbija u
samych podstaw wi maesk i rodzinn, dlatego czyn ten ciga na
cudzoonikw
szczeglny gniew Boga.
7) prawe - te czci ciaa uwaane byy za cenniejsze i bardziej
potrzebne ni ich lewe odpowiedniki.
8) potpienie - zob. Mt 5,22+. 9) Kobieta porzucona przez mczyzn
bya pozbawiona jakichkolwiek rodkw utrzymania, dlatego sytuacja
yciowa zmuszaa j do zwizania si z innym mczyzn.
1 Wj 20,14; Pwt 5,18 2 Mt 18,8n 3 Pwt 24,1
4 Mt 19,9+; Mk 10,11n; k 16,18; 1Kor 7,10n
O PRZYSIDZE 133Syszelicie, e kiedy powiedziano: Nie przysigaj
faszywie, ale bd wierny przysigom zoonym Panu.
234A Ja wam mwi: Wcale nie przysigajcie. Ani na niebo, poniewa
jest tronem Boga; 35ani na ziemi, bo jest podnkiem Jego stp; ani na
Jerozolim, gdy jest miastem wielkiego Krla. 36Nie przysigaj te na
swoj gow, bo nawet jednego wosa nie moesz uczyni biaym lub
czarnym.
337Niech wasza mowa bdzie: tak - tak, nie - nie, a wszystko
ponad to - pochodzi od Zego. O przysidze. ST zakazywa skadania
faszywej przysigi, kiedy to czowiek z pen wiadomoci wasnego kamstwa
przywouje Boga na wiadka. Wiksze wymaganie stawiane
uczniom przez Jezusa oznacza w tym wypadku cakowity zakaz
skadania przysigi. Poniewa
ydom nie byo wolno wymawia imienia Boego, uywali formu
zastpczych: przysigali na
niebo i ziemi, na Jerozolim, na wasn gow. Jezus jednak wyjani, e
wszystkie przysigi
ostatecznie odwouj si do Boga, gdy te wartoci, na ktre
przysigano, i tak s Jego darem.
Jezus zaleci unikanie skadania przysigi, gdy zazwyczaj nie jest
ona konieczna do osignicia
dobrych celw. Przysig wymylono dla wzmocnienia ludzkiego sowa,
ktre utracio swoj
warto. Chrystus zaproponowa inn drog: prawdomwno. Nic tak nie
wzmacnia wartoci
sowa, jak stojca za nim prawda. Dlatego chcia On, aby nasza mowa
bya rzetelna, tj. oparta na
prawdzie i prosta, bez zbdnych zawioci. Ukrywanie prawdy w
potoku sw, podobnie jak
kamstwo, pochodzi od szatana.
1 Wj 20,7; Lb 30,3; Kp 19,12; Pwt 23,22 2 Jk 5,12 3 Jk 5,12
1PRAWO ODWETU 238Syszelicie, e powiedziano: Oko za oko, zb za
zb. 339A Ja wam mwi: Nie zwalczajcie za zem, lecz jeli ci kto
uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi
10.
-
Ewangelia Mateusza
440A temu, kto chce si z tob procesowa o tunik, oddaj11 take
paszcz. 541 Jeli ci kto zmusza, eby szed z nim tysic krokw, id z
nim dwa tysice. 42Daj temu, kto ci prosi, i nie odmawiaj temu, kto
chce od ciebie poyczy. Prawo odwetu. Prawo odwetu: Oko za oko, zb
za zb, rka za rk (Wj 21,24n) nie pozwalao na dowolne zadawanie
gwatu i zemst nieproporcjonaln do krzywdy (Rdz 4,24), lecz
kontrolowao je i ograniczao, aby zachowa pokj. Taki kodeks
postpowania mia odstraszy
agresora: jak krzywd planowa, takiej musia spodziewa si kary (Kp
24, 20n). Ucze
Chrystusa powinien jednak pooy kres zu bez stosowania prawa
odwetu, ale przyjmujc
niesprawiedliwo i przymus jak Jezus, ktremu obca bya zemsta (1P
2,21-23; 3,14.18). Przez
denie do nawrcenia bliniego, nawet za cen rezygnacji ze swoich
susznych praw i przez
pragnienie dobra drugiej osoby, ucze Chrystusa wypenia
przykazanie mioci, take w
stosunku do nieprzyjaci (w. 44). Nie wolno mu odpowiada
nienawici na nienawi
(k 6,28; Rz 12,14.21; 1P 3,9), ma jednak prawo do godnej obrony
(J 18,23) i zwalczania za w
wiecie.
10) Jest to pouczenie rozmylnie przesadne i obrazowe. Oznacza, e
lepiej ustpi, ni si mci. 11) tunik - by to zazwyczaj dugi ubir,
noszony bezporednio na ciele; mg by z rkawami lub bez; uywano te do
niego paska.
1 k 6,29n 2 Wj 21,24; Kpl 24,20; Pwt 19,21 3 k 6,29
4 Rz 12,19-21 5 k 6,30
1MIO NIEPRZYJACI 243Syszelicie, e powiedziano: Bdziesz miowa
swego bliniego a nieprzyjaciela bdziesz nienawidzi.
344A Ja wam mwi: Miujcie waszych nieprzyjaci i mdlcie si za
waszych przeladowcw, 45abycie byli synami waszego Ojca, ktry jest w
niebie. On sprawia, e soce wschodzi dla zych i dobrych i zsya
deszcz dla sprawiedliwych i
niesprawiedliwych. 46Jeli bowiem miujecie tylko tych, ktrzy was
miuj, jakiej zapaty moecie si spodziewa? Czy i celnicy tego nie
czyni? 47I jeli pozdrawiacie tylko swoich bliskich, to c
szczeglnego czynicie? Czy i poganie tak nie postpuj?
448Bdcie wic tak doskonali, jak doskonay jest wasz Ojciec
Niebieski. Mio nieprzyjaci. Ucze Jezusa, ktry ksztatuje swoje ycie
zgodnie z Jego nauk, musi
liczy si ze sprzeciwem ludzi, odrzucajcych takie pogldy i
postawy (J 15,20). Nawet oni
jednak s blinimi, ktrym jestemy duni mio (Rz 13,8). Jezus
uzasadni potrzeb mioci
nieprzyjaci dwoma argumentami. Pierwszy ma charakter religijny
(Kp 19,18). Jest to
wezwanie do naladowania Boga, ktrego mio dotyczy wszystkich
ludzi bez wyjtku. Drugi
argument jest bardziej oglny. W mioci nie mona stosowa regu
handlowych, czyli miowa
tylko tych, ktrzy s godni naszej mioci lub sobie na ni zasuyli.
Odpaca dobrem za zo jest
czym boskim, godnym dzieci Ojca, ktry jest w niebie. Mio
nieprzyjaci jest trudna, ale
moliwa. Potrzeba jednak gbszego rozumienia mioci w ogle. Nie
chodzi bowiem tylko o
uczucie. Kocha nieprzyjaciela oznacza chcie dla niego dobra,
rezygnujc z pragnienia zemsty.
1 k 6,27n.31-36 2 Kp 19,18
3 k 6,27-36; 23,24; Dz 7,60; Rz 12,20 4 Kp 11,44; 19,2; Jk
1,4
-
Ewangelia Mateusza
6
JAMUNA 11Starajcie si dobrych uczynkw nie spenia na pokaz, po
to, by was ludzie podziwiali, bo wtedy nie otrzymacie zapaty od
waszego Ojca, ktry jest w niebie. 2Gdy wic wspierasz
1 potrzebujcego, nie trb o tym przed sob. Tak bowiem robi
obudnicy w
synagogach i na ulicach, aby ich ludzie chwalili. Zapewniam was:
Oni ju otrzymuj
swoj zapat. 3Gdy ty wspierasz potrzebujcego, niech nie wie twoja
lewa rka, co 2czyni prawa, 4aby twj czyn pozosta w ukryciu. A twj
Ojciec, ktry widzi take to, co ukryte, nagrodzi ciebie.
Jamuna. Jezus rozwija myl o tym, co znaczy by czowiekiem
czystego serca, mie prawe
intencje. Rozpoczyna od krytyki penienia praktyk religijnych na
pokaz". Wedug Niego
szukanie ziemskiego wynagrodzenia oznacza rezygnacj z nagrody
Ojca niebieskiego. Czyn
miosierdzia peniony w tym celu, aby go widzieli inni, ma warto
wycznie w oczach ludzi.
Nie chodzi o zachowanie absolutnej tajemnicy, ale o czyste
intencje: synowskie posuszestwo
Bogu oraz mio bliniego. Bg bowiem ocenia czyn, patrzc na serce.
Ucze Chrystusa ma y
w ukryciu, tzn. pielgnowa w sobie postaw otwartoci na Boga, z
ktrej wypywa otwarto na
drugiego czowieka. Czyny mioci nie musz by widziane i doceniane
przez ludzi. Ich warto
zna Bg, ktry widzi w ukryciu. On je nagrodzi.
1) wspierasz - chodzi o czyny mioci wzgldem bliniego zwane
tradycyjnie jamun, jednak w znaczeniu szerszym ni tylko wsparcie
pienine. W tradycji biblijnej jamuna jest wyliczana
jako dobry uczynek czsto razem z modlitw i postem (np. Tb 1,16n;
4,7-11; 12,8). Izraelita przy
rnych okazjach byt zobowizany do okazywania miosierdzia poprzez
konkretny czyn lub
pomoc pienin.
1 Mt 23,5; k 16,14n 2 Ps 139,2n
MODLITWA 5Gdy si modlicie, nie postpujcie jak obudnicy. Oni modl
si chtnie w synagogach i miejscach publicznych, aby zwrci na siebie
uwag. Zapewniam was: Oni ju
otrzymuj swoj zapat. 6Gdy ty si modlisz, wejd do swego
mieszkania, zamknij za sob drzwi i mdl si do Ojca, ktry jest w
ukryciu. A twj Ojciec, ktry widzi take to,
co ukryte, nagrodzi ciebie.
17Gdy si modlicie, nie mwcie wielu sw jak poganie. Wydaje si im,
e dziki gadulstwu bd wysuchani. 8Nie naladujcie ich, gdy wasz
Ojciec wie, czego potrzebujecie, zanim Go poprosicie.
Modlitwa. W czasach Jezusa Izraelici modlili si publicznie i
prywatnie, w wityni i w synagogach, w miejscach publicznych i w
domach. Modlitwa towarzyszya ydom kilkakrotnie
w cigu dnia. Modlcy si przyjmowali postaw stojc, czsto wznosili
rce, kaniali si
gboko, padali na klczki, a nawet na twarz. Jezus nie krytykowa
formy ani miejsca modlitwy,
lecz przestrzega przed hipokryzj, tj. modlitw nieszczer, bo
odmawian dla pokazania wasnej
pobonoci. Obuda nie polega wic na tym, e kto modli si publicznie
czy dugo, ale na tym,
e czyni to z faszywych pobudek, na pokaz". Warto modlitwy zaley
od bezporedniego
kontaktu z Bogiem, od pragnienia spotkania si z Nim i uczczenia
Go. Jezus przypomnia take
drug cech modlitwy, tzn. wiar i zaufanie modlcego si, e Bg
Ojciec zna potrzeby ludzi i
pragnie im pomc. Nie trzeba wic niczego na Nim wymusza, ale
zaufa, e wysucha
modlitwy, dajc proszcemu lask najbardziej konieczn.
-
Ewangelia Mateusza
1 Koh 5,1
1MODLITWA PASKA 9Dlatego wy tak si mdlcie: Ojcze nasz, ktry
jeste w niebie,
2niech bdzie uwicone Twoje imi2.
10Niech przyjdzie Twoje krlestwo, 3niech si spenia Twoja
wola,
jak w niebie, tak i na ziemi.
411Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj. 512I daruj nam
nasze winy, jak i my darowalimy naszym winowajcom
3.
613I nie dopuszczaj do nas pokusy4, ale nas wybaw od zego
5.
714Jeli bowiem darujecie ludziom ich przewinienia, to rwnie i
wam daruje Ojciec Niebieski. 15Lecz jeli nie darujecie ludziom, to
i wasz Ojciec nie daruje wam przewinie.
Modlitwa Paska. Jezus, uczc nas Modlitwy Paskiej, da nam prawo
do budowania
serdecznej, a nawet poufaej relacji z Bogiem, naszym Ojcem.
Zaimek nasz wskazuje na
zaoon przez Jezusa wsplnot. Do Ojca modli si caa spoeczno -
Koci, nie tylko
poszczeglni wyznawcy. Bg Ojciec nie przestaje by wielkim i
wszechmocnym Panem. Jest w
niebie, czyli panuje nad caym wszechwiatem. W postawie czowieka
nie moe wic zabrakn
szacunku ani synowskiego posuszestwa. Trzy pierwsze proby
Modlitwy Paskiej odnosz si
do Boga. Uwicenie imienia Boego zaley przede wszystkim od samego
Boga (Ez 36,23-28),
dlatego wsplnota chrzecijaska prosi Go, aby w dziejach ludzkoci
sam ujawnia swoj
wszechmoc, pikno, nieskoczono... Czowiek uwica imi Boga. gdy
wasnym witym
yciem objawia Jego doskonao. Druga proba wyraa wczenie si
chrzecijan w Jezusow
misj ustanowienia i ogoszenia krlestwa Boego wrd ludzi i w nich:
w ludzkich mylach,
woli i w postpowaniu. Modlc si o wypenienie Boej woli, prosimy,
aby sam Bg zrealizowa
to, co zamierzy, oraz aby ludzie byli Jego woli posuszni. Wola
Boa dotyczy wszystkich i
prowadzi kadego czowieka do zbawienia (J 6,39n). Kolejne proby
dotycz zaspokojenia
potrzeb czowieka. Chleb powszedni moe oznacza: chleb konieczny
do codziennego ycia
biologicznego lub chleb niebieski, czyli chleb uczty czasw
ostatecznych (Mt 8,11-12;
Mk 14,25; k 14,15; 22,30) Istotn potrzeb kadego czowieka jest
pokj pyncy z sumienia
wolnego od grzechw. Z prob o odpuszczenie win zwracamy si do
Boga, bo tylko On ma
moc gadzenia grzechw. Bg chtnie wysuchuje takiej modlitwy i
przebacza, lecz Jego
przebaczenie jest uzalenione od tego, czy grzesznik okaza
miosierdzie tym, ktrzy wyrzdzili
mu krzywd. Szsta proba Modlitwy Paskiej moe sugerowa, e pokusy
pochodz od Boga.
Tymczasem nie Bg, lecz szatan jest ich twrc (Jk 1,13), na co
wskazuje druga cz tej proby
(wybaw nas od zego). Bg dopuszcza pokus, aby wyprbowa wiar
czowieka, a nie, aby go
pogry w grzechu (1Kor 10,13). Sowo zy moe oznacza zo w znaczeniu
moralnym (grzech)
lub fizycznym, albo Zego, czyli szatana. Prosimy wic, aby Bg
chroni nas przed atakami
kusiciela i cakowicie uwolni nas od niego.
2) Twoje imi - tradycyjne okrelenie biblijne; oznacza samego
Boga (zob. Sownik). 3) Werset ten brzmi dos. daruj nam nasze
dugi... dunikom. Prawd o zadueniu czowieka wobec Boga Jezus
obrazuje w dalszej czci Ewangelii, wygaszajc przypowie o
nielitociwym duniku(Mt 18,23-35; por. Kol 2,14+). Jako
stworzenia oraz dzieci Boga
jestemy zobowizani do wielbienia Go i suenia Mu. Dlatego
najmniejsze uchybienie w tym
wzgldzie czyni nas dunikami Stwrcy. Najwikszy dug czowiek zaciga
u Boga przez
-
Ewangelia Mateusza
grzech. W Ewangelii wedug w. ukasza Modlitwa Paska wprost
zawiera prob o
odpuszczenie grzechw (k 11,4).
4) pokusy - uyty tu gr. rzeczownik oznacza take prb i
dowiadczenie (k 11,4+). Jezus uczy nas modlitwy, ktr w obliczu
swojej Mki sam zanosi do Ojca (Mt 26,39.42). Prosi o
wybawienie od czekajcego Go za, lecz przyj wol Ojca, poddajc si
prbie, i odnis pene
zwycistwo. Zdanie mona przetumaczy rwnie: Nie wystawiaj nas na
prb.
5) Niektre pniejsze rkopisy dodaj na kocu Modlitwy Paskiej sowa:
Poniewa Twoje jest krlestwo i moc, i chwaa na wieki wiekw.
Amen.
1 k 11,2-4 2 J 17,6.26 3 Mt 26,39.42 4 Prz 30,8n; J 6,32.35
5 Mt 18,21-35; Rz 13,8; 15,27; Ef 4,32 6 J 17,11.15; 2Tes 3,3 7
Syr 28,1-5; Mt 5,7; Mk 11,25
POST 16Gdy pocicie, nie bdcie pospni jak obudnicy, ktrzy ponurym
wygldem chc ludziom pokaza, e poszcz. Zapewniam was: Oni ju
otrzymuj swoj zapat.
17Gdy ty pocisz, nama gow olejkiem i umyj twarz, 18aby nie
ludzie widzieli, e pocisz, tylko twj Ojciec, ktry jest w ukryciu. A
twj Ojciec, ktry widzi take to, co
ukryte, nagrodzi ciebie.
Post. cisy post obowizywa Izraelitw tylko raz w roku, w Dzie
Pojednania. Zwyczajowo pocili jednak take w inne dni, i to z rnych
powodw: dla umartwienia, aby si oczyci,
przebaga Boga za grzechy, aby okaza aob, wyprosi jak ask lub dla
wyraenia pokory
i poddastwa wzgldem Boga. Wedug Pisma witego poci to upokorzy si
przed Stwrc,
okaza swoj zaleno od Niego. Jezus przywrci powszechnej praktyce
postu waciw
motywacj. Nie bya bowiem pozbawiona ryzyka formalizmu,
potpianego ju przez prorokw
(Am 5,21; Jr 14,12), czy te ryzyka pychy i pewnej ostentacji.
Kolejny raz zwrci wic uwag
na intencj wszystkiego, co si robi, zwaszcza praktyk
religijnych. Tylko post wynikajcy z
czystej intencji, a nie dla szukania rozgosu, podoba si Bogu.
Post podejmowany ku chwale
Boej nie powinien wiza si z mniejsz ni zwykle trosk o swj wygld
zewntrzny.
Uczniowie Jezusa podczas postu maj zachowa pogod ducha. Ponadto
post musi czy si z
praktykowaniem mioci bliniego i poszukiwaniem sprawiedliwoci (Iz
58,2-11).
1DOBRA NIEPRZEMIJAJCE 219Nie gromadcie sobie skarbw na ziemi,
gdzie mole i rdza niszcz i gdzie zodzieje 3wamuj si i kradn.
20Gromadcie sobie natomiast skarby w niebie, gdzie mole ani rdza
nie niszcz i gdzie zodzieje nie wamuj si i nie kradn.
21Bo gdzie jest twj skarb, tam bdzie te twoje serce. Dobra
nieprzemijajce. Jezus domaga si od swoich uczniw uznania prawdy o
rzeczywistej
wartoci i przeznaczeniu dbr materialnych. Wszelkie dobra
ziemskie, tak cenione i strzeone
przez ludzi, zagroone s dziaaniem moli, rdzy czy zodziei, a wic
nie s trwae. Gromadzenie
bogactw na ziemi nie zabezpiecza przyszoci w sposb pewny,
dlatego nie daje ludziom pokoju.
Dopiero zdobywanie skarbw, ktre maj warto w oczach Boych daje
uzasadnion nadziej
wiecznego szczcia. Ludzkie serce przywizuje si do tego, co uwaa
za cenne. Ten, kto
pokona pokus bogactwa, umieci swe serce tam, gdzie znajduje si
prawdziwy skarb, czyli u
Ojca (k 12,21).
1 k 12,33n 2 Mt 19,21 3 Hi 2,24-26
-
Ewangelia Mateusza
1WEWNTRZNE WIATO 22Oko jest lamp ciaa. Jeli wic twoje oko jest
dobre, cae twoje ciao jest w wiatoci. 23A jeli twoje oko jest ze,
cae twoje ciao jest w ciemnoci. Jeli wic wiato w tobie jest
ciemnoci, jake wielka to ciemno.
Wewntrzne wiato. Czowiek potrzebuje wiata duchowego, aby mg
rozeznawa dobro i
zo oraz waciwie kierowa swoim postpowaniem. W NT wiatem jest
Jezus i Jego nauka
(J 8,12). Dziki temu wewntrzne oko czowieka widzi i waciwie
ocenia rzeczywisto.
Istnieje w czowieku wewntrzny organ", ktry potrafi rozezna
prawdziwe dobro i nakoni
wol do pjcia za nim. To sumienie, waciwie uksztatowane przez
sowo Chrystusa. Naley
jednak je troskliwie strzec od zego wpywu, gdy jest delikatne i
moe ulec znieksztaceniu.
1k 11,34-36
1BG ALBO BOGACTWO 224Nikt nie moe suy dwm panom, gdy albo
jednego bdzie nienawidzi, a drugiego miowa, albo jednemu bdzie
oddany, a drugiego zlekceway. Nie moecie suy Bogu
i mamonie6.
Bg albo bogactwo. Dwch panw nie moe mie wsplnego niewolnika. Ich
interesy s
bowiem zwykle rne, a niewolnik ma odda wszystkie swoje siy na
sub swemu panu. Bg
domaga si od czowieka cakowitego oddania. Dlatego powan
przeszkod s dobra doczesne,
ktre staj si bokami. Konkuruj one z Bogiem o serce czowieka i
czsto wygrywaj, stajc
si sensem i celem ludzkiego ycia. Czowiek bowiem szybko uzalenia
si od dbr
materialnych, nazwanych tutaj mamon. Nie mona jednak ustawi obok
siebie dwch wartoci
jako najwyszych: Boga i dbr doczesnych.
6) mamonie - aramejskie sowo mamona oznacza 'bogactwo',
'przepych'; personifikowana moc pienidza. W nauczaniu Jezusa to
symbol nadmiernej troski o dobra materialne (k 16,9-13),
ktrych gromadzenie moe sta si celem samym w sobie, najwysz
wartoci i obsesj
zamykajc czowieka na Boga i wartoci duchowe.
1 k 16,13 2 Mt 19, 21-26
1ZAUFA BOGU 25Dlatego mwi wam: Nie martwcie si o swoje ycie - o
to, co bdziecie je i pi; ani o swoje ciao - o to, w co bdziecie si
ubiera. Czy ycie nie jest waniejsze od
pokarmu, a ciao od odziey? 26Przyjrzyjcie si ptakom: nie siej
ani nie zbieraj plonw i nie gromadz ich w spichlerzach, a wasz
Ojciec Niebieski je karmi. Czy wy nie
jestecie od nich waniejsi? 27Czy kto z was zamartwiajc si moe
przeduy swoje ycie choby o chwil? 28Dlaczego martwicie si o odzie?
Popatrzcie na polne kwiaty, jak rosn - nie pracuj ani nie przd.
229A mwi wam, e nawet Salomon w caym swym przepychu nie by tak
ubrany jak jeden z nich. 30Jeli wic poln traw, ktra dzisiaj jest, a
jutro zostanie spalona, Bg tak ubiera, to czy nie tym bardziej was,
ludzie sabej wiary? 31Nie martwcie si wic i nie mwcie: Co bdziemy
jedli? Albo: Co bdziemy pili? Albo: W co si
ubierzemy?. 320 to wszystko zabiegaj poganie. Przecie wasz
Ojciec Niebieski wie, e tego wszystkiego potrzebujecie. 33Szukajcie
najpierw krlestwa Boego i jego sprawiedliwoci, a wszystko inne
bdzie wam dodane. 34Nie martwcie si o jutro, bo dzie jutrzejszy
zatroszczy si o siebie. Kady dzie ma dosy swoich kopotw.
-
Ewangelia Mateusza
Zaufa Bogu. Kiedy troska o rzeczy ziemskie zaprzta zbytnio uwag
czowieka, odrywa go od
spraw istotnych dla ycia. Moe ona nawet przybra form chorobliwej
skonnoci cigego
zabezpieczania si. Jezus podaje rodek, ktry chroni przed takim
niebezpieczestwem i uwalnia
z niewoli rzeczy. Jest nim ufno zoona w Bogu Ojcu. On nie
przestaje troszczy si o to, co
stworzy. Opatrzno Boa, powoujc do istnienia ptaki i kwiaty
polne, wzia na siebie trosk o
zapewnienie im egzystencji. Czowiek wart jest w oczach Boga
wicej ni zwierzta czy roliny,
tym bardziej wic cieszy si Jego nieustann opiek; nie jest
pozostawiony wasnemu losowi.
Zbyt wielka troska o wszystko, co dotyczy doczesnego utrzymania,
jest wyrazem mae, czyli
sabej wiary. Obecno godu na ziemi nie zaprzecza Boej opatrznoci,
ale jest wezwaniem do
oparcia relacji midzyludzkich na sprawiedliwoci i braterskiej
mioci. Ziemia jest bowiem w
stanie wyywi swoich mieszkacw.
1 k 12,22-31 2 1Krl 10,1-29
7
1POWCIGLIWO W SDZENIU 21Nie osdzajcie, abycie nie byli osdzeni.
32W jaki bowiem sposb sami osdzacie, tak i was osdz. Jak miar
mierzycie, tak i wam odmierz.
43Dlaczego widzisz drzazg w oku swego brata, a w swoim oku nie
dostrzegasz belki? 4Albo jak moesz powiedzie swemu bratu: Pozwl, e
wyjm drzazg z twojego oka, gdy ty sam masz w swoim oku belk?
5Obudniku! Wyjmij najpierw belk z wasnego oka, a wtedy przejrzysz i
bdziesz mg wyj drzazg z oka twojego brata.
56Nie dawajcie psom tego, co wite, i nie rzucajcie pere przed
winie, boje podepcz, a potem rzuc si, aby was rozszarpa.
Powcigliwo w sdzeniu. Jezus podaje dwa uzasadnienia tego, e
naley unika osdzania
blinich. Po pierwsze, ten, kto osdza innych, sam bdzie kiedy
skazany przez Boga. Kto na
ziemi nie bdzie osdza brata, lecz wspaniaomylnie mu wybaczy,
kiedy, zamiast sdu wedug
prawa i sprawiedliwoci, dowiadczy Boego miosierdzia. Drugie
uzasadnienie dotyczy
sytuacji, gdy obudnik chce korygowa bdy innych. Wydaje w ten
sposb osd o blinim,
e jest on kim gorszym. Ucze Jezusa musi najpierw uzna prawd o
sobie, aby upomnienia
kierowane do innych byy uprawnione i odniosy podany skutek. Nie
mona przymyka oczu
na bdy bliniego, ale te nie naley skpi cierpliwoci, wyrozumiaoci
i przebaczenia
(Mt 18,23-35). Wypowied Jezusa koczy si zaskakujc przenoni.
Wspomniane zwierzta
(psy, winie) uchodziy w narodzie izraelskim za nieczyste. Werset
ten stanowi wic
upomnienie, aby nauk Jezusa gosi z roztropnoci i nalenym dla
niej szacunkiem.
1 k 6,37-38.41n 2 Rz 2,1n; 1Krl 4,5 3 Mk 4,24
4 J 8,7 5 Prz 23,9; Syr 22,9n
1WYTRWAO W MODLITWIE 27Procie a otrzymacie, szukajcie a
znajdziecie, pukajcie a otworz wam. 38Kady bowiem, kto prosi,
otrzymuje; kto szuka, znajduje; a temu, kto puka, otwieraj. 9Czy
jest wrd was kto taki, kto swojemu synowi, proszcemu o chleb, poda
kamie? 10Albo gdy poprosi o ryb, czy poda mu wa?
-
Ewangelia Mateusza
411Jeli wic wy, cho li jestecie, umiecie dawa dobre dary swoim
dzieciom, to tym bardziej wasz Ojciec, ktry jest w niebie, da to,
co dobre, tym, ktrzy Go prosz.
Wytrwao w modlitwie. W tej wypowiedzi Jezusa pojawiaj si trzy
zwroty o podobnej treci.
Czasowniki: szuka i puka zestawione ze sowem prosi su do
podkrelenia cech modlitwy -
usilnej i wytrwaej. Powane traktowanie prb dziecka przez
ziemskiego ojca daje Jezusowi
argument do uzasadnienia o wiele doskonalszej dobroci Boga. To
ona powinna by rdem i
podstaw wytrwaej i penej zaufania modlitwy chrzecijanina. W
Chrystusie Jezusie jestemy
dziemi Boymi i nabylimy prawa do nazywania Boga. Abba - Ojcze
(Rz 8,15; Ga 4,6). Bg
wysuchuje prb nie dlatego, e chce uwolni si od naszego natrctwa,
ale poniewa jest
dobrym Ojcem, co oznacza, e swoj dobroci nieskoczenie przewysza
kadego ziemskiego
ojca.
1 k 11,9-13 2 Pwt 4,29
3 Mt 18,19; Mk 11,24; k 18,1-8 4 Jk 1,5.17; 1J 5,14n; 3,22
1ZOTA ZASADA POSTPOWANIA 212Wszystko wic, co chcielibycie, eby
wam ludzie czynili, i wy im czycie. Tego bowiem wymaga Prawo i
Prorocy
1.
Zota zasada postpowania. Zota regua wspycia z ludmi bya w innej
formie znana ju w
ST (Tb 4,15; Syr 31,15), a teraz zostaa potwierdzona przez
Jezusa (Mt 19,19). Kady powinien
innym czyni to, czego od nich oczekuje dla siebie. Jest to
wskazwka, jak w praktyce
realizowa przykazanie mioci bliniego. To, jakie dobro powinienem
okaza innym (Bdziesz
miowa swego bliniego...), poznaj po dobru, ktrego sam pragn i
potrzebuj (...jak siebie
samego - Mt 22,39). Mio jest najwaciwszym kontekstem zotej
reguy. Nie ma ona wic nic
wsplnego z wyrachowan acisk zasad: do ut des - daj, aby (i mnie)
da.
1) Prawo i Prorocy - zob. Mt 5,17+.
1 k 6,31 2 Tb 4,15; Rz 13,8-10
1CIASNA BRAMA 13Wchodcie przez ciasn bram, bo szeroka jest brama
i przestronna droga, ktra prowadzi do zguby, i liczni s ci, ktrzy
tdy wchodz.
214Jake ciasna jest brama i wska droga, ktra prowadzi do ycia, i
jake nieliczni s ci, ktrzy j znajduj!
Ciasna brama. Ucze Chrystusa stoi przed znanym ju ze ST wyborem
jednej z dwch drg: ycia i mierci (Pwt 11,26-28; 30,15-20; Ps 1; Jr
21,8). ycie osiga si na drodze wiernoci
Boym przykazaniom; porzucenie ich wiedzie do mierci (Ps
119,29n). Podobny sens ma
metafora ciasnej i szerokiej bramy. Do zbawienia prowadzi tylko
ciasna brama. Decydujc si
na krlestwo niebieskie, decydujemy si na trudn drog wiernoci
Ewangelii. Uwaga, e wielu
wybiera ycie atwe, a niewielu znajduje suszn drog, nie oznacza,
e wielu bdzie
potpionych, a mao zbawionych. Wskazuje raczej na to, e wielu
ludzi szybko rezygnuje z trudu
realizacji wymaga stawianych przez Jezusa w Kazaniu na Grze.
1 k 13,23-24 2 Mk 19,24; J 10,9n
1OWOCE ZALE OD DRZEWA
-
Ewangelia Mateusza
215Strzecie si faszywych prorokw. Przychodz do was w owczej
skrze, ale wewntrz s drapienymi wilkami.
316Rozpoznacie ich po owocach. Bo czy zbiera si winogrona z
cierniowych krzakw albo figi z ostu?
417Kade dobre drzewo wydaje dobre owoce, a ze drzewo wydaje ze
owoce. 18Nie moe dobre drzewo wydawa zych owocw ani ze drzewo
wydawa dobrych owocw.
519Kade drzewo, ktre nie wydaje dobrych owocw, jest wycinane i
wrzucane w ogie. 20Tak wic rozpoznacie ich po ich owocach. Owoce
zale od drzewa. Sowa Jezusa mog odnosi si do ludzi wrogo
nastawionych do Jego
dziaalnoci, lecz take tych spord Jego suchaczy, ktrzy le pojli
Jego nauk i bdnie
przekazywali j innym. Jezus ostrzega take przed samozwaczymi
prorokami, wywodzcymi
si ze wsplnot chrzecijaskich, jak i przed tymi, ktrzy z zewntrz
usiuj szkodzi
wierzcym. Regua: owoce s dowodem jakoci drzewa, pozwoli
nieomylnie ich rozpozna i
zdemaskowa. Postpowanie faszywych prorokw i skutki ich
dziaalnoci wiadcz o ich
intencjach. Podobnie prawdziwego ucznia Jezusa rozpoznaje si po
owocach jego ycia.
1 Mt 12,33; k 643n 2 2P 2,1-3 3 Syr 27,6
4 Mt 12,33 5 Mt 3,10; J 15,6
1PRAWDZIWI UCZNIOWIE 221Nie kady, kto mwi do Mnie: Panie2!
Panie!, wejdzie do krlestwa niebieskiego, lecz tylko ten, kto peni
wol mojego Ojca, ktry jest w niebie.
322W owym dniu wielu powie Mi: Panie! Panie! Czy nie
prorokowalimy w imi Twoje? W Twoje imi wyrzucalimy demony i w Twoje
imi dokonalimy wielu
niezwykych czynw.
23A wtedy im powiem: Nigdy was nie znaem! Odejdcie ode Mnie wy,
ktrzy postpujecie niegodziwie.
Prawdziwi uczniowie. Nie wystarczy deklarowa wiar czy mio do
Boga, trzeba potwierdzi je czynami (Jk 2, 14-19+). Samo odwoywanie
si do imienia Jezusa i nazywanie Go Panem,
czyli wyznawanie wiary w Niego tylko ustami, nie zapewni
zbawienia. Modlitwa nie jest
wypowiadaniem magicznych zakl, ktre automatycznie sprawiaj
podane skutki. Uzna
Boga swoim Panem oznacza odda si pod Jego panowanie i y zgodnie
z Jego wol.
Niektrzy ludzie otrzymali od Boga charyzmaty, czyli specjalne
dary dla dobra wsplnoty
(1Kor 12+). Jezus przypomnia trzy z nich: prorokowanie, czyli
dar mwienia o Bogu i
przekazywania prawd wiary, dar egzorcyzmowania, czyli wypdzania
zych duchw w imi
Jezusa, oraz dar czynienia cudw, czyli uzdrawiania w imi
Chrystusa. Bg udziela
charyzmatw, komu chce; nie mona sobie na nie zasuy. Dlatego nie
s one gwarantem
zbawienia osb, ktrym zostay dane. Osoby tak wyrnione nie mog
zrezygnowa z troski o
zgodno wasnego ycia z wyznawan wiar. Kto na ziemi zamyka si
przed nauk Chrystusa i
nie chce jej realizowa, w czasie sdu zostanie wyczony z
mesjaskiej wsplnoty zbawionych.
2) Panie - pierwotna wsplnota chrzecijaska wyznawaa w ten sposb
wiar w Chrystusa jako Boga (Mt 22,43+; Rz 10,9).
1 k 6,46; 13,27 2 Iz 29,13 3 Mt 25,11n
1BUDOWANIE NA SKALE
-
Ewangelia Mateusza
24Kady, kto sucha tych moich sw i wprowadza je w czyn, jest
podobny do czowieka rozsdnego, ktry zbudowa dom na skale.
225Spad ulewny deszcz, wezbray rzeki, zerway si silne wiatry i
uderzyy w ten dom. Ale on nie run, bo zbudowany by na skale
3.
26Kady, kto sucha tych moich sw, ale nie wprowadza ich w czyn,
podobny jest do czowieka gupiego, ktry dom zbudowa na piasku.
327Spad ulewny deszcz, wezbray rzeki, zerway si silne wiatry i
uderzyy w ten dom, a on si zawali. A upadek jego by wielki".
428Gdy Jezus" skoczy przemawia, tumy zdumieway si Jego nauk. 29W
Jego mowie bya bowiem niezwyka moc, jakiej nie posiadali ich
nauczyciele Pisma.
Budowanie na skale. Przypowie o dobrze i le zbudowanym domu
stanowi zakoczenie Kazania na Grze. Sowa Jezusa s sowami Boga. Ze
wzgldu na ten boski autorytet i ich
znaczenie dla zbawienia naley przyj cae nauczanie Jezusa i
wypenia je. Suchanie
Ewangelii ma by pocztkiem przemiany czowieka. Ze suchania rodzi
si wiara (Rz 10,17),
ktra wyraa si i realizuje w konkretnych postawach i uczynkach
(Jk 2,17-26). Przypowie
nawizuje do warunkw klimatycznych Palestyny i zwyczajw jej
mieszkacw. W okresie
zimy czsto wiej tam z zachodu gwatowne wiatry, ktre wywouj nage
obfite deszcze. Ulewy
napeniaj suche koryta okresowych potokw (tzw. wadi). Te z kolei
czsto wtedy wylewaj,
powodujc niszczce powodzie. Std kady dobry budowniczy w
Palestynie wznosi budowl na
solidnym fundamencie, ktry jest wsparty na skale, czyli na
trwaym gruncie. Budowniczymi s
wszyscy suchacze nauki Jezusa. On jest dla chrzecijan ska, na
ktrej powinni wznosi
fundament swojego duchowego ycia (1Kor 10,4). Atak ywiow to
obraz rnych yciowych
dowiadcze i niepowodze, ktre dosigaj czowieka. Szczere
praktykowanie i rozwijanie
wyznawanej wiary oraz umacnianie wizi z Bogiem zapewnia konieczn
si do przetrwania
rnych nieszcz. Jezus swoim nauczaniem objawi wol Bo w sposb
ostateczny. W ten
sposb doskonale wypeni zadanie, jakie w okresie ST penio Prawo
Boe. Podziw tumw by
hodem zoonym Jezusowi jako boskiemu nauczycielowi i
prawodawcy.
3) na skale - w ST Bg jest czsto nazywany skal (np. Pwt 32,4;
2Sm 22,47; Ps 92,16). Tytu ten podkrela wierno Boga i Jego stao w
przymierzu, ktrym zwiza si z czowiekiem.
1 k 6,47-49 2 Prz 10,25; 12,37; 1J 2,17
3 Ez 13,10,14 4 Mk 1,22; k 5,32
8
CUDA JEZUSA OBJAWIAJCE NADEJCIE KRLESTWA BOEGO
1UZDROWIENIE TRDOWATEGO 1Gdy zszed z gry, poda za Nim wielki
tum. 2Wtedy podszed do Niego trdowaty, pokoni si i prosi: Panie"!
Jeeli zechcesz, moesz mnie oczyci".
3On wycign rk, dotkn go i powiedzia: Chc, bd oczyszczony". I
natychmiast zosta oczyszczony z trdu.
24Jezus mu nakaza: Pamitaj, nie mw o tym nikomu, lecz id, poka
si kapanowi, 3a na wiadectwo dla nich z ofiar, zgodnie z nakazem
Mojesza".
-
Ewangelia Mateusza
Uzdrowienie trdowatego. Rozdzia smy otwiera narracyjn cz
Ewangelii. Mateusz przedstawia w niej czyny Jezusa i ukazuje Go
jako lekarza i cudotwrc. Wedug Prawa
(Kp 13 - 14) trd by najwiksz nieczystoci, dlatego wyklucza
chorego ze spoecznoci.
Czowiek dotknity trdem musia usun si z wasnej rodziny i grona
przyjaci, gdy stanowi
zagroenie dla ich zdrowia i ycia. Stawa si wic czowiekiem
marginesu. Trdowaty,
zbliajc si do Jezusa, zama przepisy ST. Uczyni to jednak,
kierujc si gbok wiar. Jezus,
uzdrawiajc go, przywrci trdowatego wsplnocie. Uzdrowiony musia
jeszcze dopeni
przepisw Prawa: przedstawi si kapanowi, ktry po stwierdzeniu
faktu uzdrowienia mia
poleci mu zoenie ofiary (Kp 14,2-20). W ten sposb oficjalnie
powiadczano uzdrowienie,
a czowiek, odzyskawszy czysto, mg wrci do spoecznoci. Dla
wierzcych pierwotnego
Kocioa trd by przede wszystkim obrazem grzechu i choroby duszy.
Dlatego ewangelista
opisuje trd w kategoriach nieczystoci: nie pisze o wyleczeniu,
ale o oczyszczeniu. Przykad
trdowatego uwiadamia spoeczne skutki osobistego grzechu, a wic
zagroenie dla innych oraz
okaleczenie wsplnoty przez wykluczenie si z niej. S nimi:
zagroenie dla moralnego zdrowia
innych wiernych oraz okaleczenie wsplnoty, z ktr grzesznik traci
pen wi, godzc si na
grzech.
1 Mk 1,40-44; k 5,12-14 2 Mk 1,34+ 3 Kp 14,1-32
1WIARA SETNIKA 5Gdy wszed do Kafarnaum1, zbliy si do Niego
setnik2 i zacz prosi: 6Panie, mj suga ley w domu sparaliowany i
bardzo cierpi". 7Powiedzia mu: Przyjd, aby go uzdrowi".
28Wtedy setnik rzek: Panie, nie jestem godny, aby wszed do
mojego domu, ale powiedz tylko sowo, a mj suga odzyska zdrowie. 9Bo
i ja, chocia sam podlegam wadzy, mam pod sob onierzy. I kiedy mwi
jednemu z nich: Id! - on idzie. A
innemu: Przyjd! - on przychodzi. A gdy do sugi mwi: Zrb to! - on
robi".
10Gdy Jezus" to usysza, zdziwi si i powiedzia do idcych za Nim:
Zapewniam was: U nikogo w Izraelu" nie spotkaem tak wielkiej
wiary.
311I dlatego mwi wam: wielu przyjdzie ze wschodu i z zachodu i w
krlestwie niebieskim zasid przy stole z Abrahamem, Izaakiem i
Jakubem
3. 12A synowie
krlestwa4 zostan wyrzuceni w ciemnoci, na zewntrz. Tam bdzie
pacz i zgrzytanie
zbw5. 13Do setnika za powiedzia: Id, niech ci si stanie tak, jak
uwierzye". W tej
samej chwili jego suga odzyska zdrowie.
Wiara setnika. Kafarnaum stao si centrum dziaalnoci Jezusa i
Jego miastem (Mt 9,1). W tej osadzie rybackiej, ze wzgldu na
przebiegajc w pobliu granic, stacjonowa garnizon wojska.
Setnik by bardzo przychylny ydom, gdy zbudowa dla nich synagog
(k 7,5). Tematem tego
opowiadania jest jego wiara i pokora wobec Chrystusa. onierz nie
prosi o wizyt w swoim
domu. Nie chcia narazi Jezusa na nieprzyjemnoci ze strony rodakw
z powodu wizyty w
domu poganina. Sowa oficera wyraaj take wiadomo wasnej
grzesznoci. Wiar w moc
sowa Jezusa setnik opiera na wasnym dowiadczeniu karnoci
wojskowej. By pewny, e jego
proba spowoduje interwencj Mistrza, ktrego uzdrowicielskie sowo
bdzie nieodwoalnym
rozkazem. Chrystus pochwali wiar setnika, a rwnoczenie
zapowiedzia wejcie pogan do
krlestwa niebieskiego. Koci wczy wyznanie setnika do liturgii
Mszy w. Przed komuni
w. wierni modl si jego sowami, uznajc wasn niegodno i wyznajc
wiar w
uzdrowicielsk moc Chrystusa.
1) Kafarnaum - zob. Mt 4,13+. 2) setnik - oficer rzymski
dowodzcy oddziaem stu onierzy.
-
Ewangelia Mateusza
3) W Pimie witym oraz w tradycji judaistycznej szczcie czasw
mesjaskich przedstawiano przy pomocy obrazu uczty (np. Iz 25,6-12;
55,ln; por. take Mt 22,1-10; Ap 19,9).
4) synowie krlestwa - ydzi, spadkobiercy Boych obietnic. Skoro
jednak odrzucaj Chrystusa, ich dziedzictwo zostanie przekazane
innym narodom (poganom). To samo niebezpieczestwo
grozi take chrzecijanom, jeli uznaj, e wybawienie naley si im
automatycznie.
5) pacz i zgrzytanie zbw charakterystyczny w Ewangelii wedug w.
Mateusza obraz cierpienia potpionych (Mt 13,42.50; 22,13; 24,51;
25,30). W ST wyraa zo grzesznikw na
sprawiedliwych (Hi 16,9; Ps 35,16; 37,12; 112,10). Pacz wyraa
rozpacz, a zgrzyt zbw -
wcieko, ktra wyklucza powrt do Boga.
1 k 7,1-10; J 4,46-54 2 Ps 33,9; 107,20 3 k 13,28n
1UZDROWIENIA W DOMU PIOTRA 14Jezus wszed do domu Piotra i
zobaczy, e jego teciowa ley w gorczce. 15Dotkn jej rki i gorczka
ustpia. A teciowa wstaa i usugiwaa Mu. 16Wieczorem przyprowadzano
do Niego wielu optanych. A On sowem wyrzuca ze duchy i uzdrawia
wszystkich chorych.
217Tak spenio si sowo przekazane przez proroka Izajasza: On wzi
na siebie nasze saboci i dwiga nasze choroby.
Uzdrowienia w domu Piotra. Uzdrowienie teciowej Piotra sprawio,
e przybywao wielu chorych z caej okolicy. Opis uzdrowie jest bardzo
oglnikowy i uproszczony. Dziki temu
uwaga koncentruje si na Jezusie; na Jego penym mioci stosunku do
chorych i potrzebujcych
pomocy oraz na Jego wszechmocy, ktra odsania Jego zbawcz misj.
Moc Chrystusa ujawnia
si przede wszystkim w zwycistwie nad mierci, grzechem i zymi
duchami. Cudowne
uzdrowienia objawiaj Jego wadz nad szatanem i zapowiadaj
ostateczny tryumf Jezusa.
Chorob uwaano za naturalne nastpstwo grzechu (Ps 107,17; J 9,2)
i sdzono, e czowiek
chory pozostaje we wadaniu zego ducha. Przywrci choremu zdrowie
oznaczao wic uwolni
go spod wadzy szatana. Cytujc proroctwo Izajasza (Iz 53,4),
Mateusz ponownie przywouje
zapowiadanego przez proroka Sug Paskiego (Mt 3,13-17+).
Proroctwo to wypenia si w
Jezusie od pocztku Jego publicznej dziaalnoci, aby osign swj
szczyt w Jego Mce,
mierci i Zmartwychwstaniu.
1 Mk 1,29-34; k 4,38-41 2 Iz 53,4 1POTRZEBA WYRZECZE 18Gdy
Jezus" zobaczy gromadzcy si wok Niego tum, poleci przeprawi si na
drug stron jeziora. 19Wtedy przyszed do Niego pewien nauczyciel
Pisma i powiedzia: Nauczycielu, pjd za Tob, dokdkolwiek si
udasz".
220Jezus mu odpowiedzia: Lisy maj nory, a ptaki - gniazda, tylko
Syn Czowieczy nie ma gdzie pooy gowy". 21A inny Jego ucze
powiedzia: Panie", pozwl mi najpierw pj pogrzeba mojego ojca".
322Ale Jezus odpar: Pjd za Mn, a umarli niech grzebi swoich
umarych". Potrzeba wyrzecze. Jezus nie pozostawi wtpliwoci, e
bezwzgldnym warunkiem pjcia
za Nim jest wyrzeczenie si wszystkiego: przywizania do bogactwa
i dotychczasowego ycia.
Ucze ma dzieli los Mistrza, ktry nie ma przecie staego miejsca
zamieszkania. Drugi
rozmwca chcia pj za Jezusem, ale po wypenieniu uczynku
miosierdzia wzgldem osoby
zmarej. Pochowanie zmarego ojca byo u ydw uwaane za niezwykle
wany obowizek.
-
Ewangelia Mateusza
Pjcie za Jezusem, a wic przyjcie Jego nauki, jest jednak
waniejsze ni dobre uczynki, nawet
wzgldem najbliszych. Najpierw mamy by uczniami Jezusa, za
wszystko inne - potem.
1 k 9,57-60 2 2Kor 8,9 3 Mt 10,37
1UCISZENIE BURZY 23Potem wsiad do odzi, a za Nim poszli Jego
uczniowie. 24Nagle zerwaa si na jeziorze tak wielka burza, e fale
zaleway d. A On spa. 25Zaczli Go budzi i krzyczeli: Panie", ratuj!
Giniemy!". 26Odpowiedzia im: Ludzie sabej wiary, czemu si boicie?".
Potem wsta, zgromi wichry i jezioro i zapanowaa gboka cisza.
27A ludzie dziwili si i pytali: Kime On jest, e nawet wichry i
jezioro s Mu posuszne?".
Uciszenie burzy. d, na ktr ewangelista zwraca uwag, jest obrazem
Kocioa w niebezpieczestwie. W sytuacji zagroenia uczniowie zwracaj
si do Jezusa, nazywaj Go
Panem (Mt 7,21+) i prosz o ratunek, a dosownie o zbawienie;
uciekaj si do Tego, ktry moe
ich zbawi, ocali. Wyrzut, jaki Jezus czyni uczniom, jest
bardziej wezwaniem do zastanowienia
si nad kondycj ich wiary ni nagan za jej brak. Saba wiara nie
wystarczy do przetrwania
trudnych prb i dowiadcze. Wydarzenie z burz suyo w pierwotnym
Kociele pouczeniu, e
wiara w moc Jezusa jest potrzebna i e daje niezbdn si do
pokonania yciowych
niebezpieczestw. Posuszestwo Jezusowi i zaufanie do Niego,
zwaszcza w chwilach prby,
okazuj si niezawodnie skuteczne.
1 Mk 4,35-41; k 8,22-25
1UZDROWIENIE DWCH OPTANYCH 28Kiedy przyby na drugi brzeg
jeziora, do krainy Gadareczykw6, dwaj optani wybiegli Mu naprzeciw
z grobw. Byli bardzo niebezpieczni i dlatego nikt nie mia
odwagi tamtdy przechodzi.
229Zaczli oni krzycze: Co mamy z Tob wsplnego, Synu Boy"?
Przyszede tu przed czasem, aby nas drczy?". 30A w pobliu pasa si
liczna trzoda wi. 31Ze duchy bagay Go: Jeli zamierzasz nas wyrzuci,
polij nas w t trzod wi". 32Powiedzia im: Idcie!". Wtedy opuciy ich
i weszy w winie, a caa trzoda ruszya po urwistym zboczu w d do
jeziora i utona. 33Ci, ktrzy pali winie, uciekli do miasta i tam
opowiedzieli o wszystkim, take o tym, co stao si z optanymi.
34Wwczas wszyscy mieszkacy miasta wyszli Jezusowi" naprzeciw, a
gdy Go zobaczyli, prosili, eby opuci ich krain.
Uzdrowienie dwch optanych. Jezus po raz pierwszy uda si do
pogan, do ktrych take
adresowana bdzie jego Ewangelia (Mt 28,19). Opowiadanie o
uzdrowieniu dwch optanych
ilustruje moc sowa Boego i odpowiada na postawione wczeniej
pytanie: Kim jest Jezus?
(Mt 8,27). Posuszne s Mu nie tylko ywioy przyrody, ale nawet ze
duchy. Dwaj optani
mieszkali w grobach, a wic, zgodnie z przekonaniami ydw, w
krlestwie mierci i demonw.
Ludzie, ktrzy tam przebywali, cigali na siebie rytualn
nieczysto, tracili wasn osobowo,
a stawali si niewolnikami zych duchw. Dwaj optani przybliyli si
do Jezusa, poznali, kim
On jest i uznali Jego moc. Ze duchy wiedziay, e nie maj adnych
moliwoci pokonania
Jezusa, wic prosiy o moliwo ucieczki: runy w gbiny wodne, ktre w
czasach Jezusa byy
symbolem siedziby szatana. Chrystus objawi si wic jako zwycizca
mocy za i panowania
szatana. Cuda Jezusa s znakami Jego panowania, jednak wiadkom
cudw nie zapewniaj
zbawienia automatycznie (k 16,27-31). Potrzeba bowiem otwartej
postawy czowieka i woli
-
Ewangelia Mateusza
spotkania si ze Zbawiajcym. Tymczasem przeraeni Gadareczycy
bagali Jezusa, aby opuci
ich strony.
6) krainy Gadareczykw - obszar lecy na poudniowo-wschodnim
brzegu jeziora Genezaret, wok Gadary, jednego z miast Dekapolu
(zob. Sownik). Byy to tereny pogaskie, skoro
hodowano tam winie, zwierzta uwaane przez ydw za nieczyste (Kp
11,7n; Pwt 14,8).
1 Mk 5,1-20; k 8,26-39 2 Mt 4,3
9
1UZDROWIENIE CZOWIEKA SPARALIOWANEGO 1On wsiad do odzi