Toraks Toraks BT BT ’ ’ de de radyasyon dozu radyasyon dozu PROF. DR. MAC PROF. DR. MAC İ İ T ARIY T ARIY Ü Ü REK REK HACETTEPE HACETTEPE Ü Ü N N İ İ VERS VERS İ İ TES TES İ İ TIP FAK TIP FAK Ü Ü LTES LTES İ İ RADYOLOJ RADYOLOJ İ İ ANAB ANAB İ İ L L İ İ M DALI M DALI
49
Embed
Toraks BT’de radyasyon dozufile.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/kongre_2010...Radyasyona bağlı malignansi Her Her mSvmSv iiççin kansere yakalanma riski in kansere yakalanma
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Her Her mSvmSv iiççin kansere yakalanma riski in kansere yakalanma riski 5/100,0005/100,000
KKüçüüçük k ççocuklarda 3 misli artarocuklarda 3 misli artar
YaYaşşllıılarda aynlarda aynıı oranda azaloranda azalıırr
EstimatedEstimated risksrisks of of radiationradiation--inducedinduced fatalfatal cancercancerfromfrom pediatricpediatric CT. AJR 2001; 176:289CT. AJR 2001; 176:289--296296
15 ya15 yaşş altaltıı ççocuklarocuklar
600,000 600,000 abdominalabdominal ve beyin BT/yve beyin BT/yııll
Bu bireylerin iBu bireylerin iççinden 500 kiinden 500 kişşi i BTBT’’dede verilen verilen radyasyona baradyasyona bağğllıı kanserden kanserden ööleceklerdirleceklerdir
TTüüm hayat boyunca m hayat boyunca malignansimalignansi riski: 1/3riski: 1/3--44
XX--ışıışınlarnlarıına bana bağğllıı malignansilermalignansiler hemen hemen oluoluşşmadmadığıığından olundan oluşşan an malignansilerinmalignansilerin xx--ışıışınnıınnııbabağğllıı olup olmadolup olmadığıığınnıı ggööstermek gstermek güçüçttüür.r.
XX--ışıışınnıı etkilerietkileri
DeterministikDeterministik etki (hetki (hüücre cre ööllüümmüü))GiriGirişşimsel iimsel işşlemlerlemler
StokastikStokastik etki (mutasyonlar)etki (mutasyonlar)KanserKanserHerediterHerediter etkileretkiler
69 yaşında erkek hasta. Sol koroner artere 30 saat içinde iki kez anjioplasti işlemi yapılmış. İşlemden sonra yaklaşık olarak 1-2 ay geçmiş. Sol skapulaüstünde ülserasyonlar. AJR 2001; 177:3–11
49 yaşında kadın hasta. Radyofrekans kardiak kateter ablasyonudan 6.5ay sonrası humerusta derin ülserasyonlar
AJR 2001; 177:3–11
49 yaşında erkek, karaciğer sirozu, tedavilere cevap vermeyen üst GIS kanaması. 3 TIPS işlemi yapılmış.
20 y20 yııl l öönce bir nce bir torakstoraks tetkiki dakikalar stetkiki dakikalar süürerken, rerken, şşimdi tek bir nefes tutma ile bitmektedir.imdi tek bir nefes tutma ile bitmektedir.
BT ile kitle (akciBT ile kitle (akciğğer kanseri) taramalarer kanseri) taramalarıı
ICRP Publication 87
Doz neden arttDoz neden arttıı……??
Radyografide doz Radyografide doz ççok artok artıınca film siyahlanca film siyahlaşışır; r; BTBT’’dede ise daha iyi bir gise daha iyi bir göörrüüntntüü elde edilirelde edilir
Tektik sTektik sıırasrasıında daha bnda daha büüyyüük bir bk bir böölgeyi incelemelgeyi inceleme
ÇÇok kesitli BT cihazlarok kesitli BT cihazlarıında aynnda aynıı bböölgenin tekrar lgenin tekrar xx--ışıışınnıına maruz kalmasna maruz kalmasıı
BT tetkiklerinin tekrar edilmesiBT tetkiklerinin tekrar edilmesi
ICRP Publication 87
Doz neden arttDoz neden arttıı……??
ÇÇocuklarda ve eriocuklarda ve erişşkinde aynkinde aynıı dedeğğerlerin (erlerin (mAsmAs, , kVkV, , ssüüre) kullanre) kullanıılmaslmasıı
PelvisPelvis iiççin kullanin kullanıılan delan değğerlerin abdomen ve erlerin abdomen ve torakstoraksiiççin de kullanin de kullanıılmaslmasıı
ICRP Publication 87
BTBT’’dede doz nedir? Ne kadar ydoz nedir? Ne kadar yüüksektirksektir
ToraksToraks BTBT’’dede alalıınan radyasyon dozu nan radyasyon dozu
iki yiki yöönlnlüü akciakciğğer grafisinde aler grafisinde alıınan nan
Teorik olarak hasta dozunu azaltmak mTeorik olarak hasta dozunu azaltmak müümkmküün n olmakla birlikte; pratikte seolmakla birlikte; pratikte seççilen faktilen faktöörlere barlere bağğllııolarak hasta dozu artmaktadolarak hasta dozu artmaktadıır (tetkik edilen r (tetkik edilen bböölge, lge, mAsmAs, , pitchpitch, kesit kal, kesit kalıınlnlığıığı))
Bilgisayar programlarBilgisayar programlarıı kullanarak hesaplankullanarak hesaplanıırrKadKadıın ve erkek cinsiyeti, organlar, anatomik bn ve erkek cinsiyeti, organlar, anatomik böölge, zlge, z--aksisiaksisi
BazBazıı ggöözlemlerzlemler
Radyologlar dahil olmak Radyologlar dahil olmak üüzere doktorlarzere doktorlarıın n ççooğğu, u, modern ve hmodern ve hıızlzlıı BT cihazlarBT cihazlarıınnıın daha az n daha az radyasyon dozu verdiradyasyon dozu verdiğğini dini düüşşüünmektelernmekteler
““ZamanZaman”” ve ve ““radyasyon dozuradyasyon dozu”” bir biri ile orantbir biri ile orantııllııdedeğğildir. ildir.
GGüünnüümmüüzde xzde x--ışıışın tn tüüpleri daha gpleri daha güçüçllüü hale hale gelmigelmişştir. tir. ÇÇok kok kıısa ssa süüre tatminkar bir tetkik re tatminkar bir tetkik yapyapıılmaslmasıınnıı sasağğlayacak layacak şşekilde yekilde yüüksek dozda xksek dozda x--ışıışınnıı oluoluşşturmaktadturmaktadıırlar.rlar.
ICRP Publication 87
Modern BT cihazlarModern BT cihazlarıınnıı kkııssııtlayan ana fakttlayan ana faktöör r radyasyon ekspojurudur radyasyon ekspojurudur
BT tetkiklerinde hasta dozu iBT tetkiklerinde hasta dozu iççin ne in ne yapyapıılmallmalıı??
ICRP Publication 87
ToraksToraks BT tetkiklerinde hasta dozunu BT tetkiklerinde hasta dozunu azaltmak iazaltmak iççin ne yapin ne yapıılmallmalıı??
ICRP Publication 87
BT tetkiklerinde XBT tetkiklerinde X--ışıışın tn tüüppüünnüün akn akıımmıınnıı ve ve
zamanzamanıı artartıırmak grmak göörrüüntntüü kalitesinin daha da kalitesinin daha da
artmasartmasıına neden olur. Bu aynna neden olur. Bu aynıı zamanda hastanzamanda hastanıın n
aldaldığıığı dozu da artdozu da artıırmaktadrmaktadıır.r.
MiliamperMiliamper ve saniye (ve saniye (mAsmAs))
mAsmAs ve ve kVkV nedir?nedir?
%30%30--40 artar40 artarkVpkVp yi 120 den 140yi 120 den 140’’a a ççııkartmakkartmak
AynAynıı oranda artaroranda artarMiliamperMiliamper dedeğğiişşmeden meden zamanzamanıı artartıırmakrmak
Doz iki misli artarDoz iki misli artar100 100 mAmA yerine 200 yerine 200 mAmA
BT tetkiklerinde amaBT tetkiklerinde amaçç ççok kaliteli gok kaliteli göörrüüntntüüler ler elde etmek deelde etmek değğildir.ildir.
BT tetkiklerinde amaBT tetkiklerinde amaçç tantanıısal ysal yöönden yeterli nden yeterli ggöörrüüntntüüler elde etmektir.ler elde etmektir.
HastanHastanıın aldn aldığıığı doz azaltdoz azaltııllıırken tanrken tanıısal ysal yöönden nden yetersiz, tanyetersiz, tanıı ve tedavinin gecikmesine neden ve tedavinin gecikmesine neden olacak tetkikler yapolacak tetkikler yapıılmamallmamalııddıır.r.
ÇÇooğğu zaman doz %50 azaltu zaman doz %50 azaltıılarak tanlarak tanıısal ysal yöönden nden yeterli tetkikler yapyeterli tetkikler yapıılabilirlabilir
Aort Aort diseksiyonudiseksiyonu araaraşşttıırrıılmaslmasıında kontrastlnda kontrastlııkesitler kesitler ööncesi kontrastsncesi kontrastsıız kesitler alz kesitler alıınmasnmasıı hasta hasta dozunu iki misli arttdozunu iki misli arttıırrıır.r.
Kontrast Kontrast ööncesi kesitler 10 mm ara ile ince ncesi kesitler 10 mm ara ile ince kesitler halinde alkesitler halinde alıınnıırsa doz %10rsa doz %10’’a da düüşşebilirebilir
Takip amaTakip amaççllıı tetkiklertetkikler
KlinisyenKlinisyen ve radyolog bir araya gelip konuve radyolog bir araya gelip konuşşmalmalıı: : Takip gerekli mi?Takip gerekli mi?Takip gerekli ise sadece takip edilen nodTakip gerekli ise sadece takip edilen nodüüle le yyöönelik olarak snelik olarak sıınnıırlrlıı bir bbir böölge incelenebilirlge incelenebilirTakip tetkikleri dTakip tetkikleri düüşşüük k mAmA ile yapile yapıılabilirlabilirAkciAkciğğer grafileri yeterli ise takip akcier grafileri yeterli ise takip akciğğer grafileri er grafileri ile de yapile de yapıılabilirlabilir
ÇÇocuk ve eriocuk ve erişşkin hastakin hasta
ÇÇocuklarda eriocuklarda erişşkin hastalara verilen doz kin hastalara verilen doz verilmemeliverilmemeliVVüücut yapcut yapııssıına gna gööre %45re %45’’e kadar doz dee kadar doz değğiişşimi imi yapyapıılabilir.labilir.
VentilasyonVentilasyon ve ve perfperfüüzyonzyon ççalalışışmalarmalarıı (ara(araşşttıırma rma evresinde)evresinde)
BT dBT dışıışı yyööntemler: USntemler: US
Kosta kKosta kıırrııklarklarııPlevralPlevral ssııvvıı ve ve plevralplevral patolojilerpatolojilerPerikardialPerikardial ssııvvııGiriGirişşimsel iimsel işşlemlerlemlerDiafragmaDiafragma patolojileripatolojileri
Radyasyon kaynaklarRadyasyon kaynaklarıı ve etkileri ile ilgili ilave ve etkileri ile ilgili ilave Web siteleri (ICRP tarafWeb siteleri (ICRP tarafıından ndan öönerilen)nerilen)
European CommissionEuropean Commission (radiological protection pages): (radiological protection pages): europa.eu.int/comm/environment/radproteuropa.eu.int/comm/environment/radprot
International Atomic Energy Agency:International Atomic Energy Agency:www.iaea.orgwww.iaea.org
International Commission on Radiological Protection:International Commission on Radiological Protection:www.icrp.orgwww.icrp.org
United Nations Scientific Committee on the Effects of United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation:Atomic Radiation: www.unscear.orgwww.unscear.org
World Health Organization:World Health Organization:www.who.intwww.who.int