Toplumun Ak
Toplumun Aklc la Kullanmna Bak Prof. Dr. H. Zafer Gney Gazi
niversitesi Tp Fakltesi Tbbi Farmakoloji Anabilim Dal retim yesi
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -20111AK- DS TANIMI Hastalarn ilalar
klinik ihtiyalarna uygun ekilde, kiisel gereksinimlerini karlayacak
dozlarda, yeterli zaman diliminde, kendileri ve toplum iin en dk
maliyette almalarn gerektiren kurallar btndr.
Hekimler, hastalarn kendi zerlerinde yarattklar gereksiz ila
yazma basksn azaltma sorumluluundadr T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-20112Aklc Olmayan la Kullanm rnekleri Fazla sayda ila kullanlmas
(polifarmasi)Yksek maliyetli ilalarn kullanlmasGereksiz yere
antibiyotik kullanm Yanl endikasyon, tedavi sresi Uygun olmayan
doz, farmastik ekilGereksiz enjektabl formlarn kullanlmas Tedavi
konusunda hastayla yeterli iletiimin salanamamas T.C. Salk Bakanl
Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma
Serisi 9 -20113Aklc Olmayan la Kullanmnn Nedenleri Eitim eksiklii
Alt yap eksikleri Maddi imkanszlklarHasta basks Kt performans
sahibi meslekdalarn taklit edilmesi Ynetsel ve dzenleyici
mekanizmalar
Dnya genelinde ilalarn %50sinden fazlas uygun olmayan ekilde
reetelenmekte ve kullanlmaktadr (DS) T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-20114Sosyal Gvenlik Kurumlarnn (SSK, Ba-Kur, Emekli S., Yeil Kart)
yllk toplam ila harcamas Yl TL Amerikan Dolar 2005 8. 686.000.000
6,437 milyar 2006 10.077.000.0006,997 milyar2007
11.130.000.0008,497 milyar200812,992,000,0009,985 milyar2009
16.065.000.00010,334 milyar2010 15,347.000.000 10.180 milyarT.C.
Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi
Mdrl Aratrma Serisi 9 -20115Aklc la Kullanmnn Yaygnlamas in
Hastalar tedavinin katlmcs olmaldr Hastalarn AK konusundaki bilgi,
tutum ve davranlar doru ynde gelitirilmelidir Hastalarn ila kullanm
konusundaki davranlarnn doru saptanmas gerekmektedirEitim ok
nemlidir Hastalarn ila kullanma alkanlklarnn izlenmesi
gerekmektedir. T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl
Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -20116Hedef Kitle Rastgele
seilmi devlet hastanelerine ve aile sal merkezlerine bavuran
hastalar
almann gerekletirildii yllar: 2010 yl Mays ay
Aile hekimlii sistemine geilen 12 il (Amasya, Bartn, Bayburt,
Bilecik, Bolu, ankr, Denizli, Eskiehir, Karabk, Kastamonu, Krehir,
Gmhane)
Katlan hasta says: 4470, yzyze grme teknii 48 soruluk anket
Anketin yantlanma oran: % 93,1 (Gnlllerden onay alnd)
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -20117Hastalara Ait Demografik
Veriler ASM : %49.4 DH: % %50,6 Toplam : 4470 hasta
ASM: 41 ya DH: 41 ya , 15 ya alt hastalarn ebeveynlerine anket
uyguland. Hastalarn %46,2si 25-44 ya arasnda 65 ya st hastalar %10
, 15-24 ya aras hastalar %14.7
Kadn: %57,4 Erkek: %42.6
ASM: %83,8 DH: %81,4 SGKl , %3 dolaynda sosyal gvencesi yok T.C.
Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi
Mdrl Aratrma Serisi 9 -20118Hastalarn renim Durumu renim Durumu ASM
(%) DH (%) Toplam (%)Okuryazar deil 6.3 7.2 6.8Sadece okuryazar 4.2
4.14.2 lkokul-ortaokul45,542 43.7Lise ve dengi okul 28 29,8 28,9
niversite ve zeri 16.016.916.5 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-20119Bavuru nedenleri (sklk srasna gre) Hastalklarn muayenesi amal
ilk bavuru (ASM: %53,9, DH: %69,3, Toplam : %61,7)
Hekime ila yazdrma amal bavuru (ASM: %32, DH: %8,3, Toplam :
%20)
Kontrol amal bavuru (ASM: %10.6, DH: %17,4, Toplam : %14)
Rapor: (ASM: %2.3, DH: %2,7, Toplam: %2,5 )
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201110Hekime ila yazdrmak iin
bavuran hastalarn yazdrdklar ila gruplarASM DH 1. Ar kesici,
romatizmal ilalar (%55.7)1. Ar kesici, romatizmal ilalar (%51,6) 2.
Antihipertansifler (%31) 2. Antibiyotikler (%31,3) 3. Souk algnl
ilalar (%25,2) 3. Souk algnl ilalar (%27,6) 4. Antibiyotikler
(%24,3) 4. Antihipertansifler (%24,5) T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201111Fizik Muayene Yaplan HastalarHastalarn %40.5i hekimin
muayene iin 5 dk veya daha az zaman ayrdn belirtmi
FM iin ayrlan ortalama sre:
ASM: 9 dakika 54 saniye Devlet Hastanelerinde: 8 dakika 42
saniye
Hasta memnuniyeti kendisine ayrlan sreyle doru orantl
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201112Hekimin Yaklam (Genel) ASM DH
Toplam Bana ismimle hitap etti %61,9 %46,2%54 Beni dinledi
%82.4%70.8 %76,6Anlayacam ekilde bilgi verdi %92%85,8 %88,8Verilen
bilgi yeterli mi? (Evet kesinlikle)%79,1%63,6 %71.5 ikayetim ve
tedavim konusunda soru sorma frsat verdi%91.5%83.2%87,3Sorduum
sorulara anlayacam ekilde yant verdi %81,9%72,9 %77,6 T.C. Salk
Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl
Aratrma Serisi 9 -201113Reetenizde Yer Alan lalarn Nasl Kullanlacan
Biliyor musunuz?(genel) Tamamn biliyorum : %69,5 (ASM: %76,4, DH:
%62,7)Bir ksmn biliyorum: %17,6 (ASM: %14,8, DH: %20.3) Bilmiyorum:
%11.4 (ASM: %7,6, DH: %20,3) T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha
Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201114Reetedeki ilac nasl kullanacanz kimden reniyorsunuz? Reeteyi
yazan hekimden: %80,2 (ASM: %86,4, DH: %73,6) Hekim bu bilgileri
ancak sorunca aklyor : ASM: %10,9, DH: %12,2
Eczacdan: %17.4 (ASM: %12, DH: %23,4)
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201115Hekiminiz ilalar nasl
kullanacanz tekrarlatyor mu? EVET ASM: %37,3 DH: %29,8 T.C. Salk
Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl
Aratrma Serisi 9 -201116Hekim lalarla lgili Hangi Bilgileri Veriyor
? Gnlk doz (%69,5) Tedavi sresi (%55,3)Uygulama formu (%51,9) lacn
ad (%39)lacn etkisi (%29,2)lacn ne zaman braklmas gerektii (%26,3)
lacn olas yan etkileri : (%22,6)
ASMde bilgi veren hekimler, DHne gre daha fazla bilgi veriyor.
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201117Hekimden lalarla lgili Hangi
Bilgileri Almak stiyorsunuz? lacn gnlk dozu (%66.8)
lacn olas yan etkileri (%64,1)
Tedavi sresi (%64) T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi
Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201118Daha nce
kullanp yararn grdnz ilalar yazdrmak istiyor musunuz? Yazdrmak
istiyorum: %51
Bazen yazdrmak istiyorum: %35,5 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201119Elinizdeki reetede kendi isteinizle yazlm ila var m? ASM:
%36,1
DH: %25,8
Reete bana den isteiniz zerine yazlan ila says: ASM : 1.84 DH:
1.54 Reete bana den ila says: ASM : 3.18 DH: 3.36
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201120Hangi ila formu daha abuk etki
etmektedir ? Enjekte edilebilen formlar: %67,5 lacn tedavi edici
zellii ile fiyat arasnda bir iliki var m ? Bu iki konunun hibir
ilgisi yok: %43,2 Hekime gitmeden eczaneden ila alyor musunuz?
Evet: %8,6 (ASM: %7,9, DH: %9,2)Bazen : %35,7 (ASM: %34,5, DH:
%36,9)
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201121Hastalandnzda lk Olarak Ne
Yapyorsunuz ? Hekime gidiyorum: %51,4 (ASM: %52,3, DH: %50,6)
Evdeki ilalar kullanyorum: %37,4 (ASM: %36,1, DH: %38,7)
Hekime gidenlerin ASM : %56,5, DH: %53,9u erkek T.C. Salk Bakanl
Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma
Serisi 9 -201122renim Durumunun Hekime Bavurma zerine Etkisi Okur
yazar olmayanlar : ASM: %61,9 DH: %49,7
niversite ve zeri eitim alanlar: ASM: %48,6 DH: %43,5 ilk olarak
hekime bavuruyor.
Bu iki grupta ilk olarak hekime bavurma oranlar daha yksek
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201123Muayene Olabilmek in Ortalama
Ne Kadar Bekliyorsunuz?ASM: 13 dk 31 sn DH: 45 dk 19 sn T.C. Salk
Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl
Aratrma Serisi 9 -201124Sizi muayene ve tedavi eden hekime gveniyor
musunuz? T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl
Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201125ASM DH Kesinlikle
evet%78 %63.8Ksmen %20%32.3Hayr %2%3,9 Daha nce hekimin size nerdii
ilalar nerilen sreden nce braktnz m? ASM: Evet : %25,4 Bazen:
%44.9
DH: Evet: %28,6 Bazen: %42,2 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam
Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201126la Prospektslerini Okuyor ve Okutuyor musunuz? ASM: %59,1
DH: %61,6Prospektsleri okuyup yararlanyorum:
ASM: %34,7 DH: %34,1 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha
Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201127Evinizde kullanmadnz, artm veya yedek amal sakladnz ila var
m? ASM: %49,9
DH: %55,7 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl
Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201128Kullandnz ilalarn son
kullanma tarihine bakyor musunuz? ASM: %81,7 Evet DH: %78,1 Evet
T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha
Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201129Evinizdeki SKT geen ilalar
atyor musunuz? ASM: %65 evetDH: %63,9 evet T.C. Salk Bakanl Refik
Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201130Size verilen salk hizmetinden memnun musunuz? Hayr
DH: %9,9
ASM: %5 T.C. Salk Bakanl Refik Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl
Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9 -201131SONULARAK konusunda
yaplmas gereken birok faaliyet bulunmaktadrSadece 1. basamak deil,
2. basamakta da faaliyetler yaplmaldr Toplumun AK konusundaki
beklenti, bilgi ve tutumlarnn deiimi uzun sre alabilir AK konusunda
deneyimli salk personeline ihtiya vardr AKnn yaygnlatrlabilmesi iin
klinik farmakolojiye nemli lde ihtiya vardr. T.C. Salk Bakanl Refik
Saydam Hfzshha Merkezi Bakanl Hfzshha Mektebi Mdrl Aratrma Serisi 9
-201132