Centre on Strategies for Public and Civil Entrepreneurs www.publicspace.nl @stevendewaal Dr. Steven P.M de Waal Toezicht op Public Value van Zorg High Level Toezicht in de Zorg, Zonheuvel Doorn, 27 oktober 2017
CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs
www.publicspace.nl
@stevendewaalDr.StevenP.MdeWaal
ToezichtopPublicValuevanZorg
HighLevelToezichtindeZorg,ZonheuvelDoorn,27oktober2017
1 1
DenkNetwerkmetMissie:“Crea&ngWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs
Hoofdthema:BevorderenAcKefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:AcKevewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaKes,eigenresearch,eigendebaRen,studies
Opgericht2001.ZelfstandigesJchJngsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnaLankelijkGeenraKonelepretenKe:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexperKseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank
2 2
AcJevewebsite:www.publicspace.nl&archiefvanpublicaJes
3 3
Laatsteboekenophoofdthema´s(2014en2015):
4 4
Focusbinnenthema’sPublicSPACE
EthiekWaarden Karakter
PosiKeMacht
PoliKeketacKek
LEIDERSCHAP
PublicValueStrategischecontext
KrachtenveldToekomst
MesoGovernance:Invloed&Impact|Waarden&Missie|Oordeel&SelecKe
NaJonalecontext:InsKtuKoneleorde|Elite-discussie|Sturingpubliekearena|DisrupKeveburger
SpecifiekNederland:Founder‘MaatschappelijkeOnderneming’(2000)|Diversestudieszorg:ziekenhuizen(2002),thuiszorg(1998),1elijnszorg(2004)|OntwerpermodelvisitaKeswoningcorporaKes(2006)|Inventor
ChinaZorg(2013);PolderPaternalisme(2015);‘DeDisrupJeveBurger’(2015)
5 5
OPBOUW
I. WatiserStrategischaandehandindeZorg?HoeleidtdattotfundamenteleshigsnaarpaJëntenmacht,plaiormorganisaJeenopenaanbod,zowelvanprofessionalsalsorganisaJe?
II. WatisimpactopagendaenrolRvT?(indialoogenbespreking)
6 6
RevoluJonaireJjd.GrotetransformaJesMooieJjdvoorRvT:
• DisrupJeveBurger:nieuwetechnologiegeeemondige,betrokkenburgerèndirectestemèntoolforpeer-organizing,maakthorizontaleruil,dialoog,publiekeplagorms,data-uitwisselingencoöperaKe(s)denieuwenorm
• Daardooropkomstanderesturingsparadigma’s:commons,zwerm/wisdomofthecrowd,agile&plaiorm-organiseren,burgercoöperaJes,directedemocraJe
Belangrijkeeffecten:• Polderpaternalismeisover,evenalshetpaternalisKsche‘meermedezeggenschap’,
toekomstaanco-decisionmakingenco-producJe• LegiKmaKezowelgovernance-alspoliKekefactor:fanclub,waarden/eigenrichJng
entransparantekeuzen• ManagementalstechnieknogsteedsbasisvoorGoedBestuur,maarnietgenoeg,
maatschappelijkleiderschapnextstep
7 7
AtransformaJonalperiodinWesternhealthcare5megatrends*
• Startofa3rdwave:Individualresponsibilityforhealth(1stwave:publichealth;2ndwave:professionalizinghealthcaredelivery)
• MorepoliKcaldoubtaboutmarketsassoluKons;upcomingalternaJves:outcomebased(Porter)(capitatedfee)andcommunitybased(esp.care)Biggeststructureissue:purchaser-providersplit(HMO?)
• Carewillbecomemoredominantandimportantthancure(althoughalwayslesssexyandsensaKonal)
• Marketmechanismswillgofromconsumerpreferencestowardsemployeepreferences
• Managementasaseparatejobisoverthehill;managersareoeenmoretheproblemthanthesoluKon;combinaKonsarenecessarywithentrepreneurship,leadershiporprofessionalroles
*AnalysispresentedinseveralinternaKonallecturessince2005;recognizedinmostOECDcountries
8 8
DezefundamenteleshigsrakenrechtstreeksRadenvanToezicht:a. Watwildienieuweburger?b. ZijnerstraksnogdittypegezondheidszorgorganisaJes?c. WaaromzoujeindeRvTgaanziRenalsjevooralverlengstukvanoverheiden
poliJekbent(endanooknogalsschaamlapinJjdenvanturbulenJe)?d. WelkeposiJeheeeRvTnuecht:NaardeorganisaKeeninternehiërarchie?Naar
stakeholders&maatschappij?Naaroverheidstoezicht?e. Watvoorleiderschaphebbenwedusvoordiestrategischeuitdagingen(eigen
visieRvT!)nodig?WantdatiskerntaakRvT:selecKe,monitoringenbijsturingleiderschap.
9 9
DisrupJeveBurgermacht
10 10
DisrupJebelangrijksteterminstrategieliteratuurConcurrenJetussenplaiorms,tenkostevan‘pipeline’-ondernemingenNieuwstedefiniKe:ToetredersvanbuitenregulieremarktdoorinnovaKeverechtstreeksetoegangtotdoelgroepenhunwensen.DirecteruilencommunicaKeissleutel.End-to-endmodel(vangrondstofnaarverwerkingnaareindproduct/dienstnaarklant)isachterhaald;nieuwegrondstofisdata.Kenmerken:• GebruikgroteinformaKe-encommunicaKekracht‘atthefingerKp’,wereldwijd,massaalbereik(IndustriëleRevoluKe3.0)• Hetisnogsteedsmarkt.ConcurrenKenutussenplagorms.Succesfactoren:sympathie,community,toegang,handsonservice,eigenregiegevoel• Enormedirecteruil-encommunicaKecapaciteit,ookvanprivatemiddelen;ondersteuntook
meningsvormingen-uitwisseling;vertrouweninpeerreview!• BezitenreputaKegebaseerdopeigenbrandingisdusnietlangervoorsprong,vaak
achterstand(voorbeeldenUberenAirbnb)
11 11
Plaiormeconomy*hasalreadywon:
* Also Theme Issue of Harvard Business Review, April 2016
12 12
SJllincreasing(May2017)
13 13
AnalysePublicSPACE:DusookDisrupJeveBurgerMachtDisrupJenietalleenindemarkt.BurgerMachtgeengemakkelijkeretoriek,maarzelfderevoluKeinICT-technologieHoofdkenmerken:• Slim Enorme,noggroeiendecomputer-power• KleinenMobiel Dichtbijpersoonenpersoonlijk;alKjd‘athand’• Nietalleendata,ookbeeld Real-KmeenReal-life• Massabereik,wereldwijd&verwachtConnecKeenCommunity,overalenalKjdItisnottechnology(‘stupid’),hetissociaal-technologisch:enormeffectopmentaliteitenmachtsbronneniederindividuDemocraJschepoliJekenpubliekedienstverleningzijnalgedisrupteerd.Ookhier:‘CEO’szienhetalslaatste’
14 14
DeDisrupJeveBurger(ookhier:bestuurderszienhetalslaatste)
15 15
NadisrupJeinmarkten,ispoliJekenpubliekedienstverleningookgedisrupteerd.Regels,
officieelerkendebeleidsmythesenwetgevingbiedennogbescherming.
Noginontkenningsfase(netalsincumbentmarktparJjentotca.3jaargeleden)enreacJe
dusveellater.QuaorganisaJestrategiebegrijpelijken(nog)
voldoende,quainspelenopnieuwementaliteitentoolsburger(EigenpaJënten!Eigenbewoners!Betrokkenfamilie!)niet!
16 16
GroteimpactoppubliekesectorenpoliJek*a. Publiekeopinievoorheteerstwerkelijkpubliek;directekanalentussenennaarburgerszijn
dominant(Ook:WisdomoftheCrowdenZwermgedrag)b. Toekomstaanco-producJe:Individueel:meedoenvolgenseigencompetenKesenplan;
CollecJefsnellerenkrachKgerzelforganisaKe:BurgerorganisaKesinonderlingesolidariteitc. DisrupJevertegenwoordigendedemocraJealgebeurd:directepoliKekestart-ups,opinies
nietlangerviaformeeldebat,dataenkennisnietlangerviainsKtuten.Alle‘vertegenwoordigende’funcKesenstructurenzelfdeprobleem
d. Gewenningaantoegang,informaJe,‘meedoen’.Bijpassendeverwijten:arrogant,regentesk,geïsoleerd,bureaucraKsch
e. Grootsteprobleemgegroeidecultuur,nietvanburger,maarvanbestuur:polderpaternalisme.Medezeggenschapisgeen‘extraatje’meer.ArroganKeenDorpse/Provincialismevanbinnenkamertjesmoetenwordenomgezetnaarpubliekleiderschapopdedirectekanalen
PubliekedienstendenkennogbijstaatenpoliKektekunnenschuilen,impactinderdaadlaterdaninmarkt(Beprepared,maarzienbestuurdershetwelkomen?)*Uitkomstvanmeerdan200congressenendeba8ensindsmei2015
17 17
DisrupJonofDemocracy:Proofofnewmediaarena:NewdirectchannelVictoryTrump:Step1: FamousonTVandsocialmediaStep2: NewspapershadtofollowStep3: Republicanpartyhadtofollow
18 18
SJllstrongerexample:VictoryMacron:Step1:IniJateanewparty,5monthsbeforeelecJonStep2:BigelectoralvictorywithnewlistofpoliJcians,avoiding
professionalpoliJcians
Economist, September 30th
19 19
MainimpactofDisrupJvePaJentPoweronHealthcare*A.Newpower:
1. IndependentinformaJongathering(knowledgeaboutdiseaseandtreatments,personaldata&medicalfiles)
2. Choicebetweenprovidersandevenindividualprofessionalsbasedonpeerreviews
3. Self-diagnosis&SharedDecisionmaking&IndividualCo-producing
B.Newmentality:4. Self-Monitoring&PersonalmanagementofchainorganizaJon(from
hometohospitalandvv)5. CollecJvePaJentandFamilyOrganizing&Pressureforco-producJon
*StockholmStrategicForumHealthcareOctober2017
20 20
Newprocessingandaccesstofiles:
21 21
TheriseofAIasawaytoaccessoverloadinmedicaldata:
22 22
DirectaccesspaJentdata,beforethedoctor:
23 23
Nieuwetechnologieleidtookinterntot
revoluJeinsturingenorganiseren
24 24
PlaiormorganisaJes
- PlaiormorganisaJes,zowelnaarklanten(directeraadpleging?)alsnaarpersoneel- Agile(flexibel,kleinschalig,oplossingsgericht)organiseren- Co-producJevergtookhorizontalisering- Burgersdiezichzelforganiseren:CommonsenCoöperaJes;vanmonopolienaar
partnershipengridfuncKeEffectopRvT:- WetenwewatdirectonderpaJëntenentoekomsJgepaJëntenleeg?- Mythevanhiërarchiedoorbroken:IsBestuurderwelbesteaanspreekpunt?Deel
vanoplossingofdeelvanprobleem?- Hoeomgaanmetallerleiparallelleuitkomstenvanhetdominantedirectekanaal?
25 25
Oude‘corporate’beeldkantelt,ookinternplaiorm:
26 26
Complexiteitverminderjenietdoorermanagementaantoetevoegen:
Alin‘91studieHeroverwegingThuiszorgzeergedecentraliseerd,team-enwijkgerichtmodelalsbetermodelberekend,alternaKefmodelmeermanagement,stafencentralisme.Guesswhat:beteremodeldoorgeenmanagerovergenomen.Weldoorpionierdirectuitzorgin2006.Zijnsuccesnietalleendoorzgn.‘afschaffingmanagement’,ookzeergeavanceerddigitaalplagorm(disrupKevanmanagement!).
27 27
NaastdezenieuweoriëntaJeopdisrupJevepaJëntenmachtenplaiorm-organisaJe,dusook
nieuwevisiesnodigopcuraJeveenlangdurigezorg
28 28
Medisch-curaJefaanbod2010
VierdominanteontwikkelingsrichJngen,eigenkeuzenodig!
Medisch-klinische setting van de toekomst
Open & verbonden
1 Modulair 2
Professioneel en hoogrisico
3 Maatschappelijk ondernemend 4
� Patiënten � Ziekten � Professionals � Techniek � Organisatiemanagement � Huisvesting
29 29
1.Openenverbonden
� Zelfsturing in patiëntenlogistiek
� Naadloze ketenzorg � Kleinschalige technieken
(diagnose, alarmering) � Verdere poliklinisering � Telemedicine
Kerntrends Concrete mogelijkheden � Hospital Control Room � Specialisten in de
wijkkliniek � Hospital-at-home � Huisarts-kliniek � Verpleegkundig
casemanager � Verticale en horizontale
allianties in de hele bedrijfskolom, inclusief HRM, onroerend goed, verzekeren, farmacie
Curatieve zorg van huis-tot-huis inclusief preventief
30 30
ItmeansenormouslogisJcalcentrestomanageandplanthetotalchain:
31 31
2.Modulair
� Diversificatie financiering en ondernemerschap
� Verschillende routines en specialisaties met hoge logistieke eisen
� Mobiliteit en Europa � Macht patiënt en macht
dokter � ‘War for talent’
Kerntrends Concrete mogelijkheden � Basisziekenhuis naast
specialisaties � Niet overal acute zorg resp.
eigen ambulance-dienst � Shop-in-the-shop,
satellieten, PMC-units, boulevards
� ‘Flying squad’ � Monopolist, domein-
bewaker, of innovator � Basisgeneralist � Actieve deconcentratie � Scheiden zorg-onroerend
goed
Entre-preneur-schap
Collectief verzekeren
Routine en koopkracht
Speciali-satie en techniek
Bestuur Overheid
Patiënt Dokter
32 32
3.Professioneelenhoogrisico
� ‘War for talent’ � Internationalisatie en
normalisatie arbeidsmarkt � Uitzuivering zorgketen � Juridificering en
publicering � Reputatiemanagement � Parttime personeel
Kerntrends Concrete mogelijkheden � Toppartnership � Terugkeer geneesheer-
directeur � PR-strategie rond
professionals � Scala aan contractering,
beloning en zeggenschap professionals (breed)
� Ziekenhuis als opdracht-gever van opleidingen
� Periodieke herijking � Specialistischer
verpleegkundige � Michelin-sterrensysteem
Voorbeeld: Luchtvaartbedrijf: � Positie piloot � Accident-relations
33 33
� Legitimeringskloof � Anticiperen op publieke
verantwoordelijkheid � Back to the roots/
communitygevoel � Rantsoenering
4.Maatschappelijkondernemend
Kerntrends Concrete mogelijkheden � Deelname aan
maatschappelijke activiteiten/debat
� Verantwoordingsstructuur verbreden en verdiepen
� Alliantie met pressuregroups individuele zorgverzekeraars
� Goed werkgeverschap � Overname-strategie
Het gezicht van de samenleving die draagt
34 34
Tegenhoudenheeggeenzin,technologiesterker
NLenergiesectorbegintgrid-scenariodoorschadeenschandeteleren;ookgoedscenariovoorcare
©The Economist
35 35
GrotestrategischevraagstukkenvanNLzorg
a. PublicHealthprestaJesal20jaaronderdemaat:• Armgeboren:eerderziekeneerderdood• ZorgmijdingookvooralinlageSECklasse• Nieuwefasegezondheidszorgmetmeerself-steeringzaldatnogversterken
b. OpkomstDisrupJeveBurger-enPaJëntenmacht:eisenvanendirectetoegangtoteigendata,shareddecisionmaking,collecJevezelf-organisaJe&zelf-meningsvorming
c. Nieuwetechnologie:zowelmedischalsICT(metnadrukopC).Grooteffectopmentaliteit(b),maarookopketenmanagementenonroerendgoed
d. Hetstelselisgeenmarkt,maarChinaZorg*:dominantepoliJeke/collecJevesturing,beetjemarktaanderanden
*DeWaal,Zorgvisie(2011)
36 36
Dichterbijhuis:3belangrijkevraagstukken
voorRvT:1. Burgerschap2. PublicValue3. Leiderschap
37 37
EindconclusiesBurgerschapagendavoorRvTZorg
• NieuwparadigmazoalscoöperaJesencommonsheretostay;technologischedriver:smartandcollaboraConICT-technology,massaalaangesloteneningebruik
• PoliKekruiktditgoed,maarhanteerdetotnutoevoorhenongevaarlijkhalf-begrip:teindividueleburger,tegewoneburger,losvanimpactoppubliekediensten
• DecentralisaJeisomweg;Gemeentemeentnogdathetomouderegiegaat• Maatschappelijkeondernemingstaatbestvoorgesorteerd,mitsopenenmetdurf:
zorgcoöperaJesenco-producJemetburgers• CruciaalisdusmaatschappelijkleiderschapinheleorganisaKe:nietmanagement,
nietprofessionalisering,nietbureaucraKe• Corporategovernancewordtheelanders.Niet:control,structuur,economisch
rendement,risicomijding,paternalisme,maar:Waarden,PublicValueenDialoogmetBurgersenBurgerschap
38 38
Signalenvanuitburgerschapinzorginregeerakkoordnieuwkabinet(htps://www.publicspace.nl/2017/10/16/burgermacht-nieuwe-regeerakkoord-aanwezig-mager/)
a. RighttoChallengeenRechtopOvernameb. SharedDecisionmakingalsroutec. Incure:Outcomeinplaatsvanoutputd. Incare:PersoonsgebondenBudgete. OnaLankelijkecliëntondersteuningWMOf. InzetopcoöperaJes(genoemdalleenenergie-enwooncoöperaJes)
39 39
PublicValuekentdrieelementen:
1. Output(verrichKngen,bezoeken,recepten,nazorgoftelefonischeconsulten,bereikbaarheid)2. Outcome(prevenKevanziekten,gemiddeldegezondheid/ziektebevolking,idem.levensverwachKngofzuigelingenstereeofopnames2elijn)3. Trust(vertrouwenininsKtuut,beleidengedrag,invloedopbeleid,transparanKe,percepKevanpubliekeigendom,samenwerking,omgangmetvertrouwelijkegegevens)
40 40
EennieuwsturingsperspecJef
a. SturingopPublicValue.Maatschappelijkemissieendoelenvoorop;afwegingt.o.v.:- conKnuïteit,korteenlangetermijn(innovaKe)- diverserendementseisenstakeholders
b. IdenJficaJe,communicaJeenbindingstakeholdersc. Verankeringcivilsociety,oplopendeschaal:
1. CommunicaKe2. Verantwoording3. Zeggenschap4. OrganisaKestructuurenzeggenschap5. Co-producKe/partnership
UlKemetest:Fanclub
41 41
LeiderschapteveeleenposiJevekreet
Driecriteria:• hetispersoonlijk(juistnietposiKegebonden)• erisweerstand(leiderschapisnoodzakelijk:groteproblemenofonzekerheden)• erzijnspontanevolgers(diedefiniërenoferleiderschapis!)Nederlandsemisverstandendoorhaat/liefdeverhoudingmetbegrip:• AlscollecKef/groeperpublieksociaal-correctnooitvoor• Inindividueelgesprekweerwel,maardanvooralvoor‘deanderen’• Dilemmawordtopgelostdooropenlijkbewonderingvoorenzoekenvan‘heiligen’.
Omdatervaakvlekjeszijn,kunnenwezetochsnelafserveren• Dominantemeningdatregels,structurenenformeleposiKesbelangrijkzijn
42 42
LeiderschapisdiffuusbegripinNederland