Tiu lun vt liu XDGVHD: C Nguyn Thanh Bo Nghi
( LI NI U (---oOo---
T xa n nay, ni n chn lun l vn c con ngi quan tm hng u. Bi l, mi
phong tc, tp qun, sinh hot, n ung ca ta u bt u t y. T xa xa, t tin
ta bit dng cc hang ng c ng v sinh sng, ri t pht kin ra nhng cch to
dng cho mnh ni u tin nh bit xp chng cc khi tng thch ln nhau hay gn
kt chng bng nhng cht kt dnh th c sn nh t st, thch cao, v.v chnh l
nhng phng thc xy dng u tin ca con ngi. Qua cc thi k, nhu cu ca con
ngi v ni li cng cao i hi vt liu lm ra phi cng c nhiu c tnh k thut
tt (c bn cao hn, chng chu n mn tt, cch m, cch nhit tt, v.v). Ngoi
ra, s pht trin ca x hi loi ngi cn gn lin vi s pht trin ca cng c sn
xut v k thut, m vt liu l yu t quyt nh cho hai ngnh ny.
Ngy nay, vi s pht trin nh v bo ca khoa hc v k thut th vai tr ca
ngnh vt liu hc cng ngy cng tr nn quan trng hn. C rt nhiu loi vt liu
mi vi nhng tnh nng vt tri, c bit c ra i nhm p ng nhu cu pht trin ca
khoa hc cng ngh v i sng nh vt liu p in, vt liu siu dn, v.v Tuy nhin
vt liu truyn thng nh thp vn gi mt vai tr quan trng trong sn xut v i
sng ca chng ta bi v so vi cc loi vt liu khc th vic sn xut ra thp vi
khi lng ln l d dng, t tn km; hn na, ta c th iu chnh hm lng, phng
php x l, nu luyn to ra nhiu loi thp khc nhau nhm p ng cc mc ch s
dng khc nhau trong thc t.Trong cuc sng, ta d dng bt gp cc loi dng,
chi tit, my mc, c ch to t thp. Tuy nhin, khng phi chi tit no cng c
lm t cng mt loi thp; phi ty vo chc nng, mc ch s dng v yu cu ca chi
tit cn ch to la chn loi thp cho ph hp. C nh vy th chi tit to ra mi
m bo c cht lng. gip lm r hn v cc loi thp, c tnh k thut, ng dng cng
nh cch bo qun thp, nhm chng em xin mang n cho cc bn ti Vt liu thp
trong bi tiu lun nho nh ny!Bi thuyt trnh c th cha hon thin v cn
nhiu thiu st nhng nhm chng em hy vng c c th xem xt v a ra nhiu kin
ng gp khch quan bi lm c hon chnh hn.
Nhm chng em xin chn thnh cm n c!( MC LC (1( LI NI U (
2( MC LC (
4( NI DUNG (
4I.Khi nim
4II.Ngun gc
4III.Phn loi
41)Phn loi theo thnh phn ha hc
5a)Thp cacbon
5b)Thp hp kim
62)Phn loi theo mc ch
6a)Thp kt cu
6b)Thp dng c
6c)Theo tnh cht vt l c bit
73)Phn loi theo cht lng thp
7a)Thp cht lng bnh thng
7b)Thp cht lng tt
7c)Thp cht lng cao
7d)Thp cht lng cao c bit
74)Phn loi theo mc oxi ha
7a)Thp lng
7b)Thp si
8c)Thp bn lng
8IV.c tnh k thut ca thp
81)Cc thng s k thut
8a)Cu trc tinh th
8b)Thnh phn ha hc
8c)S hiu ca thp xy dng
8Thp carbon:
9Thp hp kim thp:
92)S lm vic ca thp
9a)S lm vic ca thp chu ko
9Giai on n hi:
9Giai on chy:
9Giai on cng c (ti bn):
9b)S lm vic ca thp chu nn
10c)S lm vic ca thp chu un
10Giai on n hi:
10Giai on c bin dng do:
103)Cc hin tng ph hoi
11V.Cc phng php sn xut thp
111)Phng php Bessemer
122)Phng php Martin
123)Phng php l in
13VI.ng dng ca thp
131)Thp khng g (Inox)
13a)Trong dn dng
13b)Trong cng nghip
13Cng nghip nng:
13Cng nghip nh:
142)Thp silic
143)Thp cacbon
14VII.
Bo qun thp
15VIII.Cc loi thp
151)Thp khng g (Inox)
15Ngun gc:
16B n ti sao thp li khng g:
16Phn loi:
17Cc c tnh ca nhm thp khng g Inox:
182)ng dng ca cc loi thp khng g
193)Thp Silic
19a)Khi nim
19b)c tnh
20c)Thnh phn
20d)Ch to
20e)Phn loi
20f)Thp cun Silic khng nh hng cn ngui
21ng dng:
214)Thp Carbon
21a)Khi nim
21b)Phn loi
21Theo t chc t vi v hm lng carbon trn gin trng thi Fe C:
22Theo cng dng:
22Theo phng php luyn kim:
22Theo phng php kh oxi:
22Theo hm lng carbon:
23( LI KT (
( NI DUNG (I. Khi nimThp l hp kim vi thnh phn chnh l st (Fe), vi
cacbon (C), t 0,02% n 2,06% theo trng lng, v mt s nguyn t ha hc
khc. Chng lm tng cng, hn ch s di chuyn ca nguyn t st trong cu trc
tinh th di tc ng ca nhiu nguyn nhn khc nhau. S lng khc nhau ca cc
nguyn t v t l ca chng trong thp nhm mc ch kim sot cc mc tiu cht lng
nh cng, n hi, tnh d un, v sc bn ko t. Thp vi t l cacbon cao c th
tng cng cng v cng lc ko t so vi st, nhng li gin v d gy hn. T l ha
tan ti a ca carbon trong st l 2,06% theo trng lng ( trng thi
Austenit) xy ra 1.1470C; nu lng cacbon cao hn hay nhit ha tan thp
hn trong qu trnh sn xut, sn phm s l xementit c cng lc km hn. Pha
trn vi cacbon cao hn 2,06% s c gang. Thp cng c phn bit vi st rn, v
st rn c rt t hay khng c cacbon, thng l t hn 0,035%. Ngy nay ngi ta
gi ngnh cng nghip thp (khng gi l ngnh cng nghip st v thp), nhng
trong lch s, l 2 sn phm khc nhau. Ngy nay c mt vi loi thp m trong
cacbon c thay th bng cc hn hp vt liu khc, v cacbon nu c, ch l khng
c a chung.
II. Ngun gcTrc thi k Phc Hng ngi ta ch to thp vi nhiu phng php
km hiu qu, nhng n th k 17 sau tm ra cc phng php c hiu qu hn th vic
s dng thp tr nn ph bin hn. Vi vic pht minh ra quy trnh Bessemer vo
gi th k 19, thp tr thnh mt loi hng ho c sn xut hng lot t tn km.
Trong qu trnh sn xut cng tinh luyn tt hn nh phng php thi xy, th gi
thnh sn xut cng thp ng thi tng cht lng ca kim loi. Ngy nay thp l mt
trong nhng vt liu ph bin nht trn th gii v l thnh phn chnh trong xy
dng, dng, cng nghip c kh. Thng thng thp c phn thnh nhiu cp bc v c
cc t chc nh gi xc nhn theo chun ring.III. Phn loi1) Phn loi theo
thnh phn ha hcTrong s ph thuc vo thnh phn ha hc th thp c phn loi
thnh thp cacbon v thp hp kim.
a) Thp cacbonChim t trng ln nht trong tng sn lng thp (khong 80%
90%). i vi thp cacbon th theo th t c th phn thnh : SHAPE \*
MERGEFORMAT
Thp cha t cacbon ,i vi thp ny th thnh phn cacbon trong thp ko vt
qu 0,25%, c trng ca thp ny l do dai cao, nhng bn cng thp Thp cha
cacbon trung bnh, thnh phn cacbon trong thp chim t 0,25% 0,6%. Thp
ny th bn, cng cao, dng ch to cc chi tit my chu ti trng tnh v chu v
p cao.
Thp nhiu cacbon, thnh phn cacbon trong thp cao hn 0,6% (ko vt qu
2,14%), thp ny dng ch to dng c ct, khun dp, dng c o lng.b) Thp hp
kimC bn cao hn hn thp cacbon, nht l sau khi ti v ram. i vi thp hp
kim th c th phn loi thnh: SHAPE \* MERGEFORMAT
Hp kim thp, thnh phn cc nguyn t hp kim trong thp khng vt qu
2,5%.
Hp kim trung bnh, thnh phn cc nguyn t hp kim trong thp chim t
2,5 ( 10%.
Hp kim cao, thnh phn cc nguyn t hp kim trong thp cao hn 10%.
2) Phn loi theo mc chTheo mc ch th thp c phn thnh cc nhm sau:a)
Thp kt cuKhi lng ln nht. Dng sn xut, ch to cc sn phm dng trong ngnh
xy dng v c kh ch to my: SHAPE \* MERGEFORMAT
b) Thp dng cCng v chng mi mn, v vy dng sn xut cc dng c ct, gt,
dng c o lng, ch to khun dp. SHAPE \* MERGEFORMAT
c) Theo tnh cht vt l c bit Chng hn nh t vic xc nh tnh cht t ca
thp hay l h s n di nh, m ta phn thnh: thp k thut in, Theo tnh cht
ha hc t bit : chng hn nh phn thnh thp chu nng hay thp bn nng, thp
ko g3) Phn loi theo cht lng thp
T s c mt ca cc tp cht c hi: lu hunh v phtpho trong thnh phn ca
hn hp thp ta c th chia nh thnh cc nhm sau:a) Thp cht lng bnh
thngThnh phn thp cha khong 0,06% lu hunh v 0,07% photpho trong hn
hp, thp c luyn t l L D, nng sut thp cao v gi thnh r.b) Thp cht lng
ttThnh phn thp cha khong 0,035% lu hynh v 0,035% photpho trong hn
hp, c luyn l mactanh v l in h quang.c) Thp cht lng caoThnh phn thp
cha khong 0,025% lu hynh v 0,025% photpho trong hn hp, c luyn l in
h quang dng nguyn liu cht lng cao.d) Thp cht lng cao c bitThnh phn
thp cha khong 0,025% phtpho v 0,015% lu hunh trong hn hp, c luyn l
in h quang, sau c tinh luyn tip tc bng c chn khng, bng in x.4) Phn
loi theo mc oxi ha Da vo mc oxi t thp chng ta phn loi ra cc nhm
sau:a) Thp lngL thp oxi ha hon ton, thp ny cng bn, kh dp ngui, khng
b r kh khi c, nhng co lm ln, khng c p lm, dng cho cc kt cu hn, thm
cacbon.b) Thp siL thp oxi ha km, thp ny mm, do, d dp ngui, khng dng
thp si c nh hnh v s sinh bt kh lm gim cht lng, ngoi ra cng khng c
dng thp si lm chi tit thm cacbon v bn cht ht ln. SHAPE \*
MERGEFORMAT
c) Thp bn lng L thp chim v tr trung gian ca 2 loi thp trn (thp
lng v thp si), dng thay th cho thp si.
i vi thp phn loi theo s oxi ha th k hiu c vit sau cng ca mc thp:
thp lng thng k hiu bng ch l, tuy nhin i vi thp lng th ngi ta b qua
k hiu ny, thp si k hiu l ch ci: s, cn thp bn lng k hiu bng ch: n
(theo k hiu Vit Nam).IV. c tnh k thut ca thp1) Cc thng s k thut
a) Cu trc tinh th
Cu trc thp (hnh 1.1) to bi:
Ferit: Fe nguyn cht, chim 99% th tch, do v mm. Ximentic: Hp cht
Fe3C, cng v gin do thnh phn C. Mng peclit: Hn hp Fe v Fe3C, l mng n
hi, bao quanh ferit. Mng cng dy, thp cng cng v km do.b) Thnh phn ha
hc
Fe chim 99%.
C: C hm lng nh hn 1,7%. Lng C cng cao, thp c cng ln nhng gin nn
kh hn v kh gia cng. Yu cu thp xy dng c: %C