ThS. ÑAØO NGOÏC BÌNH Baûo taøng Hoà Chí Minh chi …thongtintuyengiaogialai.vn/Files/CLIP/10.pdf.pdf · bị căn bệnh xơ gan hành hạ, sức lực suy kiệt, đau yếu

Chuû tòch Hoà Chí Minh. AÛnh TÖ LIEÄU

Di chuùc cuûa Baùc - NHÖÕNG GIAÙ TRÒ MAÕI TRÖÔØNG TOÀN

ThS. ÑAØO NGOÏC BÌNH Baûo taøng Hoà Chí Minh

chi nhaùnh Gia Lai vaø Kon Tum

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là văn kiện lịch sử mang ý nghĩa thời đại sâu sắc và có giá trị vô cùng to lớn đối với quá trình cách mạng và sự nghiệp xây dựng,

bảo vệ Tổ quốc. Cùng với những áng văn chương, bản hùng ca bất hủ như “Hịch tướng sĩ” hay “Bình ngô đại cáo”, Di chúc đã tạo nên những giá trị vĩnh hằng.

1SINH HOAÏT NHAÂN DAÂN

Trước hết, Di chúc là chúc thư thể hiện tâm nguyện, tình cảm, ý chí, niềm tin, trách nhiệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh với Tổ quốc, nhân dân và sự nghiệp cách mạng. Với Người, Tổ quốc luôn là điều thứ nhất, điều phải đứng trước, đứng trên tất cả mọi điều, “suốt đời tôi hết lòng hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc là tiếc rằng không được phục vụ lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa”. Ý chí, niềm tin, tinh thần lạc quan cách mạng, trách nhiệm với nhân dân của Người thể hiện sâu sắc ở dự báo về thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ và ngày thống nhất đất nước, ở những chỉ dẫn về công việc của sự nghiệp cách mạng còn dang dở. Đồng thời, Di chúc cũng là tâm sự của một người đã suốt đời hy sinh hạnh phúc riêng tư, hiến dâng trọn cuộc đời cho Tổ quốc và nhân dân; là tấm lòng chung thủy với “các nước anh em” và “bầu bạn khắp năm châu”.

Thứ hai, Di chúc là những lời dặn dò cuối cùng vạch đường, chỉ lối cho chúng ta và các thế hệ mai sau, đặc biệt là đối với Đảng. Với tư cách là người sáng lập và rèn luyện Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác xây dựng Đảng. Mà những vấn đề cốt yếu của công tác này là: Giữ gìn khối đoàn kết

trong Ðảng, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình, rèn luyện đạo đức cách mạng, nêu cao tinh thần trách nhiệm, hết lòng phục vụ nhân dân của mỗi cán bộ, đảng viên. Công tác chỉnh đốn Ðảng là nhiệm vụ chiến lược, là công việc thường xuyên để giữ vững vai trò lãnh đạo và cầm quyền của Ðảng. Trong Di chúc, Người khẳng định “Ðảng ta là một Ðảng cầm quyền”, cho nên trước lúc đi xa Người vẫn đau đáu một tâm nguyện phải xây dựng Đảng để Đảng thực hiện mơ ước ngàn đời của cả nhân loại là xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn – một xã hội dân chủ công bằng văn minh. Đó cũng chính là giá trị mang tầm thời đại của Di chúc.

Thứ ba, Di chúc là tác phẩm bàn về xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, là phác thảo lý luận sự nghiệp đổi mới ở nước ta. Trong đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trù tính vạch ra kế hoạch, một chương trình hành động của toàn Ðảng, toàn dân về sự nghiệp xây dựng đất nước sau chiến tranh với những chỉ dẫn về quản lý xã hội như: đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội; sửa đổi chế độ giáo dục cho phù hợp hoàn cảnh mới; khôi phục và mở rộng các ngành kinh tế; phát triển công tác vệ sinh, y tế; chính sách miễn thuế nông nghiệp cho nông dân; chính sách xã hội, công

2 SINH HOAÏT NHAÂN DAÂN

bằng xã hội... Đó là điểm kết tinh tư tưởng của Người về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vận dụng chủ

nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh Việt Nam.

Nhận thức đúng đắn những

Moät trang baûn thaûo baøi vieát cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh: “Naâng cao ñaïo ñöùc caùch maïng, queùt saïch chuû nghóa caù nhaân” (3/2/1969). AÛnh: TÖ LIEÄU


giá trị to lớn đó, Đảng ta luôn coi trọng và nghiêm túc thực hiện theo ý nguyện của Người, đặc biệt là công tác xây dựng Đảng để Đảng “xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”.

Nhiều nghị quyết, chỉ thị về xây dựng, chỉnh đốn Đảng được ban hành như: Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khoá VIII về cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng; Chỉ thị 06-CT/TW ngày 07/11/2006 của Bộ Chính trị về tổ chức cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011 về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2010 về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đặc biệt là Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI ngày 16/1/2012 về một số vấn đề cấp bách xây dựng Đảng hiện nay. Trong đó, Đảng đã nghiêm túc xem lại lời dạy của Bác là mỗi đảng viên, kể cả người lãnh đạo- là đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Đảng cũng rất dũng cảm nhìn thẳng sự thật, phân tích đúng tình hình cán bộ đảng viên hiện nay; đã xác định và nói rõ cho nhân dân biết tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham

nhũng, lãng phí chưa được đẩy lùi.Có thể thấy rằng: Thời gian

càng lùi xa bao nhiêu thì những vấn đề khái quát lý luận về xây dựng Đảng trong Di chúc của Người càng mang giá trị và tính thời sự bấy nhiêu. Trước yêu cầu xây dựng Đảng ngang tầm với nhiệm vụ lịch sử mới thì nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng vừa là cơ bản, thường xuyên lại vừa rất cấp bách, là một đòi hỏi khách quan của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Đòi hỏi mỗi tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên phải thực sự nghiêm túc, tự giác trong việc chấp hành nghiêm các nguyên tắc trong tổ chức và sinh hoạt Đảng. Giữ gìn và phát huy sự đoàn kết, thống nhất từ ngay trong chi bộ, đảng bộ nơi sinh hoạt; thực hành dân chủ rộng rãi một cách thực chất, tránh hình thức, nhằm phát huy trí tuệ của tập thể, khắc phục tình trạng quan liêu, kiêu ngạo, độc đoán, gia trưởng… và thực hiện nghiêm túc việc tự phê bình và phê bình để giúp đỡ nhau.

47 năm đã trôi qua, dựa theo những ý tưởng của Người, Đảng ta đã khái quát, hoàn thành, xây dựng được mục tiêu lâu dài của đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội theo tư tưởng Hồ Chí Minh, là xã hội “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Đ.N.B


CHỈ VÌ NHỮNG CHUYỆN KHÔNG ĐÂU...

Vào tháng 8/2015, vụ án giết người rồi vứt xác nạn nhân xuống sông để phi tang xảy ra ở buôn Djet (xã Chư Ngọc, H. Krông Pa, Gia Lai) gây chấn động dư luận, nạn nhân là Kpă Phu (1973, trú cùng địa phương) mà sự việc chỉ là một câu nói…Số là tháng 3-2015, Nay H’Yêr (vợ Kpă Phu) trong một lần nói chuyện đã ba hoa: “Đến tháng 7, tháng 8 năm 2015, người làng

không phải đi làm cỏ mì nữa, mà đến nhà Kpă Vaih có việc”. Ai ngờ, đến tháng 7/2015, Kpă Vaih bị căn bệnh xơ gan hành hạ, sức lực suy kiệt, đau yếu nên không đi làm được và phải đi bệnh viện chữa trị, đến ngày 21-8, Kpă Vaih tử vong vì bệnh lý. Chợt nhớ lại câu nói của Nay H’Yêr, không chỉ người nhà Kpă Vaih, mà gần như dân làng ai cũng khẳng định gia đình Kpă Phu và vợ là Nay H’ Yêir có “Thuốc thư” làm cho Kpă Vaih chết. Chiều ngày 24/8,

Loaïi boû nhöõng hình thöùc meâ tín

ÔÛ TAÂY NGUYEÂNHAØ NGUYEÂN

“Thuốc thư” là hình thức mê tín đã tồn tại khá lâu trong vùng đồng bào thiểu số ở Tây Nguyên. Sau ngày giải phóng, cùng với sự chăm lo của chính quyền các cấp, kinh tế phát triển... những tưởng cuộc sống mới, văn minh và điều kiện kinh tế được cải thiện cùng sự thay đổi trong nhận thức của đồng bào sẽ đưa những hủ tục, cũng như hình thức mê tín lạc hậu này đi vào quá khứ… nhưng gần đây, ở Gia Lai nhiều vụ án mạng đã xảy ra có liên quan đến “Ma lai”, “Thuốc thư” đã gây hoang mang trong cuộc sống của người dân.


tại bữa rượu đám ma Kpă Vaih, Kpă Phu ngồi uống rượu với Nay Loang (1990) và Nay Rim (1968) Phu rót một chén rượu mời Loang nhưng Loang đổ xuống đất vì sợ bị Phu…bỏ “Thuốc thư”. Cho rằng Loang xem thường mình, Phu lớn tiếng trách móc và hai người xảy ra mâu thuẫn. Khi đó, Phu dọa: “Mày coi chừng chết đó!” Loang hỏi lại: “Anh đánh em à?”. Phu nói: “Tao không đánh mày nhưng mày sẽ chết!”. Câu nói của Phu ám ảnh Loang mãi…Tàn bữa rượu, Loang rủ anh Phu cùng cùng Ksor Cheo (1974, trú buôn Djret) ra chân cầu Tóa Lóa (trên tuyến Quốc lộ 25) rồi bảo đốt lửa chờ Loang đi bắt gà, mua rượu về nhậu tiếp. Tại đây, Loang dùng viên đá (kích thước 16 x 8cm) đánh nhiều cái vào đầu anh Phu cho đến khi anh Phu gục tại chỗ. Thấy anh Phu đã tử vong, Loang dùng xe máy chở thi thể anh Phu vứt xuống sông Ba để phi tang rồi tiếp tục cùng Cheo đi uống rượu.

Ở làng Hlú, xã Ia Tiêm, (Chư Sê) bà Rơ Lan H’Doi và hai con bị đánh, bị đập phá nhà và phải đi điều trị ở bệnh viện. Việc là H’Doi có biết chút ít về nghề bốc thuốc chữa bệnh do ông bà để lại,

khi chữa có người trúng bệnh thì khỏi nhưng cũng có người không khỏi. Những người khỏi bệnh thì biết ơn Doi, ngược lại cũng có kẻ xích mé rồi đồn thổi cho rằng Doi là “Ma lai” ghét người nào thì không thèm chữa bệnh mà còn bỏ “Thuốc thư” cho chết. Chuyện cứ âm ỷ cho đến một hôm con trai của Doi đi làm thuê với một người trong làng. Mình thì làm nó thì ngồi nghỉ miết, con trai Doi tức quá bảo “Mày làm biếng thế lấy gì mà ăn, chết đi cho rồi!” Câu nói cũng chỉ để mà nói cho hả cơn tức, ai dè đến chiều chân thằng bạn bị xưng to và mặc dù được xác định là do cái gai đâm nhưng nhiều người vẫn đinh ninh là do con trai của H’Doi dùng thuốc của mẹ nó hại thằng bạn, thế là kéo nhau đến nhà Doi đập phá nhà cửa, đánh Doi và hai người con phải đi bệnh viện.

Lại một chuyện khác của ông Mlu. Là người hiền lành, ít nói nhưng có cái tật là khi rượu vào thì y như rằng cái miệng cứ muốn nói lung tung. Có lần ông cùng uống ruợu với Kpă Gil, hai bên to tiếng mà miệng thằng Gil thì nói nhiều hơn, nói lớn hơn, tức quá Mlu nói “Mày không im cái


miệng, tao cho một liều “Thuốc thư” thì chết bây giờ...”. Không may là Gil vốn bị bệnh đau dạ dày đã lâu, nay uống rượu nhiều, bụng lên cơn đau thế là trong làng rộ lên những lời ra, tiếng vào: “Thằng Gil bị M’Lu bỏ thuốc đây mà. Hôm qua nó nói cả làng đều nghe thấy, phải đuổi nó đi thôi, không thì cả làng bị nó giết chết hết”. Kết cục là nhà của M’Lu bị dân làng kéo đến phá cho tanh bành…Cũng may là được nhiều người khuyên bảo, Gil chịu lên bệnh viện điều trị, 20 ngày sau thì bệnh dần dần khỏi, nếu không số phận của gia đình Mlu chẳng biết sẽ ra sao…

Nhìn chung, sau những vụ việc trên nhờ có sự chủ động của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng nên kịp thời ngăn chặn những hậu quả đáng tiếc, không để xảy ra các vụ án mạng nghiêm trọng như các vụ đã từng xảy ra trước đây, cụ thể như vụ ở làng Đê Đoa (xã Đak Sơ Mei, huyện Đak Đoa) ngày 9/3/2007, hậu quả 1 người chết, 5 người bị thương nặng; vụ ở làng Đak Yá (xã Đak Yá, huyện Mang Yang) ngày 11/3/2007, hậu quả có đến 3 người chết và nhiều tài

sản bị phá hoại… PHẢI KIÊN QUYẾT

LOẠI BỎĐiều đáng nói là những hình

thức mê tín, lạc hậu nói trên lại được một số đối tượng xấu lợi dụng để lừa bịp bà con, đó là những ông “thầy Mo” mà theo cách gọi của dân gian là những người có khả năng trừ yêu ma và lấy ra những vật (như mẻ chai, viên sỏi…) mà người bệnh bị kẻ ác dùng “Thuốc thư” bỏ vào người để gây đau đớn. Xác định đây là một trong những tác nhân để duy trì hình thức mê tín trên và gây ra các vụ hiểu lầm, chính quyền chỉ đạo cho cơ quan chức năng phải tìm đúng địa chỉ những “thầy Mo”; đồng thời có phương án đấu tranh, vạch mặt các trò lừa đảo để bà con thấy. Gần đây, được tin báo của quần chúng, Công an huyện Mang Yang đã bắt quả tang ông Wung, một “thầy Mo” ở làng Đak Trôi khi đang hành nghề mê tín, lừa đảo người dân vô tội. Trước sự có mặt của chính quyền, đông đảo dân làng và những bằng chứng do công an đưa ra “thầy mo” cúi đầu nhận tội và diễn lại cái trò lừa bịp của mình…Thì ra với những động


tác rất nhanh, thuần thục thầy đã chuẩn bị sẵn các thứ như: sỏi, xương cá, miếng cao su nhỏ…giấu trong kẽ các ngón chân, sau đó tay vừa xoa chỗ đau người bệnh, miệng lâm râm khấn vái... và khi thấy người bệnh không để ý, bàn tay phải của thầy giả vờ gãi chân rồi bí mật lấy các vật đã chuẩn bị sẵn đặt vào vị trí đau của người bệnh, sau đó đặt một ống nứa vào hút ra các “vật thể lạ” bảo rằng do một người nào đó ở cùng làng hoặc có người thù ghét bỏ thuốc. Quá trình chữa bệnh coi như kết thúc sau đó thầy dặn dò rồi lấy tiền…Sau khi bị lật tẩy trò lừa bịp trên “thầy Mo” Wung đã công khai xin lỗi dân làng và hứa sẽ không tái phạm, không lừa bịp bà con nữa. Ông cũng cho biết đã hành nghề này từ năm 1984 và đã có nhiều người từ các nơi đến tìm ông chữa bệnh.

Theo thống kê của Công an tỉnh Gia Lai, trong 2 năm 2015, 2016 trên địa bàn tỉnh xảy ra 33 vụ có liên quan đến “Thuốc thư” tại 16 làng, 14 xã thuộc 17 huyện, thị xã. Hậu quả làm 3 người chết, 6 người bị thương. Điều đó chứng tỏ, hình thức mê tín lạc hậu này vẫn còn dai dẳng, dù đã

được các cấp chính quyền tuyên truyền, vận động nhiều năm qua. Trong đợt về tìm hiểu các vụ việc có liên quan đến “Thuốc thư” ở huyện Krông Pa, chúng tôi có trao đổi với thiếu tá Hoàng Sỹ Thuật, Phó trưởng CA huyện thì được đồng chí cho biết: Hiện nay ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhiều hủ tục lạc hậu, hình thức mê tín, dị đoan vẫn đang tồn tại; thậm chí có những vụ việc mâu thuẩn, xích mích trong cộng đồng, được làng đưa ra phân xử bằng nhiều hình thức như: Thi lặn nước (hai người có xích mích hoặc nghi kỵ nhau, được Già làng đứng ra phân giải bằng cách cho hai người thi lặn nước, nếu ai chịu không được, nổi lên trước thì sẽ là người có tội, phải thua và ngược lại); đổ chì (hai người xòe tay ra, già làng dùng một chiếc lá lót, sau đó nấu chảy chì và đổ lên, nếu tay người nào bị chì rơi xuống, đốt tay thì người đó có tội)... Anh Thuật khẳng định: Tôi đã gặp nhiều người già và hỏi, họ đều cho rằng chưa bao giờ nhìn thấy “Thuốc thư” có hình dạng như thế nào. Tai hại hơn, các vụ phân xử hậu quả chỉ để lại những cái chết oan uổng. Chẳng hạn,


Daân laøng Preùp (xaõ Ia Phí, huyeän Chö Pah) ñöa anh em Kruh ra kieåm ñieåm tröôùc daân laøng. AÛnh: T.T

hủ tục thi lặn nước có khi cả hai đều chết vì cố ở lâu dưới nước, và nếu nổi lên trước là người có tội, mà theo phong tục người có tội sẽ bị làng phạt rất nặng, có khi tan gia bại sản, bị đuổi khỏi làng và còn mang tiếng xấu với dòng họ, dân làng. Ông Ama Bhiăng, sinh năm 1940, hiện sống ở Đăk Lăk, một trí thức người Ê-đê từng giữ các chức vụ Bí thư Tỉnh Đoàn, Chánh án TAND tỉnh, Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh khi nói

về chuyện “Ma lai, Thuốc thư” ông cho khẳng định: Sự mê tín này rất nguy hiểm. Người ta toàn đồn thổi, truyền miệng từ đời này sang đời khác, chứ có ai thực thấy “Ma lai”, “Thuốc thư” nó thế nào đâu; thậm chí người bị nghi “Ma lai” còn bị cộng đồng ghẻ lạnh, đuổi khỏi làng; có người vì sợ đã phải bỏ xác nơi núi thẳm, rừng sâu vì đói rét…

Sự tồn tại của cái gọi là “Ma lai”, “Thuốc thư” là hết sức nguy


hiểm, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của người dân, gây mất an ninh trật tự ở các buôn làng. Mới đây, để ngăn chặn, hạn chế đến mức tối thiểu những hệ lụy xuất phát từ “Ma lai”, “Thuốc thư”, Tỉnh ủy Gia Lai đã chỉ đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy phối hợp với các đơn vị tổ chức biên soạn, phát hành tài liệu tuyên truyền xóa bỏ cái gọi là “Ma lai”, “Thuốc thư” biên dịch thành tiếng Việt - Jrai - Bahnar để tổ chức tuyên truyền tại các buôn, làng đồng bào DTTS.

Với các vụ án đau lòng đã xảy ra, chính quyền, các cơ quan chức năng đã nhanh chóng điều tra, xác minh và kiên quyết xử lý theo pháp luật, nhất là những tên cầm đầu, cố tình lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân, kích động vi phạm pháp luật. Nhưng từ các vụ án mạng thương tâm vừa qua đã cảnh báo một thực tế là hiện nay trong cộng đồng dân cư của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên vẫn đang tồn tại, thậm chí có chiều hướng gia tăng các hủ tục, hình thức mê tín lạc hậu, tưởng như

vô lý, rất phản khoa học đòi hỏi chính quyền, đoàn thể các cấp ở Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung cần phải có những biện pháp cấp bách, tích cực; đặc biệt là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục trong nhân dân nhằm kiên quyết đẩy lùi và xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, các hình thức mê tín, dị đoan ra khỏi đời sống đồng bào càng sớm càng tốt. Thiết nghĩ, việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số cũng cần có hình thức phù hợp, phân tích giải thích để đồng bào phân biệt rõ giữa phong tục tập quán và các hủ tục lạc hậu, mê tín, dị đoan; cần đi vào những vụ việc cụ thể, không nên quá chung chung trong khi nhận thức của người dân lại còn rất hạn chế…có như vậy mới mong giúp đồng bào nhanh chóng thoát khỏi những hủ tục lạc hậu, các hình thức mê tín để cùng nhau chăm lo phát triển kinh tế, nâng cao đời sống và hòa nhập với cuộc sống mới hiện đại, văn minh./.

H.N


Nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và thu nhập cho người trồng cà phê, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững ngành cà phê Việt Nam giai đoạn 2014 – 2020, ngày 21 tháng 10 năm 2014, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã ban hành quyết định số 4521/QĐ-BNN-TT về Phê

duyệt Đề án tái canh cà phê các tỉnh vùng Tây Nguyên giai đoạn 2014 – 2020, với quan điểm: Tái canh cà phê chỉ thực hiện ở những vườn cà phê già cỗi, có năng suất thấp nằm trong vùng quy hoạch trồng cà phê và theo kế hoạch tái canh của địa phương; phải đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật được cấp có thẩm

Muïc tieâu, nhieäm vuï vaø giaûi phaùp taùi canh caây caø pheâ caùc tænh

vuøng Taây Nguyeân ñeán naêm 2020

Nhieàu dieän tích caø pheâ treân ñòa baøn huyeän Chö Seâ ñaõ giaø coãi, naêng suaát thaáp caàn ñöôïc troàng taùi canh, gheùp caûi taïo. AÛnh: Q.T


quyền ban hành và phải phát huy mọi nguồn lực của các thành phần kinh tế và sự hỗ trợ của nhà nước.

Theo đó, trong giai đoạn 2014 - 2020 trồng tái canh và ghép cải tạo khoảng 120.000 ha cà phê trên địa bàn các tỉnh vùng Tây Nguyên (trồng tái canh khoảng 90.000 ha, ghép cải tạo khoảng 30.000 ha), đối với tỉnh ta tổng diện tích tái canh và ghép cải tạo là 17.800 ha, gồm tái canh 15.300 ba, ghép cải tạo 2.500 ha.

Để thực hiện có kết quả chủ trương trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu các địa phương tiếp tục hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê phù hợp với các vùng sinh thái để sớm chuyển giao cho người sản xuất. Trước mắt, hướng dẫn người sản xuất thực hiện tái canh cà phê theo Quy trình tái canh cà phê vối được ban hành tại Quyết định số 273/QĐ-TT-CCN ngày 13/7/2013 của Cục trưởng Cục Trồng trọt.

Đối với việc sản xuất giống phục vụ trồng tái canh cà phê, sử dụng 100% giống cà phê mới (có năng suất, chất lượng cao, chín đều) để trồng tái canh và ghép cải tạo. Giống cung cấp cho người sản xuất phải có nguồn gốc xuất xứ và được các cấp có thẩm quyền chứng nhận đủ tiêu chuẩn chất lượng.

Trên cơ sở quan điểm mục tiêu

đó, Quyết định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn định rõ bốn nhóm nhiệm vụ cần phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, đó là:

Thứ nhất, xây dụng kế hoạch trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê: Các tổ chức, cá nhân có nhu cầu trồng tái canh và ghép cải tạo vườn cà phê đăng ký kế hoạch với ủy ban nhân dân cấp xã để tổng hợp báo cáo cấp huyện và tỉnh; UBND tỉnh hoàn chỉnh kế hoạch trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê trên địa bàn gửi Bộ Nông nghiệp và PTNT để tổng hợp làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền hỗ trợ theo chính sách thực hiện Đề án.

Thứ hai, nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê: Nâng cao năng lực nghiên cứu, chuyển giao công nghệ trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê cho các đơn vị; nghiên cứu, chọn tạo các giống cà phê mới thích hợp cho từng vùng sinh thái theo hướng năng suất, chất lượng cao, chống chịu tốt với sâu bệnh và các điều kiện thời tiết bất thuận. Đồng thời, phát triển các cơ sở nhân giống cà phê đáp ứng đủ tiêu chuẩn của ngành để sản xuất giống cà phê cung cấp cho trồng tái canh và ghép cải tạo; tiếp tục hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê phù hợp với từng vùng sinh thái, nâng cao


tỷ lệ diện tích tái canh và ghép cải tạo cà phê thành công; đẩy mạnh công tác khuyến nông, chuyển giao quy trình kỹ thuật trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê cho người sản xuất. Đồng thời, thực hiện đào tạo “kỹ thuật ghép cải tạo cà phê” cho lực lượng kỹ thuật tại các địa phương.

Thứ ba, về chính sách: Tổ chức vận dụng và thực hiện tốt các chính sách đã ban hành, như: Nghị định số 210/2013/NĐ-CP ngày 19/12/2013 của Chính phủ về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị định số 41/2010/NĐ-CP ngày 12/04/2010 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; Chính sách hỗ trợ sản xuất giống theo Quyết định số 2194/QĐ-TTg ngày 25/12/2009; Chính sách hỗ trợ nông dân phục hồi sản xuất do thiên tai, dịch bệnh theo quyết định số 49/2012/QĐ-TTg ngày 08/11/2012; Chính sách hỗ trợ nhằm giảm tổn thất trong nông nghiệp theo Quyết định số 68/2013/QĐ-TTg ngày 14/11/2013; Chính sách khuyến khích hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản; xây dựng cánh đồng mẫu lớn theo Quyết định số 62/2013/QĐ-TTg ngày 25/10/2013; Chính sách hỗ trợ áp dụng Quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt trong nông

nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản theo Quyết định số 01/2012/QĐ-TTg ngày 09/01/2012; Chính sách hỗ trợ đào tạo nghề theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009; Biên bản ghi nhớ và hợp đồng tín dụng nguyên tắc ký giữa Thống đốc ngân hàng nhà nước Việt Nam với Chủ tịch UBND 2 tỉnh (Đắk Lắk, Lâm Đồng) và Tổng giám đốc Tổng công ty cà phê Việt Nam đầu tư cho kế hoạch tái canh cà phê...; báo cáo các cấp có thẩm quyền ban hành một số chính sách mới về: Hỗ trợ kinh phí mua giống cây cà phê tái canh hoặc chồi ghép cải tạo; xây dựng quy hoạch, kế hoạch tái canh cà phê; đo đạc, lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân tham gia trồng tái canh theo quy định; chính sách tín dụng cho trồng tái canh cà phê...

Thứ tư, về hợp tác quốc tế: Tăng cường hợp tác với các nước và các tổ chức quốc tế về khoa học kỹ thuật phục vụ tái canh cà phê như: Nghiên cứu chọn tạo giống, phòng trừ sâu bệnh, tưới nước tiết kiệm, công nghệ bảo quản và chế biến cà phê, xúc tiến thương mại tiêu thụ cà phê... ; thúc đẩy hợp tác với Ngân hàng thế giới và các tổ chức quốc tế khác để hỗ trợ vay vốn thực hiện trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê với lãi suất thấp./.

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy


TAÙI CANH VAØ GHEÙP CAÛI TAÏO CAÂY CAØ PHEÂ TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH

Thöïc traïng vaø giaûi phaùpTHANH SÔN

Gia Lai cùng với các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng là vùng trọng điểm cà phê của cả nước (chiếm khoảng 98 % so với tổng diện tích cà phê). Trải qua thời gian dài, diện tích cà phê trên địa bàn tỉnh đã có nhiều biến động cùng với sự biến động của giá cà phê trên thị trường thế giới và trong nước. Đến nay, tổng diện tích cà phê toàn tỉnh là 79.122 ha, trong đó diện tích cà phê kinh doanh 76.523 ha. Hầu hết diện tích cà phê trồng trong thời kỳ 1995-2000, chiếm 3/4 diện tích cà phê toàn tỉnh. Thời gian qua, người trồng cà phê trên địa bàn tỉnh đã từng bước ứng đụng được tiến bộ khoa học và kỹ thuật vào sản xuất, nhờ đó năng suất và chất lượng cà phê ngày càng tăng,

góp phần nâng cao thu nhập. Tuy nhiên, theo báo cáo của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì toàn tỉnh hiện có trên 18.550 ha cà phê (chiếm 24,2% diện tích cà phê kinh doanh) năng suất thấp, già cỗi cần phải tái canh và ghép cải tạo để đảm bảo nâng cao năng suất, chất lượng, sản lượng.

Thực hiện mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, sản lượng cà phê toàn tỉnh đạt trên 198.500 tấn cà phê nhân, từ năm 2012 đến nay, tỉnh đã tái canh được trên 3.600 ha cà phê già cỗi, năng suất thấp; trong đó diện tích cà phê tái canh trong nông hộ đạt gần 2.800 ha, các doanh nghiệp tái canh trên 850 ha. Tuy nhiên, chưa đạt kết quả theo với yêu cầu thực tế. Để


Ngöôøi daân huyeän Ñak Ñoa thöïc hieän taùi canh töøng phaàn dieän tích caø pheâ cuûa gia ñình. AÛnh: L.N

nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và thu nhập cho người trồng cà phê, đảm bảo duy trì sản lượng cà phê của tỉnh ổn định, hình thành các vùng sản xuất cà phê bền vững, góp phần thúc đẩy việc thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, từng bước nâng cao thu nhập và phát triển bền vững từ sản xuất cà phê; thực hiện Đề án tái canh cà phê các tỉnh

vùng Tây Nguyên giai đoạn 2014 - 2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ngày 11/6/2015 UBND tỉnh đã ra Quyết định số 338/QĐ-UBND ban hành Kế hoạch trồng và ghép cải tạo cà phê trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2014 - 2020, theo đó:

Phấn đấu đến năm 2020, năng suất cà phê toàn tỉnh bình quân đạt trên 03 tấn cà phê nhân/ha; trên 80% sản lượng cà phê quả tươi đạt tiêu chuẩn TCVN


9728 -2012. Diện tích trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê thực hiện trong giai đoạn 2015- 2020 đạt 13.420 ha, trong đó tái canh 13.363 ha, ghép cải tạo 57 ha.

Với yêu cầu: Kế hoạch và lộ trình thực hiện không gây ra biến động lớn về diện tích, sản lượng cà phê của tỉnh, không làm ảnh hưởng đến thu nhập, đời sống của các hộ dân trồng cà phê trên địa bàn tỉnh khi thực hiện tái canh và ghép cải tạo cà phê; tái canh và ghép cải tạo cà phê chỉ thực hiện ở những vườn cà phê già cỗi có năng suất thấp nằm trong vùng quy hoạch trồng cà phê và theo kế hoạch tái canh, ghép cải tạo cà phê của địa phương, cụ thể: Áp dụng biện pháp ghép cải tạo đối với cây cà phê dưới 15 năm tuổi, năng suất bình quân thấp, nhiều năm liền dưới 1,5 tấn nhân/ha, không đồng đều về chất lượng giống nhưng cây vẫn có bộ rễ khỏe mạnh và có thể áp dụng biện pháp cưa ghép cải tạo; áp dụng biện pháp tái canh đối với vườn cà phê trên 20 năm tuổi, sinh trưởng kém và năng suất bình quân nhiều năm liền dưới 1,5

tấn nhân/ha, không thể áp dụng biện pháp cưa đốn phục hồi hoặc ghép cải tạo được; vườn cà phê dưới 20 năm tuổi, nhưng cây sinh trưởng kém, năng suất bình quân thấp dưới 1,2 tấn nhân/ha liên tục trong 3 năm, không thể áp dụng biện pháp cưa đốn phục hồi hoặc ghép cải tạo được.

Tái canh và ghép cải tạo cà phê phải đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật được cấp có thẩm quyền ban hành.

Tái canh và ghép cải tạo cà phê phải phát huy nguồn lực của kinh tế hộ gia đình sản xuất cà phê, các thành phần kinh tế và sự hỗ trợ của nhà nước.

Về quy mô, địa bàn trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê: Diện tích trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê các địa phương trong tỉnh giai đoạn 2015- 2020 là 13.420 ha, phân bổ như sau: Thành phố Pleiku tái canh 1.858 ha; các huyện Ia Grai tái canh 3.113 ha; Chư Păh tái canh 1.950 ha; Chư Prông tái canh 2.118 ha; Chư Sê tái canh 1.556 ha và ghép cải tạo 57 ha; Đak Đoa tái canh 1.200 ha; Đức Cơ


tái canh 360 ha; ChưPứh tái canh 185 ha; Kbang tái canh 712 ha và Mang Yang tái canh 311 ha.

Về nguồn giống, toàn tỉnh cần sản xuất khoảng 16 triệu cây cà phê giống để thực hiện tái canh 13.363 ha và khoảng 200.000 chồi giống để thực hiện ghép cải tạo cho 57 ha. Sử dụng 100% giống cà phê và chồi giống có năng suất, chất lượng cao, chín tập trung để trồng tái canh và ghép cải tạo, bao gồm các giống TR4, TR5, TH6, TR9 và giống lai đa dòng TRS1 và các giống mới cho năng suất, chất lượng cao, phù hợp với điều kiện của địa phương; giống cà phê cung cấp cho người sản xuất phải có nguồn gốc xuất xứ và được cấp có thẩm quyền chứng nhận đủ tiêu chuẩn chất lượng (hiện Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cây Hồ tiêu của tỉnh đã chuẩn bị sẵn sàng 2 vườn nhân chồi cà phê có thể cung cấp khoảng 3 triệu cây giống và 500.000 chồi giống mỗi năm).

Để thực hiện thắng lợi Kế hoạch tái canh và ghép cải tạo cà phê trên địa bàn, cần triển khai

thực hiện đạt kết quả cao nhất các nhóm giải pháp sau:

Nhóm giải pháp về công tác tuyên truyền: Các sở ngành chức năng, chính quyền địa phương; hệ thống thông tin truyền thông toàn tỉnh tập trung tuyên truyền vào các nội dung sau: Tổ chức tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân trồng cà phê của tỉnh hiểu rõ mục đích, yêu cầu, sự cần thiết thực hiện chương trình tái canh và ghép cải tạo cà phê; tuyên truyền, phổ biến sâu rộng chủ trương, chính sách của nhà nước, của tỉnh về hỗ trợ người trồng cà phê vay vốn đầu tư thực hiện chương trình tái canh và ghép cải tạo cà phê nhằm tạo ra năng suất, sản lượng cà phê ổn định trong 5-10 năm đến; tổ chức các hội nghị triển khai Kế hoạch tái canh và ghép cải tạo cà phê, chính sách hỗ trợ vay vốn đầu tư để thực hiện kế hoạch đề ra.

Nhóm giải pháp về tổ chức sản xuất: Ủy ban nhân dân các huyện có diện tích trồng cà phê và thành phố Pleiku căn cứ vào định hướng quy hoạch phát triển cây


cà phê của tỉnh, hướng dẫn người dân đăng ký diện tích cà phê cần tái canh và ghép cải tạo để lập kế hoạch và chỉ đạo triển khai thực hiện. Rà soát, phân loại diện tích cà phê già cỗi cần phải tái canh; diện tích cà phê cần ghép cải tạo đề có lộ trình, giải pháp cụ thể.

Tiếp tục khuyến khích người dân phát triển sự liên kết sản xuất giữa các hộ, liên minh sản xuất, tổ hợp tác, hợp tác xã của những người trồng cà phê để sản xuất cà phê bền vững trên quy mô lớn; các sở ngành của tỉnh tham mưu cho tỉnh chỉ đạo việc hình thành và phát triển hệ thống giao dịch, ký gửi cà phê trên địa bàn tỉnh, đảm bảo đầy đủ tính pháp lý, công khai, minh bạch.

Nhóm giải pháp về nguồn giống: Sử dụng các nguồn giống cà phê có năng suất, chất lượng cao, kháng sâu bệnh, thích ứng với điều kiện địa phương của các Trung tâm nghiên cứu, Viện nghiên cứu, Hiệp Hội Cà phê- Ca cao Việt Nam để thực hiện Kế hoạch trồng tái canh và ghép cải tạo cà phê trên địa bàn tỉnh Gia

Lai giai đoạn 2015-2020.Nâng cao năng lực sản xuất

giống cà phê chất lượng cao cho Trung tâm Nghiên cứu giống cây trồng tỉnh và các cơ sở sản xuất giống cà phê trên địa bàn tỉnh; xây dựng vườn sản xuất và nhân giống cà phê theo hướng ứng dụng khoa học và công nghệ tiên tiến, công nghệ cao; tiếp tục điều tra, khảo sát bình tuyển các giống cà phê vối vô tính ở các vùng trồng cà phê trong tỉnh có năng suất, chất lượng cao, chín tập trung, kháng sâu bệnh và thích ứng với biến đổi khí hậu để đưa vào thực hiện chương trình tái canh và ghép cải tạo giống cà phê...

Nhóm giải pháp về xây dựng và áp dụng các mô hình, quy trình kỹ thuật: Thiết kế và xây dựng vườn cà phê mẫu để hướng dẫn nông dân thực hiện tái canh, ghép cải tạo đảm bảo tính bền vững như: Tỷ lệ cây che bóng, hệ thống tưới áp dụng phương pháp tưới tiết kiệm, quy trình kỹ thuật trồng và chăm sóc cà phê, biện pháp thu hoạch, bảo quản, chế biến sau thu hoạch, công tác


phòng chống dịch bệnh...Xây dựng và nhân rộng mô

hình điểm tái canh, ghép cải tạo giống cà phê; phổ biến rộng rãi quy trình thực hành sản xuất cà phê bền vững; khuyến cáo, hướng dẫn người trồng cà phê sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn chất lượng như UTZ Certified, 4C, VietGAP... nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả của vườn cà phê.

Đẩy mạnh công tác khuyến nông, chuyển giao quy trình kỹ thuật trồng tái canh cà phê, ghép cải tạo giống cà phê và triển khai ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học đã thành công đối với cây cà phê để phục vụ công tác tái canh, ghép cải tạo.

Tăng cường công tác tập huấn, đào tạo nghề cho nông dân sản xuất cà phê, nhất là kỹ thuật tái canh cà phê, sơ chế bảo quản cà phê; đào tạo cho lực lượng kỹ thuật tại xã, phường, thị trấn; thường xuyên bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý ở cơ sở để đáp ứng tốt nhu cầu phát triển bền vững ngành

hàng cà phê.Nhóm giải pháp về chính

sách hỗ trợ: Mức vay, thời hạn cho vay, lãi suất cho vay cũng như mức hỗ trợ mở lớp tập huấn, xây dựng mô hình điểm, mô hình vườn cà phê mẫu để hướng dẫn nông dân thực hiện tái canh và ghép cải tạo cà phê thực hiện quy định hiện hành của Nhà nước.

Các hộ gia đình, cá nhân tham gia vay vốn tái canh và ghép cải tạo cà phê có trách nhiệm: Sử dụng vốn vay đúng mục đích; cam kết trả vốn vay, lãi suất vay đúng kỳ hạn theo cam kết; thực hiện trồng và chăm sóc vườn cà phê tái canh, vườn cà phê ghép cải tạo giống theo đúng quy trình kỹ thuật; tham gia đầy đủ các lớp tập huấn kỹ thuật tái canh, ghép cải tạo cà phê khi được mời; phát triển, cải tạo nâng cao chất lượng vườn cà phê trong vùng quy hoạch được phê duyệt; được ưu tiên vay vốn và hưởng ưu đãi về mức vốn vay, thời hạn cho vay và lãi suất,... theo các chính sách của nhà nước đã ban hành./.

T.S


Theo tính toán, để tái canh một ha cà phê, các hộ nông dân và doanh nghiệp cần từ 120 đến 150 triệu đồng. Như vậy, để tái canh 18.550 ha cà phê già cỗi, năng suất thấp trên địa bàn tỉnh Gia Lai (chiếm 24,2% diện tích cà phê

kinh doanh) cần khoản kinh phí ít nhất trên 2.500 tỷ đồng. Vì vậy, nếu chỉ trông chờ vào nguồn vốn tự có của các hộ gia đình và doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cà phê thì chắc chắn việc tái canh sẽ khó có thể triển khai được. Cho nên rất

NGAÂN HAØNG VAØ NGUOÀN VOÁN CHO TAÙI CANH CAÂY CAØ PHEÂ

QUOÁC DUÕNG

Ñoaøn coâng taùc ñi khaûo saùt vaø kieåm tra thöïc teá vöôøn caây ñeå cho vay theo chöông trình taùi canh caø pheâ, taïi Huyeän Ia Grai. AÛnh: T.N


cần sự vào cuộc, hỗ trợ đầy trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền và ngân hàng.

Xuất phát từ yêu cầu đó, để giúp các tỉnh vùng Tây Nguyên triển khai thực hiện có hiệu quả đề án tái canh cà phê giai đoạn 2014 - 2020 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ngày 05/6/2015 Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đã ra văn bản hướng dẫn về việc cho vay tái canh cà phê bằng nguồn tái cấp vốn của Ngân hàng nhà nước. Theo đó:

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) là ngân hàng duy nhất được giao nhiệm vụ thực hiện cho vay tái canh cà phê theo 02 phương pháp trồng tái canh cà phê và ghép cải tạo cà phê trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên (bao gồm: Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai và Kon Tum).

Đối tượng vay vốn là các tổ chức, cá nhân thực hiện tái canh cà phê tại địa bàn các tỉnh khu vực Tây Nguyên.

Chính sách cho vay tái canh cà phê này chỉ áp dụng đối với các hợp đồng vay vốn tái canh cà phê được ký trước thời điểm ngày 31/12/2020.

Các tổ chức, cá nhân thực hiện tái canh cà phê tại địa bàn các tỉnh khu vực Tây Nguyên nói chung và

Gia Lai nói riêng để được vay vốn phải đảm bảo các điều kiện sau: Ngoài các điều kiện cho vay theo quy định hiện hành của Agribank, khách hàng vay tái canh cà phê phải có tên trong danh sách thực hiện tái canh cà phê trên địa bàn được cấp có thẩm quyền phê duyệt, phù hợp với Đề án tái canh cà phê tại các tỉnh vùng Tây Nguyên giai đoạn 2014 - 2020 được ban hành theo Quyết định số 4521/QĐ-BNN-TT ngày 21/10/2014 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Về mức cho vay: Do Agribank nơi cho vay và khách hàng thỏa thuận nhưng tối đa là 150 triệu đồng/ha đối với phương pháp trồng tái canh cà phê và 80 triệu đồng/ha đối với phương pháp ghép cải tạo cà phê.

Về thời hạn cho vay: Đối với phương pháp trồng tái canh cà phê, thời hạn cho vay tối đa 08 năm, trong đó thời gian ân hạn trả nợ gốc và lãi là 04 năm tính từ thời điểm Agribank nơi cho vay và khách hàng ký hợp đồng vay vốn.

Đối với phương pháp ghép cải tạo cà phê, thời hạn cho vay tối đa là 04 năm, trong đó thời gian ân hạn trả nợ gốc và lãi là 02 năm tính từ thời điểm Agribank nơi cho vay và khách hàng ký hợp đồng vay vốn.

Trường hợp khách hàng có


nguồn thu trong thời gian đầu tái canh thì Agribank nơi cho vay có thể thỏa thuận với khách hàng thời gian ân hạn thấp hơn thời gian quy định đối với thời hạn vay trồng tái canh cà phê và ghép cải tạo cà phê.

Về lãi suất cho vay: Lãi suất cho vay trong thời gian ân hạn trả nợ gốc và lãi do Ngân hàng Nhà nước công bố hàng năm nhưng không vượt quá 7%/năm. Riêng lãi suất cho vay đối với khoản dư nợ trong thời gian ân hạn của ngân hàng đối với khách hàng trong năm 2015 là 7%/năm.

Lãi suất cho vay sau thời gian ân hạn trả nợ gốc và lãi do Ngân hàng Nhà nước công bố hàng năm cộng biên độ 2,5%/năm.

Đối với hợp đồng cho vay tái canh cà phê tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên đã được Agribank nơi cho vay và khách hàng ký trước thời điểm văn bản này có hiệu lực còn trong thời gian ân hạn theo cách tính nêu trên và đáp ứng các điều kiện vay vốn quy định, thì Agribank nơi cho vay và khách hàng có thể xem xét, thỏa thuận ký phụ lục bổ sung, điều chỉnh đề được áp dụng các quy định lãi suất cho vay đối với phần dư nợ còn lại của khoản vay.

Lãi suất nợ quá hạn do Agribank nơi cho vay và khách

hàng thỏa thuận theo quy định của pháp luật và được quy định cụ thể trong hợp đồng vay vốn.

Về trách nhiệm của khách hàng và ngân hàng

Trách nhiệm của khách hàng: Cung cấp đầy đủ, trung thực thông tin theo yêu cầu của ngân hàng và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của các thông tin, tài liệu cung cấp cho ngân hàng để thẩm định và quyết định cho vay để tái canh cà phê; tuân thủ các nội dung trong hợp đồng vay vốn đã ký với ngân hàng và chịu sự kiểm tra, giám sát của ngân hàng trong toàn bộ quá trình cho vay, thu nợ.

Trách nhiệm của ngân hàng: Hướng dẫn, triển khai chính sách cho vay tái canh cà phê tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên giai đoạn 2014 - 2020 trong hệ thống, phù hợp với các quy định của văn bản này và pháp luật có liên quan...

Như vậy bài toán về ngồn vốn vay với lãi xuất ưu đãi đã được giải, nhưng trong thực tế nông dân và doanh nghiệp lại tỏ ra không mấy mặn mà, do còn nhiều rào cản tiếp cận nguồn vốn. Ở tỉnh ta, từ khi chương trình cho vay ưu đãi tái canh cây cà phê được thực hiện đến nay, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank)


chi nhánh tỉnh Gia Lai luôn sẵn sàng nguồn vốn cho vay tái canh cây cà phê với mức lãi suất ưu đãi thấp hơn nhiều so với lãi suất thị trường, cụ thể áp dụng cho năm 2016 là 6,5%/năm. Người dân được vay tối đa 150 triệu đồng/ha cà phê, sau năm thứ tư mới bắt đầu trả lãi và thời hạn cho vay kéo dài 8 năm. Tuy nhiên, nguồn vốn vay từ chương trình này được giải ngân rất ít, đến cuối năm 2015 mới cho vay được hơn 14,7 tỷ đồng. Lý giải nguyên nhân, một lãnh đạo ngân hàng Agribank chi nhánh Gia Lai cho biết: Việc cho vay tái canh cà phê được triển khai tương đối tốt tại các doanh nghiệp, công ty cà phê vì những đơn vị này tuân thủ nghiêm ngặt quy trình luân canh; nhưng đối với các hộ nông dân thì lại khá khó khăn do họ không đủ kiên trì, cụ thể như việc để đất “nằm im” trong hai năm. Bởi lẽ theo quy trình tái canh mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành, người dân phải luân canh đất, trồng đậu, bắp,… để cải tạo đất hai năm sau khi phá bỏ cây cà-phê thì mới được vay vốn. Trong khi đó, theo tính toán của các hộ nông dân, hai năm cải tạo đất cộng với ba năm chăm sóc thì tổng cộng họ phải chờ ít nhất 5 năm sau mới có thu hoạch. Và như vậy mỗi năm họ sẽ

mất nguồn thu khá lớn. Do vậy, họ thường nóng vội trồng ngay sau khi phá bỏ cây cà phê già cỗi...

Để khắc phục những hạn chế, bất cập trên, đồng thời giúp người dân, doanh nghiệp tiếp cận tốt hơn với nguồn vốn vay, Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nguyên cũng như các tỉnh Tây Nguyên kiến nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước nâng mức cho vay tối đa tăng lên 200 triệu đồng/ha đối với phương pháp trồng tái canh (tăng 50 triệu đồng) và 100 triệu đồng/ha đối với phương pháp ghép cải tạo cho cà phê (tăng 20 triệu đồng so với mức cho vay trước đây), nâng thời hạn cho vay từ 8 lên 10 năm đối với phương pháp trồng tái canh và 6 năm đối với phương pháp ghép cải tạo. Giải ngân trọn gói một lần trong toàn bộ thời gian vay theo phương án tái canh đã được phê duyệt, được vay tín chấp thông qua các tổ chức như hợp tác xã, Hội Nông dân, xem xét hạ mức lãi suất vay xuống thấp hơn, thủ tục vay vốn cần đơn giản hơn. Các tỉnh vùng Tây Nguyên cũng kiến nghị lúc thẩm định giá trị vườn cây khi cho vay cao hơn hoặc ngang bằng với các Ngân hàng thương mại, đồng thời, có chính sách cho vay đối với nông dân cần tái canh theo hình thức ‘cuốn chiếu”...

Q.D


Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXH-Dengue) đang lưu hành trên 100 quốc gia thuộc châu Phi, châu Mỹ, vùng Đông Địa Trung

Hải, Đông Nam Á, và Tây Thái Bình Dương. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có hơn 2,5 tỉ người tương

«KHOÂNG COÙ LAÊNG QUAÊNG, khoâng coù muoãi vaèn,

KHOÂNG COÙ SOÁT XUAÁT HUYEÁT»

Hình aûnh muoãi vaèn Aedes aegypti gaây beänh soát xuaát huyeát. AÛnh MH

BS. VOÕ GIA BAÉC PGÑ Trung taâm y teá döï phoøng tænh


đương với 40% dân số thế giới hiện đang có nguy cơ mắc, trong đó hàng năm có khoảng 50-100 triệu trường hợp mắc và khoảng 250.000 trường hợp bị thể nặng. Khu vực châu Á Thái Bình Dương là bị ảnh hưởng nặng nề nhất chiếm 75% số ca mắc được ghi nhận trên toàn cầu.

Tại khu vực Đông Nam Á, có tới 7/10 nước của khu vực bị SXH nặng nề, là nguyên nhân hàng đầu của các trường hợp nhập viện và tử vong ở trẻ em. Tỷ lệ mắc SXH trong khu vực tăng lên đáng kể trong vòng 17 năm qua và từ năm 1980 trở lại đây số mắc SXH đã tăng lên 5 lần so với 30 năm về trước.

Tại Việt Nam, bệnh lưu hành ở hầu hết các tỉnh, thành phố nhưng tập trung chủ yếu ở các tỉnh miền Nam và miền Trung. Bệnh có tính chất chu kỳ bùng phát 3-5 năm /lần, dịch thường gia tăng vào mùa mưa. Miền Bắc vào khoảng tháng 4 đến tháng 10, miền Nam vào khoảng tháng 4 đến tháng 11. Tây Nguyên vào khoảng tháng 5 đến tháng 11. Các tỉnh, thành phố có số ca mắc SXH tích lũy cao nhất cả nước: Thành phố Hồ Chí Minh, Gia Lai, Bình Định, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Đăk Lăk, Đồng Tháp,

Phú Yên, Bình Phước.Tại Gia Lai, tính tới ngày

09/8/2016, trên địa bàn toàn tỉnh ghi nhận 4.672 ca sốt xuất huyết. Số xã, phường có ca bệnh là 154/222 xã, phường, thị trấn thuộc 17/17 huyện, thị xã, thành phố.

ĐẶC ĐIỂM CHỦ YẾU CỦA BỆNH

Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh nhiễm vi rút Dengue (DEN) cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch lớn. Đây là bệnh dịch lưu hành địa phương ở Việt Nam, nhất là ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằng Bắc bộ và vùng ven biển miền Trung.

Do đặc điểm địa lý, khí hậu khác nhau, ở miền Nam và miền Trung bệnh xuất hiện quanh năm, ở miền Bắc và Tây Nguyên bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 11. Ở miền Bắc, những tháng khác, bệnh ít xảy ra vì thời tiết lạnh, ít mưa, không thích hợp cho sự sinh sản và hoạt động của muỗi Aedes aegypti. Bệnh SXHD phát triển nhiều nhất vào các tháng 7, 8, 9, 10 trong năm.

Chẩn đoán xác định trong phòng thí nghiệm bằng phân lập/phát hiện vật liệu di truyền hoặc


kháng nguyên vi rút trong máu trong vòng 5 ngày đầu kể từ khi sốt hoặc phát hiện kháng thể IgM kháng vi rút Dengue đặc hiệu trong huyết thanh từ sau ngày thứ 5.

Tác nhân gây bệnh: do vi rút Dengue thuộc nhóm Flavivirus, họ Flaviviridae với 4 típ huyết thanh DEN - 1, DEN - 2, DEN - 3 và DEN - 4.

Thời kỳ ủ bệnh và lây truyền: Thời kỳ ủ bệnh từ 3 - 14 ngày, trung bình từ 5 - 7 ngày. Bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày sau hút máu có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời.

Tính cảm nhiễm và sức đề kháng: Mọi người chưa có miễn dịch đặc hiệu đều có thể bị mắc bệnh từ trẻ sơ sinh cho đến người lớn. Sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời với típ vi rút Dengue gây bệnh nhưng không được miễn dịch bảo vệ chéo với các típ vi rút Dengue khác. Nếu bị mắc bệnh lần thứ hai với típ vi rút Dengue khác, bệnh nhân có thể sẽ bị bệnh nặng hơn và dễ xuất hiện sốc Dengue.

Véc tơ truyền bệnh: Bệnh

không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi đốt người bệnh có mang vi rút sau đó truyền vi rút sang người lành qua vết đốt.

Ở Việt Nam, hai loài muỗi truyền bệnh SXHD là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó quan trọng nhất là Aedes aegypti (An-des-ê-gyp-ti) thường được gọi là muỗi vằn.

Muỗi vằn có màu đen, trên thân và chân có những đốm trắng. Muỗi thường đậu ở quần áo, chăn, màn trong nhà.

Muỗi vằn hoạt động hút máu vào ban ngày, cao nhất là vào sáng sớm và chiều tối.

Vòng đời của muỗi vằn trải qua 4 giai đoạn : Trứng => Bọ gậy => Lăng quăng => Muỗi trưởng thành.

Biểu hiện của bệnh:- Sốt cao đột ngột, kéo dài từ

2-7 ngày, mệt mỏi, đau đầu, đau nhức các khớp.

- Có ban đỏ, xuất huyết da, chảy máu cam, nôn ra máu, đi ngoài phân đen…

Phòng chống bệnh SXHD: Đến nay, bệnh SXHD chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh, vì vậy hoạt


động diệt véc tơ đặc biệt là diệt lăng quăng/bọ gậy với sự tham gia tích cực của từng hộ gia đình và cả cộng đồng là biện pháp hiệu quả trong phòng chống SXHD.

NGUYÊN NHÂN CỦA SỰ GIA TĂNG MẮC SỐT XUẤT HUYẾT

4 tỉnh Tây Nguyên đang là trọng điểm sốt xuất huyết của cả nước, trong đó Gia Lai có số lượng bệnh nhân đông nhất và đã có 1 người chết vì sốt xuất huyết. Sự gia tăng nhanh các trường hợp mắc sốt xuất huyết tại Gia Lai là do một số nguyên nhân như sau:

Tính chất chu kỳ cứ khoảng 3-5 năm lại có đợt bùng phát tăng cao số mắc (năm 2010 mắc 3.573 ca; năm 2013 mắc 1.814 ca; năm 2015 mắc 3.022)

Hiện Gia Lai đang vào thời điểm mùa mưa đan xen những ngày nắng là điều kiện thuận lợi cho muỗi gây bệnh sốt xuất huyết sinh sản và phát triển.

Tốc độ đô thị hóa nhanh, hình thành nhiều vùng dân cư tập trung tạo nên các vùng sinh cảnh, sinh thái thuận lợi cho véc tơ truyền bệnh cũng như bệnh sốt xuất phát triển.

Năm 2016, hiện tượng El nino xảy ra tại Việt Nam làm

tăng nhiệt độ trung bình của môi trường là điều kiện cho muỗi phát triển. Thời tiết hạn hán tại Gia Lai nên người dân tích trữ nước sạch tại các dụng cụ chứa nước phục vụ đời sống, sinh hoạt tạo điều kiện thuận lợi cho lăng quăng phát triển.

Việc sử dụng xe công nông là phương tiện vận chuyển chủ yếu khi làm rẫy, xe máy làm phương tiện đi lại dẫn đến tại các hộ gia đình có nhiều lốp xe công nông, lốp xe máy cũ không còn sử dụng vứt để ngoài vườn, tại nhiều hộ gia đình sử dụng bồn nước, bể chứa nước sinh hoạt không đậy nắp hoặc đậy không kín, các bình hoa lâu ngày không thay nước, súc rửa; ngoài ra còn có các vật liệu phế thải (chai lọ,chum vại, vỏ dừa) hoặc dụng cụ chứa nước cho gia cầm uống không được xử lý, là điều kiện thuận lợi cho muỗi đẻ trứng và lăng quăng/bọ gậy phát triển mạnh nhất là vào mùa mưa.

Ý thức của người dân còn chủ quan lơ là, chủ quan xem thường bệnh sốt xuất huyết, chưa chủ động chực hiện các biện pháp phòng chống dịch. Không thực hiện việc diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy, không đậy nắp hoặc đậy không kín dụng cụ chứa nước; chưa thực


hiện triệt để việc nằm màn chống muỗi đốt. Tỷ lệ người dân tự điều trị tại nhà còn cao.

CÁC BIỆN PHÁP TÍCH CỰC CHỦ ĐỘNG PHÒNG TRÁNH BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT TRONG MÙA MƯA

Quan trọng nhất là công tác tuyên truyền phải đạt hiệu quả cao, phải làm cho người dân nhận thức đầy đủ sự nguy hiểm của dịch SXH và cách thức phòng tránh. Muốn vậy phải tuyên truyền bằng nhiều kênh như phát thanh, truyền hình, tờ rơi...

Nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi và trách nhiệm của người dân, cộng đồng để chủ động phòng, chống dịch bệnh theo khuyến cáo, hướng dẫn của ngành Y tế.

- Tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, truyền thông trực tiếp tại cơ sở, trong các buổi sinh hoạt nhà trường, cộng đồng dân cư, lồng ghép các mô hình hoạt động của Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên nhằm khơi dậy ý thức, trách nhiệm, vai trò chủ thể và huy động toàn thể người dân, hộ gia đình tham gia các hoạt động phòng chống dịch, bệnh nâng cao sức khỏe cộng

đồng: tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường diệt bọ gậy, lăng quăng.

- Thường xuyên phổ biến các chủ trương, chính sách và các văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống dịch bệnh; Luật phòng chống bệnh truyền nhiễm; khai báo các bệnh truyền nhiễm. Đẩy mạnh truyền thông vào thời điểm mùa mưa.

- Nêu cao những tấm gương tập thể, cá nhân tích cực tham gia các hoạt động phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết.

Tăng cường sự tham gia của chính quyền các cấp, các ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội, cộng đồng dân cư trong các hoạt động phòng chống dịch bệnh SXHD.

- Các cấp ủy Đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, căn cứ diễn biến tình hình dịch bệnh xây dựng kế hoạch và chỉ đạo quyết liệt thực hiện “Cộng đồng chung tay phòng chống dịch bệnh”, kiểm soát các yếu tố nguy cơ, không để xảy ra dịch bệnh lớn tại địa phương.

- Tổ chức ngày vệ sinh môi trường phòng chống dịch bệnh cố định hàng tuần để diệt muỗi phòng bệnh, không để có bọ gậy, lăng


quăng, vệ sinh đường làng, ngõ xóm, cơ quan, trường học, công sở. Phát huy vai trò, sức mạnh, tính sáng tạo của Đoàn viên thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thực hiện“ngày thứ Bảy tình nguyện”, “ngày Chủ nhật xanh” về vệ sinh môi trường.

- Vận động các cơ quan, nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp, trường học, công trường xây dựng... ký cam kết với chính quyền thôn, ấp, khu dân cư và thực hiện gia đình, cơ sở không có bọ gậy lăng quăng, thông qua hoạt động tầm soát và diệt bọ gậy hàng tuần, không vứt rác bừa bãi, giữ vệ sinh môi trường, xử lý chất thải và thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng chống dịch bệnh theo khuyến cáo của ngành Y tế.

- Lồng ghép có hiệu quả việc thực hiện “Cộng đồng chung tay phòng chống dịch bệnh” trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” của thôn, làng, tổ dân phố, nhằm khơi dậy những nét đẹp văn hóa, giữ gìn nếp sống văn minh, thực hiện những hành vi có lợi cho sức khỏe, phòng chống dịch bệnh, nâng cao sức khỏe trong cộng đồng.

ĐỂ KHÔNG BỊ BỆNH

SỐT XUẤT HUYẾT Cần thực hiện tốt các biện

pháp phòng bệnh sốt xuất huyết như sau:

1. Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng.

2. Hàng tuần thực hiện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn.

3. Loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá...

4. Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay kể cả ban ngày.

5. Tích cực phối hợp với ngành Y tế trong các đợt phun hóa chất phòng dịch.

6. Khi bị sốt xuất huyết… đến ngay cơ sở y tế để được khám, điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà.

V.G.B


Để chủ động ứng phó với tình hình diễn biến bất thường của thiên tai, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra trong năm 2016, UBND tỉnh vừa ban hành Công văn số 3514/UBND-NL về việc triển khai công tác chuẩn bị để ứng phó với thiên tai năm 2016.

Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, thị xã, thành phố:

Khẩn trương kiện toàn Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp huyện, cấp xã; xây dựng và ban hành Kế hoạch phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; phương án ứng phó với cấp độ rủi ro thiên tai, v.v... (theo quy định của Luật phòng chống thiên tai và các quy định, hướng dẫn của Trung ương) trước ngày 15/8/2016. Mọi chậm trễ, UBND

Trieån khai coâng taùc chuaån bòÑEÅ ÖÙNG PHOÙ VÔÙI THIEÂN TAI

NAÊM 2016

Thieân tai thöôøng xaûy ra ôû caùc ñòa phöông vuøng phía Ñoâng Nam tænh. AÛnh: Thanh Nhaät


tỉnh sẽ xem xét trách nhiệm của Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố trong công tác này.

Chuẩn bị kế hoạch, phương án phòng chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2016; rà soát, chuẩn bị vật tư, phương tiện, trang thiết bị, nhân lực để chủ động ứng phó với mọi tình huống thiên tai, bão lũ có thể xảy ra với phương châm “4 tại chỗ”, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người, tài sản của nhà nước và nhân dân do thiên tai gây ra.

Nghiêm túc triển khai thực hiện Luật phòng chống thiên tai, các quy định hiện hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các văn bản hướng dẫn của các Bộ ngành Trung ương, các văn bản chỉ đạo

UBND tỉnh về phòng chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn trong năm 2016, giai đoạn 2016-2020.

Đồng thời, UBND tỉnh yêu cầu Sở Nông nghiệp và PTNT:

Khẩn trương chỉnh sửa, hoàn chỉnh dự thảo Quyết định ban hành lệnh vận hành hồ chứa An Khê-Ka Nak và hồ chứa Ayun Hạ trong mùa cạn và mùa mưa lũ hàng năm (lấy ý kiến góp ý của các thành viên Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh, chính quyền các địa phương liên quan và các đơn vị quản lí và khai thác hồ chứa) trình UBND tỉnh xem xét, quyết định.

TRUNG TAÂM

Ñoaøn coâng taùc do ñoàng chí Phan Taâm-Thöù tröôûng Boä Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng, thaønh vieân Ban Chæ ñaïo Trung öông veà Phoøng-choáng thieân tai ñaõ coù buoåi laøm vieäc vôùi Ban Chæ huy Phoøng-choáng thieân tai vaø Tìm kieám cöùu naïn tænh Gia Lai. AÛnh: NGUYEÃN DIEÄP


Taêng cöôøng coâng taùc kieåm soaùt chaët cheõ kinh doanh vaät tö noâng nghieäp caùc cô sôû kinh doanh treân ñòa baøn tænh. AÛnh: Nguyeãn Ñieäp

Thời gian qua, công tác quản lý chất lượng vật tư nông nghiệp (VTNN) và an toàn thực phẩm (ATTP) nông lâm thủy sản đã được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo

và đã có những chuyển biến tích cực. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý chất lượng VTNN và ATTP nông lâm thủy sản cũng còn một số tồn tại, hạn chế như: Nhiều cơ sở sản

Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù chaát löôïng VAÄT TÖ NOÂNG NGHIEÄP, AN TOAØN

THÖÏC PHAÅM NOÂNG LAÂM THUÛY SAÛN CAÙC HUYEÄN, THÒ XAÕ, THAØNH PHOÁ


xuất, kinh doanh nhỏ lẻ chưa thực hiện tốt các quy định của pháp luật; thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo chất lượng vẫn còn phổ biến gây bức xúc trong xã hội; sản phẩm an toàn theo chuỗi chưa nhiều, chưa được quảng bá, giới thiệu rộng rãi đến người tiêu dùng; lực lượng cán bộ chuyên trách về an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản ở các cấp còn hạn chế, đặc biệt là ở cấp huyện, cấp xã; một số địa phương chưa thực sự quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện; công tác phối hợp giữa các cấp, các ngành, các đơn vị có liên quan chưa chặt chẽ, chưa phát huy được vai trò các tổ chức, đoàn thể và người dân tham gia giám sát bảo đảm an toàn thực phẩm.

Để tăng cường công tác quản lý chất lượng VTNN và ATTP nông lâm thủy sản, mà trọng tâm là thực hiện có hiệu quả Kế hoạch hành động Năm cao điểm vệ sinh an toàn thực phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp 2016, UBND tỉnh yêu cầu:

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn:

Phối hợp chặt chẽ với các sở,

ngành có liên quan tổ chức thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh VTNN và ATTP nông lâm thủy sản trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là việc sử dụng chất cấm trong chăn nuôi, thuốc bảo vệ thực vật trong trồng trọt và hóa chất, kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản ngoài danh mục cho phép sử dụng...; phát hiện và xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm.

Chỉ đạo các đơn vị chuyên môn thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định của UBND tỉnh tại Quyết định số 135/QĐ-UBND ngày 06/3/2015, Quyết định số 273/QĐ-UBND ngày 21/4/2016, Chỉ thị số 12/CT-UBND ngày 20/5/2016 (về việc tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước về ATTP) trên địa bàn tỉnh; hướng dẫn các cơ quan chuyên môn cấp huyện triển khai Quyết định số 268/QĐ-UBND ngày 07/3/2015.

Tiếp tục xây dựng, phát triển và nhân rộng các mô hình sản xuất sản phẩm ATPP nông lâm thủy sản theo chuỗi liên kết; thông tin về chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn, địa chỉ nơi bày bán sản phẩm nông lâm thủy sản


được kiểm soát.Định kỳ (hàng tháng, quý,

năm) tổng hợp, báo cáo kết quả thực hiện theo biểu mẫu quy định của Bộ Nông nghiệp và PTNT tại Công văn số 3710/BNN- QLCL ngày 11/5/2016, gửi về UBND tỉnh, Bộ Nông nghiệp và PTNT.

Các Sở Công thương, Sở Y tế, Công an tỉnh: Chỉ đạo các đơn vị chuyên môn phối hợp với các đơn vị thuộc sở Nông nghiệp và PTNT để kiểm tra, kiểm soát chất lượng VTNN, ATTP nông lâm thủy sản; phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định.

UBND huyện, thị xã, thành phố tập trung chỉ đạo, tạo chuyển biến rõ nét trong thời gian tới một số vấn đề sau đây:

Triển khai Thông tư số 45/2014/TT-BNNPTNT ngày 03/12/2014 của Bộ Nông nghiệp và PTNT: Tiến hành rà soát, thống kê, lập danh sách các cơ sở sản xuất, kinh doanh VTNN và sản phẩm nông lâm thủy sản thuộc phạm vi quản lý theo phân công, phân cấp của UBND tỉnh tại Quyết định số 135/QĐ-UBND ngày 06/3/2015.

Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường kiểm tra, thanh tra, quản lý chặt chẽ các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông lâm thủy sản và kiên quyết xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm gây mất an toàn thực phẩm, đặc biệt là các cơ sở sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thực phẩm tươi sống như: thịt gia súc, gia cầm, rau, củ, quả..., các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm, đảm bảo không để xảy ra tình trạng ngộ độc thực phẩm trên địa bàn quản lý.

Triển khai Thông tư số 51/2014/TT-BNNPTNT ngày 27/12/2014 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Hướng dẫn, chỉ đạo UBND xã, phường, thị trấn triển khai Quyết định số 268/QĐ-UBND ngày 07/5/2015 của UBND tỉnh; tổ chức cho các cơ sở sản xuất ban đầu nhỏ lẻ thực hiện ký cam kết đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và giám sát việc thực hiện cam kết, không để xảy ra tình trạng sử dụng chất cấm trong chăn nuôi, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong rau, củ, quả.

Bố trí kinh phí cho các cơ


quan chuyên môn cấp huyện, UBND các xã, phường, thị trấn để triển khai có hiệu quả Thông tư số 45/2014/TT-BNNPTNT ngày 03/12/2014 và Thông tư số 51/2014/TT-BNNPTNT ngày 27/12/2014 của Bộ Nông nghiệp và PTNT.

Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng; công khai kết quả kiểm tra, đánh giá xếp loại các cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản trên

địa bàn; vận động, giáo dục pháp luật cho người sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản nhằm tạo sự chuyển biến cả về nhận thức và hành vi đảm bảo ATTP.

Định kỳ (hàng tháng, quý, năm) báo cáo kết quả triển khai thực hiện theo biểu mẫu quy định của Bộ Nông nghiệp và PTNT tại Công văn số 3710/BNN- QLCL ngày 11/5/2016, gửi về sở Nông nghiệp và PTNT để tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh.

Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy

Caùn boä thuù y laáy maãu thöùc aên chaên nuoâi ñeå kieåm tra. AÛnh: Thu Hieàn


Quá khứ tự hàoYa Hội có 7 dân tộc anh em

cùng sinh sống, trong đó đông nhất là đồng bào Bahnar với 73%. Từ lâu, nơi đây được biết đến là một vùng đất giàu truyền thống yêu nước với những con người anh dũng, kiên trung. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, vùng căn cứ cách mạng Ya Hội bị địch đánh phá rất ác liệt. Chúng liên tục tiến hành càn quét, đốt phá nhà cửa, vườn tược, bắt hết trâu bò, gà lợn của dân làng. Thế nhưng, không một chút e sợ,

nao núng, người dân Ya Hội vẫn một lòng theo Đảng và sắc son với cách mạng. Bao người con của làng đã nối tiếp nhau xung phong lên đường đánh giặc, lập nên nhiều chiến công trên chính mảnh đất quê mình. Các bà, các mẹ ở nhà cũng hăng hái trồng sắn, tỉa ngô, gieo lúa, gùi lương, tải đạn, nuôi giấu bộ đội và phục vụ kháng chiến.

Những tháng ngày đầy gian khổ, hy sinh mà cũng rất đỗi tự hào ấy, giờ đây thỉnh thoảng lại được các già làng nhắc nhớ mỗi dịp gặp mặt hay hội làng. Câu

ÑOÅI THAY ôû xaõ caên cöù caùch maïng

HOÀNG THI

Một ngày cuối tháng 7, chúng tôi tìm về với Ya Hội- xã xa nhất thuộc huyện Đak Pơ, từng là căn cứ địa cách mạng trong suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc. 41 năm sau ngày giải phóng, Ya Hội hôm nay đã thực sự chuyển mình với những gam màu tươi tắn và đầy sức sống.


chuyện quá khứ tưởng chừng cũ kỹ nhưng chưa bao giờ nhàm chán, trái lại, đó còn luôn được coi là niềm tự hào của người Ya Hội. Bà Đinh Thị Ngunh (làng Bung) bộc bạch: “Thanh niên xung phong, thanh niên hạng A, du kích gì tôi cũng tham gia hết. Hồi đó, lũ trai làng đi bữa nào là tôi đi bữa ấy, làm chông rồi cắm chông đến khi nào mỏi nhừ hai tay mới thôi. Cả làng trừ lũ trẻ con ra, ai cũng tham gia cách mạng. Chết chóc cũng nhiều, cha tôi, em tôi đều không còn nữa”.

Cũng như bà Ngunh, trong trí nhớ của những người lính già cùng làng Đinh Mũi, Đinh Peo, Đinh Kroc, Đinh Mrech, chiến tranh quả thật rất khốc liệt. Nó tàn phá nhà cửa, ruộng vườn, đẩy dân làng vào cảnh đói khát, thương vong. “Khi giặc tới làng, mọi người phải chạy lên rừng trốn, đào củ rừng ăn mà sống qua ngày. Nhiều người sau đó được cách mạng giác ngộ, quay về đánh nhau với địch. Mãi đến ngày giải phóng vào năm 1975, bà con mới quay về và tập trung xây dựng

Nhöõng con ñöôøng laøng giôø ñaõ ñöôïc beâ toâng hoùa saïch ñeïp. AÛnh: Hoàng Thi


lại làng”-ông Đinh Mrech (làng Bung) nhắc nhớ.

Đổi thay hôm naySau ngày giải phóng, nhân

dân Ya Hội bắt tay vào kiến thiết lại quê hương với hành trang là sự lãnh đạo của Đảng và truyền thống cần cù lao động, yêu chuộng hòa bình của mình. Sau 41 năm phấn đấu không ngừng nghỉ, vùng căn cứ cách mạng đầy bom đạn năm xưa đã khoác lên mình tấm áo mới tinh tươm và nhuốm màu no ấm. Kết quả của công cuộc khai hoang phục hóa là diện tích canh

tác được mở rộng; năng suất cây trồng, vật nuôi ngày một tăng cao. Cây lúa nước được đầu tư thâm canh. Các loại cây công nghiệp, cây ăn quả, mía, mì, bí đỏ, đậu… phát triển. Người dân đã biết đầu tư chăn nuôi bò lai, nuôi cá nước ngọt. 5 năm qua, cả hệ thống chính trị cùng nhân dân trong xã đã và đang bắt tay xây dựng nông thôn mới, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tính đến cuối năm 2015, xã có tổng diện tích gieo trồng gần 2.100 ha; đàn gia sức gia cầm trên 4.000 con; thu nhập

Ngöôøi daân Ya Hoäi ñaõ bieát phaùt trieån kinh teá, vöôn leân thoaùt ngheøo. AÛnh: Hoàng Thi


bình quân đầu người đạt 17,5 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm gần 20% so với năm 2011…

Một thời, để đến được trung tâm xã Ya Hội, mọi người phải trầy trật vượt qua một quãng đường đất dài, hun hút và hiểm trở. Giờ đây, con đường ấy đã được bê tông hóa phẳng lỳ, sạch đẹp. Điện đã thắp sáng tất cả các nếp nhà. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên đáng kể. Nhà nào cũng đều mua được xe máy, ti vi và cả những phương tiện phục vụ sản xuất như: máy cày, máy sạc bắp, phun lúa…

Ông Đinh Văn Garh- Trưởng làng Groi 2, phấn khởi cho chúng tôi biết, thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư gắn với xây dựng nông thôn mới”, những năm qua, làng Groi 2 đã có nhiều khởi sắc. Dân làng nhiệt tình hưởng ứng, bảo nhau cố gắng làm ăn, vươn lên thoát nghèo. Hiện nay, làng còn 20 hộ nghèo (chiếm 36%); trên 70% hộ gia đình trong làng đã xây dựng nhà ở kiên cố; 100% hộ gia đình được sử dụng điện quốc gia; 95% số hộ

có phương tiện nghe, nhìn. Trẻ em trong độ tuổi đều được đến trường. Bên cạnh đó, bà con trong làng luôn duy trì mối quan hệ tốt đẹp giữa các gia đình, dòng họ và các thành viên trong làng bằng việc phát huy tình làng, nghĩa xóm; đấu tranh loại bỏ những hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan, thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Với sự cố gắng và nỗ lực của làng, tháng 3/2016 vừa qua, làng đã được công nhận làng văn hóa.

Chủ tịch xã Ya Hội Đinh Thị Rươnh cho biết, xã nhà là một trong hai địa phương của huyện Đak Pơ được Ðảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” vì những đóng góp, cống hiến sức người, sức của trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Tiếp nối truyền thống ấy, Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Ya Hội luôn nỗ lực, phấn đấu từng ngày để phát triển kinh tế-xã hội cũng như phát huy sức mạnh nội lực trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, góp phần dựng xây địa phương ngày càng giàu đẹp.

H.T


Gấc là một loại cây quen thuộc và dễ trồng. Gấc trổ hoa mùa hè sang mùa thu, đến mùa đông mới chín. Hoa có sắc vàng, quả hình tròn, sắc xanh, khi chín chuyển sang đỏ cam. Vỏ gấc có gai rậm. Bổ ra mỗi trái thường có sáu múi, thịt gấc màu đỏ cam, hạt màu nâu thẫm. Không phải ngẫu nhiên mà người Tây phương gọi gấc là “một loại quả đến từ thiên đường”. Gấc không chỉ có công dụng từ thịt hạt gấc cũng có tác dụng rất hiệu quả cho sức khỏe.

1. Công dụng của thịt quả

gấc Tại Việt Nam, thịt gấc được

sử dụng chủ yếu để nhuộm màu các loại xôi, gọi là xôi gấc. Lượng beta-caroten của gấc cao gấp đôi cà rốt. Dầu gấc được cho là có chức năng phòng chông thiếu vitamin, tăng khả năng miễn dịch, tăng sức đề kháng cơ thể, chống oxy hóa, chống lão hóa tế bào...

Phòng chống ung thư: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Mỹ, chất lycopen trong cà chua có khả năng phòng chống ung thư, hạn chế sự phát triển các tế bào ung

Taùc duïng cuûa quaû gaác

Quaû gaác laø moät caây thöïc phaåm ñaëc bieät cuûa Vieät Nam, coù danh phaùp khoa hoïc momordica cochinchinensis, thuoäc chi möôùp ñaéng. AÛnh: Nguoàn Internet


thư. Nhưng theo nghiên cứu của Đại học Califonia thì hàm lượng lycopen trong gấc còn cao gấp 70 lần. Không chỉ vậy, gấc còn chứa nhiều các chất khác như vitamin E, carotene... làm vô hiệu hóa 75% các chất gây ung thư, đặc biệt là ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt...

Tốt cho tim mạch: Dầu gấc có tác dụng làm giảm LDL cholesterol, làm bền thành mạch, chống xơ vữa động mạch, từ đó chống tai biến. Mang lại cho bạn hệ tuần hoàn khỏe mạnh, tốt cho tim. Chống các bệnh tim mạch, góp phần chống tai biến, tăng cường tuổi thọ.

Tốt cho hệ tiêu hóa: Các món ăn từ gấc không chỉ ngon, đầy màu sắc mà còn nhuận tràng chông táo bón, tốt cho hệ tiêu hóa.

Tốt cho sức khỏe tình dục: Beta carotene (tiền chất của vitamin A) trong dầu gấc rất tốt cho sức khỏe tình dục vì vitamin A có tác dụng đặc biệt trong việc thúc đẩy quá trình cấu thành nên các phân tử protein nuôi dưỡng cơ thể.

Thiếu vitamin A gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động của các tổ chức tế bào sinh dục trong việc sản sinh tinh trùng và trứng cũng như làm thay đổi cấu trúc của các bộ phận sinh dục như: ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, tử

cung, buồng trứng...Tăng cường thị lực và làm đẹp

da: Gấc có chứa nhiều vitamin A nên rất tốt cho mắt, giúp làm sáng mắt và chữa một số bệnh liên quan tới mắt. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định gấc và dầu gấc được xem là thực phẩm hàng đầu trong việc làm da mịn màng, trắng hồng bởi thành phần của gấc và dầu gấc bao gồm beta-caroten cao gấp 1,8 lần so với dầu gan cá thu, 15 lần so với cà rốt, là beta-caroten thiên nhiên thuần tuý nên có tác dụng chống lão hóa mạnh nhất. Đồng thời bổ sung nguồn vitamin A giúp duy trì một làn da khỏe mạnh, mềm mại và mịn màng, tăng độ đàn hồi và độ ẩm cho da.

Nâng cao hệ thống miễn dịch và chống lão hóa: Tinh chất curcumin trong dầu gấc có khả năng loại bỏ các gốc tự do gây ung thư có trong thức ăn, nước uống hàng ngày. Đồng thời nâng cao sức đề kháng, thể lực. Bên cạnh tinh chất curcumin được coi là quý giá còn có beta-caroten chứa trong màng của quả gấc cũng có tác dụng chống ôxy hóa mạnh, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp cơ thể nâng cao hệ thống miễn dịch.

Curcumin là một chất chống ôxy hóa, chống lão hóa điển hình


(một số nghiên cứu chứng minh curcumin chống ôxy hóa gấp 300 lần vitamin E). Curcumin có tác dụng xóa bỏ tàn nhang, ngăn ngừa các nếp nhăn, làm cho da dẻ hồng hào, mịn màng, chống rụng tóc, giúp mau chóng mọc tóc, ngăn ngừa béo phì, điều hòa huyết áp.

2. Tác dụng từ hạt của quả gấc

Nghiên cứu hiện đại cho biết, trong nhân hạt gấc có 55,3% chất lipít (béo), 16,6% chất protit (đạm), 1,8% tanin, 2,8% xenluloza, 6% nước, 2,9% chất vô cơ, 2,9% đường, 11,7% chất khoáng...

Đông y gọi hạt gấc là “mộc miết tử” (con ba ba gỗ) vì nó dẹt, hình gần như tròn, vỏ cứng, mép có răng cưa, hai mặt có những đường vân lõm xuống, trông tựa như con ba ba nhỏ.

Theo các sách cổ, nhân hạt gấc vị đắng, hơi ngọt, tính ôn, hơi độc, vào 2 kinh can và đại tràng, có tác dụng chữa mụn nhọt, tiêu thũng. Hạt gấc được dùng trong những trường hợp ngã, bị thương, sang độc, phụ nữ sưng vú, hậu môn sưng thũng. Trong nhân dân, nhiều gia đình có thói quen để dành hạt gấc sống hoặc đã qua đồ xôi. Khi cần đến thì chặt đôi đem

mài với ít rượu hoặc giấm thanh để bôi chỗ sưng tấy do mụn nhọt, sưng quai bị; bôi nhiều lần trong ngày, cứ khô lại bôi; rất mau khỏi. Có người giã nhân hạt gấc với một ít rượu, đắp lên chỗ vú sưng, đắp liên tục, ngày thay thuốc 1 lần, rất chóng khỏi.

Chữa chai chân (thường do dị vật găm vào da, gây sừng hóa các tế bào biểu bì ở một vùng của gan bàn chân, ảnh hưởng tới việc đi lại): Lấy nhân hạt gấc, giữ cả màng hạt, giã nát, thêm một ít rượu trắng 35-40 độ, bọc trong một cái túi nylon. Dán kín miệng túi, khoét một lỗ nhỏ rộng gần bằng chỗ chai chân, buộc vào nơi tổn thương, 2 ngày thay thuốc một lần. Băng liên tục cho đến khi chỗ chai chân rụng ra (khoảng 5-7 ngày sẽ có kết quả).

Chữa sang chấn đụng giập trong những trường hợp bị ngã, bị thương, tụ máu: Dùng hạt gấc đốt vỏ ngoài cháy thành than (nhân bên trong chỉ vàng, chưa cháy), cho vào cối giã nhỏ, cứ khoảng 30-40 hạt thì cho 400-500 ml rượu vào ngâm để dự trữ dùng dần. Dùng rượu ngâm hạt gấc bôi vào chỗ sang chấn, có tác dụng tốt gần như mật gấu.

Thanh Lâm (sưu tầm)


Hàng năm, vào dịp cuối năm là Câu lạc bộ sản xuất kinh doanh giỏi Cựu Chiến binh thành Phố Pleiku lại tổ chức giao lưu, thăm hỏi các hội viên sản xuất kinh doanh ở địa phương. Chúng tôi đi đến đâu cũng chỉ thấy những nụ cười rạng rỡ pha đầy nắng gió, chứa trọn niềm tin, kể chuyện vui như tết.

Ấn tượng nhất là khi chúng tôi đến một cơ sở kinh doanh của hội viên Nguyễn Thị Kim Oanh ở lô E2 + E4 khu công nghiệp Trà Đa, hình ảnh ban đầu hiện ra trước mắt chúng tôi là cơ ngơi với đầy đủ cơ sở vật chất, nhà máy chế biến phân vi sinh, phục vụ

cho cây trồng. Quang cảnh nhà máy, khu sản xuất rộng 2 ha, lúc đầu chỉ là khu đất trống, cho đến nay quá trình xây dựng cơ sở vật chất, tài sản, máy móc trị giá gần 20 tỷ đồng, thu nhập hàng năm bình quân trên 500 triệu đồng.

Chị Oanh luôn có phong cách chân tình, điềm đạm, nhanh nhẹn mang đầy sức sống của người

Laøm giaøuTÖØ HAI BAØN TAY TRAÉNG

BAN TUYEÂN GIAÙO THAØNH UÛY PLEIKU

Chò Nguyeãn Thò Kim Oanh AÛnh: TG


lính, qua trao đổi và tâm sự chúng tôi hiểu thêm về nghị lực cuộc sống. Chị Nguyễn Thị Kim Oanh nghĩ lại những năm tháng đầy thách thức nhưng rất tự hào của mình. Chị quê ở thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định lớn lên trong một gia đình nghèo, năm 1974 chị xung phong đi bộ đội khi mới 15 tuổi và được biên chế vào đơn vị nữ Đoàn 919. Năm 1976, chị được xuất ngũ, đến năm 1979 tái ngũ bổ sung vào phòng tham mưu Tỉnh đội Gia Lai làm văn thư. Trong những năm công tác chị được trao tặng nhiều giấy khen hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Năm 1982, chị được chuyển ngành về công tác tại xí nghiệp may Sở Thương nghiệp Gia Lai, năm 2007 được giải quyết nghỉ chế độ hưu trí. Lúc này cuộc sống của chị thay đổi hoàn toàn, với bản chất của người lính “Bộ đội cụ Hồ” chị không chịu bó tay chấp nhận số phận, nhiều lần bàn bạc với chồng con và đi đến quyết định thế chấp vay vốn ngân hàng và bạn bè thành lập Công ty TNHH Hải Phong chuyên sản xuất phân bón vi sinh ở khu công nghiệp Trà Đa cùng với một chi nhánh xử lý nước nuôi trồng thủy sản ở miền Tây Nam Bộ, sau

một năm thành lập thêm Công ty Thương mại khách sạn Khánh Bình ở thành phố Pleiku.

Trong quá trình kinh doanh, chị trầm tư bày tỏ: “Có làm mới biết kinh doanh có những lúc không thuận lợi, nhất là năm 2008 và năm 2010 Công ty của chị tưởng như không trụ nổi do bán sản phẩm không thu được nợ, tiền lương nhiều tháng phải nợ công nhân”. Chị phân trần: “Mình là người lính không được đào tạo về lĩnh vực kinh doanh, khi thành lập Công ty thiếu kinh nghiệm nên phải xác định vừa làm vừa học, làm đến đâu rút kinh nghiệm đến đó, khó khăn nhất là kỹ thuật xử lý nước nuôi trồng thủy sản, đầu tư công sức tiền của nhiều nhưng thu lại không bao nhiêu, vướng vào nợ khó đòi, nợ lại chồng nợ”.

Về sản xuất phân bón, lúc đầu làm ra sản phẩm khó tiêu thụ, khách hàng chưa tin vào chất lượng, nên Công ty phải tổ chức giới thiệu sản phẩm, tổ chức thâm canh thí điểm một số mô hình vườn cây, hướng dẫn kỹ thuật chăm bón, tạo dựng lòng tin với khách hàng. Những lúc khó khăn, chị tự động viên bản thân hãy can đảm, kiên trì vượt qua khó khăn


và chị lại tiếp tục huy động vốn duy trì hoạt động của Công ty. Bên cạnh đó, chị luôn được sự ủng hộ của người chồng biết cảm thông, chia sẻ, anh đã luôn ở bên chị động viên, chia sẻ gánh nặng cùng chị. Nói đến đây chị mỉm cười và nói nhỏ: “Công ty hôm nay có của ăn của để là nhờ vào chồng tôi nhiều lắm, vì chồng tôi là động lực, là sức mạnh tiếp sức cho tôi thành công”.

Đến nay, hàng của Công ty sản xuất ra đã có mặt ở nhiều thị trường thuộc các tỉnh: Gia Lai, Đắk Lắk, Kon Tum… Chị tự hào sản phẩm làm ra được khách hàng đánh giá cao. Hàng tháng, Công ty duy trì gần 40 công nhân, có những lúc cao điểm số lao động trên 70 người, Công ty luôn bảo đảm chế độ tiền lương gần 6 triệu đồng/người/tháng.

Ngoài công việc kinh doanh ở địa phương chị còn rất tích cực tham gia công tác Đảng, Mặt trận và các đoàn thể khi Nhân dân luôn đặt niềm tin vào mình. Chị tham gia Ủy viên Ban Chấp hành Hội Cựu chiến binh phường, ở tổ dân phố chị làm Chi ủy viên Chi bộ, Trưởng ban công tác Mặt trận, Chi hội phó Hội Cựu chiến

binh, Chi hội phó Hội Phụ nữ. Đảm nhiệm nhiều công việc và nhiều chức danh nhưng với lòng nhiệt tình và không quản ngại khó khăn, gian khổ việc nào chị cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Vì thế, được cán bộ và Nhân dân tin yêu, gia đình chị lúc nào cũng sống vui vẻ, hòa đồng với mọi người. Với những thành tích trên chị được Hội Cựu chiến binh Tỉnh và các cấp Hội tặng nhiều bằng khen, giấy khen các loại.

Về cuộc sống riêng tư chị tâm sự: “mình là người lính cụ Hồ, luôn khao khát và ước vọng ai cũng có sức khỏe, ai cũng được lao động và có thu nhập, có của ăn của để”. Hàng năm, chị luôn động viên, giúp đỡ các gia đình Cựu Chiến binh làm kinh tế, đặc biệt chị ưu tiên bán 100 tấn phân chăm sóc cà phê, hồ tiêu đến vụ thu hoạch thanh toán. Phân của nhà máy Công ty sản xuất chất lượng cao, hội viên sử dụng ai cũng khen sản phẩm có hiệu quả giá cả thấp hơn so với thị trường. Qua buổi trò chuyện chúng tôi còn được biết chị đã tình nguyện hiến hơn 600m2 đất làm đường giao thông nông thôn ở tổ 16, phường Thống Nhất, thành phố Pleiku mà không nhận bất kỳ


khoản đền bù nào. Chị còn tham gia công tác từ thiện, ủng hộ cho nhiều đơn vị, nhất là các hộ khó khăn. Chúng tôi muốn hiểu rõ thêm nhưng chị vui vẻ nói: “đã giúp sao còn kể, đã cho sao còn đòi”, chúng tôi chỉ biết vỗ tay và cười.

Qua tâm sự cởi mở, chân tình chúng tôi bị cuốn hút vào cách trình bày của chị, nó vừa mộc mạc, vừa thật tự đáy lòng, càng nói càng làm cho mọi

người khâm phục. Không chỉ là một người Cựu Chiến binh giỏi việc nước, chị còn là một người mẹ đảm việc nhà. Hiện nay, gia đình chị hai cháu đã thành đạt, hai cháu nhỏ vẫn chăm ngoan, học giỏi. Chúng tôi cảm nhận thật phấn khởi, tự hào, một hội viên, một gia đình, một nhà doanh nghiệp, vươn lên từ hai bàn tay trắng, biết lo cho hạnh phúc gia đình và giúp đỡ những người xung quanh./.

Hoäi vieân Caâu laïc boä saûn xuaát kinh doanh gioûi Cöïu Chieán binh thaønh Phoá Pleiku tham quan moâ hình kinh teá nuoâi vòt trôøi vaø nuoâi caù cuûa hoäi vieân Phaïm Ngoïc Boán. AÛnh: Ñinh Yeán


Hỏi: Vì sao phải ban hành Luật Trưng cầu ý dân?

Trả lời: Để thực hiện Hiến pháp năm 2013 quy định tại Điều 29 “Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân”, nhằm phát huy dân chủ và quyền làm chủ của Nhân dân; Quốc hội đã thông qua Luật Trưng cầu ý dân ngày 25 tháng 11 năm 2015. Trưng cầu ý dân là một phương thức để người dân trực tiếp thể hiện ý chí và quyền lực của mình đối với các vấn đề quan trọng của đất nước trong từng thời điểm cụ thể.

Việc ban hành Luật Trưng cầu ý dân góp phần tạo ra cơ sở pháp lý đồng bộ và những điều kiện thuận lợi để người dân trực tiếp thực hành dân chủ, thể hiện ý chí và quyền lực của mình đối với các vấn đề quan trọng của đất nước, thực hiện mục

tiêu dân chủ, công bằng, văn minh. Luật Trưng cầu ý dân có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2016.

Hỏi: Giữa trưng cầu ý dân và lấy ý kiến Nhân dân khác nhau ở những điểm nào?

Trả lời: Trưng cầu ý dân và việc lấy ý kiến Nhân dân cùng là hình thức để Nhân dân phát huy quyền dân chủ đối với Nhà nước, nhưng có sự khác nhau ở 4 điểm: nội dung, hình thức, giá trị pháp lý và đối tượng.

Nội dung khác nhau ở chỗ, vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân là những vấn đề quan trọng của đất nước, có phạm vi toàn quốc và phải do Quốc hội quyết định; còn việc lấy ý kiến Nhân dân là vấn đề ở phạm vi địa phương.

Về hình thức, khác nhau ở chỗ việc trưng cầu ý dân phải thông qua

Trôï giuùp phaùp lyù mieãn phí:Hoûi - ñaùp veà phaùp Luaät Tröng caàu yù daân


bỏ phiếu kín; còn việc lấy ý kiến Nhân dân có thể bằng nhiều hình thức khác nhau.

Về giá trị pháp lý, trưng cầu ý dân có giá trị quyết định đối với vấn đề được đưa ra trưng cầu; còn kết quả lấy ý kiến Nhân dân là cơ sở để cơ quan, tổ chức tham khảo, tiếp thu, quyết định.

Đối tượng trưng cầu ý dân gồm các cử tri; còn đối tượng lấy ý kiến Nhân dân có thể là cơ quan, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình. Luật quy định người có quyền bỏ phiếu trưng cầu ý dân là công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên tính đến ngày trưng cầu ý dân có quyền bỏ phiếu khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân.

Hỏi: Vấn đề nào được đưa ra trưng cầu ý dân?

Trả lời: Các vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân phải là những vấn đề có ý nghĩa ở tầm quốc gia, đưa ra để toàn dân quyết định, quy định tại Điều 6 của Luật, bao gồm toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung quan trọng của Hiến pháp; vấn đề đặc biệt quan trọng về chủ quyền,

lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của quốc gia; vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước và vấn đề đặc biệt quan trọng khác của đất nước. Việc tổ chức trưng cầu ý dân được thực hiện trong phạm vi cả nước.

Hỏi: Kết quả và hiệu lực của việc trưng cầu ý dân như thế nào?

Trả lời: Luật Trưng cầu ý dân quy định: Cuộc trưng cầu ý dân hợp lệ phải được ít nhất ba phần tư tổng số cử tri cả nước có tên trong danh sách cử tri đi bỏ phiếu. Nội dung trưng cầu ý dân được quá nửa số phiếu hợp lệ tán thành có giá trị thi hành đối với trưng cầu ý dân về Hiến pháp phải được hai phần ba số phiếu hợp lệ tán thành. Kết quả trưng cầu ý dân có giá trị quyết định đối với vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân và có hiệu lực kể từ ngày công bố. Mọi cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân phải tôn trọng kết quả trưng cầu ý dân và trong phạm vi nhiệm


vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tổ chức và bảo đảm thực hiện nghiêm chỉnh kết quả trưng cầu ý dân.

Về công bố kết quả trưng cầu ý dân, sau khi nhận và kiểm tra báo cáo kết quả trưng cầu ý dân của ủy ban nhân dân cấp tỉnh và giải quyết khiếu nại, tố cáo (nếu có), ủy ban thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết xác định kết quả trưng cầu ý dân trong cả nước. Nghị quyết phải được công bố chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày bỏ phiếu trưng cầu ý dân; trường hợp bỏ phiếu lại thì thời hạn công bố kết quả trưng cầu ý dân chậm nhất là 15 ngày, kể từ ngày bỏ phiếu lại. Ủy ban thường vụ Quốc hội có trách nhiệm báo cáo Quốc hội về kết quả trưng cầu ý dân tại kỳ họp gần nhất. Căn cứ vào kết quả trưng cầu ý dân, Quốc hội quyết định các biện pháp cần thiết để bảo đảm thực hiện kết quả trưng cầu ý dân.

Hỏi: Các hành vi nào bị nghiêm cấm và bị xử lý trong việc trưng cầu ý dân?

Trả lời: Các hành vi sau đây bị

nghiêm cấm và bị xử lý bao gồm: Tuyên truyền, đưa thông tin sai lệch về nội dung, ý nghĩa của việc trưng cầu ý dân; dùng thủ đoạn lừa gạt, mua chuộc, cưỡng ép, cản trở làm cho cử tri không thực hiện hoặc thực hiện việc bỏ phiếu trưng cầu ý dân trái với mong muốn của mình; giả mạo giấy tờ, gian lận hoặc dùng thủ đoạn khác để làm sai lệch kết quả trưng cầu ý dân; lợi dụng việc trưng cầu ý dân để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân; vi phạm quy định về bỏ phiếu, kiểm phiếu trưng cầu ý dân, quy định khác của Luật. Nếu có hành vi vi phạm quy định của Luật này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu cản trở hoặc trả thù người khiếu nại, tố cáo về trưng cầu ý dân thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Quang Quý (tổng hợp)


Tăng mức xử phạt hàng loạt hành vi vi phạm luật giao thông

Nghị định 46/2016/NĐ-CP về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8.

Điều 5 của Nghị định quy định các mức xử phạt người điều khiển, người được chở trên xe ô tô và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ.

Theo đó, phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi điều khiển xe trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng

độ cồn nhưng chưa vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc chưa vượt quá 0,25 miligam/1 lít khí thở; điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 10 km/h đến 20 km/h.

Phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1,2 triệu đồng đối với người điều khiển ô tô thực hiện hành vi vi phạm: Xe không được quyền ưu tiên lắp đặt, sử dụng thiết bị phát tín hiệu của xe được quyền ưu tiên (quy định hiện hành chỉ phạt đến 800.000 đồng), tịch thu giấy phép lái xe từ một đến ba tháng (quy định hiện hành: Một tháng).

Tăng mức phạt tiền lên 2 triệu đến 3 triệu đồng đối với người điều khiển ô tô không nhường

Nhöõng chính saùch thieát thöïc coù hieäu löïc töø 01/8

Töø ngaøy 01/8, haøng loaït chính saùch taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán ñôøi soáng daân sinh seõ chính thöùc coù hieäu löïc.


đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ (quy định cũ từ 800.000 đến 1,2 triệu đồng).

Tăng mức phạt tối thiểu từ 4 triệu lên 5 triệu đồng (phạt từ 5 triệu đến 6 triệu đồng) đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây: Tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 tháng đến 24 tháng (trong trường hợp có giấy phép lái xe) hoặc phạt tiền từ

16.000.000 đồng đến 18.000.000 đồng (trong trường hợp không có giấy phép lái xe hoặc có nhưng đang bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe) đối với người điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy.ều khiển xe chạy quá tốc độ quy định trên 20 km/giờ đến 35 km/giờ; gây tai nạn giao thông không dừng lại, không giữ nguyên hiện trường, bỏ trốn không đến trình báo với cơ quan có thẩm quyền, không tham

Ñoäi caûnh saùt giao thoâng Coâng an Thaønh phoá Pleiku xöû lyù caùc chuû phöông tieän vi phaïm giao thoâng ñöôøng boä. AÛnh: Ñöùc Thuïy


gia cấp cứu người bị nạn.Điều 6 của Nghị định quy

định rõ các mức xử phạt đối với người điều kiển mô tô, xe gắn máy (kể cả xe máy điện) vi phạm quy tắc giao thông đường bộ. Theo đó, với hành vi không giữ khoảng cách an toàn để xảy ra va chạm với xe chạy liền trước hoặc không giữ khoảng cách theo quy định của biển báo hiệu “Cự ly tối thiểu giữa hai xe” bị phạt từ 60.000 đồng đến 80.000 đồng. Các hành vi không chấp hành hiệu lệnh, chỉ dẫn của biển báo hiệu, vạch kẻ đường, trừ các hành vi vi phạm quy định cũng bị phạt với mức tiền từ 60.000 đồng đến 80.000 đồng.

Nghị định quy định rõ mức xử phạt từ từ 80.000 đồng đến 100.000 đồng với các hành vi chuyển làn đường không đúng nơi được phép hoặc không có tín hiệu báo trước; điều khiển xe chạy dàn hàng ngang từ 3 (ba) xe trở lên; bấm còi trong thời gian từ 22 giờ ngày hôm trước đến 5 giờ ngày hôm sau, sử dụng đèn chiếu xa trong đô thị, khu đông dân cư, trừ các xe ưu tiên đang đi làm nhiệm vụ theo quy định; quay đầu xe tại

nơi cấm quay đầu xe.Phạt tiền từ 100.000 đồng đến

200.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây: dừng xe, đỗ xe trên phần đường xe chạy ở đoạn đường ngoài đô thị nơi có lề đường; không giảm tốc độ hoặc không nhường đường khi điều khiển xe chạy từ trong ngõ, đường nhánh ra đường chính; điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 5 km/h đến dưới 10 km/h…

Mức lương mới cho cán bộ, công chức

Kể từ ngày 1/8, Thông tư 05/2016/TT-BNV hướng dẫn thực hiện mức lương cơ sở đối với đối tượng hưởng lương, phụ cấp trong cơ quan, đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội chính thức có hiệu lực. Theo đó, mức lương, phụ cấp và hoạt động phí của các đối tượng quy định tại Điều 1 Thông tư này sẽ được tính theo mức lương cơ sở là 1.210.000 đồng kể từ ngày 1/5/2016.

Đối với cán bộ, công chức có hệ số lương từ 2,34 trở xuống đã được hưởng tiền lương tăng thêm quy định tại Nghị định 17/2015/


NĐ-CP như sau: Nếu tổng tiền lương và các khoản phụ cấp lương tính theo mức lương cơ sở 1.210.000 đồng/tháng của tháng 5/2016 thấp hơn tiền lương và các khoản phụ cấp lương cộng với tiền lương tăng thêm theo Nghị định số 17 tính theo mức lương cơ sở 1.150.000 đồng/tháng của tháng 4/2016 thì được hưởng chênh lệch cho bằng tổng tiền lương đã hưởng của tháng 4/2016…

Tăng 8% mức lương hưu, trợ cấp hằng tháng

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư số 103/2016/TT-BTC hướng dẫn xác định nhu cầu,

nguồn và phương thức chi thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở theo Nghị định số 47/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 của Chính phủ, điều chỉnh trợ cấp hàng tháng đối với cán bộ xã đã nghỉ việc theo Nghị định số 55/2016/NĐ-CP ngày 15/6/2016 của Chính phủ.

Cụ thể, cán bộ, công chức, công nhân, viên chức, người lao động và cán bộ xã, phường, thị trấn được điều chỉnh tăng 8% mức lương hưu, trợ cấp hằng tháng. Thời điểm điều chỉnh tính từ tháng bắt đầu hưởng lương hưu, trợ cấp hằng tháng. Riêng

các đối tượng đã được điều chỉnh tăng 8% theo Nghị định số 09/2015/NĐ-CP ngày 22/1/ 2015 của Chính phủ thì giữ nguyên mức hưởng.

Người có mức lương hưu, trợ cấp mất sức lao động và trợ

AÛnh: Minh hoïa


cấp hằng tháng thấp hơn 2 triệu đồng/tháng… được điều chỉnh tăng thêm 250.000 đồng/người/tháng đối với những người có mức lương hưu từ 1.750.000 đồng/người/tháng trở xuống; tăng lên bằng 2.000.000 đồng/người/tháng đối với những người có mức lương hưu từ trên 1.750.000 đồng/người/tháng đến dưới 2.000.000 đồng/người/tháng.

Tăng thêm 150.000 đồng/người/tháng đối với những người có mức trợ cấp mất sức lao động, trợ cấp hằng tháng từ 1.850.000 đồng/người/tháng trở xuống; tăng lên bằng 2.000.000 đồng/người/tháng đối với những người có

mức trợ cấp mất sức lao động, trợ cấp hằng tháng từ trên 1.850.000 đồng/người/tháng đến dưới 2.000.000 đồng/người/tháng.

Nhu cầu kinh phí thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở được xác định căn cứ vào mức lương theo ngạch, bậc, chức vụ; phụ cấp lương theo chế độ quy định (không kể tiền lương làm việc vào ban đêm, làm thêm giờ và các khoản phụ cấp được quy định bằng mức tuyệt đối).

Thông tư 103/2016/TT-BTC có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15/8/2016.

Tăng mức phạt đối với hành vi không niêm yết giá

Kieåm tra moät cô sôû treân ñòa baøn huyeän Ñak Ñoa. AÛnh: N.D


Nghị định 49/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 109/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí, hóa đơn chính thức có hiệu lực từ 1/8. Theo đó, đơn vị vi phạm lần đầu: phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng; vi phạm nhiều lần, tái phạm: phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.

Đối với hành vi vi phạm về phí, lệ phí cũng bị tăng mức phạt tiền. Cụ thể, phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi không công khai chế độ thu phí, lệ phí theo quy định. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến dưới 2.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm có số tiền vi phạm đến dưới 10.000.000 đồng; phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng đối với hành vi vi phạm có số tiền vi phạm từ 10.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng…

In hóa đơn không ký hợp đồng bị phạt đến 1,5 triệu

Theo Nghị định số 49/2016/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 01/08/2016, mức phạt

đối với hành vi đặt in hóa đơn mà không ký hợp đồng bằng văn bản sẽ giảm từ 2 - 4 triệu đồng xuống còn từ 500.000 đồng - 1,5 triệu đồng.

Trường hợp tổ chức, doanh nghiệp đặt in hóa đơn khi cơ quan thuế đã có văn bản thông báo tổ chức, doanh nghiệp đó không đủ điều kiện đặt in hóa đơn sẽ bị phạt tiền từ 2 - 4 triệu đồng; đồng thời buộc phải hủy các hóa đơn đã đặt in không đúng quy định.

Bên cạnh đó, cá nhân không thông báo bằng văn bản cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp phải thông báo giá; áp dụng mức giá kê khai, đăng ký không đúng thời hạn sẽ bị phạt tiền từ 3 - 5 triệu đồng.

Trường hợp không kê khai giảm giá phù hợp với biến động giảm giá; không kê khai giá đúng thời hạn theo văn bản yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền, mức phạt tiền dao động từ 5 - 10 triệu đồng.

Đại lý đổi ngoại tệ không được bán ngoại tệ lấy ngoại tệ khác

Nếu như trước đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ quy định các đại lý đổi ngoại tệ không


được bán ngoại tệ tiền mặt cho cá nhân lấy đồng Việt Nam; thì nay quy định thêm các đại lý đổi ngoại tệ không được bán ngoại tệ tiền mặt cho cá nhân lấy ngoại tệ khác.

Như vậy, các đại lý này chỉ được hoạt động dưới hình thức dùng Đồng Việt Nam mua ngoại tệ tiền mặt của cá nhân. Riêng đại lý đổi ngoại tệ đặt tại khu

cách ly ở cửa khẩu quốc tế được phép bán ngoại tệ tiền mặt thu Việt Nam đồng cho cá nhân mang hộ chiếu do cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài cấp.

Nội dung này được nêu tại Thông tư số 11/2016/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 13/08/2016.

Trung tâm (tổng hợp)

Moät ñieåm thu ñoåi ngoaïi teä taïi saân bay Taân Sôn Nhaát TPHCM. AÛnh: HT


ThS. ÑAØO NGOÏC BÌNH Baûo taøng Hoà Chí Minh chi …thongtintuyengiaogialai.vn/Files/CLIP/10.pdf.pdf · bị căn bệnh xơ gan hành hạ, sức lực suy kiệt, đau yếu

Documents