Thesis Format Panunuri. New

ISANG PAGSUSURI SA TULANG SPRING AND FALL: TO A YOUNG CHILD NI GERALD MANLEY HOPKINS NOONG PANAHONG VICTORIAN (1832-1900)

---------------------------------------------------------

Isang Ulat Para sa Panunuring Pampanitikan

Bulacan State University

---------------------------------------------------------

Bilang Bahagi ng Pangangailangan

Para sa Master ng Filipino

---------------------------------------------------------

ni

Victoria P. de Guzman

Agosto, 2011

I. ANG SULIRANIN AT SALIGAN NITO

1. Panimula

Ang mga dayuhan manunulat tulad na lamang ng mga Pilipinong manunulat ay may paraan ng

pagsulat ng akdang pampanitikan. Kung ating sinusuri ang akda ng mga manunulat sa ating bansa ay

nararapat ding pagtuan natin ng pansin ang literature ng mga dayuhan. Batid naman natin na

magkakaiba ang ating wika subalit hindi ito hadlang upang ating masuri ang kanilang mga sariling akda.

Umusbong ang iba’t ibang panahong o period sa British at Ireland na bahagi pa rin ng English

Language. Ang mga ito ay ang The Anglo-Saxon Period (449-1066), The Medieval Period (1066-1485),

The Renaissance (1485-1660), The Restoration and the Enhlightenment (1660-1798), Romantic Period

(1798-1832), The Victorian Period (1832-1900), The 20th Century New Directions (1900-1939), The 20th

Century:Modern Period(1939- ). Subalit ang pokus ng pagsusuring ito ay ang Victorian Period (1832-

1900). Maraming mahuhusay na manunulat sa panahong ito subalit nakatuon ang pagsusuri sa

manunulat na si Gerard Manley Hopkins atelemento ng ilan sa kanyang mga akda.

Noong Victorian Period (1832-1900) na nagmula sa pangalan ng Reyna ng England na si Queen

Victoria na 8 dekadang pinamunuan ang bansa ay sadyang yumaman sa literature at kinilala at

pinarangalan ang manunnulat sa bansa noong panahong ito. Isa na nga dito si Gerald Manley Hopkins.

Ang kanyang akda ay karaniwang tungkol sa buhay ng tao at sa kalikasan. Sakop ng pagsusuring ito ang

pag aaral sa tulang kanyang naisulat. Bibigyang pakuhulugan ang bawat linya ng kanyang tula, literal at

malalim na pagpapakahulugan sa tula, mga terminolohiya, diction, gramatika, accent, imagery and

sound.

Kung ihahambing ang kasaysayan ng panunuring pampanitikan ng Pilipinas sa ibang bansa,

higit na maikli angbuhay ng diskursong ito sa ating bansa. Bagama’t may mga akda ng pagsusuri na

naisulat na noong ikalabinsiyam na dantaon (karamihan dito ay bahagi ng mga aklat ng mga dayuhang

historyador o manlalakbay), higit ang pagbibigay-pansin sa kahalagahan ng mga ito bilang kathang

maaaring bigyan ng obhektibong mga pagsusuri sa unang mga dekada ng kasalukuyang dantaon. Sa

ganitong pananaw, inihihiwalay ng mga manunuri ang isang likhang isip sa iba pang mga kategorya ng

karanasan, binibigyan ng masusing pag-aaral bilang partikular na produkto ng imahinasyon; sa ilang

pagkakataon, nagbibigay ang manunuri ng pagtaya batay sa ilang pamantayan na kanyang piniling

gamitin.

Ipinalalagay ng mga tagapagtaguyod ng moralistikong pananaw na ang manunulat ay isang

nilalang na balon ng maraming kaalaman. Ginagamit ng manunulat ang kanyang akda bilang

instrumentong maaring paghanguan ng mga aral na gagabay sa pang-araw-araw na buhay at

pagdedesisyon ng kanyang mambabasa. Kung gayon, maari niyang dalhin ang kanyang mambabasa sa

mabuti o masamang landas. Namayagpag ito sa panahon ng kastila at makabagong panahon.

Nagpapahalaga rin ang moralistikong pananaw sa bunga ng akda sa buhay ng tao, ang ugnayan

ng teksto (ang nobela, kuwento, dula, o tula) sa aktuwal na karanasan ng mambabasa. Halimbawa: ang

pagsusuri sa pasyonay nakaugat sa epekto nito sa taong naglalakbay patungo sa langit o impiyerno. At

sa kultura, malinaw na ang dahilan ng popularidad ng mga pelikula, sang-ayon sa mga kritikong

naniniwala sa moralistikong oryentasyion, ay ang pagtingin dito ng mga tao bilang entablado kung saan

ang tunggalian ng kabutihan at kasamaan ay nagwawakas sa pagwawagi ng mabuting tauhan na

kinakatawan niFernando Poe, Jr. o Nora Aunor. Sang-ayon sa moralistikong pananaw, may sapat na

lakas ng akda upang makatulong sa tao o magbulid sa kanya sa kasamaan. Ito ang argument na

kasingtanda ng pilosopong si Plato at makikita pa rin sa kasalukuyan sa institusyong tulad ng Board of

Censors sa ating bansa.

2. Paglalahad ng Layunin

Ang pangunahing layuninng pag-aaral ay ang mabigyang-linaw ang iba’t ibang pagtingin o sa

isang akdang pampanitikan ayon sa katutubo at kanluraning perspektibo. Gayundin, upang isa-isahin

ang mga paniniwalang sinasaligan ng mga kanluraning kritiko ukol sa mga akdang pampanitikan at ng

epekto/bisa nito sa tao, kapaligiran at lipunan.

Nilayon din ng pag-aaral na ito na sagutin ang mga sumusunod na katanungan:

2.1 Ano-ano ang mga katutubong konteksto ng moralistikong pananaw sa panitikan?

2.2 Paano nagkakaiba-iba ang pananaw ng mga kritikong kanluranin na nakabatay

ang pag-aaral sa moralistikong pagdulog sa panitikan?

2.3 Ano-ano ang kahalagahan ng panitikan sa panlipunang mga karanasan ng mga tao?

3. Kahalagahan ng mga Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay magiging mahalaga sapagkat makatutulong ito ng malaki sa iba’t ibang

grupo sa lipunan sa kanilang pag-aaral at pananaliksik.

Inaasahang makatutulong ang pag-aaral na ito sa mga mag-aaral, sa kanilang pag-aaral at

pananaliksik. Gayundin, upang mas higit na matamo ang pagkatuto at pagpapahalaga sa isang akda at

maiangkop o magamit ang mga aral na kanilang mapupulot sa mga akdang binabasa sa isang tiyak na

sitwasyon.

Sa mga guro, sa kanilang pagtuturo at pagbabahagi ng kaalaman buhat sa mga akdang

tinatalakay na salig sa moralistikong pananaw. Upang higit na maikintal sa mga mag-aaral ang bisa ng

panitikan sa buhay.

Sa mga manunulat at mananaliksik, magagamit ang mga kaalaman na nagmula sa iba’t ibang

paniniwala at pananaw ng mga kritikong kanluranin at maihambing ito sa sariling pag-aaral nang sa

gayon ay makalikha ng produktong mas higit na mabisa at makatutulong sa mga likhang panitikan.

Sa mga kapwa ko mag-aaral, magiging mahalaga ang pag-aaral sa pagbibigay-linaw sa iba’t

ibang paniniwala ng mga kritikong kanluranin at kung paanong nagsilbing impluwensya sa paghubog

ng kaisipan ng mga manunulat .

Sa lipunan, upang mas mapalaganap ang mga pamantayan ng wastong gawi na huhubog sa

isang ideyal na komunidad na may ideyal na mga mamamayan. At upang mas mapahalagahan ang mga

akdang nagsisilbing salamin ng ating kultura at lahi.

4. Lawak at Hangganan ng Pag-aaral

Saklaw lamang ng pag-aaral na ito ang mga katutubong konteksto ng moralistikong pananaw

sa mga akdang pampanitikan. Tinalakay rin dito ang iba’t ibang mga pagtingin, paniniwala at

pamantayan ng mga kritikong kanluranin ukol sa akda ayon sa moralistikong pananaw. Isinama rin sa

pag-aaral ang mga kahalagahan ng mga akdang pampanitikan sa buhay at sa lipunan.

5. Katuturan ng mga Katawagang Ginamit

May mga katawagang ginamit sa pag-aaral na ito na binigyan ng katuturan ayon sa pagkakagamit.

1. Moralistiko - mga batayan ng wastong gawi at pag-uugali ng mga tao sa lipunan sa larangan ng

etika at moralidad

2. Mimesis (imitasyon) - nauukol sa ugnayan ng akda at realidad

3. Poiete (ang makata bilang manlilikha) - nauukol sa relasyon ng makata at ng kanyang likha.

4. kalikasang pantao - tumutukoy sa pangkalahatang prinsipyo at katangian ng sanlibutan

5. Sikolohikal - pag-aaral ukol sa personalidad ng may-akda at kung paano nilikha ng manunulat

ang akda

II. BATAYANG TEORETIKAL

1. Kaugnay na Literatura

Umusbong ang mga akdang kanluranin na nakabatay sa mga pananaw ng mga moralistikong

manunulat.

Isa sa mga impluwensyal na kritikong Griyego sa larangan ng kritisismo ang pangalang Plato.

Ayon sa kanya sa kanyang akdang Republic, “Dapat paalisin ang makata sa isang ideyal na

komunidad sapagkat inaantig ng makata ang pinakamababang antas ng damdamin ng tao,

ang mga irasyunal at mga di-kanais-nais na bahagi ng kanyang pagkatao.” Sa paningin ni Plato,

ang makata ay tatlong ulit na tiwalag sa katotohanan sapagkat ang kanyang akda ay isang

panggagaya o panggagagad sa samu’t saring karanasan sa buhay.

Sa kanyang Poetics, na isang dokumentong lubhang malaki ang papel sa teorya ng

panitikan, nilinaw ni Aristotle na ang lahat ng uri ng tula - epiko, komedya, trahedya, at iba pa

ay mga imitasyon at representasyon.

Ang tungkulin ng makata, halimbawa na ni Sophocles sa kanyang Oedipus Rex – ay ang

maglarawan hindi ng mga bagay na naganap o nangyari na sa kasaysayan kundi ng mga

pangyayaring maaring magaganap o kailangang maganap.

Isa sa mga mahalagang kritiko noong panahong iyon si Longinus. Sa kanyang On The

Sublime, para sa kanya, ang kahalagahan ng tula ay matatagpuan ng mambabasa o nakikinig

doon sa bisa ng katha sa kanya.

Para naman kay John Dryden sa kanyang Essay of Dramatic Poesie, ang tula ay isang

anyo ng kaalaman na ipinahahayag sa isang mahusay na paraan.

Ayon sa Horacio sa kanyang Ars Poetica, dalawang bagay ang naidudulot ng tula: ang dulce

(tamis, ligaya, lugod aliw) at utile (kaalaman, aral, kabatiran, anumang bagay na may praktikal na

aplikasyon.

Isa sa pinakamakabuluhang dokumento ng moralistikong pananaw ang In Defense of Poesie ni

Sir Philip Sidney, sa kaniyang akda, sinikap ni Sidney na ipagtanggol ang panitikan laban sa mga

Puritano ( binubuo nila ang isang lubhang konserbatibong sektang relihiyoso na naging

makapangyarijhan noong ikalabimpitong dantaon). Sinabi ng mga Puritano na ang panitikan ay imoral,

sinungaling, at nagbubuyo sa tao sa kasamaan. Isang argumentong palasak sa panahon ng

Renacimiento ang ginamit ni Sidney: ang tula ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na

maaaring hindi naman naganap subalit inilalarawan sa isang masigla at kalugud-lugod na paraan.

2. Kaugnay na Pag-aaral

Sa pagdaraan ng panahon, sa ikalabingsiyanm na dantaon, ang pag-unawa na ang wika

ay instrument lamang upang ibaling ang tingin ng mamababasa sa mga panlabas na realidad

na matatagpuan sa personal o pampublikong buhay ng isang nilalang ay higit pang lalalim. Sa

mga popolar na awit at korido, ginagamit ang mga akda hindi upang ipantawag-pansin sa mga

kakayahan ng wika o sa husay at kulay ng mga imahen, kundi sa pagtuturo sa tao upang

maging isang mabuting anak katulad ng matatagpuan sa Ibong Adarna o maging isang

matapat at marangal na mangingibig tulad ng aral ng Florante at Laura.

Sa mga akdang tulad ng Urbana at Feliza at Si Tandang Bacio Macunat, ang katutubo ay

inaakit upang gawing modelo ang mga tauhang isinangkap sa mga akda. Mahalagang ipakita

na sa mga akdang ito na siyang bukal ng malaki pang bilang ng mga akda, ang wika ay

ipinalalagay na reperensyal.

3. Paradigma ng Pananaliksik

Plato Dryden

Aristotle Longinus Horacio Sidney Johnson

Ipinapakita sa dayagram na nasa itaas ang mga simulain ng moralistikong pananaw. Ipinapakita

dito ang iba’t ibang pagtingin sa pananaw at higit na pagpapakilala sa kaisipang ito batay sa iba’t ibang mga

pag-aaral.

III. KONGKLUSYON

MORALISTIKONG

PANANAW

KATUTUBONG KONTEKSTO

UGAT NG PANANAW SA KANLURAN

MORALISTIKONG PANANAW SA KRITISISMO

Sa pagbabalik-tanaw sa mga kaisipang pinaikot a moralistikong pagtanaw at pagdulog,

mamamalas ang lakas at impluwensya ng ganitong paniniwala na hanggang sa kasalukuyan ay

sinasandigan pa rin ng maraming kritiko at guro. Mapangangatwiranan ang ganitong impluwensya

bilang isang sagot sa pangangailangang iugnay ang panitikan sa lipunan. At sa kasaysayan, nagawa ng

kritisismo na itampok ang kahalagahan ng pagsunod sa mga batas ng kagandahang asal at pagtalikod

sa bisyo sa pamamagitan ng pagtuturo ng panitikan.

Subalit katulad ng nabanggit na, lubhang makitid ang landasing tinatahak ng ganitong

pananaw na pinaniwalaan ng marami na bukod-tanging paraan ng pagsusuri sa akda. Isa lamang ang

moralistikong pananaw, bagama’t mahalaga ito sa sistema ng kritisismo, sa malaking bilang ng

teoretikal na perspektibo. Nararapat lamang na buksan ang buong kalipunan ng panitikan doon pa sa

iba pang mga paraan, lapit o pagdulog na maaaring makatulong din sa pagbibigay-daan sa matalinong

pagsusuri sa ating panitikan.

Batay sa pag-aaral, masasabing ang pinakamalaking impluwensya ng panitikan sa tao

at sa lipunan ay ang mga aral na hatid nito sa mga mambabasa. Magiging mabisa ang isang akdang

pampanitikan kung maaakay nito ang gawi at moral ng tao sa matuwid. Iwinawaksi ng moralistikong

pananaw ang mga bagay na makapagbibigay ng mga negatibong epekto sa pag- uugali ng isang tao.

Mga bagay na magtutulak sa kanya sa paggawa ng mali.

Hindi maiwawaksi na nag-ugat ang mga kaalaman ng mga kritikong Pilipino dahil sa

bisa ng mga akdang panunuri ng mga kritikong kanluranin. Kaya’t marami sa ating mga akda at

manunulat ng akda ang may moralistikong pananaw. Lubos na tinanggap ang ganitong kaisipan

dahil na rin sa impluwensya ng kulturang ating kinagisnan. Ang pagpapahalaga ang isa sa mga

naging sentro ng umiiral na kaisipan ukol dito.

IV. REKOMENDASYON

Batay sa kinalabasan ng pag-aaral na ito, nakita ang iba’t ibang pagtingin ng mga kritiko

sa isang akda batay sa moralistikong pananaw. Natuklasan din kung paanong nagsasalungatan ang

iba’t ibang paniniwalang ito kaya’t inihahanay ng mananaliksik ang mga sumusunod na mungkahi at

tagubilin.

a. Sa pagpili ng akdang babasahin, mas bigyang-pansin ang mga aral o leksiyon na hatid nito.

b. Magtuon din ng pagkakataon ang mga kabataang mag-aaral na makabasa ng mga akdang

tumatalakay sa pagpupunla ng kagandahang-asal.

c. Maghain ng pagkakataon sa mga mag-aaral na makapagsuri ng isang akda o isyung

panlipunan na may paksang nauukol sa moralidad.

d. Makalikha ang mga manunulat ng mga akdang umaakma at papasa sa pamantayan ng

moralidad.

e. Maghanay ng mas maraming halimbawa ng mga akdang makapagbibigay ng

huwaran upang makatulong ang mga kaalaman tungkol sa mga wastong gawi at pagkilos sa mga tiyak

na pagkakataon.

f. Ituring ang mga akdang pampanitikan bilang ugat ng mga pagpapahalaga, tagapagturo ng

mga aral at karanasan sa buhay.

g. Tingnan natin ang pag-aaral bilang isang maliwanag na perspektibo sa paghubog sa ating

mga kabataan.

h. Bigyang ng pagkakataong maitampok ang mga may-akda bilang mahalagang bahagi ng

pagtuturo ng mga kagalingang pangmoral n gating mga kabataan.

ISANG PAGSUSURI SA HISTORIKAL/SOSYOLOHIKAL NA PANANAW

---------------------------------------------------------

Isang Ulat Para sa Panunuring PampanitikanBulacan State University

---------------------------------------------------------

Bilang Bahagi ng PangangailanganPara sa Master ng Filipino

---------------------------------------------------------

ni

Mary An L. Nepomuceno

Agosto, 2011

I. ANG SULIRANIN AT SALIGAN NITO

1. Panimula

Ang paggamit ng mga pangyayari at karanasan sa kapaligiran bilang inspirasyon at batayan sa

pagsulat ay karaniwang makikita sa mga likha ng mga manunulat. Ito marahil ay bunsod ng

pagsasalamin ng akda sa katotohanang nangyayari sa kanyang kapaligiran. Inaayon ng akda ang

kanyang sarili o ang mga bagay na kanyang alam, naranasan o nakikitang nagaganap bilang batayan ng

realidad o konteksto ng kanyang mga naisusulat. Naiimpluwensiyahan din ng kanyang mga personal na

pananaw at kaalaman ang pananaw ng kanyang likha. Batay dito, masasabing maaring suriin ang isang

likha batay sa mga historikal at sosyolohikal na pananaw, mga kaganapan at konteksto na pumapaligid

sa akda at ang personal na pagkatao at biograpiya nito.

Ang historikal-sosyolohikal na pananaw ay matatagpuan sa mga pagsusuri na

tumutukoy sa mga realidad sa lipunan at kasaysayan at kung paanong ang akda ay “salamin ng buhay”.

Iniimbestigahan ng ganitong oryentasyon ang obhetibong basehan ng panitikan-ang mga panlipunang

institusyon na siyang nagbibigay-daan sa paglikha ng tao sa gitna ng mga ispesipikong puwersa sa

kasaysayan. Higit na pinahahalagahan ng ganitong pananaw ang kalidad na pagiging salamin o

representasyon ng epiko o nobela sa mga aktuwal na pangyayari o indibidwal na tipo sa lipunan.

Halimbawa: Ang mga nobela ni Jose Rizal-ang Noli Me Tangere (1887) at El Filibusterismo (1891), at

maging ang tulang Florante at Laura (1838) ni Francisco Balagtas ay karaniwang itinuturo bilang mga

dokumento na kababasahan ng mga naganap sa pangyayari sa Pilipinas sa loob ng sistemang kolonyal.

Hinahanapan ng pagtatapat-tapat sa pagitan ng mga bahagi ng akda at sa mga pangyayaring naganap

sa lipunan. Kung kaya’t ang unang saknong sa Florante at Laura ay binabasa bilang isang alegory ng

kondisyon sa Pilipinas sa ilalim ng mga Kastila.

Sa mga naunang pagsusuri sa panitikan sa Pilipinas, kadalasang nakikita ang pagpasok ng

historikal/sosyolohikal na pananaw sa pagtalakay. Hindi teksto bilang teksto ang lubusang

pinagtutuunan ng pansin kundi ang kontekstong ditto ay nagbigay-daan; hindi ang particular na

kakanyahan lamang ang sinusuri kundi ang mga impluwensyang ditto ay nagbigay-hugis – ang

talambuhay ng awtor, ang poitikal na sitwasyon sa panahong naisulat ang akda, ang mga tradisyon at

kombensyon na maaaring nakapagbigay sa akda ng mga katangian nito.

Sa pagpapahalaga sa kontekstong historical at sosyolohikal, ang mga indibidwal na pagsusuri

ng mga akda ay nagkakaroon ng higit na matibay na kapit sa ugnayang namamagitan sa buhay ng mga

tauhan at ng mga pwersa ng lipunan

2. Paglalahad ng Layunin

Ang pangunahing layunin ng kasalukuyang pag-aaral ay ang mabisang maipaliwanag ang iba’t

Ibang perspektibo sa historikal/sosyolohikal na pananaw at maging ang talakayin ang iba’t ibang

pananaw ng mga kritiko ukol sa pananaw na nabanggit sa pagsusuri sa isang akdang pampanitikan.

Nilayon din ng pag-aaral na ito na sagutin ang mga sumusunod na tiyak na katanungan:

2.1 Ano-ano ang mga katuturan ng historikal/sosyolohikal na pananaw batay sa mga pag-aaral.

2.2 Paano nakaaapekto ang historikal/sosyolohikal na kalagayan ng akda sa pagkakalikha nito?

2.3 Ano-ano ang iba’t ibang pananaw ng mga kritiko (kanluranin at Pilipino) ukol sa pagsusuri ng akda

ayon sa historikal/sosyolohikal na pananaw?

2.4 Ano-ano ang mga kahalagahan at panganib ng historika na pananaw?

3. Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay magiging mahalaga sa kadahilanang makapagbibigay ito ng linaw

tungkol sa iba’t ibang isyong sangkot sa panitikan at karagdagang kaalaman para sa mga pag-aaral na

may kaugnayan sa paksa.

Sa mga kapwa ko mag-aaral, mabibigyang-linaw ang pagkakaiba-iba ng mga teorya o pananaw

na ginagamit sa pagsusuri sa akdang pampanitikan.

Sa mga guro, mabuting batayan ng mga pagtalakay ang mga bagay na mas higit nilang

nauunawaan, upang nang sa gayon ay mas higit na epektibo ang pagpupunla ng kaalaman sa kanilang

mga mag-aaral. Maging ang magbigyang-diin sa kahalagan ng kasaysayan at mga kalagyang

panlipunan sa panitikan at sa kasalukuyan.

Sa mga manunulat/kritiko, maging batayan ang iba pang mga pag-aaral at paniniwala ng mga

kapwa kritiko upang matukoy ang pinakamainam na akdang lilikhain salig sa historikal/sosyolohikal na

pananaw.

Sa lipunan, upang mas higit na mapahalagahan ang mga pangyayaring nagbigay-daan

sa iba’t bang karanasan na naganap sa kasaysayan.

4. Saklaw at Hangganan ng Pag-aaral

Saklaw lamang ng pag-aaral na ito ang pagsusuri sa iba’t ibang pagpapakahulugan sa

historikal/sosyolohikal na pananaw. At upang mas maging makabuluhan ang pag-aaral ay isinama rin

ang iba’t ibang pananaw ng mga kritiko (kanluranin at Pilipino) sa akda ayon sa pananaw na nabanggit.

Sinasaklaw rin ng pag-aaral na ito ang kahalagahan at panganib sa historikal na pananaw.

5. Katuturan ng mga katawagang Ginamit

May mga katawagang ginamit sa pag-aaral na ito na binigyan ng katuturan ayon sa pagkakagamit.

1. Rasa ((race) – tumutukoy sa lahing pinagmulan g tao

2. panahon (moment) – tumutukoy sa isang tiyak na oras o sandali

3. milieu (kapaligiran) – kaugalian o katauhang pambansa, kasaysayan at pangkalahatang kapaligirang

Panlipunan.

4. dayakroniko – pag-aaral ng isang tiyak na kalagayan (wika) sa pagbabago nito sa pagdaan ng

panahon

5. kritisismo - isang uri ng pagtatalakay na nagbibigay buhay at diwa sa isang likhang sining na

nakabatay sa mga parametro ng sining.

6. holistiko – pagtingin sa kalagayang pangkabuuan sa halip na partikular lamang

II. BATAYANG TEORETIKAL

1. Kaugnay na Literatura

Sa kasalukuyan, maraming aklat pa rin ang isinusulat na pinamamayanihan ng historikal na

pananaw sapagkat tulad ng moralistikong oryentasyon, malaon ng tinanggap ang paniniwalang

kailangang itapat ang panitikan sa konteksto nito – sa ga puwersa sa lipunan at kapaligiran – na

pinagmulan ng direktang impluwensya sa mga manunulat.

Dalawa sa pinakaimpluwensyal na mga palaisip tungkol sa pangangailangan ng isang historical

na pananaw sina Madame de Staël at Hippolyte Taine ng Pransiya. Kay Taine matatagpuan ang

pagtatangkang ipaliwanag ang kahalagahan ng tatlong kategorya sa pagtaya sa panitikan; ito ang rasa

(race), panahon (moment) at kapaligiran (milieu). Ang lahat ng ito ay mbibigyang-kantidad na element

na nararapat na taglay ng anumang akda.

Sa panahon ding ito ng lumalalim n pagpapahalaga sa kahalagahan at kalayaan ng indibidwal

lumabas ang mga akda ni Jean Jacques Rousseau. Sa kanyang mga akda, ipinagtanggol ni Rousseau

ang mga karapatan ng tao laban sa mga pagmamalabis ng isang maruming lipunan; hindi ang estado at

mga mapang-aping istruktura ang pinanigan ng pilosopo kundi ang isang nilikha na may karapatang

humanap ng sa kanya’y makapagbibigay ng kaligayahan maging ito man ay mangahulugang tumiwalag

siya sa mga institusyong ng lipunan.

Ang batayang teoritikal ng bagong agham-panlipunan ay matatagpuan sa mga akda ng Pranses

na si August Comte (1798-1857) na nagsikap na unawain ang ugnayan ng indibidwal at ng mga

institusyong bumubuo sa lipunan. Sa pananaw ng sosyolohiya, hindi maaaring ihiwalay ang tao sa

mga institusyong naging bahagi ng sistema; ang tao ay isang animal na may dimensyong

panlipunan.

Ang paggamit ng mga kategoryang mula sa sosyolohiya ay makatutulong sa kritiko sa higit na

malalim na pag-unawa sa konteksto ng akda. Halimbawa na, higit na kapani-paniwala ang pagtaya sa

mga kontribusyon ni Johann Wolfgang von Goethe sa panitikang Aleman kung maisasali sa talakayan

ang mga pakikipag-ugnayan ng awtor sa mga institusyon sa kanyang panahon.

2. Kaugnay na Pag-aaral

Sa isang pagbabalik-tanaw, makabuluhan ang mga naunang pagsusuri ng mga kritikong

kinabibilangan nina Santos, Cruz at Regalado. Hindi lamang sila nagsilbing mina ng mga datos at

impormasyon para sa susunod pang mga iskolar at kritiko; kasing-halaga ng ganitong mga

tungkulin ang pagtatatag nila ng mga modelo o huwaran para sa historical at sosyolohikal na

pananaw na magiging malaking impluwensya hanggang sa kasalukuyang panahon

Ang “Kun Sino ang Kumatha ng Florante” ni Hermenegildo Cruz ang siyang kauna-

unahang pag-aaral sa obra ni Balagtas. Nagbigay si Cruz ng mga impormasyon tungkol sa buhay ng

Sisne ng Panginay at sa kanyang propesyon bilang awtor. Bukod sa ganitong datos, tinangka ng kritiko na

ipaliwanag kung bakit mahalaga si Balagtas sa kanyang panahon at maging sa kasalukuyan.

Kapwa historikal ang batayang pananaw ng mga akdang “Ang Tatlong Panahon ng

Tulang Tagalog” ni Julian Cruz Balmaseda at “Ang Pagkaunlad ng Nobelang Tagalog” ni Iñigpo Ed.

Regalado. Sa unang pagsusuri, mababsa ang isang detalyadong paglikha ng konteksto sa pag-unlad ng tulang

Tagalog mula sa panahon ng Kastila hanggang sa unang mga dekada ng siglo dalawampu.

3. Paradigma ng Pananaliksik

Ipinakikita sa dayagram na nasa itaas ang serye ng pag-aaral ng historikal/sosyolohikal

na pananaw. Tatalakayin ditto ang pinag-ugatan ng ganitong uri ng pananaw, ang iba’t ibang pananaw ng mga

kritiko sa kritisismo sa Pilipinas at mga kahalagahan at mga panganib sa historikal/sosyolohikal na pananaw.

PANANAW

NG MGA KRITIKO

MGA

KAHALAGAHAN AT

PANGANIB

PINAG-UGATAN

HISTORIKAL/

SOSYOLOHIKAL

NA PANANAW

PAPA

PAP

III. KONGKLUSYON

Batay sa resulta ng pag-aaral, ang mga sumusunod na kongklusyon ay inilahad:

1. Makatutulong nang malaki ang pagsusuri sa historikal at sosyolohikal na kalagayan ng isang akda sa

pagtukoy ng importansya nito sa kasalukuyang panahon.

2. Maaaring pagbatayan ang mga akdang may historikal/sosyolohikal na pananaw sa pag-aaral ng

kasaysayan.

3. Malulutas ang maraming mga katanungan hinggil sa maraming bagayat isyu na kasangkot sa pag-

aaral ng wika at kasaysayan sa paraang tinalakay.

4. Bagamat iba-iba ang ang pananaw ng maraming kritiko sa bisa ng historikal/sosyolohikal sa

pagsusuri, kapwa sila nagkakasundo sa malaking impluwensya ng kasaysayan at lipunan sa maraming akdang

pampanitikan noon hanggang sa kasalukuyan.

5. Malaking bahagi ang ginampanan ng panitikan upang makamit natin ang ating kasarinlan.

6. Natuklasang malaki ang impluwensya ng mga kanluranin lalo na ang mga Kastila sa mabagal na pag-

unlad ng ating panitikan noong unang panahon.

7. Makatutulong ang pag-aaral ng mga kalagayang panlipunan, sosyal, politikal, atbp, sa pagsusuri ng

isang akda upang higit na maunawaan ang mga elementong nagtulak sa may-akda upang makalikha.

IV. REKOMENDASYON

Batay sa kinalabasan ng pag-aaral na ito, nakita ang kahalagahan ng pananaw na

historikal/sosyolohikal sa pagsusuri ng isang akdang pampanitikan kaya’t inihahanay ng mananaliksik ang mga

sumusunod na mungkahi at tagubilin.

1. Magsagawa ng mga pagsusuri sa mga akda sa kasalukuyan at sa pagiging matapat nitong

tagapaghatid ng mga kaalaman buhat sa kasaysayan sa kasalukuyang kalagayan.

2. Gawing batayan ng mga pag-aaral ang maraming pagtatangka ng ating mga kritikong nagsuri ng

maraming akdang pampanitikan.

3. Magtuon ng panahon upang alamin ang mga elementong nagbigay-hugis sa mga akdang

pampanitikan tulad ng isyung panlipunang umiral sa panahon ng may-akda, atbp.

4. Magbigay ng pansin sa kahalagahan ng panitikan sa ating buhay at kasaysayan.