8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
1/29
The IrrawaddyVol.1, No.26, June 29, 2014W e e k l y J o u r n a l
pm - 8 pm - 11 pm- 4
tmqD,Ha&T wHqdyfqk&Sif um,Avr,fESif h awGUqHkjcif;
atmif &ifNid rf; tjym0w¬K a&;ovm;
OD;qef;qifhb,f vd kvlpm;vJ
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
2/29
2The Irrawaddy
Vol.1, No.26 News & Analysis
BUSINESS
wGrfrvifaemif;puD;&JU jref rmhc&D;pOf (od kYr[k wf)
jrefrmhta&; tar&duef &J U ajcvSrf;opfThe Irrawaddy
Diplomacy
&efukefjrpfud k
The IrrawaddyVol.1, No.26, June 29, 2014
jref rmh avmifpmqD vk yfief; [lonf
pm - 24
PHOTO ESSAY
pm - 20 pm - 29
tar&duef rSmatmif jrif wJh
jref rmiykawGb, f awmh oef rmxGm;usKdif ;rSmvJ
pm - 19
pm - 46
pm - 26
]]ud k,f h ud k,f ud k ,fb,f vd k umuG ,f &vJqdk wm
INTERVIEW
Women
vQyfppfpGrf;tm; 0efBuD;Xme
jynfaxmifpk 0efBuD; OD;cifarmif pdk;ESif h
or®w&J Uajyma&;qd k cGih f&S dol OD;&JxG#fu ZGef 10 &ufaeU atyDowif; wyk'frS m 'Dudpö[mvTwfawmf&J Uwm0ef jzpfNyD; zG JUpnf;yk Hud k b,fvd k jyifqifoih fw,fqd kwm jynfolwk d Yu qH k;jzwfzd k Y
jzpfaMumif;? tar&duefu ylyefp&m udpör[kwf aMumif; jyefvnfwkef Ujyefajymqd kcJ hw,fvd k Y azmfjyxm;ygw,f/ 'g[m jrefrmvlxkeJ U Ed kifiHwumuvd kvm;aeonf hwdkif a':atmifqef;pkMunfudk Ed kifiHawmfor®w&mxl;ud k aejynfawmftkyfcsKyf a&;eJ Y wyftod kif; t0d kif;u vufrcHEd kif bl;qd k wmud k tcd kiftrm jyovd kufwmygyJ/
odyfrMumygbl;? tar&duef Ek difiHjcm;a&;0efBuD;Xme 'Drd kua&pD vl YtcGif hta&;eJ Y tvkyform;a&;&m vufaxmuf Ek difiHjcm;a&;0efBuD;wGrfrvifaemif;puD; OD ;aqmifNyD; tar&duef umuG,fa&; 0efBuD;Xme? b@ma&; 0efBuD;Xmersm;rS tqih fjrih f ud k,fpm;vS,f tzG J UwzG J U jrefrmjynfa&mufvmygw,f/ vl YtcGif hta&;apmif hMunf h a&;tzG J U (Human Rights Watch) &J U 0g&Sifwef 'g½d kufwm jzpfcJ hzl;ol wGrfrvifaemif;puD;[m
tar&duefa&muf jrefrmtrsK d;orD;eJY tdrf axmifuszl;NyD; jrefrmhEd kifiHa&;rS m tawmf av;tuG ßrf;w0if&S dolvnf; jzpfwmrd k Y ol Yc&D;pOf[mtd kbm;rm;tpd k;&&J U jrefrmhay:vpD a&S Uqufjzpf
xGef;zd k U ta&;ygygvdrh fr,f/ZGef22 &ufrS 28 &uftxd aejynfawmf?
&efukef? u&ifjynfe,f bm;tHeJ U rG efjynfe,f armfvNrdKifNrdKUawGqDoG m;cJ hygw,f/ tar&duef ud k,fpm;vS,f tzG J Y[m t&yfbuf vlxktajcjyKvlrItzG J Utpnf;rsm; tygt0if w k dif;&if;om;tzG J Utpnf; toD;oD;u uk d,fpm;vS,fawG? Ek difiH a&; acgif;aqmifawGeJ U awG Uqk HNyD; 2015 a&G;aumufyG Jrsm;eJ U ywfoufNyD;¤if;? u&ifjynfe,feJ UrGefjynfe,f c&D;pOftwGif; wk dif;&if;om;vlrsKd;pkacgif;aqmifrsm;? bmoma&; acgif;aqmifrsm;eJ UawG UqH kNyD; rwluG Jjym;rIrsm;tMum; onf;cHrIw&m;yk drk d wd k;yG m;vmapa&;eJ U trsKd;om; jyefvnf oih f jrwfa&;ud k tar&duefjynfaxmifpku taumif;qH k; taxmuftyH h tultnD ay;oG m;Ek difzd k Uuk d aomf¤if; aqG;aEG;cJ hygw,f/ 'g[m or®wOD;odef;
rm twk duftcH acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfud k or®wjzpfcGih f uef YowfydwfyifapwJ h yk'frvd k Y ,lq&wJ h 2008 zG J Upnf;yH kyg or®w
t&nftcsif;qk dif&m yk'fr 59 (p) rjyifqifzd k Y vTwfawmftwGif; zG J Upnf;xm;wJ h zG J Upnf;yH kjyifqifa&; aumfrwDuvnf; qH k;jzwfcJ htNyD; tar&duefEk difiHjcm;a&;0efBuD;Xme ajymcGih f&yk*¾ dKvf rpö Jen Psaki u jrefrmEk difiH om;rsm;vk dvm;wJ holud k Ed kifiHom;wk d Yu vGwfvyfpG ma&G;cs,fcGih f&S doih faMumif;? 'grSomvmr,h f 'Drk dua&pD jyKjyifajymif;vJa&; ajcvSrf;rS mwnfNidrfrI &S daprS m jzpf aMumif; ajymqk dcJ hygw,f/
jrefpdef&J U vdyfcJwnf;vnf;jzpfaewJ h Nid rf;csrf;a&;wnfaqmufrIvkyfief;pOfrSm tar&duefwdkU0ifa&mufulnDaqmif&Gufzd k U oEé dXmefcsxm;NyD;NyD qd kwm jyowmygyJ/
'ghtjyif wGrfrvifaemif;puD;[m tar&duef b@ma&; 0efBuD;Xme Ek difiH&yfjcm; aiGESih f yk difqk difrI ypönf;rsm; xdef;csKyfa&; qk dif&m XmecG Ju wG Jzuf 'g½k dufwm *RefprpfeJ Y yl;wG JNyD; yGih fvif;jrifomrI? wm0ef,lrI? wm0efcHrI? vl YtcGih fta&;?obm0 ywf0ef;usif qk dif&mudpö? wm0efod
&if;ES D;jr§KyfES HrI udpö&yfawGud k pD;yG m;a&;orm;awGeJ U
aqG;aEG;ygw,f/ pdwf0ifpm;zd kU aumif;wmutar&duef uk d,fpm;vS,ftzG J U[m U.S. Speci-ally Designated National List qef&Sif pm&if;yg pD;yG m;a&;orm;awGeJ UygawG UqH kNyD; Ed kifiH h Nidrf;csrf;a&;? wnfNidrfa&;? vH kNcHKa&; qd kif&mudpöawG rS m t"dyÜ m,f&S d&S d yg0ifvkyfaqmifa&; wd kufwGef;aqG;aEG;w,fqd kwmyg/ 'g[m xl;jcm;ygw,f/
aejynfawmf c&D;pOf twGif;rS mawmh wGrfrvifaemif;puD;[m tar&duef y pdzdwfa'oawmifbufeJY ta&SUawmiftm&S ppfwyfrsm;qkdif&m vufaxmuf ppfAsL[mrSL;BuD;? vuf axmuf umuG,fa&; 0efBuD; Ak dvfcsKyf tefaxmfeD c&wfcsfzD;wkd Yu jrefrmhwyfrawmfrS tqihfjrihf t&m&S dawG tygt0if t&yfbuftpkd;& xdyf wef;acgif;aqmifawGeJ U aw G UqHk aqG ;aEG;Muygw,f/ vl UtcGif hta&;udpövd k U xkwfjyefxm;ayr,f h
ESpfEd kifiH ppfwyfcsif; wd kuf½d kufqufqHa&;b,fvd k a&SUqufpcef;oGm;Ed kifrvJ csd efn§ dMuzd k U jzpfEd kif ygw,f/ oHwref owif;&yfuGufawG&J U tqd k tar&duef[m tenf;qk H; uarÇ m'D;,m;rS m vd k jrefrmppfwyfud k obm0ab;t EÅ&m,f 'grS r[kwf y#dyu©a'oawGrS m wyfzG J U0ifawG vlrI u,fq,fulnDa&; b,fvd kvkyf&rvJqd kwm oif wef;ay;zd k U qE&́S daMumif; od&ygw,f/ 'gayr,f h wdkif;&if;om;vufeufudkifawGbufu 'gudk oabmrawG Uao;ygbl;/ txl;ojzif h autd kif
atu tar&duef oifay;? axmufyH hay;vd kufwm
awGudk w d kif;&if;om;a'ow Gif; ppfqif&mrSmjrefrmhwyfrawmfu tok H;jyKrS m pdk ;&drfaMumif;AdkvfcsKyf*Grfarmfu olUtar&duef c&D;pOfrSmajymcJ hygw,f/
csKyf&&if 2015 a&G;aumufyG JtNyD; a':atmifqef;pkMunf or®w rjzpfa&; Buh HBuh HcHaewJ h jrefrmppfwyfud k tar&dueftpd k;&&J U aphpyfaqG;aEG;a&;rl0g'u rkef UBuD;BuD;uwzuf wkwfao;ao;u wzufvd k U ajym&ygr,f/ &efukef-aejynf awmf-rEÅ av; tjrefvrf;rBuD; jyKjyifa&; tul tnDawGu tp ppfbufqd kif&m vlrIulnDa&;oifwef;awG ay;a&;txd rkefUxkyf yd kufvmwJ h wGrfrvifaemif;puD;eJ U tzG JUud k aejynfawmfub,fvd k tajzjyefay;ovJ qd kwm pdwf0ifpm;p&maumif;vSygawmhw,f/
&ef ukef-aejynfawmf-rEÅav; tjrefvrf;rBuD;jyKjyifa&; tul tnDawG utp ppfbufqdkif&m
vlrI ulnDa&; oif wef;awG ay;a&;txd
rkef Yxk yfyd kuf vmwJ h wGrf rvifaemif;puD;eJUtzG JUud k
aejynfawmf u b,fvd ktajzjyefay;ovJ . . .
tar&d uef Ek d if iH jcm;a&; 0efBuD ;Xme 'D rd k ua&pD vl Y tcG ifh ta&;eJ Y tvk yform;a&;&m vuf axmuf Ek d if iH jcm;a&;0ef BuD; wG rf rvifaemif ;puD ;/
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
3/29
4The Irrawaddy
Vol.1, No.26 5The IrrawaddyVol.1, No.26 News & Analysis News & Analysis
OD;qef;qihf b,fvdkvlpm;vJqvd kif;oef Ypif̂ ykodrf
Prole
omoema&;0ef BuD ;a[mif ; OD ;qef ;qif h/
&efukefNrdKU urÇ mat;ukef;ajr&S d omoema&;Xmeü 2013 ckESpf Ed k0ifbmvtwGif;u jyKvkyfcJ honh f owif;pm&Sif;vif;yJ GwGif OD;qef;qih fu]]usaemh ftaeeJ Y wyfrawmfwm0ef wd kif;jynfwm0ef ud k ESpfaygif; 40 ausmf xrf;aqmifvmcJ h&mrS mwk dif;jynfb@mud k tvJ GoH k;pm;vkyfcJ hjcif; r&S dygbl;/ wyfrawmfu tusih fpm&dwå rSwfwrf;rS mjypfrIuif;&Sif;ygw,f/ owday; qH k;rcH&jcif;yif r&S daMumif; usaemh f&J U uu (xl;) rSwfwrf;rS mMunh fEdkifygw,f/ xdkacwf xd ktcgESih f v uf&S dtpd k;&vufxufrsm;wGif rif ;b@m ud k,h f[m
rSwfygqd kNyD; vkyfaewJ h olcd k;rsm;ESih fa&mí xifa,mifxifrS m; a&;om;ajymqd kjcif;onf pme,f Zif;usih f0wfESih f rnDaomvkyf&yf jzpfygw,f/oHo,jzpfygu ppfaq;cHEd kifygw,f}} [k ajymqd k cJ hzl;aomaMumih f tpd k;&0efBuD;rsm;xJwGif yd kifqd kifrI xkwfazmfaMunm tppfaq;cHEd kifaMumif;yxrqk H; pdefac:ajymMum;cJ holjzpfonf/
OD;qef;qih fonf {&m0wDwd kif;? usHKaysmfNrdKUe,f? uGif;omaus;&G m Zmwdjzpfonf/ wuúod kvf0ifwef;ud k a&MunfNrdKU txufwef;ausmif;rS atmifjrifcJ hNyD;aemuf &efukefpD;yG m;a&;wuúod kvf wGif 6 vcef Y ausmif;wufcJ hNyD; ppfwuúod kvfod k Uwufa&mufcJ honf/
jyifOD;vGif&S d ppfwuúod kvf tywfpOf 15ausmif;qif; wOD;jzpfonhf OD;qef;qihfonf Ad kvftqih frS 'kwd, Ad kvfcsKyfBuD; tqihftxd wyfrawmfü ESpfaygif; 40 ausmf wm0efxrf;aqmifcJ hNyD; wyfrS rEkwfxGufrDtcsdefwGif ppf&mxl;cef YcsKyfwm0efud k aemufqH k;xrf;aqmifcJ honf/
2010 a&G;aumufyJ G rusif;yrD 2 vcef Ytvd kwGif a&G;aumufyJG0if&ef wyfrSEkwfxGufcJhNyD; jynf axmifpkBuH hcd kifa&;ESih f zG H UNzdK;a&;ygwD ud k,fpm;jyKía&MunfNrdKUe,f wdkif;a'oBuD;vTwfawmf rJqE ́e,frS 0ifa&mufcJ h&m rnfolrQ ,SOfNydKifta&G;cHjcif;
eyd kifaiGaMu; tvJ GoH k;pm;vkyfonfqd kNyD; tpd k;&u omoema&;0efBuD;a[mif; OD;qef;qif hud k zrf;qD;axmifcs
vd kufaomfvnf; {&m0wDwd kif; a'oBuD;&S d Ed kifiHa&;orm;rsm;ESif h rJqE&́Sifrsm;url wd kif;vTwfawmf Ouú|a[mif;tay: wrsKd;jrifMuonf/ OD;qef;qih fESih f xdawG UqufqHcJ honh f {&m0wDwd kif;&S d u@toD;oD;rS vlyk*¾ dKvfwd k Y\ tjrifrsm;ud k {&m0wDu ar;jref;pHkprf;cJh&m olwd k Yu OD;qef;qih fonf tusihfysufNyD; t*wdvd kufpm;ol? &mxl;taMumif;jyKNyD;rdom;pkaqGrsKd;wod kuf aumif;pm;a&; vkyfaqmifaeol? &mxl;tmPm&S dwkef; &orQ cGifzefNyD; ud k,fusKd;&S m tusih f ysufjcpm;aeol vk H;0r[kwf[k olwd k YujrifMuonf/
Xm
r&S donhftwGuf OD;qef;qihf tEd kif&cJ hNyD; vTwfawmfud k,fpm;vS,frsm;\ a&G;cs,fwifajr§ mufrIjzih f {&m0wDwd kif; vTwfawmfOuú| jzpfvmcJ honf/
OD;qef;qih f vTwfawmfOuú| wm0efxrf;aqmifcJ honf h 2011 ckESpf rwfvrS omoema&;0efBuD;tjzpf aejynfawmf rajymif;a&T UrD 2013
ckESpf ESpfqef;ydkif;umvtxd 2 ESpfeD;yg; umvtwGif; t*wdvk dufpm;onh fudpörsKd; vH k;0rMum;odcJ h&aMumif; Daily Eleven owif;pm\ ykodrf NrdKUe,f owif;axmuf ou faqG (ykodrf ) uajymonf/
]]usaemfwd k YykodrfrS m vlBuD;tdrfawGtm;vH k;ud k vlawmfawmfrsm;rsm; 0ifxGufoG m;vmNyD;awmh acwfpum;t&ajym&&if rD;zd kacsmifuaewufwJ h vmbfay;vmbf,l udpöawGaygh/ tJvd k udpöawG &S dwwfw,f/ 'gayr,h f OD ;qef;qih fuawmh ½H k;udpöawGud k t drfrS mvma&mufawG UqH k aq G;aEG;wmawGrvkyfzd k Y ol Ytdrfa&S UrS m pmuyfxm;w,f/'grsKd;udpöawGutp OD;qef;qih fu tjywfjzwfxm;wm awG U&w,f}} [k 2009 ckESpfuwnf;uykodrfNrdKUe,f owif;axmufwm0ef xrf;aqmif aecJ hol oufaqG (ykodrf ) uajymonf/
OD;qef;qih fonf ud k,fwd kif t*wdw&m; uif;&Sif;atmif aexd kifovd k {&m0wDwd kif;twGif;&S d
Xmeqd kif&mESihf vTwfawmfudk,fpm;vS,fwdkY\tusih fysufjcpm;rIrsm;ud k ta&;,l&ef Bud K;yrf;
vkyfaqmifcJholjzpfaMumif; wd kif;a'oBuD; vTwf awmfud k,fpm;vS,frsm;u ajymjyonf/ Oyrmtaejzif h yef;waemfNrdKUe,f wd kif;a'oBuD; vTwf awmfudk,fpm;vS,f OD ;Nidrf;NrdKif odrf;,lcJ honf qd kaom v,f,majrudpörsm;ud k OD ;qef;qih fuvTwfawmfaumfrwDzJGUí ppfaq;apcJhovdk [oF mwc½d kiftwGif;&S d wk dif;vTwfawmf ud k,fpm;vS,fwOD;u tdrfazmfrav;tm; umrvdrfvnf&,lrI udpöwGifvnf; aumfrwDzJ G Uí ppfaq;NyD;ta&;,lEd kif&ef BudK;yrf;rIrsm;&S dcJ honf/
pDrHtkyfcsKyfa&;wGifvnf; OD;qef;qif htrSwf &onf/ {&m0wDwd kif;wGif a&vkyfom; tif;om;BuD;rsm;u v,f,mpd kufysKd;rItwGuf toHk;jyKonh f ½d k;rsm;? acsmif;ajrmif;rsm;ud k wmydwfí ig;zrf;jcif;rsm;&S dcJ h&m v,form;rsm; v,fpd kuf&mwGif tcuftcJrsm;pG m BuHKawG UcJ h&m OD;qef;qih fu{&m0wDwk dif; a'oBuD; a&csKdig;vkyfief; Oya'jy|mef;cJ hNyD; touf0ifatmifBudK;yrf;cJ h&m tif;om;BuD;ESih f v,form;wd k YtMum; txd kuftavsmuf ajyvnfoG m;cJ honf/
{&ma&T0gukrÜPD odrf;qnf;cJ honh f v,fajrudpörsm;? aiGaqmif? acsmif;omurf;ajc&S d ajrodrf;cH&rIrsm;ESih f ykodrfpufrIZkef ajrodrf;cH&rIrsm;ud kvnf; OD;qef;qih fu vTwfawmfaumfrwDzJ G UíuGif;qif;ppfaq;apcJ hNyD; rlvyd kif&Sifrsm;ud k avsmf aMu;aiG (od k Yr[kwf ) ajrjyefay;&ef tpd k;&tzJ G Utm;wd kufwGef;cJhonf/
]]omaygif;rSm a&awGBuD;wkef;uqdk&if yifv,fvd k jzpfaewJh ae&mrSm OD;qef;qihfuarmfawmfwpD;eJ Y vdIif;awGavawG Mum;xJrSmae&mtES H YoGm;NyD; 'ku©onfawGud k ud k,fwd kifvSLw,f/ raMumufzd k Y rpd k;&drfzd k Y tm;ay;pum;awG ajymcJ hw,f/ aq;tzJ G UawGac:NyD; aq;ukay;wmawGvkyfcJ hw,f/ wcsKd U&G mawGqd k tukefa&jrKyfaevd k Y armfawmfay:uae vufud kifpyDumeJ YatmfNyD;tm;ay;pum; ajymcJ hwm/ {&m0wDwd kif;twGuf wu,ftvkyfvkyfay;cJ hwJ hyk*¾ dKvfyg}}[k ykodrfNrdKUcH owif;axmufwOD;jzpfonf h OD ;pd k;ñTef Yuvnf;ajymonf/
'Drd kua&pD toGiful;ajymif; umvwGif
{&m0wDwd kif;vTwfawmfud k 'Drd kua&pD enf;vrf;usaom vTwfawmfjzpfatmif OD;qef;qih fu OD;aqmifBudK;yrf;ay;cJ haMumif; vTwfawmfud k,fpm;vS,frsm;u ajymqd kMuonf/ ]]OD;qef;qih f[mvTwfawmf&J Utcef;u@ud k jr§ih fwifay;cJ holwOD;yg/ vTwfawmfud k wu,fyDjyifwJ h 'Drd kua&pDenf;vrf;usaom vTwfawmfjzpfatmif olu a&S UuaeOD;aqmifcJ hwmyg}} [k trsKd;om;'Drd kua&pDtzJ G UcsKyf\ a&MunfNrdKUe,f wk dif;a'oBuD; vTwfawmf ud k,fpm;vS,f a'gufwm vSjrwfaoG;u ajymonf/
OD;qef;qif hESif h ywfoufNyD; trsm;jynfol owdxm;rdonfrSm {&m0wDwdkif; 0efBuD;csKyf OD;odef;atmifESih f vrf;yef;qufoG,fa&;0efBuD;OD;oef;xGef;wd k Ytm; {&m0wDwd kif; vTwfawmfwGif pGyfpJ Gjypfwif tqd kwifoGif;cJ hMujcif; jzpfonf/Xmeqd kif&mrsm;taejzih f vTwfawmftawG UtBuHK&Sif;vif;jcif;ESih f vTwfawmfOya'qk dif&mrsm; &Sif;
jcif;rSty usefudpörsm;wGif vTwfawmfud k,fpm;vS,fqih fac:vQif oG m;p&mrvk daMumif; {&m0wDwd kif; 0efBuD;csKyf OD;odef;atmifu {&m0wDwk dif;twGif;&S d c½d kifESih f NrdKUe,ftm;vH k;od k Y pmxkwfjyefcJ h &m ,if;pmonf vTwfawmfESih f vTwfawmfud k,fpm;vS,frsm;\ *kPfodu© mud k xdyg;aponf[kqd kumpGyfpJ Gjypfwif&ef tqd kwifoGif;cJ hMujcif;jzpfonf/
aemufyd kif;wGif 0efBuD; OD;oef;xGef;u vTwf awmftwGif; w&m;0ifawmif;yefcJ honh ftwGufpGyfpJ Gjypfwiftqd kud k vTwfawmfud k,fpm;vS,frsm;u jyefvnf½kyfodrf;cJ honf/ pGyfpJ Gjypfwifjyóem
NyD;qH k;í rMumrDrS myif Ed kifiHawmfor®w OD;odef;pdef u vpfvyfaeonh f omoema&;0efBuD;ae&mwGif OD;qef;qihfud k tpm;xd k;cef YtyfNyD; yGwfwd kufrI
jyif;xefaeonh f {&m0wDwd kif; v TwfawmfESih f tpdk;&jyóemud k ajz&Sif;cJ honf/
OD;qef;qih f omoema&; 0efBuD;&mxl;jzihf aejynfawmfod k Y ajymif;a&T Urnfud k {&m0wDwd kif;a'ocHrsm;rS m0rf;romEd kifbJ {&m0wDwd kif; vTwf awmfOuú|&mxl; ae&mrS myif qufvufcef Yxm;ay;&ef Ed kifiHawmfor®wxH awmif;qd kcJ hMuonf/OD;qef;qih fud k vTwfawmfOuú|tjzpf {&m0wD wd kif;rS m qufxm;ay;a&;twGuf usHKaysmf? yef;waemfNrdKUrsm;wGif qE´ azmfxkwfcJhMu&m jrefrmEd kifiHwGif xl;jcm;onh fqEj́yyJ Grsm;tjzpf rSwfwrf;
0ifoG m;cJ hNyD; jynfolaxmufcHaom ppfAd kvfcsKyf a[mif;wOD;tjzpf owif;rD'D,mrsm;u azmfjycJ h Muonf/
]]OD;qef;qih fu vTwfawmfxJrS mvnf; b,f ygwDuyJjzpfjzpf tm;vH k;ud k vTwfawmfud k,fpm;vS,ftaeeJ YyJ qufqHygw,f/ wpnrd k Yvd k Y? NLDrd k Yvd k Y cJ Gjcm;wmrsKd;awG r&S dygbl;/ olud k,fwk difvnf;vTwfawmfOuú| wOD;taeeJ YyJ tukefvH k;ud kquf qHygw,f/ OD;qef;qih fud k {&m0wDwd kif;u qH k;½I H;wm[m {&m0wDwk dif;rS m&S dwJ h jynfolvlxk&J UqH k;½I H;rItjyif 'Drd kua&pDvrf;aMumif;ay: oG m;aewJ h tatmifjrifqH k;jzpfwJ h {&m0wDwk dif;vTwfawmfud k qH k;½I H;oG m;wmeJ YtwlwlygyJ/ vlawmfwa,muf ud k ol Y&J U vlrSefae&mrSefrS mrxm;wJ h qH k;½I H;rIyg}}
[k NLD ygwD\ a&Munftrwf a'gufwmvSjrwfaoG;u ajymonf/
{&m0wDwd kif;ü jynfolvlxk\ cspfcifav;pm;rIudkcH&NyD; emrnfaumif; &cJhaomfvnf;aejynfawmf omoema&; 0efBuD;XmewGif OD;qef;qih f tqifracsmcJ h? vrd kif;ruyfcJ hay/
aejynfawmf tpdk;&tkyfcsKyfa&; ,EÅ &m;twGif; tjrifrawmfrIrsm;ud k vlod&SifMum;a0zef aecJ honf/ Oyrmwckjy&vsif jyefMum;a&;Xmeonf tcgBuD;&ufBuD;rsm;wGif Ek difiH h*kPfaqmif ord kif;0if a&Twd*k HapwDawmftm; OD;pG mazmfjy&rnh ftpm; aejynfawmf&S d OygwoEÅ dapwDawmfud k OD;pG mazmfjyaejcif ;rS m vlBuD;rsm;ud krsufES mvd kufívkyfaqmifaeonf[k a0zefcJ hjcif;jzpfonf/
aemufqk H; 0efBuD;&mxl;vufcH&,lNyD; 1 ESpfpGef;pGef;rS myif aiGaMu;tvJ GoH k;pm;rIESih f pGyfpJ GcH&um tpd k;&\ zrf;qD;xdef;odrf;cHb0 a&mufcJ h&awmhonf/ Xmeyd kifaiGaMu; tvJ GoH k;pm;vkyfonf [k wk difMum;cH&jcif; udpörS m omoema&;XmerS
ñTefcsKyfwOD;ud k &mxl;avQmhum csif;jynfe,fod k Y yd k YcJ honh ftwGuf ,if;yk*¾ dKvfu tNidK;taw;xm;wd kifMum;jcif;jzpfaMumif; OD;qef;qih f rdom;pkESih f eD;pyfolwOD;u {&m0wDud k ajymonf/
]]omoema&; ñTefcsKyfud k tajymif;ta&T UvkyfcJ hwm&S dw,f/ csif;jynfe,f omoema&;rSL;tjzpfaygh/ tJ'DvluroG m;bJ &efukefuurÇ mat;rS myJaew,f/ NyD;rS ñTefcsKyfu rauseyfawmhum'gawGud k odef; 100 tvJ GoH k;pm; vkyfygw,fqd kNyD;awmhwk difwm/ wd kifwJ htcg or®wBuD;ud k wifjyw,f/ ol Y (OD;qef;qih f ) ud ktvJ GoH k;pm;vkyfw,f/
vmbfpm;ygw,fqdkNyD; wdkifw,f/ or®wBuD;ol Yuk dppfyg/ wk difwJ hvlud kvnf;ppfyg/ ol YrS m tjypf &S dw,fqd k&if olcHr,f/ aiGa&;aMu;a&;u olud kif wmr[kwfbl;/ 'k 0efBuD;yJ a iGud kifwmqd kwmor®wBuD;ud k ajymNyD;NyD/ 'gawGud k ppfaq;vd k Yvnf;NyD;oG m;NyD/ tckusrS tJ'Djyóemu jyefay:vmNyD;tckvd kjzpfukefwm/ b,fvd kem;vnf&rSef;awmif rodawmhbl;}} [k oluajymonf/
qvd kif;oef Ypifonf {&m0wDowif;Xme\tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD;Ed kifiHa&;? vlrIa&;qd kif&mowif;rsm;a&;om;vsuf&S donf/
" m w f y H k - p d k i f ; a Z m f ^ T h e I r r a w a d d y
wk dif wJh vl udk vnf; ppf yg/ olYrS m tjypf &Sd w,fqd k&ifolcHr,f/ aiGa&;aMu;a&;u ol ud kif wm r[k wfbl;/
'k 0efBuD;yJ aiGud kifwmqd kwmor® wBuD;udk ajymNyD;NyD . . .
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
4/29
6The Irrawaddy
Vol.1, No.26
xufEd kifaZmf
(0J rS ,m) OD ;tH h armif? OD ;qef ;qif h ES if h OD ;pd k ;0if ;/
News & Analysis
OD;qef;qihfudk zrf;½HkeJY r[moEÅdokcta&; rNyD;Transprency
7The IrrawaddyVol.1, No.26 News & Analysis
Ek difiHawmf oHCr[mem,utzG J UeJ Y yD eef q&mawmfwk d YtMum; r[moEd åokcausmif;awmf BuD; yk difqk difrI tjiif;yG m;ae&muae ZG efv 10&ufaeY oef ;acgif,HtcsdefrSm ausmif;wkdufuk d pum;ajympuf uk difxm;wJ h oHCmawG? &JawGeJ Y omoema&;0efBuD;Xme wm0ef&S dolawG ½kwfw&uf 0ifpD;cJ hNyD; 'DpD;eif;rIud k BudKwifBuHpnfvkyf aqmifcJ hwm jzpfygw,f/
oEÅ dokcausmif;awmfBuD;uk d0ifa&mufpD;eif;NyD; oHCm 5 yg;ud k vl0wfvJ zrf;qD;w&m;½k H;wif rIrS m &efukefwk dif;a'oBuD; tpk d;&tzG J UeJ Y 0efBuD;csKyf OD;jrih faqG? Ek difiHawmfoHCr[mem,utzG J U?omoema&;0efBuD;XmerS m wm0ef&S dolawG? Ek difiH awmf or®w½k H;tBuHay; OD;tH harmifwk d Y yg0ifywf oufaeNyD; ausmif;wk dufBuD;ud k 0ifa&mufrpD;eif;cif ZGefv 10 &ufaeYrS m BudKwif tpnf;ta0;w&yf jyKvkyfcJ hygw,f/ 'Dtpnf;ta0;ud k wd kif;0efBuD;csKyf OD ;jrih faqG? e,fpyfa&;&m vk HNcKHa&;&efukefwd kif; 0efBuD; Ad kvfrSL;BuD;wif0if;eJ Y q&mawmfBuD;rsm;? OD;tH harmifwk d Y wufa&mufcJ hNyD; ZGef v 11 &ufrwk difrD ausmif;awmfBuD;ud k csdwfydwf
zk d Y? trsm;jynfolod&S dEk difatmif owif;pm&Sif;vif;yG J usif;yzd k Y qk H;jzwfcsuf cscJ haMumif; aygufMum;vmcJ hwJ h tpnf;ta0;rSwfwrf;awGu azmfjycJ hygw,f/
ZGefv 10 &ufaeY oef;acgif,HrS m r[moEÅ d okcausmif;ud k &JwyfzG J U0iftiftm;awGwif;wif;usyfusyfcsvd k Y owif;axmufawG? trsm;jynfol awGuk d ausmif;wk duftem;ud k tuyfrcHbJoHCm7 yg;eJ Y ausmif;wk dufu ypönf;awGuk d um;BuD;awGeJ Y a&T Uajymif;cJ hygw,f/ aemufwaeYrS mawmhEk difiHa&;tok dif;t0k dif;? oHCmxk jynfolvlxkawGMum;rS m oEd åokcausmif;wk dufud k ntcsdef 0ifa&mufpD;eif;wmeJ Yywfoufvk d Y rausreyfoH awG? a'gooHawG awmfawmfus,fus,favmif avmifuk d ay:xGufvmygawmhw,f/
trsKd;bmom omoem apmih fa&S mufa&;twGuf rsKd;apmihfOya'awG jy|mef;r,fvd k Y acif;csufr&S d jyefvnf vTwfray;Ek difao;wmawGaMumih f r[moEÅ dokcta&; ajyvnfr,h f t&dyfta&mifawG rawG U&ao;ygbl;/
wm
jcif;jzpfaMumif; ZGefv 25 &ufaeYxkwf jrefrmyk d Ypf owif;*sme,fudk xkwfazmfajymqkdcJ hygw,f/oEd Å okcausmif;wd kufpD;eif;rI? oHCm 5 yg;ud kvl0wf vJ zrf;qD; w&m;½k H;wifrIu 2007 a&T0ga&mif awmfvSefa&;umvu &ufpufrIawGud k oHCmxkawGMum;xJrS mawmh jyefvnftrSwf&apNyD; jynfolawGMum;rS mvnf; ppftmPm&Sifpepf raysmuf uG,fao;bl;qk dwm wyfvSef Yvk dufovd k jzpfapcJ h ygw,f/
trsKd;om;0g'DwOD;taeeJ Y 2015 a&G;aumuf yG J tvGef or®wqufvkyfcsifyk H&S dwJ h or®wOD;odef;pdeftaeeJ Y vuf&S dtajctaerS m OD;qef;qih fudk zrf;qD;½k H? jzKwfcs½k HeJ Yawmh r[moEd Åokcta&;NyD;qk H;r,h ft&dyfta&mif rjrifao;ygbl;/ vwf wavmrS moEd Å okcausmif;wk duf 0ifa&mufpD;eif;rIud k tpk d;&u 0efcsawmif;yefNyD; w&m;½kH;wif ppfaq;aewJ h oHCmawmfawGuk d csufcsif;>cif;csuf r&S d trIu vGwfajrmufapzk d Y tpk d;&u vkyfaqmif ay;zk d Y vd ktyfaeygw,f/
'ghtjyif tmPm&SifqefwJ h tzG J Utpnf;awG?ausmif;wkdufpD;eif;rIrSmyg0ifwJh tmPmykdif awGuk dtajymr[kwfwJ h vufawG UuswJ h ta&;,l rIawG? EkdifiHa&;&nf&G,fcsuf&S dwJh bmoma&;?omoema&; yH hyd k;rIawGud k &yfwef Yzd k YeJ Y Ek difiHa&;eJY bmoma&;ra&maxG;apzk d Y ta&;,laqmif&Guf rSomvQif o Ed Åokcausmif;wk dufpD;eif;rIvd krsKd;rw&m;wJ h jzpfpOfrsKd;awG &yfwef YNyD; 'Drk dua&pD ta&; qufvuf c&D;qufEk difygvdrh fr,f/
xufEd kifaZmfonf{&m0wD\ tBuD;wef;owif;axmufwOD;jzpfNyD; Ed kifiHa&;? vTwfawmfa&;&m?ppfrIa&;&mrsm;ESif h e,fpyfa&;&mrsm;txl;jyKa&;om;vsuf&S donf/
tmPm&Sifp½d kuf raysmufao;ol&,fvk d Y uifyGef;wyfvmMuwJ htjyif or®w OD;odef;pdeftpkd;&uoHCmuk d zrf;qD;axmifcs? ausmif;wk dufukd ntcsdef 0ifa&mufpD;eif;cJhwJ h ppftmPm&Sif tpk d;&&,fvd k Y owfrSwfrIawGud kvnf; cHvm&ygw,f/ 2007 a&T0ga&mifawmfvSefa&;umvaoG;xGufoH,d krIawGud kvnf; oHCmeJ Y vlxkujyeftrSwf&p&m jzpfoG m;w,f/ OD;jrif haqGeJ Y OD;tH h armifwd k Y[m 2007 wkef;uvnf; oHCmawGud kES dyfuGyf&mrS m OD;aqmifcJ holawGyg/
ZGefv 19 &ufaeYrS m or®wOD;odef;pdefuomoema&;0efBuD; OD;qef;qih fud k aiGusyfodef;w&m tvG Jok H;pm;rIeJ Y trIzGih fNyD; zrf;qD;vd kufNyDqk dwJ h owif; xGufay:vmNyD; ZGefv 20 &ufaeYrS mawmh OD;qef;qih fud k wm0efu&yfpJaMumif;w&m;0if trdef YxkwfjyefcJ hygw,f/ OD;qef;qih fud kvnf;&rnf;oif;axmif yd k YcJ hwJ htjyif rdom;pkud kvnf;tus,fcsKyf xdef;odrf;cJ hygw,f/
or®wOD;odef;pdefu ol&JUusqif;oG m;wJh *kPfodu© meJ Y yk H&dyfuk d csufcsif;qk dovd k OD;qef;qih f ud k jzKwfcszrf;qD;zk d Y jyefvnf tzwfq,fzkd Y BudK;
pm;cJ hayr,h f r[moEÅ dokcta&;rS m wm0eft&S d
qk H;olu OD;qef;qih f wOD;wnf;r[kwfygbl;/r[moEÅd okcausmif;wk dufpD;eif;rIrS m 0k dif;&Hay;cJhMuwJ h &efukefwk dif;tpk d;&tzG JUeJ Y jynfxJa&;0efBuD;Xme xdyfyk dif;acgif;aqmifawGud k bmrS ta&;r,lao;ygbl;/
or®wOD;odef;pdefeJ Y OD;qef;qih fuk dyJ t"duta&;,lcJ hwJ h taMumif;t&if;uawmh or®wtrdef YremcHvk d Y qk dayr,h f tpd k;&tzG J UeJY tap;ruyfjzpfaecJ h&mu r[moEå dokcta&;rS m jzKwfxkwfcJ hzd k Y tcGif h&oG m;jcif;yg/ trsdK;om;vTwfawmf trwf OD;vSaqGu ]]'DrS mu 0g;wD;zGih fcsif&ifzGih f or®wudkawmh oGm;cHrajymeJ Y / ol(OD;qef;qih f )uawmh bmrSrpm;bJeJ Y axmfavmfuef Yvef Ywd kufvd k Y jyKwfoG m;wm/ olu tpd k;&tzG J UxJrS m pkef;jyL;wa,mufvd k jzpfae[ef wlw,f/ tck[mujyKwf vd kUrEl;&if aumufNyD; vTih fypf&rSmyJ/ or®waemufud k uwÅ Dygom;eJ Yvd kuf&rS m x,fxd k;NyD;vd kuf [efwlw,f/ tJ'gaMumih f or®wu xm;cJ hwm}}vd k Y aumufcsufcsygw,f/
trSefwu,fvnf; OD;qef;qif h[m or®wOD;odef;pdef&J U jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfawG tygt0if NrdKUe,ftqih fupNyD; txuftqih f qih f&J U tkyfcsKyfa&;? w&m;pD&ifa&; tzG JUtpnf;awG&J U rormrIawG &S daMumif;? tpd k;&wm0ef&S dol awG&JU tusihfysufjcpm;wJh udpöawGtwGuf taxmuftxm;awG&S daMumif; OD;qef;qih fuowif;rD'D,mawGuwqih f ajymqd kcJ hygw,f/
tpk d;&bufuawmh OD;qef;qih fud k ta&;,l &wmu tpk d;&jcpm;rIawG? rormrIawGuk d xkwf azmfrS m aMumufvk d Yr[kwfbJ or®w&J U trdef Yuk d remcHrI? tpkd;&ud k xdcd kufatmif vkyfvmvd k Y jzpf w,fvd k Y qk dygw,f/ or®wOD;odef;pdef&J U ajymcGih f&yk*¾Kdvf jyefMum;a&; 'k0efBuD;OD;&JxG#fu ]]OD;qef;qih fud k r[moEÅ dokcausmif;udpötwGufxd k;auR;wm r[k kwfygbl;/ OD;qef;qih fu ol&J U twÅ rmersm;twGuf omoema&;0efBuD;&J U vkyfief;wm0ef awGud k tvJ GoH k;pm; vkyfvmwJ htwGuf? oHCtzG J Utpnf;awGeJ Y tpd k;&ud kyg xdk;auR;zd k Y vkyfvmwJ h twGufta&;,l&wm jzpfygw,f/ tJ'Dvk kyfaqmif csufrsm;ud k qufrvkyfzd k U or®wBuD;u tBudrf Budrfowday;cJhNyD; jzpfygw,f/ r[moEd Å okkcjzpfpOfuawmh rjzpfrae ta&;,lzd k Yjzpfvm&wJ h aemufqH k k; jzpfpOfjzpfygw,f}} vd k Y qk dygw,f/
oEd åokcausmif;wk duf pD;eif;rIrS m jynfol awGeJ Y oHCmawG txl;pdwf0ifpm;wmu Ek difiH awmf or®w½k H;tBuHay; OD;tH harmifygyJ/ ZGefv11 &ufaeYrS m usif;yjyKvkyfcJ hwJ h owif;pm&Sif;vif;yG JrS m rD'D,mawGuk d rmrmwif;wif;eJ Y quf qHNyD;atmfaigufcJ hwJ h OD;tH harmifuowif;pm&Sif;vif;yGJrS m t"duwm0ef,l &S if;vif;cJ holvnf;jzpfw,f/ olu Ek difiHawmf or®wtBuHay;jzpf w,fvk d Y qk dcJ hNyD; ]]rw&m;bl;xif&if BudKufwJ hae&moG m;}} qk dwJ h cufxefrmausmwJ h pum;tok H;tEIef;awG ajymqk dpdefac:cJ hygw,f/ tJ'Dvk d ajymqk dcJ h
" m w f y H k - a & T t i f ; o m ; c i f a r m i f 0 i f ;
oEdÅokcausmif;wdk uf pD;eif;rI? oHCm 5 yg;ud kvl 0wf vJ zrf;qD; w&m;½k H;wifrI u 2007 a&T 0ga&mif awmf vSefa&; umvu &ufpuf rIawGud k oHCmxkawGMum;xJrS mawmh
jyefvnf trS wf&apNyD; jynfolawGMum;rS mvnf; ppftmPm&Sif pepf raysmuf uG,fao;bl;qk dwm wyfvSef Yvkd ufovd k jzpfapcJ hygw,f . . .
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
5/29
8The Irrawaddy
Vol.1, No.26 News & Analysis
tmqD,H a&TwHqdyfqk&Sif um,Avr,fat;at;pdk;ESifh awGUqH kjcif;
rD;
Women
The Irrawaddy
'gaMumif h tmqD ,Hwef ;0if jref rmh yxrqH k;umvAvr,f a&TwHqd yf qk&Sif uk d {&m0wD owif ;
Xme tBuD ;wef ; owif ;axmuf arppfyd kif utrsKd ;orD ; tm;upm;orm;rsm;&J U tcef ;u@?wef ;wl nD rQrI tcGif hta&;? um,Avr,f wa,muf&JU tawGUtBuKHudpö pwmawGeJY ywfouf NyD ;awG Uqk Har;jref ;xm;ygw,f /
{&m0wD / / rat;at;pd k ; taeeJY pif umyl Ed k if iH NUS center rS mvk yf wJ h trsKd ;orD ; um,AvNyd Kif yJ G rS m wjcm;Ek d if iH awG ud k ausmf jzwf NyD ; a&T qk&cJ h wJ h tawG UtBuKHeJ Y ywfouf NyD ;od yg&ap/at;at;pd k; / / 'DwacgufNydKifyJ Gu jynfytaeeJ Y av;BudrfajrmufyJ Gyg/ yxrqd kwJ ha&Tqkud k usr arQmfvif hrxm;bl;? NydKifbufjzpfwJ h tdrf&Sif pifumylEk difiHu r,fuvnf; t&rf;aumif;w,f/uk d,f hxufpDeD,muswJ h upm;orm;awG&Sdw,f/'DrS mavhusif hoG m;w,fqk dayr,f h usr ravhusif h
cJ hwJh tuGufrsKd;ud k pif ay:rS m jyoG m;wmawG &S dw,fqd kawmh olwd k Yud kMunf hNyD; igvnf; 'Dvd krsKd;vkyfvd kuf&ifqd kwJ h pdwfud kjyeftm;arG;NyD; pifay:
rS m vkyfjzpfcJ hwmawG&S dw,f/ uk d,f hEkdifiHtwGuf *kPfaqmifcGif h&vd k Yvnf; yDwdjzpf&w,f/ NydKif&wmu Athletic qd kawmh NydKifyJ G0ifawGu
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
6/29
11The IrrawaddyVol.1, No.2610
The IrrawaddyVol.1, No.26 News & Analysis News & Analysis
Sa Yar Htunn Linn Aung(MC-BTech)
7, 8 wef; Eng;/Math;9, 10 wef; Bio/Eco
(Repeater)
bmompHk tdrfvd kufoifonf/
qufoG ,f&ef zkef ; - 0943026829? 09-31549056
atmif&ifNidrf; tjym0w¬K a&;ovm;Society
tif; … trS mpm a&;ay;olawGuvnf;ES,fES,f&&awG r[kwfygbl;/ 'Drd kua&pDa&;?vlYtcGifhta&; eJY Ek difiHwum a&;&mawGudk bmomjyefavh&S dwh J pma&;q&m ]]rif;cuf&J}} eJ Y pma&;q&m ]]rav;}} yg/ 'D pmtkyftaMumif;bmvdkY ajymjycsifwmvJ/ pmtkyfa0zefa&;a&;rvd k Yvm;/ pmtkyf aBumfjim vkyfrvd k Yvm;/r[kwfygbl;/ pme,fZif; vGwfvyf cGif h &vmwJ h ou fwe f ; 2 E S p fwm umvtwGi f ;a&;om;azmfjyvmrIawGeJ Y ywfoufNyD; aqG;aEG;rvd k Yyg/ vGwfvyfpG m a&;om;xkwfa0cGif heJ Y vl Y tzJ G Utpnf; tquftpyftaMumif; aqG;aEG;rvd k Yyg/ tjym (tjymqefqefr[kwf ) 'grSr[kwf npfnrf;w,fvd k Y vl UtzJ G Utpnf;u owfrSwfxm;wJh ½kyfyHkawG? pmom;awGud k yH kESdyfxkwfa0cGif hjyKoif haeNyDvm; pwmawG aqG;aEG;oG m;zd k Yyg/
0w¬Kqd kawmh j'yfrJ h 0w¬Kawmh r[kwfygbl;/Zmwfaumif &S dovdk Zmwfvrf;vnf; &S dygw,f/Zmwfvrf;&J U t"du Zmwfaumifu ½d kref;abmhxf vd k Yac:wJ h vlwyd kif; pufwyd kif; vl? ol Y ywf0ef;usifuawmh ol Uud k vltjzpfyJ owfrSwfxm;wJ h oabm/ rdef;r&zl;w,f? uav;&zl;NyD; uJ GaewJ h ol? rdef;rawG wpfa,mufNyD; wpfa,mufeJ Y vd kuf vH tdyfpuf vdifqufqHaewJ hol/ tJ'DtxJrS m½dk;½d k; trsKd;orD;awG ygovd k 17 E Spft&G,f?t&G,fra&mufao;olvnf; yg? toufBuD;BuD;a,muf sm; eJ Y uav;awG &xm;wJ h tdrfaxmif onf trsKd;orD;eJ Yvnf; tdyf&J U/ tJ… t dyfwJ h tcef;? aqm&D; oluawmh vdifqufqHwJ h tcef;vd k YyJ &Sif;&Sif;ac:w,f/ tJ'Dtcef;awGud k taotcsm a&;jyxm;av&J U/ aemufNyD; umryd kif&SdwJ h rdef;reJY wdwfwqdwf vdifqufqHMuwm[m
trSm;usL;vGefwm r[kwfbl;qdkwmrsK d;vnf;taotcsm w&m;a[mxm;av&JU/ aemufqH k;ed*H k;usrSom wefzd k;ta[mif;awG tawG;tac:ta[mif;awG NydKusNyD; wefbd k;opf tawG;tjrif opfawG ajymif;vJrSKawGud k jrifawG U&r,f bmnm om&um ed*H k;csKyfxm;av&J U/
'Dae&mrSm 0w¬Kudk wefqmqifxm;wJh ½d kref;abmhxf&J U vdifqufqHyH ktaMumif; azmfjyxm;wmawGud k xkwfEkwf udk;um;&if aumif;rvm; raumif;bl;vm; pOf;pm;&ygw,f/ tapmqH k; azhbkwf pmrsufES mwifol wa,mufuawmh rsufES mzH k; ESpfckud kyJwifNyD; a0zefygw,f/ twGif;u pmom;awG azmfjy&if ol Ua0g npfnrf;rS mpd k;vd k YwJ h/ 'gayr,f h a0zefaqG;aEG;olawGuvnf;renf;ygbl;/ aqG;aEG;Muygw,f/ tar&dum;a&mufaewJ h 'g½d kufwm csKdwl;aZmf wd k Yawmif ygvd kufao;&J U/ cufwmuolwd k YawGu 'D 0w¬KxJrS m
b,fvk d a&;om;az mfjyxm;rS ef; rodMubl;/usaemfuawmh touf 50 t&G,f&S dNyD/ usaemfh wouf w&m;0if yH kES dyfazmfjywJ h pmtkyfpmwrf;awGrS m wBudrfrS rawG Ubl;wJ h ta&;tom;awG azmfjyxm;w,fqd kwm odapcsifwJ htwGuf bmyJ ajymajym erlem wcsKd U xkwfEkwfazmfjyygr,f/
]]ol UaygifESpfzufMum;xJ acgif;0ifNyD; ypönf;ud k vQmeJ Y erf;zd kY [efjyifvdkufawmh bmrSrvkyf&ao;yJ t&nfawG pd k&J Taewm awG U&w,f? ol vdifpdwf Edk;Mum;jyif;xefaewJh oabmygyJ/vQmeJ Y p erf;vd kufwJ h tcsdefrS m ol Uud k,fvH k;av;wpfcsuf wG ef UoG m;jyD; terf;cH&wJ h t&omud k cg;aumh cHpm;aeygw,f}}/
]]ol U&ifom;ESpfzufudk vuf eJ Y qkyfud kifNyD;usaemf hypönf;ud k ol Yypönf;xJ xd k;oGif;vd kufwJ h
tcsdefrS m ol YaygifwH ESpfzufum;vd k Y usaemf hvuf awGud k qkyfud kifxm;ygw,f/” (pm- 38)
]]tdyf&may:u acgif;axmifx? vufacsmif;awGeJ Y usaemf h yg;ESpfzufud k ud kifNyD; ud k,fcE¨ mud kol UqD twif;qJ G,laew,f/ usaemf h ypönf;ud kMunf hvd kufawmh ieJutaMumNydKif;NydKif;xaxmif rwfvd k Y? 'l;axmifum;xm;wJ h ol UaygifwH ESpfzuf ud k tvd kufoif h wGef;wifNyD; ol Yypönf;xJ usaemh f ypönf; xd k;oGif;zdk Y [efjyifvd kufw,f}}/ (pm- 63)
]]olu vdifrqufqHjzpfwm 4 ESpfausmf Mumjrif haevdk Y xifyg&J U/ olYypönf;u wu,f h q,fausmfouf tysdKpifvd k jyefjzpfaeNyD; usaemf h ypönf;u ol UtxJrS m jynf husyf n§yfaew,fvd k Yxifrdw,f/ oluvnf; b0rS m arhavsmhxm;&wJ h vdift&omud k tjynf ht0 cHpm;vd k Y}}/ (pm- 137)
tif; ]]awmfavmufNyDxifw,f/ pmtkyfxJrS m 'Dxuf yd krsm;ygw,f/ tr,f … tJvd k pmom;
awGud k a'gufwmcsufBuD; 0ufbfqd kufrS m azmfjyxm;wJh Zmwfvrf;awGvdk omrefum vQHumxnfhoGif;xm;wmrsKd;awmh r[kwfygbl;/ bmx&ef &yfqJvf? qDrGef'DAl;AG m;? td k½S dK;? rd kufu,fzlud k;pwJ h u rÇ mh 'dwf'dwfBuJ 'óeynm&SifawG&J Ubmomjyef pmvH k; pmyd k'fawGeJ Y wtkyfvH k; rGrf;rH cs,frIef;xm;wm jzpfygw,f/
jrefrmEkdifiH[m ppftmPm&SifawGvuf atmuf ESpfaygif; 60 eD;yg; aecJ h&ygw,f/ vGwfvyfrIrSeforQ eif;ajc cHcJ h&ygw,f/ tck tpd k;&opf oufwef; 3 ESpfwm umv twGif;rS mvnf;vl UtcGif hta&;? wk dif;&if;om; tcGif hta&; r&Mu
ao;ygbl;/ tmPmt&yf&yfud k ppfAd kvfcsKyfawGeJ YppfAd kvfcsKyfa[mif;awGu NrJNrJNrHNrH csKyfud kifxm;NrJ &Sdygao;w,f/ 'DMum;xJ NyD;cJhwJ h 2 ESpfurS pme,fZif; vGwfvyfcGif h &vmwmyg/ pme,fZif;vGwfvyfcGifh &vmwmeJYtrQ ta&;tom;aygif;pH k ay:xGufvmcJ hwmrS m tck azmfjyyg 0w¬Kuvnf; wtkyf tygt0ifyg/
aumif;ygNyD/ 'g[m tEkynmeJ Y azmfusL;wJ h 0w¬Kwpfyk'fvm;/ vdifudpöqd kwmuawmh wu,f h vl Ub0xJrS m &S daeavawmh 'gud k wenf;enf;eJ Y a&;om; azmfjyMuwmygyJ/ Ed kifiHwumrS m &S dcJ h ovd k jrefrm0w¬KawGrS mvnf; &S dcJ hwmygyJ/ pma&;q&mBuD; odef;azjrif h&J U ta&S Uu ae0ef;xGufonf h yrmvd k *E¦0ifajrmuf txifu& 0w¬KBuD;rS mvnf;ygwmygyJ/ 'gayr,f h 'Dvd k azmfjywmrsKd;awmh r[kwfygbl;/ qH k;yg;oG m;NyDjzpfwJ h pma&;q&mBuD;ewfEG,fuvnf; ]]wHcGefwd kifarmifESrrsm;}} &mZ0if 0w¬KrS mvnf; 'Dvd k Zmwf0ifcef; ygwmygyJ/'gayr,f h ]] ZD;jzLoD; qefaumxJ vS drf hovd k? vrf;Murf;Murf;rS m vSnf;pD;&ovd k}} qd kwmrsKd ;avmufyJ
a&;cJ hygw,f/ 'gawmif n pfnrf;w,f qd kNyD;tjyif;txef a0zefvd k Y q&mewfEG,f pdwfqd k;cJ hygao;w,f/ jyifopfrS mvnf; ]]av'DcsufwmvD&J Ucspfol}} rS mvnf; tJvd k tcef;rsKd; ygwmygyJ/ tJ'D twGuf umvwck ydwfyifwmawmif cH cJ h&ygw,f/ 'gayr,f h tck 0w¬KrS m a&;ovd krsKd; r[kwf ygbl;/
tJawmh 'Dpmtkyfud k b,fjcif;awmif;xJ xnf h&rS mygvJ/ tEkynmeJ Y zefwD;wJ h 0w¬Kpm&if;xJ xnf h&ifawmh wu,f h &o0wÅ Ka&;q&mawG vufcHMurS m r[kwfygbl;/ tbd"r® m pmtkyfxJ xnfh&avmufatmifvJ bmtopfrS rawG U&ygbl;/ aq;ynm pmtkyfxJvnf; xnf hvd k Y r&ygbl;/ ajym&&if Ek difiHrS m rk 'drf;rI jzpfyG m;rIEIef;jrif hwufaecsdef? tJ'DtxJurS vlrqefwJ h ouf i,f rk'drf; trIawGu &mcd kifEIef; tcsKd;tpm;trsm;BuD; yg0ifaecsdef jynfolawG ylyefaomu
a&mufaecsdef 'D0w¬Kxkwfa0vmwmyg/'Dvd k npfnrf;wmrsKd;awG azhbkwfvd k? tif
wmeuf 0ufbf qd kufvd krsKd;awGrS m vG,fvG,fulul &S mzwfEd kifwmyJ/ "mwfjym;awGvnf; atmvyHk 0,fvd k Y &Ek difwmyJ r[kwfbl;vm;/ bmrsm; xdef;csKyfcsifovJ ar;cGef;ar;Edkifygw,f/ [kwfygw,f/ npfnrf;rIawG[m ol Uae&meJ Y ol &S daeMuygw,f/ 'gayr,f h b,fwk dif;jynfrS mrS tdrfOD;cef;xm;avhr&S dygbl;/ vGwfvyfpG m a&;om;cGif h vGwf vyfpG m azmfxkwfcGif hud k vH k;0 rydwfyifvd kygbl;/vGwfvyfpGm a&;om;yg/ NyD;&if vGwfvyfpGma0zefwmud kvnf; cH,l&ygr,f/ 'Dae&mrS m vGwf vyfpG m xkwfazmfajymqk drIaMumif h trkef;w&m;awGyG m;NyD; vlrsKd;wk H; owfMu jzwfMuwJ h tjzpf rsKd;a&mufoG m;rS mrsKd;ud k a0zefwm;qD;&rS m jzpfovd k vl YtzJ G Utpnf;uowfrSwfxm;wJ h usif h0wf wefzd k; ysufpD;atmif? &mZ0wfrSK usL;vGefrSKud k tm;ay;ovd k jzpfvmrS mrsdK;awGud kawmh a0zef&ygr,f/ vd ktyf&if wm;qD;&ygr,f/
ta&;BuD;qH k; tcsufu 'DEk difiH[m t&if ppftmPm&SifawGu zsufqD;xm;cJ hvd k Y? ynma&;
[m [d k;acsmufxJtxd edrf husaewJ h Ed kifiHwEk difiH yg/ tJvd k tajctaeatmufu jynfolawGudk bmvGwfvyfrI? nmvGwfvyfrIqd kNyD; ckvd k 0w¬ Kwpftkyf xnf hay;wmuawmh roif havsmfygbl;/pmtkyfa&mif;aumif;csifvd k Y? nd §KUr*¾Zif;wkef;uvd k aiGaMu; tjrwftpGef;&csifvdkY qdk&ifawmh cifAsm;wd k Y oabmygyJ/
npfnrf;wJ h taMumif;ajymvd k Y npfnrf;wJh tjymum;wum; eJ YyJ ed*H k;csKyfygr,f/ Ek difiHjcm;tjym AD'D,d k Zwfum; wpfckyg/ Zwfvrf;tprSmvlwpfa,muf[m trsK d;orD; ESpfa,mufudk ajrwd kufxJ zrf;ac:vmygw,f/ aemuf ]] tJ'D ajrwd kufxJrS m csKyfaES mifxm;NyD; trsKd;rsKd; jyKusif h ygw,f/ wum;vH k; tJ'D tcef;ygyJ/ Zmwfvrf;NyD;cgeD;rS m &Ju ajrwk dufxJ xd k;azmuf0ifa&mufNyD;jypfrIusL;vGefolud k zrf;ygw,f/ NyD;awmh pmwef;xk d;ygw,f/ &mZ0wfab; ajy;rvGwfwJ h/ tck atmif&ifNidrf;&J U 0w¬K[mvnf; tJ'D AD'D,d k Zmwf um;vd k jzpfavrvm;yJ/ usaemf uGefqmaA;wpf
r[kwfygbl;/ 'gayr,f h tJ'D 0w¬Kud k tJvd kyJ jrif ygw,f/ a[m ]]ajym&if;qd k&if; 'Daqmif;yg;awmif npfnrf;aqmif;yg; jzpfrSef;rod jzpfoG m;avNyD vm; rajymwwfawmhygbl;/
pnfolatmifjrif h
cJ hwJ h &ufyd kif;u 0w¬Kopf wtkyfxGufNyD; qk difawGay: a&mufygw,f/ a&;olu atmif&ifNidrf;? 0w¬Kemrnfu]]½d kref;abmhxfawG&J U urÇ m}} wJ h/ pmtkyfrsufES mzH k; tay:bufrS mawmh NC 18 qd kNyD;vnf; azmfjyxm;ygw,f/ 18
ESpfatmuf rzwf& qd kwmrsdK;aygh/ 'D NC 18 qd kwJ h toH k;tEIef;av;ud kawmh 'D*spfw,f "mwfjym;pepfawG ray:cif t&if AD'D,d k acGiS m;wJ h acwfu tjym um;awG (w&m;r0if vdifqufqHrIacGawG ) ud k ac:a0:cJ hzl;ygw,f/ aemufpmvH k;wvH k;u
Not For Conservatives ygwJ h? t,ltqta[mif;orm;awGtwGuf r[kwfbl;ayghAsm/
NyD;
pnfolatmifjrif honf &efukeftajcpd kuf owif;pmq&m wOD;jzpfonf/vwfwavm Ed kifiHa&;? pD;yG m;a&;ESih f vlrIa&;tjzpftysufrsm;tay: a0zefok H;oyfcsuf aqmif;yg;rsm;ud k tywfpOfxkwf owif;*sme,frsm;wGif a&;om;vsuf&S donf/
um,Av upm;zd k Y twG uf b,f avmuf txd Bud K;pm;&vJ/
'Dtm;upm;enf;u upm;ae½k HeJ Yvnf; r&bl;? avhusif hcef;vkyfcsdefrSm ukefoG m;wJ htm;awG ud k jyefjznf hzd k Y vkyf&wmawG&S dw,f? wckrS vpf [if;vd k Yr&bl;/ tdyfcsdef xcsdefutp t&rf;uk d BudK;BudK;pm;pm; vkyf&w,f/ t"du u Diet vkyf zd k YyJ? bmrSt&omr&S dwJ h tpm;taomufawGud k Nrdefa&&Sufa&xd kifpm;ae&w,f/ Diet u t&rf;
ta&;BuD;w,f? b,favmufyJ acR;xGufatmif tm;upm;vkyfvkyf tpm;taomufrS m xdef;csKyf rI&S dzdk Yu um,Av tm;upm;enf;rS m t&rf ;ta&;BuD;w,f/
um,Avr,f qd k wm&JU tm;omcsuf u bmjzpf rvJ/
Ed kifiHwumrS mqd k&if tm;upm;vkyfxm;wJ h?BuH hcd kifwJ h rdef;rwa,muf&J Uyk HpHu yd kvSw,f? tJ'D vdkrdef;uav;awGu toufBuD;vmwJhtxd cE¨ muk d,ftvSty rysufpD;bl;/ cE¨ mud k,fay:rS mtqDr&S dawmh rdef;ri,fav; twk dif;yJjzpfaerS myg/
um,Avr,f tm;upm;enf;u 'DrSmodyfacwfrpm;ao;awmh b,favmuftxd
Bud K;pm;&rvJ/wjcm;Ek difiHawGrS mu trsKd;orD; um,Av
Page 8 - tmqD ,H a&TwHqd yfqk &Sif . . .
r,fawG NydKifaeMuwm ESpfaygif;rsm;pG m &S daeNyD/usrwd k YEk difiHrS mu 2012 ckESpfrS pNyD; ,SOfNydKifcGif h ay;wmqd kawmh wjcm;Ek difiHawGeJ Y ,S Ofvd kuf&if t&rf;aemufusaew,f/ olwd k YwawG 2 qBudK;pm;csdef usrwd k Y 5 qBudK;pm;rS&r,f/ t&ifujynfyrS m oG m;NydKifcGif h r&cJ hMuayr,f h tckaemuf yd kif;rS m upm;&if upm;ovd k oG m;NydKifcGif h&vmNyD qd kawmh Ek difiH h*kPfaqmifzd k YtcGif hta&;awG &vmygNyD/
rdom;pk&J U tm;ay;rI twk d if ;twmu b,f avmuf txd&S d vJ/
t&ifuqd k&ifawmh tm;ray;bl;? jrefrmh tjrift& a&S;vlBuD;awGqd kawmh 'Dvk dupm;enf;ud k olwd k YrBudKufMubl;? uef YuGufcJ hw,faygh/ tck aemufyd kif;rS mawmh usrtwGuf tm;ay;rIawG trsm;BuD;&S dvmNyD/
tjyif buf u a0zefoH awG ud k a&m b,f vd k Mum;ovJ/
um,Avarmif avmuuawmh tm;upm;enf;pdwf0ifpm;wJ h a,muf sm;av;awGu 'Dupm;enf;uk d em;vnfayr,f h rdef;uav; um,Avr,fqd kwmusawmh [maMumufp&mBuD;? AvBuD;eJ Y a,muf sm;BuD;vm; qd kwmrsKd;&S dw,f/ 'gaMumif hraMumufbJeJ Y tm;ay;Muygvd k Y ajymcsifw,f/
qD ;*d rf ;wkef ;uNydKif cJ h wJ h tm;upm;orm; wcsd KUu wm;jrpf aq;awGok H ;vd k Y qkwH qd yf awG jyefod rf ;cH&w,f vdk Y od&awmh upm;orm;awG wm;jrpf aq;ok H ;wm b,f vd k jrif vJ/
Ek difiHwumrS mvnf; tJ 'Dvd kok H;Muygw,f/NydKifyJ G0iftqif hrS mwif r[kwfbJ wjcm;Ek difiHawG rS m 0goemt&ok H;MuwmygyJ/ 'DwacgufqD;*drf;rS m um,Avarmif ud krif;aZmfOD;u wm;jrpfaq;rdw,fvd kYawmhMum;ygw,f/ tJ'Daq;qd kwmuvnf; umvtwk dif;twm wcktxd cE¨ muk d,frS m usefaewwfwm/ 'DaeY 'DtcsdefrS m aq;ppf&if
ray:atmifvd k Y b,fvd kvkyf&rvJqd kwJ h enf;ynmrsKd;&S dw,f/ 'DrS mvnf;vd kygw,f/ upm;orm;awG u cE¨ muk d,fxJrS m omrefa[mfrkef;yJ&S d&if wjcm;Ek difiHawGeJ Y ,SOfNydKifzd k YrvG,fbl;/ ud k,fawGEk difiHu
vnf; &S dwJ htiftm;eJ Y NydKifwmxuf wjcm;Ek difiH awGud k tEk dif&atmif ,SOfNydKifzd k Yqk d&if orm;½k d;usenf;eJ Y roG m;bJ enf;ynmawG trsm;BuD;vd kao;w,f/
jref rmtrsKd;orD ;awG rSm trsKd ;om;awGeJY wef ;wl tcG if h ta&;awG &vmNyD vd k Y jrif vm;/
rdef;uav;awG trsm;pku a,musf m;av;eJ Y ,SOfvd kuf&if pdwfaysmhMuwmawmh rsm;w,f?'gayr,f hvnf; b,fae&mud kMunh fMunh f wu,f xufjrufwJ h rdef;uav;awG jrefrmjynfrS mtrsm;
BuD;&Sdvmwm awG U&ygw,f/trsKd;orD;awGud k ae&may;vmwmawmht&if
uxuf &S dvmw,f/
AvawG tBuD;BuD;jzpfvmrvm;? rdef;rqefygawmh rvm;qkdNyD; aMumufMuw,f/ wu,fawmh tJ 'Dvd kr[kwf ygbl;/b,favmufyJ jyif;jyif;xefxef upm;ygap rdef;uav;u rdef;uav;yk HpH rsKd;yJ jzpf rSmyg . . .
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
7/29
Diplomacy
[,fvm&D uvifwefESif hcufcJaom a&G;cs,frIrsm;
13The IrrawaddyVol.1, No.2612
The IrrawaddyVol.1, No.26 News & Analysis News & Analysis
tar&duef EkdifiHjcm;a&;0efBuD;a[mif;a'gufwm [ife&Dupfqif*sm&J U pmtkyfawG avmuf Ed kifiHjcm;a&; rl0g'qk dif&m oabmw&m;awGud k zGif h[rxm;ayr,h f acwfNydKifacgif;aqmifwcsKd Uud k yH kazmfwJ h ae&mrS mawmh &oajrmufwm upfqif *sm&J U pmtkyfawGud k jyefajymif; trSwf&p&m jzpf Muw,f/ pdwfxJ&S dwJ htwk dif; yGif hyGif hvif;vif;ajymwwfwJ h ESpfvd kzG,f jyifopfor®w eDud kvwfqmud kZDtaMumif;? Oa&mywk dufBuD;ud k yck H;ay:xrf;xm;wJ h av;pm;zG,f *smref0efBuD;csKyf tef*svmrmuJvf taMumif;? ESpfaygif;rsm;pG m pdwfxJrS m&if;ES D;cJ h&wJ h jrefrmhtwk duftcH acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfeJ Y awG UqH kcef;rsKd;awG yg0if ygw,f/
txl;jcm;qH k;uawmh vuf&S d ½k &S m;or®wAvm'Drmylwif&J U Zmwfvrf;jzpfr,f xifygw,f/'kwd,urÇ mppf a&S Uwef; ppfajrjyifuae pdef YyDwmpbmh*fu tdrfqDud k cP jyefvmwJ h ylwif&J Utazu ZeD;onfaewJ h wk dufcef;tem;ta&muf rS m vrf;ab;rS m vlaotavmif;awGud k awG UcJ h&w,f/ vlaotavmif;yH kawGMum;xJrS m zdeyfw&H ud k awG Uawmh olUZeD;zdeyfvd k U rSwfrdoG m;w,f/'geJ Y tavmif;ud k apmih faewJ h tapmif hud k tusKd;
taMumif;ajymNyD; ZeD;onf tavmif;ud k wjcm;tavmif;awGxJu qGJxkwfw,f/ aemufqHk;taeeJ Y ayG Uzufvd kufawmhrS toufaiGUaiG Uusef aeao;wmud k odvk duf&w,fwJ h/ 'Dtjzpftysuf tNyD; aemufxyf &SpfESpfavmuf tMumrS m om;i,f ylwifudk arG;cJ hw,faygh/
'Db0ZmwfaMumif;udk ylwifudk,fwkdifu
[,fvm&D uvifwefud k ajymjycJ hwmyg/ [,f vm&D uvifwefu wqif hjyefazmufonfcswJ h ylwifhb0Zmwfvrf;udk zwf&wJhtcg ylwifh p½k duf? pdwfxm;ud k em;vnfzd k Y rcJ,Of;awmhygbl;/[,fvm&D ud k,fwk difuvnf; ylwifvufatmuf u ½k&S m;eJ Y qufqHa&;ud k owd&S dzd k Y &mxl;uaerxGufcifrSm or®w td kbm;rm;ud k tBuHay;cJ h w,f/ 'DaeY ,lu&def; ta&;vd krsKd;rS m vlrd kufqef wJ h ylwifeJ Y xdyfwd kufawG UEd kifwmud k [,fvm&DuBudKwifcef YrSef;Ed kifcJ hygw,f/
]]cufcJaomaeY&ufrsm;u a&S UrS m BudKESih faeonf/ armfpud kESih f qufqHa&;u yd kaumif;zk d Yxuf yd kqk d;p&m taMumif;&S donf/ ½k&S m;u tar&dum;ud k v k dtyfwmxuf usrwd kY tar&duef jynf axmifpku ½k&S m;ud k yd kNyD; vk dtyfaeonf[k ylwif
u xifrSwfrS m;aeonf}} vk d Y a&;xm;w,f/wcsKd UEk difiHwum a&;&mawGrS m [,fvm&D
[m tk dbm;rm;eJ Y wjcm; vkyfazmfud kifzufawGxuf tdrfpmaMuNyD; tuJjzwfcsufawGuvnf; yk dNyD;rSefuefwm awG U&w,f/ Oyrm tk dprmbifvm'if &S daewJ h NcH 0if;udk US Navy Seals wyfzG J UawG 0ifpD;oif hw,fvdk Y [,fvm&Du td kbm;rm;ud k
tBuHay;wJ h tcsdefrS m umuG,fa&;0efBuD; a&mbwf*dwfvd k yk*¾dKvfrsKd;u pGef Upm;vGef;w,fvd kY xifNyD; csDwH kcswH k jzpfaecJ hw,f/ tD*spf ta&;rS mtk dbm;rm;u rlbm&wfacwfud k jrefjref tqH k;owf oG m;apcsifayr,h f [,fvm&D uvifwefutpDtpOfwus tajymif;tvJudk tBuHay;cJ h w,f/ ]] tD*spfjynfol? a'owGif;ESif h usrwd k Y twGuf tvGefcufcJaom taetxm;jzpfonf}}qdkwJ htwkdif;yJ aemufydkif; tD*spfrSm BuHK&wJ h 0½kef;okef;um; tajctaeawGud k jrif&wJhtcg[,fvm&Du tD*spfEk difiH&J U tajctaerSefud kem;vnfcJ hw,fvd k Y qk d&rS myg/
qD;&D;,m; ta&;rSmvnf; u d kzDtmeefuMum;0ifaphpyfay;wJ h *sDeDAm aqG;aEG;yG J ysufoG m;wJ h tcsdef (2012 tv,f ) uwnf;u tv,f
tvwf oabmxm;&S dwJ h qD;&D;,m; twk duftcH awGudk v ufeuf axmufyHhzd kYvdkw,fqk dwmud kem;vnfcJ hw,f/ qD ;&D;,m; ta&;ud k woD ;woef Y jyóemtaeeJ Y b,fwkef;urS rwGufcJ hbl;vd k Y [,fvm&Duqk dw,f/ 'gayr,h f tckaemuf yd kif;rS m tD&wfeJ Y qD;&D;,m;Mum;u e,fpyfrsOf;ud k zsufypfNyD; tpövmr®pf Ek difiHxlaxmifvd kwJ h ISIS jyóemay:NyD; tD&wfNrdKUawGud k o drf;wJ htxd jzpfr,fvd kY rxifcJ hwmud kvnf; aemufyd kif;rS m0efcHxm;ygw,f/
2013 Ed k0ifbmrS m tD&efeJ Y EsLuvD;,m;udpö ,m,DoabmwlnDcsuf&wJ htcsdefrS m [,fvm&D uvifwef &mxl;uae tem;,loG m;NyD qk dayr,f h ol Yud k trSwfray;vd k Y r&ygbl;/ tD&efta&;eJ YywfoufvdkY [,fvm&D BudK;yrf;csufawGu[ife&D upfqif*sm&J U usdwf0k dif;awGud k jyeftrSwf & p&myg/ tD&efud k csOf;uyfzd k Y td krefu wqih f BudK;yrf;cJ h&yH kud k pmtkyfxJrS m a&;om;xm;ygw,f/2011 Zefe0g&DvrS m td kref apmfbGm;u tD&ef udpö tultnDay;Ek difygw,f? rsufES mcsif;qk dif aqG;aEG;Ed kifatmif pDpOfay;Ek difygw,fvd k Y ajym&muae pwifcJ hygw,f/ 2012 Zlvk difrS m td krefud k twGif;vl Jake Sullivan ud k vTwfNyD; tD&ef a&S Uajy;udk,fpm;vS,ftzG J U vQKd U0Suf aqG;aEG;ck dif; NyD;awmhrS tk drefud k aemufwacgufoGm;NyD; tajctaeud k penf;em? aemufqH k;rS m vufaxmufjzpf wJ h Bill Burnsud kapvTwfNyD; wu,f h tay;t,l udpö nd §EI dif;wJ h aqG;aEG;yG JpwifEk difcJ hwJ h um;vdyf aemufuG,fu oHcif;wrefcif; BudK;yrf;csufawG yg0ifygw,f/
[,fvm&DuvifwefeJ Y cG Jjcm;r&wJ h Ek difiHjcm;
nDapmvGif
vm&Duvifwef&J U aemufqH k;pmtkyf ]]cufcJaom a&G;cs,frIrsm;}} (Hard Choices) pmtkyf[m [,fvm&D uvifwef&J U 2016 or®w tdyfruftwGuf wrif&nf&G,fNyD; pepfwus jyKpkxm;wJh pmtkyfvd k Y oH k;oyfMu
w,f/ [,fvm&Duvifwefqk dwm or®wa[mif;uvifwef&J U opö m&S dNyD; oabmxm;BuD;wJ h ZeD;oufouf r[kwf?or®w td kbm;rm;&J U EkdifiHjcm;a&;0efBuD; qk dwmxuf yd kwJ h tawG UtBuHKvnf;rsm;? tajrmftjrifvnf;BuD;wJ h wk dif;jyKjynfjyKEk difiHa&;orm; (Statesmanlike) qkdwmud k pmtkyfeJ Y oufaocHxm;w,f/
[,fa&; rl0g'u tm&Sr@dKifjyKrl0g' (Pivot toAsia) jzpfygw,f/ 2009 ckESpf azazmf0g&DvrS mtm&Sud k yxrqH k; c&D ;xGufNyD; rl0g'ud k pwif taumiftxnfazmfcJ hw,f/ tcktcsdeftxd aemufyd kif;ESpfawGrS m tk dbm;rm;tpd k;&u tm;pd kuf taumiftxnfazmfcJ hwJ h rl 0g'jzpf vmw,f/ 'Day:vpDaemufcHrS m tar&duefu q,f pkESpfaygif;rsm;pG m tqufjzwfxm;wJ h jrefrmtpd k;&ud k jyefvnftodtrSwfjyKqufqHzd k Y yxrqH k; ajcOD;jyefvSnh fvmwJ h tar&duef Ek difiHjcm;a&;0efBuD;uvnf; [,fvm&D uvifwefygyJ/jrefrmjynfqkdif&m tar&duef oHtrwfBuD;udk jyefcefY? aemufawmh td kbm;rm;ud k,fwk dif jrefrmjynfuk da&mufvm? aemufxyfvnf;vmzk d Y &S daeygao;w,f/
'DtjzpftysufawG[m [,fvm&Duvifwef vufxufrS m pwifusif hoH k;wJ h rl0g'eJ Y qufpyfaeygw,f/ tJ'guawmh Smart Power yg/ Ed kifiH jcm;a&;0efBuD;tjzpf &mxl;vufcHwJhaeYrSmyJ tar&duef Ed kifiHjcm;a&;rl0g'rS m yg0gtaysmheY J Y yg0gtrmud k vdr® mpG m a&maESm usif hoHk;r,fvk d Y aMunmcJ hygw,f/ Ek difiHjcm;a&;rl0g'rS m usih f0wf (Principles) eJ Y vuf awG U0g' (Pragmatism)ud k aygif;pyf&r,fvk Y d twdtvif;yJ aMunmcJ hygw,f/ cufcJaom a&G;cs,frIrsm; pmtkyfrS mvnf;'DtaMumif;ud k tus,fw0if h a&;xm;ygw,f/
]] usrwd k Y wk dif;jynf\ ck difrmaom tiftm;ESif h &nfrSef;csufrsm;tay:,H kMunfpG mjzif h wm0ef rsm;ud k xrf;aqmif oGm;ygrnf / usrwdkY em;vnfEk difpGrf;? xdef;csKyfEk difpGrf;\ [d krSmbufrSmb,fíb,frQ &Sdaeao;oenf;[k qif jcifNyD;oumv ES drf hcsrIvnf; xm;ygonf/ tar&duef Ek difiHjcm;a&;rl0g'ud k usrtac: Smart Powerjzif h yH kazmfcJ hygonf/ 21 &mpkwGif atmifjrifrI
twGuf Ek difiHa&;rl0g'? oHcif;wrefcif;? zG H UNzKd;a&;tultnD? ppftiftm;paom orm;½dk;us enf;vrf;rsm;ud k aygif;pyf&efvd ktyfonf/ wNydKifwnf;wGif yk*¾vdu u@rS pGrf;tm;ESif h pdwful;pdwfoef;
rsm;udkvnf; aygif;pyf&ygrnf/ Ed kifiHom;rsm;ud kpGrf;&nfjr§if hwifay;jcif;? wuf
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
8/29
a'gufwm ausmfoef;xGef;
Environment
jyifOD;vGifudk 'k u©ay;vmrnfh ,luvpfawm
Special Report 15
tpd k;&ydkif ajrae&m? 0efBuD;Xmeyd kif ajrae&mESif h ,cif u odrf;qnf;xm;onf h ajrae&mrsm;wGif ,luvpf yif rsm;
vT rf;rdk;vmjcif;rS m tHhMop&mjzpfonf/ tpd k;&Xmeyd kifajrrsm;ud k w½k wf wd kYu ES pf &Snf pmcsKyfjzifh
iSm;&rf;um ,l uvpfyif rsm; pd k ufysKd;aeMujcif; jzpfaMumif; od &onf/
rMumao;cifu jyifOD;vGifawmifpcef;NrdKUod k Y vkyfief;udpöESifh a&mufoG m;cJ honf/ rEÅav;-jyifOD;vGif um;vrf;rBuD;wavQmuf vufaumif;?ausmufrD;? xH k;zd k? tkef;acsm? ausmufacsm &G mrsm;rSm a&S;uESifhrwlbJ &GmBuD;rsm; jzpfaeonf/vrf;ab;wzufwcsuf wd kufwm taqmuftOD rsm;rS mvnf; a'oaygufaps; odef;&maxmifcsDaeonf/ tkef;acsmtvGef Toll Gate wGif 'D*spf w,f rD;pdrf;u 320 usyf jyaeaomfvnf; *dwf pma&;u 350 usyf awmif;onf/
,cifu ausmufacsm tvGef rd kifwd kif 16^4 a&mufvQif obm0 avEkat;ud k ½SL½d IufcGif h &aeus jzpfaomfvnf; ,cktcg vrf;rsm;u
us,fvmNyD; ajrrIef Y? zk efrIef Yygaom ajraiG Uud k ½SL½d Iufae&onf/ 21 rd kifta&mufwGif at;jrvm&rnf htpm; awmifeH&Hab;wGif uyfaygufaeonf h csKHEG,f yifjywfrsm; rD;avmifuRrf;xm;onf h taiG Utouf jymeH Yrsm; a&m>yrf;aeonf havomvTrf;NcHKaeonf/ vrf;ab;wzufwcsufwGif obm0 opfyifwd k Ytpm; wd kufwmtdrfajcrsm;uae&m,lxm;MuNyD; tyift&dyfwd kY vH k;0r&Sd?obm0 tvSw&m;wdk Y qH k;½H I;aeonf/
tylxJrS tat;? tedrf hxJrS tjrif h jyifOD;vGifwGif tajccsaexd kifvd konf h rsufES mpdrf; {nf h onfrsm;u OD;pm;ay; a&G;cs,faeMuonf/ wcsKd Uu rEÅ av;txd rqif;awmhbJ ud k,fyd kifum;ESif h
vmvQif rEÅ av;rS wem&DcGJomom a0;aomjyifOD;vGifud k rsufpdusvmMuonf/ txl;ojzif h&moDOwk yljyif;onf h'Pfud k rcHEd kifonf h ta&S Uajrmuft&yf ,l eefa'orS *E¨ mv&mZfom;wd k Y tBudKufjzpfaeonf/
w½kwfrdwfaqGwOD;\ ajymjycsuft&olwd k YwGif aiGaMu; taxmuftul ausmaxmuf aemufcH&S dNyD; jzpfonf/ olwd k Yud k tpd k;&u &if;ES D;aiG pd kufxkwfay;NyD; tdrfeD;csif;Ed kifiHrsm;u ae&maumif;rsm; 0,f,lEd kif&ef pDpOfay;xm;onf[kqdkonf/ aiGaMu;vJvS,fEIef;t& usyfaiG 1axmifrS m olwdk YaiG 6 ,Grf 0ef;usifom&S donf/
txl;ojzif h ,leefe,fpyf xdefcsHK; (Teng
Chong) NrdKUrS rEÅ av;ESif h jyifOD;vGifwGif tajccs&ef tkyfpkvd kuf qif;vmMuonf[k od&onf/rEÅ av;wGif yk*¾vdu aq;½H kBuD;rsm;? BuH oMum;puf½H k? opfcG Jom; tacsmudkifpuf½H krsm; yd kifqd kif MuNyD; jrefrmtrnfcH,l? jrefrmtrsKd;orD;rsm;ESif hvufxyfMuonf/ oufqd kif&m a'otmPmyd kif rsm;ud k um;? ajrae&m? taqmuftOD? aiGaMu;rsm;jzif h vmbfaumif;aumif; xd k;xm;Muonf[k qd konf/
jrefrmEdkifiH vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESif h jynfol Y tiftm;0efBuD;Xmeu jynfya&muf jrefrmrsm;ud k ESpfEd kifiHom;tjzpf cH,lcGif h rjyKqdkaomfvnf;w½kwf-jrefrm rSwfyH kwif udkifxm;olrsm;ud krl ta&;,lrnf hol r&Sdyg/ jrefrmpum;a&m &Srf;pum;yg vHk;0rwwfonf h w½kwftrs Kd;orD;wOD;onf w½kwfjynf? ayguf,Sef (Bao-Sheng)a'owGif aeonf/ xdktrsKd;orD;uJ hod k Y jrefrmrSwfyH kwif ud kifxm;ol w½kwftrsKd;om;? trsKd;orD; trsm;tjym;&S donf/
jyifOD;vGif a'o0ef;usif&S d awmifqG,fawmif xGwf ½Icif;aumif;ae&mrSeforQ w½kwfwd kYu
0,f,lum NcHpnf;½d k;cwf? MuufNcHBuD;rsm; aqmuf xm;Muonf/ wcsKd Uurl ajr{u axmifcsDNyD;,luvpfyifrsm; axmifaomif;ru pd kufysKd;aeMuonf/
cs,f&D? pdefyef;jym? xif;½SL;? ,rae? uRef;ponf h ESpf&SnfyifBuD;rsm; ZD0defta>ccHcJ h&NyD; ,luvpf uJ hod k Yaom a&pkyftm;aumif;onf h tyif rsm;ud k opfaysmhzwfvkyf&ef BuD;jrefopfyiftjzpf pk dufysKd;aeMuonf/ ,if;od k Y a&pkyftm;aumif;tyifrsm;ud k pk dufysKd;jcif;jzif h obm0 a&xGufprf;acsmif;rsm;? pdrf;pd konf h ywf0ef;usifa'owd k Y cef;ajcmufapjcif;jzif h jyifOD;vGifonf h awmajymifíawmifacgif;wH k;tjzpf vsifjrefpG m ajymif;vJapEd kif onf/ ,ckyif ajcmufaoG Uaom ywf0ef;usifESif h ylaEG;rIqDod k Y ajymif;vJvsuf&S donfud k awG Ujrif&onf/
e0w? etz ppftpd k;&rsm;vufxu fu
OD;vGifonf rEÅ av;NrdKUESif h ,cifu 42 rd kif a0;cJ haomfvnf; ,aeYumvwGif 38 rd kifom a0;awmhonf/ rSwfwrf;rsm;t& ukef;abmifrif;quf yk*Hrif;vufxuf 1850 jynf hESpfwGif rif;rIxrf; OD;armifarmifa'G;u a&TBudK;owf
e,fajr tjzpf &Srf;? "Ekwd k Y aysmfpH&m þa'ood k Y tr&yl& aejynfawmfrSwqifh ta&S Upl;pl; awmifay:a'ood k Y a&mufvmcJ honf/ tdrfajc 14? 15 tdrfom &S donf/ &G muav;tm; jyifpm? ysOfyH kBuD;wd k Y enf;wl jyifOD;vGif[k ac:wGifapcJ honf/NAdwdoQ ud kvd keDacwfwGif aEG&moD tyef;ajz&m awmifay:pcef; jzpfvmNyD; tkyfcsKyfol Colonel May ud k tpG JjyKíarNrdKU[k ac:wGifcJ honf/ rlvtrnf jyifOD;vGifjzpfNyD; &wemyH ka&TNrdKUawmfxuf NrdKUoufwrf;&SnfMumcJ honf/
jyif
pdwful;,Of r[mpDrHudef;BuD;rsm;tjzpf aumfzD ESifh yd k;pm pd kufcif;BuD;rsm; jyKvkyf&ef jyifOD;vGif a'orS ajrtajrmuftjrm; odrf;,lcJ honf/ pyg;?*sHK? ajymif;zl;? vufzufpd kufcif;rsm;? arNrdKUyef;?*Er̈myef; ponf h yef;refrsKd;pH kud k pd kufysdK;a&mif;cs&yfwnfaeMuaom &Srf;? "Ek wd kif;&if;om;rsm;b0ysufcJ hMuonf/
aumfzD? yd k;pm pDrHudef;rsm;ud k tpd k;&u aiG xkwfacs;NyD; vkyfaqmifapcJ haomfvnf; rnfonf h pDrHudef;rQ ratmifjrifbJ Aef;jyaumif;½H kompd kufysKd;jycJ hMuonf/ odrf;qnf;xm;onf h usefajr{ursm;ud k aiGaMu; odef;&maxmifcsD a&mif;cscJ h Mu&m ajraps;rsm; jrif hwufonf h jyóemomawG UBuHKMu&onf/
þod k Yjzif h jyifOD;vGifwGif odrf;qnf;xm;onf h ajrae&mrsm;pGmudk tuGuf½kdufum aps;wif a&mif;csvmcJ hMuonf/ jrefrmaiGud k w½kwfaiGESif h aygaygrsm;rsm; vJvS,f0,f,laeMuolrsm;udk vnf; awGUjrif&onf/ jyifOD;vGif ajrae&m
tawmfrsm;rsm;rS m rsuf ESmpdrf;rsm; vufxJod k Ya&mufoG m;Muonf/
tpdk;&yd kif ajrae&m? 0efBuD;Xmeyd kif ajrae&mESif h ,cifu odrf;qnf;xm;onf h ajrae&mrsm;wGif ,luvpfyifrsm; vTrf;rdk;vmjcif;rSmtHh Mop&mjzpfonf/ tpdk;& Xmeydkifajrrsm;udk w½kwfwd k Yu ESpf&SnfpmcsKyfjzif h iS m;&rf;um ,luvpfyifrsm; pd kufysKd;aeMujcif; jzpfaMumif; od&onf/
jyifOD;vGifNrdKUe,f? teD;pcef;tausmf 'd k;uGifNcHteD;wGif yd k;csnfpuf½H k&S donf/ wcsdefutqd kyg yd k;csnfpuf½H k\ ab;xGufypönf; (Coco-on) xJ&S d ysLyg (Pupa) ukefMurf;rsm;rS qD&Dqif;(Serecin) y½d kwif;xkwfí qD&Drd k*sif yd k;pmtm;wd k;aq; (Seremogintonic) tjzpf *sifqif; (Gin-seng) ydk;pmtjrpf (Mulberry root)? tqd kygqD&Dqif;y½d kwif; (Serecin Protein)ESif h twltm;aq;wrsKd;ud k pma&;olud k,fwd kif xkwfvkyfay;cJ hzl;onf/ 1996 ckESpfrsm;u &efukefNrdKU NrdKUr
tm;upm;uGif;wGif ukefpnfjyyG JBuD; usif;ycJ hzl;onf/ 0gESif h yd k;csnfvkyfief;XmepkatmufrS tqd k yg qD&Drd k*sif ydk;pmtm;wd k;aq;ud k jyoa&mif;cscJ h&m *syef? ud k&D;,m;ESif h e,fomvefEd kifiHwd k Yuodrf;usHK; 0,f,loG m;onftxd emrnfBuD;cJ honf/
xd kpOfu v,f,mpd kufysKd;a&;ESif h qnfajrmif;0ef BuD;Xme 0efBuD;rS m Ad kvfcsKyfjrif hatmif jzpfonf/
,cktcg yd k;csnfpuf½H ktwGif; yd k;pmpd kufcif;rsm;ESif h ½ku©caA' uefawmfBuD; O,smOfteD;&S d yd k;csnfvkyfief; Xmepk0if; tygt0if yd k;csnfXmeajr tm;vH k; {u 360 ausmf &S dcJ h&m ae&mtm;vH k;\ av;yH k oH k;yH konf ,luvpfyifrsm; rif;rl BuD;pd k;aeaMumif; tNidrf;pm;t&m&S dBuD; wOD;u ajymMum;onf/ rsufjrif awG U&S dcsufrsm;rS m pd k;&drfylyefp&mrsm; jzpfonf/
trSefwu,fwGif a&0yfa&vQHaom ae&m?a&ab; tEÅ &m,f usa&mufEd kifonf h ae&mwd k Y wGifom ,luvpfyifrsm;ud k a&xdef;onf h oabmjzif h pd kufysKd;&ef oif havsmfonf/ awmifay: a'o?a&&Sm;yg;onf h a'owd k YwGif a&ESif h "mwfqm;wd k Y ud k tvQHy,f pkyf,lavh&S daom ,luvpfyifrsm;ud k vH k;0 (vH k;0) pd kufysKd;&ef roif havsmfay/
vGefcJ honf h tESpf 40 ausmfu rH k&GmNrdKU&S d ay 120 _ 80 &S d NcHxJwGif ,luvpfyif pd kufysKd;cJ hzl;onf/ qD;yif? oeyfcg;? py,fESif h jrwfav;
yifwd k Yvnf; &S donf/ ,luvpfyif jzpfxGef;vmavav ,luvpfyifESif h teD;qH k;jzpfaom tkef;yif?a&S mufyif? ovJyifwd k Yu ajcmufaoG Uvmavavjzpfonf/ ,luvpfyif tjrif h 10 aycef YwGifteD;&Sd a&BudKufaom tkef;yifu OD;pG myxrajcmufaoG Uum aooG m;onf/ aemuf wjcm;tyifrsm;vnf; ajcmufaoG U ysufpD;oG m;Muonf/
½ku©aA' ynmt& ,luvpfyif pd kufysKd;aom a'owd kif; a&cef;ajcmufoG m;í a&&S m;yg;jcif;rsm;? uEÅ m&qefaom ajrrsm;tjzpf ajymif;vJoG m;NyD; a*[pepf (Ecosystem) rsm; vH k;0ajymif;vJoG m;avh&S daMumif; od&S d&onf/ rH k&G mwGif pd kufysKd;zl;onf h tawG UtBuHKt& ,luvpfwyif aMumif h NcHwGif;&S d pm;yif oD;yifrsm; qH k;½H I;oG m;cJ hMuonf/ ,ck jyifOD;vGif awmifay:a'owGif ,luvpfyifrsm; trsm;tjym; pd kufysKd;aeayonf/
,luvpfyifwd k Y\ oabmobm0rS m BuD ;jref opfyiftrsKd;tpm;jzpfonf/ tyifjzpfxGef;vG,fonf/ tpm;taomuf avmbBuD;pG m pm;oH k;olESif h wlonf/ ,luvpfonf ol Y teD;wGif
&S daom a&ESif h "mwfqm;wd k Y &Ed kifrnf hae&mwd k Yud k tjrpfrsm;? jrpf̀ rT mrsm;jzif h ajrvTmatmufwGif cufjzmí tpm&S d&mwd k;oG m;onf/ tpma&pmwd k Y ud k vk,lpm;oH k;onf/ ,luvpftyifu zG H UNzdK;jrif h rm;vmaomfvnf; teD;&S d wjcm;aom tyifrsm;u a&? "mwfqm; vk,lpm;oH k;jcif;cH&í ajcmuf aoG UysufpD;oG m;avh&S donf/
,ck jyifOD;vGifa'owGif ,luvpfyifrsm;vTrf;rdk;tkyfpd k;p jyKvmonf / jyifOD;vGif t0if 'd k;uGifrS m&S donf h yd k;pmNcHxJwGif ,luvpfyifrsm;jrifae&onf/ uefawmfBuD;teD; y d k;pmNcHwGif vnf; ,luvpfyifrsm; ae&m,laeMuonf/ydk;pmyifwdk Y ysufpD;udef ;qd kuf½Hkru ,luvpf t&Gufrsm; a
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
9/29
The Irrawaddy The IrrawaddyVol.1, No.26 Vol.1, No.26Special Report Special Report16 17
BudK;wkduf #Dum tyd kif; 10
vif;oef Y
Solitary Connement
axmif wGif; wk duf yGJ rsm;eJY zdES d yfrI
vif;oef Yonf &Spfav;vH k; umvwGif AuojyefvnfzG JUpnf;a &; aumfrwD0i f jzpfcJ hNyD;jrefrmEd kifiHvH k;qd kif&mausmif;om;rsm;'Drd ku&ufwpfwyfOD; ABSDF tzG J U0ifwOD; jzpfcJ honf/&efukefNrdKUwGif zrf;qD;cH&NyD;aemuf ao'PfcsrSwfcH&NyD; tif;pdefaxmifwd k YESif h o&ufaxmif wd k YwGif 19 ESpfMum aexd kifcJ h&onf/
usaemfuawmh BudK;wk dufxJu ]]BudK;wk d}} vd k Y ac:wJ h tjcrf;bufuk d jyefyd k YcH&w,f/ tJ'Duae
aemufwaeY eHeufapmapmrS m usaemf tygt0if BudK;orm; 20 ud kacgif;pGyfpGyf? ½k dufESufNyD; ppfacG;wk duf&S d&mokd Y rdausmif;wG m;oG m;&wJ h yH kpHtwk dif;rd kif0ufavmufa0;wJ h 10 cef;wG J ppf acG;wk duf tcef;eHygwf 10 &S d&mud kta&muf oG m;ck dif;cJ hw,f/wvrf;vH k;vnf; ½d kufESufoGm;ygao;w,f/
ppfacG;wk duf wm0efus wyfMuyfBuD; uHxGef;ac: Ak dvfuHu ]]ppfacG;wk duf 0ifaMu;}} atmfvk duf w,f/ ppfacG;wk duf0ef;xJu *0Hvrf;wavQmuf 2 vufrtcsif;&S d wkwf&SnfawGeJ Yvnf; 0k dif;½d kuf vd kufMuw,f/
ppfacG;wk dufqk dwm tusOf;cef; 10 cef;&S d
wk dufjzpfNyD; nuif;ywfppfacG;rsm;uk dxdef;ausmif;oifMum;ay;wJ h ae&mjzpfw,f/ acG;oHrsm;eJ YqlnH
aeNyD; ppfacG;wk dufwGif; ½k dufESuf n§Of;yef;oHrsm;uk d axmifwGif; b,fae&murS rMum;Ed kifygbl;/
tcef;wGif; a&mufwJ htcg ppfacG;wk dufyH kpH xk difenf;ud k ½d kufESufoifay;w,f/ ppfacG;wk duf&J UyH kpHxk difenf;qkdwm wifysOfacGxd kif? Murf;jyifeJ Y rsufES meJ Y &ifbwfud k xduyfae&NyD; vufESpfzuf a&S Uud kqef Yxm;&w,f/ tJ'DtcsdefrS m 0g,mBudK;awG? opfom;wkwfawGeJ Y ½d kufMuawmhwmygyJ/
axmif0efxrf;awGu tm;&atmif usaemfud k ½d kufESufyH kpHay;NyD; jyefxGufoG m;um tcef;wHcg;ud k ydwfoG m;w,f/
2 &ufeD;yg;avmuf tqufrjywf ½k dufESuf
rIawG cPtqH k;owfoG m;csdef 'Pf&mawGaMumif h xk dif&cuf? vS J&cuf jzpfaeayr,f h trSwfrxiftcef;wGif;eH&Hay:u pmwcsKd Uud k oG m;zwfrdvd kuf w,f/ tJ'Dpmu xH k;okwfxm;wJ heH&Hay: vlaoG;eJ Ya&;xm;wJ hpmyg/
]]igwk d YawmfvSefa&; rNyD;ao;bl;}} wJh/pm&J Uatmufem;rS m a&;xk d;xm;wJ h emrnfud k
Munf hvd kufawmhrS NyD;cJ hwJ hem&Dyd kif;uyJ 'Dtcef;xJ
wifbm 25 tif;pdefaxmifwGif; zdES dyfrIBuD;rS m tpmiwfcH qEj́yol? Ek difiHa&;tusOf;om;? BudK;orm; pkpkaygif; 400 avmuf½k dufESuf
ES dyfpuf cHcJ hMu&w,f/ tJ'Daemuf wcsKd Uud k ppfacG;wk dufud kyd k Y? wcsKd Uud kwk duf0if;xJu wjcm;wk dufawGud kajymif;? wcsKd Utaqmifajymif; pojzih f vlpkcG Jyd k YaepOfrS mvnf; ½k dufNrJ½k dufvsufygyJ/
puf
uae o&ufaxmifud k ajymif;a&T Uwm cHvk duf&wJ husaemf htrIwG J ud kjrif haqGa&;oG m;wmrSef; odvd kuf &w,f/
uk djrih faqG[m 1996 ckESpf? ZGefv 18 &uf aeYu o&ufaxmifrS m axmiftmPmyd kif wcsKd U&J U ya,m*eJ Y pdwfa&m*gonf tcsKyfom;u xrf;yd k;eJ Y ½d kufvk d Y uG,fvGefoG m;cJ hygw,f/
aeYv,fpmpm;csdefavmufrS m axmif0efxrf;wcsKd U tcef;a&S Ua&mufvmNyD; wmvayg[if;&nf avmif;xnfhxm;wJh xrif;yef;uefudk tcef;oHwk dif wHcg;atmufu xk d;oGif;vmNyD; ]]pm;}} vk d Y ajymoG m;w,f/
usaemfu ]]rpm;bl;}} vd k YajymNyD; yH kpHxrif;yef;uefud k jyefxkwfay;vkdufw,f/ 'geJYwcg
tcef;xJu usaemf hud kxkwfNyD; ½d kufjyefw,f/tJ'DtcsdefrS m usaemf[m tpmrpm;&wm
3 &ufxJa&mufvmcJ hNyD/ wuk d,fvH k; 'Pf&mrsm;ESif h/ arS muftdyfvk d Yvnf; r&/ yufvuftdyfvk d Y vnf; r&/ apmif;tdyfvk d Yvnf; r&/ xk difvk d Yvnf;r&/ cE¨ mud k,fwGif;uvnf; wzspfzspf jrnfovk d pwifcHpm;ae&NyD/
'Pf&memusifrIawG? qmavmifrGwfodyfrI awGud k vH k;axG;cHpm;&if; touf&Sifcsdef w&uf csif;ausmfjzwfum aojcif;twGuf tqifoif hjzpf apzkY d 0d yóem owdy|mefw&m; BudK;pm;tm;xkwf&if; aecJ hw,f/
tcef;azmfu tpmpm;zd k Y tBudrfBudrf em;cswk dufwGef;cJ hw,f/ ppfacG;wk duf wm0efcHwyfMuyf BuD; Ad kvfuHu usaemf hud k tpmrpm;vk d Y eHeufwk dif;ppfacG;yH kpHxk difcd kif;um opfom;wkwfeJ Y ½k dufavh
&S dw,f/axmifouf&if holawGqDu wqih fMum;od
xm;wJh axmifwGif;'Pf&m aq;ukoenf;ud kowd&vd kufw,f/ cE¨ mud k,fud k qD;*efzvm;xJuqD;awG vufeJ Y,lNyD; wud k,fvH k;ud k qkyfe,fw,f/yGef;&Sxm;wJ h 'Pf&meJ Y qD;eJ YawG Uawmh tawmf pyfzsOf;zsOf;jzpfw,f/
twGif;'Pf&mawG aMuatmif? oufomatmif eHeufapmapm ud k,fpGefYxm;wJ h qD;uk d yvwfpwpftdwfeJ Y cHNyD;aomufw,f/ wu,fyJ 'Pf&mawGeJ Y emusifrIawG oufomovk d cHpm;&w,f/
tJ'Dvd keJ Y ppfacG;wk dufrS m 5 &uf ajrmufaeY eHeuftdyf&mxcsdefu pwifNyD; vef;qef;vmovk d
cHpm;vm&w,f/'gayr,f h tJ'DaeYrS myJ axmiftmPmyd kifawG
u tcef;a&S Uu a&td k;xJu a&ud k 1 a,mufpmtwGuf 1500 pDpDavmufyJ w&ufpmxm;cJ hNyD;usefwJ ha&ud k tcef;a&S UrS myJ oGefypfw,f/
tJ'Dwkef;u ppfacG;wkduf tcef;eHygwf 10rS m usaemfeJ YtwlaecJ h&wJ h tcef;azmf&J Uemrnfupdef0if;/ olu 1988 ckESpf ta&;awmfyH kumvajrmufOuúvmyNrdKUe,fu &JowfrIeJ Y ao'Pf uscHae&oljzpfw,f/
BudK;wk dufqEj́yrIrS m wufwuf
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
10/29
um;rsm;jym;vmonf ES if h trQ avmif pmqD 0,f vdk tm; yd kjrif h rm;vmonf/
Business tar&dum;rSm atmifjrif wJ h jref rm ql &S D pm-20
aZmwdu ukrÜ PDu bGJ UESif h atmif pm&if; vuf rS wfrl &if;odrf;,lrI . . . pm-22
19
jrefrmjynf avmifpmqD wifoGif;rI jrihfwufvmzavm&ef YpfwefESif h atmifvSxGef;^ Reuters
Fuel
jrefrmEd kifiHwGif a&eHcsuf puf½H ki,f 3 ck&S d onh fteuf 2 cku tjynh ft0 vnfywfEd kifjcif;r&S day/ xd k YaMumih f Ed kifiHjcm;rS wifoGif;rIud k rSDcd kae&onf/
jrefrmEd kifiHu vlrod olrod a&eHvkyfief;ukrÜPDi,frsm;rStp Tragura ESih f Vitolwd k YuJ h od k Yaom urÇ mhtqih fa&eHukrÜPDrsm;txd avmif pmqD axmufyH hrnf hol tajrmuftjrm;ud k qG J aqmifcJ honf/ TraguraESih f Vitol wd k Yonf urÇ mh xdyfwef;a&eH vk yfief;BuD;rsm;jzpfaom w½kwf Ed kifiHrS PetroChina \ ukefoG,fa&; ukrÜPD ChinaoilESih f pifumylEd kifiHrS Hin Leong ponf wd k Yud k trDvd kufaeonh f ukrÜPDrsm;jzpfonf/
puf½H krsm; wd k;yG m;vmjcif;ESih f owåKwl;azmf a&;vkyfief; zG H UNzdK;vmonh ftwGuf puf,EÅ &m;ESihf ukefwif,mOfrsm;twGuf 'DZ,fqDvk dtyfrI wd k;vmjcif;wd k Yuvnf; avmifpmqD vdktyfrIjrih fwufvm&jcif;ud k yH hydk;ay;aeonf/
odkYaomfvnf; jrefrmEd kifiHonf tajccH taqmuftOD csKdUwJhrIrSonf 0, f,lolrsm;uavmifpmqD\ta&mifud k w&m;ao owfrSwf xm;jcif;rsm;txd tqifrajyrIrsm; &ifqd kifae&ojzih f cufcJaom aps;uGufwck jzpfonf[k ukefonfrsm;u ajymMuonf/ avmifpmqDud k ykvif;ESih fxnh fNyD; vrf;ab;wGif a&mif;csMuonf/
jrih fwufvmonh f 0,fvd ktm;ud k jznh fqnf;
rmEd kifiH pD;yG m;a&;ud k wHcg;zGih fvd kuftNyD; *syefEd kifiHvkyf wywf&pfum;rsm; yd kifqd kifrIESih f0,fvd ktm; jrih frm;oG m;onfESif htwl avmifpmqDwifoGif;rIvnf; rvG JraoGjrih fwufvm\/ &v'ftaejzih f NyD;cJ honh fb@ma&;ESpftwGif;
avmif pmqDvd ktyfrI 4 yH k 1 yH krQ jrih fwufoG m;NyD; qDukefonfrsm;twGuf aps;uGufopfwck jzpfvmcJ honf/
jref
ay;Ed kif&eftwGuf od kavS mifueftopfrsm; wnf aqmuf&efESih f "mwfqDqd kifrsm;wGif &if;ES D;jr§KyfES H&ef pDpOfaeMuonf/
ppftpd k;& vufatmufwGif&S dpOfu qDjznh fEd kif&eftwGuf tpd k;&ydkif "mwfqDqd kifwGif em&DESih fcsDí apmihfqd kif;cJhMu&onf/ ,cktcsdefwGifrlum;wef;BuD;rsm;u tvGefw&m ½IyfaxG;jynh fusyf aeaom &efukefNrdKUu rnDrnm vrf;rsm;ay:wGif om wef;pDoG m;aeMu&onf/
rwfvwGifNyD;qH k;cJ honh f ,cifb@ma&;ESpf twGif; avmifpmqD0,fvd ktm;u 5 &mcd kifEIef;ausmfwd k;vmcJ hNyD; waeYvQif pnfaygif; 40700cef Ytxd&S donf[k jrefrmEd kifiH pGrf;tif0efBuD;Xme
rS xkwfjyefonh f owif;tcsuf tvufrsm;t&od&onf/ od k Yaomfvnf; pm&if;r0ifonh favmif pmqD pD;qif;rIrsm; &S daeonf[k ukefonfrsm;uajymMuonf/ txl;ojzih f tdrfeD;csif; xd kif;Ed kifiHrS avmifpmqD arS mifcd k0ifa&mufrI 20 rS 25 &mcd kif EIef;txd jrih fwufvmcJ honf[kvnf; od&onf/xd kif;Ed kifiHrS vpOf 'DZ,fqDum; 10 pD;rS 15 pD;od k Yr[kwf wefcsdef 6000 (44700 pnf ) cef Y 0if a&mufaeonf[k Reuters owif;Xmeuqd konf/
jrefrmtrsm;pku q,fpkESpfrsm;pG m tBudrf BudrfjyifqifNyD; cufcufcJcJ armif;ESifvmcJhMu&onh f um;a[mif;rsm;ud k Ed kifiHjcm;rS wifoGif;vmaom wywf&pfum;rsm;jzih f vJvS,fvd kufMuonf/trsm;pkrS m *syefEd kifiHrS ESpfEd kifiH oabmwl ukef oG,frIjzih f wifoGif;vmonh f um;rsm;jzpfonf/
tpd k;&rS xkwfjyefonh f pm&if;rsm;t& c&D;onfwifum; wifoGif;rIonf 2012-13 b@ma&;ESpftwGif; 331468 pD;txd 4 yH k 1 yH krQ ckef wufoG m;NyD; ukefwif,mOf wifoGif;rIu 10&mcd kifEIef; jrih fwufoG m;NyD; tpD;a& 74546 pD;txd &S donf[k od&onf/
jrefrmEdkifiHwGif 2008 ckESpfu em*pf qd kifuvkef;rkefwd kif;aMumih f avmifpmqD axmuf
" m w f y H k - R e u t e r s
yH ha&; tcuftcJ BuHKawG UcJ h&onh ftwGuf yk*¾vd u ukrÜPDrsm;ud k avmifpmwifoGif; cGih fjyKvd kufNyD;aemufyd kif; avmifpmqDwifoGif;rI jrih fwufvmcJ h onf/ od k Yaomfvnf; wifoGif;olrsm;bufu vd k tyfcsufrsm;ESih f tajccHtaqmuftOD qd k;&G m;rI u Chinaoil ESih f Hin Leong wd k YtwGuf wzuf wvrf;rStultnDjzpfcJ honf/ olwd k Yu aps;uGuf &S,f,m w0ufausmfud k &&S dcJ hNyD; xdyfwef;ae&mwGif cd kifcd kifrmrm xdef;xm;Ed kifcJ hMuonf/
tjcm;aom avmifpmqD a&mif;csay;onh f ukrÜPDrsm;rS m xd kif;Ed kifiHrS PTT? rav;&S m;Ed kifiHrS Petronas? ud k&D;,m;rS Daewoo International?Swiss Singapore? Tragura ESih f Vitol wdk Y jzpfMuonf/
vuf&S dtcsdefwGif avmifpmwifyd k YrI rsm;jym;vmaomfvnf; ao;i,faeqJjzpfonh f aps;uGuf wcktwGif;od k Y t avmwBuD; wifoGif;aerIud k tcsKd Uu owday;Muonf/ ]]2020-2030 txd awmifrS (jrefrm[m) tvGefao;i,fwJ haps;uGufwcktjzpfyJ &S daeOD;r,fvd k Y a,bk,stm;jzih fqd kEd kif ygw,f}} [k FGE twd kifyifcH ukrÜPDrS avhvmtuJcwfolwOD;jzpfaom Alex Yap u ta&S Uawmiftm&SwGif avmifpmqD trsm;qH k;oH k;pG Jonh f Ed kifiHjzpfaom tif'dkeD;&Sm;Ed kifiHESihf Ed Iif;,SOfíajymonf/ NyD;cJ honh fESpftwGif; tif'd keD;&S m;Ed kifiH
u waeYvQif "mwfqD 325000 pnfESih f 'DZ,f 115000 pnf wifoGif;cJ honf/
ud k,fyd kifavmifpmqDyd k Yaqmifa&; a&aMumif;vd kif;jzpfonh f Ocean Tankers vd kif;ud k yd kifqk dif xm;onh f Hin Leong onf jynfwGif; yk*¾vduavmifpmqD wifoGif;olrsm;twGuf tBuD;qH k;axmufyH holjzpfaMumif; ukefonfrsm;uajymonf/qDvufcH&ef wnfaqmufxm;onh f &efukefESih f oDv0g qdyfurf;rsm;ud k a&muf&S d&ef a&wdrfonh f &efukefjrpf0ud k jzwfoef;&efvd kNyD; avmifpmqD wefcsdef 6000rS 10000 twGif;om o,faqmif Ed kifaom a&eHwif oabF mi,frsm;om 0ifa&muf Ed kifonf/
,cktcsdeftxd jrefrmEd kifiHwGif Ed kifiHwumuJ hod k Y a&eHyd kufvdkif;jzif h avmifpmqD csufvkyf a&mif;cs wifyd k Yonf h pepfvnf; r&S dao;yg/
tajccH taqmuftOD; tcuftcJrsm;tjyif ay;yd k Ycsdef w&ufaemufusygu 'Pf½d kuf onh ftaejzih f 0,f,lolrsm;u aps;EIef; 5 &mcd kif EIef; jzwfawmufonf[kvnf; ukefonfwd kYu
ajymonf/ x d kyrmPu ukefonfrsm;bufuarQmfvih fxm;aom 1 &mcd kifEIef;rS 2 &mcd kifEIef;twGif; &&S drnh f tjrwftpGef;ud k qH k;½H I;Ed kifonf [kvnf; od&onf/
]]ukrÜPDwd kif; jrefrmEd k fifiHeJ Y tvkyfrvkyfEd kifzd k UrvG,fbl;/ tpyd kif;awmh olwd k Y jrefrmEd kifiHxJud k pdwftm;wuf
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
11/29
The IrrawaddyVol.1, No.26
tar&duefrS m atmifjrifwJh jrefrmql&SDEntrepreneurship
ql&S D vk yf ief ;jzih f atmif jrif aeonf h OD ;zd vpf armif/
Business20
{&m0wD / / tar&d uef ud k rvmcif wkef ;u jref rmEd k if iH rS m bmtvk yf vk yf ygovJ/
OD;zdvpfarmif/ / usaemfu ausmif;om;yg/ rdbawG&J U pD;yG m;a&;ud k 0d kif;ulvkyfay;&ygw,f/
ql&S D vk yf ief ;ud k b,f wkef ;u b,f ae&mrS m pNyD ;vk yf cJ h ygovJ/ uk rÜPD emrnf&J U t"d yÜ m,f ud k od yg&ap/
ajrmufum½d kvd kif;em;u csm;avmhrS m 1998ckESpf {NyDvu pwifcJ hygw,f/ ]] Hissho}} qd kwm
*syefpum; vHk;yg/ aocsmwJh atmifjrifrIvdk Y t"dyÜ m,f&ygw,f/
jref rmEd k if iH rS mwkef ;u bmawG avh vmcJ h ygovJ/
usaemf yxr aq;ausmif; wufcJ hygao;w,f/ aemufawmh taMumif;aMumif;aMumifh "mwkaA' t"duud k ajymif;vd kuf&w,f/ 'gayr,f h "mwkaA'eJ Uvnf; aemufqH k;ESpfrS m ausmif;xGufvd kuf&w,f/ usaemf hu q&m0efjzpfzd kY uHrygbl; xifw,f/ usaemfu tNrJwrf; vlawGud kulnDcsifcJ hwm/ tck usaemf vltrsm;tjym;ud k tvkyfay;NyD; ulnDEd kifaeNyD/ usaemfh&J U tv kyf orm;awGeJY vu fcG Jqd kif&Sif trsm;pku jrefrmvlrsKd;awGyg/
tck ql&S D qd k if b,f ES qd k if&S d ygNyD vJ/ tvk yf orm; b,f avmuf&S d ygovJ/
jynfe,f 34 cku ae&m 500 ausmfrS mHissho qd kifawG&S dygw,f/ usaemfwd kY ukrÜPDufranchise vkyfcGif h ay;wJ htwGuf Hissho &J UtwGuf tvkyfvkyfwJ h oltm;vH k;uawmh usaemf wd k Y 0efxrf; r[kwfygbl;/ 'gayr,f h olwd k Y rygbJ tm;vH k; 500 eD;yg; &S dygw,f/
'D vk yf ief ;rS m tcuf tcJ qH k ; tyd k if ;u bm ygvJ/ aemuf NyD ;awmh bmjzpf vd k Y ql&S D vk yf ief ; vk yf zd k Y qH k ;jzwf cJ hwmvJ/
wu,fvd k Y vH kavmufwJ h t&if;tES D; r&S dbl;qd k&if pD;yG m;a&;vkyfief;wckud k pwifwJ hae&mrS mtNrJwrf; cufcufcJcJ BudK;pm;&ygw,f/ usaemf h rS m axmufcHay;r,f holvnf; r&S d? vkyfief;rSwfwrf;vnf;r&S dawmh b Pfacs;aiG vn f;r&Edkif ygbl;/ aiG0if aiGxGuf xdef;odrf;&wmuvJ tNrJ wrf;pdefac:rI wckygyJ/ 'gayr,fh ckcs defrSm
tenf;qH k; usaemfajymEd kifwmuawmh bPfawGu usaemf h qDvmaeygNyD/ usaemf Hissho ud k zGif hvSpfcJ h&wmu pD;yG m;a&;b,fvd kvkyf&r,f qd kwm usaemfoif,lcJ hovd k usaemf'gud k yd kaumif;atmifvkyfEd kifw,fvd k Y trSefwu,f ,H kMunfcJ h vd k YygyJ/
tpyd k if ;rS m b,f avmuf&if ;ES D ;cJ h&ygovJ/Credit CardawGu acs;vd k Y&wJ h yd kufqH&,f?
usaemfpkxm;wJ h yd kufqHenf;enf;&,f? usaemf h rdom;pku acs;aiG&,fpwJ h yd kufqH enf;enf;av;eJ Y Hissho ud kpwifcJ hygw,f/ vufqkyfvufud kifbmrS r&S dbJeJ Y pwifcJ hwmyg/ 'gayr,f h 'DESpfrS m0ifaiG tar&duefa':vm oef; 60 ausmfatmif usaemfwd k Y vkyfygr,f/
tar&d uef Ed k if iH rS m ql&S D pm;wJ h tavh tx b,f vd k zG H UNzd K;vmcJ h wmygvJ/
wDxGifqef;opfrIeJ Y t&om&S dwJ h taemuf wd kif;qefwJ h zefwD;rIawGaMumif h ql&S D ,Ofaus;rI qufvuf zG H UNzdK;vmaeygw,f/ usaemfwd k Yuvnf;okawoeawG qufvkyfaeNyD;awmh pdwful;opf awG &S mazGaeygw,f/ jynfolawGeJ Yvnf; yd kNyD;xdawG UrIrsm;vmNyD;awmh i,f&G,fwJ h uav;awG u usaemfwd k Y aps;uGufypfrSwf jzpfygw,f/ olwd k Y u ta&mifawG? tqif'DZd kif;awGeJ Y usef;rma&;eJ Y nDñGwfwJ h xkwfukefawGud k oabmusMuygw,f/uav; awGu olwd k Y rdbawGud k ql&S D0,fay;zd k Y qG Jac:vm wwfMuygw,f/ olwd k Y bmomvnf;
'DtaMumif;ud k yd kodatmif avhvmMuygw,f/'gayr,f h ql&SDqdkwm ig;tpdrf;vd k Y trsm;pkuxifaeMuqJjzpfwJ htwGuf jynfolvlxkud k tod ynmay;a&;u qufvkyfae&ygw,f/
tBuD ;qH k ; azmufonf awG u b,fol awG yg vJ/
vwfwavmrS mwif wuúod kvfeJ Y aumvdyf e,fajrawGrS m qd kifawGpwifzGif hvSpfcJh ygw,f/atmifjrifrIvnf; tBuD;tus,f &&S dcJ hygw,f/xyfNyD; zGif hzd k Yvnf; tpDtpOfawG&S dygw,f/
t"d u Nyd Kif buf awG u b,fol awGygvJ/usaemfwdk YrS m Nyd KifbufawG trsm;BuD;&S dyg
w,f/ wcsKd Uu BuD ;w,f/ wcsKd Uu i,fw,f /'gayr,f h rSefuefwJ h ukefypönf;eJ U 0efaqmifrIud k ,H kMunfygw,f/ wd k;wufzd k Y tNrJwrf;tm;xkwfygw,f/ pm;oH k;olwd kif;u b0twGuf rdwfaqGjzpf w,f? usaemfwd k Y jznf;jznf;rSefrSefeJ Y qufvufzH G UNzdK;vmr,fvd kY ,H kMunfxm;ygw,f/ usaemfwdk Y t&nftaoG;udkyJ pdwf0ifpm;ygw,f/ ta&twGuf r[kwfygbl;/
ql&S D&J U t&nf taoG ;ud k b,f vd k xdef ;od rf ; ygovJ/
qufvuf&yfwnf aeEd kifzd kY tav;xm;wJ htaeeJ Y aps;uGufrS m &Ed kifwJhxJu taumif;qH k;ukefMurf; ypönf;awGud k qufvuftoH k;jyKygw,f/pm;zdkrSL;awGud kvnf; csm;avmhu ½H k;csKyfrS m avh
ausmfqkrGef̂ The Irrawaddy
0opfwckud k xlaxmif&ef &nf&G,fcsuf jzif h 1989 ckESpfwGif jrefrmEd kifiHrSxGufcG mNyD; tar&duefEd kifiHod k Y OD;zdvpfarmif
a&muf&S dvmcsdefu ol YtdwfxJrS m ydkufqH 13 a':vmomygonf/ tcktcsdefrS mawmh tar&duef plygrm;uufBuD;rsm;wGifa&mif;aom ql&S D vkyfief;wGif xdyfwef;ukrÜPDwckjzpfonf h Hissho Sushi \ trIaqmif t&m&S dcsKyf jzpfaeNyD/ql&S Dvkyfief;\ oabmw&m;tm;vH k;ud k ESpfrsm;pG mavhvmNyD;onf haemuf 1998 ckESpfwGif OD;zdvpfarmifESif h ZeD;wd k Yuolwd k Yyd kifqd kiforQ aiGaMu;tm;vH k;ud k olwd k Yrdom;pk\ xrif;pm;cef;rS pD;yG m;a&;vkyfief;wGif jr§KyfES Hvd kufMuonf/ {&m0wDt*Fvdyfyd kif;rS tBuD;wef;owif;axmuf ausmfqkrGefu OD;zdvpfarmiftm; ol\ ukrÜPDord kif;aMumif;ESif h atmifjrifatmifvkyfEd kifcJ honf h tpDtpOfrsm;taMumif; ar;jref;cJ hygonf/
b usif h oifwef;ay;ygw,f/ tqif h twef;jrif hwJ h pm;oH k;ol0ef aqmifrI? wDxGifqef;opfxm;wJh ql&S DvdyfawG? pdwful;opfawGud k xdef;odrf;xm;ygw,f/ pm;oH k;olud k tNrJwrf; yxrxm;ygw,f/
tar&d uef or®w td k bm;rm;eJ Y awG UcJ hwJ h taMumif ;av;ajymygOD ;/
or®wuawmf rpf&S Jvftd kbm;rm;u tdrfjzLawmfud k vmzd k YeJ U or®w&J U uGef*&ufvTwfawmfrS mrdef YcGef; ajymyG Jud k wufa&mufzd k Y zdwfMum;cJ hygw,f/or®w td kbm;rm;u ti,fpm; pD;yG m;a&;vkyfief;awG&J U at mifjrifrI eJ Y 2008 ckESpf pD ;yG m;a&;tusyftwnf;uae vGwfajrmufatmif tar&d uef Ed kifiHud k 'Dvd k pD;yG m;a&; vkyfief;awGu ulnD cJ hwm[m tjzpfrSefyJvd k Y ajymcJ hygw,f/
usaemf tJ'Dud ka&mufcJ hwJ h oufa&mufrIuawmh? usaemfu cef;rxJu a&S UqH k;wef; or®wuawmf&J U ab;rS mxd kif&ygw,f/ csufcsif; ouf a&mufrIuawmh usaemf hud k tar&duefu t"durD'D,mawGeJ Y tm&S rD'D,m tm;vH k;u tifwmAsL;vkyfMuawmhwmygyJ/
'Dvdk owdxm;cH&rIrsKd; t&ifu usaemf t&ifu wcgrS rBuHKzl;ygbl;/ jrefrmEd kifiHrS mqif;qif;&J&J BuD;jyif;cJhol wa,muftaeeJY waeYrS m tar&duefor®w eJ Y or®w uawmfwd k YeJ Y twl&S dzd k Y rjyifqifcJ hbl;av/
jref rmEd k if iH rS m vk yf ief ;wd k ;csJ Uzd k Y tpD tpOf&S d ygovm;/
ckcsdeftxdawmh tpDtpOfr&S dao;ygbl ;/'gayr,f h waeY rS mawmh wu,fjzpfvmr,fvd k Y arQmfvif hygw,f/
jref rmEd k if iH rS m &if ;ES D ;jr§ Kyf ESH zd k Y pd wf 0if pm;wJ h Ed k if iH jcm; pD ;yGm;a&;vk yf ief ;&S if awG twG uf &if qd k if&r,f h t"d u pdefac:rI awG u bmawG vk d Y xif ygovJ/
tajccH taqmuftODuawmh tBuD;qH k;twm; tqD;aygh/ uRrf;usif tvkyform;&S m;yg;wmuvnf; BuD;rm;wJ h pdefac:rIyg/ tajccH taqmuftODeJ Y wG JaewJh axmufyHha&;uvnf;pdefac:rI jzpfvmygvdrf hr,f/
jref rmEd k if iH u xG uf roG m;cJ h bl ;qd k&if b0 tajctaeu b,fvd k rsKd ;jzpf r,f vd k Y awG ;zl ;ygovm;/
awG;zl;wmaygh/ 'gayr,f h usaemf hrS m pGef YOD;wDxGifcsifwJh p dwfxm;&SdaewmaMumif h tajctaeqd k;rS m r[kwfbl;vdk Yxifygw,f/ usaemf tar&duefud k rvmcJ h&if bmjzpfvmr,fqd kwmud k awmh rrSef;wwfbl;/ vrf;ay:rS m? 'grS r[kwf ,kZeyvmZmrS m wckcka&mif;csifvnf; a&mif;aer,f? 'grSr[kwf zuf&Sifqd kifvnf; zGifhcsifzGif haer,fayghAsm/
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
12/29
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
13/29
24 25Photo Essay
&efukefjrpf udk jzwfoef;jcif;
jrefrmEk difiH&J U vlOD;a& txlxyfqH k; pD;yG m;a&;tcsuftcsmNrdKUjzpfwJ h &efukeftwGuf &efukefjrpf[mESpfaygif;rsm;pG muwnf;u ta&;ygcJ hw,f/ 'Djrpfudk tajcjyKNyD; &efukef&J U Ed kifiHa&;? pD;yG m;a&;wd k Y jzpfxGef;vmcJ h w,f/ 'Djrpfud k tajcjyKNyD; &efukef[m urÇ mud k vrf;yGif hcJ hw,f/ ' Djrpfud k tajcjyKNyD; &efukefeJ Y teD ;w0d kufuvlawG b0&yfwnf&Sifoef&w,f/ yx0Dt&ta&;ygNyD;ord kif;0ifwJ h &efukefjrpfxJu vIyf&S m;aewJ h yHk&dyfawGud k {&m0wD "mwfyHkowif;axmuf aomf[def;xufurSwfwrf;wifcJ hw,f/
"mwfyH k - aomf[def;xuf^The Irrawaddy
aomf[def;xufonf {&m0wDowif;Xme\"mwfyk Howif;axmufwOD;jzpfonf/
8/18/2019 The Irrawaddy Vol 1, No 26
14/29
Electricity
Interview w½k wfbuf u vk yf wmrsm;w,f ajymw,f/ rSef w,f/ olwdk YuyJ vmwmud k;/ ta&SUbuf rS m tdEd ´ ,uvnf; vmrvk yfbl;/ taemufEd kifiHuvnf; vmrvk yfbl;/ 'Dawmh a&mif;&if teD;pyfqH k; w½k wfyJ a&mif;&r,f/ 'DtwG uf w½k wfeJ Yvkyfwm rsm;w,f/
27
vQyf
vQyf ppfpGrf;tm; 0efBuD;Xme jynfaxmif pk 0efBuD; OD;cifarmif pd k; ESifh awG UqH kjcif;]]vQyf ppf ydkvQHvdkY a&mif;&wm r&Sdao;ygbl;}}The Irrawaddy
ppfrDwm oH k;pG J&mwGif 0efaqmifc jrif hrm;vmaomfvnf; vQyfppfrD;jzef YjzL;rIyd kif; tm;enf;jcif;? rD;tm; rrSefjcif;? cHEd kif0ef rrQonf htwGuf
rD;avmifuRrf;rIwd k Yud k jynfolrsm;cHpm;ae&ygw,f/ 'Dvd kjyóemawGtjyif vQyfppf 0efBuD;Xmeu pDrHudef;rsm; aqmif&Guf&mrS m yGif hvif;jrifomrI tm;enf;jcif;wd k YaMumif h pDrHudef; tusKd;tjypfrsm;ud k jynfolrsm; od&S drI enf;yg;aewmudkvnf; awG Ujrif&ygw,f/
a&tm;vQyfppf pDrHudef;rsm;ESif h ywfoufNyD;vnf; obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;rItay:
0efBuD;Xmeu aqmif&GufaerIrsm;? vQyfppf xkwf vkyfa&;yd kif;rS mvnf; jynfolbufu ueY fuGufrI rsm; jzpfay:aevsuf&Sd&mrS m 'Dvd kudpö&yfawGud k vQyfppfpGrf;tif 0efBuD;Xmeu ajz&Sif;aqmif&Guf aeyH krsm;eJ Y ywfoufNyD; {&m0wD owif;XmeutBuD;wef; owif;axmuf arcu vQyfppf pGrf;tm;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD; OD ;cif armifpd k;eJ Y awG UqH kar;jref;xm;ygw,f/
{&m0wD / / tck vuf&S d jref rmEd k if iH&J U vQyf ppf rD ;oH k ;pG J rI tajctaeeJ Y ywfouf NyD ; 0ef BuD ; taeeJ Y bmrsm;ajymcsif ygovJ/
OD;cifarmifpd k; / / 'guawmh usaemfwd k Y qDrS m vQyfppfrD;u vd ktyfaewkef;ygyJ/ vuf&S d jrefrmEdkifiHrS m vQyfppfrD; oH k;pG Jaeol yrmPuvlOD;a&&J U 30 &mcd kifEIef;yJ &S dygao;w,f/ usef 70 &mcd kifEIef;u vQyfppfrD; r&ao;ygbl;/ jynf oltwGuf vQyfppfrD;u aemufxyf vd ktyfaeOD;rSmyg/ tJ'DtwGuf usaemfwd k YtaeeJ Y b, fvdk
ajz&Sif;Ed kifrvJ qd kwmud k vkyfaqmif aeygw,f/'Djyóemu a&&SnftwGufyg pOf;pm;&ygr,f/usaemfwdk Y taeeJ Y aemufxyfESpfawGrS m vQyfppf rD; vd ktyfcsufu jrif hrm;vmOD;r,f/ tckcsdeftxd wEd kifiHvH k;ud kawmif jynf hrDatmif ray;Ed kifao;bl;vd k Y ajym&rS mqd kawmh 'Dtcsufud k usaemfwd k Yajyvnfzd k Y awmfawmfav; vkyfaqmif&rS myg/
jref rmEd k if iH rS m vuf&S d tajctaet& vQyf ppf rD ;u vd k tyf aewkef ;yJ vd k Y 0ef BuD ;wd k Y ajymcsif wm vm;/ yd k vQH vd k Y a&mif ;w,f qd k wJ h pum;awG xG uf cJ h awmh 'D tay:rS m 0ef BuD ;wd k Y b,f vd k rsm;ajymcsif ygao;vJ/
ryd kvQHygbl;/ vd kaewkef;yg/ ESpfwESpfud k 15&mcd kifEIef; vd ktyfcsuf &S daeygw,f/ xkwfvkyfrIutckcsdefxd vuf&S d oHk;pGJaerIud kawmif jynf hrD atmif rxkwfEd kifao;ygbl;/ ryd kvQHwJ htwGuf
vQyfppf"mwftm; a&mif;cs&wmr&S dygbl;/ usaemfwd k Y vk yfaqmifrIrS m tusKd ;wlvkyfief;awG vkyf
aqmifNyD; vQyfppf xkwfvkyfwmyJ & S dygw,f/vQyfppfyd kvQHvd k Y a&mif;&wm r&S dao;ygbl;/
vQyf ppf rD ; yd k vQH w,f? ryd k vQH bl ; qd k wJ h tay: rS m jynfol awG taeeJ Y vQyf ppf pG rf ;tm; 0ef BuD ; Xmetay: ,H k MunfrI tm;enf ;aewmawG &S d ae wkef ;ygyJ/ 'D tay:ud k bmrsm;ajymcsif ygao;vJ/ vQyf ppf rD ; jynf h rD atmif&zd k Y bmawG rsm; cuf cJ ae ao;w,f qd k wm od yg&ap/
vlxk vd kcsifaewJ h vQyfppfrD; usaemfwd k Y