THE DEVELOPMENT MODEL OF APPROPRIATE COMMUNITY …ethesis.kru.ac.th/files/V59_64/Payoong Baiyaem.pdf · แหล่งเรียนรู้ (D=development) ขั้นที่

การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

THE DEVELOPMENT MODEL OF APPROPRIATE COMMUNITY RESOURCES UTILIZATION FOR PRIMARY SCHOOLS

พยง ใบแยม

ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารเพอการพฒนาการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร พ.ศ. 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

(1)

การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

THE DEVELOPMENT MODEL OF APPROPRIATE COMMUNITY RESOURCES UTILIZATION FOR PRIMARY SCHOOLS

พยง ใบแยม

ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารเพอการพฒนาการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร พ.ศ. 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

(2)

หวขอดษฎนพนธ การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจย นางพยง ใบแยม ปรญญา ดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารเพอการพฒนาการศกษา อาจารยทปรกษา ดร.พนม พงษไพบลย อาจารยทปรกษารวม ผชวยศาสตราจารย ดร.กรณยพล ววรรธมงคล คณะกรรมการสอบ

….…………………………………………ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.จมพจน วนชกล)

……………………………………………. กรรมการ (ดร.พนม พงษไพบลย)

……………………………………………. กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.กรณยพล ววรรธมงคล)

……………………………………………. กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.วชร ชชาต)

……………………………………………. กรรมการผทรงคณวฒ (ดร.สงบ อนทรมณ)

คณะกรรมการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร อนมตใหดษฎนพนธฉบบน

เปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารเพอการพฒนาการศกษา

………………………………… (ดร.ณรงคเดช รตนานนทเสถยร) ประธานคณะกรรมการบณฑตศกษา วนท เดอน พ.ศ. 2558

(3)

บทคดยอ

หวขอดษฎนพนธ การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจย นางพยง ใบแยม ปรญญา ดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารเพอการพฒนาการศกษา อาจารยทปรกษา ดร.พนม พงษไพบลย อาจารยทปรกษารวม ผชวยศาสตราจารย ดร.กรณยพล ววรรธมงคล

การวจยครงนการวจยใชวธแบบผสมผสาน (mixed methods research) เชงปรมาณ (quantitative methods) และการวจยเชงคณภาพ (qualitative methods) มวตถประสงค 3 ขอ ดงน คอ เพอศกษาความเปนแหลงการเรยนร เพอพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร เพอทดสอบประสทธภาพรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา กลมเปาหมายม 4 กลมเปาหมาย ดงน คอ สถานศกษาระดบประถมศกษาทประสบความส าเรจในการใชแหลงเรยนร 5 แหง ผเชยวชาญ 7 คน ผทรงคณวฒ 20 คน และ สถานศกษาระดบประถมศกษาทประสบความส าเรจในการใชแหลงเรยนร 5 แหง เครองมอทใชในการศกษา

ไดแกแบบแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง แบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตรา

สวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ สถตทใชในการวเคราะหขอมล คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และวเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ (content analysis)

ผลการวจยพบวา 1. องคประกอบของความเปนแหลงเรยนรมความเกยวของประสานสมพนธกน จาก

การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และศกษาขอมลภาคสนาม พบวาม 6 องคประกอบ คอ AISPSS การบรหารจดการศกษาโดยใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (A=administrator) การจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนร (I=instructional) คณภาพผเรยนจากการใชแหลงเรยนร (S=student) การมสวนรวมของผปกครอง (P=parental) การนเทศการศกษาจากการใชแหลงเรยนร (S=supervisors) และการใหบรการแหลงเรยนร (S=service)

2. รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ศกษาจากการประเมนโดยผเชยวชาญ และการวพากษสนทนากลม ประกอบดวย 7 ขนตอน PAISLDA ดงน ขนท 1 การวางแผน (P=planning) ขนท 2 การวเคราะห (A=analysis) ขนท 3 การจดการเรยนร (I=instructional) ขนท 4 การใหบรการ (S=service) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (L=linked to global) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (D=development) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (A=asses and spreads) และเงอนไขส าคญ(C=conditions) ในการใชรปแบบ ประกอบดวย บคคล หนวยงาน องคกรปกครองสวนทองถน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

(4)

3. ประสทธภาพของการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ท าการประเมน 3 ขนตอน ขนตอนท 1 การออกแบบและพฒนา ประเมนโดยผเชยวชาญ มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.75, S.D.=3.65) ขนตอนท 2 โดยการสนทนากลม ประเมนโดยผทรงคณวฒมประสทธภาพทระดบมากทสด (รอยละ100) ขนตอนท 3 การทดลอง (try out) ประเมนโดยบคลากรในสถานศกษาระดบประถมศกษา มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.79, S.D.=2.94)

(5)

ABSTRACT

Dissertation Title THE DEVELOPMENT MODEL OF APPROPRIATE COMMUNITY RESOURCES UTILIZATION FOR PRIMARY SCHOOLS

Researcher Mrs. Payoong Baiyaem Degree Educational Administration for Development Program Administration Educational Development Acadimic Year 2015 Chairman Dissertation Advisor Panom Pongspaibool, D.Ed. Advisor Asst. Prof. Karunpon Wivahtamongkon, D.Ed.

The research designs in this study were mixed methods, which are quantitative methods and qualitative methods. The purposes of this research were 1) to study learning resources 2) to develop the using of the learning resources 3) to examine the effectiveness of the model using an appropriate local learning resources for education management in primary levels. There were 4 target groups altogether; 1) schools in primary levels that were selected by considering the achievement of 5 resources utilization 2) 7 specialists 3) 20 experts and 4) directors and teachers in the 5 schools in primary levels those achieved resources utilization. The tools in this study were interview and structured observation, questionaires, 5 rating scales. The statistics used to analyze the data by mean ( X ), standard deviation and qualitative data content analysis. The results of the study were as follows: 1. The elements of learning resources have significance relationship. From the study of related documents and researches and information from the filed data found that there were 6 compositions which are AISPSS; education management by using environment and natural resources (A=administrator), knowledge management by using learning resources (I=instructional), quality of students who use learning resources (S=student), cooperation of parents (P=parental), educational supervision from the use of resources (S=supervisors) and resources service (S=service). 2. The model using local learning resources, by studied from assessment which had done by specialists and critical group discussion, which were 7 steps (PAISLDA) as follows: 1. Planning, 2. Analysis, 3. Instructional, 4. Service, 5.Linked to global, 6.Development, 7. Assess and spreads, and 8. Conditions. Which being used

(6)

by personal, organization, local authorities, primary educational service area office and office of the basic education commission of Thailand. 3. The effectiveness of the uses of learning resources for education management in primary levels. There were 3 steps for examining. Step 1: Design and Development, evaluated by the experts, the results showed at the highest level ( X = 4.75, SD = 3.65). Step 2: done by a group discussion, examined by the experts, the results showed at the highest levels (100 percent). Step 3: Experimental (try out), evaluated by personnel in the primary schools, the result showed at the highest level ( X =4.79, SD = 2.94).

(7)

กตตกรรมประกาศ

ดษฎนพนธ เรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ส าเรจลลวงไดดวยความกรณาจาก ดร.พนม พงษไพบลย อาจารยทปรกษาดษฎนพนธ และผชวยศาสตราจารย ดร.กรณยพล ววรรธมงคล อาจารยทปรกษารวม รองศาสตราจารย ดร.จมพจน วนชกล ประธานกรรมการสอบ ผชวยศาสตราจารย ดร.วชร ชชาต และดร.สงบ อนทรมณ กรรมการผทรงคณวฒภายนอก ผวจยมความซาบซงและส านกในเปนพระคณอยางยง จงขอกราบขอบพระคณทงหาทานเปนอยางสงไว ณ โอกาสน

ขอขอบพระคณผเชยวชาญ ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงษ คณะบดฝายวชาการมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ศาสตราจารยกตตคณ ดร.ทรงจต พลลาภ นกวจยมหาวทยาลย ราชภฏพระนคร ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว ดร.รงรอง งามศร และดร.จรวรรณ นาคพฒน ทไดกรณาใหความรและใหค าแนะน า ไดใหความกรณาตรวจสอบเครองมอ ใหค าแนะน าในการจดท าแบบสอบถามในการวจย และไดกรณาตอบแบบสอบถามใหความคดเหนการออกแบบรปแบบการใชแหลงเรยนร ท าใหไดขอมลครบถวนในการวจยครงน

ขอขอบคณผทรงคณวฒ ผบรหารการศกษาระดบส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ผอ านวยการสถานศกษา ศกษานเทศก ครผสอน และผดแลแหลงเรยนร ทชวยเหลอในการสนทนากลมรวมวภาคยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จนดษฎนพนธส าเรจลลวงดวยด

ขอขอบคณรองศาสตราจารย ดร.จมพจน วนชกล และผชวยศาสตราจารย ดร.วชร ชชาต ทชวยตรวจความถกตองของดษฎนพนธ โดยละเอยดอยางเปนกลยาณมตร ท าใหไดขอมลอางองในการวจยอยางมคณภาพ

คณงามความดอนพงมจากดษฎนพนธฉบบน ผวจยขอมอบแด ปยา ตายาย บดา และมารดา อนเปนทเคารพยง และคณาจารยผประสทธประสาทวชาความร ตลอดจนสาม และบตรธดาทใหก าลงใจชวยเหลอ จนกระทงดษฎนพนธฉบบนส าเรจลงไดดวยด พยง ใบแยม

(8)

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย (3) บทคดยอภาษาองกฤษ (5) กตตกรรมประกาศ (6) สารบญ (7) สารบญตาราง (10) สารบญแผนภม (13) บทท 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 9 สมมตฐานการวจย 9 ขอบเขตของการวจย 9 รปแบบการวจย 9 ขอบเขตดานเนอหา 10 ประชากรและกลมตวอยาง 11 ตวแปรทศกษา 12 พนททท าการวจย 13 นยามศพทเฉพาะ 13 ประโยชนทไดรบจากการวจย 15 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 17 แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ 17 ความหมายและความส าคญของรปแบบ 17 องคประกอบของรปแบบ 18 การวเคราะหรปแบบ 19 ลกษณะของรปแบบ 20 รปแบบการใชแหลงเรยน 21 แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษา 32 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช (ฉบบท 2) 2545 33 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 35

(9)

สารบญ หนา

บทท แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) 36

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) 37 การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) 48 มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร 50 แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร 59 แนวทางตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 59 แนวทางตามโครงการปดทองหลงพระ 60 แนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน 62 ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน 62 ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน 64 ลกษณะของแหลงเรยนร 65 ประเภทของแหลงเรยนร 66 แนวด าเนนการการใชแหลงเรยนร 77 แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 83 บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน 84 บทบาทของครผสอนในการจดการศกเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 102 บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 119 บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 124 บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 132 บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน 145 ทฤษฎทเกยวของกบรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 157 งานวจยทเกยวของ 165

กรอบแนวคด 166 สรปกรอบแนวคดในการวจย 173 3 วธด าเนนการวจย 175 การวจยระยะท 1 การวจย (research: R) 175 การวจยระยะท 2 การพฒนา (Development: D) 186 สรปกรอบการด าเนนการวจย 198

(10)

สารบญ หนา

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 199 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 199 ผลการวจย 200

ผลการศกษาความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 200 ผลการศกษาความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 209 เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 223

5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ 241 สรปผลการวจย 244 อภปรายผล 247 ขอเสนอแนะ 251 เอกสารอางอง 256 ภาคผนวก 267 ภาคผนวก ก การตรวจสอบเครองมอ โดยผเชยวชาญ 5 คน 268 ภาคผนวก ข การสถานศกษาขอมลภาคสนาม ในสถานศกษา 5 แหง 277 ภาคผนวก ค การประเมนเพอหาประสทธภาพของรปแบบ โดยผเชยวชาญ 7 คน 282 ภาคผนวก ง การสนทนากลม โดยผทรงคณวฒ 20 คน 293 ภาคผนวก จ การทดลองรปแบบในสถานศกษา 5 แหง 300 ภาคผนวก ฉ คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา ในระดบประถมศกษา 310 ประวตผวจย 362

(11)

สารบญตาราง หนา

ตารางท 2.1 แสดงการวเคราะหรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 24 2.2 แสดงการน าผลการสงเคราะหรปแบบการใชแหลงเรยนร มาก าหนดขนตอนรายละเอยด เพอการศกษาวจย 28 2.3 แสดงการวเคราะหสาระส าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 45 2.4 แสดงเปาหมายยทธศาสตรและตวบงช การปฏรปการศกษาในทศวรรษ ทสอง (พ.ศ.2552-2561) 49 2.5 แสดงการวเคราะหแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา 53 2.6 แสดงการวเคราะหการจ าแนกประเภทแหลงเรยนรในทองถน 73 2.7 แสดงการวเคราะหแนวทางการด าเนนการใชแหลงเรยนรในทองถน 80 2.8 แสดงการวเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา 93 2.9 แสดงการวเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษา 96 2.10 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษา ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 108 2.11 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษา ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 112 2.12 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษา ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 114 2.13 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของนกเรยน ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 123 2.14 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของผปกครอง ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 129 2.15 แสดงการเปรยบเทยบ ทฤษฎ X และทฤษฎ Y ของ แมกเกรเกอร Mcgregor’s theory X and theory Y 139

(12)

สารบญตาราง หนา

ตารางท 2.16 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของศกษานเทศก ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 141 2.17 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของผดแลแหลงเรยนร ในการใชแหลงเรยนรในทองถน 149 3.1 แสดงก าหนดการศกษาขอมลภาคสนาม 182 3.2 สรปขนตอนการด าเนนการวจยระยะท 1 การวจย (research: R) 183 3.3 แสดงเกณฑการประเมนตามแบบสอบถาม 188 3.4 แสดงเกณฑการประเมนแบบสอบถาม 193 3.5 สรปขนตอนการวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D) 195 4.1 แสดงการสงเคราะหความเปนแหลงเรยนร 206 4.2 แสดงผลการรวบรวมขอมลสถานภาพของผเชยวชาญ 7 คน 223 4.3 แสดงผลการประเมนหาประสทธภาพการพฒนารปแบบ การใชแหลงเรยนรในทองถน 225 4.4 แสดงผลการรวบรวมขอมลสถานภาพของผทรงคณวฒ 20 คน 227 4.5 แสดงผลการทดลอง (Try out) ใชรปแบบการใชแหลงเรยนร 232 4.6 การก าหนดเวลาในการกประชมหลมยอย 233 4.7 กระบวนการน ารปแบบการใชแหลงเรยนร 234

(13)

สารบญแผนภม หนา

แผนภมท 2.1 แสดงการจ าแนกองคประกอบของรปแบบ 19 2.2 แสดงขนตอนการวเคราะหรปแบบ 20 2.3 แสดงลกษณะของรปแบบ 21 2.4 แสดงรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 27 2.5 แสดงแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนร ในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ประกอบดวย 6 ดาน 58 2.6 แสดงหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขน สความส าเรจ อยางยงยน 61 2.7 แสดงการจ าแนกประเภทแหลงเรยนรในทองถน 76 2.8 แสดงแนวการด าเนนการใชแหลงการเรยนรในทองถน 83 2.9 แสดงบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษา 102 2.10 แสดงบทบาทของครในการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการเรยนร 118 2.11 แสดงบทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการเรยนร 124 2.12 แสดงบทบาทของผปกครองในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา 132 2.13 แสดงบทบาทของบทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนร ในทองถน เพอการจดการศกษา 145 2.14 แสดงบทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนร ในทองถน เพอการจดการศกษา 153 2.15 สรปแนวคดทไดจากการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 154 2.16 สรปรปแบบแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทไดจากการสงเคราะห เอกสารและงานวจยทเกยวของ 155 2.17 แสดงกรอบนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ท าใหไดรปแบบ การใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 156 2.18 สรปกรอบแนวคดในการวจย 174

(14)

สารบญแผนภม หนา

แผนภมท 3.1 แสดงขนตอนการด าเนนการศกษาขอมลภาคสนาม 179 3.2 แสดงขนตอนการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร 194 3.3 สรปกรอบการด าเนนการวจย 198 4.1 สรปความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 209 4.2 ขนท 1 การวางแผน 213 4.3 ขนท 2 การวเคราะห 214 4.4 ขนท 3 การเรยนการสอน 215 4.5 ขนท 4 การเชอมโยง 216 4.6 ขนท 5 การใหบรการ 217 4.7 ขนท 6 การพฒนา 218 4.8 ขนท 7 การประเมนและเผยแพร 219 4.9 การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 220 4.10 สรปการสงเคราะหผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 222 4.11 แสดงการเปรยบเทยบรปแบบการใชแหลงเรยนรกอนพฒนาและหลงพฒนา 227

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา

โลกปจจบนเปนโลกแหงขอมลขาวสาร ทแพรหลายทวถงกนไดอยางรวดเรว ไรอาณาเขตขวางกน สภาพดงกลาวมสวนกระทบถงวถชวตของพลเมองไทยโดยทวไป เพราะเปนสภาพทเอออ านวยในการรบและถายโยงเอาศาสตรหรอภมปญญาตะวนตกเขามาในการพฒนาประเทศ และพฒนาผลผลต ตลอดจนการด าเนนชวต อยางไมไดมการน าภมปญญาไทยทมความเหมาะสมกบสภาพทองถนทเปนทนเดมอยแลวมาใช ท าใหชมชนชนบทประสบปญหาชมชนลมสลาย อนมผลรวมไปถงความทรดโทรมของสงแวดลอมอยางกวางขวาง การพยายามใชกลไกลทางการศกษาจากเงอนไขทเปดโอกาสใหมการพฒนาหลกสตร ตามความตองการของทองถน เปนชองทางในการประยกตภมปญญาชาวบานทมจดเดน ทสามารถพสจนตวเองในการยนหยดอยรอดได ทามกลางกระแสการลมสลายของชมชน และการทรดโทรมของสงแวดลอม มาสหลกสตรและกระบวนการเรยนรในแนวทางของการคดปฏบตจรง การประยกตปรบใชภมปญญาชาวบานหรอภมปญญาไทยกบปญญาสากล เพอใหผเรยนคนพบคณคาภมปญญาทมในทองถนทเหมาะสมกบวถชวตของชมชน และสามารถประยกตใชไดอยางไมมทสนสด น ามาซงความมดลยภาพแหงความสงบสขในชมชนและประเทศชาต ตามกระแสของโลก ทงภายในและภายนอกประเทศไทย ท าใหวถชวตของพลเมองด าเนนชวตท เปลยนแปลงไปตามกระแส อนเปนผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอพลเมอง จ าเปนอยางยงทตองปรบตว ใหทนกระแสของความเปลยนแปลงอยางเทาทนและเหมาะสม สงส าคญคอพลเมองตองเรยนรในการอยรวมกน เรยนรในการใชทรพยากรในทองถนของตนอยางชาญฉลาด และหวใจส าคญของการเปลยนแปลง คอ การเปลยนแปลงจากการเปนสงคมทางดงไปสการเปนสงคมทางราบ แมวาการเปลยนแปลง จะมเหตปจจยภายในและภายนอก ทขนลงอยางคาดการณไมได สงคมไทยจะเปนอยางไร ตองมการทบทวนและระลกรในตวตนของคนไทยอยางชดเจน โดยสรางวธการคดและการกระท า เพอชวยใหเกดการแกไขพฤตกรรมคนในชาต สงคมใหมทควรจะเปนโดยเนนหลกการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคอ มความพอประมาณ มเหตผล และมภมคมกน โดยใชความรอยางมปญญา ควบคคณธรรมประจ าตน ดวยวธการ เขาใจ เขาถงและพฒนา (ประเวศ วะส, 2554, หนา 31)

การเรมทตนเองใหด าเนนวถชวตควบค ไปกบการเปลยนแปลงสงคมยคโลกาภวตน กจะท าใหเกดความปลอดภยในสงคมยคใหมของประเทศไทย เพราะทผานมาสงคมไทยกาวสการเปลยนแปลงจากอดตมาถงปจจบนดวยหนทางทอนตรายมาก จงมความจ าเปนทพลเมองไทยตองสรางความสมครสมานสามคค ชวยพยงสงคมไทย ความเปนชาตไทยใหด ารงอย ไมท าลายรากฐานความเปนสงคมและวฒนธรรมไทยอนดงาม แมจะมการเปลยนแปลงไปอยางไร เพราะการเปลยนแปลงจะท าใหคนในสงคมลมสภาพเกา มงแตจะไปสสภาพใหมเพอสนองความตองการภายในของตนเองเทานน (เกษม วฒนชย, 2549, หนา 125-129) แนวโนมจากธรรมนยมเปนทนนยม ซงในสมยกอนชมชนมความใกลชดมความ

2

กลมเกลยวระหวางบาน วด มสยด โบสถ แตในปจจบนพบวา พลเมองละเลยและถอเอาทนนยมเปนส าคญ ท าใหความกลมเกลยวกหางหายไป แนวโนมทนนยมจะเปนสงท าลายธรรมชาต คนไทยขาดความตระหนกในความรกดน รกน า และรกปา รกภเขา รกทะเล อนเปนแหลงก าเนนของสรรพสงทมชวตทงหลาย คนในสงคมมแตตกตวงเอาผลประโยชนจากธรรมชาต จนกลายเปนผลกระทบยอนกลบมาท าลายธรรมชาต และคนในสงคม ทงสงคมเมองและสงคมชนบท ไดแก แผนดนถลม น าทวม อากาศรอนเพมขนทกป ธรรมชาตขาดความสมดล แนวโนมจากความนยมไทยเปนนยมวตถและคานยมตางประเทศ การทนตามกระแสความลมหลงแฟชน การกนอาหารเสรม จนรางกายเปนโรคสบสนสารอาหาร (nutritional daze) ท าใหเปนผลตอการพฒนาการทางรางกาย และแนวโนมสาธารณะนยมเปนปจเจกนยม คนไทยขาดจตสาธารณะมากขน มลกษณะนสยแลงน าใจมากขน ไมเหนความส าคญของสวนรวม เหนความส าคญของตนเองเปนส าคญ คนในสงคมขาดคณธรรมจรยธรรม สงคมไมปลอดภย

แนวทางทจะชวยใหเกดความปลอดภยของสงคม ทมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงทางสงคม มแนวทางส าคญคอ การจดการศกษาใหกบพลเมองไดเรยนรทองถนของตน เหนความส าคญของทรพยากรอนเปนแหลงเรยนรในทองถน.คอ การเรยนรสรรพสงทงหลายทงมวลอนเปนทรพยากรทมอยในทองถน โดยการจดการศกษาใหกบพลเมองไดใชทรพยากรในแตละทองถน เปนสอเชอมโยงความร ซงทรพยากรทงหลายทงมวลในทองถน ไดแก ธรรมชาตและสงแวดลอม โบราณสถาน โบราณวตถ ประเพณ วฒนธรรม ต านาน ประวตทองถน ความเชอ ปราชญชาวบานและภมปญญา อนเปนทนทางสงคมส าคญและทรงคณคาควรแกการศกษาเรยนร และสามารถบรณาการว ถ ช ว ตของคนในส งคมกบทรพยากรธรรมชาตไดอยางดยง การก าหนดกลไกลทางการศกษาดวยการก าหนดหลกสตรการศกษาทกระดบ ทสามารถเปดโอกาสใหมการพฒนาหลกสตรตามความตองการของทองถน โดยการประยกตใชทนทางสงคมในการด าเนนชวตอยางคมคา การจดการน าภมปญญาทเปนจดเดนของทองถนเขาสหลกสตร และกระบวนการจดการเรยนรในแนวทางการคด การปฏบตจรง และการประยกตใชภมปญญาทองถนซงเปนแหลงการเรยนรทองถนผสมผสานเขากบภมปญญาสากล เพอใหผ เรยนคนพบ คณคาภมปญญาทมในทองถนทเหมาะสมกบวถชวตของคนในชมชน สามารถประยกตใชไดอยางไมมทสนสด (นธ เอยวศรวงศ, 2546, หนา 150-152) ดงนน ในระบบการจดการศกษาของประเทศไทย จ าเปนตองมการปรบตว ใหทนกบกระแสการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรม โดยเฉพาะดานคณภาพการศกษา เพอทจะพฒนาคนไทยใหมศกยภาพเพยงพอ ตอการด ารงชวตอยางมคณภาพในสภาพสงคมทเปลยนไป ใหสามารถพฒนาและสรางสรรคสงคมของประเทศชาตใหเจรญกาวหนาไดเทาเทยมกบสงคมโลก (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2544, หนา 2-4) เปาหมายส าคญของการจดการศกษา เพอพฒนาคณภาพของบคคล องคกร และทองถนใหสามารถบรณาการวถชวตของคนในสงคม ใหตอบสนองความตองการสอดคลองกบสภาพของกลมเปาหมายทแตกตางกน การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร รวมถงการสงเสรมใหเกดภาคเครอขายทมความพรอม สามารถรวมรบผดชอบการจดกจกรรมการเรยนรตลอดชวต เพอการปรบเปลยนกระบวนทศนเชงบวกส าหรบทองถน ทน าไปสการพฒนาประเทศชาตอยางยงยน (Holden & Connelly, 2004, pp. 28-46)

ความส าเรจของการจดการศกษาทจะน าชาตไปสความยงยน คอ ผทมสวนเกยวของตองด าเนนการพฒนาอยางตอเนองตลอดชวต การจดการศกษาตองใหผเรยนเกดองคความร สามารถ

3

บรณาการวถชวตของคนในสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต สงทจะชวยเชอมโยงความรใหเกดการเรยนรไดดทสด คอ แหลงเรยนรในทองถน อนเปนสอการเรยนรใกลตวทสด เพราะการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เปนการน าไปปรบเปลยนความคดของคนในทองถน ทงในเชง โครงสราง ทางสมอง โครงสรางทางสงคมใหเกดการเรยนรของการอยรวมกนอยางมความสมดล การปรบเปลยนกระบวนทศนของชมชน จะเปนขอมลทส าคญในการคาดการณสงทจะเกดขนในอนาคต สามารถเสรมสรางกระบวนการเรยนรในสงทอยใกลตว สงผลตอการเสรมสรางศกยภาพในการพฒนาสงคมแหงการเรยนรอยางยงยน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดใหความส าคญเกยวกบการอนรกษ บ ารงรกษา ฟนฟ ปกปอง คมครอง พทกษ สงเสรม สนบสนน ชวยเหลอ การสบสาน พฒนา เผยแพร และปลกจตส านกคนไทยเพอสรางความภาคภมใจ และความมศกดศรเกยรตภมในภมปญญาทมในชาต ไวในมาตรา 66, 73, 80 , 84, 86 และมาตรา 89 เกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จงมความหมายตอบคคลและสงคม ดงนนในการจดการศกษา ผทเกยวของตองจดการศกษาใหผเรยนเกดองคความร แตสภาพปจจบนในการจดการศกษาของชาต ยงมองขามการจดการศกษาเพอพฒนาคณภาพของบคคล องคกร และทองถนใหสามารถบรณาการวถชวตของคนในสงคม ใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตได และยงพบวา การจดการศกษายงขาดแนวทาง และรปแบบการจดการศกษาของชาตทเปนเอกภาพ ขาดแนวทางในการจดกจกรรมทสงเสรมการเรยนรตลอดชวต และขาดแนวทางในการจดแหลงเรยนร ภมปญญาทองถนทมคณคาอยางเหมาะสมและถกตอง (จรชฌา วเชยรปญญา, 2548, หนา 32-37)

การจดการศกษาเปนการสรางสงคม ใหเปนสงคมแหงการเรยนร คอ การเรยนรของผเรยน รจกการศกษาคนควาหาความรไดดวยตนเอง โดยศกษาจากแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมกบความตองการ ความสนใจ และความตระหนกรกทองถน มใจทจะอนรกษ บ ารงรกษา ฟนฟ ปกปอง คมครอง พทกษ สงเสรม สนบสนน ชวยเหลอ สบสาน พฒนา เผยแพรและปลกจตส านกเรยนรดวยวธการผานผร สอ เทคโนโลย สารสนเทศ แหลงการเรยนร ภมปญญาทองถน และจากองคความรตาง ๆ ซงท าใหสามารถสรางความร สรางทกษะและมระบบการจดการความร สามารถถายทอดความรและแลกเปลยนเรยนรรวมกน ทงภายใน และภายนอกของกลมสมาชก ตลอดจนสามารถใชความรเปนเครองมอในการเลอกและตดสนใจแกปญหา เพอพฒนาการด าเนนชวตใหมความเหมาะสมกบบคคล

จากประเดนทกลาวมาขางตน จงเกดมตส าคญของการจดการศกษา โดยสงเสรมการใชทรพยากรในทองถนเปนแหลงเรยนร ทส าคญอยางยงตอการจดการเรยนร และสามารถพฒนาคณภาพผเรยนไดอยางดยง โดยการระดมทรพยากร วทยากรภายนอก ภมปญญาทองถน ตลอดจนใชแหลงเรยนรในชมชนทมอยแลวในทองถนมาใชใหเกดประโยชนตอการจดการศกษา และเหนวาทองถนมความส าคญ (Baker 1994, pp. 58-62). (Gardella, 1995, pp. 3362A–3363A). (Kenworthy, 1992, p. 167) เพราะวาทองถนเปนฐานชวต ถามการพฒนาอยางบรณาการทงเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สขภาพกายและใจสมบรณ มความเปนประชาธปไตย และการศกษาในชมชนด ทองถนกจะเขมแขง มศานตสข เปนฐานใหประเทศมความมนคง ซงในระบบการศกษาตามกฎหมาย มงใหเดกไดเรยนระดบประถมประถม ตอระดบมธยม และระดบอดมศกษา (ประเวศ วะส, 2552, หนา 18) สงคมจะมองวา ครเปนปจจยส าคญของการจดการศกษาเพราะครเปนผใชหลกสตร จากการใชหลกสตร

4

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทผานมา สรปไดวา จ านวนการใชแหลงเรยนรและภมปญญาในทองถนยงมนอย ตองปรบปรงและพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบสงคม และการใชหลกสตรตองมการรวมมอระหวางผปกครอง ชมชน และสถานศกษามสวนรวมในการจดการศกษาอยางจรงจงและตอเนอง (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2549, หนา 37)

การจดการศกษา โดยการสงเสรมการใชแหลงเรยนรในทองถนทมมากมายและหลากหลาย ใกลตวผเรยนตามล าดบ คอ พอ แม ป ยา ตา ยาย ลง ปา นา อา คร พระ และปราชญชาวบานทประกอบสมมาอาชพ ด าเนนชวตอยนนลวนเปนภมปญญาทองถนททรงคณคา สมควรสบทอดวชาความรไวทงสน นอกจากดงทกลาวมาแลว บาน วด โบสถ วหาร พระพทธรป และเครองมอตาง ๆ กลวนประกอบดวยศลปะ ภมร และเปนแหลงเรยนร เปนสงทจะน าทางไปสการสบคนความเปนมาของประเพณ วฒนธรรมอนเปนมรดกของชาตทงสน ดงนนการผนวกแหลงเรยนรในทองถนกบระบบการศกษา โดยก าหนดใหมสาระทองถนบรณาการในการจดการเรยนการสอน และจดท าหลกสตรทองถนน าไปปฏบตใหสอดคลองกบบรบทของทองถน ปรบแผนการจดการเรยนรใหเหมาะสมเปนปจจบนอยเสมอ น าสาระทองถนไปจดประสบการณการเรยนรใหกบผเรยน ไดเรยนรเรองราวความเปนมาของทองถน อนเปนการเรยนรตวตนของตนเอง ใหมการประเมนผเรยนตามมาตรฐานคณภาพการศกษาไดตามสภาพจรง และสงเสรมแหลงเรยนร ใหเปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษ ซงเปนการสงเสรมดานการศกษา ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและวฒนธรรม ดวยวธการ เขาถงการบรการทางการศกษาขนพนฐาน การแกปญหาความยากจน การแกปญหาความลาหลง การสรางเจตคต ทเกดจากการอคตกบคนทอยบนพนฐานของการแขงขนทางฐานะ ชนชน เพศ วฒนธรรม ศาสนา และในจดการการศกษา ควรมการยดหยนหลกสตรสถานศกษา ใหผเรยนสามารถเขาถงหลกสตร อ านวยความสะดวกทมประสทธภาพการเรยนการสอนใหผเรยนเกดความคดรวบยอด ตอบสนองความตองการของผเรยน จะเตรยมผเรยนส าหรบการท างาน (ทกษะวชาชพ) (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2551, หนา 25-27)

การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร เปนกระบวนการบรหารการจดการศกษา เพอรองรบนโยบายดานการจดการศกษาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พทธศกราช 2545 ในดานการใชแหลงเรยนร มาตรา 25 วา “รฐตองสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบใหพอเพยงและมประสทธภาพ” มาตรา 24 และมาตรา 25 ทก าหนดไวนน สถานศกษาจ าเปนตองมการจดแหลงเรยนรส าหรบผ เรยน ใหเรยนไดเตมศกยภาพ และมประสทธภาพ โดยค านงถงความสอดคลอง และความเหมาะสมกบทองถน ดงทกระทรวงศกษาธการไดก าหนดใหสถานศกษาทเปนนตบคคล ไดก าหนดแนวทางการปฏบตเกยวกบการพฒนาแหลงเรยนรเพอการจดการศกษาในสถานศกษาไว (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2549, หนา 23)

การจดการศกษา เปนกระบวนการจดการเรยนร เนนการใชแหลงเรยนรในทองถนเปนฐานการพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบบรบทของทองถน อยางมระบบแบบแผนและบรณาการใหเกดสงคมแหงการเรยนร การจดกจกรรมทสงเสรมการใชแหลงเรยนรในทองถนใหสอดคลองกบสาระการเรยนร สรางความตระหนกในคณคาของการเรยนรควรเรมทความเปนตวตนของตนเอง น าไปสการเรยนรตลอดชวต และจดการศกษาทยดทองถนเปนฐานแบบมสวนรวม เพราะวาการเรยนรเปนยทธศาสตรส าคญ ส าหรบบคคลและความเจรญกาวหนาของชาต เปนแนวทางในการพฒนาคณภาพของ

5

คน ชวยสรางคน สรางอาชพ และสรางงาน ซงสมรรถนะดานการเรยนรของคนในชาต จะกอใหเกดทนทางปญญา ทเปนตวก าหนดวถทางในการพฒนาประเทศชาต เพอการแขงขนในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2553 หนา 1)

การจดการศกษาในระดบประถมศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษา พทธศกราช 2551 จดท าขนเพอใหส านกงานเขตพนทการศกษา หนวยงานระดบทองถน และสถานศกษาทกสงกดจดการศกษาขนพนฐาน จดการเรยนการสอนเพอพฒนาเดกและเยาวชนคนไทย ใหมคณภาพดานความร และทกษะทจ าเปนส าหรบใชเปนเครองมอในการด ารงชวต ในสงคมทมการเปลยนแปลงและแสวงหาความรเพอพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวต และการมสวนรวมของทกฝายทเกยวของตงแตระดบชาต ทองถน ครอบครว และบคคลทวไป รวมท างานอยางเปนระบบ วางแผนด าเนนการ สงเสรมสนบสนน และตรวจสอบ เพอการปรบปรงแกไขและพฒนาอยางตอเนองไปสคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรทก าหนดไว (กระทรวงศกษาธการ , 2551, หนา 3) ซงการจดการศกษาในระดบประถมศกษานเปนการจดการศกษาระดบแรกของการศกษาภาคบงคบ มงเนนทกษะพนฐานดานการอาน การเขยน การคดค านวณ ทกษะการคดพนฐาน การตดตอสอสาร กระบวนการเรยนรทางส งคม และพนฐานความเปนมนษย การพฒนาคณภาพชวตอยางสมบรณ และสมดลทงในดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม และวฒนธรรม เนนการจดการเรยนรแบบบรณาการ (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 21) จดหมายของหลกสตร เนนมจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนาสงแวดลอม มจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคม และอยรวมกนในสงคมอยางมความสข บทบาทของครผสอนดานการใชสอในการจดการเรยนรคอ การจดเตรยมและเลอกใชสอใหเหมาะสมกบกจกรรม น าภมปญญาทองถน ใชเทคโนโลยอยางเหมาะสมและสามารถน ามาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน ผเรยนใหเกดคณลกษณะอนพงประสงค เปนผทใฝเรยนร คอ เสาะแสวงหาความร เขาถงแหลงการเรยนร วเคราะห สงเคราะหขอความร ตงค าถาม คดหาค าตอบหรอหาแนวทางแกปญหาดวยวธการตาง ๆ และการเลอกใชสอทส าคญคอ จดใหมแหลงการเรยนร ศนยสอการเรยนร ระบบสารสนเทศการเรยนร และเครอขายการเรยนรทมประสทธภาพทงในสถานศกษาและทองถน เพอการศกษาคนควาและการแลกเปลยนประสบการณการเรยนร ระหวางสถานศกษา ทองถน ชมชนและสงคมโลก (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 4-27)

การจดการศกษาเปนการพฒนาผเรยนใหเปนคนเกง คนด และมความสข และพฒนาความร ความสามารถ เปนผมสตปญญา แตปญหากยงขาดการใหความส าคญ และเหนคณคาของการเรยนรเรมทความเปนตวตนของตนเอง ดวยโลกยคใหมการเรยนรเกดไดตลอดเวลา ทกสถานท จะเกดขนไดกบทกคน ทกคนเรยนรไดไมใชจากคร แตเรยนรจากการสมผสกบแหลงขอมลและขาวสาร จากสอตาง ๆ การศกษาเปนเรองส าคญในชวตของพลเมอง การเรยนรเกดจากสงรอบตวอยเสมอ และสามารถไดเรยนรตลอดชวต เปนการพฒนาตนเองแบบยงยน คอ การพฒนาการงานอาชพ และการพฒนาชวตความเปนอยใหดขนอยางถาวร โดยการแสวงหาความร ศกษาคนควาจากแหลงความร สามารถเรยนรไดดวยตนเอง สงคมกจะเกดความกาวหนาทางความคด ทกฝายมสวนรวม สามารถเปนไดทงผใหและผรบความร สงคมกจะเปน “สงคมแหงการเรยนร” (learning society) (พนม พงษไพบลย, 2548, หนา 84-85)

6

จะเหนไดวาการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน กอใหเกดสงคมแหงการเรยนรและการเรยนรตลอดชวต ตามแนวคดของ ศรกาญจน โกสมภ และดารณ ค าวจนง (2545, หนา 270), กงแกว อารรกษ (2548, หนา 118) และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 1) ไดนยามความส าคญของแหลงเรยนรทมตอผเรยนและการจดการเรยนรไววา แหลงเรยนรมความส าคญตอผเรยน คอ ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรง สามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได ชวยใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของตน ครอบครว และชมชน ตามระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคม เรยนในสงทมคณคา มความหมายตอชวต ท าใหเหนคณคา มองเหนความส าคญของสงทเรยน สามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากล สงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม เหนความส าคญของการอนรกษ และพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากร และสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง ไดมสวนรวมในองคกรทองถน บคคล และครอบครวในการพฒนาทองถน และไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลาย ไดลงมอปฏบตจรง สงผลให เกดการแสวงหาความร เปนบคคลแหงการเรยนร เหนความส าคญของแหลงเรยนรทมตอการจดการเรยนร คอ ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรไดดวยตนเอง การท างานเปนกลมรวมคดรวมท าการแกปญหา ซงจะชวยใหเกดการเรยนร และทกษะกระบวนการตาง ๆ ฝกทกษะการสงเกต การเกบขอมล การวเคราะหขอมล การรความหมายและการสรปความ คดแกปญหาอยางเปนระบบ ประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง น าความรทไดรบไปประยกตใช แหลงเรยนรเปนสอการสอนของคร ผสอนเปนเพยงทปรกษา ใหความร ใหค าแนะน า และใหการสนบสนน

ถงแมวาความส าคญการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา จะไดรบการสงเสรมจากหนวยงานทางการศกษาโดยก าหนดเปนนโยบายดงกลาวขางตนกตาม แตในสภาพของการใชแหลงเรยนร ในสถานศกษากยงพบวา สภาพปจจบนและปญหาตามรายงานการวจยการจดการศกษาของ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553) ยงพบปญหาส าคญ คอ

1. ปญหาการจดการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาคณภาพภาพผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน พบวา การสอนของครสวนใหญเนนการบรรยาย การใชสอนวตกรรมประกอบการสอนมนอย กจกรรมไมฝกฝนใหนกเรยนศกษาคนควาจากแหลงขอมลทหลากหลาย และขาดการสงเสรมใหนกเรยนไดรบประสบการณตรง ตามผลการศกษาวจยของจายคอก (Jaycox, 2001) ไดศกษาการสอนแบโฮสกลในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา แมหลกสตรจะก าหนดไวเปนแบบแผน แตนกเรยนทเรยนในระบบโฮมสกล กตองจดใหผเรยนไดมการเรยนร จากประสบการณตรงของตน และการถายทอดประสบการณ จากผรในสงคมปจจบนใหเหมาะสมกบวยของผเรยน การใหความรกบผเรยนท าใหทราบถงการด าเนนชวตในสงคมเปนอยางไร กบความแตกตางในการด าเนนชวตในสงคมทมความแตกตางกนไมวาจะเปนระดบทองถนของตนหรอระดบประเทศ ท าใหผเรยนเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม จะท าใหผเรยนสามารถเรยนรในสงทตนเองสนใจ และสามารถเรยนร ในทองถนทตนเองอาศย โดยใชทรพยากรสารสนเทศทมอยในทองถน ไดแก ฟารม พพธภณฑ สงแวดลอม สถานทส าคญ ซงรปแบบการเรยนรไมก าหนดตายตว สามารถยดหยนไดตามความสามารถของผเรยน อาจเปนรปแบบของการทองเทยว พดคยแลกเปลยนความคดเหน การพบปะระหวางบคคล การถายรป การวาดภาพ เปนตน

7

2. ปญหาองคกรปกครองสวนทองถน หรอหนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษา ขาดการจดการแหลงเรยนรใหเกดผลตอการศกษา ไดแก การสรางขวญก าลงใจ การจดสรรงบประมาณ การสงเสรมสนบสนน การชวยประชาสมพนธ และการกระตนใหประชาชนเหนคณคา ความส าคญและประโยชน จากผลการวจยของลอเวย (Lawey, 1998, p.17) การพฒนาสงคมในทองถน พบวา การใหความส าคญกบทองถนโดยดงเอาภมปญญาของทองถนทเปนศาสตรในสาขาวชาตาง ๆ เขามาจดการเรยนการสอนใน สถานศกษาและแลกเปลยนประสบการณ การพฒนาระหวางชมชน ซงมแนวทางการศกษา คอ การใชพนทชมชนเปนพนทในการศกษาคนควา องคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา และชมชนผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา

3. ปญหาการพฒนาแหลงเรยนรในทองถน ไดแก การบรหารจดการ การดแลรกษาแหลงเรยนร การใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษาในสถานศกษา หรอในทองถนของตนเอง อยางเปนรปธรรม ทสามารถประเมนผล และน าผลการประเมนมาปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง เฟอรกสน (Ferguson, 1997, p. 32) ทไดศกษา การศกษาของเดกในชนบทของมลรฐเนบราสกา ประเทศสหรฐอเมรกา พบวา การใชภมปญญาและความคดสรางสรรค กลวธในการพฒนาภมปญญา ทอยในรปของการผสมผสาน ระหวางวธระดมพลงสมองระดบชมชน การเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยน าเดกไปหาประสบการณนอกสถานท พบปะกบผประกอบการ พบวทยากรผทรงคณวฒในทองถน เพอใหเดกเกดแนวคดแปลกใหม และมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน จากการทดลอง 5 สปดาห พบวา เดกสามารถน าภมปญญาทไดรบจากการศกษาดวยตนเอง น ามาผสมผสานเขากบแนวคดของตนไดดกวาการศกษาภายในโรงเรยน

4. ปญหาการไดรบการสนบสนนจากหนวยงาน องคกร จะท าอยางไรใหหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ และเอกชนเขามามบทบาทในการพฒนาการจดการเรยนรใหทกคนเกดการเรยนร และใชประโยชนสงสดจากแหลงเรยนรในทองถน (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2553, หนา 1) และโลเปส (Lopez,1998, p. 1877) กลาววา การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาทเกยวกบวฒนธรรมประเพณ พบวา ชมชนตองการใหบตรหลานไดเรยนวฒนธรรมอยางหลากหลายทงทบาน ในสถานศกษา และในทองถน ซงทกฝายตองมสวนรวมในการใหความรแกบตรหลานของตนเอง เพอสบทอดวฒนธรรม ภมปญญา และสามารถน าไปประยกตในการประกอบอาชพได

นอกจากปญหาดงกลาวแลว ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวกบ สภาพและปญหาการใชแหลงเรยนรในสถานศกษา สรปไดดงน

ธรนาท ธมมนทธนฌชานนท (2549, หนา 120) ไดศกษาวจย เรอง สภาพและปญหาการใชแหลงเรยนรทางธรรมชาตของสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 2 พบวาปญหาการใชแหลงเรยนรในสถานศกษา ดานการมสวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษา และชมชน ในระดบนอย แตในการด าเนนงานสถานศกษายงขาดบคลากร ขาดความร ความเขาใจในการด าเนนงานในสถานศกษา ขาดงบประมาณ ในการด าเนนงานดานการตรวจสอบสถานศกยงขาดการจดท าปฏทนตดตามผล ขาดการบนทกปญหาเพอท าสถตขอมลดานการปรบปรงแกไข และสถานศกษาขาดการวจย และวเคราะหผลการประเมนเพอน าไปสการปรบปรงแกไข การใชแหลงเรยนรทางธรรมชาตใหมประสทธภาพมากยงขน และการเดลลา (Gardella, 1995, pp. 3362A-3363A) ท าการศกษาวจยเรอง ผเรยนจะไดรบประสบการณตรงเกยวกบสถานทตาง ๆ ในชมชนมากนอยเพยงใด ศกษากบ

8

นกเรยนหญง จ านวน 4,505 คน ซงอยในเกรด 6, 9 และ 12 ของเมองดทรอยด พบปญหาของการใชแหลงเรยนร คอ ครไมสามารถคาดคะเนไดวาผเรยนจะมประสบการณตรงนนมาแลว สถานศกษาบางแหงยงไมไดใชแหลงเรยนรในทองถน สถานศกษาไมคอยจดประสบการณตรงใหกบนกเรยน นกเรยนไดรบประสบการณตรงนอยมาก สวนใหญนก เรยนรบประสบการณตรงจากบาน นกเรยนไดรบประสบการณตรงเฉพาะกจกรรมนนทนาการ วฒนธรรมทไดจากกจกรรมของรฐมสวนนอย และสภาพภาพทางดานเศรษฐกจ สงคม ไมมผลตอประสบการณตรงของผเรยน

เมอผวจยไดศกษาสภาพและปญหาในสถานศกษาทผวจยปฏบตการสอน กยงพบวา การใชแหลงเรยนรจะมสภาพและปญหาไมตางกน สรปไดดงน

1. สถานศกษายอมรบวา ขาดการวเคราะหหลกสตรแกนกลางและหลกสตรสถานศกษา ในการน าแหลงเรยนรในทองถนมาใชอยางสมพนธกบเนอหาสาระ และตวชวด

2. ผลการรบรองมาตรฐานคณภาพการศกษาของ ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2546) จ านวนการใชแหลงเรยนรภายนอกสถานศกษา ของสถานศกษา พบวา สถานศกษาใชแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 1 ครงตอป หรอบางปกไมไดใช

3. สถานศกษามองขามความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ดวยเหนวาเปนเรองทผเรยนไดพบเหนอยเปนประจ าอยแลว คดกนเองวาผเรยนคงรอยแลว ซงในความเปนจรงผเรยนเพยงแตรจกเทานน แตไมเกดการเรยนรเชงลก ขาดความตระหนกและเหนคณคาของทรพยากรทมคณคาในทองถน

4. ขาดการสงเสรมสนบสนนงบประมาณจากหนวยงาน และองคกรปกครองสวนทองถน ในดานงบประมาณสนบสนนเพอการพฒนาแหลงเรยนรในทองถน ทจะน าไปสการจดการเรยนร การสรางอาชพ และการเชอมโยงทองถนไปสความเปนสากล

5. สถานศกษาและหนวยงานทเกยวของขาดการศกษาคนควา และสงเสรมแหลงเรยนรในทองถน น ามาเปนสอในการจดการเรยนร

6. สถานศกษาขาดการนเทศ ควบคม ก ากบ วดผลและประเมนผล และการเผยแพรใชแหลงเรยนรในทองถนไดอยางมประสทธภาพ (ผบรหารสถานศกษา, 2556, บทสมภาษณ)

จากสภาพปญหาดงกลาวขางตน ท าใหผวจย สนใจทจะศกษาวจย เรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ตามหลกการพฒนา และกระบวนการในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาตามแนวคด ทฤษฎทศกษา และใชหลกการตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน คอ

1. การเขาใจ คอ การสรางใหเกดความเขาใจในขอมลพนฐาน ดวยการศกษาขอมลทกมตของชมชน คนหารากเหงาของปญหา และรวบรวมองคความรของโครงการพระราชด ารทวประเทศ

2. การเขาถง เปนเรองการสอสารและสรางการมสวนรวม โดยมงสอสารสรางความเขาใจและความมนใจกบชมชน รวมกนวเคราะห ปญหาและความตองการของชมชน และใหชมชนมสวนรวมในกระบวน การพฒนามากทสด

3. การพฒนา เปนเรองของการเรยนรเพอพฒนาศกยภาพชมชน การสราง การออกแบบหลกสตรและการพฒนาการศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร และฝกปฏบตของชมชน รวมทงการใหค าแนะน าในชมชน และตดตามสนบสนนประเมนผล

9

เพอประโยชนในการก าหนดความสมพนธขององคประกอบ ในการใชแหลงเรยนรในทองถน ทชวยใหผบรหาร ครผสอน ผเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถนสามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา การจดกจกรรมเปนการสรางเสรมใหผเรยนไดมโอกาสเรยนร มงไปสการพฒนาใหทองถนมความเปนเจาของและน าไปสความยงยนในทสด ผวจยจงใชเปนหลกการในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มประสทธภาพ จะน าไปสความส าเรจอยางยงยนได และชวยใหการด าเนนการเปนไปดวยความชดเจนอยางเปนระบบในการศกษาวจย วตถประสงคของการวจย

การศกษาวจยครงน มวตถประสงคในการวจย ดงน 1. เพอศกษาองคประกอบของความเปนแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา 2. เพอพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาใน

ระดบประถมศกษา 3. เพอทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา สมมตฐานของการวจย

สมมตฐานของการวจยมดงน รปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบ

ประถมศกษา มประสทธภาพ ขอบเขตของการวจย

รปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถน ผวจยไดวเคราะหและสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของกบนโยบายการจดการศกษา ในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ประเมนรปแบบจากผเชยวชาญ การยนยนรปแบบจากผทรงคณวฒโดยการสนทนากลม (focus group discussion) และทดลอง (try out) ใชกบบคลากรในสถานศกษา มาใชในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

10

รปแบบการวจย รปแบบการวจยเปนการวจยและพฒนา (research and development R & D) โดยใช

กระบวนการวจยผสมผสาน (mixed methods research) ซงประกอบดวยการวจยเชงคณภาพ (qualitative methods) และการวจยเชงปรมาณ (quantitative methods) (ประวต เอราวรรณ, 2545, หนา 1-16)

ขอบเขตดานเนอหา

การวจยครงนมงศกษา เรองการพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนท

เหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ประกอบดวยเนอหา ดงน 1. แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ โดยการศกษาแนวทางการพฒนารปแบบ น ามา

สงเคราะหเปนแนวทางในการพฒนารปแบบไดแก ความหมาย และความส าคญของการพฒนารปแบบ องคประกอบของรปแบบ การวเคราะหรปแบบ ลกษณะของรปแบบ ขนตอนรปแบบการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ

2. แนวคดเกยวกบนโยบาย การใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษา โดยการศกษาแนวทางตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษา สงเคราะหนโยบายในความส าคญทควรด าเนนการอยางสอดคลอง ประกอบดวย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559) การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 และมาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร

3. แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร คอ เขาใจ เขาถงและพฒนา เปนบนได 3 ขนสความส าเรจ เปนหลกการทสามารถน ามาใชในกระบวนการของรปแบบการใชแหลงเรยนร

4. แนวคดเกยวกบลกษณะของแหลงเรยนรในทองถน โดยการศกษาความเปนแหลงเรยนรในทองถน น ามาสงเคราะหในความเปนแหลงเรยนร เปนแนวทางในการสรางความเขาใจ การเขาถง และการพฒนาการจดการศกษา ประกอบดวย ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ลกษณะของแหลงเรยนร ประเภทของแหลงเรยนร การด าเนนการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ

5. แนวคดเกยวกบองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ตามแนวคดการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน โดยการวเคราะห สงเคราะหในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร น ามาเปนแนวทางในการสรางความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา ซงในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ประกอบดวย บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของครผสอน บทบาทของนกเรยน บทบาทของผปกครองในการมสวนรวม บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษา บทบาทของผดแลแหลงเรยนร แนวคดทฤษฎทเกยวของ และงานวจยทเกยวของ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

11

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร กลมเปาหมาย คอ ผทรงคณวฒ ผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษา ครผสอน

ผ เรยน ศกษานเทศก ผปกครอง และผดแลแหลงเรยนร ในทองถน ของสถานศกษาในระดบประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ทกเขต

กลมตวอยาง ในการศกษากบกลมตวอยางและกลมเปาหมาย แบงเปน 4 กลม ดงน กลมท 1 สถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 กลมตวอยางเปนบคลากรในสถานศกษา จ านวน 6 กลม ไดแก ผบรหาร จ านวน 1 คน ครผสอนจ านวน 5 คน นกเรยน จ านวน 5 คน ผปกครอง จ านวน 5 คน ศกษานเทศก จ านวน 1 คน และผดแลแหลงเรยนร จ านวน 5 คน รวมสถานศกษาละ จ านวน 22 คน ไดกลมตวอยางรวมทงสน จ านวน 110 คน เปนการเลอกหนวยตวอยางดวยวธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เปนการเลอกตวอยางทมลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได เปนไปตามวตถประสงคของการศกษา เพราะเปนผทมความรอบร ความช านาญและประสบการณ ผวจยเดนทางไปถงสถานศกษาไดสะดวก เปนสถานศกษาทจดการศกษาในระดบประถมศกษา ในภาคกลางและภาคตะวนตก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มลกษณะทางภมประเทศและบรบทชมชนตางกน เปนชมชนทมประเพณและวฒนธรรมทมชอเสยงเปนทยอมรบ และมคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 หรอ รอบ 3 ดานการใชแหลงเรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบด ถง ดมาก โดย ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) มาตรฐานทเกยวของกบการใชแหลงเรยนรในทองถน ระดบด ถง ดมาก เพอศกษาขอมลภาคสนาม (field research) โดยการสมภาษณและสงเกต เพอใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

กลมท 2 กลมตวอยาง ผเชยวชาญ รวมทงสน จ านวน 7 คน เปนการเลอกกลมตวอยางดวยวธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เพอท าการประเมนรปแบบตามแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรทเหมาะสม ซงมเกณฑการเลอกผเชยวชาญ ดงน

1. มประสบการณเกยวกบการจดการศกษาในระดบชาต จ านวน 2 คน 2. มประสบการณดานการวจย จ านวน 2 คน 3. มประสบการณดานแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 3 คน กลมท 3 กลมตวอยาง ผทรงคณวฒ รวมทงสน จ านวน 20 คน เลอกหนวยตวอยางแบบ

เจาะจง (purposive sampling) เปนการเลอกตวอยางทมลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได เปนไปตามวตถประสงคของการศกษา ประกอบดวย ผทรงคณวฒทมประสบการณดานการบรหารการศกษา ไดแก ผอ านวยการหรอรองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

12

จ านวน 4 คน ศกษานเทศกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา จ านวน 4 คน ผอ านวยการสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 4 คน และ ครผสอนในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 4 คน และผมประสบการณเกยวกบแหลงเรยนร ไดแก ผดแลแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 4 คน เพอวพากษรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยการสนทนากลม (focus group discussion)

กลมท 4 กลมตวอยาง สถานศกษาระดบประถมศกษา 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 บคลากรในสถานศกษา ประกอบดวย ผบรหาร โรงเรยนละ จ านวน 1 คน ครผสอนโรงเรยนละ จ านวน 5 คน รวมทงสน จ านวน 30 คน เพอทดลอง (try out) การใชรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน คอ เปนโรงเรยนระดบประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พนทตงในภาคกลางและภาคตะวนตก มลกษณะภมประเทศและบรบทชมชนทตางกน และมคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 และรอบ 3 ดานการใชแหลงเรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบด ถง ดมาก โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) ซงเปนกลมตวอยางเดมทใชในขนตอนศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ดวยเหตผลเปนกลมตวอยางทมพนฐานความรและความเขาใจในการวจยของผวจยอยแลว จะงายตอการทดลองการใชรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

ตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ (independent variable) ไดแก รปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนท

เหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ตวแปรตาม (dependent variable) คอ การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

ประกอบดวยองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร 6 องคประกอบ ไดแก 1. ดานการบรหารการศกษา ของผบรหารสถานศกษาในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรใน

ทองถน 2. ดานการจดการเรยนร ของครผสอนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 3. ดานผลการเรยนร ของนกเรยนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4. ดานการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 5. ดานการนเทศการศกษา ของศกษานเทศกในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 6. ดานการบรการความรของแหลงเรยนร ของผดแลแหลงเรยนรในการจดการศกษาโดยใช

แหลงเรยนรในทองถน

13

พนททท าการวจย

สถานศกษา และทองถนทตงของสถานศกษาในระดบประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ใน 5 จงหวดภาคกลางและภาคตะวนตก ไดแก โรงเรยนวดนาหวย จงหวดประจวบครขนธ โรงเรยนวดเจดเสมยน จงหวดราชบร โรงเรยนวดหนองงเหล อม จงหวดนครปฐม โรงเรยนวดอนทาราม จงหวดกาญจนบร และ โรงเรยนวดเขาพระ จงหวดสพรรณบร ปการศกษา 2556 นยามศพทเฉพาะ

1. รปแบบหมายถง หมายถง การออกหรอสรางแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษา เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงชวยใหผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถน สามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา ใหการด าเนนการเปนไปดวยความชดเจน

2. แหลงเรยนร หมายถง ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทมคณคาแกการเรยนรในทองถน สามารถน ามาเปนสอเชอมโยงการเรยนรกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ประเภทของแหลงเรยนรประกอบดวย 8 ประเภท ไดแก ประเภทบคคลทเปนภมปญญาและปราชญชาวบาน ประเภทสถานทส าคญ ประเภททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประเภทสอสงพมพและสอเลกทรอนกส ประเภทวตถโบราณและเครองมอเครองใช ประเภทกจกรรมประเพณทองถนและความเชอ ประเภทประวตความเปนมาของทองถน และประเภทศลปวฒนธรรมทองถน

3. รปแบบการใชแหลงเรยนร หมายถง การออกแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษา เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงได ชวยใหผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถน สามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา ใหการด าเนนการใชแหลงเรยนรในทองถน

4. ทองถน หมายถง พนททเปนทตงของสถานศกษาระดบประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ทมลกษณะสภาพแวดลอมทางภมศาสตรและสงแวดลอมทางธรรมชาต ทสามารถน ามาใชเปนแหลงเรยนรประกอบการจดกจกรรมตามหลกสตรสถานศกษา ทมความเปนแหลงเรยนรในขอบเขตเฉพาะพนทนนๆประกอบดวย บคคล สถานท หนวยงาน องคก ร แหลงธรรมชาต แมน า ทะเล ภเขา หมบาน ประวต ต านาน ความเชอ ประเพณทองถน พชและสตวประจ าทองถน เปนตน

5. การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน หมายถง การจดการศกษาในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ดานการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรผทมบทบาทส าคญในการจดการศกษา ประกอบดวยองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร 6 องคประกอบ ไดแก

ดานท 1 การบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนร หมายถง การบรหารทผบรหารสถานศกษาน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร เปนบนได 3 ขน สความส าเรจ การเขาใจ การเขาถง

14

และการพฒนา เปนหลกการทสามารถน ามาใชในกระบวนการของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปสความส าเรจและยงยน

ดานท 2 การจดการเรยนรของครผสอนโดยใชแหลงเรยนร หมายถง กระบวนการจดกจกรรม โดยการสรางความสนใจในการเรยนร กระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมทจ าเปนในการเรยนร วางแผนในการศกษาหาความรจากแหลงเรยนร การฝกทกษะกระบวนการคด และการเผชญสถานการณ จดบทเรยนดานเนอหาสาระ จดประสงค และกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจของนกเรยน ทน าไปสการคนพบและการแกปญหา จดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธกบสงแวดลอม สงทคลายคลงกบประสบการณเดม สอดคลองกบความสนใจ ศกยภาพของผเรยน ใหผเรยนเกดการเรยนร การคนพบค าตอบทแมนย า และการประยกตใช ประเมนผลความส าเรจในการใชแหลงเรยนร และสรปใหขอมลยอนกลบ

ดานท 3 ผลการเรยนของนกเรยนโดยใชแหลงเรยนร หมายถง นกเรยนสามารถส ารวจคนหาแหลงเรยนรอนเปนความตองการพนฐานตามธรรมชาต รจกการท างานเปนกลม รวมคดรวมท า ฝกทกษะกระบวนการเรยนรใหสามารถรจกตนเอง เรยนรแนวคดแปลกใหมและมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรดวยตนเองไดมการเรยนรจากประสบการณตรงน าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความร ฝกทกษะการสงเกต การเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความ จากการศกษาดวยตนเองน าภมปญญา สภาพแวดลอมทเอออ านวยความสะดวกในการเรยนร มาผสมผสานเขากบแนวคดของตน ตรวจสอบขอมล ประสบการณในการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง การด าเนนชวตในสงคม โดยการคนควาจากเอกสารเพมเตมจากแหลงเรยนรตางๆ ประเมนผลดานความร สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน สามารถเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม ท าใหตนเองสนใจและเรยนรในทองถนทตนเองอาศยโดยใชทรพยากร และสามารถน าเสนอความคดรวบยอด

ดานท 4 การมสวนรวมของผปกครองโดยใชแหลงเรยนร หมายถง ผปกครองตองชวยครในขณะทนกเรยนอยบาน ใหความรวมมอในการอบรมเลยงด สรางความรกความผกพน และสงเสรมพฒนาการดานรางกาย เปนการสายสมพนธทางอารมณทมนคงซงมนษยแสวงหาและตองการไปตลอดชวต ผปกครองตองเขาใจพฒนาการและความแตกตางรายบคคล สรางความสมพนธ คอการตดตอสอสารดวยความรก/ความอบอนและสอสารความรสกความตองการภายในไดของตนได

ดานท 5 การนเทศการศกษาของศกษานเทศกโดยใชแหลงเรยนร เปนการด าเนนการใหค าแนะน าตงแตการวางแผน พฒนาคณภาพการศกษาตามนโยบายการจดการศกษาของสถานศกษา วางโครงการด าเนนงานใหบรรล โดยท าหนาทปรกษา การก าหนดวตถประสงคและเปาหมายในการด าเนนงานการพฒนาหลกสตร กลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ การจดการเรยนการสอน สาธตการสอน วธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษา สรางความศรทธา และสรางก าลงใจ ใหเกดกบบคลากรทกฝาย สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร ใชสอการสอน วสด อปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา สรางความสมพนธทเปนแรงจงใจใหท างานอยางมคณภาพ จดกระท าขอมลสารสนเทศทางการศกษา พฒนาประสทธภาพการสอน แลกเปลยนเรยนรและเลยนแบบได คดรปแบบกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ และตดตามประเมนผล

15

ดานท 6 การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร เปนการใหบรการความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย สามารถตอบสนองการเรยนร และรวมกบสถานศกษาพฒนาการใชแหลงเรยนร ใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห สามารถแกปญหาไดดวยตนเอง เปนแหลงท ากจกรรมตามหลกสตร นกเรยนไดฝกปฏบตจากสภาพจรง เกดแรงจงใจในการคนควาหาความรดวยตนเอง สงสมความรจากภมปญญา เปนองคกรเปดใหผสนใจเขาถงขอมลได ท าหนาทขดเกลาทางสงคม อบรมถายทอดกระบวนการเรยนรอยางทวถงประหยดและสะดวก เปนแหลงจดประสบการณและการปฏบตจรง สรางสรรคและปรบปรงภมปญญา จดสออปกรณททนสมยและเพยงพอ ดแลอาคารสถานท วสดอปกรณ ใหมความสะอาด น าไปใชประโยชนตอตนเองและสงคม

6. ระดบประถมศกษา หมายถง ผทก าลงศกษาในสถานศกษาตงแตชนประถมศกษาปท 1 ถงชนประถมศกษาศกษาปท 6 สถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

7. ความเหมาะสมของแหลงเรยนร หมายถง การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทมคณคาแกการเรยนรในทองถน สามารถน ามาเปนสอเชอมโยงการเรยนรกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ในกระบวนการเรยนร ทสงผลตอผเรยน โดยเปดโอกาสใหผปกครองเขามามสวนรวมในการจดประเภทของแหลงเรยนรประกอบดวย 8 ประเภท ไดแก ประเภทบคคล ภมปญญาและปราชญชาวบาน ประเภทสถานทส าคญ ประเภททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประเภทสอสงพมพและสอเลกทรอนกส ประเภทวตถโบราณ และเครองมอเครองใช ประเภทกจกรรมประเพณทองถนและความเชอ ประเภทประวต ความเปนมาของทองถน และประเภทศลปวฒนธรรมทองถน มการนเทศตดตามประเมนผลอยางมประสทธภาพ และมการใหบรการของผดแลแหลงเรยนรไดสอดคลองตามแนวนโยบายการศกษาชาต

8. ประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนร หมายถง ผลการใชรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ท เกดผลดตอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยการหาประสทธภาพ 3 ขนตอน ดงน

8.1 จากการประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ดวยวธการประเมนจากแบบสอบถาม โดยผเชยวชาญ

8.2 จากการประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ดวยการวพากษยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยการสนทนากลมของผทรงคณวฒ

8.3 จากการประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยการน ารปแบบไปทดสอบ (try out) กบบคลากรในสถานศกษาระดบประถมศกษา ประกอบดวย ผบรหารและครผสอน

ประโยชนทไดรบจากการวจย

ผลการวจยสามารถน าไปใชไดดงน 1. สามารถน าขอคนพบทไดจากการวจยมาเปนแนวทางในการก าหนดนโยบายและแผนกลยทธ

การศกษาของชาต ทจะพฒนาปจจยทางการบรหารจดการศกษาไดอยางเหมาะสม

16

2. ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา สามารถน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ไปใชเพอการนเทศการศกษาอยางมคณภาพ

3. องคกรปกครองสวนทองถน สามารถน าขอคนพบทไดจากการวจยมาเปนแนวทางในการสนบสนนการจดการศกษา โดยใชแหลงเรยนรในทองถนไดอยางเหมาะสม

4. สถานศกษา น าผลการวจยนเปนการศกษาหารปแบบของการบรหารทสงผลตอการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ใหเปนไปตามมาตรฐานการศกษา

5. ผบรหาร ครผสอน และผเรยน สามารถน าขอคนพบทไดจากการวจยมาเปนแนวทางในการปรบการเรยนเปลยนการสอน ใหผเรยนเกดทกษะการเรยนร ใชแหลงเรยนรในทองถน อนเปนสงทอยใกลตวผเรยน และสามารถสรางความรไดอยางตอเนองจนเปนสงคมแหงการเรยนร

6. ผลจากการวจย จะเปนตนแบบของการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา เปนการเรยนรแบบบรณาการของผเรยน สรางนสยใฝเรยนร เกดการเรยนรตลอดชวตและเปนรากฐานสงคมแหงการเรยนร

17

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดท าการศกษา ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ทงในประเทศและตางประเทศ เพอเปนกรอบแนวคดในการด าเนนการวจย มรายละเอยดของเรองทศกษาตามล าดบ ดงน

1. แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ 2. แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจด

การศกษา 3. แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร 4. แนวคดเกยวกบองคประกอบของความเปนแหลงเรยนรในทองถน 5. แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6. งานวจยทเกยวของ 7. สรปกรอบแนวในคดการวจย

แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวกบแนวทางการพฒนารปแบบ ในดานความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ องคประกอบของรปแบบ การวเคราะหรปแบบลกษณะของรปแบบ รปแบบการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ มรายละเอยดดงตอไปน

1. ความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ 1.1 ความหมายของรปแบบ ทศนาแขมมณ (2551, หนา 220) วลเลอร (Willer, 1967,

p. 15), กด (Good, 1973), สโตเนอร และ แวนเคล (Stoner & Wankle, 1986, p. 12), เมสคอน และคดอร (Mescon & Khedouri, 1985, p. 199), ฮาสเซอร (Hausser, 1980, pp.132-161) ไดนยามความหมายของรปแบบไวสอดคลองกน สรปไดดงน

1.1.1 รปทก าหนดขนเปนหลกการทมความเทยงตรง สามารถตรวจสอบได 1.1.2 รปแบบเปนรปธรรมของความคดทเปนนามธรรม ซงบคคลแสดงออกมาใน

ลกษณะใดลกษณะหนง อาจเปนในรปของค าอธบายเปนแผนผงไดอะแกรม หรอแผนภาพเพอชวยใหตนเองและบคคลอนสามารถเขาใจไดชดเจนขน

1.1.3 เปนการสรางมโนทศนเกยวกบชดของปรากฏการณโดยอาศยหลกการของระบบรปนย ทงนมจดมงหมายเพอท าใหเกดความกระจางชดของนยามความสมพนธและประพจนทเกยวของ ทมความเทยงตรง ซงเปนสงส าคญในการพฒนารปแบบ

18

1.1.4 เปนแบบอยางของสงใดสงหนงเพอเปนแนวทางในการสรางหรอท าซ าเพอการเลยนแบบ

1.1.5 เปนแบบจ าลอง ทเปนแผนภมหรอรปสามมต ซงทเปนตวแทนของสงใดสงหนง หรอหลกการหรอแนวคด

1.1.6 เปนการจ าลองความจรงของปรากฏการณ เพออธบายปรากฏการณทมความสมพนธขององคประกอบ ทเปนกระบวนการของปรากฏการณนน ๆ ใหงายขน

1.1.7 เปนสงทออกแบบมาเพอแสดงถงองคประกอบและกระบวนการตรวจสอบความแตกตางระหวางความสมพนธ ในเชงทฤษฎกบปรากฏการณจรง

สรปไดวา รปแบบ หมายถง การออกแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษา เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงชวยใหผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถน สามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา ใหการด าเนนการเปนไปดวยความชดเจน

1.1.2 ความส าคญของการพฒนารปแบบ นบวามความส าคญยง เพราะถามการพฒนาหมายถง สงนนมการเปลยนแปลงในทางทด ถาไมมการพฒนากแสดงวานงอยกบท โดยเฉพาะรปแบบเมอน าไปใช ควรพฒนาใหเหมาะกบสภาพการณและสงคม ทมการเปลยนแปลงไปในทางทด การพฒนาสรางความกาวหนา ตองสรางแบบอยางทด เพราะการเปลยนแปลงจะสงผลในทางใดทางหนงในระยะสนหรอระยะยาวหรอไมชากเรว ในสงทเกยวพนกบการพฒนารปแบบ วลเลอร (Willer, 1967, p. 15) สรปไดวา ความส าคญของรปแบบ เปนแนวทางในการพฒนาสรางความกาวหนาใหทนกบความเปลยนแปลงในสถานการณปจจบน

2. องคประกอบของรปแบบ องคประกอบของรปแบบเปนสวนส าคญในการพฒนารปแบบ มดงน 2.1 รปแบบน าไปสการท านาย (prediction) สามารถพสจน น าไปสรางเครองมอเพอ

พสจนโดยการทดสอบได 2.2 โครงสรางของรปแบบจะตองประกอบดวยความสมพนธเชงสาเหต (causal

relationship) ทสามารถใชอธบายปรากฏการณเรองนนได 2.3 รปแบบสามารถชวยสรางจนตนาการ ( imagination) ความคดรวบยอด

(concept) และความสมพนธ (interrelations) รวมทงการขยายขอบเขตของการสบเสาะความร 2.4 รปแบบควรประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสราง (structural relationship)

มากกวาความสมพนธเชงเชอมโยง (associative relationship) ทชวยใหกระบวนการเรยนการสอนนน.ๆ.เกดประสทธภาพสงสด (ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 221) สรปแนวคดองคประกอบของรปแบบไดดงแผนภมท 2.1

19

แผนภมท 2.1 แสดงการจ าแนกองคประกอบของรปแบบ ทมา (ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 221)

3. การวเคราะหรปแบบ การวเคราะหรปแบบจะชวยใหรปแบบมประสทธภาพม แบงเปน 8 ขน ดงน ขนท 1 วเคราะหปญหา (identify problem) คอการศกษาวเคราะหปญหาทแทจรงใน

การปฏบตวาคออะไร หาความแตกตางระหวางสงทควรจะเปนกบสงทมอยแลวมาจดล าดบและก าหนดระดบความส าคญของปญหา

ขนท 2 วเคราะหจดมงหมาย (objectives) จดมงหมายจะตองชดเจน สามารถวดไดและสอดคลองกบปญหา

ขนท 3 ศกษาขอจ ากดตาง ๆ (constraints) เปนการศกษาและท ารายการขอจ ากดเกยวกบทรพยากร (resources) ทมอย

ขนท 4 การสรางทางเลอก (alternatives) คอ การสรางทางเลอกส าหรบใชในการแกปญหา

ขนท 5 การพจารณาทางเลอกทเหมาะสม (selection) เปนการประเมนหาทางเลอกทจะสงผลตอจดมงหมายทตองการมากทสด

ขนท 6 การทดลองปฏบต (implementation) เปนการน าเอาทางเลอกทไดไปทดลองเพอดวาสามารถน าไปปฏบตไดหรอไม

ขนท 7 การประเมนผล (evaluation) เปนการประเมนผลการทดลองเพอพจารณาดวาไดผลตามวตถประสงคทวางไวหรอไม

ขนท 8 การปรบปรงแกไข (modification) คอ การน าขอบกพรองทพบจากการประเมนผลมาปรบปรงแกไขจนเปนทพอใจแลวจงน าไปใชกบการแกปญหาในระบบ (ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 222) สรปแนวคดขนตอนของการวเคราะหรปแบบไดดงแผนภมท 2.2

องคประกอบของรปแบบ

(elements of style)

ความสมพนธเชงสาเหต (causal relationship)

มจนตนาการ เกดความคดรวบยอด ความสมพนธ(imagination / concept /interrelations)

ความสมพนธเชงโครงสราง (structural relationship)

รปแบบน าไปสการท านาย (prediction)

20

แผนภมท 2.2 แสดงขนตอนการวเคราะหรปแบบ ทมา (ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 222)

4. ลกษณะของรปแบบ

จากการศกษาเอกสารเกยวกบลกษณะของรปแบบ ตามแนวคดของ วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), สโตเนอร และแวนเคล (Stoner & Wankle, 1986, p. 12) และคเวส (Keeves, 1997, pp. 386-387) ไดใหนยามลกษณะของรปแบบไวสอดคลองกน สรปไดดงน

4.1 เปนแบบยอสวนของของจรงซงเทากบแบบจ าลอง ทเปนรปแบบเชงเปรยบเทยบ (analongue model) ไดแก ความคดทแสดงออกในลกษณะของการเปรยบเทยบสงตาง ๆ อยางนอย จ านวน 2 สงขนไป รปแบบนใชกนมากทางดานวทยาศาสตรกายภาพ สงคมศาสตร และพฤกษศาสตร เปนรปแบบเชงภาษา

4.2 เปนรปแบบเชงภาษา (semantic model) ไดแก ความคดทแสดงออกผานทางการใชภาษา (พดและเขยน) รปแบบนใชกนมากทางดานศกษาศาสตร เปนรปแบบเชงคณตศาสตร

4.3 เปนการจ าลองความจรงของปรากฏการณ เพออธบายปรากฏการณทมความสมพนธองคประกอบ ทเปนรปแบบเชงคณตศาสตร (mathematical model) ไดแก ความคดทแสดงออกผานทางสตรคณตศาสตร สวนมากจะเกดขนหลงจากไดรปแบบเชงภาษาแลว

4.4 เปนรปแบบเชงแผนผง (schematic model) ไดแก ความคดทแสดงออกผานทางแผนผง แผนภาพ ไดอะแกรม กราฟ ทเปนกระบวนการของปรากฏการณนน ๆ ใหงายขน ซงในการพฒนารปแบบ ตงแตขนตอนการสรางหรอพฒนารปแบบ และขนตอนการทดสอบความเทยงตรง (Validity)

4.5 เปนรปแบบเชงสาเหต (causal model) ไดแก ความคดทแสดงใหเหนถงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรตาง ๆ ของสภาพการณ/ปญหาใด ๆ รปแบบดานศกษาศาสตร ท าใหไดรปแบบในการวจยครงนมลกษณะเชงบรณาการ สรปลกษณะของรปแบบไดดงแผนภมท 2.3

8. การปรบปรงแกไข (modification)

1.วเคราะหปญหา (identify problem)

2. วเคราะหจดมงหมาย (objectives)

3. ศกษาขอจ ากดตาง ๆ (constraints)

4. การสรางทางเลอก (alternatives)

7. การประเมนผล (evaluation)

6. การทดลองปฏบต (implementation)

5. การพจารณาทางเลอกทเหมาะสม (selection)

การข-ข-วขนตอนของการวเคราะหรปแบบเคราะหรปแบบ

ขนตอนการวเคราะหรปแบบ

21

แผนภมท 2.3 แสดงลกษณะของรปแบบ ทมา (Keeves, 1997, pp. 386-387)

5. รปแบบการใชแหลงเรยนร จากการศกษาเอกสารเกยวกบความหมาย ความส าคญ องคประกอบ การวเคราะห

และลกษณะของรปแบบ เพอเปนแนวทางในการวจย เรองการพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มผนยามรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน สรปไดดงน

ชนดา วสะมตนนท (2541, หนา 44) ก าหนดรปแบบการใชแหลงเรยนรไว 7 ขน คอ 1. การวางแผนการใชแหลงเรยนร โดยการศกษาหลกสตร 2. การก าหนดยทธศาสตรและเปาหมายการใชแหลงเรยนร 3. การจ าแนกตามประเภทของแหลงเรยนรตามสาระการเรยนร/กลมวชา 4. การจดท าแผนการใชแหลงเรยนรในทองถน 5. การพฒนาแหลงเรยนร 6. การรบบรการและการใหบรการ 7. ประสทธภาพการใชแหลงเรยนร ยงยง เทาประเสรฐ (2542, หนา 11) ก าหนดรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการ

เรยนรไว 7 ขน คอ 1. ศกษาหลกสตร และสาระการเรยนร 2. จดท าขอมลสารสนเทศแหลงเรยนร ภมปญญาทองถน 3. จดท าแผนการเรยนร กระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบจดประสงค 4. ขอความรวมมอกบชมชนและตววทยากรทองถน 5. เชญวทยากรทองถนมาถายทอดความร หรอน านกเรยนไปยงแหลงเรยนร 6. ท าการวดและประเมนผล 7. สรปผลและรายงานผลใหผทเกยวของไดรบทราบ

ลกษณะของรปแบบ (characteristics of the model)

รปแบบ เชงภาษา

รปแบบ เชงเปรยบเทยบ

รปแบบ เชงสาเหต

รปแบบ เชงแผนผง

รปแบบ เชงคณตศาสตร

22

ศรกาญจน โกสมภ (2545, หนา 4-5) ก าหนดรปแบบการใชแหลงเรยนรเปนสอในการจดการเรยนร ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานและหลกสตรสถานศกษาตองด าเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพทธศกราช 2542 ไว 8 ขน คอ

1. จดหาแหลงเรยนร 2. พฒนาแหลงเรยนรใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนร 3. จดแหลงเรยนรส าหรบการศกษาคนควาของผเรยนและเสรมความรของผสอน 4. เลอกวธการจดการเรยนรอยางมประสทธภาพเหมาะสม หลากหลาย และสอดคลอง

กบธรรมชาตของสาระการเรยนร และความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน 5. วเคราะหและประเมนคณภาพมาตรฐานของแหลงเรยนร 6. จดใหแหลงเรยนรเปนศนยการเรยนรในสถานศกษา และชมชนเพอการศกษาคนควา

แลกเปลยนประสบการณการเรยนรและพฒนาสอการเรยนร 7. จดใหมเครอขายการเรยนรเพอเชอมโยงและแลกเปลยนประสบการณการเรยนร

ระหวางสถานศกษาทองถนชมชนและสงคมอน ๆ 8. ก ากบตดตามประเมนผลและเผยแพร สวทย มลค า และอรทย มลค า (2545, หนา 109-112) ก าหนดขนตอนการใชแหลง

เรยนรในทองถน เพอการจดการเรยนร ไว 4 ขน คอ 1. ขนการวางแผน ด าเนนการไดดงน

1.1 การก าหนดวตถประสงคหวขอหรอประเดนทจะศกษา 1.2 การส ารวจแหลงเรยนรประเภทตาง ๆ ซงเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ

แบบสอบถาม แบบส ารวจ เปนตน 1.3 การน าขอมลทไดมาจดท าทะเบยนหมวดหม รายชอ รายละเอยดของแหลง

เรยนร 1.4 การเลอกแหลงเรยนรทสอดคลองกบหวขอเรองและวตถประสงคทตองการเรยน 1.5 การประสานงานขอความรวมมอในการใชแหลงเรยนร 1.6 การรวมกนก าหนดกรอบเนอหา ประเดนกจกรรมหรอวธการทศกษา เชน

วธการสงเกต การจดบนทก อดเทป ถายภาพ สมภาษณ ลงมอปฏบต ทดลอง เปนตน เครองมออปกรณตองจดเตรยมใหเรยบรอย

1.7 การก าหนดและมอบหมายหนาทรบผดชอบใหผเรยน 1.8 การก าหนดวน เวลา วธการเดนทาง และคาใชจาย

2. ขนการเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการดงน 2.1 การไปเรยนทแหลงเรยนร 2.2 การรวบรวมขอมล ไดจาก สงเกต การสมภาษณ ผลการจดบนทกขอมล

3. ขนสรป ด าเนนการดงน 3.1 สรปการเรยนรทนท 3.2 สรปการเรยนรหลงจากกลบถงสถานศกษา ใหครอบคลมประเดนการเรยนรทง 3

ดาน ไดแก ดานความร ดานเจตคต และดานทกษะกระบวนการทใชในการแสวงหาความร

23

4. ขนรวมกนประเมนผล ใหเปนไปตามวตถประสงค ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะอน ๆ สรปขนตอนการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการเรยนร

ประเวทย งามวเศษ (2545, หนา 180) ไดศกษาวจยเรอง การจดแหลงการเรยนรในสถานศกษาระดบประถมศกษาในสงกดส านกงานคระกรรมการการประถมศกษา มขนตอนของรปแบบการใชแหลงเรยนร สรปได 5 ขน คอ ขนการวางแผนการจดแหลงเรยนร ขนการจดแหลงเรยนร ขนการประเมนผลการใชแหลงเรยนร ขนการพฒนาแหลงเรยนร และขนการปรบปรงการใชแหลงเรยนร

เบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155) ไดศกษาวจยเรอง“การใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนเทศบาลดอกเงนจงหวดเชยงใหม” ผลการศกษาพบวา การใชแหลงเรยนรในการเรยนการสอนบคลากรสถานทและกจกรรมททางโรงเรยนจดขน ผบรหารและครผสอนในสถานศกษา โดยรปแบบการด าเนนการใชแหลงเรยนรสรปไดดง 6 ขน คอ การก าหนดนโยบาย การวางแผนการใชแหลงเรยนร การก าหนดกจกรรมการเรยนร การก าหนดจดประสงคการใชแหลงเรยนร การก าหนดความเหมาะสมของแหลงเรยนร และการก าหนดประโยชนของการใชแหลงเรยนร สรปการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบรปแบบการใชแหลงเรยนรสรปไดดงตารางท 2.1

24

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามแนวทางการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ตารางท 2.1 แสดงการวเคราะหรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน

แนวคด/ขนตอน

ชนดา วสะมตนนท (2541, หนา 44)

ยงยง เทาประเสรฐ

(2542, หนา 11)

ศรกาญจน โกสมภ (2545,

หนา 4-5)

สวทย มลค า และอรทย มลค า

(2545, หนา 109-112)

ประเวทย งามวเศษ (2545,

หนา 180)

เบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155)

ผวจยสงเคราะห

1. การด าเนนการ ตามนโยบายดาน หลกสตร

-

ศกษาหลกสตร และสาระการ เรยนร

-

-

-

การก าหนด นโยบาย

1. การวเคราะห หลกสตรและ สาระการเรยนร

2. การวางแผนการ ด าเนนการ 3. ก าหนดแนวการ ด าเนนการ 4. การคนหาแหลงเรยนร

การวางแผน การก าหนด ยทธศาสตร เปาหมาย จ าแนกประเภท แหลงเรยนร

-

จดหาแหลงเรยนร

การวางแผน

การวางแผน การจดแหลง เรยนร

การวางแผน ก าหนดกจกรรม ก าหนด จดประสงค ก าหนดแหลง เรยนร

2. การวางแผน ก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค จดประเภทของ แหลงเรยนร

5. การจดการเรยนร จดท าแผนการ เรยนร

จดท าแผนการ เรยนร

การจดการเรยนร

- - - 3. การจดการ เรยนการสอน

24

25

ตารางท 2.1(ตอ)


ชนดา วสะมตนนท

(2541, หนา 44)

ยงยง เทาประเสรฐ

(2542, หนา 11)


หนา 4-5)


(2545, หนา 109-112)

ประเวทย งามวเศษ (2545,

หนา 180)



6. ก า ร ใ ห บ ร ก า รแหลงเรยนร 7. การจดท าขอมล

การใหบรการ

ขอความรวมมอกบชมชนและตว วทยากรทองถน จดท าขอมล สารสนเทศแหลง เรยนร

เชญวทยากร ทองถนมา ถายทอดความร ใหแหลงเรยนร เปนศนยการ เรยนรใน สถานศกษา จดท าขอมล สารสนเทศ

การเกบรวบรวม ขอมล

4. การใหบรการของแหลงเรยนร การรวบรวมขอมลแหลงเรยนร

8. มาตรฐานแหลง เรยนร

- - ประเมนคณภาพมาตรฐานของแหลงเรยนร

- - ก าหนดประโยชน 5. มาตรฐานการใชแหลงเรยนร เกดประโยชนตอผเรยน

9. การเชอมโยง ความรสสากล

- - เชอมโยงและ แลกเปลยน ประสบการณการ เรยนร

- - - 6. เชอมโยง ความรจากแหลงเรยนร ในทองถนไปสสากล

25

26

ตารางท 2.1(ตอ)


ชนดา วสะมตนนท (2541,

หนา 44)

ยงยง เทาประเสรฐ (2542,

หนา 11)


หนา 4-5)


(2545, หนา 109-112)

ประเวทย งามวเศษ (2545, หนา 180)



10. พฒนาแหลง เรยนร

การพฒนา - พฒนาแหลงเรยนร

- การพฒนา - 7. แหลงเรยนรตองมการพฒนาใหทนกบการเปลยนแปลง

11. การประเมนผล ประสทธภาพ ท าการวด ประเมนผล

ก ากบตดตามประเมนผล และเผยแพร

การประเมนผล การประเมนผล - 8. เปนการประเมนผลและการเผยแพร

รายงานผล สรปผลใหผทเกยวของไดทราบ

รายงานผล สรปผล

การสรป การปรบปรง

จากตารางท 2.1 การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามแนวทางการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ของผวจย 6 คน ได 8 ขนตอน

ไดแก การวเคราะหหลกสตรและสาระการเรยนร การวางแผนก าหนดกลยทธเปาหมายจดประสงคจดประเภทของแหลงเรยนร การจดการเรยนการสอน การใหบรการของแหลงเรยนรการรวบรวมขอมลแหลงเรยนร มาตรฐานการใชแหลงเรยนร เกดประโยชนตอผเรยน เปนการเชอมโยงความรจากแหลงเรยนรในทองถนไปสสากล แหลงเรยนรตองมการพฒนาใหทนกบการเปลยนแปลงและ เปนการประเมนผลและการเผยแพร สรปไดดงแผนภมท 2.4

26

27

แผนภมท 2.4 แสดงรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทไดจากการสงเคราะหเอกสาร

และงานวจยทเกยวของ ชอวา APISSLDA

A

การวเคราะห (analysis) การวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย

P

การวางแผน (planning) การออกแบบการใชแหลงเรยนร ประกอบดวย การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

I

การจดการเรยนร (instructional) แนวการด าเนนการใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนร

A

D

พฒนาแหลงเรยนร (development) การเปลยนแปลการใชแหลงเรยนรใหพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสาร จดตงแหลงเรยนรทใชรวมกน สงเสรม สนบสนนใหใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาโดยครอบคลมภมปญญาทองถน

การประเมนผล และเผยแพร (asses and spreads) การน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายใหผอนรบรและด าเนนการ

S

S

L

การใชบรการ (service) การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และอนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) เกณฑก าหนดในการใชแหลงเรยนรทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

การเชอมโยงความรสสากลจากการใชแหลงเรยนร (linked to global) โดยมงเนนความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย และมทกษะชวต เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศ เปนการเ พมขดความสามารถใหกาวทนตอความ เปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก มศกยภาพในการแขงขนในเวทโลก

28

จากแผนภมท 2.4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทไดจากการสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ชอวา APISSLDA อธบายรายละเอยดไดดงตารางท 2.2 ตารางท 2.2 แสดงรายละเอยดของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทไดจากการ

สงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ชอวา APISSLDA

ขนตอนท รายละเอยด แนวคดทฤษฎ 1. การวเคราะห (A=analysis) เพอการก าหนดนโยบาย การด าเนนการ ตามนโยบายดานหลกสตร ศกษาหลกสตร และสาระการเรยนร

เปนการว เคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถนความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย

กนกพร ฉมพล, (2555) ศกษาการจดการความรภมปญญาทองถน ไดแก การก าหนดความร การแลกเปลยนความร การจดเกบความรในตวบคคล การถายทอดความร และเงอนไข “การพงตนเอง” เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546, หนา 26–30) ไดศ กษา กา รค ด ว เ ค ราะห แบ ง เป น 4 ประการคอ ความสามารถในการตความ ความรความเขาใจในเรองทจะวเคราะห ความชางสงเกต ชางสงสยและชางถาม ความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล สอดคลองกบประเวทย งามวเศษ (2545, หนา 180) และเบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155) รปแบบการใชแหลงเรยนร ไดแก การวเคราะห การวางแผน คนหาแหลงเรยนร และจดท าขอมลแหลงเรยนร การจดการเรยนร การใชบรการแหลงเรยนร มาตรฐานแหลงเรยนร การเชอมโยงความรสสากลจากการใชแหลงเรยนร การพฒนาแหลงเรยนร และการประเมนผลการใชแหลงเรยนร และเผยแพร

2. การวางแผน (P=planning) เพอการก าหนดยทธศาสตร

เ ป า ห ม า ย จ ด ป ร ะ ส ง ค กจกรรม แหลงเรยนร จดหาแหล ง เ ร ยนร แล ะจ า แนกประเภทแหลงเรยนร

เปนการการออกแบบการใชแหลงเรยนร ประกอบดวย ก า ร ก า ห น ด ก ล ย ท ธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดให ม แห ล ง เ ร ย น ร อ ย า งเหมาะสม จ ดท า ข อม ลแหลงเรยนร

วงจรเดมมง (Demming circle) มาใชในการด าเนนการการศกษา มขนตอนทส าคญ 4 ขนตอน คอการวางแผน (P-Planning) ก า ร ป ฏ บ ต ต า ม แ ผ น ( D-Do) ก า รตรวจสอบ/ประเมนผล (C-Check) การปรบปรงแกไข (A-Act) วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), กด (Good 1973), สโตเนอร

29

ตารางท 2.2 (ตอ)

ขนตอนท รายละเอยด แนวคดทฤษฎ และแวนเคล (Stoner & Wankle, 1986, p. 12),

เมสคอน และคดอร (Mescon & Khedouri, 1985, p. 199), ฮาสเซอร (Hausser, 1980, pp. 132-161) การออกแบบก าหนดความสมพนธขององคประกอบ จะชวยใหการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงได ด าเนนการเปนไปดวยความชดเจน เอช. จ. ฮคส (H.G. Hicks) (1981, p. 248) อธบายวา การวางแผนเปนหนาททางบรหารทกระท าเพอกจกรรมหนงโดยเฉพาะชวยใหส าเรจผลนน จ าเปนตองน าขอมลจากอดตมาใชตดสนใจในปจจบนและท าการประเมนผลในอนาคต

3. การจดการเรยนการสอน(I=instructional)

เพอจดท าแผนการเรยนรและจดการเรยนร

เปนกระบวนการด าเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนร

จายคอก (Jaycox, 2001) ไดศกษา พบวา ถงจะมหลกสตรไว แตผเรยนทเรยนจากประสบการณตรงของตน ท าใหทราบถงการด าเนนชวตในสงคม เขาใจความสมพนธระหวางบคคลในสงคม เพราะรปแบบการเรยนร ไมก าหนดตายตว สามารถยดหยนไดตามความสามารถของผเรยน บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54) เชอวาการเรยนรจะเกดขน ไดกตอเม อผ เร ยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอม น าไปสการคนพบและการแกปญหา เ ร ยกว า เ ป น ว ธ ก า ร เ ร ยนร โ ดยการคนพบ (discovery approach) ผเรยนเรยนรบทเรยนพรอมดวยค าถามโดยตงความคาดหวงวานกเรยนจะเปนผคนพบค าตอบดวยตนเอง กานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80) ความรมหลายประเภท เรยนรอยางเปนระบบจากงายไปหายากเรยนรอยางเปนระบบจากง ายไปหายาก เกสตลท (Gestalt Theory) หลกการ "การรบรเปนสวนรวมมากกวาสวนยอย" บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54) เชอวาการเรยนรจะเกดขนได เมอผผเรยนเรยนมปฏสมพนธกบสงแวดลอม จะเปนผคนพบค าตอบดวยตนเอง

30


ขนตอนท รายละเอยด แนวคดทฤษฎ 4. การใหบรการ (S=service) เพอใหแหลงเรยนร เปนองคกรศนยการเรยนร ในและนอกสถานศกษา จดท าข อ ม ล ส า ร ส น เ ท ศ เ ช ญวทยากรทองถนมาถายทอดความร

เปนการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมล สารสนเทศความร กจกรรมฝกปฏบต และ อนๆตามความประสงคของผ เรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

รอคค (Rock, 1996, p. 3403) รปแบบ คณะกรรมการสถานศกษาและชมชน กบการมสวนรวมในการตดสนใจ ในการจดการศกษาของสถานศกษา ใหไดหลกสตรทใชกจกรรมการเรยนการสอนตรงตามความตองการของชมชนและผ เรยน รวมถงการสงเสรมการใชภมปญญาในทองถน เชน การประกอบอาชพ การด าเนนชวตของคนในชมชน ภมปญญาในชมชน และรวมก าหนดการด าเนนการใหเกดประโยชนแกชมชน สอดคลองกบ ลอเวย (Lawey, 1998, p. 17) การใหความส าคญกบทองถน โดยการดงเอาภมปญญาของทองถนทเปนศาสตรในสาขาวชาตางๆเขามาจดการเรยนการสอนในสถานศกษาและแลกเปลยนประสบการณพฒนาระหวางชมชนซงมแนวทางการศกษา โลปส (Lopez, 1998, p. 1877) ในการเขามามสวนรวมกบสถานศกษาจดกจกรรมการเรยนร ส งทชมชนมสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสด คอ ภ มปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและแหลงเรยนรในชมชน

5. มาตรฐานแหลงเรยนร (S=standard) เพอก าหนดประโยชนต า ม ป ร ะ เ ม น ค ณ ภ า พมาตรฐานของแหลงเรยนร

เปนการก าหนดเกณฑในการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษาใหเปนไปตามเกณฑคณภาพการศกษา

เกณฑก าหนดในการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษา ตามแนวคดทฤษฎ Worthen, Sander & Fifzpatrick , 1997 อางถงใน ศรสมบต โชคประจกษชด และคณะ (2547) มาตรฐานเปนสงจ าเปน คอ ระดบคณลกษณะทก าหนดขน ม 2 ประเภท ไดแก มาตรฐานสมบรณ เปนการประเมนโดยใชระบบการวดผลแบบองกลมอาศยหลกการของเหตผลและประสบการณสวนตนหรอการใชความเหนจากผเชยวชาญ และมาตรฐานสมพทธ เปนการประเมนโดยอาศยหลกการน าขอมลการประเมนในเรองทมลกษณะเดยวกนประเมนตางเวลากน

31


ขนตอนท รายละเอยด แนวคดทฤษฎ 6. การเชอมโยงความรสสากล (L=linked to global)

เ พ อ เ ช อ ม โ ย ง แ ล ะแลกเปลยนประสบการณการเรยนรระหวางทองถนกบสงคมโลก

เปนการมงเนนความสามารถในการสอสารการคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย มทกษะชวตใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศ เปนการเพมขดความสามารถใหก า ว ท น ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล งค ว า ม ก า ว ห น า ข อ ง โ ล ก มศกยภาพในการแขงขนในเวทโลก

โรบนสน (Robinson, 1992, p. 746) ไดศกษาวจย ความเชอมโยงระหวางการศกษาและการพฒนาชมชนทยงยน ตามทฤษฎการเชอมโยงของธอรนไดค (ค.ศ. 1814-1949) กฎแหงการเรยนร คอ กฎแหงความพรอม กฎแหงการฝกฝน กฎแหงการใช กฎแหงผลทพงพอใจ เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนแบบลองผดลองถก ส ารวจความพรอม สรางใหผเรยนมทกษะ จะตองชวยใหผ เรยนฝกบอย ๆ และไดรบผลทตนพงพอใจเดนส กเลต (Denis Goulet, 1973, p. 96) การพฒนาเปนแนวคดทนาสนใจ เปนการกระตนใหคดถงลกษณะของสงคมทด เปนไปในทางด (euphemism) เกยวของกบเรองของการเปลยนแปลง ความ ทนสมยหรอความเจรญเตบโต เปนรปแบบอยางหนงของการ เปลยนแปลงทางสงคม สวนความทนสมยกเปนกรณเฉพาะอนหนงของการพฒนา เปนลกษณะทางสงคมทก าลงเปลยนจากสงทเคยเปนในอดตไปสสงทตองการตามเปาหมายของการพฒนาของแตละสงคม เสมยน นาคนชาต (2556, หนา 27) การพฒนาสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนร ใชแหลงเรยนร เปนหองเรยน การจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญทสด ม งผลประโยชนสงสดแกผ เรยนผเรยนไดพฒนาตามศกยภาพ ผ เรยนมทกษะในการแสวงหาความรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย ผเรยนสามารถน าวธการเรยนรไปใชในชวตจรงได

32


ขนตอนท รายละเอยด แนวคดทฤษฎ 8 . ก า ร ป ร ะ เ ม น แ ล ะ ก า รเผยแพร (A=asses and spreads) เพอเปนการก ากบตดตามและ ประเมนประสทธภาพ สรปผล และรายงานผลใหผทเกยวของ ไดทราบและด าเนนการตอ

เปนการประเมนผลการเรยนรทงในและนอกชนเรยน ของการจ ด ก า ร เ ร ย น ก า ร ส อ น เ ป นผลสมฤทธทางการเรยนของผ เ ร ย น ถ ง ก า ว ห น า บ ร ร ลเ ป า ห ม า ย ก า ร เ ร ย น ร แ ล ะน าเสนอผลการใชแหลงเรยนร สสาธารณะหรอกลมเปาหมาย โดยมการจดการน าเสนออยางเป นระบบและเป นว ธ ก ารทยอมรบ ไดรบการสนบสนนจากบคคล องคกร และหนวยงานในระดบชาตหรอนานาชาต

การประเมนผล และเผยแพร (asses and spreads) หมายถง การวดและ ประเมนผลการใชแหลงเรยนรในทองถน และน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายใหผอนรบรและด าเนนการ พจน พรหมจตต (2553) ไดศกษาการพฒนาแหลงเรยนรภ ม ปญญาท อ ง ถ น ต ามปร ชญาขอ งเศรษฐกจพอเพยงอยางมสวนรวม รบผลประโยชนทงทางตรงและทางออมในการรวมมอด าเนนกจกรรม และการรวมตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน และแนวคดทฤษฎ Scriven (2003, p. 15) กลาววา ทฤษฎการประเมน ประกอบดวย 2 สวน คอทฤษฎปทสถาน (normative theories) ทฤษฎปทสถานของทฤษฎการประเมนกคอสวนทอธบายหรอบอกเกยวกบการประเมนวาควรจะท าอยางไรหรอควรเปนอยางไรนนคอเปนการใหความหมายหรอบอกคณลกษณะของการประเมน ทฤษฎพรรณนา (descriptive theories) คอ ทฤษฎการประเมนและอภมานทฤษฎการประเมน 3 สวนทบอกใหทราบวาการประเมนมกชนดอะไรบาง การประเมนทแทจรงนนท าอะไรและท าไมจงตองท าเชนนน

ผวจยจงไดน ารปแบบการใชแหลงเรยนรทง 8 ขนตอน มาก าหนดเปนรปแบบในการ

ศกษาวจยครงน แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวกบนโยบายการใชแหลงเรยนร

33

ประกอบดวย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร สรปรายละเอยดไดดงน

1. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545

ในการจดการศกษาของชาตจ าเปนตองเปนไปในทศทางเดยวกน เพอสรางความเปนเอกภาพของชาต เพยงแตในการน านโยบายไปใชนนสถานศกษาตองประยกตใหสอดคลองกบสภาพของทองถนทมความแตกตางกนทางประวตความเปนมาของทองถน ภมประเทศ ภมอากาศ ประเพณ ศลปวฒนธรรม ชาตพนธ และคานยมความเชอ การใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ในการจดการศกษาเกยวกบการใชแหลงเรยนร วาดวยการเรยนรตลอดชวต ตามมาตรา 4 ใหความหมายของการศกษาวา “เปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความรการฝกการอบรมการสบสานทางวฒนธรรมการสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการการสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอมสงคมการเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต” วาดวยหลกการจดการศกษา ตามมาตรา 8 ไดระบการจดการศกษาใหยดหลก เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน ใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา และพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง วาดวยหลกการมสวนรวม ตามมาตรา 9 (6) บญญตวา ใหยดหลกการมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนาสถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน ความส าคญของการจดการศกษา ทกอให เกดความยงยนของทรพยากรธรรมชาต และความสมดลของสงแวดลอม ตามมาตรา 23 บญญตวา การจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา ในเรองดงตอไปนความรเรองเกยวกบตนเองและความสมพนธของตนเองกบสงคม ไดแก ครอบครวชมชน ชาต และสงคมโลกรวมถงความรเกยวกบประวตศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขความรแ ละทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมทงความรความเขาใจและประสบการณเรองการจดการการบ ารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลยงยนความร เกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม การกฬาภมปญญาไทยและการประยกตใชภมปญญา วาดวยกระบวนการเรยนร ตามมาตรา 24 บญญตวา การจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของด าเนนการดงน

1.1 จดเนอหาสาระและกจกรรม ใหสอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล

34

1.2 ฝกทกษะกระบวนการคดการจดการการเผชญสถานการณและการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา

1.3 จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรงฝกการปฏบตใหท าไดคดเปนท าเปนเกดความรกในการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง

1.4 จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตางๆอยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรมคานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา

1.5 สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศสภาพแวดลอมสอการเรยนและอ านวยความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบรรวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนรทงนผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ

1.6 จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานทมการประสานความรวมมอกบบดา มารดาผปกครองและบคคลในชมชนทกฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ในดานการใชแหลงเรยนรในทองถน ตามมาตรา 25 บญญตวา รฐตองสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบไดแกหองสมดประชาชนพพธภณฑหอศลปสวนสตวสวนสาธารณะสวนพฤกษศาสตรอทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลยศนยกฬาและนนทนาการแหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนอยางเพยงพอและมประสทธภาพ และสอดคลองกบมาตรา 27 วรรคสอง บญญตวา ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานเพอความเปนไทยความเปนพลเมองทดของชาต การด ารงชวต และการประกอบอาชพตลอดจนเพอการศกษาตอใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนงในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถนคณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต และในการจดการศกษาตองใหชมชนเขามามสวนรวม สอดคลองตามมาตรา 29 บญญตวา ใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชนองคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนาสถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแข งของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรมมการแสวงหาความร ขอมล ขาวสารและรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆเพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหา และความตองการรวมทงหาวธการสนบสนน ใหมการแลกเปลยนประสบการณในการพฒนาระหวางทองถน (ราชกจจานเบกษา, 2545, หนา 16-21) นอกจากดงทกลาวแลวหนวยงานส าคญ ทมสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรตามมาตรา 38 บญญตวา ในแตละเขตพนทการศกษา ใหมคณะกรรมการและส านกงานการศกษาศาสนา และวฒนธรรมเขตพนทการศกษามอ านาจหนาทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาของบคคล ครอบครว องคกรชมชนองคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอนทจดการศกษาในรปแบบทหลากหลาย จากการศกษาพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ท าใหผวจยเขาใจวา แนวคดตามนโยบายการกระจายอ านาจของการบรหารการศกษาตามล าดบ คอ จากการจดการศกษาสวนกลาง กระจายใหหนวยงานส านกงานเขตพนท

35

การศกษาซงด าเนนการบรหารจดการศกษา ตองใหความส าคญกบสถานศกษา บคลากรทางการศกษา และประชาชนในทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษา และพฒนาการศกษาในรปของคณะกรรมการ ในการก ากบดแล สงเสรม สนบสนนสถานศกษา องคปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล ครอบครว หนวยงานองคกร และสถาบนเอกชน จะชวยใหสามารถใชแหลงเรยนร ในทองถน เพอการจดการศกษาไดอยางมคณภาพ (ราชกจจานเบกษา, 2545, หนา 16-21)

2. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

การศกษาวจยเรอง “การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา” ผวจยไดศกษาหลกการและเหตผลตามแนวนโยบายของ ไดก าหนดในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 จดท าขนเพอใหเขตพนทการศกษาหนวยงานระดบทองถนและสถานศกษาทกสงกดทจดการศกษาขนพนฐาน ตามวสยทศนทวา“หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมงพฒนาผเรยนทกคนซงเปนก าลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกายความรคณธรรมมจตส านกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลกยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขมความรและทกษะพนฐานรวมทงเจตคตทจ าเปนตอการศกษาตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวตโดยมงเนนผเรยนเปนส าคญบนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ” จดหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เพอใหเกดกบผเรยนเมอจบการศกษาขนพนฐาน ดงน

1. มคณธรรมจรยธรรม และคานยมทพงประสงคเหนคณคาของตนเอง มวนยและปฏบตตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาหรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2. มความรความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลยและ ทกษะชวต

3. มสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกก าลงกาย 4. มความรกชาต มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวต และ

การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 5. มจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนา

สงแวดลอม มจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคมและอยรวมกนในสงคมอยางมความสข (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 3-5) นอกจากดงทกลาวแลวแนวนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ยงไดก าหนดในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ก าหนดใหผ เรยนเมอจบหลกสตรแลวเกดสมรรถนะส าคญ 5 ประการ สรปไดดงน ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวต และความสามารถในการใชเทคโนโลยและหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงคเพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสขในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก คอ รก

36

ชาตศาสนกษตรย ซอสตยสจรต มวนย ใฝเรยนร อยอยางพอเพยง มงมนในการงาน รกความเปนไทย และ มจตสาธารณะ (กระทรวงศกษาธการ, 2551, หนา 4-6) 3. แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559)

การศกษาเอกสารเพอวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในสถานศกษา ผวจยไดศกษาหลกการและเหตผล ตามแผนการศกษาแหงชาต ฉบบปจจบน ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 45-52) “…แผนระยะยาวภายใตบทบญญตของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตเนนน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวยดทางสายกลางบนพนฐานของความสมดลพอด รจกประมาณอยางมเหตผลมความรอบรเทาทนโลกเปนแนวทางในการด าเนนชวตเพอมงใหเกดการพฒนาทยงยนและความอยดมสขของคนไทยโดยยด“คน”เปนศนยกลางการพฒนามวตถประสงคและแนวนโยบาย สรปไดดงน

3.1 พฒนาคนอยางรอบดานและสมดลเพอเปนฐานหลกของการพฒนามแนวนโยบาย 3.1.1 พฒนาคณภาพการศกษาและการเรยนรในทกระดบและประเภทการศกษา 3.1.2 ปลกฝงและเสรมสรางใหผเรยนมศลธรรมคณธรรมจรยธรรมคานยมม

จตส านกและมความภมใจในความเปนไทยมระเบยบวนยมจตสาธารณะค านงถงประโยชนสวนรวมและยดมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและรงเกยจการทจรตตอตานการซอสทธขายเสยง

3.1.3 เพมโอกาสทางการศกษาใหประชาชนทกคนตงแตแรกเกดจนตลอดชวตไดมโอกาสเขาถงบรการการศกษาและการเรยนรโดยเฉพาะผดอยโอกาสผพการหรอทพพลภาพยากจนอยในทองถนหางไกลทรกนดาร

3.1.4 ผลตและพฒนาก าลงคนใหสอดคลองกบความตองการของประเทศและ เสรมสรางศกยภาพการแขงขนและรวมมอกบนานาประเทศ

3.1.5 พฒนามาตรฐานและระบบการประกนคณภาพการศกษาทงระบบประกน คณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอก

3.1.6 ผลตและพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและ มาตรฐานมคณธรรมและคณภาพชวตทด

3.2 สรางสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนรมแนวนโยบาย 3.2.1 สงเสรมการจดการศกษาอบรมและเรยนรของสถาบนศาสนาและสถาบนทาง

สงคมทงการศกษาในระบบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 3.2.2 สงเสรมสนบสนนเครอขายภมปญญาและการเรยนรประวตศาสตร

ศลปวฒนธรรม พลศกษากฬา เปนวถชวตอยางมคณภาพและตลอดชวต 3.2.3 สงเสรมการวจยและพฒนาเพอสรางองคความรนวตกรรมและทรพยสนทาง

ปญญาพฒนาระบบบรหารจดการความรและสรางกลไกการน าผลการวจยไปใชประโยชน

37

3.3 พฒนาสภาพแวดลอมของสงคมเพอเปนฐานในการพฒนาคนและสรางสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนรมแนวนโยบาย

3.3.1 พฒนาและน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอการพฒนาคณภาพเพมโอกาส ทางการศกษาและการเรยนรตลอดชวต

3.3.2 เพมประสทธภาพการบรหารจดการโดยเรงรดกระจายอ านาจการบรหารและจดการศกษาไปสสถานศกษาเขตพนทการศกษาและองคกรปกครองสวนทองถน

3.3.3 สงเสรมการมสวนรวมของภาคเอกชนประชาชนประชาสงคมและทกภาคสวนของสงคมในการบรหารจดการศกษาและสนบสนนสงเสรมการศกษา

3.3.4 ระดมทรพยากรจากแหลงตางๆและการลงทนเพอการศกษาตลอดจนบรหารจดการและใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

3.3.5 สงเสรมความรวมมอระหวางประเทศดานการศกษาพฒนาความเปนสากลของการศกษาเพอรองรบการเปนประชาคมอาเซยน และเพมศกยภาพการแขงขนภายใตกระแส โลกาภวตนขณะเดยวกนสามารถอยรวมกนกบพลโลกอยางสนตสขมการพงพาอาศยและเกอกลกน…” (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2553, หนา 45-52)

สรปไดวาการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร เพอใหเกดความเปนเอกภาพ และสร างวฒนธรรม บนบรรทดฐานแหงความรวมมอ ควรยดแนวคดทสอดคลองกบนโยบายของกระทรวงศกษาธการ 9ตามแผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) เนนน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ยดทางสายกลางบนพนฐานของความสมดลพอด มงใหเกดการพฒนาทยงยน และความอยดมสขของคนไทยโดยยด “คน” เปนศนยกลางการพฒนาคอ พฒนาคนอยางรอบดานและสมดลสรางสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนร และพฒนาสภาพแวดลอมของสงคมเพอเปนฐานในการพฒนาคนและสรางสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนร

4. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559)

จากการศกษาเอกสารแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559) ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, เพอน ามาเปนแนวทางในการศกษาวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สรปไดดงน พระบรมราโชวาทในพระบาทสมเดจพระเจาอยรชกาลท 9 “...ในการพฒนาประเทศนนเปนตองท าตามล าดบขนตอนเรมดวยการสรางพนฐานคอความมกนมใชของประชาชนกอนดวยวธการทประหยดระมดระวง แตถกตองตามหลกวชาเมอพนฐานเกดขนมนคงพอควรแลวจงคอยสรางเสรมความเจรญใหคอยเปนคอยไปตามล าดบดวยความรอบคอบ ระมดระวง และประหยดนนกเพอปองกนความผดพลาดลมเหลวและเพอใหบรรลผลส าเรจไดแนนอนบรบรณ...”(มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2517) ในการก าหนดแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตฉบบท 1 จนถง ฉบบท 11 มพฒนาการมาอยางตอเนองภายใตสถานการณ เงอนไข และการเปลยนแปลงในมตตาง ๆ ทงภายใน

38

และภายนอกประเทศ แตเมอถงฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) นบวาเปนจดเปลยนส าคญของการวางแผนพฒนาประเทศทใหความส าคญกบการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม และมงให “คนเปนศนยกลางการพฒนา”พรอมทงปรบเปลยนวธการพฒนาเปนบรณาการแบบองครวมเพอใหเกดการพฒนาทสมดล ตอมาฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ไดอญเชญ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาน าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ ควบคไปกบกระบวนทศนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” ตอเนองถงฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) และฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ยงคงนอมน า “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวทางปฏบต ใหการพฒนาทสมดลทงคน สงคมเศรษฐกจ และสงแวดลอม โดยมการเตรยม “ระบบภมคมกน” ดวยการเสรมสรางความเขมแขงของทนทมอยในประเทศและการบรหารจดการความเสยงใหพรอมรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายในประเทศ เพอมงสการพฒนาทยงยน และความอยเยนเปนสขของคนไทยทกคน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559) อนเนองมาจากประเทศไทยจะตองเผชญกบกระแสการเปลยนแปลงทส าคญทงภายนอกและภายในประเทศทปรบเปลยนเรวและซบซอนมากยงขน โอกาสและความเสยงตอการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะขอผกพนทจะเปนประชาคมอาเซยนในป 2558 จงจ าเปนตองน าภมคมกนทมอยพรอมทงเรงสรางภมคมกนในประเทศใหเขมแขงใหแก คน สงคม และระบบเศรษฐกจ สามารถพฒนาประเทศใหกาวหนาตอไปเพอประโยชนสขทยงยนของสงคมไทย ตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยการประเมนสถานการณ ความเสยงและการสรางภมคมกนของประเทศ ดงน

4.1 สถานการณการเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนาประเทศ 4.1.1 การเปลยนแปลงส าคญระดบโลก ในดาน กฎ กตกาใหมของโลกหลายดาน

สงผลใหทกประเทศตองปรบตว การปรบตวเขาสเศรษฐกจโลกแบบหลายศนยกลาง รวมทงภมภาคเอเชยทวความส าคญเพมขน การเขาสสงคมผสงอายของโลกอยางตอเนอง ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ประชากรสงอายในโลกจะเพมขนอก 81.9 ลานคนการเปลยนแปลงภมอากาศโลกสงผลใหสภาพภมอากาศแปรปรวน ในชวง 30 ปทผานมา อณหภมโลกสงขนโดยเฉลย 0.2 องศาเซลเซยสตอทศวรรษ ความมนคงทางอาหารและพลงงานของโลกมแนวโนมจะเปนปญหาส าคญ ความตองการพชพลงงาน สนคาเกษตรและอาหารมแนวโนมเพมขนจากการเพมประชากรโลก แตการผลตพชอาหารลดลงดวยขอจ ากดดานพนท เทคโนโลยทมอย และการเปลยนแปลงของภมอากาศความกาวหนาทางเทคโนโลยมบทบาทส าคญตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมรวมทงตอบสนองตอการด ารงชวตของประชาชนมากยงขน และการกอการรายสากลเปนภยคกคามประชาคมโลก

4.1.2 การเปลยนแปลงภายในประเทศ ไดแก การเปลยนแปลงสภาวะดาน เศรษฐกจ สภาวะดานสงคม สงคมไทยเผชญวกฤตความเสอมถอยดานคณธรรมและจรยธรรม สภาวะดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทนทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม สภาพภมอากาศสงผลซ าเตมใหปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรนแรง กระทบตอผลผลตภาคเกษตรและความยากจน และสภาวะดานการบรหารจดการการพฒนาประเทศ การคอรรปชนยงคงเปนปญหาส าคญของไทยและเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศ

39

4.1.3 การประเมนความเสยง ประเทศไทยจะเผชญกบความเสยงทตองเตรยมการสรางภมคมกนใหประเทศ พรอมทจะเผชญกบการเปลยนแปลงอยางมประสทธภาพ 6 ประการ คอ การบรหารภาครฐออนแอ โครงสรางทางเศรษฐกจไมสามารถรองรบการเจรญเตบโตอยางยงยน โครงสรางประชากรทมวยสงอายเพมขน คานยมทดงามเสอมถอยและประเพณดงเดมถกบดเบอน ทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมของประเทศมแนวโนมเสอมโทรมรนแรง และประเทศไทยยงคงมความเสยงดานความมนคง

4.1.4 การสรางภมคมกนของประเทศเพอใหประเทศไทย สามารถรองรบ ผลกระทบจากการเปลยนแปลงไดอยางมประสทธภาพ ตองสรางภมคมกนประเทศ 5 ประการ ดงน ประเทศไทยมการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข การพฒนาประเทศใหอยบนฐานความรและเทคโนโลยททนสมย สงคมไทยมคานยมและวฒนธรรม ทดงาม ภาคการเกษตรเปนฐานรายไดหลกและความมนคงดานอาหารของประเทศ และชมชนทองถนเปนกลไกทมความสามารถในการบรหารจดการ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต, 2555-2559, หนา 1-19)

4.2 แนวคดและทศทางการพฒนาประเทศ 4.2.1 แนวคดหลกแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ป พ.ศ.

2570 สรปแนวคดในการพฒนาประเทศในอนาคต จ าเปนตองเตรยมพรอมและสรางภมคมกนของประเทศใหเขมแขงภายใตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ยดแนวคดการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทม “คนเปนศนยกลางการพฒนา” มการเชอมโยงทกมตของการพฒนาอยางบรณาการ ทงมตตวคน สงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และการเมอง เพอสรางภมคมกนใหพรอมเผชญการเปลยนแปลงทเกดขนทงในระดบ ปจเจก ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต ขณะเดยวกน ใหความส าคญกบการมสวนรวมของทกภาค สวนในสงคมในกระบวนการพฒนาประเทศ

4.2.2 ทศทางการพฒนาประเทศ จากการศกษาการพฒนาประเทศในระยะ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 สรป ทศทางการพฒนาประเทศ ใหตระหนกถงสถานการณและความเสยงจากการเปลยนแปลงในระดบโลกและภายในประเทศ สรางภมคมกนในมตตางๆ เพอใหการพฒนาประเทศสความสมดลและยงยน พรอมทงเสรมสรางใหแขงแกรงเพอเปนรากฐานการพฒนาประเทศทส าคญไดแก การเสรมสรางทนทางสงคม (ทนมนษย ทนสงคม ทนทางวฒนธรรม) ใหความส าคญกบการพฒนาคนและสงคมไทยสสงคมคณภาพ มงสรางภมคมกนตงแตระดบปจเจก ครอบครว และชมชน สามารถจดการความเสยง และปรบตวเขากบการเปลยนแปลง มโอกาสเขาถงทรพยากรและไดรบประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม ส าหรบการเสรมสรางทนเศรษฐกจ (ทนกายภาพ ทนทางการเงน)มงพฒนาเศรษฐกจภายในประเทศใหเขมแขง โดยใชภมปญญา วทยาศาสตรและเทคโนโลย และความคดสรางสรรค ใหความส าคญกบการพฒนาระบบราชการและขาราชการโดยยดหลกธรรมาภบาล (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2555-2559 หนา 1-19)

4.3 วสยทศน พนธกจ วตถประสงคและเปาหมาย แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ก าหนดไววา “คนไทย

ภาคภมใจในความเปนไทย มมตรไมตรบนวถชวตแหงความพอเพยง ยดมนในวฒนธรรมประชาธปไตย

40

และหลกธรรมาภบาล การบรการสาธารณะขนพนฐานททวถง มคณภาพ สงคมมความปลอดภยและมนคง อยในสภาวะแวดลอมทด เกอกลและเอออาทรซงกนและกน ระบบการผลตเปนมตรกบสงแวดลอมมความมนคงดานอาหารและพลงงาน อยบนฐานทางเศรษฐกจทพงตนเองและแขงขนไดในเวทโลก สามารถอยในประชาคมภมภาคและโลกไดอยางมศกดศร” (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2555-2559 หนา 1-19)

4.3.1 วสยทศนและพนธกจ การพฒนาประเทศในระยะ 5 ปของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ไดก าหนดวสยทศน พนธกจ วตถประสงคและเปาหมาย ยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาทมล าดบความส าคญสง ดงน

4.3.1.1 วสยทศน “สงคมอยรวมกนอยางมความสข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง”

4.3.1.2 พนธกจ 1) สรางสงคมเปนธรรมและเปนสงคมทมคณภาพ 2) พฒนาคณภาพคนไทยใหมคณธรรม เรยนรตลอดชวต มทกษะ

และการด ารงชวต 3) พฒนาฐานการผลตและบรการใหเขมแขงและมคณภาพบน

ฐานความร ความคดสรางสรรค และภมปญญา 4) สรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สนบสนนการมสวนรวมของชมชน 4.3.2 วตถประสงคและเปาหมาย

4.3.2.1 วตถประสงค 1) เพอเสรมสรางสงคมทเปนธรรมและเปนสงคมสนตสข 2) เพอพฒนาคนไทยทกกลมวยอยางเปนองครวมทงทางกาย ใจ

สตปญญา อารมณคณธรรม จรยธรรม และสถาบนทางสงคมมบทบาทหลกในการพฒนาคนใหมคณภาพ

3) เพอพฒนาเศรษฐกจใหเตบโตมเสถยรภาพ คณภาพ และยงยน 4) เพอจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเพยงพอ

4.3.2.2 เปาหมายหลก ประกอบดวย 1) ความอยเยนเปนสขและความสงบสขของสงคมไทยเพมขน

ความเหลอมล าในสงคมลดลง 2) คนไทยมการเรยนรอยางตอเนอง มสขภาวะดขน มคณธรรม

จรยธรรม และสถาบนทางสงคมมความเขมแขงมากขน 3) เศรษฐกจเตบโตในอตราทเหมาะสมตามศกยภาพของประเทศ 4) คณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐาน

4.3.2.3 ตวชวด 1) ดชนความอยเยนเปนสข ดชนความสงบสข 2) ผเรยนทกระดบการศกษา มคณธรรม จรยธรรม

41

3) อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ 4) คณภาพน าและอากาศ

4.4 ยทธศาสตรการพฒนา 4.4.1 ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมในสงคม ใหความส าคญกบ

4.4.1.1 การสรางความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมใหทกคนในสงคมไทยควบคกบการเสรมสรางขดความสามารถในการจดการความเสยงและสรางโอกาสในชวตใหแกตนเอง

4.4.1.2 การจดบรการทางสงคมใหทกคนตามสทธขนพนฐาน เนนการสรางภมคมกนระดบปจเจก และสรางการมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจในการพฒนา

4.4.1.3 เสรมสรางใหทกภาคสวนสามารถเพมทางเลอกการใชชวตในสงคม 4.4.1.4 การสานสรางความสมพนธของคนในสงคมใหมคณคา

4.4.2 ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน 4.4.2.1 การปรบโครงสรางและการกระจายตวประชากรใหเหมาะสม 4.4.2.2 การพฒนาคณภาพคนไทยใหมภมคมกนตอการเปลยนแปลง 4.4.2.3 การสงเสรมการลดปจจยเสยงดานสขภาพอยางเปนองครวม 4.4.2.4 การสงเสรมการเรยนรตลอดชวต 4.4.2.5 การเสรมสรางความเขมแขงของสถาบนทางสงคม

4.4.3 ยทธศาสตรความเขมแขงภาคเกษตร ความมนคงของอาหารและพลงงาน 4.4.3.1 การพฒนาทรพยากรธรรมชาตทเปนฐานการผลตภาคเกษตรให

เขมแขงและยงยน 4.4.3.2 การเพมประสทธภาพและศกยภาพการผลตภาค 4.4.3.3 การสรางมลคาเพมผลผลตทางการเกษตรตลอดหวงโซการผลต 4.4.3.4 การสรางความมนคงในอาชพและรายไดใหแกเกษตรกร 4.4.3.5 การสรางความมนคงดานอาหารและพฒนาพลงงานชวภาพใน

ระดบครวเรอนและชมชน 4.4.3.6 การสรางความมนคงดานพลงงานชวภาพเพอสนบสนนการพฒนา

ประเทศและความเขมแขงภาคเกษตร 4.4.3.7 การปรบระบบบรหารจดการภาครฐเพอเสรมสรางความมนคงดาน

อาหารและพลงงาน 4.4.4 ยทธศาสตรการปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและ

ยงยน 4.4.4.1 การปรบโครงสรางเศรษฐกจสการพฒนาทมคณภาพและยงยน 4.4.4.2 การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม ใหเปน

พลงขบเคลอนการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหเตบโตอยางมคณภาพและยงยน เนนการน าความคดสรางสรรค ภมปญญาทองถนทรพยสนทางปญญา

4.4.4.3 การพฒนาขดความสามารถในการแขงขนทมประสทธภาพ ไดเทาเทยม และเปนธรรม

42

4.4.4.4 การบรหารจดการเศรษฐกจสวนรวมอยางมเสถยรภาพ 4.4.5 ยทธศาสตรการสรางความเชอมโยงกบประเทศในภมภาคเพอความมนคง

ทางเศรษฐกจและสงคม 4.4.5.1 การพฒนาความเชอมโยงดานการขนสงและระบบโลจสตกส

ภายใตกรอบความรวมมอในอนภมภาคตาง ๆ 4.4.5.2 การพฒนาฐานลงทนโดยเพมขดความสามารถในการแขงขนระดบ

อนภมภาครวมทงบรณาการแผนพฒนาพนทเชอมโยงกบประเทศเพอนบานใหบรรลประโยชนรวมกนทงดานความมนคงและเสถยรภาพของพนท

4.4.5.3 การสรางความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน 4.4.5.4 การเขารวมเปนภาคความรวมมอระหวางประเทศและภมภาค

ภายใตบทบาททสรางสรรค เปนทางเลอกในการด าเนนนโยบายระหวางประเทศในเวทโลก 4.4.5.5 การสรางความเปนหนสวนทางเศรษฐกจในภมภาคดานการพฒนา

ทรพยากรมนษยการเคลอนยายแรงงาน และการสงเสรมแรงงานไทยในตางประเทศ 4.4.5.6 การมสวนรวมส าคญในการสรางสงคมนานาชาตทมคณภาพชวต

ปองกนภยจากการกอการรายและอาชญากรรม ยาเสพตด ภยพบต และการแพรระบาดของโรคภย 4.4.5.7 การเสรมสรางความรวมมอทดระหวางประเทศในการสนบสนน

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมจรยธรรมและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม พรอมทงเปดรบความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศทไมแสวงหาก าไร

4.4.5.8 การเรงรดการใชประโยชนจากขอตกลงการคาเสรทมผลบงคบใช เปนการสรางองคความรใหกบภาคธรกจโดยเฉพาะผไดรบผลกระทบทงเชงบวกและลบใหสามารถพฒนาศกยภาพและโอกาสของตนเองในการใชประโยชนจากการเปดการคาเสร โดยเฉพาะภาคธรกจขนาดกลางและขนาดเลก ควรจะไดรบการสนบสนน เยยวยาและดแลจากรฐในกรณทไมสามารถปรบตวไดทน

4.4.5.9 การสงเสรมใหประเทศไทยเปนฐานการลงทน และการประกอบ ธรกจในเอเชยรวมทงเปนฐานความรวมมอในการพฒนาภมภาค โดยจดใหมสทธประโยชนและการอ านวยความสะดวกทจ าเปน เพอใหมการจดตงส านกงานปฏบตการภมภาค และสนบสนนบทบาทขององคกรระหวางประเทศทไมแสวงก าไร

4.4.5.10 การปรบปรงและเสรมสรางความเขมแขงของภาคการพฒนา ภายในประเทศตงแตระดบชมชนทองถน มงเสรมสรางศกยภาพชมชนทองถนใหรบรและเตรยมพรอมรบกระแสการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกประเทศ สนบสนนกลไกการพฒนาระดบพนทในการก าหนดยทธศาสตรการพฒนาระดบจงหวดและกลมจงหวด โดยเฉพาะจงหวดชายแดน ใหสามารถพฒนาเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน สงเสรมศกยภาพดานวชาการและเครอขายของสถาบนการศกษาของไทยทสรางความใกลชด และปฏสมพนธกบประเทศในอนภมภาค

4.4.6 ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน ใหความส าคญ คอ

43

4.4.6.1 การอนรกษ ฟนฟ และสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมมงรกษาและฟนฟพนทปาและเขตอนรกษ พฒนาระบบฐานขอมลและการจดการองคความรใหเปนเครองมอในการวางแผนและบรหารจดการ ปรบปรงระบบการบรหารจดการทดนและการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง เรงรดการบรหารจดการน าแบบบรณาการ ปรบปรงและฟนฟแหลงน าเพอเพมปรมาณน าตนทนสงเสรมใหเกดการใชน าอยางมประสทธภาพ จดท าแผนแมบทโครงสรางพนฐานดานทรพยากรน าเพอการอปโภคบรโภคอยางเปนระบบ รวมทงสงเสรมการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ

4.4.6.2 การปรบกระบวนทศนการพฒนาและขบเคลอนประเทศเพอ เตรยมพรอมไปสการเปนเศรษฐกจและสงคมคารบอนต าและเปนมตรกบสงแวดลอม โดยปรบโครงสรางการผลตของประเทศและพฤตกรรมการบรโภคเพอเตรยมพรอมไปสเศรษฐกจคารบอนต าและเปนมตรกบสงแวดลอม เพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคคมนาคมและขนสง เพอลดปรมาณกาซเรอนกระจก พฒนาเมองทเปนมตรกบสงแวดลอมเนนการวางผงเมองทผสมผสานวฒนธรรม สงคม และระบบนเวศเขาดวยกน

4.4.6.3 การยกระดบขดความสามารถในการรองรบและปรบตวตอการ เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอใหสงคมมภมคมกน มงพฒนาองคความรและเครองมอในการบรหารจดการเพอรองรบกบความทาทายจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถงพฒนาศกยภาพชมชนใหพรอมกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

4.4.6.4 การเตรยมความพรอมรองรบกบภยพบตทางธรรมชาต ดวยการ จดท าแผนทและจดล าดบพนทเสยงภยทงในระดบประเทศ ภมภาคและจงหวด ยกระดบการจดการภยพบตใหมประสทธภาพพฒนาระบบฐานขอมล การสอสารโทรคมนาคม สงเสรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานการจดการภยพบต พฒนาระบบงานอาสาสมครของประเทศอยางจรงจง และใหมมาตรฐานตามหลกสากล สนบสนนภาคเอกชน สถานประกอบการ โรงเรยน และทองถนใหมการเตรยมความพรอม และจดท าแผนปฏบตการรองรบภยพบต

4.4.6.5 การสรางภมคมกนดานการคาจากเงอนไขดานสงแวดลอม และ วกฤตจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ มงตดตามและเฝาระวงมาตรการการอนรกษสงแวดลอมทอาจสงผลกระทบตอการคาและการลงทน เตรยมมาตรการรองรบผลกระทบทจะเกดขนจากมาตรการทางการคาและขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบสงแวดลอมและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ศกษาผลกระทบและก าหนดแผนกลยทธรายสนคา รวมทงมาตรการเยยวยาในสนคาและธรกจทเกยวของ สงเสรมใหผสงออกท าคารบอนฟตพรนต และสรางแรงจงใจใหเกดอตสาหกรรมใหมๆ เพอการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยน

4.4.6.6 การเพมบทบาทประเทศไทยในเวทประชาคมโลกทเกยวของกบ กรอบความตกลงและพนธกรณดานสงแวดลอมระหวางประเทศ เพอเสรมสรางทกษะการเจรจาพฒนาความรวมมอในกลมอาเซยนและประเทศคคาส าคญ สนบสนนการด าเนนงานตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

4.4.6.7 การควบคมและลดมลพษ มงลดปรมาณมลพษทางอากาศ เพมประสทธภาพการจดการขยะและน าเสยชมชน พฒนาระบบการจดการของเสยอนตราย ขยะ

44

อเลกทรอนกส และขยะตดเชอ ลดความเสยงอนตราย การรวไหล การเกดอบตภยจากสารเคม และพฒนาระบบเตอนภย แจงเหตฉกเฉน และระบบการจดการเมอเกดอบตภยดานมลพษ

4.4.6.8 การพฒนาระบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพ โปรงใสและเปนธรรมอยางบรณาการ

4.5. การบรหารจดการแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 สการปฏบต

4.5.1 การสรางความรความเขาใจใหทกภาคสวนตระหนกถงความส าคญและพรอมเขารวมในการผลกดนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11

4.5.2 การสรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 นโยบายรฐบาล แผนการบรหารราชการแผนดน และแผนระดบอน ๆ

4.5.3 การสรางสภาพแวดลอมใหเออตอการขบเคลอนแผนการพฒนาของภาค 4.5.4 การเพมประสทธภาพกลไกรบผดชอบการขบเคลอนแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ทชดเจน สามารถขบเคลอนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ในระดบประเทศและระดบพนทไดอยางมประสทธภาพ

4.5.5 การเสรมสรางบทบาทของทกภาคสวนใหสามารถขบเคลอนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ไดอยางมประสทธภาพ

4.5.6 การตดตามประเมนผลแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11โดยตดตามความกาวหนา

จากการศกษาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ผวจยวเคราะหและสงเคราะหไดดงตารางท 2.3

44

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ตารางท 2.3 แสดงการวเคราะหสาระส าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 แนวทางของแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต

1. การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนา

ประเทศ

2. แนวคดและทศทางการ

พฒนาประเทศ

3. วสยทศน พนธกจ วตถประสงคและ

เปาหมาย

4. ยทธศาสตรการพฒนา

5. การบรหารจดการ

ผวจยวเคราะห

1. จากการเปลยนแปลง ของโลก จงตองพฒนาคนใหอยในสงคมไดอยางมความสขโดยสรางความเปนธรรม ใหทกภาคสวนมความเขาใจรวมกน

1.1 การเปลยนแปลงส าคญระดบโลก

2.1 แนวคดหลก “คนเปนนยกลางการพฒนา”

3.1 วสยทศน“สงคมอย รวมกนอยางมความสข ดวยความเสมอภาค เปนธรรม และมภมคมกนตอการเปลยนแปลง”

4.1 ยทธศาสตรการสรางความเปนธรรมในสงคม

5.1 การสรางความร ความเขาใจใหทกภาคสวน

1. การพฒนาคน ใหทนกบความเปลยนแปลง

2. การพฒนาคนไทยให ครอบคลมทกกลมวย จากทนทางมนษย สงคมและวฒนธรรม ใหเกดสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตโดยใชทรพยากรและสงแวดลอมอยาคมคา

1.2 การเปลยนแปลง ภายในประเทศ

2.2 ทศทางการ พฒนาประเทศเสรมสรางทนทาง มนษย ทนสงคม ทนทางวฒนธรรม

3..2 เพอเสรมสรางสงคมท เปนธรรมและเปนสงคมสนตสข พฒนาคนไทยทกกลมวย เศรษฐกจใหเตบโตอยางมเสถยรภาพ และบรหารจดการทรพยากร ธรรมชาต และสงแวดลอมใหเพยงพอ

4.2 ยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน

5.2 การสรางความ เชอมโยงนโยบาย รฐบาล

2. การสรางสงคม ใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต

45

45

ตารางท 2.3 (ตอ) แนวทางของแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต

1. การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนา

ประเทศ

2. แนวคดและทศทางการ

พฒนาประเทศ

3. วสยทศน พนธกจ วตถประสงคและ

เปาหมาย

4. ยทธศาสตรการพฒนา

5. การบรหารจดการ

ผวจยวเคราะห

3. ข บ เ ค ล อ น ค ว า มเขมแขงมนคงมมาตรฐาน เนนคณธรรมจรยธรรม บนพนฐานความเตบโตของเศรษฐกจอนสงผลตอความอยเยนเปนสข โดยการเรยนรอยางตอเนอง ท าใหสามารถประเมนความเสยงของประเทศได

1. การประเมนความเสยง ประเทศไทยจะเผชญกบความเสยง

3.3 เปาหมายหลก ความอยเยนเปนสข การเรยนรอยางตอเนองมคณธรรม จรยธรรม เศรษฐกจเตบโตในอตราทเหมาะสมและ คณภาพสงแวดลอมอยในเกณฑมาตรฐาน

4.3 ยทธศาสตร ความเขมแขงภาคเกษตรความมนคงขอ งอาห ารและพลงงาน

5.3 การสราง สภาพแวดลอมใหเออตอการขบเคลอน

3. ก า ร เ ร ย น รอยางตอเนองจะชวยประเมนความเสยงของประเทศ

4. การขบเคลอนใน การศกษาจะเปนภม ค ม ก น ใ ห ค น ไ ท ย เ ก ดคณธรรมจรยธรรม และอยอยางเปนสข

2. การสราง ภมคมกนของประเทศ

3.4 ตวชวด ความอยเยนเปนสข ความสงบสข จ านวนปการศกษาเฉลยของคนไทย ผเรยนทกระดบกา รศ กษ า ม คณ ธ ร รม จรยธรรม

4.4 ยทธศาสตร ปรบโครงสราง เศรษฐกจสการ เตบโตอยางม คณภาพ และยงยน

5.4 การเพม ประสทธภาพกลไก รบผดชอบการ ขบเคลอน

4. การจดการ ศกษาใหเปนการสรางภมคมกน

46

46


แนวทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาต ฉบบท 11

1. สถานการณ การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนาประเทศ

2. แนวคดและทศ ทางการพฒนา

ประเทศ

3. วสยทศน พนธกจ วตถประสงคและเปาหมาย

4. ยทธศาสตรการ พฒนา

5. การบรหารจดการ ผวจยวเคราะห

5. การสรางความเชอมโยง ในบาทบาทของทกภาคสวนเปนการสรางความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม

4.5 ยทธศาสตรการ สรางความเชอมโยงกบประเทศใน ภมภาคเพอความ มนคงทางเศรษฐกจ และสงคม

5.5 การเสรมสราง บทบาทของทกภาคสวน

5. บทบาทการมสวน รวมของทกภาคสวน

6. การตดตามประเมนผลจะ ชวยใหการขบเคลอน แผนพฒนาฯบรรลตาม เปาหมาย และสามารถ จดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมอยางยงยน

4.6 ยทธศาสตรการ จดการทรพยากร ธรรมชาตและ สงแวดลอมอยาง ยงยน

5.6 การตดตาม ประเมนผล

6. การตดตาม ประเมนผลชวยใหการขบเคลอนแผนพฒนาฯบรรล ตามเปาหมายและ เปนการสรางความยงยน

47

48

จากตารางท 2.3 การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 สรปสาระส าคญมเปาหมายคอ การพฒนาคนใหทนกบความเปลยนแปลง การสรางสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต การเรยนรอยางตอเนองชวยประเมนความเสยงของประเทศ การจดการศกษาเปนการสรางภมคมกน บทบาทการมสวนรวมของทกภาคสวน และการตดตามประเมนผลชวยใหการขบเคลอนแผนพฒนาฯบรรลตามเปาหมาย

5. การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561)

จากการศกษาเอกสารแผนปฏบตการประจ าป 2554 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2554, หนา 1-4) สาระส าคญขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) จ านวน 4 เปาหมาย 20 ตวบงช มาน าเสนอใหสถานศกษา พฒนาคณภาพการศกษา ใหมคณภาพและประสทธภาพสงขน ตามวสยทศน “คนไทยได เรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ” เปาหมาย ภายในป 2561 มการปฏรปการศกษาและการเรยนรอยางเปนระบบ โดยเนนประเดนหลกสามประการ สรปไดดงน

1. คณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย โอกาสทางการศกษาและ เรยนร เพอพฒนาผเรยน สถานศกษาแหลงเรยนร สภาพแวดลอม หลกสตรและเนอหา พฒนาวชาชพครใหเปนวชาชพทมคณคา สามารถดงดดคนเกงดและมใจรกมาเปนครคณาจารยไดอยางยงยน ภายใตระบบบรหารจดการทมประสทธภาพ

2. เพมโอกาสการศกษาและเรยนรอยางทวถง และมคณภาพเพอใหประชาชนทกคน ทกเพศ ทกวยมโอกาสเขาถงการศกษาและเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

3. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคม ในการบรหารและจดการศกษาโดย เพมบทบาทของผทอยภายนอกระบบการศกษาดวย กรอบแนวทางการปฏรปการศกษา และการเรยนรอยางเปนระบบ ดงน

1. พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม ทมนสยใฝเรยนร สามารถเรยนรดวยตนเองและ แสวงหาความรอยางตอเนองตลอดชวต

2. พฒนาคณภาพครยคใหม ทเปนผเอออ านวยใหผเรยนเกดการเรยนร เปนวชาชพทม คณคา สามารถดงดดคนเกง คนด มใจรกในวชาชพครมาเปนคร

3. พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม เพอพฒนาคณภาพสถานศกษา ทกระดบ/ประเภทใหสามารถเปนแหลงเรยนรทมคณภาพและพฒนาแหลงเรยนรอนๆ ส าหรบการศกษาและเรยนรทงในระบบโรงเรยน นอกระบบโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศย

4. พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม ทมงเนนการกระจายอ านาจสสถานศกษา เขตพนทการศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงการมสวนรวมของผปกครอง ชมชน ภาคเอกชนและทกภาคสวน มระบบการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาล (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2554, หนา 1-4) เปาหมายยทธศาสตรและตวบงชการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) มดงตารางท 2.4

49

ตารางท 2.4 แสดงเปาหมายยทธศาสตรและตวบงช การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561)

เปาหมายยทธศาสตรท ตวบงชและคาเปาหมาย เปาหมายยทธศาสตรท 1 คนไทยและการศกษาไทยมคณภาพ และไดมาตรฐานระดบสากล

1.1 ผลสมฤทธทางการเรยนในวชา ระดบชาตมคะแนน เฉลยมากกวารอยละ 50 1.2 ผลสมฤทธทางการศกษาดานคณตศาสตรและ วทยาศาสตรเพมขนเปนไมต ากวาคาเฉลยนานาชาต 1.3 ความสามารถดานภาษาองกฤษเพมขนรอยละ 3 ตอป 1.4 ทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศเพมขนรอยละ 3 ตอป 1.5 สดสวนผเรยนมธยมศกษาตอนปลายประเภท อาชวศกษา: สามญศกษาเปน 60 : 40 1.6 ผส าเรจอาชวศกษาและอดมศกษามคณภาพระดบสากล 1.7 จ านวนปการศกษาเฉลยของคนไทย (อาย 15-59 ป) เพมขนเปน 12 ป

เปาหมายยทธศาสตรท 2 คนไทยใฝร: สามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และแสวงหาความรอยางตอเนอง

2.1 ผเรยนทกระดบการศกษาไมต ากวารอยละ 75 มทกษะ ในการแสวงหาความรไดดวยตนเอง รกการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง 2.2 อตราการรหนงสอของประชากร (อาย 15-60 ป) เปน รอยละ 100 2.3 ผเขารบบรการในแหลงเรยนรเพมขนปละอยางนอย รอยละ 10 2.4 คนไทยใชเวลาอานหนงสอนอกเวลาเรยน/นอกเวลา ท างานโดยเฉลยอยางนอยวนละ 60 นาท 2.5 สดสวนผทใชอนเทอรเนตเพอการเรยนรตอประชากรอาย 10 ปขนไปเปนรอยละ 50

เปาหมายยทธศาสตรท 3 คนไทยใฝด: มคณธรรมพนฐาน มจตส านกและคานยมทพงประสงค เหนแกประโยชนสวนรวม มจตสาธารณะ มวฒนธรรม ประชาธปไตย

3.1 ผเรยนทกระดบการศกษาไมต ากวารอยละ 75 ม คณธรรม จรยธรรมและมความเปนพลเมอง 3.2 จ านวนคดเดกและเยาวชนทถกด าเนนคดโดยสถานพนจ และคมครองเดกและเยาวชนลดลงรอยละ 10 ตอป 3.3 จ านวนเดกอายต ากวา 15 ป ทตงครรภลดลงรอยละ 10 ตอป 3.4 จ านวนเดกเขารบการบ าบดยาเสพตดลดลงรอยละ 10 ตอป 3.5 สดสวนคนไทยทประกอบกจกรรมทางศาสนา และ กจกรรมทเปนประโยชนตอผอนและสงคมอยางสม าเสมอ

50


เปาหมายยทธศาสตรท ตวบงชและคาเปาหมาย เพมขนรอยละ 5 ตอป เปาหมายยทธศาสตรท 4 คนไทยคด เปน ท าเปน แกปญหาได: มทกษะในการคดและปฏบต มความสามารถในกา ร แ ก ป ญ ห า ม ค ว า ม ค ด ร เ ร มสรางสรรค มความสามารถในการสอสาร

4.1 ผเรยนไมต ากวารอยละ 75 มความสามารถในการคด วเคราะห สงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค 4.2 ผส าเรจการอาชวศกษาและการอดมศกษา มสมรรถนะ เปนทพงพอใจของผใช และมงานท าภายใน 1 ป รวมทงประกอบอาชพอสระเพมขน 4.3 ก าลงแรงงานทมการศกษาระดบมธยมศกษาขนไป เพมขนเปนรอยละ 65 และมสมรรถนะทางวชาชพตาม มาตรฐาน

ทมา (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2554, หนา 19)

จากตารางท 2.4 สรปไดวา เปาหมายทางยทธศาสตร การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552- 2561) ทผานมา เปาหมายยทธศาสตรท 1 คนไทยและการศกษาไทยมคณภาพและไดมาตรฐานระดบสากล นบวาเปนปญหาส าคญ

6. มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร

6.1 องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวกบดานแหลงเรยนร ตามแนวทางของส านกงาน

เลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 16) ไดก าหนดความเปนแหลงเรยนร เปนการพฒนาแหลงเรยนรตลอดชวต ประกอบดวย คณลกษณะและปจจยทเออตอการพฒนาแหลงเรยนร และ เกณฑการก าหนดรปแบบของแหลงเรยนร สรปไดดงน 1. คณลกษณะและปจจยทเออตอการพฒนาแหลงเรยนร ม 10 ประการ ไดแก 1.1 ความหลากหลายของทรพยากรเพอการเรยนร 1.2 ความเดนของทรพยากรในแหลงเรยนร 1.3 ความเหมาะสมของกจกรรมปฏบต 1.4 ความนาสนใจของทรพยากรทมอยในแหลงเรยนร 1.5 ความหลากหลายขององคความรทมอยในแหลงเรยนร 1.6 ประสทธภาพในการดแลรกษาแหลงเรยนร 1.7 ความเสมอภาคในการเขาถงแหลงเรยนร 1.8 ความพรอมของวทยากร 1.9 ความพรอมของสอ เอกสาร

51

1.10 ความพรอมของสอนทรรศการและปายนเทศ 2. เกณฑการก าหนดรปแบบของแหลงเรยนร 9 ประการ ไดแก

2.1 มทรพยากรเพอการเรยนรทหลากหลาย 2.2 มสาระการเรยนรทหลากหลาย 2.3 มวตถประสงคในการเปนแหลงเรยนรตามมาตรา 25 2.4 การเขาถงสะดวกและปลอดภย 2.5 มวทยากร/ผเชยวชาญ/ผแนะน า 2.6 มทรพยากรทเดนและนาสนใจ มสาระการเรยนรสอดคลองกบหลกสตร 2.7 มการปฏบตกจกรรมทกระตนใหเกดกระบวนการเรยนรไดอยางตอเนอง 2.8 มเนอหาสาระวชาการททางโรงเรยน/มหาวทยาลยไมมหรอม แตเขาถงไดยาก 2.9 เจาของแหลงเรยนรมความเตมใจทจะพฒนา

จากเหตผลดงกลาว หนวยงานทางการศกษาไดเลงเหนความส าคญของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร จงไดก าหนดมาตรฐานแหลงเรยนรใหเปนมาตรฐานกลาง ประกอบดวยมาตรฐานหลกและมาตรฐานรอง สรปรายละเอยดตามแนวทางของ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 124-125) ไดก าหนดมาตรฐานแหลงเรยนรไว 3 มาตรฐาน คอ มาตรฐานหลกท 1 ดานความเปนแหลงเรยนร มมาตรฐานรอง 3 ดาน ไดแก ดานหลกการสรางและพฒนาแหลงเรยนร ดานองคความร และดานความเปนพลวตของแหลงเรยนร (พลวต หมายถง ความเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดเวลา) มาตรฐานหลกท 2 มาตรฐานดานการจดการแหลงเรยนร มมาตรฐานรอง 4 ดาน ไดแก ดานความพรอมของปจจย ทใชในการด าเนนงาน อาท ความพรอมดานงบประมาณ ทรพยากร สงอ านวยความสะดวก ความพรอมทางกายภาพทเปนความเหมาะสมของพนท อาคาร และสถานท และความพรอมดานบคลากรทตองมจ านวนเพยงพอ และมคณสมบตเหมาะสมตอการจดการเรยนเรยนร ดานการวางระบบการบรหารทด ดานการจดกจกรรมการเรยนรตามแผนหรอเปาหมายทก าหนด และดานการพฒนา โดยการน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงพฒนาการบรหารตามผลการประเมน อยางตอเนอง มาตรฐานหลกท 3 มาตรฐานดานผลการจดการเรยนรและผลกระทบเนนทผลการจดการเรยนรและผลกระทบ

6.2 มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร เมอไดก าหนดมาตรฐานความเปนแหลงเรยนรแลว ส านกงานรบรองมาตรฐาน

และประเมนคณภาพการศกษา (2548, หนา 19) ไดก าหนดเกณฑมาตรฐานคณภาพการศกษาดานแหลงเรยนร ในมาตรฐานท 6 ผเรยนมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเองรกการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง ม 3 ตวบงช ผเรยนมนสยรกการอานสนใจแสวงหาความรจากแหลงตาง ๆรอบตวเกณฑการพจารณา ผเรยนใฝรใฝเรยนสนกกบการเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอ และผเรยนสามารถใชหองสมดใชแหลงเรยนรและสอตางๆทงภายในและภายนอก มรายละเอยดโดยสงเขปดงน

1. ผเรยนมนสยรกการอานสนใจแสวงหาความรจากแหลงตาง ๆ รอบตว 1.1 อานหนงสอนอกหลกสตรอยางนอยเดอนละ 1 เลม 1.2 อานวารสารและหนงสอพมพเปนประจ า 1.3 สามารถสรปประเดนและจดบนทกขอมลความรทไดจากการอานอยเสมอ

52

1.4 สามารถตงค าถามเพอคนควาความรเพมเตมจากการอานได 1.5 แสวงหาขอมลจากแหลงเรยนรตางๆทงภายในภายนอกโรงเรยน

2. ผเรยนใฝรใฝเรยนสนกกบการเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอ 2.1 สงเคราะห/วเคราะหและสรปความร/ประสบการณไดอยางมเหตผล 2.2 ความสามารถในการจดบนทกความรและประสบการณไดอยางเปนระบบ 2.3 รจกตนเองและสามารถบอกจดเดนจดดอยของตนเองได 2.4 มวธการพฒนาตนอยางสรางสรรคและเปนรปธรรม 2.5 ใชผลการประเมนมาพฒนาตนเองและสามารถบอกผลงานการพฒนาได

3. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนรและสอตางๆทงภายในและภายนอกสถานศกษา 3.1 ผเรยนรจกคนควาหาหนงสอในหองสมด ไมต ากวาสปดาหละ 3 ครง 3.2 ผเรยนทมโอกาสเขาถงแหลงเรยนรทงในและนอกโรงเรยน 3.3 ผเรยนสามารถคนควาหาความรจากอนเตอรเนตหรอสอเทคโนโลยตาง ๆ ได

53

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ดงตารางท 2.5 ตารางท 2.5 แสดงการวเคราะหแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

แนวคด

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545

หลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง พ.ศ. 2552–2559)

มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใช

แหลงเรยนร


1. การเรยนรตลอดชวต

ความเจรญงอกงามของบคคลและสงคม

- พฒนาคนอย างรอบดานและสมดลเพอเปนฐานหลกของการพฒนาตามแนวนโยบาย

คณลกษณะและปจจยทเออตอการพฒนา แหลงเรยนร

การเรยนรตลอดชวตเปนการพฒนาคน สรางความ เจรญงอกงามของบคคลและสงคม

2. รปแบบการจด การศกษา

เปนการศกษาตลอด ชวต

- สรางสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรม ภมปญญาและการเรยนรตามแนวนโยบาย

เกณฑการก าหนด รปแบบของแหลง เรยนร

การศกษาเปนรปแบบการสรางคณธรรมในสงคมโดยใชแหลงเรยนร

3. หลกการมสวนรวม

การมสวนรวมของ บคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวน ทองถน

- - หลกการสรางและ พฒนาแหลงเรยนร

หลกการสรางและพฒนา แหลงเรยนรตองอาศย การมสวนรวมของคร นกเรยนประชาชนและ องคกร

53

54


แนวคด

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พทธศกราช2542 (ฉบบท 2) 2545


แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง พ.ศ. 2552–2559)

มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใช



4. คว าม เป นแหล งเรยนร

ความยงยนของทรพยากรและสงแวดลอม

- ใ ช ท ร พ ย า ก ร ภ า พแวดลอมของสงคมเพอเปนฐานในการพฒนาค น แ ล ะส ร า ง ส ง ค มคณธรรม

ความเปนแหลงเรยนร ความเปนแหลงเรยนร ประกอบดวยทรพยากรและสงแวดลอมทมคณคาของทองถน

5. กระบวนการเรยนร

เนนความร คณธรรม และการเรยนรบรณาการ จดสาระและกจกรรม ฝกทกษะกระบวนการคด ท าไดคดเปน ท าเปน รกในการอานและ ใฝร อยางตอเนอง คานยมทด งามมคณลกษณะอนพง ประสงคไวในทกวชา สงเสรมสนบสนนให ผสอนสามารถจด

มคณธรรมจรยธรรม คานยมท พงประสงคเหนคณคาของ ตนเอง มวนยและปฏบตตนตาม หลกธรรมของศาสนาทตนนบ ถอ ยดหลกปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง มความร ความสามารถในการสอสาร แกปญหา ในการใชเทคโนโลย และมทกษะชวต มสขภาพกาย สขภาพจตทด มสขนสยรกการ ออกก าลงกาย มความรกชาต

- ผลการจดการเรยนร และผลกระทบผเรยน มนสยรกการอาน สนใจแสวงหาความร จากแหลงตาง ๆ รอบตวผเรยน ใฝเรยนร สนกกบการ เรยนรและพฒนา ตนเองอยเสมอ ผเรยน สามารถใช หองสมด ใชแหลง เรยนรและ

กระบวนการจดการ เรยนรเนนความร คณธรรมและการเรยนร บรณาการ ตามหลกธรรม และหลกปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยง เพอให นกเรยนบรรลตาม หลกสตร ตามเนอหา สาระ เกดทกษะ กระบวนการคด รกการ อานและเกดการใฝร

54

55


แนวคด



แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559)

มาตรฐานคณภาพ การศกษาดานการใช



บรรยากาศใชสอและ แหลงวทยาการประเภท ตางๆจดการเรยนรให เกดขนไดทกเวลาทก สถานท

มจตส านกในความเปนพลเมอง ไทยและพลโลก ยดมนในวถชวต การปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปน ประมข มจตส านกในการอนรกษ วฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนา สงแวดลอม

-

สอตางๆทงภายในและ ภายนอกสถานศกษา

มคานยมทดงามและ คณลกษณะอนพง ประสงคไวในทกวชา ผสอนสามารถจด บรรยากาศใชสอและ แหลงวทยาการประเภท ตาง ๆ จดการเรยนรให เกดขนไดทกเวลาทก สถานท มสขภาพกายและ สขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกก าลงกายม ความรกชาต มจตส านกใน ความเปนพลเมองไทยและ พลโลก ยดมนในวถชวต และการปกครองตาม

55

56


แนวคด



แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559)

มาตรฐานคณภาพ การศกษาดานการใช



6. องคกรสนบสนนการจดการศกษา

ใหมองคกรสนบสนน การจดการศกษาของ บคคล ครอบครว องคกร ชมชนองคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบน ศาสนา สถาน ประกอบการและสถาบน สงคมอนทจดการศกษา ในรปแบบทหลากหลาย

- - ความพรอมดาน บคลากร

ระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรง เปนประมขมจตส านกใน การอนรกษวฒนธรรม และภมปญญาไทย การอนรกษสงแวดลอม สนบสนน การจดการ ศกษาของบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกร วชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและ สถาบนสงคมอนทจด การศกษาในรปแบบท หลากหลาย

56

57

จากตารางท 2.5 การวเคราะหแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา สงเคราะหไดดงน

1. การเรยนรตลอดชวต เปนการการพฒนาคนอยางรอบดาน เปนการสรางความเจรญงอก งามของบคคลและสงคม

2. หลกการจดการศกษา เปนการก าหนดรปแบบการสรางคณธรรมในสงคม โดยใชแหลงเรยนร และภมปญญาในทองถน ดวยสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรมภมปญญา หลกการศกษาจงเนนทการเรยนรตลอดชวต

3. หลกการมสวนรวม หลกการสรางและพฒนาแหลงเรยนรตองอาศยการมสวนรวมของคร นกเรยน ประชาชนและองคกรทงเอกชนและของรฐบาล

4. ความส าคญของการจดการศกษา ทรพยากรและสภาพแวดลอมของสงคม เปนฐานส าคญในการพฒนาคนและสรางสงคม คณธรรมและภมปญญาและการเรยนรตามแนวนโยบาย

5. กระบวนการเรยนร ในกระบวนการเรยนรมงเนนนกเรยนใหมความร คณธรรมและการ เรยนรบรณาการ ตามหลกธรรมและหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอใหการเรยนรบรรลตามหลกสตร ไดแก การจดเนอหาสาระตามหลกสตร ผเรยนเรยนเกดทกษะกระบวนการคด ผเรยนเปนผทคดเปนท าเปนเกดความรกในการอานและเกดการใฝร การเรยนรสามารถปลกฝงคณธรรมคานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา ผสอนสามารถจดบรรยากาศในการใชสอและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ การเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท ผเรยนสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกก าลงกาย ผเรยนมความรกชาต มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวตและการปกครองตามระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทร งเปนประมข และผเรยนมจตส านกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนาสงแวดลอม

6. การสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา ของบคคล ครอบครว องคกรชมชนองคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอนทจดการศกษาในรปแบบทหลากหลาย

สรปการสงเคราะหแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ไดดงแผนภมท 2.5

58

แผนภมท 2.5 แสดงแนวทางการด าเนนตามนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถน เพอการจด

การศกษา ประกอบดวย 6 ดาน

แนวทางการด าเนนการตามนโยบาย การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร

1. การเรยนรตลอดชวต

2. หลกการจดการศกษา

3. การมสวนรวม

4. ความส าคญของการจดการศกษา

5. กระบวนการเรยนร

6. การสนบสนนการใชแหลงเรยนร

59

แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร

การศกษาวจยเรอง “การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา”ผวจยไดศกษาแนวทางการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร สรปไดดงน

1. แนวทางตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามทกลมพฒนากรอบแนวทางตาม ทฤษฏเศรษฐกจตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (2546 , หนา 36) ไดใหแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตน (Economic Life Guiding Principles) ในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย และตลอดระยะเวลากวา 25 ป ทผานมา กไดมการทดลองด าเนนโครงการพฒนาทหลากหลายตามแนวพระราชด าร เพอหาแนวทางและรปแบบการพฒนาทสอดคลองกบสถานการณทงภายในและภายนอกประเทศทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว นอกจากนแลวยงเกดชมชนหลายแหงทมแนวทาง การด ารงชวตและการพฒนาทสามารถใชเปนกรณศกษาได ทงหมดนบงชใหเหนถงแนวทางปฏบตและตวอยางการน าไปประยกตใชทเกดขนจรง เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทสามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา ทงอดตปจจบน และอนาคต กลาวคอ ไดมพระราชด ารสมาตงแตกอนเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 และสามารถใชเปนแนวทางการพฒนาเพอกาวพนจากวกฤต และการพฒนาในสถานการณทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวภายใตกระแสโลกาภวตนในปจจบน เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมองโลกเชงระบบทมลกษณะพลวตร คอ มองวาสถานการณในโลกนนมการเปลยนแปลงเกดขนตลอดเวลา เนองจากความเชอมโยงของปจจยตาง ๆ ภายใตกระแสโลกาภวตน เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทมงผลทงในระยะสน และระยะยาว โดยเนนการรอดพนจากภย และวกฤตในแตละชวงเวลาเพอความมนคง และความยงยนของการพฒนาในมตตาง ๆ อาท มตทางธรรมชาต ทางสงคม และทางเศรษฐกจ และปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปน Paradigm Shift ลกษณะหนงทเกดขนจากการพจารณา เมอวเคราะหสถานการณและความเปลยนแปลง ตลอดจนนโยบาย แนวทาง และวธการทเกยวของกบการพฒนา ตลอดจนผลทเกดขนในชวงระยะเวลากวา 30 ปทผานมา ซงหมายรวมถง การทชมชนและประเทศตาง ๆ มความเชอมโยงกนมากขนภายใตกระแสโลกาภวตน และการเปลยนแปลงรวดเรวของเทคโนโลย วฒนธรรม และคานยมทางสงคม เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2550, หนา 30) ไดเสนอแนวทางการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการศกษาตามหลกสตรของสถานศกษา สรปไดดงน การจดท าหลกสตรบรณาการ หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในกลมสาระการเรยนร ใหตอเนองทกระดบชนสงเสรมใหครผสอนเหนคณคาของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จดการเรยนรตามหลกสตร และด าเนนชวตหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในชวตประจ าวน และสรางเครอขายกบบคคล หนวยงาน สถานศกษา และองคกร เพอประสานความรวมมอในการจดการเรยนการสอน และการด าเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยเฉพาะในเรองการของการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษาจะเหนเปนรปธรรมทชดเจน แนวหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวย ความพอประมาณ ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผล

60

โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านน ๆ อยางรอบคอบ และการมภมคมกน หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขน โดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกล และไกดล ภายใตขอจ ากดของความรทมอย และสรางภมคมกนในตวใหพอเพยงทจะสามารถพรอมรบตอการเปลยนแปลงตางๆได เพอใหเกด 2 เงอนไข ไดแก 1.1 เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบร คอ ความรเกยวกบวชาการตาง ๆ อยาง รอบดาน ในเรองตาง ๆ ทเกยวของ เพอใชเปนประโยชนพนฐานในการน าไปใชเปนแนวทางปฏบตอยางพอเพยง การมความรอบรยอมท าใหมการตดสนใจทถกตอง ความรอบคอบ คอ การวางแผนและเตรยมการลวงหนา โดยสามารถทจะน าความรและหลกวชาตาง ๆ มาพจารณาเชอมโยงสมพนธกน ประกอบกบการวางแผนกอนทจะน าไปประยกตใชในการปฏบตทกขนตอน และความระมดระวง คอ ความมสต ตระหนกถงการเปลยนแปลงทเกดขน และน าแผนปฏบตทตงอยบนหลกวชาตางๆ เหลานนไปใชในทางปฏบต เพราะในความเปนจรงแลวสถานการณเปลยนแปลงไปตลอดเวลา ดงนนการน าความรและความรอบคอบมาใชจงตองอาศย ความระมดระวงใหร เทาทนเหตการณทเปลยนแปลงไปดวย 1.2 เงอนไขคณธรรม ประกอบดวย ดานจตใจ ปญญา โดยเนนความรคคณธรรม กลาวคอ ตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความรอบรทเหมาะสม และดานการกระท าหรอแนวทางการด าเนนชวตโดยเนน ความอดทน ความเพยร สตปญญา และความรอบคอบ

2. แนวทางตามโครงการปดทองหลงพระ ผวจยไดศกษาแนวคดตามแนวทางของโครงการ ปดทองหลงพระสบสานแนวพระราชด าร (เกษม วฒนชย,2555, หนา 1-3) มลนธปดทองหลงพระสบสานแนวพระราชด าร ไดน าคณะผทรงคณวฒดานการศกษา ใหเหนสภาพความเปนจรงของพนท เพอใหไดใชแนวทางการท างานตามหนาทของตน ตามแนวพระราชด าร เพอพฒนาชมชนหนวยงานการศกษานจะสามารถประสานความรวมมอดวยกน เพอท างานใหกบชมชน ดวยการชวยชาวบานศกษาสภาพของปญหา และชวยวางแผนการแกไขอยางมสวนรวม ซงจะท าใหเกดการเรยนรซงกนและกน จดส าคญหนงทพบในการพฒนาชมชนคอเรองคนถาเราพฒนาคนไดแลว ประโยชนตางๆ กจะตามมา สรปวาสถาบนทางการศกษา จะตองเปนไปเพอเปนทพงของชมชน ท าใหเกดการพฒนาทยงยน เปนทพงทางวชาการได ในเรองของศลปวฒนธรรม ภมปญญาชาวบาน สมนไพรพนบาน ซงนเปนทนทางวฒนธรรมทสามารถน ามาปรบเปลยนเปนมลคาได ไมวาจะเปนการท าเปนผลตภณฑใหม โครงการปดทองหลงพระไดถายทอดมายงสมเดจพระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมารฯ การจดกจกรรมเปนการสรางเสรมใหนกเรยน นกศกษาไดมโอกาสเรยนร วถชวตตามชนบท เชน โครงการคายอาสาตาง ๆ อนเปนการท างานดวยหลกการเดยวกบทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงงาน หลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได ๓ ขนสความส าเรจ มงไปสการพฒนาใหชมชนมความเปนเจาของ และน าไปสความยงยนในทสด คอ เขาใจ เขาถง และ พฒนา ผวจยไดน ามาสงเคราะหเปนแนวทางวจยรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ใหเกดความยงยนเปนสงคมแหงการเรยนร ดงแผนภมท 2.6

61

เขาใจ C=comprehension

เขาถง A= access

พฒนา D=development

บนได 3 ชนสวามส าเรจ

CAD

แผนภมท 2.6 แสดงหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน ทมา (แนวพระราชด ารโครงการปดทองหลงพระ, 2555)

จากแผนภมท 2.6 หลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน ใชชอวา CAD มรายละเอยด ดงน

ความหมาย เขาใจ (C=comprehension) คอ การสรางใหเกดความเขาใจในขอมลพนฐาน ดวยการศกษาขอมลทกมตของชมชน คนหารากเหงาของปญหา และรวบรวมองคความรของแหลงเรยนรในทองถน เขาถง (A= access) เปนเรองการสอสารและสรางการมสวนรวม โดยมงสอสารสรางความเขาใจและความมนใจกบชมชน รวมกนวเคราะห ปญหาและความตองการของชมชน และใหชมชนมสวนรวมในกระบวนการพฒนามากทสด พฒนา D=development เปนเรองของการปรบปรง เปลยนแปลงพฒนาศกยภาพชมชน แลกเปลยนเรยนร และฝกปฏบตของชมชน รวมทงการตดตามสนบสนนประเมนผลและเผยแพรในทางทดขน เทาทนและเชอมโยงความเปนสากล

แนวคดทได ไปใชในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปสความส าเรจและยงยน ตามหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน คอ เขาใจ เขาถง และพฒนา ดงน

1. น าบนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน คอ การเขาใจ การเขาถง และการพฒนา มาใช ในกระบวนการความเปนแหลงเรยนร 6 ดาน คอ การบรหารของผบรหาร การจดการเรยนการสอนของครผสอน การเรยนรของผ เรยน การมสวนรวมของผปกครอง การนเทศการศ กษาของศกษานเทศก และการใชบรการของผดแลแหลงเรยนรในทองถน

2. น าบนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน คอ การเขาใจ การเขาถง และการพฒนา มาใช ในรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 8 ขนตอน คอ ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) ขนท 4 การใชบรการ (service) ขน

62

ท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) ขนท 8 การประเมนผลการและเผยแพร (asses and spreads)

3. น าบนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยน คอ การเขาใจ การเขาถง และการพฒนา มาใช ในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ตามนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ทง 5 ดาน ไดแก การพฒนารปแบบ นโยบายการจดการศกษาใชแหลงการเรยนรในทองถน การจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร ความเปนแหลงเรยนรในทองถน และการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน สอดคลองกบงานวจยทเกยวของ ประดนนท อปรมย และคณะ (2552) ไดศกษาเกยวกบกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถน พบวา วธรบการเรยนรสวนใหญใชวธการสงเกต จดจ า คอ เขาใจ แลวลงมอท าโดยมผสอนชวยแนะน า ครพกลกจ า และลองผดลองถก นอกจากน การฝกท าบอย ๆ และประสบการณทสงสมจนเกดความช านาญ คอ เขาถง ท าใหเกดการเรยนรเทคนคในการประกอบอาชพเปนภมปญญาเฉพาะตน การรบการ เรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพของผใหขอมลเจาะลกทกคน ไมมการจดบนทกและไมมเอกสารใหศกษา การพฒนารปแบบการเรยนรภมปญญาทองถน วธการถายทอดภมปญญาดวยการสรางความสนใจและทศนคตทดเปนการสบสานอยางยงยน ตามท บงกช นพวงศ ณ อยธยาและคณะ (2554) ไดศกษาปญหาเชงระบบเกยวกบโครงการพฒนาคณภาพชวตประชาชนซงศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต ซงประกอบดวย 11 ดาน คอ ดานสขภาพ ดานการศกษา ดานทอยอาศย ดานสงแวดลอม ดานรายได ดานการท างาน ดานจรยธรรม ดานครอบครว ดานความปลอดภย ดานการคมนาคมและการสอสารและดานการมสวนรวม เปนหลกการงานบรณาการกระบวนทศนพฒนาคณภาพชวตตามแนวปรชญาเศรษฐกจแบบพอเพยงดวยความตระหนกถงความจ าเปนของการศกษาพฒนารปแบบและกระบวนการแกไขปญหาคณภาพชวตประชาชน บนวถชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารทเกยวของกบเครองมอวดระดบคณภาพชวตของคนไทย

แนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวของ ในการบรหารการจดการเรยนร และประสทธภาพความเปนแหลงเรยนร ประกอบดวย ความเขาใจความหมายของแหลงเรยนรในทองถน เขาถงความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ลกษณะของแหลงเรยนร ประเภทของแหลงเรยนร และพฒนาการด าเนนการใชแหลงเรยนร ไดเปนอยางด มรายละเอยด ดงน

1. ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน

ผวจยไดศกษา ความหมายของแหลงเรยนรในทองถนมนกวชาการไดใหความหมายไว ประเวศ วะส (2550, หนา 3) และสทธาสน วชรบล (2545, หนา 3) ใหความหมายไวสอดคลองกนวา แหลงเรยนรเปนแหลงรวมวทยาการทสงคมยอมรบและถอวาเปนสงส าคญยงและจ าเปนส าหรบการ

63

เรยนรศกษาคนควา ของประชาชน ซงถอวาเปนเครองหมายของความเจรญรงเรองของประเทศชาต แหลงหรอทรวมอาจเปนสถานทหรอศนยรวมทประกอบดวยขอมลขาวสารความรและกจกรรมทมกระบวนการเรยนรหรอกระบวนการเรยนการสอนทมรปแบบแตกตางจากกระบวนการเรยนการสอนทมครเปนผสอนเปนการเรยนรทมก าหนดเวลาการเรยนยดหยนสอดคลองกบความตองการและความพรอมของผเรยน เนาวรตน ลขตวฒนเศรษฐ (2544, หนา 73) แหลงเรยนรคอศนยรวมความรทใหเขาไปศกษาหาความร ความเขาใจ และความช านาญ ซงแหลงเรยนรจงอาจเปนไดทงสงทเปนธรรมชาต หรอสงทมนษยสรางขน เปนไดทงบคคล สงมชวตและไมมชวต สอดคลองกบ กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 43), สามารถ รอดส าราญ (2546, หนา 6), ด าร บญช (2548, หนา 27) และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552, หนา 3) ใหความหมายวา แหลงเรยนรเปนแหลงขอมลขาวสารสารสนเทศและประสบการณทสนบสนนใหผ เรยนใฝเรยนรแสวงหาความรและเรยนรไดดวยตนเองตามอธยาศยอยางกวางขวางและตอเนองเพอเสรมสรางใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนรและเปนบคคลแหงการเรยนร

ศรกาญจน โกสมภ และดารณ ค าวจนง (2545, หนา 20) และอาชญญา รตนอบล และคณะ(2548, หนา 28) แหลงเรยนร คอ สภาพแวดลอมทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยนทชวยใหผเรยนฝกปฏบตหรอไดศกษาคนควาดวยตนเอง เพอใหเกดการเรยนรและแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนระหวางกลมเพอน ระหวางครกบผเรยน ระหวางวทยากรแหลงเรยนรกบครและผ เรยน รวมทงเปนแหลงทผเรยนอาจอาศยการสบคนของตนเองเพอสบคนเพมเตมสงทมอยในสงคมรอบตวทงสงมชวตและไมมชวตเปนสงทมอยในธรรมชาตและมนษยสรางขนเปนแหลงความรทท าใหคนในสงคมเกดการเรยนรและเกดประสบการณในการเรยนรอยางตอเนองและสรางพฤตกรรม เพอจดประสงคใหบคคลเกดการเรยนร มความสนใจใฝร และเปนบคคลทมการเรยนรตลอดชวต สอดคลองกบ บญชย งามวทยโรจน และคณะ (2552, หนา 17) ภมปญญาทองถน นบวาเปนแหลงเรยนรทเปนองคความรทพฒนาขนในบรบททางกายภาพและวฒนธรรมทางปฏบตสมพนธระหวางคนกบสงแวดลอม เปนความรของชมชนกลมคนตางๆ ทไดสงสมมา สบทอดและพฒนามาเปนเวลานบรอยพนปภมปญญาทองถนมลกษณะทใกลเคยงกบองคความรทางวทยาศาสตรคอ เปนองคความรทไดผานการพสจนทดลองและผานกระบวนการคดสรรปรบปรงและพฒนาความคดอยางเปนระบบมาแลวแตภมปญญาทองถนตางกนจากความรทางวทยาศาสตรตรงท ภมปญญาทองถนมลกษณะจ าเพาะเจาะจง เฉพาะชมชนทองถน

วททช และชลเลอร (Wittich & Schuller, 1962, p. 229; Nichols, 1971, p. 341) ใหความหมาย แหลงเรยนรในทองถนคอประชาชนสถานทและสงของทอยในชมชนซงสามารถน าเอามาใชเพอใหผเรยนมประสบการณตรงแหลงทเปนวชาการส าหรบโรงเรยนประกอบดวยประชาชนสถานทสงตาง ๆ และกจกรรมทงหลายทน ามาใชในการศกษาของนกเรยนเพอใหเปนพลเมองด”

ออลเซน (Olsen 1992, p. 73) ไดใหความหมายของค าวาแหลงชมชนคอเปนทรพยากรทประกอบดวยสงทเกยวของกบการศกษาทงหมดรวมทงประสบการณซงอาจไดรบจากชมชนใดชมชนหนงหรอหลายชมชนทแวดลอมโรงเรยนสวนประกอบดงกลาว ไดแก ธรรมชาตประชากร ไรนา โรงงานอตสาหกรรม กลมชมชน องคกร และสถาบนตาง ๆ ตลอดจนทงโครงสรางและกระบวนการของสงคมและแนวโนมแหงการเปลยนแปลงของสงคม สอดคลองกบ กด (Good

64

1993, p. 496) ไดกลาววาแหลงชมชนหมายถง สถาบนองคกรตางๆตลอดจนทงบคคลทมความรความสามารถในชมชนรวมทงวตถสงของทมอทธพลตอนกเรยนทงทางตรงและทางออม

ผวจยสงเคราะหนยามความหมายของแหลงเรยนรสรปไดวา แหลงเรยนรในทองถน สามารถน ามาเปนสอเชอมโยงการเรยนรกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ทในทองถนนนทเปนทรพยากรธรรมชาตหลากหลาย ไดแก ภมประเทศ ภมอากาศ และทเปนสงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก สภาพสงคม ประชาชน ชาตพนธการนบถอศาสนา การตงถนฐานบานเรอนประเพณ ศลปะ วฒนธรรม ตงแตระดบหมบาน ระดบต าบล ระดบเทศบาล ระดบอ าเภอและระดบจงหวดทท าใหผเรยนเกดความสามารถใชเปนสอเชอมโยงความรใหกบผศกษา คนควา เรยนรไดดวยตนเองกอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคม และศลปวฒนธรรม

2. ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน

ผวจยไดศกษา ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ไดมนกวชาการไดสรปไวดงน ศรกาญจน โกสมภ และดารณ ค าวจนง (2545, หนา 270), กงแกว อารรกษ (2548,

หนา 118) แหลงเรยนรสามารถชวยผเรยนสรางความรไดดวยตนเอง เรยนรจากการปฏบตจรงรจกคดแบบองครวม และการเรยนรดวยวธทหลากหลายเปนแหลงเอออ านวยใหครผสอนสามารถจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการไดดงน

1. ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรงสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได ชวยใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของตนครอบครว ทองถนชวตในทองถน ชมชน ธรรมชาตระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคม

2. เรยนในสงทมคณคา มความหมายตอชวตท าใหเหนคณคาเหนความส าคญสงทเรยน 3. ผเรยนสามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากลสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกล

ตวไดอยางเปนรปธรรม 4. เหนความส าคญของการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากร

และสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง 5. มสวนรวมในองคกรทองถนบคคลและครอบครวในการพฒนาทองถน 6. ไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลายไดลงมอปฏบตจรง สงผลให เกดทกษะ

การแสวงหาความรเปนบคคลแหงการเรยนร ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, (2550, หนา 1) กลาววาการใชแหลงเรยนรในกระบวนการจดการเรยนรส าหรบผเรยน สามารถเรยนรจากสภาพจรง การจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรจะเกยวของกบบคคล สถานท ธรรมชาต หนวยงาน องคกร สถานประกอบการ ชมชนและสงแวดลอมอน ๆ ซงผเรยนผสอนสามารถศกษาคนควาหาความรหรอเรองทสนใจศกษาไดจากแหลงเรยนรทงทเปนธรรมชาตและทมนษยสรางขน ชมชน และธรรมชาต นบวาเปนขมทรพยมหาศาลทเราสามารถคนพบความร ท าใหผเรยนเกดการเรยนรและสรางองคความรไดดวยตนเอง ไดแก

1. ผเรยนไดปฏบตจรงคนควาหาความรไดดวยตนเอง 2. ผเรยนไดฝกการท างานเปนกลมรวมคดรวมท ารวมแกปญหาตาง ๆ ซงจะชวยใหเกด

การเรยนรและทกษะกระบวนการตาง ๆ

65

3. ผเรยนไดฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลการวเคราะหขอมลการความหมายและ การสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบ

4. ผเรยนไดประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง 5. ผเรยนสามารถน าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความรได 6. ผสอนเปนทปรกษาใหความรใหค าแนะน าใหการสนบสนน จราย มบศย และคณะ, (2553, หนา 89) กลาววาผเรยนสามารถไดศกษาหาความร

และไดเรยนรอยางลกซง สามารถน าความรจากทองถนไปพฒนากระบวนการเรยนร หรอสรางองคความรไดอยางถกตอง

ผวจยสงเคราะหนยามดงกลาวสรปไดวาแหลงเรยนรมความส าคญ ดงน 1. ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรงสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได

ชวยใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของตนครอบครว ทองถนชวตในทองถน ชมชน ธรรมชาตระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคม

2. ผเรยนเหนคณคา มความหมายตอชวตท าใหเหนคณคาเหนความส าคญสงทเรยน 3. ผเรยนสามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากลสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกล

ตวไดอยางเปนรปธรรม 4. ผเรยนเหนความส าคญของการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม

ทรพยากรและสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง 5. ผเรยนมสวนรวมในองคกรทองถนบคคลและครอบครวในการพฒนาทองถน 6. ผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลาย ไดลงมอปฏบตจรง ซงจะสงผลให

เกดทกษะการแสวงหาความร คนควาหาความร ไดดวยตนเองเปนบคคลแหงการเรยนร 7. ผเรยนไดฝกการท างานเปนกลมรวมคดรวมท ารวม สามารถแกปญหาตาง ๆ ซงจะ

ชวยใหเกดการเรยนร และเกดทกษะชวต 8. ผเรยนไดฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลการวเคราะหขอมล การรความหมายและ

การสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบ 9. ผเรยนไดประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง

10 ผเรยนสามารถน าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความรใหผอนรบรได

3. ลกษณะของแหลงเรยนร ผวจยไดศกษา ลกษณะของแหลงเรยนร ตามแนวทางของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 15) ก าหนดลกษณะของแหลงเรยนร ทผเรยนสามารถศกษาไดทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย ไวดงน 1. แหลงเรยนรตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ (process of learning) การเรยนรโดยการปฏบตจรง (learning by doing) 2. เปนแหลงท ากจกรรม แหลงทศนศกษา แหลงฝกงานและแหลงประกอบอาชพของ ผเรยน 3. เปนแหลงสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนโดยตนเอง

66

4. เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษาคนควา วจย และฝกอบรม 5. เปนองคกรเปด ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง 6. สามารถเผยแพรขอมลแกขอมลแกผเรยนในเชงรกสทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก 7. มการเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน 8. มสอประเภทตาง ประกอบดวย สอสงพมพ และสออเลกทรอนกส เพอสงเสรม กจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ ผวจยสงเคราะหนยามสรปไดวา ลกษณะของแหลงเรยนร ประกอบดวย เปนแหลงเรยนรทตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ (process of learning) สรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนไดดวยตนเอง การเรยนรโดยการท ากจกรรมโดยการปฏบตจรง (learning by doing) เปนแหลงเพอทศนศกษา เปนแหลงฝกงานและแหลงประกอบอาชพของผเรยน เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษาคนควา วจย และฝกอบรม ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง มขอมลแกผเรยนในเชงรกสทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกนมสอประเภทตาง อาท สอสงพมพ และสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมกจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ

4. ประเภทของแหลงเรยนร

ผวจยไดศกษา ระบบการศกษาของไทย การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ถาการจดการเรยนร ใน 3 ระบบ จดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จะแตกตางจากการบอกความรใหกบผเรยน เพราะการศกษาหาความรจากองคความรท เปนแหลงเรยนรในทองถน จะเปนการเรยนทเกดขนนอกรวโรงเรยน เปนการแสวงหา เปนการสะสมความร ทกษะและเจตคต ใหเกดขนจากประสบการณตรง และสามารถน าความรทไดรบมาประยกตใชได จะเกดสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต ซงแหลงเรยนรในทองถน สามารถจ าแนกไดดงน กรมวชาการ (2545, หนา 144) ไดจ าแนกประเภทของแหลงเรยนรได 6 ประเภทไดแก 1. ประเภทภมปญญาทองถนปราชญชาวบานทมความรมประสบการณประสบ ความส าเรจในงานอาชพทมอยในชมชนทองถน 2. ประเภทแหลงวทยาการไดแกสถาบนองคกรหนวยงานหองสมดซงใหบรการความร ในเรองตาง ๆ 3. ประเภทสถานประกอบการซงใหบรการความรฝกอบรมเกยวกบงานและวชาชพ ตาง ๆ ทมอยในชมชนทองถน 4. ประเภททรพยากรธรรมชาตแวดลอมเชนอทยานแหงชาตสวนสตวพพธภณฑ 5. ประเภทสอสงพมพตางๆเชนแผนพบวารสารหนงสออางองหนงสอพมพ 6. ประเภทสออเลกทรอนกสเชนอนเทอรเนต วดทศน และคอมพวเตอรชวยสอน ประจกษ บญอารย (2545, หนา 46-47) จ าแนกแหลงเรยนรได 8 ประเภท ไดแก 1. แหลงการเรยนรธรรมชาตไดแกแหลงเรยนรทมอยแลวตามธรรมชาต เชน ดน หน น า สตว พช อากาศ หรอสงแวดลอมทเกดขนตามธรรมชาต

67

2. แหลงการเรยนรทสรางขน ไดแก แหลงการเรยนรทองคกรภาครฐและเอกชน หอสมดของทองถน และหองสมดเอกชน ทงทอยในและนอกสถานศกษาขององคกรเอกชน หรอของสวนบคคล สถาบนการเรยนรทสรางขนในทองถน เชน ศนยศลปวฒนธรรม หอศลป พพธภณฑเมอง พพธภณฑปลาน าจด สวนสตว สวนสมนไพร สวนหน สวนพฤกษศาสตร และสวนรกขชาต ศนยวทยาศาสตร แหลงประวตศาสตร และโบราณคด เปนสถานทอนมรองรอยความเปนมาในอดต ไดแก ซากปรกหกพงของชมชนเกา วดเกา ภาพเขยนสผนง ถ า เตาเผาเครองปนดนเผา ปราสาทขอม เปนตน สถานทราชการใหประชาชนไดสามารถเรยนร และเขาใจในภารกจตางๆ สถานประกอบการของเอกชนสามารถใหผตองการเรยนร เขาไป เรยนรกจกรรมตาง ๆ ได สถานทสาธารณะ เชน สวนสาธารณะ อนสาวรย สนามกฬา วนอทยาน ปาชมชน คายลกเสอ แดนเคารพและสถานทศกดสทธ เปนสถานทสรางขนใหเปนสงศกดสทธ หรอความเชอของแตละชมชน เปนตน 3. ประเภทสถานทส าคญทางศาสนา เชน วดของชมชนชาวพทธ โบสถในชมชนครสตมสยดในชมชนอสลาม เปนตน 4. แหลงภมปญญาทองถนมแหลงภมปญญาทเปนบคคลหรอทเรยกกนวาภมปญญาชาวบาน (ตวคน) และมสถานททเกบรวบรวมผลผลตหรอผลงานอนเกดจากการกระท าของภมปญญาบคคล 5. กจกรรมในวถชวตและตามประเพณทองถนมการละเลนและประเพณวฒนธรรมมากมายทคนในแตละสงคมตองเรยนรและถอปฏบต เชน ประเพณ 12 เดอนประเพณภาคอสาน ซงมความรและการปฏบตแตกตางกนไป 6. วตถเครองมอเครองใชในทองถนอนเปนผลผลตจากภมปญญาของคนในทองถน 7. แหลงทองเทยวเปนแหลงเรยนรดานภาษาและวฒนธรรม 8. แหลงการเรยนรจากสอสารมวลชนและสออเลกทรอนคสความเจรญกาวหนาดาน การสอสารและโทรคมนาคมในทกทองถนสามารถมสออเลกทรอนคสซงสามารถจดไดท งในสถาบนการศกษาและธรกจ

สวทย มลค า (2545, หนา19) ไดจ าแนกประเภทของแหลงเรยนรได 2 ประเภท ไดแก 1. แหลงเรยนรทเปนบคคลหรอปราชญชาวบาน (local wisdom) ประกอบดวย

บคคลทงภายในและภายนอกสถานศกษา ซงมความเชยวชาญหลากหลายสาขาวชาชพ บางทานอาจเปนผมทกษะ ความช านาญ ในแตละสาขาวชาชพ บางทานเปนปราชญชาวบาน บางทานเปนอดตขาราชการทมความร ความสามารถเฉพาะดาน บางทานเปนผน าทางศาสนาในทองถน และบคลากรในสถานศกษาเอง กมทงความช านาญ ความรหรออาชพเสรมรายไดทท าอยเปนประจ า ไมวาจะเปนผบรหาร คร นกการภารโรง ตลอดจนผเรยนรนพหรอผเรยนชนทโตกวา ซงสามารถน ามาเชอมโยงบรณาการในการศกษาได

2. แหลงเรยนรประเภทสถานท เปนแหลงการเรยนรทมอยแลวทงในสถานศกษาและ ทองถน เปนสถานทส าหรบคนควาศกษาหาความรเพมเตม ซงอาจเปนแหลงการเรยนรทมอยตามธรรมชาตแลว หรอเปนแหลงการเรยนรทมนษยสรางขน

กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 43) จ าแนกประเภทของแหลงเรยนรได 2 ประเภท ไดแก

68

1. แหลงเรยนรในโรงเรยน ไดแก หองสมดโรงเรยน หองสมดหมวดวชา หองสมดเคลอนท มมหนงสอในหองเรยน หองพพธภณฑ หองมลตมเดย หองคอมพวเตอร หองอนเตอรเนต ศนยวชาการ ศนยโสตทศนศกษา ศนยสอการเรยนการสอน ศนยพฒนากจกรรมการเรยนการสอน สวนพฤกษศาสตร สวนวรรณคด สวนสมนไพร สวนสขภาพ สวนหนงสอ สวนธรรมะ เปนตน

2. แหลงเรยนรในทองถน เชน หองสมดประชาชน หองพพธภณฑวทยาศาสตร ศนย กฬา วด ครอบครว ทองถน สถานประกอบการ องคกรภาครฐ ภาคเอกชน และภมปญญาทองถน เปนตน

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2546, หนา 8-9), ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2547, หนา 3-4) ไดจ าแนกประเภทของแหลงเรยนรได 2 ประเภท ไดแก

1. จดตามลกษณะของแหลงเรยนร ดงน แหลงเรยนรตามธรรมชาต เปนแหลงเรยนรท ผเรยนจะหาความรไดจากสงทมอยแลวตามธรรมชาต อาท แมน า ภเขา ปาไม ล าธาร กรวด หนทราย ชายทะเล เปนตน แหลงเรยนรทมนษยสรางขนเพอสบทอดศลปวฒนธรรมตลอดจนเทคโนโลยทางการศกษา ทอ านวยความสะดวกแกมนษย อาท โบราณสถาน พพธภณฑ หองสมดประชาชน สถาบนทางการศกษา สวนสาธารณะ ตลาด อาคาร บานเรอน ทอยอาศย สถานประกอบการ เปนตน และบคคล เปนแหลงเรยนรทถายทอดความรความสามารถ คณธรรม จรยธรรม การสบสานวฒนธรรม ปราชญและภมปญญาทองถน ทงดานประกอบอาชพ ตลอดจนนกคด นกประดษฐ และผมความคดรเรมสรางสรรค

2. จดตามแหลงทตงของแหลงเรยนรดงน แหลงเรยนรในสถานศกษา เดมมแหลงเรยนรหลก คอ หองเรยนมครอาจารย ตอมามการพฒนาเปนหองปฏบตการตาง ๆ ไดแกหองปฏบตการวทยาศาสตร หองปฏบตการทางภาษา หองคอมพวเตอร หองโสตทศนศกษา หองจรยธรรม หองศลปะ ตลอดจนอาคารสถานทและสงแวดลอมในโรงเรยน เชน หองอาหาร สนาม หองน า สวนดอกไม สวนสมนไพร แหลงน าในโรงเรยน เปนตน และแหลงเรยนรในทองถนครอบคลมทงดานสถานทและบคคล ซงอาจอยในทองถนใกลเคยงโรงเรยน ทองถนทสถานศกษาพาผเรยนไปเรยนร เชน แมน า ภเขา ชายทะเล สวนสาธารณะ สวนสตว ทงนา สวนผก สวนผลไม วด ตลาด รานอาหาร หองสมดประชาชน สถานต ารวจ สถานอนามย ดนตรพนบาน การละเลนพนเมอง แหลงทอผาเทคโนโลย

สามารถ รอดส าราญ (2546, หนา 8) และด าร บญช (2548, หนา 28) ไดจ าแนกประเภทของแหลงเรยนรได 4 ประเภท ไดแก

1. แหลงเรยนรประเภทบคคล ไดแก บคคลทวไปทอยในชมชนซงสามารถถายทอด องคความรใหกบผเรยนได เชน ชาวนา ชาวสวน ชาวไร ชางฝมอ พอคา นกธรกจ พนกงานบรษท ศลปน ขาราชการ ภกษสงฆ และนกกฬา

2. แหลงเรยนรประเภทสถานท เชน สถานทส าคญทางประวตศาสตรโบราณสถาน สถานทราชการ สถาบนทางศาสนา พพธภณฑ ตลอด รานคา หางราน บรษทธนาคาร โรงมหรสพ โรงงานอตสาหกรรม หองสมด ถนน สะพาน เขอน ฝายทดน า สวนสาธารณะ สนามกฬา สนามบน

3. แหลงการเรยนรประเภทธรรมชาต ไดแก ภเขา ปาไม พช ดน หน แร ทะเล เกาะ

69

แมน า หวยหนอง คลอง บง น าตก ทงนา สตวปา สตวน า 4. แหลงการเรยนรประเภทกจกรรมทางสงคม ประเพณ และความเชอ ไดแก

ขนบธรรมเนยมประเพณพนบาน การละเลนพนบาน กฬาพนบาน วรรณกรรมทองถน ศลปะพนบาน ดนตรพนบาน วถชวตความเปนอยประจ าวน

นคฮอลส (Nichols, 1971, p. 342) จ าแนกประเภทของแหลงเรยนรดงน 1. ผช านาญพเศษเชนนกดนตรจตรกรผช านาญงานพเศษนกกฬาพนกงานซอขายและ

บรการพอคานกธรกจนายธนาคารนกอตสาหกรรมชาวนา 2. พอแมหรอผปกครองของเดก 3. ตวแทนขององคกรตางๆไดแกตวแทนเทศบาล ศนยวฒนธรรม และหนวยงานอน ๆ 4. ผแทนทางดานธรกจและอตสาหกรรมไดแกบคคลทท างานทางดานธรกจการคาขาย

หรอโรงงานอตสาหกรรมเชนบรษทขนสงเหมองแรบรษทหางรานตาง ๆ 5. ผแทนรฐบาลเชนต ารวจเทศมนตรเจาหนาทอนามยเปนตน 6. คณะกรรมการทท าหนาทใหค าปรกษาแนะน าแกประชาชนเชนกรรมการศกษา

โรงเรยนคณะทปรกษาโรงเรยนคณะครภายในโรงเรยน เปนตน 7. ทรพยากรธรรมชาตประกอบไปดวย พช สตว ปา น า ดน แรธาต และวสดชนด

ตาง ๆ ทางธรรมชาต 8. สงทมนษยสรางขนไดแกอาคารสถานทเครองบนถนนรถไฟ หองสมด พพธภณฑ

และปชนยสถาน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 หมวด 4 การจดการศกษาแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และ(ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 มาตรา 25 รฐตองสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตวสวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตร และเทคโนโลยศนยการกฬาและนนทนาการแหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนอยางพอเพยงและมประสทธภาพมาตรานจะชวยสงเสรมการศกษาตลอดชวต ซงรวมความถงการศกษาตอเนองในความหมายเดมของระบบการศกษานอกโรงเรยนฉะนน การจดตงแหลงการเรยนร จงกระท าไดในชมชนตาง ๆ ซงมรายละเอยดของแหลงเรยนร มดงน

1. หองสมด (library) หมายถง แหลงรวบรวมขอมล ขาวสาร ความรตางๆทงทอยใน รปของสงตพมพ และไมตพมพ (สารนเทศ)เพอใหผใชหองสมดไดใช มการบรการและจดอยางเปนระบบ เปนหมวดหมเพอสะดวกแกผใชในการคนหาวสดสารนเทศดงกลาว บรรณารกษและเจาหนาทหองสมดจะเปนผรบผดชอบในการด าเนนงาน ไมวาจะเปนการจดหาจดซอ จดหมท าบตรรายการซอมหนงสอจดตงขน เพอเปนแหลงรวบรวมสงพมพและโสตทศนวสดทางวชาการ และเฉพาะวชาทเกยวของกบหนวยงานนนใหสมาชกของหนวยงานไดศกษาความร เพอชวยปรบปรงประสทธภาพการท างานของทกฝาย (ปรด ปลมส าราญกจ, 2554, หนา 1)

2. พพธภณฑ (museum) คอ สถาบนทตงขนเพอรวบรวมสงวนรกษาและจดแสดง วตถอนมความส าคญทางวทยาศาสตรและวฒนธรรมเพอประโยชนในการศกษาและความเพลดเพลนในทนใหรวมถงหอศลปอนสรณสถานทางประวตศาสตรสวนสตวสวนพฤกษชาตวนอทยานสถานท

70

เลยงสตวน าและสถานทอนๆทจดแสดงสงทมชวตพระราชบญญตโบราณสถานโบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต พ.ศ. 2504 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 (สธาสน วชรบล, 2544, หนา 6-7 และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, หนา 4)

3. หอศลป (art galleries) หมายถง สถานทท ากจกรรมดานศลปะ เปนสถานทรองรบ ศลปน นกออกแบบผสรางภาพยนตร ฯลฯ สรางผลงานความคดสรางสรรคเสนอตอประชาชนโดยผสรางและผเสพมจดนดพบทหอศลป เปนกระบวนการและกลไกทางสงคมทประชาชนมสวนรวมในการสรางวฒนธรรมในฐานะผเสพและเปนผรบรในผลงานศลปะท าใหไดมาซงสตปญญามความคดเหนทนกบสมยหรอรวมสมยอาจกลาวไดวาหอศลป เปนพนฐานการสรางวฒนธรรมโดยสมบรณแบบโดยเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมสราง และประชาชนกจะมความเปนเจาของวฒนธรรมสวนทจะเรยกวา “หอศลปวฒนธรรม” นน กเปนไปไดเพราะค าวาวฒนธรรมในความเขาใจของคนหลายคนนน มความเปนไทย หรอไทยประเพณถาเรานกวา หอศลปนนจะเปนทนดพบของคนทวไปกตองเรมจากพนฐานคณคาทมแตดงเดมและคนกนอยและท ากจกรรมทเกยวกบทงยอนยคและรว มสมยเปนกระบวนการวฒนธรรมทมความตอเนอง (อ านาจ เยนสบาย, 2548, หนา 7-12)

4. สวนสตว (zoological park) หมายถง สถานทรวบรวมพนธสตว น าสตวมาเลยงอย ในบรเวณทควบคมดแลไว มรวรอบขอบชด เปนแหลงเรยนรอกแหงหนงทเปดบรการใหประชาชนไดเขาชมและศกษาเรยนรเปนสถานทดงการสอนจากหองเรยนสประสบการณจรงเปนการเรยนรของชวต เปนหองเรยนเพอชวตเปนการกระตนใหผใหญซงไมคนเคยกบการศกษาในระบบ มโอกาสใชสวนสตวน าไปสการเรยนรเปนแหลงเรยนรส าหรบเดกนกเรยน และผใหญทมความสนใจไดศกษาหาความรดวยตนเอง เปนแหลงใหบคคลและครอบครวมโอกาสเขารวมกจกรรมการเรยนรนอกระบบเปนการประสานงานระหวางสวนสตวกบชมชนอยางใกลชดเพอประโยชนของการพฒนาการใหการบรการใหม ๆ แกผเขาชม และเปนเรยนรตลอดชวตอยางอสระ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, หนา 61)

5. สวนสาธารณะ (park) หมายถงสถานททจดโดยรบเพอใชเปนสถานทพกผอนหยอน ใจส าหรบประชาชนทกเพศทกวยโดยไมมการเกบคาบรการใดๆและมการตกแตงพนทไวอยางสวยงามประกอบดวยตนไมทงไมดอกไมประดบสระน าสนามหญานอกจากนยงมสงอ านวยความสะดวกเพอสนองความตองการของประชาชนรวมทงมการจดกจกรรมในสวนสาธารณะ เชนกจกรรมออกก าลงกาย และอนๆมทตงอยในเขตกรงเทพมหานคร ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต สวนสาธารณะเปนพนททสวยงามมความเปนธรรมชาต ใชพกผอน ผอนคลายและจดกจกรรมเดน ออกก าลงกาย นงพกผอนและศกษาหาความร (อาชญญา รตนอบลและคณะ, 2548, หนา 6)

6. สวนพฤกษศาสตร (botanical garden) หมายถง แหลงเรยนรทท าหนาทเปนศนย วชาการทางธรรมชาต คนควา วจยและใหการศกษาดานพฤกษศาสตรของประเทศเปนศนยรวมพรรณไมชนดตางๆเปนศนยอนรกษและขยายพนธพชเปนสถาบนการศกษาและวจยดานพฤกษศาสตร เปนศนยขอมลดานพชของประเทศ และเปนแหลงสนทนาการ ในการปลกพรรณไมในสวนพฤกษศาสตรอาจแยกไดเปน 2 แบบใหญคอปลกกลางแจงตามลกษณะพนทและปลกในโรงเรอน หรอเรอนกระจกพรรณไมทปลกนอกโรงเรอน อาจเปนกลม เชน กลมไมตน (tree) กลมไมตน ไมพม

71

และพรรณไมลมลก กลมพรรณไม ทชอบขนตามลกษณะถนทอยอาศยเฉพาะ เชน พรรณไมทชอบขนบนหน กลมหว และกลมพชประเภทใกลเคยงกน เชน สนปรง เปนตน ในตางประเทศรฐบาล และประชาชนใหความส าคญกบสวนพฤกษศาสตรเปนอยางมาก เปนทงแหลงพกผอนหยอนใจใหความรความเพลนเพลดชวยเสรมสรางสขภาพทงกาย และใจแกประชาชนทกรนทกวย เชน สวนพฤกษศาสตรควนบเปนสวนพฤกษศาสตรทสมบรณและมชอเสยงของโลกเปนตวอยางของการด าเนนงานสวนพฤกษศาสตรไดเปนอยางด (กองกานดา ชยามฤต, 2552, หนา 30-32)

7. อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Science and Technology Park) อทยาน แหงชาต (National park) หมายถง ทดนซงรวมทงพนทดนทวไป ภเขา หวย หนอง คลองบง ล าน า ทะเลสาบ เกาะ และชายฝงทไดรบการก าหนดใหเปน อทยานแหงชาตลกษณะทดนดงกลาวเปนททมสภาพธรรมชาตทนาสนใจ และมไดอยในกรรมสทธหรอครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายของบคคลใดซงมใชทบวงการเมองทงนการก าหนดดงกลาวกเพอใหคงอยในสภาพเดมเพอสงวนไวใหเปนประโยชนแกการศกษาและความรนรมยของประชาชนสบไป การก าหนดอทยานแหงชาต ประกาศพระราชกฤษฎกา ซงมแผนทแสดงแนวเขตบรเวณทก าหนดอทยานแหงชาตแนบทายพระราชกฤษฎกานนดวยและทดนทจะก าหนดใหเปนอทยานแหงชาต ตองเปนทดนทมไดอยในกรรมสทธหรอครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายของบคคลซงมใชทบวงการเมอง ภายในเขตอทยานแหงชาต กฎหมายบญญตหามไวหลายประการ เชน หามมใหบคคลใดยดถอครอบครองทดน รวมถงแผวถางหรอเผาปา เกบหาน าออกไปท าดวยประการใดๆ ใหเปนอนตรายหรอท าใหเสอมสภาพ ซง ยางไม น ามนยาง น ามนสน กลวยไม น าผง ครง ถานไม เปลอกไม มลคางคาว แร หรอทรพยากรธรรมชาตอน ๆ น าสตวออกไปหรอท าดวยประการใด ๆ ใหเปนอนตรายแกสตว ท าดวยประการใด ๆ ใหเปนอนตรายหรอท าใหเสอมสภาพแก ดนหน กรวด หรอทราย เกบหรอท าดวยประการใด ๆ ใหเปนอนตรายแก ดอกไม ใบไมหรอผลไม น าหรอปลอยปศสตวเขาไปปดประกาศ โฆษณา หรอขดเขยนในทตางๆยงปน ท าใหเกดระเบดซงวตถระเบดหรอจดดอกไมเพลงเปนตน (ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, 2546, หนา 5)

8. ศนยกฬาและนนทนาการ (Sport and Recreation Standards) เปนแหลงเรยนร ของผเรยนทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศยอาท ศนยบรการการกฬา” มหาวทยาลย ธรรมศาสตรโดยแยกสวนของการกฬาออกจากส านกงานจดการทรพยสน เนองจากมสภาพในการท างานแตกตางกนในสวนของศนยบรการการกฬา มภารกจทส าคญ คอ การจดใหมกจกรรมดานการกฬา และการออกก าลงกายอยางหลากหลายและทวถง รวมทงเปดโอกาสใหบคลากร นกศกษา คณาจารยและประชาชน มโอกาสไดใชสนามกฬาอยางเตมท ใหความรวมมอกบการกฬาของชาตในทก ๆ ดาน (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, หนา 84)

9. ศนยวฒนธรรม เปนเครอขายทมบทบาท และสวนรวมในกระบวนการสงเสรม และพฒนางานดานศาสนา และศลปวฒนธรรมของชาต การปลกฝงคานยมและจตส านกทดของเยาวชน รวมทงการเฝาระวงทางวฒนธรรมทมผลกระทบตอการเบยง เบนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน โดยใชมตวฒนธรรม จงมความส าคญอยางยงทตองด าเนนการอยางเขมแขงจรงจงและตอเนอง ในปจจบนการด าเนนงานดานวฒนธรรมมความเปลยนแปลงไปตามสภาวะทางเศรษฐกจและสงคมทปรบเปลยนไปจากเดม จงจ าเปนตองมการพฒนาสงเสรมและพฒนางานดานวฒนธรรมท

72

เหมาะสม สอดคลองกบสถานการณปจจบน ขบเคลอนงานวฒนธรรมในการอนรกษและสบสานอยางกวางขวาง และเผยแพรวฒนธรรม (ฉวรตน เกษตรสนทร, 2552, หนา ค าน า)

10. วด โบสถ และมสยด วด (temple) เปนสถานททสะทอนถงศรทธาในพทธศาสนา ซง มความหลากหลายและแตกตางกนไป โดยมจดรวมทเหมอนกน คอเปนสถานททน ามาซงความสงบทางใจ แสง จนทรงาม, 2530 อางถงใน สรย ชประทป และคณะ (2545) โบสถ (churches) เปน อาคารศกดสทธสรางขนเพอนมสการพระเจาเปนสถานทซงบรรดาสตบรษรวมตวกนปฏบตคารวกจสาธารณะมารวมตวกน ถวายนมสการในฐานะทเปนประชากรของพระเจา (คลงปญญาไทยและวชาการดอทคอม, 2557, หนา1) มสยด (mosque) เปนสถานททสะทอนถงศรทธาในศาสนาอสลาม ซงมความหลากหลายและแตกตางกนไป โดยมจดรวมทเหมอนกน คอ เปนสถานททน ามาซงความสงบทางใจ (พบล ไวจตรกรรม, 2554, หนา 20)

11. สถานประกอบการ หมายถง สถานททประกอบกจการ กจกรรม ทงในภาคธรกจท มงหวงผลก าไร และภาครฐทมงหวงการใหบรการสาธารณะมงหวงตองการประสทธภาพและประสทธผลในการประกอบการ ซงในองคกรประกอบดวย ผบรหาร ผปฏบตการกระบวนการของกจกรรม เทคโนโลย สงคม วฒนธรรม ประเพณ พฤตกรรมบคคลและองคกรในสถานประกอบการประกอบดวย เทคนคในการบรหารจดการ เชน บรหารคน บรหารเงนบรหารเครองจกร บรหารการตลาด เทคนคในการผลต เชน เทคโนโลยการผลตประสทธภาพในการผลต เทคนคการก าจดความเสยงและการสญเสย การอยรวมกนของคน สงคมของคน พฤตกรรมในสงคมปจจบน เทคโนโลยสารสนเทศมบทบาทอยางมาก สงผลใหประเทศทเจรญแลวยงกาวหนาไปอยางรวดเรว (จฑาพร รตนมสก และคณะ, 2553, หนา 3)

12. ตลาดและทองถน ตลาด (market) เปนสถานทจดกจกรรมตางๆ ทมนษยกระท า ขนเพอตอบสนองตอความจ าเปนและความตองการใหเปนทพอใจโดยผานกระบวนการการแลกเปลยน (Kotler, 1997) สวนทองถน (community) เปนหนวยการปกครองระดบลางสดของพนทอกทงยงมขอบเขตทางภมศาสตรหรอทางกายภาพทแนนอนมประชากรจ านวนหนงและมระบบกลไกการปกครองทเชอมตอกบกลไกของรฐอน ๆ ตามล าดบชนคอ หมบาน-ต าบล-อ าเภอ-จงหวด-ประเทศ ชมชน ตามความหมายดงกลาวน มขอจ ากดในแงมมความเขาใจเกยวกบความสมพนธทางดานของ “สงคม” “วฒนธรรม” และ “ทรพยากรธรรมชาต”ปพทธศกราช 2552 ประเทศไทย มจงหวด จ านวน 76 อ าเภอ จ านวน 760 ต าบล จ านวน 7600 หมบาน จ านวน 76000 (ประเวศ วะส, 2552, หนา 7)

72

จากการศกษาเอกสารแนวทางการจ าแนกแหลงเรยนรในทองถน ผวจยสงเคราะหนยามสรปไดดงตารางท 2.6 การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางการจ าแนกแหลงเรยนรในทองถน ดงตารางท 2.6 ตารางท 2.6 แสดงการวเคราะหการจ าแนกประเภทแหลงเรยนรในทองถน แนวทางการ

จ าแนกประเภท กรมวชาการ

(2545, หนา 144) ประจกษ บญอารย (2545, หนา 46-47)

สวทย มลค า (2545, หนา 19)

สามารถ รอดส าราญ (2546, หนา 8), ด าร บญช

(2548, หนา 28)

นคฮอลส (Nichols,

1971, p. 342)

ผวจยสงเคราะหประเภท แหลงเรยนร

1. ดานภมรของ บคคลในทองถน 2. ดานบคคล ในองคกร

1. ประเภทภมปญญา ทองถนปราชญชาวบาน 2. ประเภทแหลง วทยาการ

1. ภมปญญา แหลงภมปญญาทองถน และบคคล

1. แหลงเรยนรทเปนบคคลหรอปราชญชาวบาน

1. แหลงเรยนรประเภท บคคล

1. ผช านาญพเศษ 2. พอแมหรอผปกครองของเดก 3. ตวแทนขององคกรตาง ๆ 4. ผแทนทางดานธรกจและอตสาหกรรม 5. ผแทนรฐบาล 6. คณะกรรมการทท าหนาทใหค าปรกษา

1. ประเภทบคคล ภมปญญา ปราชญชาวบาน และบคคลในหนวยงาน องคกรในทองถน

3. ดานสถานท 3. ประเภทสถานประกอบการ

2. แหลงการเรยนรทสรางขน

2. แหลงเรยนรประเภทสถานท

2. แหลงเรยนรประเภทสถานท

7. สงทมนษยสราง 2. ประเภทสถานทส าคญ และสถานประกอบการ

73

73


แนวทางการจ าแนกประเภท

กรมวชาการ (2545, หนา 144)

ประจกษ บญอารย (2545, หนา 46-47)



(2548, หนา 28)


1971, p. 342)


3. ประเภทสถานทส าคญทางศาสนา

4. ดานทรพยากร และสงแวดลอม

4. ประเภททรพยากร ธรรมชาตแวดลอม

4. แหลงการเรยนรธรรมชาต

- 3. แหลงการเรยนรประเภทธรรมชาต

8. ทรพยากร ธรรมชาต

3. ประเภททรพยากร ทางธรรมชาต และสงแวดลอม

5. ดานสอสงพมพและเลกทรอนกส

5. ประเภทสอสงพมพตางๆ 6. ประเภทสออเลกทรอนกส

5. แหลงการเรยนรจากสอสารมวลชนและสอเลกทรอนกส

- - - 4. ประเภทสอสงพมพ และสอ เลกทรอนกส

6. ดานวตถ - 6. วตถเครองมอเครองใชในทองถนอนเกดจากภมปญญา

- - - 5. ประเภทวตถโบราณ และ เครองมอเครองใช

7. ดานกจกรรมตามประเพณ ของทองถน

- 7. กจกรรมในวถชวตและตามประเพณทองถน

- 4. แหลงการเรยนรประเภทกจกรรมทางสงคม ประเพณ และความเชอ

- 6. ประเภทกจกรรมประเพณ ทองถนและความเชอ

74

74


แนวทางการจ าแนกประเภท

กรมวชาการ (2545, หนา 144)

ประจกษ บญอารย (2545, หนา 46-47)



(2548, หนา 28)


1971, p. 342)


8. ดานวฒนธรรม

- 8. แหลงทองเทยวเปนแหลงเรยนรดานภาษาและวฒนธรรม

- - - 7. ประเภทประวตทองถน 8. ประเภทศลปวฒนธรรมทองถน

75

76

จากตารางท 2.6 การศกษาเอกสาร ผวจยสงเคราะหจ าแนกประเภทแหลงเรยนรในทองถน สรปได 8 ประเภท ดงแผนภมท 2.7

แผนภมท 2.7 แสดงการจ าแนกประเภทแหลงเรยนรในทองถน

ประเภทแหลงเรยนรในทองถน

1. ประเภทบคคล ภมปญญา และปราชญชาวบาน

8. ประเภทศลปวฒนธรรมทองถน

2. ประเภทสถานทส าคญ และสถานประกอบการ

7. ประเภทประวตความเปนมาของทองถน

6. ประเภทกจกรรม ประเพณ และความเชอ

3. ประเภททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

4. ประเภทสอสงพมพและสออเลกทรอนกส

5. ประเภทวตถโบราณ เครองมอเครองใช

77

5. แนวการด าเนนการใชแหลงเรยนร ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 15-17) ไดก าหนดการด าเนนการใชแหลงเรยนร สรปได ดงน 5.1 งานการจดระเบยบการใชแหลงเรยนร ในสวนของฝายบรหารวชาการไดด าเนนการ ใชแหลงเรยนร สรปไดดงน ระเบยบการศกษาคนควาวเคราะห และวจย จากงานแปล บทความ เอกสารทางวชาการ ระเบยบประสานงาน น าเสนอ การแลกเปลยน และเผยแพรผลงาน แกนกเรยน นกศกษาและประชาชนทวไป ระเบยบการหาความรความคดเหนทางดานวชาการตาง ๆ กบผเชยวชาญและนกวชาการทวไประดบสากลทงในดานการเขารวมในการศกษาคนควาวเคราะหและวจยการจดแสดงนทรรศการสงบทความทางดานวชาการเพอจดพมพเผยแพรการจดประชมอภปรายสมมนา การก าหนดและเสนอแนวมาตรฐานในการใหความคมครองศลปวตถทอยในความดแลเพอปองกนวตถของชาตมใหช ารดเสยหายหรอสญหาย การจดท าศนยขอมลนามานกรม และท าเนยบผลงานทส าคญรวมทงนามานกรมทวโลกในระบบคอมพวเตอรอนเตอรเนตทสามารถสอสารและใหบรการทงในประเทศและนอกประเทศ และการวางแผนดานวชาการจดแสดงนทรรศการ ก าหนดผรบผดชอบด าเนนงานและพฒนาดานเทคนคการจดแสดงและตดตงนทรรศการทงนทรรศการถาวรและนทรรศการ 5.2 งานท าทะเบยน ศกษาวเคราะหคนควาวจยเพอก าหนดแบบแผนและระเบยบปฏบตในการจดท าทะเบยนวตถใหเปนมาตรฐานสากลจ าแนกและเกบรกษาโดยแยกประเภท

5.3 งานบรการการศกษาการบรการน าชมจดท าเอกสารสงพมพตาง ๆ ทางวชาการแหลงเรยนร ในความครอบครองในรปแบบคมอน าชมแผนพบฯลฯ จดนทรรศการหมนเวยนประสานงานการจดประกวดเพอรวมสนบสนน เพอใหเกดกจกรรมเคลอนไหวจดกจกรรมทางวชาการเพอเสรมความรทเกยวของแกประชาชนและผใชบรการโดยทวไปเชนการอภปรายบรรยายเสวนาสาธตฯลฯจดกจกรรมอบรมความรแนะน าใหค าปรกษางานแกนกเรยนนกศกษาประชาชนและหนวยงานตางๆทงภาครฐและเอกชนจกฝกอบรมเพอพฒนาบคลากร

5.4 งานบรการเอกสารขอมลและโสตทศนปกรณ ไดแก จดสถานทบรหารงานและใหบรการคนควาขอมลส าหรบนกเรยนนกศกษาและประชาชนท วไป การรวบรวมและผลตสอดานโสตทศนปกรณเชนภาพยนตรภาพนงวดทศนและจดท าศนยบรการขอมลโสตทศนปกรณทเกยวของเพอใหบรการคนควาและจดท าส าเนาแกนกเรยนนกศกษาและประชาชนทวไปรบผดชอบดานสถานทและโสตทศนปกรณในหองอเนกประสงคและพธการตาง ๆ

5.5 งานบรการประชาสมพนธ ไดแก รวบรวมสถตขาวสารขอมลดวยระบบคอมพวเตอร และใหบรการแกประชาชนและหนวยงานตางๆ การด าเนนการประชาสมพนธกจการและกจกรรมตางๆทางสอสารมวลชนประเภทตางๆสงพมพใบปดของหนวยงานรฐและเอกชนอนๆเพอใหประชาชนเหนประโยชนและความส าคญของแหลงเรยนร การใหขอมลขาวสารและอ านวยความสะดวกแกสอมวลชนทเขามาท าขาวระชาสมพนธกจการและกจกรรมของแหลงเรยนรส าหรบคณะกรรมการอ านวยการซงเปนคณะกรรมการระดบนโยบายโดยก าหนดวาระการเปนกรรมการใหชดเจน หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา (2553, หนา 1-3) ไดก าหนดการด าเนนการใชแหลงเรยนร สรปไดดงน

78

1. การวางแผน (plan) เปนการก าหนดนโยบายการพฒนาแหลงการเรยนรก าหนดนโยบายการพฒนาแหลงเรยนร โดยท าความเขาใจนโยบายตามแผนหลก เพอก าหนดนโยบายการพฒนาและใชแหลงเรยนร การจดตงคณะกรรมการส ารวจแหลงการเรยนรเพอวเคราะหสภาพความพรอมในการพฒนาแหลงการเรยนร การจดท าแผนงานพฒนาแหลงการเรยนรมบทบาทหนาทส าคญทจะเปนผส ารวจวเคราะหความพรอมรวบรวมขอมลแลวจดท าแผนพฒนาแหลงการเรยนรใหสามารถด าเนนการไดอยางเหมาะสม การสรางความเขาใจแกบคลากรของสถานศกษาและชมชนเพอสรางความตระหนกและเหนความส าคญมสวนรวมในการพฒนาและใชแหลงการเรยนร โดยใหมการประชาสมพนธการปรบปรง พฒนา และใชแหลงการเรยนร เ พอใหครอาจารย นกเรยน ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน รวมทงผเกยวของมความเขาใจตรงกน เกดความรวมมอในการสนบสนน ชวยเหลอเพอใหแหลงการเรยนรเกดประโยชนตอผเรยนอยางมประสทธภาพและคมคา

2. การด าเนนงานสรางและพฒนาแหลงการเรยนร (do) เปนการจดตงคณะผรบผดชอบแหลงการเรยนร ซงอาจประกอบดวย บคลากรรบผดชอบการด าเนนการสรางและพฒนาแหลงการเรยนรตามความพรอมทไดด าเนนการส ารวจ และวเคราะหขอมลทงในสถานศกษาและชมชน ก าหนดแหลงเรยนรและจดระบบสารสนเทศเกยวกบแหลงการเรยนร การสรางและพฒนาแหลงการเรยนรด าเนนการสรางและพฒนาแหลงการเรยนรตามสารสนเทศทมอยใหมประสทธภาพ จดระบบการใช ส าหรบผเรยน และผสนใจ ผเรยนและผสนใจไดใชแหลงการเรยนรอยางเหมาะสมและคมคามการรวบรวมขอมลการใชเพอเปนขอมลก าหนดแนวทางในการพฒนาแหลงเรยนรตอไป 3. ตรวจสอบทบทวน ก ากบตดตาม (check) เปนการก าหนดใหมผรบผดชอบในการนเทศ ตดตาม และประเมนการพฒนาและใชแหลงการเรยนร อยางตอเนองและมประสทธภาพ แกไข ปญหาอปสรรคในระหวางการด าเนนการมการประเมนทบทวนปรบปรง กระบวนการด าเนนการ ใหเกดการพฒนาและใชแหลงการเรยนรตามแผนหลกและแนวด าเนนการของโรงเรยนในฝนทโรงเรยนก าหนดไวตามบรบทของโรงเรยนเองมการก าหนดวธการ และเครองมอประเมนผลการด าเนนการการสราง การพฒนาและใชแหลงการเรยนร วเคราะหผลการประเมนและสรปผลการประเมน

4. การสรปและรายงานผลการสรางและพฒนาแหลงการเรยนร (action) การสรป รายงานการพฒนาและใชแหลงการเรยนร ควรรวบรวมขอมลตงแตเรมด าเนนการ ระหวางด าเนนการ และเสรจสนการด าเนนการ เพอสรปเปนรายงานน าเสนอใหหนวยงานตนสงกดทกระดบและผเกยวของทราบตลอดจนการประชาสมพนธ ใหเกดการใชแหลงการเรยนรใหกวางขวางยงขนเปนการสงเสรมการพฒนาตอยอดตอไป ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544) ผลการส ารวจขอมลและศกษาแหลงเรยนรประเภทตางๆในจงหวดพระนครศรอยธยาและบรเวณใกลเคยง มแหลงเรยนรทงหมด 133 แหงประกอบดวยโบราณสถาน 107 แหง (คดเปนรอยละ 80.45) และแหลงเรยนรประเภทพพธภณฑ ศนยขอมล หองสมด สถานศกษา สถานประกอบการ แหลงหตถกรรม และแหลงธรรมชาต อกจ านวน 26 แหง (คดเปนรอยละ 19.55) ในจ านวนแหลงเรยนร 133 แหง เปนแหลงเรยนรทอยในความรบผดชอบดแลจดการของสวนราชการ (ภาครฐ) จ านวน 87 แหง (คดเปนรอยละ 65.42) อยในความรบผดชอบดแลของวดมลนธองคกรเอกชนจ านวน 32 แหง (คดเปนรอยละ 24.06) และเปนของ

79

เอกชนจ านวน 14 แหง (คดเปนรอยละ 10.52) แหลงเรยนรหลายแหงทศกษามสถานภาพและบทบาทความส าคญหลายอยางในขณะเดยวกน เชน พระราชวงจนทรเกษมจะมบทบาทเปนทงโบราณสถาน พพธภณฑสถานแหงชาต และเปนแหลงทองเทยว ภาษต บษมงคล (2544) ไดศกษาวจยสภาพการใชแหลงการเรยนรในชมชน การจดการเรยนการสอนในสถานศกษามการใชแหลงเรยนรในชมชนทกประเภทเพอการจดการเรยนการสอน การใชแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนในสถานศกษาทตงอยในเขตอ าเภอกบรอบนอกไมแตกตางกน แตเอกสารสงพมพเทคโนโลยโรงเรยนทตงอยในอ าเภอใชสอมากกวาสถานศกษารอบนอก ปญหาส าคญของการใชแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนในสถานศกษา มความจ ากดดานงบประมาณคาใชจาย ความจ ากดเรองเวลาในการด าเนนการ และสถานศกษากบชมชนขาดการวางแผนการใชแหลงชมชนรวมกน ซงมขอเสนอแนะทส าคญในการแกปญหาการใชแหลงเรยนรในชมชนของสถานศกษา ไดแก สถานศกษากบชมชนควรมการวางแผนการใชแหลงการเรยนรในชมชนรวมกนโรงเรยนควรประชาสมพนธใหบคลากรเหนความส าคญของการใชแหลงการเรยนรในชมชนเพอการเรยนการสอนโรงเรยนควรจดท าปฏทนการปฏบตงานใหบคลากรรบทราบโดยทวกนและโรงเรยนควรส ารวจและจดท าขอมลแหลงเรยนรในชมชนประเภทตาง ๆ ไวอยางชดเจน ในดานการพฒนาแหลงเรยนรภมปญญาทองถนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พจน พรหมจตต (2553) ไดศกษาวจยการพฒนาแหลงเรยนรภมปญญาทองถนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางมสวนรวมเปนการศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมระหวางเจาหนาทศนยศกษาและพฒนาชมชนล าปาง จ านวน 15 คน กบผน าชมชนรอบบรเวณศนยพอเพยง จ านวน 20 คนโดยมวตถประสงคในการวจย 2 ประการคอ เพอศกษากระบวนการมสวนรวมในการพฒนาศนยศกษาและพฒนาชมชนลาปางเปนแหลงเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงระหวางเจาหนาทกบผน าชมชน และเพอศกษารปแบบการบรหารจดการและออกแบบกจกรรมในการสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงผลการวจยคนพบกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาแหลงเรยนรภมปญญาทองถน ใน 4 ระดบ คอ

1. การรวมคดและตดสนใจเจาหนาทและผน าชมชนรวมกนก าหนดกจกรรมสงเสรมการ เรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยการจดประชมเชงปฏบตการรวมระดมความคดเหนรวมกนสามารถสรปกจกรรมทควรด าเนนการรวมทงสน ไดแก คลงขอมลภมปญญาลานนา คลนกเพอนคคดเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดภมปญญา การสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม ทวรสขภาพ “สมนไพรพนบาน” ธนาคารตนไม และเวทพฒนาเครอขาย

2. การรวมด าเนนการกจกรรมสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนทจดในศนยศกษา และพฒนาชมชนลาปางจดเปนกจกรรมทเจาหนาทรวมกนด าเนนงานไดแก คลงขอมลภมปญญาลานนา คลนกเพอนคคดเศรษฐกจพอเพยง การสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม ทวรสขภาพ “สมนไพรพนบาน” ธนาคารตนไม เวทพฒนาเครอขายและกจกรรมทเจาหนาทกบผนาชมชนด าเนนการรวมกนไดแก ตลาดนดภมปญญาและ เดกดดาวเดนซงเปนกจกรรมยอยในคลงขอมลของภมปญญาลานนา

3. การรวมรบผลประโยชนทงทางตรงและทางออมในการรวมมอด าเนนกจกรรม 4. การรวมตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน (evaluation)

78

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางการด าเนนการใชแหลงเรยนรมขนตอนส าคญสรปไดดงตารางท 2.7 ตารางท 2.7 แสดงการวเคราะหแนวทางการด าเนนการใชแหลงเรยนรในทองถน

แนวทางการด าเนนการใชแหลง

เรยนร/ขนตอน

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา

(2553, หนา 15-17)

หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา (2553, หนา 1-3)

ภาษต บษมงคล (2544) พจน พรหมจตต (2553) ผวจยสงเคราะหแนวการด าเนนการใชแหลงเรยนร

1. การวางแผน 1. งานการจด ระเบยบการใชแหลง เรยนร

1. การวางแผน (Plan) 1. เวลาในการด าเนนการและ โรงเรยนกบชมชนขาดการ วางแผนการ

1. การรวมคดและตดสนใจเจาหนาทและผน าชมชนรวมกนก าหนดกจกรรมส ง เสรมการเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

1. การวางแผนการใชแหลง เรยนร

2. การเลอกแหลง เรยนร

- - 2. การใชแหลงเรยนรใน ชมชนทกประเภทเพอการ จดการเรยนการสอนของ สถานศกษาในเมอง

2. การรวมคดและตดสนใจเจาหนาทและผน าชมชน

2. การตดสนใจเลอกแหลง เรยนรรวมกน

3. การจดท า ทะเบยน

2. งานท าทะเบยน ศกษาคนควาวจยเพอ ก าหนดแบบแผนและ ระเบยบ

3. การใชแหลงเรยนรใน ชมชนทกประเภทเพอการ จดการเรยนการสอนของ สถานศกษารอบนอก

- 3. การจดท าทะเบยนแหลง เรยนร

80

79

ตารางท 2.7 (ตอ) แนวทางการ

ด าเนนการใชแหลงเรยนร/ขนตอน

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา

(2553, หนา 15-17)

หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา (2553, หนา 1-3)

ภาษต บษมงคล (2544) พจน พรหมจตต (2553) ผวจยสงเคราะหทางการด าเนนการใชแหลงเรยนร

4. การพฒนาแหลง เรยนร

2. การด าเนนงานสราง และพฒนาแหลงการเรยนร (do)

4. การพฒนาแหลงเรยนร

5. การใหบรการ

3. งานบรการเอกสาร ขอมลและ โสตทศนปกรณ การบรการน าชม

- - - 5. การใหบรการแหลงเรยนร สอสงพมพและสออเลกทรอนกส

6. การตดตาม ควบคมก ากบ

- 3. ตรวจสอบทบทวน ก ากบตดตาม (check)

- - 6. การตรวจสอบ ตดตามควบคม ก ากบ

7. การสรปรายงาน ผลการใชแหลง เรยนร

.- 4. การสรปและรายงาน ผลการเรยนร (action)

4. ขอเสนอแนะทส าคญ ในการแกปญหาการใช แหลงเรยนร

- 7. การสรปรายงานผลการ ด าเนนการ

8. การระชาสมพนธ แหลงเรยนร

6. งานบรการ ประชาสมพนธ

- - - 8. การประชาสมพนธแหลง เรยนร

81

82

จากตารางท 2.7 การสงเคราะหไดแนวการด าเนนการใชแหลงเรยนร สถานศกษาควรด าเนนการ ใน 8 ดาน ดงน

1. ดานการวางแผนการใชแหลงเรยนร เปนการรวมคดและตดสนใจของเจาหนาทและผน าในทองถนรวมกน ก าหนดกจกรรมสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ควรก าหนดการใชเวลาในการด าเนนการรวมกน และจดระเบยบการใชแหลงเรยนรอยาเหมาะสม

2. ดานการตดสนใจเลอกแหลงเรยนรรวมกน เปนการรวมคดและตดสนใจกบเจาหนาทและผน าทองถน ในการใชแหลงเรยนรทกประเภทเพอการจดการเรยนการสอนของสถานศกษา และการเลอกแหลงเรยนรทเหมาะสมกบหลกสตร บคคลและเปาหมายการใชแหลงเรยนรในทองถน

3. ดานการจดท าทะเบยนแหลงเรยนร เปนการรวบรวมผลการศกษาคนควาวจยเพอก าหนดแบบแผนและระเบยบแหลงเรยนรในทองถนทกประเภท เพอการจดการเรยนการสอนของสถานศกษารอบนอก

4. ดานการพฒนาแหลงเรยนร เปนการด าเนนงานสรางและพฒนาแหลงการเรยนร ใหมความพรอมทจะใหบรการ

5. ดานการใหบรการแหลงเรยนร สอสงพมพและสออเลกทรอนกส เปนการใหบรการเอกสารขอมลและโสตทศนปกรณ การบรการน าชมและการจดกจกรรม

6. ดานการตรวจสอบ ตดตามควบคมก ากบ เปนการตรวจสอบทบทวนการด าเนนการ 7. ดานการสรปรายงานผลการด าเนนการ เปนการน าผลตรวจสอบทบทวนการด าเนนการ

มาสรปรายงานผลการด าเนนการ และขอเสนอแนะทส าคญในการแกปญหาการใชแหลงเรยนร 8. การประชาสมพนธแหลงเรยนร เปนการบอกกลาวในการใชแหลงเรยนรประชาสมพนธ

เกยวกบการด าเนนการ ผลการด าเนนการ และประโยชนทไดรบจากการใชแหลงเรยนร โดยการประชาสมพนธทางดานการโฆษณา แจกเอกสาร ทาง Internet วทย โทรทศน และทางหนงสอพมพ เปนตน

จากการสงเคราะหเอกสารแนวด าเนนการใชแหลงเรยนร สรปไดดงแผนภมท 2.8

83

แผนภมท 2.8 แสดงแนวการด าเนนการใชแหลงการเรยนรในทองถน แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดศกษาเอกสารเกยวกบทฤษฎการเรยนร และงานวจยทเกยวของ ดวยแหลงเรยนรเปนแหลงทนกเรยนจะศกษาคนควาหาค าตอบทสนใจใฝร แหลงเรยนรมทงในโรงเรยนและชมชน แหลงเรยนรในสถานศกษานอกจากหองเรยน หองปฏบตการตาง ๆ แลว สถานททกแหงในบรเวณโรงเรยนจดเปนแหลงเรยนรได และบางครงโรงเรยนอาจจดเพมเตมสงทมอย ใชเปนจดศกษา สวนการเรยนร คายการเรยนร แหลงเรยนรในชมชน เปนแหลงเรยนรทมอยตามธรรมชาตและทสรางขน อาจเปนสถานทส าคญทางศาสนา สาธารณประโยชน สถานประกอบการ สถาบนทางการศกษา อาชพในชมชน ตลอดจนภมปญญาทองถนในดานตาง ๆ และสถานศกษา

แนวด าเนนการใชแหลงเรยนร

1. การวางแผน

8. การประชาสมพนธ

2. การตดสนใจเลอก

7. การสรปรายงานผล

6. การตรวจสอบ

3. การจดท าทะเบยน

4. การพฒนาแหลงเรยนร

5. การใหบรการแหลงเรยนร

84

สามารถจดการเรยนรไดโดยการเชอมโยงกจกรรมตอเนองระหวางการเรยนรในหองเรยน ในโรงเรยน และชมชน

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2547, หนา 3) การจดการศกษาในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ผทมบทบาทส าคญ ประกอบดวย 6 ดาน ไดแก บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมโดยใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของศกษานเทศกในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน และบทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน สรปไดดงน

1. บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน

1.1 ความหมายและความส าคญของผบรหารสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา หมายถง บคลากรวชาชพทรบผดชอบการบรหาร สถานศกษา

แตละแหง ทงของรฐและเอกชน เปนบคคลส าคญในการขบเคลอน การจดการศกษาใหประสบผลส าเรจ มคณภาพตามมาตรฐานคณภาพการศกษาสอดรบตามนโยบายของการจดการศกษาของชาต สอดรบกบแนวคดของ รง แกวแดง (2545, หนา 8) ไดใหแนวทางความเปน “ผบรหารมออาชพ” คอเปนผมความรและประสบการณ เปนผน าทางวชาการ เปนผน าการปฏรปการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต โดยเฉพาะผบรหารสถานศกษาตองมความสามารถใน “การบรหารโดยการใชโรงเรยนเปนฐาน” (school-based management) คอ สามารถประสานการมสวนรวมของคร ผปกครอง กรรมการสถานศกษา ชมชนและผเกยวของอน ๆ ความสามารถในการระดมและใชทรพยากรเพอการบรหารอยางมประสทธภาพและประสทธผล ตลอดจนจดใหมระบบการประกนคณภาพ เพอใหการจดการศกษาเปนไปตามมาตรฐานการศกษาของชาต ซงประเมน ไดจากการบรหารประสบผลส าเรจสรปไดดงน

1.1.1 ความส าเรจของการปฏบตงาน (outputs) โดยวดทการบรรลวตถประสงคขององคกร ซงวตถประสงคของการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต คอ ใหผเรยนไดเรยนร และมคณลกษณะตามมาตรฐานการศกษาชาต ดงนน การพจารณาวาคนทเขามาเรยนไดเกดการเรยนรหรอไม กวดไดโดยใชมาตรฐานหรอตวบงช แตผบรหารมออาชพมใชเพยงท างานใหบรรลวตถประสงคเทานน แตตองสามารถบรหารและจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพดวย คอ ใหผเรยนไดรบการศกษาทมคณภาพสงทสดโดยมคาใชจายนอยทสด

1.1.2 ความสามารถในกระบวนการบรหาร (process) ผบรหารมออาชพตองใชกระบวนการ P-D-C-A วางแผนเกง วางแผนเปนน าแผนทวางไวไปสการปฏบตจรง ไมกลวการประเมนเพอพฒนา และปรบเปาหมายเพอใหวงจรการท างานในขนตอไปดขนตลอดเวลา ฉะนนผบรหารมออาชพตองใชวจยในกระบวนการบรหาร รวมทงตองมวสยทศนมกลยทธทสามารถเปลยนวกฤตใหเปนโอกาสอยเสมอ

1.1.3 ผบรหารสถานศกษาตองมความสามารถในการจดการใชทรพยากรใหไดประโยชนสงสดโดยประหยดสด ผบรหารมออาชพจะไมทองคาถาเชย ๆ ทสะทอนปญหาซ าซากของ

85

การบรหารแบบโบราณทวา “ขาดคน ขาดเงน” อกตอไป ใหเกยรตและยกยองคร ผปกครอง และชมชน ซงเปนผเกยวของหรอมสวนไดสวนเสย (stakeholders) กบการบรหารและจดการศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ผบรหารมออาชพตองมองเหนความส าคญและยกยองใหเกยรตกรรมการสถานศกษา ตลอดจนผปกครองและชมชน ในฐานะเปนทรพยากรบคคลทมคา สามารถสนบสนนสถานศกษาไดทงในเรองค าแนะน า ความคดเหน ภมปญญาความร อาคารสถานท และแหลงเรยนร

1.2 หลกการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา การศกษาวจยเรอง “การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

เพอการจดการศกษาในสถานศกษา” ผวจยไดศกษาการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา เพอใหอธบายถงหลกการบรหารการศกษาในสถานศกษา และหลกการบรหาร ขอท าความเขาใจถงความหมายของการศกษา ตามแนวคดของ หวน พนธพนธ (2553, หนา 3 ) การบรหารการศกษา หมายถง การด าเนนงานของกลมบคคลในสถานศกษา รวมมอกนพฒนาคนใหมคณภาพ ด าเนนการจดการเรยนการสอนตามกลมสาระการเรยนร การใชทรพยากร การพฒนาอาคารสถานท จดกจกรรมเสรมตามหลกสตรของสถานศกษา และการด าเนนการตามแผนปฏบตราชการ ใหบรรลเปาหมายมประสทธภาพ และเกดประสทธผล

กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 22) ใหแนวทางกบสถานศกษา เขตพนทการศกษา หนวยงานทเกยวของ และผมหนาทจดการศกษาขนพนฐานควรด าเนนการดงน

1. จดใหมแหลงการเรยนร ศนยสอการเรยนรระบบสารสนเทศการเรยนรและจดเครอขายการเรยนรทมประสทธภาพทงในสถานศกษาและในชมชนเพอการศกษาคนควาและการแลกเปลยนประสบการณการเรยนรระหวางสถานศกษาทองถนชมชนสงคมโลก

2. จดท าและจดหาสอการเรยนรส าหรบการศกษาคนควาของผเรยนเสรมความรให ผสอนรวมทงจดหาสงทมอยในทองถนมาประยกตใชเปนสอการเรยนร

3. เลอกและใชสอการเรยนรทมคณภาพมความเหมาะสมมความหลากหลาย สอดคลองกบวธการเรยนรธรรมชาตของสาระการเรยนรและความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน

4. ประเมนคณภาพของสอการเรยนรทเลอกใชอยางเปนระบบ 5. ศกษาคนควาวจยพฒนาสอการเรยนรใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนรของ

ผเรยน 6. จดใหมการก ากบตดตามประเมนคณภาพและประสทธภาพเกยวกบสอและการ

ใชสอการเรยนรเปนระยะและสม าเสมอซงมผก าหนดหลกการบรหารการใชแหลงเรยนร สรปไดดงน จราภรณ ศรสวรรณวเชยร (2546), ด าร บญช (2548 หนา 29), กงแกว อารรกษ

และคณะ (2548, หนา 118) ไดก าหนดหลกการบรหารการใชแหลงเรยนร สรปไดดงน 1. การจดท ามาตรฐานการด าเนนงานแหลงเรยนร 2. การระดมและใชทรพยากรอยางคมคา 3. การจดตงและขยายเครอขายการเรยนรทเปนระบบและมประสทธภาพ 4. การประสานสมพนธและความรวมมอกบองคกรตาง ๆ 5. การพฒนาบคลากรในแหลงเรยนร อยางเปนระบบสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงทางดานวทยาการใหม ๆ

86

6. การใหบรการทมความสะดวกรวดเรวและปลอดภย 7. การจดท าแผนการจดการเรยนร ด าเนนการรวมกบผเรยน 8. การจดอบรมเพมพนความร ทกษะ เจตคตใหแกมคคเทศก 9. การประชาสมพนธผานสออยางหลากหลาย จนทราน สงวนนาม (2551, หนา 140-141) สรปภารกจในการบรหารโรงเรยน

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดดงน 1. จดการศกษาใหสอดคลองกบหลกการใหการศกษา เพอประโยชนตอผเรยนและ

สงคมใหบรรลความมงหมายทก าหนด ซงเปนการศกษาตลอดชวต 2. จดการศกษาขนพนฐานใหทงนกเรยนปกต นกเรยนพการ นกเรยนดอยโอกาส

และนกเรยนทมความสามารถพเศษ 3. จดการศกษาโดยใชรปแบบการจด 3 รปแบบ คอ ในระบบ นอกระบบ และตาม

อธยาศยตามความเหมาะสม 4. ปฏรปการเรยนรตามหลกการและแนวทางทก าหนดไว อาท จดตามธรรมชาต

และศกยภาพของนกเรยนแตละวย และแตละคนจากแหลงตางทงภายในและภายนอกโรงเรยน ตลอดทงจดการวดและประเมนผลตามสภาพจรง

5. จดท าหลกสตรสถานศกษา โดยปรบหลกสตรแกนกลางใหเหมาะสมกบสภาพปญหา และความตองการทองถนทตงโรงเรยน

6. จดกระบวนการเรยนรตลอดชวตใหแกประชาชนในชมชน โดยใหการศกษาอบรมตามความจ าเปนและความเหมาะสม

7. จดใหมการวจยเกยวกบการเรยนการสอนและการบรหารจดการตลอดทงสงเสรมใหใชกระบวนการวจยในการเรยน

8. บรหารจดการโรงเรยนตามการกระจายอ านาจการบรหารทงดานวชาการ ดาน บคลากร ดานงบประมาณและดานการบรหารทวไป สอดคลองกบหลกการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน การมสวนรวมของผทมสวนไดสวนเสยเตมท

9. จดการประกนคณภาพการศกษา ทงคณภาพภายในและภายนอกตามเกณฑมาตรฐานการศกษาทก าหนด 10. พฒนาวชาชพครและบคลากรอน ๆ เพอจดการเรยนการสอนไดสอดคลองกบแนวทางหลกการทก าหนดตามการปฏรปการศกษา 11. แสวงหาเทคโนโลย ภมปญญาไทย และภมปญญาทองถนมาใชในการจดการ เรยนการสอนในการบรหารการศกษาในสถานศกษา มภารกจส าคญ ประกอบดวย การบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงานกจกรรมนกเรยน การบรหารงานธรการ การเงนและพสด การบรหารงานอาคารสถานท และการบรหารงานความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน

สมมา รธนธย (2553, หนา 93), เฟนวค (Fenwick, 1992, p. 127), ฮอย และ มสเคท (Hoy & Misket, 2001, p. 170) กลาวถงการบรหารการศกษา เปนการด าเนนงานของกลมบคคลทเกยวของกบการศกษาไวสอดคลองกน สรปไดดงน

1. มการจดท าแผนยทธศาสตร

87

2. มการสงการ ควบคม และจดการ เพอใชทรพยากรทางการศกษาทมอยอยางม ประสทธภาพ โดยมจดมงหมาย คอผลผลตหรอ

3. เนนผลผลตทผเรยนตองมคณภาพสงสด และบรรลผลตามเปาหมายทวางไว การ บรหารการศกษาในโรงเรยน เปนการบรหารบคลากรทางการศกษา

4. คร นกเรยน ผปกครอง รวมมอในการจดการศกษาใหสอดรบกบนโยบายของรฐบาล

5. ก าหนดกระบวนการบรหารจดการแหลงเรยนรในทองถนใหชดเจน 6. มการบรหารจดการเปนคณะบคคลมาดแลชมชนนน ๆ จะเปนปราชญ เปนผร

หรอเปนพระภกษสงฆเปนบคคลในชมชนทสามารถประสานงานรวมกบบคคลใน สถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน

7. มารวมมอกนพฒนาความร รวมกนจดท าเนอหาสาระและรปแบบกระบวนการถายทอดองคความร

1.3 ความสามารถของผบรหาร ความสามารถของผบรหารสถานศกษามความรความสามารถในการบรหารจดการ

เพอสงเสรมการปฏรปการเรยนรตามแนว พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต 2542 ดงน 1.3.1 ผบรหารสถานศกษามการจดองคกร โครงสรางและการบรหารอยางเปน

ระบบ ครบวงจร เพอใหบรรลเปาหมายการศกษา 1.3.2 ผบรหารสถานศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา 1.3.3 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการ

พฒนาการศกษา และมบทบาทในการสงเสรมชมชนแหงการเรยนร (learning community) 1.3.4 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมใหมการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร

สงเสรมสขภาพอนามย และความปลอดภยของผเรยน 1.3.5 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมและพฒนาครอยางสม าเสมอเพอใหมครม

ประสทธภาพในการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญมความสามารถในการแสวงหาความร คดวเคราะห และสรางองคความรเพอพฒนาการเรยนการสอน

1.3.6 ผบรหารสถานศกษาจดใหมหลกสตรทเหมาะสมกบผเรยนและทองถน มสอการเรยนการสอนทเออตอการเรยนร

1.3.7 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมใหมการจดการเรยนการสอนทสอดคลองกบหลกสตร ความตองการของผเรยนและทองถน

1.3.8 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมใหมการจดกจกรรมและการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญ

1.3.9 ผบรหารสถานศกษาเปนผอ านวยความสะดวก (Facilitator) แกบคลากรในโรงเรยนและผเรยน

1.3.10 ผบรหารสถานศกษาสงเสรมการน าเทคโนโลยสารสนเทศและการน าสอสาร มาใชในการปฏรปการเรยนร

88

1.3.11 ผบรหารสถานศกษามศกยภาพในการพงตนเองสามารถบรหารจดการทรพยากรทมอยใหเกดประสทธภาพสงสด

1.3.12 ผบรหารสถานศกษามผลการปฏบตงานดเดนดานสงเสรมผเรยนใหมคณลกษณะตามมาตรฐาน ดงน

1.3.12.1 ผเรยนมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค 1.3.12.2 ผเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห สงเคราะห มวจารณญาณ

มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง และมวสยทศน 1.3.12.3 ผเรยนมความรและทกษะทจ าเปนตามหลกสตร 1.3.12.4 ผเรยนมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเอง รกการเรยนร

และพฒนาตนเองอยางตอเนอง 1.3.13.5 ผเรยนมทกษะในการท างาน รกการท างาน สามารถท างาน

รวมกบผอนไดและมเจตคตทดตออาชพสจรต 1.3.12.5 ผเรยนมสนทรยภาพลกษณะนสยดานศลปะ ดนตร และกฬา

1.4 บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของผบรหารสถานศกษาทมการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน ผบรหารตองเปนผน าทางวชาการ การบรหารงานเปนไปแบบมสวนรวมอ านวยความสะดวก สามารถประสานความสมพนธกบบคคลและหนายงานไดเปนอยางด สงเสรมการพฒนาครและบคลากร สรางแรงจงใจ ประเมนผลการบรหารอยางตอเนอง สงเสรมสนบสนนการวจยและพฒนา เผยแพรประชาสมพนธและสงเสรมเทคโนโลย จงจะท าใหการบรหารการศกษามประสทธภาพ ซงสอดคลองกบแนวคด ดงน

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 5) กลาววา ผบรหารสถานศกษามบทบาทส าคญตอการจดการเรยนรจากแหลงเรยนรดงน

1. ก าหนดนโยบาย วางแผนเพอสงเสรมสนบสนนการจดหา จดสราง หรอพฒนา แหลงเรยนรภายในโรงเรยน

2. สงเสรมการพฒนาบคลากรใหมความร ประสบการณในการจด การใชแหลงเรยนรทงในและนอกโรงเรยน

3. สนบสนนสงเสรมใหบคลากรทกฝายมสวนรวมในการนาเสนอผลงาน โครงงาน หรอนวตกรรมทเกดจากการศกษาหรอใชแหลงเรยนรทงในและนอกโรงเรยน

4. นเทศ ก ากบ ตดตาม ดแล และประเมนผลระบบการจดการเรยนการสอนโดยการใชแหลงเรยนรทงภายในและนอกโรงเรยน

เสมยน นาคนชาต (2556, หนา 27) กลาวถงบทบาทของผบรหาร สรปไดดงน 1. ปรบเปลยนแนวคด เพอการปฏรปการศกษา 2. ก าหนดยทธศาสตร แผนงาน แนวทางจดการศกษาชดเจน 3. น าผลการประเมนมาใชก าหนดนโยบาย 4. บรหารเอออ านวยความสะดวกใหแกผสอนมเสรในการพฒนารปแบบการ

เรยนรท าวจยในชนเรยน แลกเปลยนเรยนรระหวางเพอนอาจารย การท างานเปนทมเพอพฒนาผลการเรยนรของผเรยนใหไดมาตรฐานตามหลกสตร

89

5. พฒนาสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนร สามารถใชแหลงเรยนร เปนหองเรยนธรรมชาตได การจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญทสด

6. มงผลประโยชนสงสดแกผเรยน 7. ใหผเรยนไดพฒนาตามศกยภาพ 8. ใหผเรยนมทกษะในการแสวงหาความรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย 9. ใหผเรยนสามารถน าวธการเรยนรไปใชในชวตจรงได

1.5 ทฤษฎการบรหารการศกษา การศกษาวจยเรอง “การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

เพอการจดการศกษาในสถานศกษา” ผวจยไดศกษาทฤษฎการบรหารการศกษา สรปไดดงน 1.5.1 ทฤษฎการบรหารเชงการจดการ (administrative management)

เฮมปตน (Hampton, 1986, pp. 61-62) กลาวถงทฤษฎของ เฮนร ฟายอล (Henri Fayol) เปนหลกการบรหารใชไดกบการบรหารทกรปแบบการบรหารงานมลกษณะเปนสากล (Univeral) แนวคดของ เฮนร ฟาโยล สามารถสรปเปนหลกการบรหาร 14 ประการ ไดแก

1. การแบงงาน (division of work) เปนการก าหนดภารกจและความรบผดชอบใหบคลากร

2. มอบอ านาจความรบผดชอบ (authority) ใหผปฏบตไดท าตามบทบาทหนาท และรบผดชอบตอผลทเกดขน รวมทงค านงถงการใหรางวล และผลตอบแทนทเหมาะสม

3. กฎระเบยบ (discipline) จดใหมกฎและระเบยบ หรอขอตกลงรวมกนระหวางผบรหารและผปฏบตไดเขาใจตรงกน และจ าเปนตองอาศยการแนะน า การนเทศทด

4. เอกภาพการสงการ (unity of command) งานควรไดรบค าแนะน าหรอค าสงจากผบรหารหรอหวหนางานเทานน

5. เอกภาพของการก าหนดทศทาง (unity of direction) ผบรหารตองก าหนดทศทางเปาหมาย แตละงานใหตรงตามวตถประสงค ซงจ าเปนตองอาศยการประสานงาน การสรางเอกภาพ และการเนนการปฏบต

6. การรวมความสนใจของแตละคนใหเปนหนงเดยว (subordination of individual interests to general interest)

7. การใหรางวลหรอคาตอบแทนแกบคลากร (remuneration of personnel) ผบรหารจดรางวลหรอคาตอบแทนทเหมาะสม ใหมขวญก าลงใจในการปฏบตงานดขน

8. การรวมศนย (centralization) องคการจ าเปนตองมการประสานงาน การสงการ โดยอาศยสวนกลาง อยางไรกตามอาจมความจ าเปนตองกระจายอ านาจ

9. สายงานของการบรหาร (scalar chain) เปนการก าหนดสายบงคบบญชาจากเบองบนสระดบลาง ซงจะชวยก าหนดทศทางใหมเอกภาพมากขน

10. การล าดบขนการบงคบบญชา (line order) เปนการวางคนใหเหมาะกบสายงานเดยวกนไดเพอสะดวกตอการประสาน ก ากบ ตดตามผล

11. ความเทาเทยมกน (equity) ผบรหารตองใหความเทาเทยมและยตธรรมแกผใตบงคบบญชา ซงผลตอความซอสตยและการปฏบตงานทด

90

12. ความมเสถยรภาพของบคลากร (stability tenure of personnel)ผบรหารตองค านงถงเสถยรภาพหรอความมนคงในการปฏบตงานของบคลากรการเปลยนแปลงหนาทรบผดชอบบอย ๆ ยอมสงผลตอการท าลายขวญและประสทธภาพ

13. ความคดรเรมสรางสรรค (initiative) ผบรหารตองใหผปฏบตงานแตละ คนไดรเรมสรางสรรคใหสามารถท างานไดบรรลเปาหมายมากทสด โดยการรวมคด รวมวางแผนรวมปฏบต และรวมประเมนผล เปนตน

14. การพฒนาทมงาน (epirit de corps) ผบรหารจ าเปนตองสรางทมงาน ทเขมแขง เพอน าไปสความรวมมอและการประสานงานทด

1.5.2 ทฤษฎ ของลเธอร กลค และลนดอล เออรวค (Luther Gulick & Lyndal Urwick อางถงใน พมลจรรย นามวฒน (2544, หนา 22) กลาวถง นกทฤษฎทอยในกลมการศกษาการจดการตามหลกการบรหารไดเสนอหลกทเกยวกบการบรหารซงคนทเปนผบรหารจะตองท ามหนาทส าคญอย 7 ประการ คอ การวางแผนการจดองคการ การจดคนเขาท างาน การสงการ การประสานงานการรายงานและการงบประมาณ หรอเรยกสนๆ วา “POSDCoRB” มรายละเอยดดงน

1. การวางแผน (planning) คอ หนาทหรอบทบาท ในการก าหนดการท างานทจะเกดขนในอนาคตวา จะท าอะไร จะท าอยางไรจะท าเมอไร ใครเปนผท า จะใชงบประมาณเทาไร

2. การจดองคการ (organizing) คอ การจดโครงสรางองคการทเกยวกบเรองการก าหนดภารกจหนาท การแบงงานกนท าการก าหนดอ านาจหนาท และความรบผดชอบ การจดสายการบงคบบญชาการก าหนดขนาดของการควบคม การจดตงหนวยงานหลก ( line) และการจดตงหนวยงานทปรกษา (staff)

3. การจดคนเขาท างาน (staffing) คอ การบรหารทรพยากรมนษย ประกอบดวยการวางแผนก าลงคน การสงการ การคดเลอก การบรรจแตงตง การปฐมนเทศ การฝกอบรมการประเมนผลการปฏบตงาน การเลอนขน ลดขน การโยกยาย และการใหพนจากงาน

4. การสงการ (directing) คอการทผบงคบบญชาสงใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานตามแผนงานหรอตามทไดรบมอบหมายเพอใหการปฏบตงานด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพซงอาจจะสงการดวยวาจา หรอเปนลายลกษณอกษรกได

5. ในการประสานงาน (coordinating) คอ หนาทในการประสานกบหนวยยอยตาง ๆ ทมอยในองคการใหท างานสอดคลอง และเปนไปในทศทางเดยวกน ซงการประสานงานนนอาจท าไดโดยการจดตงคณะกรรมการกลนกรองงาน การจดโครงสรางองคการใหมความชดเจน การใชวธการงบประมาณ เปนตน

6. การรายงานผลการปฏบตงาน (reporting) คอ การรายงาน ความกาวหนา ปญหา อปสรรคตลอดจนขาวสารตาง ๆ ขององคการใหทกฝายไดทราบเพอประโยชนในการตดตามการแกไขปญหาอปสรรคทเกดจากการท างาน

7. การบรหารงบประมาณ (budgeting) คอ หนาทในการจดสรร การวางแผนงบประมาณใหกบองคกร ใหมงบประมาณทเหมาะสมและเพยงพอในการท างาน

1.5.3 การบรหารตามวงจรเดมมง (Deming cycle: PDCA)

91

กระทรวงศกษาธการ (2544, หนา 14) ไดใหแนวการบรหาร ตามวงจรเดมมง (Deming cycle: PDCA) ซงสถานศกษาสามารถน ามาใชในการบรหารแหลงการเรยนรเพอใหการจดแหลงการเรยนรในสถานศกษามคณภาพ การบรหารคณภาพจะท าใหการบรหารงานพฒนาแหลงเรยนรในสถานศกษา มการท างานทเปนระบบและมประสทธภาพชวยสงเสรมการใชแหลงการเรยนรบรรลเปาหมายตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานระบบบรหารจดการทดตามระบบวงจรคณภาพดวยการมสวนรวมของบคลากรและชมชนประกอบดวย การวางแผน (plan) การด าเนนงานตามแผน (do) การตรวจสอบ (check) การพฒนาปรบปรง (action) ซงขนตอนการบรหารการใชแหลงเรยนร สามารถด าเนนการได ดงน

1. การวางแผน (plan) ก าหนดนโยบายการพฒนาแหลงเรยนรจดตงคณะกรรมการจดท าแผนงานพฒนาแหลงเรยนรสรางความเขาใจแกบคคลของถานศกษาและชมชน และประชาสมพนธโครงการ

2. การด าเนนงานตามแผน (do) แตงตงคณะผรบผดชอบแหลงเรยนรส ารวจวเคราะหความพรอมของแหลงเรยนรในสถานศกษาและชมชนก าหนดแหลงเรยนรและจดท าสารสนเทศ และสรางและพฒนาแหลงเรยนร

3. การตรวจสอบ (check) ก าหนดวธการและเครองมอประเมนผลผเกยวของประเมนผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร และวเคราะหขอมลและสรปผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร

4. การพฒนาปรบปรง (action) สรปรายงานรปแบบการใชแหลงเรยนร และสงเสรมสนบสนนและพฒนาตอยอด

ส าล เกงทอง (2544) ไดศกษา เรองการบรหารจดการแหลงการเรยนรกบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของนกเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 5 โดยมวตถประสงคเพอการศกษาสภาพการบรหารจดการแหลงการเรยนรและคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของนกเรยน และรวมทงศกษาความสมพนธระหวางการบรหารจดการแหลงเรยนร กบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของนกเรยน สรปไดวา การบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ประกอบดวย การวางแผน การไดลงมอปฏบตการจรง การปรบปรงแกไข การวางมาตรฐานและถอปฏบต และดานการตรวจสอบ คณลกษณะการเปนบคคลแหงเรยนรของนกเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตศกษา 5 ความเปนบคคลแหงการเรยนร ประกอบดวย มความกระตอรอรน สนใจทจะเรยนรจากแหลงความรตาง ๆ และรจกตงค าถามเพอหาเหตผล ดานสามารถสรปประเดนการเรยนรและประสบการณดวยตนเองไดอยางถกตองและน าไปใชในชวตประจ าวนได สามารถเลอกใชวธการแสวงหาความรขอมลขาวสาร เพอพฒนาตนเองอยางตอเนอง และดานนสยรกการอานและคนควาหาความรสามารถใชหองสมด แหลงความรหรอสอตาง ๆ ทงในและนอกโรงเรยน และความสมพนธระหวางการบรหารจดการแหลงเรยนรกบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนร ของนกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขต 5 มความสมพนธอยางยง

สงส าคญอกประเดนหนงคอ การบรหารใหเชอมโยงกบชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน ดงท โรบนสน (Robinson, 1992, p.746) ไดศกษาวจย ความเชอมโยงระหวาง

92

การศกษาและการพฒนาชมชนทยงยน ผปกครอง นกเรยน ผน าชมชน ผน าองคกรสวนทองถ นเปนตวอยาง ผลการวจยพบวา ในการศกษาควรเปดโอกาสใหทองถน ปราชญทองถน ภมปญญาทองถน และผมความรในทองถนใกลสถานศกษา เขามามสวนรวมในการจดการศกษา รวมกนวางแผนในการจดการศกษา แกไขปญหาของทองถนไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสภาพของทองถน สอดคลองกบรอคค (Rock, 1996, p. 3403) ไดศกษา เรองรปแบบคณะกรรมการสถานศกษาและชมชนมสวนรวมในการตดสนใจ พบวา คณะกรรมการสถานศกษาในการจดการศกษาของสถานศกษา ใหหลกสตรจดการเรยนการสอนตรงตามความตองการของชมชนและผเรยน รวมถงการสงเสรมการใชภมปญญาในทองถน การประกอบอาชพ การด าเนนชวตของคนในชมชน และรวมก าหนดการด าเนนการใหเกดประโยชนแกชมชน สอดคลองกบ ลอเวย (Lawey, 1998, p.17) ไดศกษา เรองการพฒนาสงคมในทองถน พบวา การใหความส าคญกบทองถน โดยการดงเอาภมปญญาของทองถ นทเปนศาสตรในสาขาวชาตางๆเขามาจดการเรยนการสอนในสถานศกษาและแลกเปลยนประสบการณพฒนาระหวางชมชนซงมแนวทางการศกษา การศกษาคนควา การใหองคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา และผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา สอดคลองกบ โลปส (Lopez, 1998, p. 1877) ไดศกษา เรองความพงพอใจการเขามามสวนรวมกบสถานศกษาจดกจกรรมการเรยนร ของประชาชนทอยใกลเคยงกบสถานศกษาในชมชน ผลการวจยพบวา สงทชมชนมสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสด คอ ภมปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและแหลงเรยนรในชมชน

91

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามแนวทฤษฎการบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงตารางท 2.8 ตารางท 2.8 แสดงการวเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษา แนวทางตามบทบาท

ของผบรหารสถานศกษา

ส าล เกงทอง (2544) โรบนสน(Robinson,

1992, p.746)

รอคค (Rock, 1996, p. 3403)

ลอเวย (Lawey, 1998, p.17)

โลปส (Lopez, 1998, p. 1877)

ผวจยสงเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษา

1. การบรหาร สถานศกษา

การวางแผน การลงมอปฏบต การปรบปรงแกไข การวางมาตรฐานและถอปฏบต การตรวจสอบผลการปฏบต

การระดมความคด การวางแผน การแกไขปญหา

คณะกรรมการ การตดสนใจ

สงเสรมการเรยนการสอน

- 1. ไดกระบวนการ บรหารสถานศกษาดงน 1.1 การวางแผน 1.2 การระดมความคด 1.3 การลงมอปฏบต 1.4 การปรบปรงแกไข 1.5 การวางมาตรฐาน และถอปฏบต 1.6 การตรวจสอบผล

2. ความเปนบคคล แหงการเรยนร

ความกระตอรอรน ความสนใจทจะเรยนร รจกตงค าถามเพอหาเหตผลสามารถสรป

- - - - 2. ความเปนบคคลแหงการเรยนร มดงน 2.1 ความกระตอรอรน 2.2 ความสนใจทจะเรยนร 2.2 รจกตงค าถามเพอ

93

92

ตารางท 2.8 (ตอ) แนวทางตามบทบาท



1992, p.746)

รอคค (Rock, 1996, p. 3403)


โลปส (Lopez, 1998, p. 1877)


ประเดนการเรยนร น าไปใชในชวต ประจ าวนได ส า ม า ร ถ เ ล อ ก ใ ชวธการแสวงหาความร พฒนาตนเองอยางตอเนอง มนสยรกการอาน คนควาหาความร ใช แหล งความรหรอสอตาง ๆ ทงในและนอก สถานศกษา

- - - - หาเหตผล 2.2 สามารถสรปประเดนการ เรยนร 2.3 การประยกตน าไปใชใน ชวตประจ าวนได 2.4 สามารถเลอกใชวธการ แสวงหาความร 2.5 พฒนาตนเองอยางตอเนอง 2.6 มนสยรกการอาน 2.7 คนควาหาความร ใช แหลง ความรหรอสอตาง ๆ ทงในและนอกสถานศกษา

3. ความสมพนธ ระหวางการบรหารกบความเปนบคคลแหงการเรยนร

- ประชาชนทวไป ผปกครอง นกเรยน ผน าชมชน และ องคกรสวนทองถน

สนองความ ตองการ สงเสรมการใชภมปญญาสงเสรมอาชพ

ใชภมปญญาของทองถนทเปน ศาสตร ในสาขา วชาตาง ๆ.จดการเรยนการสอน

ภมปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยม ประเพณวฒนธรรม แหลงเรยนร

3.8 ความสมพนธระหวางการบรหารกบความเปนบคคลแหงการเรยนร ไดแก 3.1 สมพนธกบบคคล 3.2 สมพนธกบองคกร สถานท

94

93

ตารางท 2.8 (ตอ) แนวทางตามบทบาท



1992, p.746)

รอคค (Rock, 1996, p. 3403)


โลปส (Lopez, 1998, p. 1877)


3.3 สมพนธกบการใช ภมปญญา 3.4 สมพนธกบการสงเสรมอาชพ

4. การเปดโอกาสให มสวนรวม

- ปราชญทองถน ภมปญญาทองถน ผมความร

- การใชพนทชมชนเปนพนทใน การศกษาคนควา

จ ด ก จ ก ร ร ม ก า รเรยนการสอน แลกเปลยน ประสบการณ พฒนาระหวาง ชมชนซงมแนวทาง การศกษา

4. การมสวนรวม ไดแก 4.1 ปราชญทองถน ภมปญญาทองถน ผมความร 4.2 การใชพนทชมชนเปนพนท ในการศกษาคนควา 4.4 แลกเปลยนประสบการณ พฒนาระหวางชมชนซงมแนวทางการศกษา 4.5 จดกจกรรมการเรยนร

95

94

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของตามแนวทฤษฎการบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษา ไดดงตารางท 2.9 ตารางท 2.9 แสดงการวเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

แนวคดตามนยาม ทฤษฎทเกยวของกบการบรหาร วเคราะหงานวจย

ผวจยสงเคราะห ส านกงาน

เลขาธการสภาการศกษา

(2550, หนา 5)

เสมยน นาคนชาต (2556, หนา 27)

เฮนร ฟาโยล Luther Gulick & Lyndal Urwick

ตามวงจรเดมมง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

1. นโยบาย ,มการ ก าหนดนโยบาย วางแผน พฒนา แหลงเรยนร

ก าหนดยทธศาสตร แผนงาน แนวทางปรบเปลยนแนวคด ปฏรปการศกษา ก าหนดทศทาง เปาหมาย ใหตรง ตามวตถประสงค

ก า ร ว า ง แ ผ น (planning) การบรหาร งบประมาณ (budgeting)

เอกภาพของการ ก าหนดทศทาง (unity of direction)

ก า ร ว า ง แ ผ น (plan)

จดท าหลกสตร หลกปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง จดท าหลกสตรให ตอเนองทก ระดบชน

กระบวนการ บรหาร สถานศกษา

1. นโยบายการ บรหารสถานศกษา ยทธศาสตร แผนงาน แนวทาง ปรบเปลยนแนวคด ปฏรปการศกษา ก าหนดทศทาง เปาหมาย ใหตรง ตามวตถประสงค

2. การสงเสรม สงเสรมการพฒนา

สงเสรมมการสอน ท าวจย และความม

การจดองคการ (organizing)

การใหรางวลหรอ คาตอบแทนแก

การด าเนนงาน ตามแผน (do)

สงเสรมใหครผสอน เหนคณคาของหลก

ความเปนบคคล แหงการเรยนร

2. การสงเสรม การพฒนาบคลากร

96

95


แนวคดตามนยาม ทฤษฎทเกยวของกบการบรหาร จากการวเคราะหงานวจย



(2550, หนา 5)



ตามวงจรเดมมง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

บคลากร เ ส ถ ย ร ภ า พ ข อ งบคลากร

บคลากร ความมเสถยรภาพ ของบคลากร

ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง

ใหเปนบคคลแหงการเรยนร

3. สงเสรมการม สวนรวม

การท างานเปนทม แลกเปลยน ประสบการณ การรวมความสนใจ ของแตละคนใหเปน หนงเดยว การรวม ศนยการระสานงาน การสงการ และ กระจายอ านาจ สรางทมงานท เขมแขง

การจดคนเขา ท างาน (staffing) การประสานงาน (coordinating)

การรวมความ สนใจของแตละ คนใหเปนหนง เดยว (subordination of individual interests to general interest) การพฒนาทมงาน (epirit de corps)

- สรางเครอขายกบ บคคล หนวยงาน สถานศกษา และ องคกร

การมสวนรวม 3. การสงเสรมการม สวนรวม ท างานเปน ทมแลกเปลยน ประสบการณ การประสานงาน การสงการ กระจาย อ านาจสรางทมงานท เขมแขง เพอน าไปส ความรวมมอและการ ประสานงานทด

97

96


แนวคดตามนยาม ทฤษฎทเกยวของกบการบรหาร จากการวเคราะห

งานวจย



(2550, หนา 5)



ตามวงจรเดมมง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

4. การนเทศ การ ใหการนเทศ ก ากบ ตดตาม ดแล และรวมถง การประเมนผล

การนเทศ น าผลการประเมน มาใชก าหนดเปน นโยบาย

การรายงานผล การปฏบตงาน (reporting)

การพฒนาทมงาน (epirit de corps)

การตรวจสอบ (check)

- ความสมพนธ ระหวางการ บรหารกบความ เปนบคคลแหงการ เรยนร

4. การนเทศก ากบ ตดตาม ดแล และ ประเมนผล รายงาน ผลการปฏบตงาน การตรวจสอบเกดจาก ความสมพนธระหวาง การบรหารกบความ บคคลแหงการเรยนร

5. ผลทเกด

ไดมาตรฐานตาม หลกสตร ผเรยนมทกษะใน การแสวงหาความร พฒนาผเรยนได

- กฎระเบยบ (discipline) ความเทาเทยมกน (equity)

การพฒนาปรบปรง (action)

สงเสรมการ ด าเนนชวต หลกปรชญา ของเศรษฐกจ

ความเปนบคคล แหงการเรยนร

5. ผลทเกดความเปน บคคลแหงการเรยนร สงเสรมการด าเนนชวต หลกปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยงใน

98

97





(2550, หนา 5)

เสมยน นาคนชาต (2556, หนา

27)



ตามศกยภาพ และป ร ะ ย ก ต ใ ช ใ นชวตประจ าวนไดจรง

พอเพยงใน ชวตประจ าวน การเขาใจ การเขาถง การพฒนา

ชวตประจ าวนม กฎระเบยบ ความเทา เทยมกน ไดมาตรฐาน ตามหลกสตร ผเรยนม ทกษะในการแสวงหา ความรพฒนาผเรยน ได ตามศกยภาพ

6. ความเปนแหลงเรยนร

พฒนาแหลง เรยนรและ สภาพแวดลอมให เออตอการเรยนร

- การรวมศนย (centralization)

- หลกการ พฒนา บนได ๓ ขนสความ ส า เ ร จ ค อ เขาใจ เขาถงและพฒนา

ความเปนบคคลแหงการเรยนร

6. ความเปนบคคลแหง การเรยนร การรวมศนย พฒนาแหลงเรยนรและ สภาพแวดลอมใหเออตอ การเรยนร

7. การจดการเรยนร

จดการเรยนร ทเนนผเรยนเปน

- ความคดรเรม สรางสรรค

- จ ด ท าหลกสตร

ค ว า ม ส ม พ น ธระหวางการ

7. การจดการเรยนร ทเนนผเรยนเปนส าคญ

99

98





(2550, หนา 5)

เสมยน นาคนชาต (2556, หนา

27)



ส าคญ (initiative)

การจดการ เรยนรบรณา

บรหารกบความ เปนบคคลแหง การเรยนร

จดท าหลกสตรการเรยนร แบบบรณาการ

8. การสงการ

การบงคบบญชา จากเบองบนส ระดบลางการให รางวล สรางขวญ ก าลงใจการวางคน ให เหมาะกบสาย งานและสราง ความเทาเทยม และยตธรรมแก ผใตบงคบบญชา

การสงการ (Directing)

การแบงงาน (division of work) การมอบอ านาจ ความรบผดชอบ เอกภาพการสง การสายงานของ การบรหาร การ ล าดบขนการ บงคบบญชา

3. ความสมพนธ ระหวางการ บรหารกบความ เปนบคคลแหง การเรยนร

8. อกภาพการสงการ บงคบบญชาจากเบอง บนสระดบลาง ความสมพนธระหวาง การบรหารกบบคคล การใหรางวล สรางขวญ ก าลงใจ การวางคนให เหมาะกบสายงาน สรางความเทาเทยมและ ยตธรรมแกใตบงคบ บญชา

100

101

จากตารางท 2.8 สงเคราะหบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ บทบาทของผบรหาร ไดแก

1. ด าเนนการนโยบาย (policy action) เปนการน ากระบวนการบรหารสถานศกษาโดยการวางแผน การระดมความคด การวางมาตรฐานและถอปฏบต ลงมอปฏบต การปรบปรงแกไข และมการตรวจสอบผล ใหเปนไปตามนโยบายการศกษาแหงชาต

2. พฒนาบคลากร (staff development) เปนการพฒนาบคลากร ใหเปนบคคลแหงการ เรยนร เหนคณคาของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และสรางเสถยรภาพของบคลากร

3. การมสวนรวม (participation) เปนการสงเสรมการมสวนรวมการ ท างานเปนทมแลกเปลยนประสบการณการรวมความสนใจของแตละคนใหเปนหนงเดยว รวมศนยการประสานงาน การสงการ กระจายอ านาจสรางทมงานทเขมแขง เพอน าไปสความรวมมอและการประสานงานทด

4. การสงการ (directing) เปนการการสงการบงคบบญชาจากเบองบน สระดบลางการแบงงาน เปนความสมพนธระหวางการบรหารกบความเปนบคคลแหงการเรยนร การใหรางวล สรางขวญก าลงใจ การวางคนให เหมาะกบสายงานสรางความเทาเทยมและยตธรรมแกผใตบงคบบญชา

5. การจดการเรยนร ( Instructional) เปนการสงเสรมการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญความคดรเรมสรางสรรค จดท าหลกสตรการเรยนรบรณาการในกลมสาระการเรยนร เกดความสมพนธระหวางการบรหารกบความ

6. บคคลแหงการเรยนร (person of learning) เปนการสรางความเปนบคคลแหงการเรยนร โดยการรวมศนยพฒนาแหลงเรยนรและสภาพแวดลอมให เออตอการเรยนร หลกการพฒนาบนได ๓ ขนสความส าเรจอยางยงยน คอ เขาใจ เขาถง และพฒนา

จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหบทบาทของผบรหารไดดงแผนภมท 2.9

102

แผนภมท 2.9 แสดงบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจด การศกษา

2. บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญเปนสงทท ายาก ผทจะประสบ

ความส าเรจในการท างานนไดจะตองมความตงใจ ความพยายาม ความอดทน และตองท างานตลอดเวลา แตถาจะพจารณาอยางถองแทแลว กไมใชภาระงานทนอกเหนอขอบเขตของความเปนครทมหนาทโดยตรงในการพฒนาบคคล พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในหมวดท 7 ครทงหลายทมความตระหนกในบทบาทและหนาทของตน ยอมจะมความยนดทจะรบภาระอนหนกแตมคณคานไวดวยความเตมใจ มความภาคภมใจในความเปนครอาชพ จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบบทบาทของครผสอนสรปไดดงน

2.1 บทบาทของครผสอนในศตวรรษท 21 วจารณ พานช (2556, หนา 4-10) กลาววา หลกการหรอปจจยส าคญดานการเรยนรในศตวรรษท 21 ม 5 ประการ สรปไดดงน

2.1.1 การเรยนรทแทจรงหรอชวตจรง (authentic learning) การเรยนรทแทจรง

บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

1. การด าเนนการตามนโยบาย (policy action)

6. บคคลแหงการเรยนร (person of learning)

5. การจดการเรยนร (instructional)

2. การพฒนาบคลากร (staff development)

3. การมสวนรวม (participation)

4. การสงการ (directing)

103

คอ การออกแบบการเรยนรใหศษยเกดจากความเปนจรง เปนเพราะวานกเรยนในเมองกบชนบทมสภาพแวดลอมและชวตจรงทแตกตางกนมาก

2.1.2 การเรยนรในระดบสรางกระบวนทศน (mental model building) เปน การเรยนรวธการน าเอาประสบการณมาสงสมจนเกดเปนกระบวนทศน (หรอความเชอ คานยม) และทส าคญกวานนคอ สงสมประสบการณใหม เอามาโตแยงความเชอหรอคานยมเดม ท าใหละจากความเชอเดมหนมายดถอความเชอหรอกระบวนทศนใหม

2.1.3 การเรยนรทแทจรงขบดนดวยฉนทะ (internal motivation) ซงเปนสงท อยภายในตวคน เมอเดกมฉนทะและไดรบการสงเสรมทถกตองจากคร วรยะ จตตะและวมงสา (อทธบาทส) กจะตามมา ท าใหเกดการเรยนรในมตทลกซงและเชอมโยง

2.1.4 มนษยเรามพหปญญา (multiple intelligence) เดกแตละคนมความถนด หรอปญญาทตดตวมาแตก าเนดตางกน รวมทงสไตลการเรยนรกตางกน ดงนน จงเปนความทาทายตอครเพอศษยในการจดการเรยนรโดยค านงถงความแตกตางของเดกแตละคน และจดใหการเรยนรสวนหนงเปนการเรยนรเฉพาะตว

2.1.5 การเรยนรเปนกจกรรมทางสงคม (social learning) ครเพอศษยกจะ สามารถออกแบบกระบวนการทางสงคมเพอใหศษยเรยนสนก และ เกดนสยรกการเรยน เพราะการเรยนจะไมใชกจกรรมสวนบคคลทหงอยเหงานาเบอ

2.2 บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนร กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 20) ใหแนวคดบทบาทของครสรปไดดงน 2.2.1 บทบาทปลกเราและเสรมแรงศษยในทกกจกรรมใหคนพบค าตอบ และ

แกปญหาดวยตนเอง รวมทงการรวมท างานเปนกลม จดกจกรรมปลกฝงคณธรรม ความมวนยรบผดชอบในการท างาน ผเรยนมโอกาสฝกการประเมนและปรบปรงตนเอง ยอมรบผอน สรางจตส านกในความเปนพลเมองด การเรยนรเกดขนไดทกท ทกเวลา เกดขนไดในหลายระดบ ทงในตวผเรยน ในหองเรยน และนอกเหนอไปจากหองเรยนททกฝายมสวนรวม

2.2.2 เปนผทมบทบาทในการจดการเรยนร ผสอนตองมความรความเขาใจใน ธรรมชาตวชา สามารถจดและพฒนากระบวนการเรยนรใหผเรยนมคณภาพและพฒนาไดตามศกยภาพประเมนผลการเรยนรไดตามสภาพจรง สรางบรรยากาศใหเออตอการเรยนร พฒนาสอเครองมอแหลงเรยนรใหสอดคลองกบกระบวนการเรยนรมคณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพสงบทบาทของครผสอน

2.2.3 มบทบาทในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร คอ 2.2.3.1 รวบรวมขอมลเกยวกบแหลงเรยนรทมอยในโรงเรยนและทองถน 2.2.3.2 ใหค าปรกษาแนะนาผเรยนในการศกษาหาความรจากแหลงเรยนร 2.2.3.3 จดหาประสานงานวสดอปกรณเอกสารเพมเตมใหการแนะน า 2.2.3.4 ประเมนการเรยนรจากการจดกจกรรมแหลงเรยนรในภาพรวม 2.2.3.5 ตดตามชวยเหลอการด าเนนงานแนะน าความถกตอง 2.2.3.6 ประยกตใชเผยแพรผลงานสรปและประเมนผล

2.3 บทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร

104

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 16) ใหแนวทางสรปไดดงน 2.3.1 ศกษาส ารวจแหลงเรยนร คอผสอนใหผเรยนศกษา ส ารวจแหลงเรยนรใน

โรงเรยน และในทองถนของผเรยน 2.3.2 ผเรยนไดศกษาแหลงเรยนร และปฏบตกจกรรมทเกดจากการเรยนร และม

การวางแผนรวมกนในการปฏบตงาน 2.3.3 การวดและประเมนผลตามสภาพจรง โดยใหบรรลจดประสงคการเรยนรท

ก าหนดไวในการจดการเรยนร โดมผสอน ผเรยน ผปกครอง เปนผประเมน 2.3.4 ผเรยนสามารถน าความรทไดจากแหลงเรยนรไปใชในชวตประจ าวน 2.3.5 การประยกต ความรและเผยแพรผลงาน ขนทผเรยนน าความรทไดเรยนร

ไปประยกตใชในชวตประจ าวน และเผยแพรน าไปใชใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยนตอไป 2.4 แนวทางในการจดการเรยนรแบบบรณาการ (Integrated Learning Management)

จากการศกษาเอกสาร แนวทางในการจดการเรยนรแบบบรณาการสรปไดดงน กรมวชาการ (2545, หนา 21-22), โศภนา บณยะกลม (2546, หนา 8), สรพชร

เจษฎาวโรจน (2546), นรมล ศตวฒ (2547, หนา 74) และกตต รตนราษ (2550, หนา 1) ไดน าแนวทางการสอนแบบบรณาการไดสอดคลองกน สรปไดวา การเรยนรแบบบรณาการ เปนการน าศาสตรหรอความรวชาตาง ๆ ทสมพนธกนน ามาเขาดวยกนหรอผสมผสานไดอยางกลมกลนไมวาจะเปนกลมสาระเดยวกน หรอตางกลมสาระการเรยนรมาบรณาการในการจดการเรยนการสอน ซงจดไดหลายลกษณะ ผสมผสานกนเพอประโยชนแกผเรยน โดยจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน ฝกทกษะกระบวนการคดการจดการการเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา ใชสาระการเรยนรใดสาระการเรยนรหนงเปนแกนหลกแลวขยายวงกวางขวางออกไป จดกจกรรมใหเกดการเรยนรจากประสบการณจรงฝกการปฏบตใหท าไดคดเปนท าเปนรกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง เนนองครวมของเนอหามากกวาองคความรของแตละรายวชาและเนนการสรางความรของผเรยนทมากกวาการใหเนอหาโดยครเปนผก าหนด จดการเรยนรโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกนรวมทงปลกฝงคณธรรมคานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา ใหการเรยนรของผเรยนเกดความสมบรณในตวของเขาเองภายใตหวขอเดยวกนเชอมโยงกนเพอใหเกดประโยชนสงสด สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศสภาพแวดลอมสอการเรยนและอ านวยความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนร และจดการเรยนรใหเกดขนทกเวลาทกสถานทมการประสานความรวมมอกบบดามารดาผปกครองและบคคลในชมชนทกฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ จดใหผเรยนเรยนรในลกษณะองครวม (holistic way) ระหวางวชาตาง ๆ อยางมความหมายตามสภาพความเปนจรงในชวตหรอสภาพปญหาสงคมทซบซอน

2.4.2 ขนตอนวธการการสอนแบบบรณาการ ทศนา แขมมณ และคณะ (2548, หนา 192-194) แนวทางขนตอนวธการ

การสอนแบบบรณาการ ประกอบดวย 7 ขนตอน สรปไดดงน ขนท 1 เลอกเรองทจะสอนแบบบรณาการโดยพจารณาความเหมาะสมกบ

ทองถนและความเปนประโยชนตอผเรยน

105

ขนท 2 ก าหนดจดประสงคการสอนเนอหาสาระและความคดรวบยอดในเรองนนตามความคดเหนของผสอนโดยพจารณาถงความเปนประโยชนตอผเรยนของตน และปญหาความตองการของทองถน

ขนท 3 ตรวจสอบจดประสงค เนอหาสาระและความคดรวบยอดทผสอนก าหนดกบจดประสงคและกรอบเนอหาสาระทก าหนดไวในหลกสตรหากทก าหนดไวมไมครบตามทหลกสตรก าหนดใหเพมใหครบ

ขนท 4 ส ารวจพนฐานเดมของผเรยนเพอจะไดจดประสบการณการเรยนรใหมใหเชอมโยงกบความรเดมและไมสอนซ าในสงทผเรยนรแลว

ขนท 5 ก าหนดแนวการสอนหรอวางยทธศาสตรในการสอนทจะท าใหการสอนไมหลงทางและบรรลตามจดประสงคครบถวน

ขนท 6 ก าหนดกจกรรมการเรยนการสอนในรายละเอยดโดยอาศยหลกการเรยนรวธสอนและเทคนคการสอนตาง ๆ

ขนท 7 บรณาการความร/สาระ ทกษะ เจตคต และอนๆทก าหนดไวในหลกสตรหรอโครงการหรอกจกรรมตางๆทมสวนสมพนธเกยวของกนกบสาระและกจกรรมทก าหนด

2.4.3 จดมงหมายของการจดการเรยนรแบบบรณาการ ทศนา แขมมณ และคณะ (2548, หนา 192-194) ใหแนวทางจดมงหมาย

ของการจดการเรยนรแบบบรณาการ สรปไดวา ใหผเร ยนตระหนกวาการเรยนรทกอยางมความ สมพนธกน ใหผเรยนสามารถแกปญหาดวยตนเองโดยอาศยความรจากหลายสาขา ใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนร/ตดสนใจ/แสดงความเหน/สรางความเขาใจ ตอบสนองความสนใจบรรยากาศไมเครยดเรยนอยางสนกสนาน ถายโอนเนอหาความคดทกษะเกดความคดรวบยอดทลกซง สงเสรมการทางานรวมกนเกดความพงพอใจเปนสมาชกทดของกลม พฒนาคณธรรมจรยธรรมวนยในตนเองความสามารถในการท างาน และเพอสงเสรมความคดสรางสรรคศลปะดนตรตอบสนองธรรมชาตในการเรยนรไว

2.4.4 ประโยชนของจดการเรยนรบรณาการ ทศนา แขมมณ และคณะ (2548, หนา 192-194) ใหแนวทางถงประโยชน

ของจดการเรยนรบรณาการ สรปไดวา เปนการน าวชาหรอศาสตรตาง ๆ เชอมโยงกนภายใตหวขอเดยวกน ชวยใหผเรยนเกดการเรยนทลกซง และมลกษณะใกลเคยงกบชวตจรง ชวยใหผเรยนไดรบความร ความเขาใจ ในลกษณะองครวมชวยใหผเรยนสามารถแสวงหาความร ความเขาใจ จากสงตาง ๆทมอยรอบตว เปนแนวทางทชวยใหครไดท างานรวมกนหรอประสานงานรวมกนอยางมความสข สงเสรมสนบสนนใหครไดคดวธการหรอน าเทคนคใหม ๆ มาใช ชวยใหผเรยนเกดการเชอมโยงการเรยนร (transfer of learning) ความรทเรยนไปแลวจะถกน ามาสมพนธกบความรทจะเรยนใหมๆซงจะท าใหเกดการเรยนรไดเรวขน ชวยจดเนอหาวชาหรอความรใหอยในลกษณะเหมอนชวตจรงคอผสมผสานและสมพนธเปนความรทอย ในลกษณะหรอรปแบบทเออตอการน าไปใชกบชวต ชวยใหผเรยนเขาใจสภาพและปญหาสงคมไดดกวาการกระท าหรอปรากฏการณตางๆในสงคมเปนผลรวมจากหลายๆสาเหตการทจะเขาใจปญหาใดและสามารถแกปญหานนไดควรพจารณาปญหาและทมาของปญหาอยางกวางๆใชความรจากหลาย ๆ วชามาสมพนธกนเพอสรางความเขาใจใหม ๆ ขน และ

106

ชวยใหการสอนและการใหการศกษามคณคามากขนแทนทจะเปนขบวนการถายทอดความรหรอสาระแตเพยงประการเดยวกลบชวยใหสามารถเนนการพฒนาทกษะทจ าเปนใหเกดความคดรวบยอดทกระจางถกตองและใหสามารถปลกฝงคานยมทปรารถนาไดอกดวยท าใหเกดการบรณาการความร ท าใหวตถประสงคในการจดการศกษาหรอการสอนเปลยนไปจากเพอใหผเรยนไดรบความรไปเปนเพอใหผเรยนไดเหนคณคาและน าความรไปใชใหเกดประโยชน

2.5 บทบาทการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 3) สรปไดวา การจดการเรยนร

เนนความส าคญทผเรยนใหผเรยนมความส าคญทสดในกระบวนการเรยนร ผเรยนไดเรยนรดวยการฝกทกษะใชกระบวนการคด การวเคราะห การสงเกต การรวบรวมขอมลและการปฏบตจรง ท าได คดเปน ท าเปน ผเรยนเรยนรอยางมความสข สนกกบการเรยนร ไดคด แสดงออกอยางอสระ บรรยากาศการเรยนรทเปนกลยาณมตร ผเรยนมสวนรวมในการเรยนรทงระบบ ปรบเปลยนพฤตกรรมการจดกระบวนการเรยนรของครผสอนใหมาเปนผรบฟง ผเสนอแนะ ผรวมเรยนร เปนทปรกษา ผสรางโอกาส สรางบรรยากาศทเออตอการเรยนร เปนนกออกแบบการจดกระบวนการเรยนรใหผเรยนมบทบาทมากทสด ผเรยนไดเรยนรในสงทมความหมายตอชวต คอสงทอยใกลตว จากงายไปหายาก จากรปธรรมสนามธรรมโดยใชแหลงการเรยนรเปนสอ ประสบการณชวต ธรรมชาตและสงแวดลอมมาเปนฐานการเรยนรและประยกตใชกบการปองกนและแกปญหา ผเรยนไดมโอกาสฝกกจกรรม ผเรยนไดเรยนรตามความตองการ ความสนใจใฝเรยนรในสงทตองการอยางตอเนอง เพอใหไดรบประสบการณดวยตนเอง การเรยนรเกดขนไดทกเวลาทกสถานท การเรยนรไดปลกฝงสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคในทกกลมสาระการเรยนร

2.6 บทบาทของครในการพฒนาผเรยนรายบคคลใหเตมตามศกยภาพ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 3) บทบาทส าคญของครคอการ

พฒนานกเรยนรายบคคลตามศกยภาพ สรปไดมดงน 2.6.1 ในการเตรยมการสอน ครควรเตรยมการสอนโดยการวเคราะหขอมลของ

ผเรยน เพอจดกลมผเรยนตามความรความสามารถ และเพอก าหนดเรองหรอเนอหาสาระในการเรยนร

2.6.2 วเคราะหหลกสตรเพอเชอมโยงกบผลการวเคราะหขอมล โดยเฉพาะการก าหนดเรองหรอเนอหาสาระในการเรยนร ตลอดจนวตถประสงคส าคญ ทจะน าไปสการพฒนาผเรยนสความเปนสากล

2.6.3 เตรยมแหลงเรยนร เตรยมหองเรยน 2.6.4 วางแผนการสอน ควรเขยนใหครอบคลมองคประกอบ โดยการก าหนดเรอง

ก าหนดวตถประสงคใหชดเจน ก าหนดเนอหา มรายละเอยดพอทจะเตมเตมผเรยน ตลอดจนมความรในเนอหาของศาสตรนน ๆ ก าหนดกจกรรม เนนกจกรรมทผเรยนไดคดและลงมอปฏบต ไดศกษาขอมลจากแหลงเรยนรทหลากหลาย น าขอมลหรอความรนนมาสงเคราะหเปนความรหรอเปนขอสรปของตนเอง ผลงานทเกดจากการเรยนรของผเรยนอาจมความหลากหลายตามความสามารถ ถงแมจะเรยนรจากแผนการเรยนรเดยวกน ก าหนดวธการประเมนทสอดคลองกบจดประสงค และก าหนดสอ วสดอปกรณ และเครองมอประเมน

107

2.6.5 การสอน ครควรค านงถงองคประกอบตาง ๆ ไดแก การสรางบรรยากาศทเออตอการเรยนร การกระตนใหผเรยนรวมกจกรรม การจดกจกรรมหรอดแลใหกจกรรมด าเนนไปตามแผน และตองคอยสงเกต บนทกพฤตกรรมทปรากฏของผเรยนแตละคน หรอแตละกลมเพอสามารถปรบเปลยนกจกรรมใหมความเหมาะสม การใหการเสรมแรง หรอใหขอมลยอนกลบ และใหขอสงเกต

2.6.6 การประเมนผลการเรยน เปนการเกบรวบรวมผลงานและประเมนผลงานของผเรยน ประเมนผลการเรยนรตามทก าหนดไว

หทยกาญจน ส ารวลหนต (2549) ไดศกษาวจย การพฒนารปแบบการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ผลการวจยพบวา แผนการจดการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ประกอบดวย 5 แผน แตละแผนมขนตอนการบรณาการ 5 ขนตอน ไดแก การสรางความสนใจ การวางแผน การส ารวจและสบคน อธบายสรป และประเมนผล ไดแผนการจดการเรยนรทมประสทธภาพ 82.11/85.56 2) นกเรยนใชรปแบบการเรยนรแบบบรณาการท าผลงาน ไดแก แผนพบ ปายนเทศ กระดานถามตอบ โมบาย สมดเลมเลก จากความรและรายงานความสามารถในการท าผลงานของนกเรยนอยในระดบพอใช โดยระดบคณภาพผลงานของนกเรยนดานทสงทสด คอ การสบคนความรหลายวธ มการบนทกเปนขนตอน ดานทไดคะแนนล าดบสดทายม 2 ดานเทากน คอ การใชทกษะทางสงคมในการท าผลงานมความนาสนใจ สวยงาม และสรางสรรค ผลการเรยนรเรอง ถลกบาตร กอนเรยนและหลงการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยผลการเรยนรหลงเรยนสงกวากอนเรยน นกเรยนมความคดเหนตอการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร อยในระดบมาก ดานความคดเหนมากทสด คอ ดานบรรยากาศในการเรยนร ชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรจากการท างานรวมกบผ อน และนกเรยนมโอกาสแลกเปลยนความรและความคดเหนซงกนและกน ล าดบทสองคอดานกจกรรมการเรยนร ชวยใหนกเรยนสบหาความรไดหลายวธและมการวางแผนในการท างานล าดบทสาม คอ น าการบรณาการไปประยกตใช ชวยใหนกเรยนรและเขาใจขนตอนการบรณาการและล าดบสดทาย คอ ดานประโยชนของแหลงเรยนร ชวยพฒนาความสามารถการคดวเคราะห

สรปไดวา จากการศกษาเอกสารดงกลาวขางตน บทบาทของครผสอนมความส าคญในการจดการศกษาใหบรรลตามแนวนโยบาย คอ บทบาทของครผสอนในศตวรรษท 21 บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนร บทบาทของครในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร บทบาทของครในการจดการเรยนรแบบบรณาการ (integrated learning management) ในการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ และบทบาทของครในการพฒนาผเรยนรายบคคลใหเตมตามศกยภาพ ไดดงตารางท 2.10 และ2.11

106

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน ตารางท 2.10 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน

บทบาทของครผสอน/

ขนท

วจารณ พานช (2556, หนา 4-10)

กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 20)

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา

16)

กตต รตนราษ (2550, หนา 1)

ผวจยสงเคราะหบทบาทของครผสอน

1. รวบรวมขอมลตามความสนใจ

1. การเรยนรชวตจรง (authentic learning)

รวบรวมขอมล เกยวกบแหลงเรยนรท มอยในโรงเรยนและ ชมชน

ศกษาส ารวจแหลงเรยนร

จดเนอหาสาระและ กจกรรมใหสอดคลองกบ ความสนใจและความ ถนดของผเรยน

1. จดการเรยนรตามสภาพจรงโดย การส ารวจขอมลแหลงเรยนร จดเนอหาสาระและกจกรรมให สอดคลองกบความสนใจของ นกเรยน

2. วางแผนสราง กระบวนทศน

2. การเรยนรสรางกระบวน ทศน (mental model building)

ใหค าปรกษาแนะน า ผเรยนในการศกษาหา ความรจากแหลง เรยนร

ผเรยนไดศกษาแหลง เรยนร และปฏบต กจกรรมทเกดจากการ เรยนร

ฝกทกษะกระบวนการ คดการจดการการ เผชญสถานการณ

2. วางแผนสรางกระบวนทศนให ค าปรกษาแนะน าผเรยนใน การศกษาหาความรจากแหลง เรยนร ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการการเผชญสถานการณ

3. สบคนตวตนและ ความรทไดจากแหลง เรยนร

3. การเรยนรทแทจรงจะเปนแรงขบดนสงทอย ภายในตวตน

ตดตามชวยเหลอการ ด าเนนงานแนะน า ความถกตอง

ผเรยนสามารถน าความร ทไดจากแหลงเรยนรไปใช ในชวตประจ าวน

จดการเรยนรโดยการ ผสมผสานสาระความร ดานตางๆอยางได สดสวนสมดล

3. ตดตามชวยเหลอการ ด าเนนงานแนะน าความถกตอง เพอสบคนตวตน ผสมผสาน ความรทไดจากแหลงเรยนร สามารถน าความร ได

108

107


บทบาทของครผสอน/

ขนท

วจารณ พานช (2556, หนา 4-10)

กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 20)

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา

16)

กตต รตนราษ (2550, หนา 1)


จ า ก แ ห ล ง เ ร ย น ร ไ ป ใ ช ใ นชวตประจ าวน

4. การอธบายความร การประยกตใชและ สรปผลน าไปเผยแพร และการพฒนาการ เรยนร

4. เรยนรความถนด หรอปญญาทตดตวมา แตก าเนด

ประยกตใชเผยแพร ผลงานสรปและ ประเมนผล

การประยกตความรและ เผยแพรผลงาน

จดบรรยากาศ สภาพแวดลอมสอการ เรยนและอ านวยความ สะดวกเพอใหผเรยน เกดการเรยนร

4. การอธบายความถนด ความรการประยกตใช และการ น าไปเผยแพรและสรปผล สภาพแวดลอม สอการเรยนรท อ านวยความสะดวกเพอให ผเรยนเกดการเรยนร

5. ประเมนผลสงท สรางความส าเรจใน การใชแหลงเรยนร

5. การเรยนรเปน กจกรรมทางสงคม

ประเมนการเรยนรจาก การจดกจกรรมแหลง เรยนรในภาพรวม

การวดและประเมนผล ตามสภาพจรง โดยให บรรลจดประสงคการ เรยนร

ประสานความรวมมอ บคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนา ผเรยนตามศกยภาพ

5. ประเมนผลสงทสราง ความส าเรจในการใชแหลงเรยนร ทเปนกจกรรมทางสงคมการจด กจกรรมแหลงเรยนรในภาพรวม สภาพจรง โดยใหบรรล จดประสงคการเรยนรททกฝาย รวมกนพฒนาผเรยนตาม ศกยภาพ

109

110

2.7 ทฤษฎการเรยนร 2.7.1 ทฤษฎการเรยนรของ บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54) เชอวาการ

เรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอม น าไปสการคนพบและการแกปญหา บรนเนอร เรยกวา เปนวธการเรยนรโดยการคนพบ (discovery approach) การเรยนรโดยการคนพบครจะตองเปนผจดสงแวดลอมใหขอมลตางๆเกยวกบสงทจะใหนกเรยนเรยนร และวตถประสงคของบทเรยนพรอมดวยค าถามโดยตงความคาดหวงวานกเรยนจะเปนผคนพบค าตอบดวยตนเอง

2.7.2 ทฤษฎการเรยนรของ กานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80) แนวคดเกยวกบ การเรยนรของทฤษฏน คอ ความรมหลายประเภท บางประเภทสามารถเขาใจไดอยางรวดเรวไมตองใชความคดทลกซงบางประเภทมความซบซอนมาก จ าเปนตองใชความสามารถในขนสง หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏน เปนการเรยนรอยางเปนระบบซงเรมจากงายไปหายากม 9 ขน คอ ขนท1 สรางความสนใจ ขนท 2 แจงจดประสงค ขนท 3 กระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมทจ าเปน ขนท 4 เสนอบทเรยนใหม ขนท 5 ใหแนวทางการเรยนร ขนท 6 ใหลงมอปฏบต ขนท 7 ใหขอมลปอนกลบ ขนท 8 ประเมนพฤตกรรมการเรยนรตามจดประสงค และขนท 9 สงเสรมความแมนย าและการถายโอนการเรยนร

2.7.3 ทฤษฎการเรยนรของเกสตลท (Gestalt Theory) Bigge, 1982, pp. 190- 202, อาง ถงใน ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 60) หลกการเรยนร ทฤษฎนเนนใหเหนสวนรวมมากกวาสวนยอยนนจะตองเกดจากประสบการณเดม และการเรยนรยอมเกดขน การรบรเปนการแปลความหมายหรอการตความตอสงเราของอวยวะรบสมผสสวน ใดสวนหนงหรอทงหาสวน ไดแก ห ตา จมก ลน และผวหนงและการตความน มกอาศยประสบการณเดมดงนน แตละคนอาจรบรในสงเราเดยวกนแตกตางกนได แลวแตประสบการณ นางสาว ก.เหนสแดง แลวนกถงเลอดแตนางสาว ข. เหนสแดงอาจนกถงดอกกหลาบสแดงกไดเนน “การรบรเปนสวนรวมมากกวาสวนยอย”กฎการเรยนรเรยกวากฎการจดระเบยบเขาดวยกน (the laws of organization) ดงน

2.7.3.1 กฎแหงความแนนอนหรอชดเจน (law of pragnanz) เมอตองการ ใหมนษยเกดการรบร ในสงเดยวกนตองก าหนดองคประกอบขน 2 สวน คอภาพหรอขอมลทตองการใหสนใจ เพอเกดการเรยนรในขณะนน (figure) สวนประกอบหรอพนฐานของการรบร (background or ground) เปนสงแวดลอมทประกอบอยในการเรยนรนนๆเขาเชอวาการรบรในลกษณะเชนน ขนอยกบประสบการณ ของบคคลเปนส าคญ หรอประสบการณเดมของบคคล มผลตอการรบร

2.7.3.2 กฎแหงความคลายคลง (law of similarity) กฎนเปนกฎท แมกซ เวอรไซเมอร (Max Wertheimer) ตงขนในป ค.ศ. 1923 หลกการวางรปกลมของการรบร เชน กลมของ เสน หรอส ทคลายคลงกน หมายถงสงเราใด ๆ กตาม ทมรปราง ขนาดหรอส ทคลายกน คนเราจะรบรวา เปนสงเดยวกน หรอพวกเดยวกน

2.7.2.3 กฎแหงการสนสด (law of closure) สาระส าคญของกฎนมอยวา “แมวาสถานการณหรอปญหายงไมสมบรณ อนทรยกจะเกดการเรยนรไดจากประสบการณเดมตอสถานการณนน”

2.7.3.4 กฎแหงความตอเนอง (law of continuity) สงเราทมทศทางใน

111

แนวเดยวกนซงผเรยนจะรบรวาเปนพวกเดยวกน 2.7.2.5 กฎแหงความสมบรณ (law of closer) สงเราทขาดหายไปผเรยน

สามารถรบรใหเปนภาพสมบรณไดโดยอาศยประสบการณเดม

110

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามทฤษฎบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงตารางท 2.11 ตารางท 2.11 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน

บทบาทของครผสอน/ขนท บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54)

บก (Bigge, 1982, pp. 190-202)

กานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80) ผวจยสงเคราะห

1. การสรางความสนใจ 2. การกระตนใหผเรยนระลก ถงความรเดมทจ าเปน

-

1. การสรางความสนใจ (gaining attention)แจง จดประสงค (informing the learning) 2. เปนการกระตนใหผเรยน ระลกถงความรเดมทจ าเปน (stimulating recall of prerequisite learned capabilities)

1. การรบร ในสงเดยวกนตองก าหนด องคประกอบดวยภาพหรอขอมลท ตองการใหสนใจ 2. สงเราทมทศทางในแนวเดยวกน ผเรยนจะรบรวาเปนพวกเดยวกน สงเรา ทขาดหายไปผเรยนสามารถรบรใหเปน ภาพสมบรณ

บทบาทของคร มดงน 1. การสรางความสนใจ 2. การกระตนใหผเรยนระลก ถงความรเดมทจ าเปน

3. การเสนอบทเรยน 2. การเรยนรน าไปสการคนพบ และการแกปญหา 3. ครเปนผจดสงแวดลอมให ขอมลตางๆเปนวธการเรยนร โดยการคนพบ 4. ครผสอนจดวตถประสงค ของ

3. การเสนอบทเรยนใหม 3. การเสนอบทเรยนใหมใหกบ ผเรยน ไดเรยนรน าไปสการ คนพบและการแกปญหาจด สงแวดลอมใหขอมลตางๆ เปน วธการเรยนรโดยการคนพบตาม ความคาดหวงของการเรยนร

112

111


บทบาทของครผสอน/ขนท บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54)

บก (Bigge, 1982, pp. 190-202)

กานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80) ผวจยสงเคราะห

บทเรยนเปนการตงความ คาดหวงของการเรยนร

4. มปฏสมพนธกบสงแวดลอม

5. การเรยนรจะเกดขนไดก ตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบ สงแวดลอมและประสบการณ เดม

4. การใหลงมอปฏบต (eliciting the performance)

3. การเกดการเรยนรไดประกอบดวยการ รบรความคลายคลงกน สงแวดลอม ประสบการณเดมของบคคล มผลตอการรบร

4. การจดการเรยนรให สมพนธกบสงแวดลอม เรยนร จากสงทคลายคลงกบ ประสบการณเดม

5. การก าหนดความคาดหวง การเรยนรของนกเรยนมความ แมนย า

6. การตงความคาดหวงวา นกเรยนจะเปนผคนพบค าตอบดวยตนเอง

5. สงเสรมความแมนย าและการถายโอนการเรยนร (enhancing retention and transfer)

- 5. การก าหนดความคาดหวง การเรยนรใหผเรยนเกดการ เรยนร และคนพบค าตอบ ทแมนย าดวยตนเอง

6. การประเมนผล - 6. การประเมนพฤตกรรมการ เรยนรตามจดประสงค (assessing the performance)

- 6. การประเมนผล

7. การใหขอมลยอนกลบ - 7. การใหขอมลปอนกลบ (feedback)

- 7. การใหขอมลยอนกลบ

113

112

การวเคราะหเอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ตามแนวทางบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงน ตารางท 2.12 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของครผสอนในสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน

บทบาทของครผสอน/ขนท การศกษาเอกสาร ทฤษฎทเกยวของ งานวจยทเกยวของหทยกาญจน ส ารวลหนต (2549)


1. การสรางความสนใจในการ เรยนร

- 1. การสรางความสนใจ 1. สรางความสนใจ 1. การสรางความสนใจในการเรยนร

2. การกระตนใหผเรยน ระลกถงความรเดมทจ าเปน ในการเรยนร

- 2. การกระตนใหผเรยนระลก ถงความรเดมทจ าเปน

- 2. การกระตนใหผเรยนระลกถงความรเดม ทจ าเปนในการเรยนร

3. การวางแผนในการสราง กระบวนทศน

1. วางแผนสรางกระบวน ทศนใหค าปรกษาผเรยนใน การศกษาหาความรจาก แหลงเรยนร ฝกทกษะ กระบวนการคดการจดการ การเผชญสถานการณ

- 2. วางแผน 3. การวางแผนในการสรางกระบวนทศนใน การศกษาหาความรจากแหลงเรยนร การฝก ทกษะกระบวนการคด และการเผชญ สถานการณ

4. การเสนอบทเรยน 2. จดการเรยนรตามสภาพจรง โดยการส ารวจขอมลแหลง เรยนร จดเนอหาสาระและ กจกรรมใหสอดคลองกบความ สนใจของนกเรยน

3. การเสนอบทเรยนใหมใหกบ ผเรยน ไดเรยนรน าไปสการคนพบ และการแกปญหา จดสงแวดลอม จดวตถประสงคของบทเรยนเปน การตงความคาดหวงของการเรยนร

3. ส ารวจและสบคน 4. การเสนอบทเรยนดานเนอหาสาระ จดประสงค และกจกรรมใหสอดคลองกบความ สนใจของนกเรยน ทน าไปสการคนพบและการ แกปญหา

114

113




5. การจดการเรยนรตาม สภาพจรงสมพนธกบ สงแวดลอม

3. ตดตามการด าเนนงานและ แนะน าความถกตองเพอ สบคนตวตน ผสมผสาน ความรทไดจากแหลงเรยนร สามารถน าความร ไดจาก แหลงเรยนรไปใชใน ชวตประจ าวน

4. การจดการเรยนรให สมพนธกบสงแวดลอม เรยนรจากสงทคลายคลง กบประสบการณเดม

- 5. การจดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธ กบสงแวดลอม สงทคลายคลงกบ ประสบการณเดม และสอดคลองกบความ สนใจของผเรยน

6. การก าหนดความคาดหวง

4. การอธบายความรการ ประยกตใชและเผยแพรสรป สภาพแวดลอม สอการเรยนท อ านวยความสะดวกใหผเรยน เกดการเรยนร

5. การก าหนดความ คาดหวงการเรยนรให ผเรยนเกดการเรยนร และ คนพบค าตอบทแมนย า ดวยตนเอง

- 6. การก าหนดความคาดหวง ใหผเรยนเกด การเรยนรคนพบค าตอบทแมนย า และ การประยกตใช

7. ประเมนผลความส าเรจ 5. ประเมนผลความส าเรจใน การใชแหลงเรยนรทเปน กจกรรมทางสงคม ใหบรรล จดประสงคการเรยนรททก ฝายรวมกนพฒนาผเรยนตาม ศกยภาพ

6. การประเมนผล 4. ประเมนผล 7. ประเมนผลความส าเรจในการใชแหลง เรยนร

115

114




8. การใหขอมลยอนกลบ - 7. การใหขอมลยอนกลบ 5. อธบายและสรป 8. การอธบายสรปใหขอมลยอนกลบ

116

117

จากตารางท 2.10, 2.11, 2.12 สงเคราะหบทบาทของครผสอนในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ไดดงน

1. การสรางความสนใจ เปนการสรางความสนใจใหผเรยนเกดความสนใจ อยากทจะ เรยนร โดยใชแหลงเรยนร เปนสอในการจดการเรยนการสอน

2. การสรางความระลกได เปนการการกระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมทจ าเปนในการ เรยนร เรองใหมโดยการเชอมโยงกบความรเดม

3. การสรางกระบวนทศน เปนการการสรางกระบวนทศน โดยการก าหนดแนวการศกษา หาความรไดดวยตนเอง จากแหลงเรยนร การฝกทกษะกระบวนการคด และการเผชญสถานการณ

4. การเสนอบทเรยน เปนการเสนอบทเรยนดานเนอหาสาระ จดประสงค และกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจของนกเรยน ทน าไปสการคนพบและการแกปญหา

5. การจดการเรยนการสอน เปนการจดการเรยนการสอนตามสภาพจรง สมพนธกบ สงแวดลอม สงทคลายคลงกบประสบการณเดม และสอดคลองกบความสนใจ และศกยภาพของผเรยน

6. การสรางความคาดหวง เปนการก าหนดความคาดหวงใหผเรยนเกดการเรยนรคนพบ ค าตอบทแมนย า และการประยกตใช

7. การสรางความส าเรจ เปนการประสบความส าเรจของการใชแหลงเรยนรในทองถน ใน การเรยนการสอน ทไดท าการประเมนผลความส าเรจตามสภาพจรง

8. การสรางความคดรวบยอด ขอมลยอนกลบ เปนการประมวลความรเปนความคดรวบ ยอดทไดจากการเรยนร โดยใชแหลงเรยนร และอธบายสรปใหขอมลยอนกลบ

จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหบทบาทของครผสอนไดดงแผนภมท 2.10

118

แผนภมท 2.10 แสดงบทบาทของครผสอนในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ทไดจาก การศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

3. บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จากการศกษาเอกสาร บทบาทของผเรยนแผนภาพการเรยนรในศตวรรษท 21 สรปไดดงน

3.1 ทกษะของผเรยน มงเนนใหคนลดการเรยนรทางดานวชาการลงแตไปเพมการ พฒนาทกษะตางๆ มากขนทงดานทกษะในการใชชวต ทกษะการคด และการใชเทคโนโลยเพอการเรยนร (ICT) ซงสอดคลองและสมพนธกบสมรรถนะส าคญของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 จ านวน 5 ดาน ดงน

3.1.1 ความสามารถในการสอสาร คอความรสกและทศนะของตนเองเพอ

1. การสรางความสนใจ

6. การสรางความคาดหวง

5. การจดการเรยนการสอน

2. การสรางความระลกได

3. การสรางกระบวนทศน

4. การเสนอบทเรยน

บทบาทของครผสอนในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

7. การสรางความส าเรจ

8. ขอมลยอนกลบ

119

แลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณ อนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม 3.1.2 ความสามารถในการคด การคดวเคราะห คดสงเคราะห คดสรางสรรค

คดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอน าไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคม

3.1.3 ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหา และ อปสรรคตาง ๆ ทเผชญไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผล คณธรรม

3.1.4 ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการน าวธการ กระบวนการตาง ๆ ไปใชในการด าเนนชวตประจ าวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยางตอเนอง การท างาน และการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวางบคคล การจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและสภาพแวดลอม

3.1.5 ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอกและใช เทคโนโลยดานตาง ๆ และมทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคม ในดานการเรยนร การสอสาร การท างาน การแกปญหาอยางสรางสรรค ถกตองเหมาะสม และมคณธรรม

3.2 บทบาทของผเรยน ควรเรยนรไดเตมตามศกยภาพมความกระตอรอรนและไดรบ กระบวนการเรยนรทดมความรความสามารถทางการเรยนทเพยงพอตอการน าไปใชในชวตประจ าวน

ผวจยไดศกษาเอกสาร ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553 , หนา 16) นยามบทบาทของผเรยนในการจดการเรยนร สรปไดดงน

1. ผเรยนไดปฏบตจรง คนควาหาความรดวยตนเอง ส ารวจแหลงเรยนรใน โรงเรยนชมชนและศกษาเอกสารพรอมกบจดบนทก

2. ผเรยนไดฝกท างานเปนกลมรวมคดรวมท ารวมแกไขปญหาตาง ๆ ซงจะชวยให เกดการเรยนรและทกษะกระบวนการตางๆ จดกลมแบงหนาทการท างานน าความรเสนอภายในกลม

3. ผเรยนไดฝกทกษะการสงเกตการณเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความ และการสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบ

4. ผเรยนประเมนผลดานความรกระบวนการท างานโดยตนเองคณะครและ ผปกครองตรวจสอบขอมลความถกตองศกษาคนควาจากเอกสารเพมเตมจากแหลงเรยนรตาง ๆ

5. ผเรยนสามารถน าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความรได เลอกรปแบบ

และวธการนาเสนอผลงาน 6. เสนอผลงานการปฏบตงานเผยแพรผลงาน ตอผเรยนคณะคร ผปกครองชมชน

สวนผสอนเปนทปรกษา ใหความร ใหค าแนะน า และใหการสนบสนน ผวจยสงเคราะหจากการศกษาเอกสารนยามบทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใช

แหลงเรยนรในทองถน ไดดงน 1. รวมกนส ารวจคนหาแหลงเรยนรทงในและนอกสถานศกษาทตนเองสนใจ และ

สอดคลองกบบทเรยน

120

2. ฝกท างานเปนกลมรวมคดรวมท ารวมแกไขปญหาตาง ๆ ซงจะชวยใหเกดการเรยนร และทกษะกระบวนการ น าความรเสนอภายในกลม

3. ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรดวยตนเอง น าความรทไดไปประยกตใชและ เผยแพรความร

4. ฝกทกษะการสงเกตการณเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความและการสรป ความคดแกปญหาอยางเปนระบบ

5. ตรวจสอบขอมลความถกตองศกษาคนควาจากเอกสารเพมเตมจากแหลงเรยนร ตางๆ

6. ประเมนผลดานความรกระบวนการท างานโดยตนเองคณะครและผปกครอง 7. เลอกรปแบบและวธการน าเสนอผลงาน การปฏบตงานเผยแพรผลงาน 3.3 ทฤษฎการเรยนรทเกยวของ

3.3.1 ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว (Maslow, 1962, p. 58) ใหแนวคดเกยวกบ การเรยนรของทฤษฏน คอ มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนล าดบขน และตองการทจะรจกตนเองและพฒนาตนเอง หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏนเนนการเขาถงความตองการพนฐานของผเรยน และตอบสนองความตองการพนฐานนนอยางพอเพยง ใหอสรภาพและเสรภาพแกผเรยนในการเรยนร มการจดบรรยากาศทเออตอการเรยนรซงชวยสงเสรมใหผเรยนเกดประสบการณในการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง

3.3.2 ทฤษฎการเรยนรของโรเจอร (Rogers, 1969, อางถงใน ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 70) ใหแนวคดเกยวกบการเรยนร คอ มนษยสามารถพฒนาตนเองไดดหากอยในสภาวะทผอนคลายและเปนอสระ การจดบรรยากาศทผอนคลายและเออตอการเรยนเรยนรและเนนใหผเรยนเปนศนยกลาง โดยครเปนผชแนะและท าหนาทอ านวยความสะดวกในการเรยนรใหแกผเรยนและการเรยนรจะเนนกระบวนการเปนส าคญ หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏนเนนการเรยนรกระบวนการเปนส าคญ ควรจดสภาพแวดลอมทางการเรยนใหอบอน ปลอดภย ครควรสอนแบบชแนะโดยใหผเรยนเปนผน าทางในการเรยนรของตนและคอยชวยเหลอผเรยนใหเรยนอยางสะดวกจนบรรลผล

3.3.3 ทฤษฎการเรยนรของบนดรา (Bandura, 1978, อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต, 2543, หนา 57-58) การรบรความสามารถของตนเอง (self-efficacy) บนดรา เสนอแนวคดความคาดหวงความสามารถของตนเอง (efficacy expectation) การทบคคลตดสนใจเกยวกบความสามารถของตนเองความสามารถของคนเรานนไมตายตว หากแตยดหยนตามสภาพการณ ดงนนสงทจะก าหนดประสทธภาพของการแสดงออกจงขนอยกบความสามารถในการรบรของตนเองในสภาวะการนน ๆ คนทรบรวาตนเองมความสามารถจะมความอดทน จะประสบความส าเรจเกดขนจากการกระท า

3.3.4 ทฤษฎการเรยนรของ ออซเบล (Ausubel, 1963, pp. 77-97) เชอวา การ เรยนรอยางมความหมาย (a theory of meaningful verbal learning) การเรยนรจะมความหมายแกผเรยน สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏ

121

น คอ มการน าเสนอความคดรวบยอดหรอกรอบมโนทศน หรอกรอบแนวคดในเรองใดเรองหนงแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระนน ๆ จะชวยใหผเรยนไดเรยนเนอหาสาระนนอยางมความหมาย

ผวจยสงเคราะหจากการศกษาทฤษฎทเกยวของ บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงน

1. บอกความตองการพนฐานตามธรรมชาตและตอบสนองความตองการ 2. เรยนรใหสามารถรจกตนเองและพฒนาตนเอง ในสภาวะทผอนคลายและเปน

อสระ 3. มอสรภาพและเสรภาพในการศกษาการเรยนร 4. สรางบรรยากาศทเอออ านวยความสะดวกในการเรยนร สภาพแวดลอมทาง

การเรยนทอบอน และปลอดภย 5. เกดประสบการณในการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง และการเรยนรจะ

เนนกระบวนการเปนส าคญ 6. สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน 7. สามารถน าเสนอความคดรวบยอดหรอกรอบมโนทศน เรยนรเนอหาสาระนน

อยางมความหมาย เฟอรกสน (Ferguson, 1997, p. 32) ไดศกษาวจยการศกษาการเรยนรของเดก

ในชนบทของมลรฐเนบราสกา ผลการวจยพบวา การใชภมปญญาและความคดสรางสรรค ส าหรบกลวธในการพฒนาภมปญญา ทอยในรปของการผสมผสาน ระหวางวธระดมพลงสมองระดบชมชนการการเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยน าเดกไปหาประสบการณนอกสถานท พบปะกบผประกอบการ พบวทยากรผทรงคณวฒในทองถน เพอใหเดกเ กดแนวคดแปลกใหมและมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน จากการทดลอง 5 สปดาห พบวา เดกสามารถน าภมปญญาทไดรบจากการศกษาดวยตนเอง น ามาผสมผสานเขากบแนวคดของตนไดดกวาการศกษาภายในโรงเรยนและไจยคอก (Jaycox, 2001) ไดศกษาวจย การสอนแบโฮมสกลในประเทศสหรฐอเมรกาพบวา แมหลกสตรจะก าหนดไวเปนแบบแผนแตนกเรยนทเรยนในระบบโฮมสกล กตองจดใหผเรยนไดมการเรยนรจากประสบการณตรงของตนและการถายทอดประสบการณ จากผรในสงคมปจจบนใหเหมาะสมกบวยของผเรยน การใหความรกบผเรยนท าใหทราบถงการด าเนนชวตในสงคมเปนอยางไร กบความแตกตางในการด าเนนชวตในสงคมทมสถานททมความแตกตางกนไมวาจะเปนระดบทองถนของตนหรอระดบประเทศ ท าใหผเรยนเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม จะท าใหผเรยนสามารถเรยนรในสงทตนเองสนใจและสามารถเรยนรในทองถนทตนเองอาศยโดยใชทรพยากรสารสนเทศทมอยในทองถน ไดแก ฟารม พพธภณฑ สงแวดลอม สถานทส าคญ ซงรปแบบการเรยนรไมก าหนดตายตวสามารถยดหยนไดตามความสามารถของผเรยน อาจเปนรปแบบของการทองเทยว พดคยแลกเปลยนความคดเหน การพบปะระหวางบคคล การถายรป การวาดภาพ เปนตน

ผวจยสงเคราะหจากการศกษางานวจยทเกยวของ บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงน

1. นกเรยนไดหาประสบการณนอกสถานท 2. นกเรยนเกดแนวคดแปลกใหมและมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน

122

3. ผเรยนไดมการเรยนรจากประสบการณตรงของตนและการถายทอด ประสบการณ จากผรในสงคมปจจบนใหเหมาะสมกบวยของผเรยน

4. นกเรยนสามารถน าภมปญญาทไดรบจากการศกษาน ามาผสมผสาน เขากบแนวคดของตน

5. การเรยนรในทองถนท าใหผเรยนทราบถงการด าเนนชวตในสงคม 6. ผเรยนเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม ท าใหตนเองสนใจและ

เรยนรในทองถนทตนเองอาศยโดยใชทรพยากรสารสนเทศทมอยในทองถน 7. รปแบบการเรยนรไมก าหนดตายตวสามารถยดหยนไดตามความสามารถของ

ผเรยน

120

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของกบแนวทางตามบทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงน ตารางท 2.13 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของนกเรยน/

ขนท นยามจากเอกสาร ทฤษฎทเกยวของ งานวจยทเกยวของ ผวจยสงเคราะห

1. ส ารวจคนหาแหลง เรยนร

1. รวมกนส ารวจคนหาความรจากแหลงเรยนรทงในและนอก ถานศกษาท

1. บอกความตองการพนฐานตาม ธรรมชาตและ ความตองการ

1. นกเรยนไดหาประสบการณ นอกสถานท

บทบาทของนกเรยนในการใชแหลง เรยนรในทองถน มดงน 1. ส ารวจคนหาความร

2. รจกการท างานเปน กลม รวมคดรวมท า

2. ฝกท างานเปนกลมรวมคดรวม ท ารวมแกไขปญหาตางๆ

2. รจกตนเองและพฒนาตนเอง อยางอสระ

2. นกเรยนเกดแนวคดแปลก ใหม

2. การท างานเปนกลม

3. ฝกปฏบตจรง 3. ฝกปฏบตจรง คนควาหาความร ดวยตนเอง น าไปประยกตใช

3. มอสรภาพและเสรภาพในการเรยนร

3. ผเรยนไดเรยนรจาก ประสบการณตรง

3. ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรดวย ตนเอง

4. ฝกทกษะการสงเกต

4. ฝกทกษะการสงเกต การเกบ ขอมล

4. สรางบรรยากาศทเอออ านวย ความสะดวกในการเรยนร

4. น าภมปญญาทมาผสมผสาน เขากบแนวคดของตน

4. ฝกทกษะการสงเกต การเกบ ขอมล การวเคราะหขอมล

5. ตรวจสอบขอมล 5. ตรวจสอบขอมล คนควาจาก แหลงเรยนรตางๆ

5. เกดประสบการณในการรจก ตนเองตามสภาพความเปนจรง

5. ผเรยนทราบถงการด าเนน ชวตในสงคม

5. ตรวจสอบขอมล ประสบการณใน การรจกตนเอง แหลงเรยนรตางๆ

6. ประเมนผลดานความร 6. ประเมนผลดานความรกระบวนการ ท างานโดยตนเองคณะครและ ผปกครอง

6. สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนง ทรมากอน

6. เขาใจถงความสมพนธ ระหวางบคคลในสงคม

6. ประเมนผล และเชอมโยงเขาใจถง ความสมพนธระหวางบคคลในสงคม

7. สามารถน าเสนอ 7. เลอกรปแบบและวธการ 7. สามารถน าเสนอความคดรวบ 7. รปแบบการเรยนรไม 7. น าเสนอความคดรวบยอด

123

124

จากตารางท 2.13 สงเคราะหบทบาทของผเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน มดงน

แผนภมท 2.11 แสดงบทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการเรยนร

4. บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จากการศกษาเอกสารความส าคญของผปกครองในการใชแหลงเรยนรในทองถน

สรปไดวา 4.1 ความหมายการมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสย เขามารวม

ด าเนนกจกรรม ตงแตการศกษาปญหา การวางแผนด าเนนการ การตดสนใจ การแกไขปญหา และการประเมนรวมกน เพอขบเคลอนใหกจกรรมนนด าเนนไปอยางมประสทธภาพโดยยดหลกการมสวนรวม คอ หลกรวมคด รวมท า รวมตรวจสอบ รวมรบผดชอบ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 58 ไดบญญตเรองการมสวนรวมไววา บคคลยอมมสทธมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาทของรฐ ในการปฏบตราชการทางปกครองอนมผลหรออาจมผลกระทบตอสทธและเสรภาพของตน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต สถานศกษาทจดการศกษา

1. การส ารวจ

6. การประเมนผล

5. การตรวจสอบขอมล

2. การท างานเปนกลม

3. การฝกปฏบต

4. การสงเกต

บทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

7. การสรางความรวบยอด

125

ทกระดบจงตองปฏบตตามโดยการเปดโอกาสใหประชาชน ชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา ทงนเพราะเมอผปกครองควรมสวนรวมในการจดการศกษายอมจะชวยขบเคลอนใหการบรหารจดการศกษาด าเนนไปตามความตองการของผปกครองและชมชน ชวยใหสถานศกษาไดรบการยอมรบจากชมชน ชมชนรกและหวงแหนสถานศกษา ซงสงผลใหผปกครองและชมชนสนบสนนทรพยากรการศกษา และใหความรวมกบสถานศกษาในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ดวยความเตมใจ

4.2 การมสวนรวมของผปกครองและชมชนในการจดการศกษา กระทรวงศกษาธการ (2550: 88-90) ไดเสนอแนวทางการมสวนรวมสรปไดดงน 4.2.1 การมสวนรวมในการจดท าหลกสตรสถานศกษา โดยสถานศกษาสามารถเปด

โอกาสใหผปกครองและชมชนจดสรางหลกสตรสถานศกษา และก ากบ ตดตามการใชหลกสตรสถานศกษา

4.2.2 การมสวนรวมในการจดการศกษา การสรางความรวมมอระหวางสถานศกษา กบผปกครองและชมชนเปนยทธศาสตรทจ าเปนอยางยง ผบรหารและบคลากรในสถานศกษาควรระลกถง ซงมหลก 10 ประการ คอ สรางความศรทธาและความเชอมนตอชมชน,ฝกใหเปนคนใจกวางและมจตสาธารณะ,ตระหนกในสงทจ าเปนและขาดแคลนทกอยางท าไดหากตงใจท า,ตองหมนสรางและปรงแตงตนเอง ใหเปนบคคลทชนชมศรทธาของชมชนและเพอรวมงาน,ออนนอมถอมตน วางตวเรยบงาย อยกบชมชนและเพอนรวมงานไดทกเวลา,หลกเลยงการโตแยงทไรเหตผล พฒนาทกษะการประนประนอม, ใหการตอนรบชมชนดวยบรรยากาศมตรภาพ, พฒนาเทคนคการวเคราะหชมชนใหลกซง เพอส ารวจจดเดน จดดอย เพอเปนฐานขอมลในการพฒนา, หมนแสวงหาแหลงงบประมาณ วสด ครภณฑ จากหนวยงาน บรษท หาง รานคา โดยใชโครงการทมประสทธภาพ และ สรางและพฒนาคานยมการสรางสมพนธภาพกบชมชนอยางสม าเสมอ

4.3 บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมจดการศกษา ไดแก ส ารวจความตองการ การส ารวจขอมลพนฐาน การก าหนดมาตรฐานของสถานศกษา การวางแผนพฒนาสถานศกษาตามวสยทศน พนธกจ กจกรรมการปฏบตคอ แนวทางปฏบตทจะน าไปสความส าเรจ การประเมนผล คอ การประเมนแนวทางปฏบต และการสรปผลการมสวนรวม เพอพฒนากระบวนการมสวนรวมของประชาชน และชมชนในการจดการศกษา นบเปนกระบวนการทส าคญ ทจะชวยพฒนาการศกษาใหตอบสนองความตองการของทองถน โดยเฉพาะในโรงเรยนขนาดเลก หากชมชนมสวนรวมในการสนบสนนทรพยากรการศกษา รวมถงการเชญผปกครองทมความรและมเวลาวางมาเปนครพอครแมใหความรดานวชาการ ดานภมปญญากบบตรหลาน ยอมเกดผลดทงตอโรงเรยนทไดบคลากรเพม สวนผปกครองยอมภาคภมใจทไดสอนบตรหลานในสถานศกษา

4.4 บทบาทของผปกครองในการสงเสรมกระบวนการเรยนร มดงน การมสวนรวมใน การจดและสงเสรมกระบวนการเรยนรของผ เรยนทงทบานและทสถานศกษา,การก าหนดนโยบาย เปาหมายในการจดการศกษาแกสถานศกษา,การประชาสมพนธสนบสนนในการกจกรรมทางการศกษา,การสนบสนนทรพยากรและบคลากรในการจดการศกษา ,และการตรวจสอบการจดการศกษา สรปไดดงน

4.4.1 เขาใจพฒนาการและความแตกตางรายบคคลของลก เดกในวยนมการ

126

เจรญเตบโตทรวดเรวมาก จงจ าเปนอยางยงทผปกครองจะรและเขาใจ สามารถสงเสรมพฒนาการอยางเหมาะสมเพราะการเจรญเตบโตในชวงใดชวงหนงจะเปนพนฐานของการเจรญเตบในชวงตอไป ทงนเพอไมใหเกดการชะงก อกทงเดกแตละคนมความแตกตางกน มสไตล (style) ทอาจแตกตางกน ผปกครองตองเขาใจ บางครงอาจตองมความอดทนกบสไตลของลก ตองไมน าลกของตนไปเปรยบเทยบกบเดกคนอนในวยเดยวกน แตตองเขาใจ รใจลกและสงเสรมพฒนาการของลกในวถทางทลกชอบ

4.4.2 ใหความรก ความอบอน เดกตองการความรกความอบอนจากพอแม ตงแต แรกเกด เนองจากเดกมกลไกดานประสาทวทยาและชววทยา มโปรแกรมในสมองสามารถรบรอารมณของผอนได และสอสารความรสกความตองการภายในไดของตนได ความอบอนทเดกไดรบจากครอบครวจะเปนก าลงใจ สนบสนนใหลกกลาคด กลาท าในสงใหมทตองเรยนร อกทงความอบอนนเปนการสรางสายใยของความผกพนระหวางพอแมและลกใหเกดความไววางใจ กลาเลาสงตางๆทกงวล ทเปนปญหา ท าใหผปกครองไดรบรความจรง สามารถใหค าแนะน าเพอแกปญหาไดอยางเหมาะสมทงในปจจบนและในภายภาคหนา

4.4.3 การอบรมสงสอน การอบรมเลยงดกบบคลกภาพของลกพฤตกรรมการ เลยนแบบทางกาย วาจานนปรากฏชดเจนมาก ทงการแตงกาย ทาทาง กรยามารยาทของพอแมยอมถายทอดไปสลก การใชภาษาพดและภาษาทาทางนน เดกสามารถเลยนแบบพอแมไดอยางไมมผดเพยน หลอหลอมเปนบคลกภาพของลก ผปกครองสามารถท ากจกรรมการสงสอนนไดอยางเปนธรรมชาตทบาน การเรยนรในชวตประจ าวนของเดกและครอบครวท าใหการเรยนรนนมความหมายมากขน โดยเฉพาะเมอการเรยนรทสถานศกษาและบานสอดคลอง สนบสนนซ งกนและกน อกทงผปกครองยงสามารถจดสงแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดกได โดยอาจจะเรมจากการหาสถานทประจ าซงเงยบสงบใหเดกท าการบาน จดสถานทในการจดแสดงผลงานตาง ๆ ของเดก จดสอ เกม หนงสอทเหมาะกบการพฒนาบคลกภาพของเดกในวยน ใหโอกาสเดกไดฝกชวยเหลอตนเอง ฝกทกษะ และมสวนรวมชวยรบผดชอบงานบานเลก ๆ นอย ๆ ตามวยอยางสม าเสมอ เปนการฝกความมวนยใหกบเดกอกดวย เรยกไดวา วนยเรมทบานและเปนวนยทใชในชวตประจ าวน เชนชวยเกบของเลนเมอเลกเลน เกบของเลนเปนท รบประทานอาหารเปนทเปนตน

4.4.4 การอบรมเลยงดกบจรยธรรมของเดกการอบรมเดกเพอใหเกดพฒนาการ ทางจรยธรรมนนตองใชเหตผลทเหมาะกบระดบพฒนาการทางการรของเดก การใชเหตผลทไมสงเกนระดบพฒนาการทางการรของเดกมากนกจะมประสทธภาพในการสงเสรมการพฒนาทางจรยธรรมของเดก เลยงดโดยการใชเหตผลจะท าใหเดกเปนเดกด ไมกาวราว รจกรบผดชอบชวด มพฒนาการทางความรสกละอายผด รจกเออเฟอเผอแผ มเมตตา กรณาแกสตวเลยงและผอน

4.4.5 การเสรมแรงจงใจ และใหรางวลสรางความมนใจใหลกเราพดกนอยเสมอวา ค าชมนนไมตองซอหา หากแตค าชมตองเปนรปธรรม บอกกลาววาลกท าอะไรดจงไดรบค าชม การชมนเปนการแนะแนวทางใหแกลกวา สงทท านนถกตองและตองท าอกถาหากวาลกตองการค าชม และเมอท าบอย ๆ พฤตกรรมนนกจะกลายเปนนสย เปนบคลกของเดก ส าหรบรางวลนน ไมจ าเปนตองเปนสงของเสมอไป ในระยะแรกอาจใชสงของเพอชวยใหเดกเหนชดเจน แตตอมาผปกครองตองคอยๆ

127

ลดสงของลง คงเหลอไวเพยงค าพด ยม พยกหนา ทงนเพอไมใหลกยดตดกบสงของหรอกลายเปนวาจะท าดตอเมอมสงของ หากแตการท าดนนเพราะเปนสงทด

4.4.6 การใชเวลากบลกอยางมคณภาพ เวลาทมคณภาพนน อาจจะหลอมรวมอย ในกจวตรประจ าวน ไมจ าเปนตองจดขนใหม หากแตผปกครองใหลกมสวนรวม อยาร าคาญหรอคดวาเมอลกรวมกจกรรมดวยแลวท าใหเกดความลาชา เสยเวลา ขอใหใชการเสยเวลานนอยามคณคา เพราะการท า"งาน"รวมกนเปนการสรางความสมพนธระหวางผปกครองกบลก การสนทนา การพดคยกบลกนน ยงชวยใหรบรถงความคดความอานของลก สงทลกกลวทเปนปญหาของลก หลาย ๆ ครงเรามความรสกวาลกพดอะไรกไมร เพอเจอ แตนนคอความคดสรางสรรคทลกจนตนาการขน ซงกเปนพฒนาการตามวย ความสมพนธหรอสายใยน จะยงตงอยตอไปและกลายเปนองคประกอบทส าคญ เพราะเมอลกเหนวาพอแมคอคนทพดคยดวยได เมอมปญหากรวมกนแกได เมอเดกโตขน ปญหากยงสลบซบซอนยงขน ในยามทลกตองการความชวยเหลอ พอแมกจะเปนคนแรกทลกนกถง

4.4.7 รวมมอกบโรงเรยนในการปรบพฤตกรรมทไมพงประสงค ความรวมมอทด ของผปกครองกบครหรอผดแลเดกนน จะชวยใหการปรบพฤตกรรมทไมพงประสงคของเดกใหหายไปไดอยางงายดาย ครมประสบการณเพราะสอนเดกมาหลายรน อกทงการปรบพฤตกรรมนนตองท าอยางสม าเสมอ ถารวมมอกน ท าทงทโรงเรยนและทบาน พฤตกรรมนนกจะหายไปอยางรวดเรว

4.4.8 การรวมมอกบการจดกจกรรมทสถานศกษาจดขน มวตถประสงคเพอ สงเสรมพฒนาการของเดกเปนส าคญ ความรวมมอของผปกครองเปนการสนบสนนใหลกเหนวาพอแมและครมความเปนอนหนงอนเดยวกน การเรยนรทโรงเรยนและทบานสอดคลอง สนบสนนซงกนและกน อกทงผปกครองยงสามารถจดสงแวดลอมทเออตอการเรยนรของเดกได นอกจากนการทผปกครองไปรวมกจกรรมตางๆทโรงเรยนจดขน เชนการเปนวทยากร อาสาสมคร การใหขอมลของลก การรวมประเมนความกาวหนาพฒนาการของลก การสอสารจากบานสโรงเรยนท าใหเกดการสอสารสองทาง ซงการตดตอสอสารนไมควรเกดขนเมอมเหตการณท เปนปญหาเทานน แตควรไดสอสารใหครไดรบทราบถงสงทเกดขนทบาน พฒนาการของเดก ความสนใจของเดก ความรสกของเดกเกยวกบคร โรงเรยน กจกรรม และการเรยนรควบคไปดวย รวมถงขอเสนอแนะตาง ๆ เชน แหลงเรยนร สอทนาสนใจ เปนตน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543)

4.6 ทฤษฎทเกยวของ ทฤษฎความผกพน มพนฐานมาจากหลายทฤษฎทเกยวของกบความสมพนธของ

มนษยและครอบครว ไดแก ทฤษฎจตวเคราะห และพฒนาการเดกประสาทชววทยา (evolutionary ethology and cognitive science) เพออธบายถงความสมพนธระหวางมนษยและพฒนาการของความสมพนธ ซงบคคลทมบทบาทส าคญตอการศกษาเรองนคอ โบวลบ (Bowlby, 1990) และ ไอสวอรท (Ainsworth, 1999) ทฤษฎนอธบายวาความผกพนเปนสายสมพนธทางอารมณทมนคงซงมนษยแสวงหาและตองการไปตลอดชวต และจะเปนทตองการมากขนเมอไดรบความเครยดหรอความกดดน ความผกพนแตกตางจากการพงพา เนองจากผทมความผกพนยงคงความเปนตวของตวเอง หวใจส าคญของทฤษฎความผกพนคอการกอเกดความสมพนธระหวางแมกบลก ซงลกษณะความสมพนธนจะถกถายทอดไปยงความสมพนธระหวางเดกกบคนอนๆ ในสงคมตอไป ตวอยาง

128

พฤตกรรมทแสดงถงความผกพนระหวางแมกบลก เชน การคลอเคลยอยใกลแม รองไหหรอแขงขนเมอตองจากแม วงไปหาแม เปนตน

เดกทกคนสามารถจะสรางความผกพนไดตงแตแรกเกด เนองจากเดกมกลไกลดานประสาทวทยาและชววทยา ความผกพนมความซบซอนมากขน นอกจากผกพนกบพอแมแลว เดกจะมความผกพนกบเพอน เรมวางเงอนไขกบพอแม พยายามมอทธพลตอพอแมและแสดงความตองการใหพอแมรความผกพนทมนคงเปนสงส าคญตอพฒนาการดานสตปญญา ดานสงคมจตใจและการปรบตวของเดก ความผกพนจะเกดขนไดกตอเมอ ผปกครองมความมนคงทางจตใจ ปฏบตตวสม าเสมอ ในการเขาใจอารมณความรสกของเดก และการตอบสนองความตองการทางดานรางกายและจตใจเดกอยางเหมาะสม ในชวง 2 ขวบปแรก เปนชวงวกฤต หากเดกไดรบความทกขทรมานทางใจ เนองจากตองแยกขาดผปกครอง อาจจะท าใหเกดปญหาทางอารมณ และจตใจไดปจจยส าคญทมผลตอการสรางความผกพนระหวางแมกบลกคอ Sensitivity ความสามารถทผปกครองจะเขาใจสญญาณ หรอการแสดงออก ทาทของเดกอยางถกตอง และตองสนองความตองการอยางเหมาะสม ซงเดกจะแสดงออกตางกนในชวงเวลาทตางกนทฤษฎความผกพน กลาวถงรปแบบพฤตกรรมของเดก 4 ประเภทอนเปนผลจากการตองสนองของพอแมผดแลเดกคอ

1. Avoidance เดกจะหลกเลยงแยกตวจากพอแม เนองจากพอแมปฏเสธลก เมอ เดกโตขนจะเปนพวก dismissing ทไมเหนคณคาของความผกพน

2. Secure เดกทผกพนใกลชดและมความสมพนธทดกบพอแม จะไมมความกงวล ใจ แมวาพอแมจะหางไปชวคราว เพราะมนใจและไววางใจวาพอแมจะกลบมา เมอโตขนเดกจะพฒนาไปสความเปนตวของตวเองหรอ Autonomous

3. Ambivalent เดกมความรสกสบสน อยากเขาใกลพอแม แตกยงมความรสก โกรธอยในใจเนองจากไดรบการตอบสนองไมสม าเสมอพอแมอานความตองการของลกไมได เมอโตขนเดกจะพฒนาไปสการมพฤตกรรมแบบ Preoccupied คอ ชอบหมกมนกบตวเองจะกงวลกบความใสใจของคนรอบขาง และไมยดหยน

4. Disorganized เดกจะขาดความมนคงทางอารมณอยางมากเนองจากถก ทอดทง ถกละเลย 90 เปอรเซนตเปนเดกทถกทารณกรรมจากพอแม ซงพอแมกมกจะมประวตถกทารณกรรมมากอนเชนกน เดกจะมความสบสนระหวางการอยากเขาใกลและออกหางจากพอแม เพราะพอแมตองสนองไมสม าเสมอหรอไมตองสนองตอความตองการทางดานรางกาย อารมณและจตใจของลก เมอโตขนจะเปนพวก Unresolved คอไมสามารถจดการกบปญหาตาง ๆ และไมสามารถเปนพอแมทดได กลมนเปนกลมทตองเสรมสรางความมนคงทางอารมณและพฒนาทกษะการควบคมอารมณภายในของตนเอง

ขอควรรทส าคญเกยวกบผปกครอง เดกจะรบรและเรยนรสญญาณดานอารมณ ความรสก และวธการตอบสนองของ

พอแมไดตงแตเกดและไวกบการตอบสนองทไมดของพอแมหรอผเลยงด มงานวจยพบวาเดกทขาดความผกพนจะสบสนในเรองความสมพนธ สรางความผกพนกบใครไมได ท าใหเกดพฤตกรรมทไมเหมาะสมในวนเรยน ถาไมไดรบการชวยเหลอ มแนวโนมไปสการมพฤตกรรมทกาวราวรนแรง

129

พอแมควรสนบสนนพฤตกรรมทดของลก จะท าใหลกรสกวาเขาไดรบความไววางใจจากพอแมและเปนการสรางสมพนธภาพทดระหวางกน

จากการศกษางานวจยเกยวกบการมสวนรวมของผปกครอง สรปไดดงน ปรดาวรรณ อนทวมลศร (2548) ไดศกษาวจย รปแบบการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของสถานศกษาในสงกดกรงเทพมหานครม 5 องคประกอบ คอ หลกการแนวคด วตถประสงคของรปแบบ ลกษณะการมสวนรวมของผปกครอง, ระดบการมสวนรวมของผปกครอง และบทบาทการมสวนรวมของผปกครอง ในการมสวนรวมของผปกครอง ม 2 ทาง คอ การมสวนรวมแบบทางการ และแบบไมเปนทางการ สอดคลองกบงานวจยของ เกตสเดช ก าแพงแกว (2546) ไดศกษากจกรรมการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของสถานศกษา โดยใชโครงสรางการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของสถานศกษา 6 แบบ ของเอปสไตน ซงประกอบดวย การอบรมเลยงดในฐานะผปกครอง การตดตอสอสาร การอาสาสมคร การเรยนรทบาน การตดสนใจ และการรวมมอกบชมชนเปนกรอบแนวคด เทน เอดวน (Edwin, 2010) ไดศกษากระบวนการสรางความเขาใจของบดา พบวา บดาทมสวนรวมในการศกษากบลกมากขนและจะสงเสรมใหลกประสบความส าเรจในการเรยนและการปรบตวสงขน ชวยใหเดกมผลการเรยนดและปรบตวไดด เจนน (Jenny, 2008) ทศกษาผลของการจดโปรแกรมใหพอแม พบวา การเยยมบานเปนวธทมประสทธภาพส าหรบครอบครวทมรายไดนอย และหลกสตรการใหการศกษาแกพอแม สงผลใหเกดความสมพนธเชงบวก ในดานทกษะการเลยงดเดกของพอแมและทศนคตทดในการเลยงดเดก และภายหลงจากการใชโปรแกรมเยยมบานพบวามความแตกตางกนในดานทศนคตและความเชอของพอแม มอรสน (Morrison, 2000) ไดศกษาวธการมสวนรวมเนนการพฒนาทมงพฒนาคณภาพ ภาพครอบครว ซงเปนประโยชนตอผปกครองโดยตรง ผปกครองทเขารวมจะไดเรยนรวธปฏบตทเปนการสรางเสรมครอบครว การทจะสรางความรวมมอใหทกฝายมความเขาใจทตรงกนและรบทบาทหนาทของตน

สสรรค ไชโยรกษ (2549) ไดศกษาบทบาทของผปกครองในการสงเสรมจรยธรรมนกเรยนประกอบดวย 9 บทบาท ไดแก ผสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ผสรางบรรยากาศ ผสรางความรกความผกพน ผเปนแบบอยางทด ผสรางระเบยบวนย ผสอนวธคด ผสรางความไววางใจ ผสรางก าลงใจ และผยบยงพฤตกรรมทไมเหมาะสม เอปสไตนและคนอน ๆ (Epstein et al, 1997, หนา 81) ทกลาววา การใชทรพยากรในชมชนใหคมคา และเกดประโยชนสงสด เปนสงทหลายฝายมองเหนความส าคญและการรวมมอกบชมชน เปนการเชอมโยงชมชนใหมาชวยเหลอสถานศกษา นกเรยน และครอบครว หรอการเชอมโยงสถานศกษาใหมาชวยเหลอชมชน และสอดคลองงานวจยของ นภาพร คงคาหลวง (2548) ทพบวา ควรสงเสรมใหชมชนมความร ความเขาใจเกยวกบการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษามากขน โดยการจดอบรมและจดประชม รวมทงควรสงเสรมใหชมชนไดมโอกาสแสดง ความคดเหนและเขามามสวนรวมในการจดการศกษาขนพนฐานมากขน

129

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางตามบทบาทของผปกครองในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงตารางท 2.14

ตารางท 2.14 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของผปกครองในการใชแหลงเรยนรในทองถน

บทบาทของผปกครอง/ขนตอน

นยามจากเอกสาร ทฤษฎทเกยวของ งานวจยทเกยวของ ผวจยสงเคราะห

1. การอบรมเลยงด 1. เขาใจพฒนาการและความ แตกตางรายบคคลของลก

1. ความผกพนเปนสาย สมพนธทางอารมณทมนคง

1. การอบรมเลยงดใน ฐานะผปกครอง สราง ความรกความผกพน

บทบาทของผปกครอง 1. ผปกครองตองเขาใจพฒนาการและ ความแตกตางรายบคคล

2. การสรางความสมพนธ 2. เดกตองการความรกความ อบอนจากพอ และสอสาร ความรสกความตองการภายในได ของตนได

2. การกอเกดความสมพนธ ระหวางแมกบลก

2. การตดตอสอสาร

2. การสอสารสรางความสมพนธ คอการ ตดตอสอสารดวยความรก/ความอบอนและ สอสาร ความรสกความตองการภายในของตนได

3. การถายทอดบคลกภาพ 3. การอบรมสงสอนเปนการ ถายทอดไปสลก

3. ลกษณะความสมพนธจะถกถายทอดไปยงลก

-

3. การถายทอดบคลกภาพ การเลยนแบบ ทางกายวาจา การแตงกาย และทาทาง

4. อทธพลของผปกครอง 4. การอบรมเลยงดกบ พฒนาการทางจรยธรรม

4. อทธพลตอพอแม คอความผกพนทมนคง

3. การเรยนรทดตองสรางความไววางใจ

4. ผปกครองมผลตอการพฒนาการทางการ เรยนรของนกเรยน

5. การเสรมแรง 5. การเสรมแรง เปนการสรางความมนใจ

5. โตขนเดกจะพฒนาไปสความเปนตวของตวเอง

4. ผสอนวธคด และสรางระเบยบวนย

5. การใหการเสรมแรง สรางความมนใจ

6. การอยรวมกบผอน 6. รวมมอกบโรงเรยนในการปรบ พฤตกรรมท ไม พงประสงคของนกเรยน

- 5. การรวมมอกบ ชมชนและสราง ระเบยบวนย

6. การปรบพฤตกรรมนกเรยนในการอย รวมกบผอน

7. อาสาสมคร 7. การรวมมอ - 6. การอาสาสมคร 7. อาสาสมคร

130

131

จากตารางท 2.14 สงเคราะหบทบาทของผปกครองจากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของสรปไดดงน

1. การใหการอบรมเลยงด คอการสรางความรกความผกพน และสงเสรมพฒนาการดานรางกาย เปนการสายสมพนธทางอารมณทมนคงซงมนษยแสวงหาและตองการไปตลอดชวต ผปกครองตองเขาใจพฒนาการและความแตกตางรายบคคล

2. การสอสารสรางความสมพนธ คอการตดตอสอสารดวยความรก/ความอบอนและสอสาร ความรสกความตองการภายในไดของตนได

3. การถายทอดบคลกภาพของลก พฤตกรรมการเลยนแบบทาง วาจา การแตงกาย กรยา ทาทาง กรยามารยาทของพอแมยอมถายทอดไปสลก การใชภาษาพดและภาษา ทาทางนน สามารถเลยนแบบพอแมไดอยางไมมผดเพยน จะถกหลอหลอมเปนบคลกภาพของลก

4. การพฒนาการเรยนร อทธพลของผปกครอง มผลตอการพฒนาการทางการเรยนรของนกเรยน

5. การใหการเสรมแรง เปนการสรางความมนใจเมอโตขนเดกจะพฒนาไปสความเปนตวของตวเอง

6. การปรบพฤตกรรมนกเรยนในการอยรวมกบผอนได 7. อาสาสมครรวมกจกรรมของสถานศกษา จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหบทบาทของ

ผปกครองไดดงแผนภมท 2.12

132

แผนภมท 2.12 แสดงบทบาทของผปกครองในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

5. บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จากการศกษาเอกสารบทบาทของศกษานเทศก เปนผทมบทบาทส าคญยงในการทจะ

น าพาคณภาพการศกษาของชาตไปสเปาหมาย โดยเฉพาะในเรองการปฏรปการศกษาและเรยนรอยางเปนระบบ ซงประเดนส าคญของการจดระบบการศกษาและการเรยนรทตองปฏบตอยางเรงดวน 4 ประการ คอ การพฒนาคณภาพการศกษาและเรยนร การพฒนาคณภาพคร คณภาพสถานศกษา แหลงเรยนรยคใหม และคณภาพการบรหารจดการใหม นอกจากนน ศกษานเทศกยงมหนาทพฒนาระบบการนเทศใหเปนการนเทศแนวใหม เพอรองรบการเปลยนของสงคมทเปนไปอยางรวดเรวอกดวย สรปไดดงน

1. การใหการอบรมเลยงด

6. การปรบพฤตกรรมผเรยน

5. การใหการเสรมแรง

2. การสอสารสรางความสมพนธ

3. การถายทอดบคลกภาพ

4. การพฒนาการเรยนร

บทบาทของผปกครองในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

7. อาสาสมครรวมกจกรรมของโรงเรยน

133

5.1 บทบาทของศกษานเทศกในงานวชาการ 5.1.1 ประสานงาน/ชแนะหลกสตร มความสามารถในการน าสาระของหลกสตรส

การปฏบตในการจดการเรยนการสอน และตอบขอสงสยของผรวมงานเกยวกบหลกสตรไดตลอดเวลา 5.1.2 การจดการเรยนการสอน เชน การแบงเวลาของสาระการเรยนร การจด

กจกรรมในชนเรยน แผนการจดการเรยนร และการน านวตกรรมมาใช 5.1.3 สงเสรมการสอนการเรยนใหมคณภาพสงขน เชน การน านวตกรรมมาให

ความรและเสรมกจกรรมการเรยน 5.1.4 นเทศการสอน และประเมนการสอน 5.1.5 สงเสรม/เปลยนแปลงสาระการเรยนรใหเขากบเหตการณสถานการณ

ปจจบน 5.1.6 ชวยเหลอแนะน า สงเสรม ความเจรญกาวหนาทางการเรยนของนกเรยน 5.1.7 เปนผน าของการสอนการเรยนตลอดเวลา 5.1.8 ชวยเหลอโรงเรยนเพอสรางความคาดหวงของนกเรยนในการเรยนรใหสงขน 5.1.9 สรางความสมพนธในสถานศกษากบผบรหาร คร นกเรยน และผปกครอง 5.1.10 มความรความเขาใจและความพรอมทจะเผชญกบสงททาทาย

5.2 บทบาทหนาทของศกษานเทศกในดานพฒนาคณภาพการศกษา ผนเทศมหนาทหลกคอการชวยเหลอแนะน าสงเสรมการพฒนาคณภาพการศกษา

และคณภาพการสอน สรปบทบาทไดดงน 5.2.1 เปนผประสาน (coordinator) เชน ประสานครแตละระดบใหชวยเหลอซง

กนและกน ประสานชมชน ผปกครอง 5.2.2 เปนทปรกษา (consultant) โดยเปนทปรกษาใหค าแนะนะแกครและผรบ

การนเทศทวไป 5.2.3 เปนผน ากลม รวธทจะท างานรวมกบกลมใหประสบผลส าเรจ 5.2.4 เปนผประเมน (evaluator) 5.2.5 เปนผเชยวชาญดานหลกสตร 5.2.6 เปนนกวจย 5.2.7 เปนผน าการเปลยนแปลง 5.2.8 สามารถสาธตการสอนทมประสทธภาพ

5.3 บทบาทของผนเทศในการจดกระบวนการเรยนร 5.3.1 รวมวางแผนกบครเปนรายบคคลและเปนกลมเพอพฒนาคณภาพการศกษา

ตามนโยบายการจดการศกษาของสถานศกษา วางโครงการด าเนนงานใหบรรล โดยท าหนาทปรกษาและแนะน าการขจดปญหาของครแตละคน

5.3.2 รวมมอดานบรหารชวยในการตดสนใจด าเนนการและแนวทางการจดกจกรรมตาง ๆ ทเกยวกบการจดการศกษา กระบวนการจดการเรยนร

134

5.3.3 จดใหมการประชมปรกษาหารอเกยวกบการจดการเรยนร สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร

5.3.4 เสนอแนะพฒนาหลกสตรของสถานศกษา โดยชวยคณะครตงจดประสงคของกระบวนการเรยนร ของแตละกลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ ทมคณคาใหแกคร เลอกวธการจดกระบวนการเรยนร สอนวตกรรมและเทคโนโลย เพอการเรยนรทเหมาะสมและเนนผเรยนเปนส าคญ

5.3.5 จดการเกยวกบการสาธต วธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษา

5.3.6 มสวนรวมในการวดผลและประเมนผลการศกษา เพอปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการเรยนรใหดขน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, มปป)

5.4 งานการนเทศการศกษา งานนเทศการศกษาเปนการด าเนนงานเพอพฒนาคณภาพการศกษา ซงมขอบขาย

งานทส าคญ ดงน 5.4.1 งานการใหความชวยเหลอครโดยตรง (direct assistance) โดยผนเทศจะให

ขอมลยอนกลบแกคร เพอปรบปรงการเรยนการสอนดวยวธการนเทศแบบตาง ๆ เชน การนเทศแบบคลนก

5.4.2 งานพฒนาบคลากร (staff development) โดยการจดโอกาสใหไดรบการเรยนร เพอใหครสามารถปรบปรงการเรยนการสน เชน การจดประชม อบรม เยยมชนเรยน แนะน าวธสอน สาธตการสอน ตลอดทงการประเมนคร เปนตน

5.4.3 งานการพฒนาหลกสตร (curriculum development) โดยผนเทศและครควรรวมกนในการปรบปรงพฒนาหลกสตรทเหมาะสม เชน การคดเลอกและจดเนอหาสาระกจกรรมการเรยนร การตรวจสอบคดเลอกประเมนสอการเรยนการสอนแตกลมสาระ เปนตน

5.4.4 งานการบรหาร (administration) โดยผนเทศจะตองด าเนนงานทตองมการตดสนใจและรบผดชอบตอการตดสนใจ เพอความคลองตวในการปฏบตงาน นนคอผนเทศตองมการด าเนนการอยางเปนระบบ มการวางแผน ตดตามผลการด าเนนงาน ตลอดทงการประเมนผลการปฏบตงาน

5.4.5 งานการวจยเชงปฏบตการ (action research) โดยผนเทศสามารถชวยใหคร สามารถประเมนผลการสอนของตนเอง ปรบปรงพฒนาการสอนของตนเองได โดยการชวยครในการท าวจยในชนเรยน

5.4.6 งานดานการวดและประเมนผล ไดแก การประเมนคณภาพของผเรยน การให ขอเสนอแนะครใหสามารถสรางเครองมอวดและประเมนผลไดอยางเหมาะสม และด าเนนการวดประเมนไดอยางมคณภาพ

5.5 กระบวนการในการนเทศ (supervisory process) กระบวนการในการนเทศการศกษา หมายถง แบบแผนของการนเทศการศกษาท

จดล าดบไวอยางตอเนอง เปนระเบยบแบบแผน มล าดบขนตอนในการด าเนนงานไวชดเจน มเหตผล

135

และสามารถด าเนนการไดโดยมนกการศกษาหลายทานไดน าเสนอกระบวนการในการนเทศไวหลายทาน แตในทนขอน าเสนอกระบวนการนเทศสรปไดดงนดงน

5.5.1 กระบวนการนเทศทสอดคลองกบสภาพสงคมไทย 5 ขนตอน เรยกวา“PIDER” สรปไดดงน

5.5.1.1 การวางแผน (P-planning) เปนขนตอนทผบรหาร ผนเทศและผรบการนเทศจะท าการประชม ปรกษาหารอ เพอใหไดมาซงปญหาและความตองการจ าเปนทตองมการนเทศ รวมทงวางแผนถงขนตอนการปฏบตเกยวกบการนเทศทจดขน

5.5.1.2 ใหความรกอนด าเนนการนเทศ (informing-I) เปนขนตอนของการใหความร ความเขาใจถงสงทจะด าเนนการวาตองอาศยความร ความสามารถในการด าเนนการใหผลงานออกมาอยางมคณภาพ ขนตอนนจ าเปนทกครงส าหรบเรมการนเทศทจดขนใหม ในการปฏบตงานทถกตองอกครงหนง

5.5.1.3 การด าเนนการนเทศ (D-doing) ปะกอบดวยการปฏบตงาน 3 ลกษณะ คอ การปฏบตงานของผรบการนเทศ (คร) การปฏบตงานของผใหการนเทศ (ผนเทศ) การปฏบตงานของผสนบสนนการนเทศ (ผบรหาร)

5.5.1.4 การสรางเสรมขวญก าลงใจแกผปฏบตงานนเทศ (R-reinforcing) เปนขนตอนของการเสรมแรงของผบรหาร ซงใหผรบการนเทศมความมนใจและบงเกดความพงพอใจในการปฏบตงานขนนอาจด าเนนไปพรอม ๆ กบผรบการนเทศทก าลงปฏบตงานหรอการปฏบตงานไดเสรจสนแลวกได

5.5.1.5 การประเมนผลการนเทศ (E-evaluating) เปนขนตอนทผนเทศน าการประเมนผลการด าเนนงานทผานไปแลววาเปนอยางไร หลงจากการประเมนผลการนเทศ หากพบวามปญหาหรอมอปสรรคอยางใดอยางหนง ทท าใหการด าเนนงานไมไดผล สมควรทจะตองปรบปรง แกไข ซงการปรบปรงแกไขอาจท าไดโดยการใหความรเพมเตมในเรองทปฏบตใหมอกครง ในกรณทผลงานยงไมถงขนนาพอใจ หรอไดด าเนนการปรบปรงการด าเนนงานทงหมดไปแลว ยงไมถงเกณฑทตองการ สมควรทจะตองวางแผนรวมกนวเคราะหหาจดทควรพฒนา หลงใชนวตกรรมดานการเรยนรเขามานเทศ

5.5.2 กระบวนการนเทศโดยใชวงจรของเดมมง (Demming circle) การน าวงจรเดมมง หรอโดยทวไปนยมเรยกกนวา P-D-C-A มาใชในการ

ด าเนนการนเทศการศกษา โดยมขนตอนทส าคญ 4 ขนตอน คอ 5.5.2.1 การวางแผน (P-planning) 5.5.2.2 การปฏบตตามแผน (D-do) 5.5.2.3 การตรวจสอบ/ประเมนผล (C-check) 5.5.2.4 การปรบปรงแกไข (A-act)

5.6 เทคนคการนเทศ จากการศกษาเอกสารดานเทคนคการนเทศ เปนวธการน ากจกรรมตางๆทางการ

นเทศไปใชในการปฏบตงานอยางเหมาะสมกบบคคล สถานท เวลาหรอสถานการณนนๆ ในทนจะขอน าเสนอเทคนคทใชไดผลด 3 เทคนค คอ

136

5.6.1 เทคนคการสอนแนะ (coaching techniques) เปนเทคนคทใชในการพฒนาบคลากรใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ โดยการแนะน าหรอเรยนรจากผช านาญการ (coach) ในลกษณะทไดรบค าแนะน าหรอเรยนรไปพรอม ๆ กบการปฏบตงาน ในการน าเทคนคนไปใชผนเทศควรมแนวทางด าเนนการ ดงน

5.6.1.1 การสรางความไววางใจกบผรบการนเทศ เพอสรางสมพนธภาพทอบอน โดยการศกษาขอมลของผรบการนเทศ เชน จดเดน ผลงานเดน อธยาศย การใหค าชมเชย การสรางบรรยากาศทด

5.6.1.2 การใชค าถามทเปนเชงของความคดเหนไมท าใหผตอบจนมม หรอเกดความไมสบายใจในการตอบ

5.6.1.3 การเสนอแนะแนวทางแกไขหรอการพฒนางานในลกษณะการแลกเปลยนเรยนรรวมกน

5.6.1.4 การแนะน าเสนอแนวทางใหผรบการนเทศปฏบต โดยผนเทศคอยใหค าแนะน าอยางใกลชด หรออาจตองสาธตใหด

5.7 เทคนคการนเทศโดยใชกระบวนการวจย การวจยเปนกระบวนการแสวงหาความรอยางเปนระบบทเชอถอได โดยใช

กระบวนการทางวทยาศาสตร การน ากระบวนการวจยมาเปนเทคนคหนงในการนเทศการศกษาจ าเปนทผนเทศจะตองมความร ความเขาใจในกระบวนการท าวจย และสามารถน ามาใชในการด าเนนงานนเทศการศกษา ไดดงน

5.7.1 การก าหนดและวเคราะหปญหา ผนเทศจะท างานรวมกบครโดยตรง ดงนนจงตองวเคราะหสภาพการปฏบตงานของผรบการนเทศ (คร) จดเดน จดควรพฒนารวมกบคร วเคราะหหาสาเหตของปญหา ลกษณะปญหาส าคญทเกยวของกบคร เชน ปญหาเกยวกบหลกสตร การจดการเรยนการสอน การวดและประเมนผล โดยมองในดานของความร ความเขาใจ ทกษะกระบวนการและเจตคตเกยวกบเรองนน ๆ

5.7.2 การก าหนดแนวทางการแกไขปญหาจากสาเหตของปญหา ผนเทศจะรวมกบผรบการนเทศก าหนดวธและแนวทางการนเทศเพอแกปญหานนๆ คดพฒนาสอและนวตกรรม ซงอาจเปนวธการนเทศ สอการนเทศ เชน เอกสาร คมอ ชดพฒนา สงเหลานจะอยบนพนฐานของหลกการและทฤษฎทเกยวของกบวธการนน ๆ ตลอดทงมการหาคณภาพของสอทพฒนาขน เพอใหมความเชอถอได

5.7.3 การด าเนนการนเทศ โดยน าวธการ/กจกรรมทเปนสอ นวตกรรมทพฒนาไปใชในการนเทศ ในขนตอนนจะมการเกบรวบรวมขอมลโดยใชเครองมอทมประสทธภาพ และน าขอมลทไดไปวเคราะหโดยใชสถตทเหมาะสมหรอการอธบายในเชงคณภาพ

5.7.4 การสรปผลและเขยนรายงานโดยการน าผลทไดจากการวเคราะหขอมลไปสรปผลตามวตถประสงคทก าหนดไวใหครอบคลมทกประเดน แลวน าเสนอผลการวเคราะหขอมลในรปแบบทเหมาะสม และมคณภาพจากนนเขยนรายงานผลการปฏบตงาน ตงแตเรมตนจนถงขนสดทาย โดยก าหนดกรอบการเขยนทสอดคลองกบการด าเนนงานวจย ใหมเนอหาสาระครอบคลมรายละเอยดทกลาวมาแลว

137

5.7.5 การเผยแพร หลงจากทไดมการสรปและเขยนรายงานผลการปฏบตงานแลวผนเทศควรจะไดมการเผยแพรผลการปฏบตงานเพอใหผทเกยวของและมความสนใจน าไปใชหรอตอยอดตอไป การเผยแพรอาจท าไดหลายวธ เชน เวทการน าเสนอผลงานทางวชาการทหนวยงานตาง ๆ จดการเผยแพรในลกษณะของบทความทางวชาการ เผยแพรทาง Internet เปนตน

5.8 กระบวนการนเทศภายในสถานศกษา การนเทศการศกษาภายในสถานศกษาจะสามารถด าเนนการใหเปนไปตาม

วตถประสงคหรอไม จ าเปนตองอาศยขนตอนการปฏบตงานทชดเจนเปนระบบซงอาจเรยกวากระบวนการปฏบตงานหรอกระบวนการนเทศ ซงกระบวนการนเทศภายในทน ยมน ามาใช คอ กระบวนการนเทศของฮารรส (Harris) ซงเรยกวา POLCA ซงมขนตอน ดงน

5.8.1 การวางแผนการนเทศ (planning) หมายถง การวางแผนในการปฏบตงาน โดยคดวาจะท าอยางไร การก าหนดวตถประสงค พฒนาวธด าเนนงาน การก าหนดงาน และผลทเกดขนจากการจดท าโครงการ

5.8.2 การจดองคกรการนเทศ (organizing) หมายถงการจดโครงสรางขององคกร เพอการด าเนนการนเทศ การก าหนดเกณฑการท างาน การจดหาทรพยากร วสดอปกรณ เพอใหการสนบสนนการนเทศ การก าหนดภารกจ บทบาทหนาท ตลอดจนการประสานงาน

5.8.3 การน าการนเทศสการปฏบต (heading) หมายถง การด าเนนการวนจฉยเพอการสงการ การคดเลอกบคลากร การกระตนใหเกดการท างาน การใหค าปรกษาชวยเหลอ การใหขวญก าลงใจ การใหค าแนะน าการปฏบตงานใหกบบคลากรทเกยวของ

5.8.4 การควบคมการนเทศ (controlling) หมายถง การตดตามควบคมงานนเทศโดยการมอบหมายงานการตดตามชวยเหลอแกไขปรบปรงใหงานนเทศบรรลวตถประสงค ตลอดจนการก าหนดระเบยบการปฏบตงาน

5.8.5 การประเมนผลการนเทศ (assessing) หมายถง การตรวจสอบ ตดตามการด าเนนการปฏบตงานการนเทศ โดยการวดและประเมนผลงานนเทศ (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2550)

จากการศกษาเอกสาร ผวจยท าการสงเคราะหบทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา สรปไดดงน

1. บทบาทในการรวมวางแผน (planning) กบครเปนรายบคคลและเปนกลมเพอพฒนาคณภาพการศกษาตามนโยบายการจดการศกษาของสถานศกษา วางโครงการด าเนนงานใหบรรลโดยท าหนาทปรกษาและแนะน าการขจดปญหาของครแตละคน

2. บทบาทในการเปนผประสาน (coordinator) ในฐานะเปนผเชยวชาญดาน หลกสตร เสนอแนะพฒนาหลกสตรของสถานศกษา โดยชวยคณะครตงจดประสงคของกระบวนการเรยนร ของแตละกลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ การจดการเรยนการสอน สาธตการสอน การสาธต วธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ นวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา

3. บทบาทในการเปนทปรกษา (consultant) ประชมปรกษาหารอเกยวกบการจดการเรยนร สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร

138

สงเสรมการสอนการเรยนใหมคณภาพ เปลยนแปลงสาระการเรยนรใหเขากบเหตการณสถานการณปจจบน

4. บทบาทในการเปนผน ากลม (group leader) คอ เปนผน าการเปลยนแปลง น าวธทจะท างานรวมกบกลม สรางความสมพนธในสถานศกษากบผบรหาร คร นกเรยน และผปกครองประสบผลส าเรจ ใหการเสรมแรงใหผบรหาร ผรบการนเทศมความมนใจและบงเกดความพงพอใจในการปฏบตงานขนนอาจด าเนนไปพรอมกบผรบการนเทศทก าลงปฏบตงานหรอการปฏบตงานเสรจสน

5. บทบาทในการเปนผประเมน (evaluator) เปนการวดผลและประเมนผลการศกษา ทงวจยในชนเรยน สรปผลเขยนรายงาน และการเผยแพรผลงาน

5.9 ทฤษฎทเกยวของกบการนเทศ จากการศกษาเอกสารและงานวจยแนวคด ทฤษฎการนเทศ สรปไดดงน

5.9.1 ทฤษฎการนเทศแบบกลยาณมตร ไดการยอมรบและไดรบความรวมมอรวมใจจากครเครอขายเปนอยางด กระบวนการกลยาณมตรนเทศ มดงน กรอบความคดพนฐานของรปแบบกลยาณมตรนเทศ คอ หลกธรรมความเปนกลยาณมตรของพระพทธศาสนาและวฒนธรรมของความเปนไทย ไดแก ความมน าใจ รวมทกขรวมสข ชวยเหลอเกอกล แนะแนวทางทถกตองดวยการยอมรบนบถอซงกนและกน ดงนนการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนเปนประสบการณโดยมงหวงความส าเรจ ดงน 5.9.1.1 ความคดรเรมรปแบบการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ มขนตอนการสอนทชดเจน ทพฒนาประสทธภาพการสอน แลกเปลยนเรยนรและเลยนแบบได การพฒนาทไดผลนน เรมตนจากศรทธา ความตงใจปรบปรงวธการสอนของตนเอง ผบรหารและศกษานเทศกเปนกลมหนงทชวยสงเสรมแนะน าวธการตาง ๆ ดานการบรหาร การเรยนการสอน อนเปนแรงหนนอกดานหนง คอ ชวยเหลอ แนะน า ใหแบบอยาง จากเพอนครดวยกนในรปแบบกลยาณมตรนเทศ กจะชวยใหครเหนวธการขนตอนการสอนทเปนจรงชดเจน สามารถน าไปประยกตใชในชนเรยนไดดขน

5.9.1.2 รปแบบกลยาณมตรนเทศ เปนการชแนะและชวยเหลอดานการเรยนการสอนในกลมเพอนครดวยกน มหลกการนเทศทเนนประเดนส าคญ คอ การสรางศรทธา เพอใหเพอนครเครอขายยอมรบ และเกดความสนใจใฝรทจะปรบปรงการสอน 5.9.1.3 การรวมคดแลกเปลยนความร ครตนแบบบนทกการนเทศอยางสม าเสมอ สงเกตและรบฟงขอมลปอนกลบจากครเครอขาย ศกษาปญหาและแนวทางแกไขเพอสรางสงคมแหงการเรยนรขนใหมและตอเนองสบไป

5.9.1.4 การตดตามประเมนผลตลอดกระบวนการ ครตนแบบบนทกการนเทศอยางสม าเสมอ สงเกตและรบฟงขอมลปอนกลบจากครเครอขาย ศกษาปญหา และแนวทางแกไขเพอสรางสงคมแหงการเรยนรขนใหม (ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต , 2545 หนา 216-219)

5.9.2 ทฤษฎเอกซและทฤษฎวาย ของแมกเกรเกอร (McGregor’s theory X and theory Y) ขอสมมตฐานของ แมกเกรเกอร (McGregor. 1960, pp. 33–48) โอกาสทครจะไดรบการตอบสนองสงจงใจมากนอยเพยงใด ขนอยกบผบรหารโรงเรยนเปนส าคญ ดงนนจงเปนการสมควรทจะ

139

ไดรบทราบเกยวกบตวคนในทศนะของผบรหาร ท งนการทผบรหารจะเปดโอกาสใหครมโอกาสตอบสนองสงจงใจมากนอยเพยงใดนน ยอมขนอยกบลกษณะของความเชอของผบรหารทมตอตวคน ขอสมมตฐานทงสอง คอ ทฤษฎ X และทฤษฎ Y ซงเปรยบเทยบลกษณะของคนใหเหนในสอทศนะทแตกตางกน ดงตารางท 2.15

ตารางท 2.15 แสดงการเปรยบเทยบ ทฤษฎ X และทฤษฎ Y ของแมกเกรเกอร Mc gregor’s

ทฤษฎ X ทฤษฎ Y 1. มนษยปกตไมชอบท างานและพยายามหลกเลยงเมอมโอกาส 2. โดยเหตทมนษยไมชอบท างานดงกลาว ดงนนเพอใหคนไดปฏบตงานใหบรรลวตถประสงคขององคการ จงตองใชวธการบงคบ ควบคม สงการ หรอขมขดวยวธการลงโทษตาง ๆ 3. มนษยโดยปกตจะเหนแกตวเองเปนส าคญ จนกระทงไมเอาใจใสในความตองการขององคการเทาทควร 4. มนษยมกมทาทตอตานการเปลยนแปลงและมความตองการความมนคงในการท างานเหนอกวาสงใด 5. มนษยเมอเขามาท างานมกจะขาดความปราดเปรยวและมกจะถกพวกไมเอาไหนชกน าไปในทางเสอมเสยได ความเชอเกยวกบทศนะของคนทง 5 ประการน ก าลงจะลยไปจากสงคมปจจบน

1. คนโดยทวไปมใชวาจะรงเกยจหรอไมชอบท างานเสมอไป คนอาจถอวาเปนสงทสนกสนานหรอใหความเพลดเพลนไดดวยงานตาง ๆ จะเปนสงทดหรอเลวยอมขนอยกบสภาพของการควบคมและการจดการอยางเหมาะสม 2. การออกค าสง การควบคม การปนบ าเหนจรางวล การลงโทษทางวนยมใชเปนวธเดยวทจะท าใหคนปฏบตเพอใหบรรลวตถประสงคของงาน คนเราจะปฏบตงานตามเปาหมายขององคกรตอเมอเขามความศรทธาตอวตถประสงคขององคการนน 3. ดวยเหตผลดงกลาว การทคนยนดผกมดตนเองตองานขององคกร ยอมมผลท าใหงานดงกลาวเปนสงทมความสมพนธกบสงจงใจทปฏบตงาน 4. ถาหากงานตาง ๆ ไดมการจดอยางเหมาะสม คนงานจะยอมรบงานดงกลาวและอยากทจะรบผดชอบในผลงานนนดวย 5. ถาหากไดมการเขาใจถงคนโดยถกตองแลว โดยทวไปจะมคณสมบต คอ มความคดความอานทด มความฉลาดและมความคดรเรม แกปญหาตางๆขององคการไดอยางด

วราภรณ แสงพลสทธ (2554 หนา 18-19) ไดศกษาวจย เรองความตองการและการไดรบ

การตอบสนองความตองการการนเทศทางวชาการของครในสถานศกษาโครงการปฏรปการศกษา สงกดส านกงานการประถมศกษาจงหวดฉะเชงเทรา ครผสอนมความตองการ และตอบสนองการนเทศทางวชาการ ไดแก กจกรรมการเรยนการสอน ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอนทมงเนนทกษะกระบวนการ และการสอนโดยเนนผเรยนเปนศนยกลาง ดานสอการสอน วสด อปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา การวดผลประเมนผล การจดกระท าขอมลสารสนเทศทางการศกษา และการวเคราะหผลสมฤทธทางการเรยน สอดคลองกบ การนเทศ โดยการประชมวางแผนรวมกบเพอนคร เพอวเคราะหปญหาทก าลงเผชญอย รวมกบเพอนคร

140

วางแผนและจดทาโครงการเพอแกปญหา ชวยเหลอครในการพฒนาและปรบปรงการเรยนการสอนชวยเหลอเพอนครในการประเมนผลนกเรยน ชวยใหเพอนครประสบความส าเรจในการจดการเรยนการสอน และมความรสกมนคงรวมกบผบรหารและเพอนครประเมนผลการปฏบตงานรวมกบเพอนครหาขอบกพรองและแนวทางแกไขจากผลการปฏบตงาน เพอปรบปรงการสอนใหมคณภาพ ซงลกษณะพนฐานของผนเทศทควรม พนความรซงผนเทศควรจะตองมความเขาใจหนาทของครผสอน เขาใจบทบาทของผมสวนรวมในงานการนเทศ การศกษา รวมทงพนฐานของความรในเรองของการพฒนาคน โดยเฉพาะอยางยงในวยผใหญทจะตองเกยวของกบงานอาชพคร ทกษะปฏสมพนธระหวางบคคล (interpersonal skills) ผนเทศจะตองทราบวามพฤตกรรมของการนเทศในลกษณะใดบางทจะมผลตอครผสอนแตละคนหรอเปนกลมมากทสด และทกษะเฉพาะ (technical skills) ในกรณนผนเทศจะตองมทกษะเฉพาะในดานการสงเกต (observing) การวางแผน (planning) การประเมนผล (assessing) และการประเมนผลภายหลงการปรบปรงการสอน

ผวจยสงเคราะหจากการศกษางานวจยทเกยวของ บทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา สรปไดดงน

1. ดานการวางแผน (planning) 2. ดานทกษะปฏสมพนธระหวางบคคล (interpersonal skills) พฤตกรรมของการนเทศม

ผลตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนทมงเนนทกษะกระบวนการ และการสอนโดยเนนผเรยนเปนศนยกลาง

3. ดานผนเทศจะตองมทกษะเฉพาะในดานการสงเกต (observing) เชน สอการสอน วสดอปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา

4. ดานการจดกระท าขอมลสารสนเทศทางการศกษา 5. ดานการประเมนผล (assessing) การวเคราะหผลสมฤทธทางการเรยน

141

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของกบแนวทางตามบทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรในทองถน ไดดงตารางท 2.16 ตารางท 2.16 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรในทองถน บทบาทของศกษานเทศก/

ขนตอน นยามจากเอกสาร ทฤษฎทเกยวของ งานวจยทเกยวของ ผวจยสงเคราะห

1. วางแผน (planning) 1. บทบาทรวมวางแผน (planning) กบครเปนรายบคคลและเปนกลมเพอพฒนาคณภาพการศกษาตามนโยบายการจ ดการศ กษาของสถานศกษา วางโครงการด าเนนงานใหบรรล โดยท าหนาทปรกษาและแนะน าการขจดปญหาของครแตละคน

1. วางแผนการจดการอยาง เหมาะสม

1. การวางแผน (planning)

ไดบทบาทของศกษานเทศกดงน 1. การวางแผน เพอพฒนาค ณ ภ า พ ก า ร ศ ก ษ า ต า มนโยบายการจดการศกษาของสถานศกษา

2. เปนผประสาน (coordinator)

2. บทบาทเปนผประสาน ดานหลกสตรเสนอแนะพฒนาหลกสตร ชวยครตงจดประสงคการเรยนร แตละกล มสาระการ เ ร ยนร เ ล อกประสบการณ การจดการเรยนการสอน สาธตการสอน วธการจดการเรยนร การใชสอ และเทคโนโลย

2. มการก าหนดวตถประสงคและ เปาหมายในการด าเนนงาน

2. ดานทกษะปฏสมพนธ ระหวางบคคล พฤตกรรมของการน เ ทศม ผลต อการจ ดกจกรรมการเรยนการสอนทม ง เนนทกษะกระบวนการ และการสอนโดยเนนผเรยนเปนศนยกลาง

2. การก าหนด วตถประสงคแ ล ะ เ ป า ห ม า ย พ ฒ น าหลกสตร กลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ การจดการเรยนการสอน สาธตการสอน การสาธต วธการจดกระบวนการเรยนร

141

142

ตารางท 2.16 (ตอ) บทบาทของศกษานเทศก/


3. เปนทปรกษา (consultant)

3. บทบาทเปนทปรกษา (consultant) สงเสรมใหคร แสวงหาวชาการใหม ๆ และ น ามาปรบปรงการจดกระบวน การเรยนร สงเสรมการเรยนใหม คณภาพสงขน เปลยนแปลงสาระ การเรยนรใหเขากบเหตการณ สถานการณปจจบน

3. สรางความศรทธา และสรางก าลงใจใหเกดกบบคลากรทกฝาย ตงแต ผบรหาร เพอนรวมงาน และสถานศกษา

3. ดานผนเทศจะตองมทกษะ เ ฉพาะในด านการส ง เ กต (observing) เชน สอการสอน วสด อปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา

3. ใชทกษะการสงเกต สรางความศรทธา และสรางก าลงใจ สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร ใชสอการสอน และเลอกนวตกรรมทางการศกษา

4. บทบาทเปนผน ากลม (group leader)

4. บทบาทเปนผน ากลม (group leader) คอ เปนผน าการ เปลยนแปลง น าวธทจะท างานรวมกบกลม สรางความสมพนธในสถานศกษา ใหการเสรมแรงใหผบรหาร ผรบการนเทศมความมนใจและบงเกดความพงพอใจ

4. สรางความสมพนธทเปนแรงจงใจใหท างานอยางมคณภาพ

4. ดานการจดกระท าขอมล สารสนเทศทางการศกษา

4. เปนผน ากลม (group leader) สรางความสมพนธทเปนแรงจงใจใหท างานอยางมคณภาพ จดกระท าขอมลสารสนเทศทางการศกษา

142

143

ตารางท 2.16 (ตอ) บทบาทของศกษานเทศก/


ในการปฏบตงานขนนอาจด าเนน ไปพรอม ๆ กบผรบการนเทศท ก าลงปฏบตงานหรอการ ปฏบตงานไดเสรจสนแลวกได

5. รเรมรปแบบกระบวนการ เรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

- 5. สรางความคดความอานทด มความฉลาด รเรมทจะชวย แกปญหาตาง ๆ ขององคการได อยางด สราง รปแบบกระบวนการ สอนทชดเจน ทพฒนาประสทธภาพ การสอน แลกเปลยนเรยนรและ เลยนแบบได

-

5. พฒนาประสทธภาพการ สอนแลกเปลยนเรยนรและ เลยนแบบได คดรปแบบ กระบวนการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญ

6. เปนผประเมน (evaluator)

5. บทบาทเปนผประเมน (evaluator) วดผลและ ประเมนผลการศกษา รวมทงวจยในชนเรยน สรปผลและเขยนรายงาน และการเผยแพรผลงาน

6. การตดตามประเมนผลตลอด กระบวนการ

5. ดานการประเมนผล (assessing) การวเคราะห ผลสมฤทธทางการเรยน

6. ตดตามประเมนผลตลอด กระบวนการ รวมทงวจยใน ชนเรยน สรปผลเขยนรายงาน และการเผยแพรผลงาน

143

144

จากตารางท 2.16 ผวจยสงเคราะหจากการศกษาทฤษฎ บทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา สรปไดดงน

1. วางแผน เปนการวางแผนการจดการนเทศการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษาไดสอดคลองระหวางหลกสตรสถานศกษากบบรบททองถนไดอยางเหมาะสม พฒนาคณภาพการศกษาตามนโยบายการจดการศกษาของสถานศกษา วางโครงการด าเนนงานใหบรรล โดยท าหนาทปรกษา

2. ก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย คอ ก าหนดวตถประสงค และเปาหมายการด าเนนการ นเทศการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษาไดสอดคลองระหวางหลกสตรสถานศกษากบบรบททองถนไดอยางเหมาะสม โดยการการด าเนนงานการพฒนาหลกสตร กลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ การจดการเรยนการสอน สาธตการสอน การสาธต วธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษา

3. การสรางความศรทธา ความเชอมนและการสรางก าลงใจ ใหเกดกบบคลากรทกฝาย ตงแต ผบรหาร เพอนรวมงาน และสถานศกษา มทกษะเฉพาะในดานการสงเกต สรางความศรทธา และสรางก าลงใจ ใหเกดกบบคลากรทกฝาย สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร ใชสอการสอน วสด อปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา

4. เปนผน ากลม (group leader) สรางความสมพนธ เปนการประสานความสมพนธใหการด าเนนการท างาน เปนไปอยางมคณภาพ เกดประโยชนสงสด

5. สรางความกาวหนาทางวชาการ เปนการสรางคดความอานทด มความฉลาดและมความคดรเรมทจะชวยแกปญหาตางๆขององคการไดอยางด สรางความคดรเรมรปแบบกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ มขนตอนการสอนทชดเจน ทพฒนาประสทธภาพการสอน แลกเปลยนเรยนรและเลยนแบบได คดรปแบบกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

6. การประเมนผล เปนการตดตาม ควบคม ก ากบ วดและประเมนผล การด าเนนการตลอดกระบวนการ รวมทงวจยในชนเรยน สรปผลและเขยนรายงาน และการเผยแพรผลงาน

จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหบทบาทของศกษานเทศก ไดดงแผนภมท 2.13

145

แผนภมท 2.13 แสดงบทบาทของบทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรเพอการจด การศกษา

6. บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน 6.1 จากการศกษาเอกสาร บทบาทของผดแลแหลงเรยนร คอ แหลงเรยนรตองม

บคลากรทมความรความสามารถถายทอด และจดสภาพแวดลอมใหมความพรอมในการจดกจกรรมการเรยนรอากาศถายเทแสงสวางเพยงพอมวสดอปกรณทเออตอการเรยนรมเอกสารและมมปฏบตกจกรรมหรอเกมเสรมการเรยนรบรเวณโรงเรยนสะอาดรมรนปลอดภยมมม หรอแหลงทใชในการจดกจกรรมการเรยนรไดหลากหลายชมชนสถานทประกอบการภมปญญาทองถนทจะสนบสนนใหเกดการเรยนรหรอใชความรเปนพนฐานในการเรยนร บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใหการศกษาสรปไดดงน 6.1.1 บทบาทดานการใหความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย และสามารถตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ (process of learning) การ

1. การวางแผน

6. การประเมน

5. การสรางความกาวหนาทางวชาการ

2. การก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย

3. การสรางความศรทธา

4. การเปนผน ากลม

บทบาทของศกษานเทศกในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

146

เรยนรโดยปฏบตจรง (learning by doing) ทงการเรยนรของคนในชมชนทมแหลงเรยนรของตนเองอยแลว และการเรยนรของคนอน ๆ ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย 6.1.2 บทบาทดานเปนแหลงท ากจกรรม แหลงทศนศกษา แหลงฝกงาน และแหลงประกอบอาชพของผเรยน 6.1.3 บทบาทดานเปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษา คนควา วจย และฝกอบรม 6.1.4 บทบาทดานเปนองคกรเปด ผสนใจเขาถงขอมลไดอยางเตมทและทวถง 6.1.5 บทบาทดานสามารถเผยแพรขอมลแกผเรยนในเชงรก ในทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก 6.1.6 บทบาทดานมการเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน 6.1.7 บทบาทดานมสอประเภทตาง ๆ ประกอบดวย สอสงพมพ สออเลคทรอนกส เพอสงเสรมใหมกจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ

6.2 ทฤษฎทเกยวของ จากการศกษาทฤษฎทเกยวของกบผดแลแหลงเรยนร สรปไดดงน 6.2.1 การบรการซงเปนหวใจส าคญขอผดแลแหลงเรยนร การบรการ SERVICE การ

บรการทด สามารถแยกไดดงน S=service mind คอ การมใจใฝบรการ ปรารถนาใหผอนพงพอใจและสขใจใส E=enthusiasm คอ การมความกระตอรอรนในการใหบรการ R=readiness คอ การมความพรอมทงบคลากรและวสดอปกรณทจะใหบรการ V=value คอ การตระหนกถงคณคาในงานบรการททา วาเปนงานทมประโยชน มคณคา และสามารถสรางความภาคภมใจใหกบชวตได I=interested คอ มความสนใจ ใสใจ ในงานบรการททาดวยความเตมใจ C=cleanliness คอ ความสะอาด การบรการทด อาคารสถานท วสดอปกรณ หรอพนกงานบรการตองมความสะอาด E=endurance คอ ความอดทน อดกลน งานบรการจะตองพบเจอกบบคคลหลายประเภท ทงประเภทเฉย ๆ รอนรน จกจกจจขบน ผใหบรการตองมความอดทน S=smile คอ การยมแยมแจมใส การมมตรภาพตอผมารบบรการทกคนโดยทวหนา ไมมการแบงชนวรรณะใด ๆ ทงสน

6.2.2 ทฤษฎของการเรยนรในวถชวตชมชน พจนย เทยมศกด (2543, หนา 64) ซงไดศกษา เรองปฏสมพนธของการ

เรยนรในชมชน สรปไดดงน 6.2.2.1 ความรและระบบความรระบบความรของชมชนเกดขนจาก

ความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต ระหวางคนกบสงเหนอธรรมชาต และระหวางคนกบคน อนเปนปรากฏการณทออกมาในวถชวตในดานตาง.ๆ เชน การท านา การหาอาหาร การท าจกสาน การทอผา การเพาะพนธและพชสมนไพร จะเหนไดวา การเรยนรทเกดขนเปนการเรยนรทมอยตลอดเวลา ทงอยในวถชวต

6.2.2.2 เรองของการสงสมและการกระจายความร ภมปญญา เปนการสงสมเปนระบบความคด ระบบความร ระบบคณคาทสบเนองตอกนเกดจากการกระจายความรภายในกลม ครอบครวและเครอญาตเปนการกระจายอ านาจผานผน า เปนการบอกเลาปากตอปากจากคนในหมบานเดยวกน เปนการรวมกลมจบกลมพดคย เปนการอานเอกสารทเขยนเปนลายลกษณอกษร

147

เปนการถายทอดจากศรทธาและความเชอถอ พธกรรม จารตธรรมเนยม และการเรยนรผานกจกรรมตางๆ เชน จากการทศนศกษา จากการเรยนรตามแนวพระราชด าร จากการละเลนพนบาน บทเพลงหมอล าและจากการรณรงค ซงจะเหนไดวาการเรยนรทเกดขนเปนการเรยนรแบบองครวม

6.2.2.3 สถาบนสงคมซงท าหนาทถายทอดความร และระบบความรในชมชน มสถาบนทางสงคมซงเปนการจดระเบยบความสมพนธของบคคลมรปแบบและมจดประสงคทแนนอนรวมกน เชน ครอบครว วด และกลมปราชญชนซงเปนกลมผเชยวชาญเฉพาะดาน

6.2.2.4 ครอบครว เปนสถาบนหนงทถายทอดความรแกสมาชกในครวเรอนเนองจากครอบครวเปนองคกรทางสงคม ซงมหนาทขดเกลาทางสงคมและอบรมถายทอดกระบวนการเรยนรทเกดขน โดยเกดจากประสบการณและการปฏบตจรงในวถชวตอนเปนการเรยนรแบบตลอดชวต วดเปนสถาบนในการสรางกระบวนการเรยนรเกดขนไดในชมชน เปนศนยกลางของชมชนในการเรยนร เพราะวดเปนสถาบนทางศาสนาทอบรมถายทอดอดมการณทางชวต ใหกรอบและบรรทดฐานความประพฤต และจรยธรรม ใหมความมงคง อบอนทางจตใจ โดยผานพธกรรมอนเปนการเรยนรแบบบรณาการ

6.2.2.5 การสรางสรรคและปรบปรงภมปญญาความรหรอระบบความรของชาวบาน เนองจากระบบความรเปนสงทเกดขนจากความสมพนธระหวางคนกบสงแวดลอม ระบบความรจงมการเปลยนแปลงและไดรบการปรบเปลยนไปดวย

6.2.3 แนวคดเกยวของกบการจดการความร พรรณ สวนเพลง, (2552, หนา 15) กลาววา ความรไมมนยามทแนนอน

ตายตว จะเปลยนไปตามบรบทและสภาวการณ ซงความรคอสารสนเทศทผานกระบวนการคด เปรยบเทยบ เชอมโยงกบความรอนจนเกดเปนความเขาใจ และน าไปใชประโยชนในการสรปและตดสนใจสถานการณ ตาง ๆ โดยไมจ ากดเวลา หรออกนยหนงความร เปนสารสนเทศทกอใหเกดประโยชนในการน าไปใชงาน สวนปญญาซงเปนความรทฝงอยในตวคน จะกอเกดประโยชนในการน าไปใชประโยชนตอตนเองและสงคม ขอมล (data) สารสนเทศ (information) ความร (knowledge) ภมปญญา (wisdom) สอดคลองกบ พรรณ เสยงบญ,ธระวฒน เยยมแสง และ ศกดพงศ หอมหวน (2554) กลาวไวสอดคลองกนวา การด าเนนการพฒนาแหลงเรยนรในสถานศกษา เพอจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยใชกลยทธในการประชมปฏบตการ การศกษาดงาน การแสวงหาความ รวมมอจากแหลงทนภายนอก และการสรางทมงาน จากผลการวจยในสรปผล พบวา การด าเนนการตามแผนและกลยทธตาง ๆ อยางมประสทธภาพ และมประสทธผล สงผลใหโรงเรยนบานหนองบวค มแหลงเรยนรวชาการ และแหลงเรยนรสนบสนนวชาการทเออตอการเรยนการสอน มสอ-อปกรณททนสมยและเพยงพอ มสภาพบรรยากาศทเออตอการแสวงหาความร นกเรยนไดฝกปฏบตจากสภาพจรงและมแรงจงใจในการศกษาหาความรดวยตนเอง นกเรยนมความพงพอใจตอการพฒนาและการใชแหลงเรยนรในระดบมากทสด นกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห สามารถแกปญหาดวยตนเองได สอดคลองกบนโยบายกระทรวงศกษาธการ โดย จรนทร ลกษณวศษฏ, (2552) ใหปรบระบบการเรยนการสอนตงแตระดบประถมศกษาถงมธยมปลาย เพอใหเดกคดวเคราะหเปน ทองจ าเฉพาะเทาทจ าเปน โดยก าหนดกรอบแนวคดปฏบตในการใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2551 ซงจะเรมใชในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 โดยหลกสตรเนนใหนกเรยนมโอกาสเรยนนอกหองเรยนไดอยาง

148

สรางสรรคมากขน เนน 3 สวน คอ โรงเรยนตองหาแหลงเรยนรในหองเรยนทจะน าไปสการเรยนนอกหองเรยน เชน สวนครว หนาเสาธงหรอสถานทส าคญภายในโรงเรยน แหลงเรยนรในทองถนศลปวฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน เพอใหเดกไดเรยนรนอกหองเรยน และมโอกาสสมผสกบความจรงมากขน และกจกรรมพฒนาคณภาพผเรยน เชน เขาคาย ทศนศกษาศลปะ กฬา ทกโรงเรยนจะตองออกแบบ และมขอสรปการพฒนาแหลงเรยนรหรอจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ จากการศกษางานวจยเกยวกบบทบาทของผดแลแหลงเรยนร สรปไดวา ไดดงตารางท 2.17

149

การวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ แนวทางตามบทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน ตารางท 2.17 แสดงการวเคราะหแนวทางตามบทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน

บทบาทของผดแลแหลงเรยนร/ขนท


1. บรการความร 1. การใหความร ความเขาใจแก ผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย และสามารถตอบสนองการเรยนรท เปนกระบวนการ (process of learning) การเรยนรโดยปฏบตจรง (learning by doing) ทงการเรยนรของคนในช มชนท ม แหล ง เ ร ยนร ข อ งตนเองอยแลว และการเรยนรของคนอน ๆ

1. บรการความร และระบบความรของชมชนเกดขนจากความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต ระหวางคนกบส งเหนอธรรมชาต และระหวางคนกบคน

1. รวมกบสถานศกษาพฒนาและการใชแหลงเรยนร ใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห สามารถแกปญหาไดดวยตนเอง

1. บรการความรใหความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ และตามอ ธ ย า ศ ย แ ล ะ ส า ม า ร ถตอบสนองการเรยนร และรวมกบสถานศกษาพฒนาและการใชแหลงเรยนร ใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห แกปญหาไดดวยตนเอง

2. เปนแหลงท ากจกรรม 2. บ ท บ า ท เ ป น แ ห ล ง ท ากจกรรมแหลงทศนศกษา เปนแหลงฝกงาน และแหลงประกอบอาชพของผเรยน เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปน

2. การสงสมและการกระจาย ความร ภมปญญา เปนการสงสมเปนระบบความคด ระบบความร ระบบคณคาทสบเนองตอกนมา

2. จดหลกสตรเนนใหนกเรยนม โอกาสเรยนนอกหองเรยนไดอยางสรางสรรคมากขน จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ นกเรยนไดฝกปฏบตจากสภาพจรงและม

2. เปนแหลงท ากจกรรมตาม หล กส ตร น ก เ ร ยนไดฝ กปฏบตจากสภาพจรงและมแรงจงใจในการหาความรดวยตนเอง และสงสมจาก

149

150




แหลงศกษา คนควา วจย และฝกอบรม

แรงจงใจในการศกษาหาความรดวยตนเอง

ภมปญญาเปนแหลงฝกงาน และประกอบอาชพของผเรยน

3. เปนองคกรเปดใหผสนใจเขาถงขอมลได

3 .บทบาทเปนองคกรเปด ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดอยางเตมทและทวถง

3. ท าหนาทถายทอดความร และระบบความรในชมชนมรปแบบและมจดประสงคทแนนอนรวมกน เชน ครอบครว วด และกลมปราชญชนซงเปนกลมผเชยวชาญเฉพาะดาน

3. รวมมอจากแหลงทน ภายนอก

3. เปนองคกรเปดใหผสนใจ เขาถงขอมลได

4. มหนาทขดเกลาทางสงคม 4. บทบาทในการเผยแพรขอมล แกผเรยนในเชงรก ในทกกลม เปาหมายอยางทวถงประหยด และสะดวก

4. มหนาทขดเกลาทางสงคมและอบรมถายทอดกระบวนการเรยนรทเกดขน โดยเกดจากประสบการณและการปฏบตจรงในวถชวตอนเปนการเรยนรแบบตลอดชวต

4. การสรางทมงาน

4. มหนาทขดเกลาทางสงคม อบรมถายทอดกระบวนการเรยนรอยางทวถง ประหยดและสะดวก เกดจาก ประสบการณและการปฏบตจร งในวถชวตอนเปนการเรยนรแบบตลอดชวต

5. สรางสรรคและปรบปรง ภมปญญา

5. บทบาทในการเชอมโยงและ แลกเปลยนขอมลระหวางกน

5. สรางสรรคและปรบปรง ภมปญญาความรหรอระบบความรของชาวบาน เกดขนจาก

5. จดสอ-อปกรณททนสมย และเพยงพอ

5. สรางสรรคและปรบปรง ภมปญญา จดสอ-อปกรณ ททนสมยและเพยงพอ

150

151




ความสมพนธ ระหวางคนกบสงแวดลอม ระบบความรจงมการเปลยนแปลงไปตามสงคมโลก

6. ดแลอาคารสถานท วสด อปกรณ

6. บทบาทจดบรการสอประเภท ตาง ๆ ประกอบดวย สอสงพมพ สออเลคทรอนกส เพอสงเสรม ใหมกจกรรมการเรยนการสอน และการพฒนาอาชพ

6. ดแลอาคารสถานท วสด อปกรณหรอพนกงานบรการตอง มความสะอาด น าไปใช ประโยชนตอตนเองและสงคม ขอมลสารสนเทศ ความร และ ภมปญญา

6. จดสภาพบรรยากาศทเออตอ การแสวงหาความร นกเรยนไดฝก ปฏบตจากสภาพจรงและมแรงจงใจ ในการศกษาหาความรดวยตนเอง

6. ดแลอาคารสถานท วสด อปกรณ ใหมความสะอาด น าไปใชประโยชนตอตนเอง และสงคม ขอมล สารสนเทศ ความรและภมปญญา

151

152

จากตารางท 2.17 ผวจยสงเคราะหบทบาทของผดแลแหลงเรยนรสรปไดดงน 1. บรการความร เปนการบรการใหความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ

และตามอธยาศย และสามารถตอบสนองการเรยนร และรวมกบสถานศกษาพฒนาและการใชแหลงเรยนร ใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห แกปญหาไดดวยตนเอง

2. จดกจกรรม เปนแหลงท ากจกรรมตามหลกสตร นกเรยนไดฝกปฏบตจากสภาพจรง และมแรงจงใจในการหาความรดวยตนเอง และสงสมจาก ภมปญญา

3. เปนองคกรเปด เปนการเปดโอกาสใหผสนใจเขาถงขอมลไดการศกษาคนควา โดยใช สอ เอกสาร และจดกจกรรม บรการใหกบผเรยนไดทกเวลา เปนสงคมแหงการเรยนร

4. ท าหนาทขดเกลาทางสงคม เปนการจดกจกรรมการเรยนรอบรมถายทอดกระบวนการ เรยนรอยางทวถง ประหยดและสะดวก โดยเกดจากประสบการณและการปฏบตจรงในวถชวตอนเปนการเรยนร

5. พฒนาแหลงเรยนร เปนการสรางสรรคและปรบปรงภมปญญา จดสอ-อปกรณท ทนสมยและเพยงพอกบความตองการของผเรยน

6. ดแลแหลงเรยนร ไดแก อาคารสถานท วสดอปกรณ ใหมความสะอาด น าไปใช ประโยชนตอตนเองและสงคม ขอมล สารสนเทศ ความร และภมปญญา

จากการศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหบทบาทของผดแลแหลงเรยนร ไดดงแผนภมท 2.14

153

แผนภมท 2.14 แสดงบทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

การวจยครงนมงศกษาการพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ตามแนวคดทฤษฎและงานวจยทไดศกษา สรปเปนกรอบแนวคดในการวจยการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ดงแผนภมท 2.15

การบรการความร

การดแลแหลงเรยนร

การพฒนาแหลงเรยนร

การจดกจกรรม

การเปนองคกรเปด

การท าหนาทขดเกลาทางสงคม

บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา

154

แผนภมท 2.15 สรปแนวคดทไดจากการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของในการใชแหลงเรยนร

ในทองถนทเหมาะสม

รปแบบ (model)

1.1 ความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ 1.2 องคประกอบของรปแบบ 1.3 การวเคราะหรปแบบ 1.4 ลกษณะของรปแบบ 1.5 ขนการใชรปแบบ

CAD

นโยบายการจดการศกษา (policy education)

2.1 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2.2 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน 2.3 แผนการศกษาแหงชาต 2.4 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2.5 การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 2.6 มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร

CAD

3.1 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3.2 โครงการปดทองหลงพระ บนได 3 ขน สความส าเรจ

แนวพระราชด าร (royal thought) CAD

การจ ดการศ กษา โดย ใชแหลงเรยนรเปนฐาน (education resources base)

5.1 บทบาทของผบรหารสถานศกษา 5.2 บทบาทของครผสอน 5.3 บทบาทของนกเรยน 5.4 บทบาทของผปกครองในการมสวนรวม 5.5 บทบาทของศกษานเทศก 5.6 บทบาทของผดแลแหลงเรยนร

CAD

ความเปนแหลงเรยนรในทองถน (resources)

4.1 ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน 4.2 ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน 4.3 ลกษณะของแหลงเรยนร 4.4 ประเภทของแหลงเรยนร 4.5 การด าเนนการใชแหลงเรยนร

CAD

เงอนไข (conditions)

6.1 คณะกรรมการสถานศกษา เจาอาวาส ผปกครอง ภมปญญา ปราชญชาวบาน และประชาชนทวไป 6.2 แหลงเรยนรในทองถน 6.3 กลมบคคลตาง ๆ สถานประกอบการ 6.4 หนวยงานในทองถนองคกรปกครองสวนทองถน 6.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 6.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

CAD

155

ผลการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 8 ขนตอน ชอวา APISSLDA ตามหลกปรชญาบนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยนชอวา CAD ดงแผนภมท 2.16 แผนภมท 2.16 สรปรปแบบแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทไดจากการสงเคราะหเอกสารและ งานวจยทเกยวของ

ขนท 8 การประเมน และการเผยแพร (A=asses and spreads)

ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (S=standard)

ขนท 6 การเชอมโยงความร สสากล (L=linked to global)

ขนท 4 การใหบรการ (S=service)

ขนท 7การพฒนา (D=development)

ขนท 3 การจดการเรยนการสอน (I=instruction)

ขนท 2 การวางแผน (P=planning)

รปแบบการใช แหลงการเรยนร

ในทองถน

ขนท 1 การวเคราะห (A=analysis)

156

ผลการสงเคราะห เอกสารและงานวจยทเกยวของ กบกรอบนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ท าใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ดงแผนภมท 2.17

กรอบนโยบายการจดการศกษา โดยใชแหลงเรยนร

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ทเหมาะสม ทไดจากการสงเคราะหเอกสาร

1. การเรยนรตลอดชวต 2. หลกการจดการศกษา 3. หลกการมสวนรวม 4. การใหความส าคญใชทรพยากรและ

สภาพแวดลอมของ 5. มงเนนนกเรยนเปนส าคญ 6. ใหการสนบสนน การใชแหลงเรยนรใน

ทองถน

ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) ขนท 4 การใชบรการ (service) ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล

(linked to global) ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) ขนท 8 การประเมนผลการและเผยแพร

(asses and spreads) แผนภมท 2.17 แสดงกรอบนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ท าใหไดรปแบบการใชแหลง

เรยนรในทองถนทเหมาะสม

จากการสงเคราะหรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม มรายละเอยดสอดคลองกบแนวคดทฤษฎ ประเวทย งามวเศษ (2545 , หนา 180) และเบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155) รปแบบการใชแหลงเรยนรม 8 ขนตอน ไดแก การวเคราะหหลกสตรและสาระการเรยนรกบการใชแหลงเรยนร,การวางแผนการใชแหลงเรยนร ก าหนดแนวด าเนนการใชแหลงเรยนร ก าหนดกลยทธ เปาหมาย และจดประสงค คนหาแหลงเรยนร และจดท าขอมลแหลงเรยนร,การจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร,การใชบรการแหลงเรยนร,มาตรฐานแหลงเรยนร,การเชอมโยงความรสสากล,การพฒนาแหลงเรยนร,และการประเมนผลและเผยแพรการใชแหลงเรยนร สรปไดวา

การวเคราะห (analysis) หมายถง การวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบ สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจ และความตองการสนบสนนของทกฝาย

การวางแผน (planning) หมายถง การออกแบบการใชแหลงเรยนร ประกอบดวย การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

การจดการเรยนการสอน (instructional) หมายถง แนวการด าเนนการใชแหลงเรยนรในการเรยนการสอน

การใชบรการ (service) หมายถง การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และอน ๆ ตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

157

มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) หมายถง เกณฑก าหนดในการใชแหลงเรยนร เพอการจดการศกษา

การเชอมโยงความรสสากลจากการใชแหลงเรยนร (linked to global) โดยมงเนนความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย และมทกษะชวต เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศ เปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก มศกยภาพในการแขงขนในเวทโลก

พฒนาแหลงเรยนร (development) การปรบปรงเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถน

การประเมนผล และเผยแพร (asses and spreads) หมายถง การวดและประเมนผลการใชแหลงเรยนรในทองถน และน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายใหผอนรบรและด าเนนการ ทฤษฎทเกยวของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546, หนา 26–30) องคประกอบของการคดวเคราะห แบงเปน 4 ประการคอ ความสามารถในการตความ (interpretation) ดวยการท าความเขาใจขอมลทปรากฏ บนพนฐานของสงทปรากฏในขอมลทน ามาวเคราะห ความรความเขาใจในเรองทจะวเคราะห เราจะคดวเคราะหไดดนนจ าเปนตองมความรความเขาใจพนฐานในเรองนน เพราะความรจะชวยในการก าหนดขอบเขตของการวเคราะห แจกแจง จ าแนกไดวาเรองนนเกยวของกบอะไร มองคประกอบยอย ๆ อะไรบาง องคประกอบในการคด ถาเราขาดความร เราอาจไมสามารถวเคราะหหาเหตผลไดวาเหตใดจงเปนเชนนน ความชางสงเกต ชางสงสยและชางถาม นกคดเชงวเคราะหจะตองมองคประกอบทงสามนรวมดวย จะยดหลกการตงค าถามโดยใชค าวา ใคร (who) ท าอะไร (what) ทไหน (where) เมอไร (when) ท าไม (why) อยางไร (how) ค าถามเหลานไมจ าเปนตองใชทกขอ เพราะการตงค าถามมจดมงหมายเพอใหเกดความชดเจน ครอบคลมและตรงประเดนทเราตองการสบคน ความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล นกคดเชงวเคราะหตองมความสามารถในการหาความสมพนธเชงเหตผล และสามารถหาค าตอบได

แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการวางแผน วงจรเดมมง (Demming circle) หรอโดยทวไปนยมเรยกกนวา P-D-C-A มาใชในการด าเนนการการศกษา โดยมขนตอนทส าคญน าไปประยกตใชม 4 ขนตอน คอ การวางแผน (P-planning) การปฏบตตามแผน (D-do) การตรวจสอบ/ประเมนผล (C-check) การปรบปรงแกไข (A-act) วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), กด (Good, 1973), สโตเนอร และแวนเคล (Stoner & Wankle, 1986, p. 12), เมสคอน และคดอร (Mescon & Khedouri, 1985, p. 199), ฮาสเซอร (Hausser, 1980, pp.132-161) การออกแบบก าหนดความสมพนธขององคประกอบ จะชวยใหการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงได ชวยใหผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถน สามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา ใหการ ด าเนนการเปนไปดวยความ

158

ชดเจน สอดคลองกบ ฮคส (Hicks) (1981, p. 248) อธบายวา การวางแผนเปนหนาททางบรหารประการแรกทกระท าเพอกจกรรมหนงโดยเฉพาะ การทจะวางแผนไดส าเรจผลนน จ าเปนตองมการวเคราะห ตวเลขขอมลจากอดต การตดสนใจในปจจบน และท าการประเมนผลในอนาคต

วอรเทน แซนเดอร และฟฟสแพดรก (Worthen, Sander & Fifzpatrick,1997, อางถงใน ศรสมบต โชคประจกษชด และคณะ, 2547, หนา 52) สรปไดวา แนวคดมาตรฐานเปนสงจ าเปน คอ ระดบคณลกษณะทก าหนดขน ม 2 ประเภท ไดแก มาตรฐานสมบรณ เปนการประเมนโดยใชระบบการวดผลแบบองกลม อาศยหลกการของเหตผล และประสบการณสวนตน หรอการใชความเหนจากผเชยวชาญ และมาตรฐานสมพทธ เปนการประเมนโดยอาศยหลกการ น าขอมลการประเมนในเรองทมลกษณะเดยวกนประเมนตางเวลา

บรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54) เชอวา การเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอม น าไปสการคนพบและการแกปญหา บรนเนอร เรยกวา เปนวธการเรยนรโดยการคนพบ (discovery approach) การเรยนรโดยการคนพบครจะตองเปนผจดสงแวดลอมใหขอมลตางๆเกยวกบสงทจะใหนกเรยนเรยนร และวตถประสงคของบทเรยนพรอมดวยค าถามโดยตงความคาดหวงวานกเรยนจะเปนผคนพบค าตอบดวยตนเอง

กานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80) เชอวา ความรมหลายประเภท บางประเภทสามารถเขาใจไดอยางรวดเรวไมตองใชความคดทลกซง บางประเภทมความซบซอนมาก จ าเปนตองใชความสามารถในขนสง หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏน เปนการเรยนรอยางเปนระบบซงเรมจากงายไปหายากม 9 ขน คอ ขนท 1 สรางความสนใจ ขนท 2 แจงจดประสงค ขนท 3 กระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมทจ าเปน ขนท 4 เสนอบทเรยนใหม ขนท 5 ใหแนวทางการเรยนร ขนท 6 ใหลงมอปฏบต ขนท 7 ใหขอมลปอนกลบ ขนท 8 ประเมนพฤตกรรมการเรยนรตามจดประสงค และขนท 9 สงเสรมความแมนย าและการถายโอนการเรยนร

บกก (Bigge, 1982, pp. 190-202, อาง ถงใน ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 60) ไดสรปทฤษฎของเกสตลท (Gestalt Theory) ไววา หลกการเรยนรทเหนสวนรวมมากกวาสวนยอยนนจะตองเกดจากประสบการณเดม และการเรยนรยอมเกดขน การรบรเปนการแปลความหมายหรอการตความตอสงเราของอวยวะรบสมผสสวน ใดสวนหนงหรอท งหาสวน ไดแก ห ตา จมก ลน และผวหนงและการตความน มกอาศยประสบการณเดมดงนน แตละคนอาจรบรในสงเราเดยวกนแตกตางกนได แลวแตประสบการณ นางสาว ก.เหนสแดง แลวนกถงเลอดแตนางสาว ข.เหนสแดงอาจนกถงดอกกหลาบสแดงกไดเนน"การรบรเปนสวนรวมมากกวาสวนยอย"กฎการเรยนรเรยกวากฎการจดระเบยบเขาดวยกน (the laws of organization) คอ กฎแหงความแนนอนหรอชดเจน (law of pragnanz) กฎแหงความคลายคลง (law of similarity) กฎแหงการสนสด (law of closure) กฎแหงความตอเนอง (law of continuity) และกฎแหงความสมบรณ (law of closer) สงเราทขาดหายไปผเรยนสามารถรบรใหเปนภาพสมบรณไดโดยอาศยประสบการณเดม

ธอรนไดค (Thorndike, pp. 1814-1949) ไดศกษาทฤษฎการเรยนร ทชอวาThorndike’s classical connectionism สรปไดวา การเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรากบการตอบสนอง บคคลจะมการลองผดลองถก (trial and error)ปรบเปลยนไปเรอย ๆ จนกวาจะพบรปแบบการตอบสนองทพงพอใจมากทสด กฎการเรยนรประกอบดวย กฎแหงความพรอม (law of

159

readiness) กฎแหงการฝกฝน (law of exercise) กฎแหงการใช (law of use and disuse) และกฎแหงผลทพงพอใจ (law of effect) เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนแบบลองผดลองถก ส ารวจความพรอม สรางความของผเรยนหากตองการใหผเรยนมทกษะในเรองใดจะตองชวยใหเขาเกดความเขาใจในเรองนนอยางแทจรง ใหผเรยนฝกน าการเรยนรนนไปใชบอย ๆ ใหผเรยนไดรบผลทตนพงพอใจ

มลเลทท (Millett, 1954) ตามแนวคดทฤษฎการใหบรการ กลาววา เปาหมายส าคญของการใหบรการ คอ การสรางความพงพอใจใหกบผรบบรการ มแนวคด 5 ประการ ไดแก การใหบรการอยางเสมอภาค (equitable Service) คอ ความยตธรรมในการใหบรการ การใหบรการทตรงเวลา (timely service) การใหบรการอยางเพยงพอ (ample service) การใหบรการอยางตอเนอง (continuous service) และการใหบรการอยางกาวหนา (progressive service)

กเลต (Goulet, 1973, p. 96) สรปไววา การพฒนาเปนแนวคดทนาสนใจ เปนการกระตนใหคดถงลกษณะของสงคมทด แตกเปนแนวคดทกวางทยากจะหาขอสรป อาจกลาวในเบองตนไดวาการพฒนา (development) เปนไปในทางด (euphemism) เกยวของกบเรองของการเปลยนแปลง (change) ความทนสมย (modernization) หรอความเจรญเตบโต (growth) เปนรปแบบอยางหนงของการเปลยนแปลงทางสงคม (social change) สวนความทนสมยกเปนกรณเฉพาะอนหนงของการพฒนา เปนลกษณะทางสงคมทก าลงเปลยนจากสงทเคยเปนในอดตไปสสงทตองการตามเปาหมายของการพฒนาของแตละสงคม

สครเวน (Scriven, 2003, p. 15) กลาววา ทฤษฎการประเมน ประกอบดวย 2 สวน คอทฤษฎปทสถาน (normative theories ) ทฤษฎปทสถานของทฤษฎการประเมนกคอสวนทอธบายหรอบอกเกยวกบการประเมนวาควรจะท าอยางไรหรอควรเปนอยางไรนนคอเปนการใหความหมายหรอคณลกษณะของการประเมน และทฤษฎพรรณนา (descriptive theories ) ทฤษฎพรรณนาของทฤษฎการประเมนกคอทฤษฎการประเมนและอภมานทฤษฎการประเมน 3 สวนทบอกใหทราบวาการประเมนมกชนดอะไรบาง การประเมนทแทจรงนนท าอะไรและท าไมจงตองท าเชนนน งานวจยทเกยวของ

งานวจยในประเทศ การศกษาผลการวจยและรายงานการวจยเกยวกบแหลงเรยนร ดงน กระทรวงวฒนธรรม (2543) ไดศกษาแหลงเรยนรตางประเทศกรณศกษาท 11: พพธภณฑ

เดก (the livesey museum) การศกษาพพธภณฑในฐานะแหลงเรยนร: กรณศกษาประเทศองกฤษพบวารฐบาลองกฤษมความจรงจง ในเรองการปฏรปการศกษาโดยเนนเรองการสรางลกษณะนสยการเรยนรใหเกดขนแกประชาชนทกคนประชาชนตองเขาใจ ตระหนกถงความส าคญของมรดกวฒนธรรมของชาต การเรยนรทเกดจากการศกษาในระบบเพยงถายเดยว ไมสามารถท าใหประชาชนทกกลมเปาหมายไดรบการศกษาไดอยางทวถง เปาหมายของรฐบาลมไดอยเพยงการปรบปรงทกษะการอานออกเขยนได และการค านวณเทานน หากแตรฐบาลตองด าเนนการเพอใหไดการศกษาทกวางไกล ยดหยน และทส าคญมแรงจงใจ การศกษาตองตระหนกถงความสามารถทต างกนของเดก ๆ ทกคน

160

และตองใหผลเปนเลศส าหรบทกคนดวย คณะกรรมาธการทปรกษาแหงชาตดานการศกษาเชงสรางสรรค และวฒนธรรมคน พบวา องคกรภายนอกไมวาจะเปนพพธภณฑ โรงละคร หอศลป ศนยวทยาศาสตรนน สามารถเปนทใหการศกษาไดเปนอยางด มหลายแห งทด าเนนงาน และจดตงโครงการทางการศกษา และโครงการขยายโอกาสขนแลว และองคกรเหลานพรอมทจะใหความรวมมอเปนอยางด ดงนนจงเปนหนาทของรฐบาลทจะตองระดมทรพยากรบคลากร และงบประมาณสนบสนนองคกรเหลาน เพอใหประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษาเตมทเตมตามศกยภาพ

ภาษต บษมงคล (2544) ไดศกษา เรองสภาพการใชแหลงการเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จ.ล าพน ตามกรอบของวตถประสงค พบวา

1. การใชแหลงเรยนรในชมชนทกประเภทเพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จ.ล าพน ทงทตงอยในเขตอ าเภอเมองและทตงอยในเขตอ าเภอรอบนอก อยในระดบปานกลาง

2. การใชแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จ.ล าพน เกอบทกประเภทระหวางโรงเรยนทตงอยในเขตอ าเภอเมองกบโรงเรยนทตงอยในเขตอ าเภอรอบนอกไมแตกตางกน ยกเวนประเภทเอกสารสงพมพเทคโนโลยโรงเรยนทตงอยในเขตทงสองมระดบการใชแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยโรงเรยนมธยมศกษาทตงอยในเขตอ าเภอเมองใชมากกวาโรงเรยนทตงอยในเขตอ าเภอรอบนอก

3. ปญหาส าคญของการใชแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จ.ล าพน ไดแก ความจ ากดดานงบประมาณคาใชจายความจ ากดเรองเวลาในการด าเนนการและโรงเรยนกบชมชนขาดการวางแผนการใชแหลงชมชนรวมกน

4. ขอเสนอแนะทส าคญในการแกปญหาการใชแหลงเรยนรในชมชนของโรงเรยน ไดแกโรงเรยนกบชมชนควรมการวางแผนการใชแหลงการเรยนร ในชมชนรวมกนโรงเรยนควรประชาสมพนธใหบคลากรเหนความส าคญของการใชแหลงการเรยนรในชมชนเพอการเรยนการสอนโรงเรยนควรจดท าปฏทนการปฏบตงานใหบคลากรรบทราบโดยทวกนและโรงเรยนควรส ารวจและจดท าขอมลแหลงเรยนรในชมชนประเภทตาง ๆ ไวอยางชดเจน

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2545) ไดส ารวจขอมลและศกษาแหลงเรยนรประเภทตาง ๆ ในจงหวดพระนครศรอยธยาและบรเวณใกลเคยง พบวา มจ านวนทงหมด 133 แหงประกอบดวยโบราณสถาน 107 แหง (คดเปนรอยละ 80.45) และแหลงเรยนรประเภทพพธภณฑ ศนยขอมล หองสมด สถานศกษา สถานประกอบการ แหลงหตถกรรม และแหลงธรรมชาต อกจ านวน 26 แหง (คดเปนรอยละ 19.55) ในจ านวนแหลงเรยนร 133 แหง เปนแหลงเรยนรทอยในความรบผดชอบดแลจดการของสวนราชการ (ภาครฐ) จ านวน 87 แหง (รอยละ 65.42) อยในความรบผดชอบดแลของวดมลนธองคกรเอกชนจ านวน 32 แหง (รอยละ 24.06) และเปนของเอกชนจ านวน 14 แหง (คดเปนรอยละ 10.52) แหลงเรยนรหลายแหงทศกษามสถานภาพและบทบาทความส าคญหลายอยางในขณะเดยวกน เชน พระราชวงจนทรเกษม จะมบทบาทเปนทงโบราณสถาน พพธภณฑสถานแหงชาต และเปนแหลงทองเทยว เปนตน

161

ส าล เกงทอง (2544) ไดศกษา เรองการบรหารจดการแหลงการเรยนรกบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของผเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 5 โดยมวตถประสงคเพอการศกษาสภาพการบรหารจดการแหลงการเรยนรและคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของผเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขต 5 รวมทงศกษาความสมพนธระหวางการบรหารจดการแหลงเรยนรกบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของนกเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 5 ผลการวจยสรปไดดงน

1. สภาพการบรหารจดการแหลงเรยนรในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 5 โดยภาพรวมและหลายดาน อยในระดบปานกลาง โดยดานการวางแผน มคาเฉลยสงสด รองลงมาตามล าดบ ไดแก ดานการลงมอปฏบต ดานการปรบปรงแกไข วางมาตรฐานและถอปฏบต และดานการตรวจสอบผล มคาเฉลยต าสด

2. คณลกษณะการเปนบคคลแหงเรยนรของนกเรยน ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตศกษา 5 โดยภาพรวมและหลายดาน อยในระดบปานกลางโดยดานมความกระตอรอรนและมความสนใจทจะเรยนรจากแหลงความรตาง ๆ และรจกตงค าถามเพอหาเหตผลมคาเฉลยสงสด รองลงมาตามล าดบ ไดแกดานสามารถสรปประเดนการเรยนรและประสบการณดวยตนเองไดอยางถกตองและน าไปใชในชวตประจ าวนได ดานสามารถเลอกใชวธการแสวงหาความรขอมลขาวสาร เพอพฒนาตนเองอยางตอเนอง และดานนสยรกการอานและคนควาหาความรสามารถใชหองสมด แหลงความร หรอสอตางๆ ทงในและนอกโรงเรยนมคาเฉลยต าสด

3. การบรหารจดการแหลงเรยนรกบคณลกษณะการเปนบคคลแหงการเรยนรของนกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขต 5 มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงเปนไปตามสมมตฐานทก าหนดไว และมความสมพนธกนในระดบสง

หทยกาญจน ส ารวลหนต (2549) ไดศกษา เรองการพฒนารปแบบการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ผลการวจยพบวา แผนการจดการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ประกอบดวย 5 แผน แตละแผนจะมขนตอนการบรณาการ 5 ขนตอน ดงน สรางความสนใจ วางแผน ส ารวจและสบคน อธบายและสรป และประเมนผล ไดแผนการจดการเรยนรทมประสทธภาพ 82.11/85.56 นกเรยนใชรปแบบการเรยนรแบบบรณาการท าผลงานไดแก แผนพบ ปายนเทศ กระดานถามตอบ โมบาย สมดเลมเลก จากความรและรายงานความสามารถในการท าผลงานของนกเรยนอยในระดบพอใช โดยระดบคณภาพผลงานของนกเรยนดานทสงทสด คอ การสบคนความรหลายวธ มการบนทกเปนขนตอน ดานทไดคะแนนล าดบสดทายม 2 ดานเทากน คอ การใชทกษะทางสงคมในการท าผลงานมความนาสนใจ สวยงาม และสรางสรรค ผลการเรยนรเรอง ถลกบาตร กอนเรยนและหลงการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร ตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยผลการเรยนรหลงเรยนสงกวากอนเรยน และนกเรยนมความคดเหนตอการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร อยในระดบมาก ดานความคดเหนมากทสดคอดานบรรยากาศในการเรยนร ชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรจากการท างานรวมกบผอน และนกเรยนมโอกาสแลกเปลยนความรและความคดเหนซงกนและกน ล าดบทสองคอดานกจกรรมการเรยนร ชวยใหนกเรยนสบหาความรไดหลายวธและมการวางแผนในการท างาน ล าดบทสามคอ ดานการน าการบรณาการไปประยกตใชทจะ ชวยให

162

นกเรยนรและเขาใจขนตอนการบรณาการและล าดบสดทาย คอ ดานประโยชนของแหลงเรยนร ชวยพฒนาความสามารถการคดวเคราะห

พจน พรหมจตต (2553) ไดศกษา เรองการพฒนาแหลงเรยนรภมปญญาทองถนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางมสวนรวมเปนการศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมระหวางเจาหนาทศนยศกษาและพฒนาชมชนล าปางจ านวน 15 คน กบผน าชมชนรอบบรเวณศนยฯจ านวน 20 คน โดยมวตถประสงคในการวจย 2 ประการ คอ เพอศกษากระบวนการมสวนรวมในการพฒนาศนยศกษาและพฒนาชมชนล าปาง เปนแหลงเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงระหวางเจาหนาทกบผน าชมชน และเพอศกษารปแบบการบรหารจดการและออกแบบกจกรรมในการสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงผลการวจยคนพบกระบวนการมสวนรวมในการพฒนาแหลงเรยนรภมปญญาทองถน 4 ระดบ คอ การรวมคดและตดสนใจเจาหนาทและผนาชมชนรวมกนก าหนดกจกรรมสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยการจดประชมเชงปฏบตการรวม 3 ครง การระดมความคดเหนรวมกนสรปกจกรรมทควรด าเนนการรวมทงสน 7 กจกรรม ไดแก คลงขอมลภมปญญาลานนา คลนกเพอนคคดเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดภมปญญา การสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม ทวรสขภาพ “สมนไพรพนบาน” ธนาคารตนไม และ เวทพฒนาเครอขาย การรวมด าเนนการกจกรรมสงเสรมการเรยนรภมปญญาทองถนทจดในศนยศกษาและพฒนาชมชนล าปางจดเปนกจกรรมทเจาหนาทรวมกนด าเนนงานจ านวน 6 กจกรรม ไดแก คลงขอมลภมปญญาลานนา คลนกเพอนคคดเศรษฐกจพอเพยง การสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม ทวรสภาพ “สมนไพรพนบาน” ธนาคารตนไม เวทพฒนาเครอขายและกจกรรมทเจาหนาทกบผน าชมชนด าเนนการรวมกนจ านวน 2 กจกรรม ไดแก ตลาดนดภมปญญา และเดกดดาวเดนซงเปนกจกรรมยอยในคลงขอมลภมปญญาลานนา และการรวมรบผลประโยชนทงทางตรงและทางออมในการรวมมอด าเนนกจกรรม และการรวมตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน (evaluation)

กนกพร ฉมพล, (2555) ไดศกษา เรองรปแบบการจดการความรภมปญญาทองถนดานหตถกรรมเครองจกสาน: กรณศกษาวสาหกจชมชน จงหวดนครราชสมา พบวา ความรภมปญญาทองถนดานหตถกรรมเครองจกสานเกยวของกบความรความสามารถและประสบการณทบรรพบรษไดสรางสรรคและถายทอดสบตอกนมา จนกลายเปนองคความรประจ าทองถนทผานกระบวนการเรยนรทางสงคมและการปลกฝงวธคด การด าเนนชวตประจ าวนใหแกลกหลาน กระบวนการจดการความรภมปญญา ประกอบไปดวย 5 ขนตอน ไดแก การก าหนดความร ผานการคดและตดสนใจรวมกน การแสวงหาความร การแลกเปลยนความรอยางไมเปนทางการ การจดเกบความรในตวบคคล และ การถายทอดความร มรปแบบการถายทอดอยางเปนทางการและไมเปนทางการ และ เงอนไขทท าให ประสบความส าเรจ ไดแก ความรดานการจดการความรวฒนธรรมองคการ ภาวะผน า และโครงสรางพนฐาน คอ “การพงตนเอง” ของการมผน าทเขมแขง มความสามคค การยดหลกเศรษฐกจพอเพยงในการด าเนนชวตและการมใจรก

ศรนทพย ธตพงศวณช (2552) ไดศกษา เรองปจจยทสงผลตอการจดการความรเรอง ภมปญญาทองถน ในการจดการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเพชรบร เขต 2 ผลการศกษา พบวา ปจจยทมผลตอการจดการความรเรองภมปญญาทองถนในการ

163

จดการศกษาของ สถานศกษา ไดแก ปจจย ดานภาวะผน าและกลยทธ วฒนธรรมองคการ เทคโนโลยสารสนเทศ การวดผล และโครงสรางพนฐาน ทง 5 ปจจย มผลตอการจดการความรเรองภมปญญาทองถนในสถานศกษา ในระดบมาก และ ปจจยดานโครงสรางพนฐาน ภาวะผน าและกลยทธ และการวดผลทง 3 ปจจย จะสงผลตอการจดการความร เรองภมปญญาทองถนในการจดการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน รอยละ 63.5

ศกดชย เพชรแกมทอง และคณะ (2556) ไดวจย เรองการพฒนากลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนร ของสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชร เขต 1และเขต 2 พบวา

1. สภาพการบรหารจดการแหลงเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนท การศกษาประถมศกษาก าแพงเพชรเขต 1 และเขต 2 สถานศกษามการน าขอมล มาใชในการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก มหลกเกณฑการด าเนนงานทชดเจนโดยการมสวนรวมของผเกยวของ มการน าแผนปฏบตการไปสการปฏบตมการตรวจสอบประเมนผล มการปรบปรงและการพฒนามการตดตามแกไขการบรหารจดการแหลงเรยนรทชดเจน

2. การพฒนากลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนรของสถานศกษาขนพนฐานสงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชรเขต 1 และเขต 2 ผลการวเคราะหและสงเคราะหสภาพแวดลอมมจดแขงทกลยทธทสรางขน ประกอบดวย วสยทศน พนธกจ กลยทธเปาประสงคมาตรการและตวชวด

3. ผลการประเมนกลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนร ของสถานศกษาขนพนฐานสงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชรเขต 1 และเขต 2 ในดานความสอดคลองของวสยทศน พนธกจ กลยทธเปาประสงค กลยทธมาตรการและตวชวด มความสอดคลองกนในระดบมากและมากทสด และในดานความเหมาะสมความเปนไปได และการใชประโยชนของกลยทธมาตรการและตวชวด มผลการประเมนอยในระดบมากและมากทสด

ประดนนท อปรมย และคณะ (2552) ไดศกษา เรองกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพในจงหวดนนทบร ไดส ารวจ วเคราะห สงเคราะห กระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนทเกยวกบอาชพการท าสวนทเรยน การท าเครองปนดนเผาและการท าอาหารคาว หวาน ในจงหวดนนทบร และพฒนารปแบบกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถน ดานอาชพในรปแบบการศกษาตามอธยาศย พบวา

1. ผประกอบอาชพทงสามอาชพทเปนผใหขอมลเจาะลกนนสวนใหญรบการเรยนรดาน อาชพมาจากพอ แม หรอคนในครอบครวมาตงแตเดกโดยการชวยงาน แตกมบางคนในอาชพการท าเครองปน ดนเผาท เรมจากการเปนลกจางในโรงงานหรอเปนลกจางของชางปน กบบางคนในอาชพการท าอาหารคาวหวานทเรมจากการไปชวยท าอาหารในงานบญตาง ๆ

2. วธรบการเรยนรสวนใหญใชวธการสงเกต จดจ า แลวลงมอท าโดยมผสอนชวยแนะน า ครพกลกจ า และลองผดลองถก นอกจากน การฝกท าบอย ๆ และประสบการณทสงสมจนเกดความช านาญ ท าใหเกดการเรยนรเทคนคในการประกอบอาชพเปนภมปญญาเฉพาะตน การรบการเรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพของผใหขอมลเจาะลกทกคน ไมมการจดบนทกและไมมเอกสารใหศกษา

164

สวนการถายทอดภมปญญาทองถนดานอาชพไปใหแกผ อนนน มการถายทอดความรดานการท าอาหารคาวหวานมากทสด เพราะมผสนใจเรยนทงคนในครอบครวและคนกลมตาง ๆ

3. การพฒนารปแบบกระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพในรปแบบการศกษา ตามอธยาศยนน ผวจยไดน าเสนอรปแบบทประกอบดวย วธการรบการเรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพ ภมปญญาทองถนดานอาชพทไดรบ วธการถายทอดภมปญญาทองถนดานอาชพ และการจงใจเพอสรางความสนใจและทศนคตทดตอการประกอบอาชพเพอการสบสานอาชพอยางยงยน

สพรรณ ไชยอ าพร และคณะ (2550) ไดวจย เรองรปแบบแหลงเรยนร พบวา 1. ลกษณะของคณธรรมปรากฏเปนพฤตกรรมทชดเจนในชมชน ไดแก พฤตกรรมตาม

คณธรรม มความผกพนในทองถนของตน พฤตกรรมตามความเชอทางศาสนา การไมผดศล และพฤตกรรมจรยธรรมเพอ ประโยชนสวนรวมซงถอวาส าคญทสด และตองรวมกนท า

2. วธการเสรมสรางคณธรรม ทงสองชมชนมความคลายคลงกนอยางยง กลาวคอ ชมชนม พนฐาน และมกจกรรมการเสรมสรางคณธรรมภายใตเง อนไขส าคญ มการปลกฝงโดยผานกระบวนการเรยนร การแลกเปลยนเรยนร การเสรมสรางจตส านกรวมภายในชมชน คนหาตวตนของตวเอง การทบทวนตวเอง การเรยนรอดต หรอประวตศาสตรทองถนทผานวกฤตรวมกน รวมถงการเฝามองดวยความรกทมตอผนแผนดน รวมกน ขบเคลอนกจกรรมการพฒนาทหลากหลาย ชมชนสามารถอาศยกระบวนการเรยนรภายใตเงอนไขคณธรรมการท ากนท าหนาทขบเคลอนมต การพฒนา

3. การพฒนารปแบบแหลงเรยนรดานคณธรรม ส าหรบสองชมชน รปแบบทเปนทางการ ส าหรบกระบวนการเรยนรของชมชนเขมแขง โดยจดให มอาคารสถานทสะดวก สามารถรวบรวมความรเกยวกบคณธรรมไวอยางหลากหลาย มสอ หรอวสดอปกรณในการถายทอด หรอประกอบการเรยนรมหลายชองทาง และสามารถเชอมโยงสการปฏบตได และมผสอนมากพอ หลายชวงวย และสามารถถายทอดอยางตอเนอง

4. มเนอหาองคความรทสรปไวมากพออยางเปนระบบ 5. มกระบวนการและกจกรรมการเรยนรทเหมาะสม คณธรรมกระบวนการเรยนรอย

ในชวงการฝกฝน ขยายตวใหครอบคลมในชมชน ลกษณะของแหลงเรยนรคณธรรม เนนกระบวนการเรยนรในลกษณะทเลยนแบบการ ถายทอดภมปญญาชาวบาน ไดแก การลองผดลองถก ความเขาใจของตนไว แลวถายทอดสงตอใหแกลกหลานของตนนาน ๆ เขากกลายเปนจารตธรรมเนยม การลงมอกระท าจรงในสถานการณจรง ปฏบตจรง การสาธตวธการ การสงสอนดวยการบอกเลา พธกรรม อาศยศรทธา ความขลง ความศกดสทธของพธกรรม และสรางกระแสความเชอ และพฤตกรรมทพงประสงค

บงกช นพวงศ ณ อยธยาและคณะ (2554) ไดศกษา เรองปญหาเชงระบบเกยวกบโครงการพฒนาคณภาพชวตประชาชนซงศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต ซงประกอบดวย 11 ดาน คอ ดานสขภาพ ดานการศกษา ดานทอยอาศย ดานสงแวดลอม ดานรายได ดานการท างาน ดานจรยธรรม ดานครอบครว ดานความปลอดภย ดานการคมนาคมและการสอสารและดานการมสวนรวม เปนหลกการงานบรณาการกระบวนทศนพฒนาคณภาพชวตตามแนวปรชญาเศรษฐกจแบบพอเพยงดวยความตระหนกถงความจ าเปนของการศกษาพฒนารปแบบและกระบวนการแกไขปญหา

165

คณภาพชวตประชาชน บนวถชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารทเกยวของกบเครองมอวดระดบคณภาพชวตของคนไทย ตามหลกบนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน คอ เขาใจ เขาถง และพฒนา

งานวจยตางประเทศ การศกษาผลการวจย ตางประเทศเกยวกบการใชแหลงเรยนรในทองถนไว ดงน โรบนสน (Robinson, 1992, p.746) ไดศกษา เรองความเชอมโยงระหวางการศกษาและ

การพฒนาชมชนทยงยน ทมลรฐนวฟอรดแลนด ประเทศแคนาดา โดยใชประชาชน ผปกครอง นกเรยน ผน าชมชน ผน าองคกรสวนทองถนเปนตวอยาง ผลการวจยพบวา ในการศกษาควรเปดโอกาสใหทองถน ปราชญทองถน ภมปญญาทองถน และผมความรในทองถนใกลสถานศกษา เขามามสวนรวมในการจดการศกษา โดยระดมความคด และรวมกนวางแผนในการจดการศกษา จะไดแกไขปญหาของทองถนไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของทองถน

รอคค (Rock, 1996, p. 3403) ไดศกษา เรองรปแบบคณะกรรมการโรงเรยนและชมชนกบการมสวนรวมในการตดสนใจ ผลการศกษา พบวา คณะกรรมการโรงเรยนตดสนใจในการทจะใชชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน เพอใหหลกสตรทใชกจกรรมการเรยนการสอนตรงตามความตองการของชมชนและผเรยน รวมถงการสงเสรมการใชภมปญญาในทองถน เชน การประกอบอาชพ การด าเนนชวตของคนในชมชน ภมปญญาในชมชน และรวมก าหนดการด าเนนการใหเกดประโยชนแกชมชน

เฟอรกสน (Ferguson, 1997, p. 32) ไดศกษา เรองการศกษาของเดกในชนบทของมลรฐเนบราสกา ผลการวจยพบวา การใชภมปญญาและความคดสรางสรรค ส าหรบกลวธในการพฒนาภมปญญา ทอยในรปของการผสมผสาน ระหวางวธระดมพลงสมองระดบชมชนการการเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยน าเดกไปหาประสบการณนอกสถานท พบปะกบผประกอบการ พบวทยากรผทรงคณวฒในทองถน เพอใหเดกเกดแนวคดแปลกใหมและมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน จากการทดลอง 5 สปดาห พบวา เดกสามารถน าภมปญญาทไดรบจากการศกษาดวยตนเอง น ามาผสมผสานเขากบแนวคดของตนไดดกวาการศกษาภายในโรงเรยน

โลเปซ (Lopez, 1998, p. 1877) ไดศกษา เรองความพงพอใจของประชาชนในชมชน ในการเขามามสวนรวมกบสถานศกษาประกอบกจกรรมการเรยนการสอน ทมลรฐอลนอยด โดยใชประชาชนทอยใกลเคยงกบสถานศกษาในชมชน ผลการวจย พบวา สงทชมชนมสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสด คอ ภมปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและแหลงเรยนรในชมชน ซงสวนใหญตรงกบความตองการของผเรยนทอาศยอยในชมชน อกทงยงเปนการรกษาภมปญญา ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและแหลงเรยนรในชมชนใหยงยน

จายคอก (Jaycox, 2001) ไดศกษา เรองการสอนแบบโฮมสกลในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา แมหลกสตรจะก าหนดไวเปนแบบแผนแตนกเรยนทเรยนในระบบโฮมสกลกตองจดใหผเรยนไดมการเรยนรจากประสบการณตรงของตนและการถายทอดประสบการณ จากผรในสงคมปจจบนใหเหมาะสมกบวยของผเรยน การใหความรกบผเรยนท าใหทราบถงการด าเนนชวตในสงคมเปนอยางไร

166

กบความแตกตางในการด าเนนชวตในสงคมทมสถานททมความแตกตางกนไมวาจะเปนระดบทองถนของตนหรอระดบประเทศ ท าใหผเรยนเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม จะท าใหผเรยนสามารถเรยนรในสงทตนเองสนใจและสามารถเรยนรในทองถนทตนเองอาศยโดยใชทรพยากรสารสนเทศทมอยในทองถน ไดแก ฟารม พพธภณฑ สงแวดลอม สถานทส าคญ ซงรปแบบการเรยนรไมก าหนดตายตวสามารถยดหยนไดตามความสามารถของผเรยน อาจเปนรปแบบของการทองเทยว พดคยแลกเปลยนความคดเหน การพบปะระหวางบคคล การถายรป การวาดภาพ เปนตน กรอบแนวคดการวจย

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดกรอบแนวคดในการวจย ดงน

1. แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ ผวจยไดศกษาวเคราะหขอมล ประกอบดวย 1.1 ความหมายและความส าคญของรปแบบ ตามแนวคดของ ทศนา แขมมณ (2551,

หนา 220), วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), กด (Good, 1973), สโตเนอร และ แวนเคล (Stoner & Wankle, 1986, p. 12), เมสคอน และคดอร (Mescon & Khedouri, 1985, p. 199), ฮาสเซอร (Hausser, 1980, p.132-161) สรปไดสอดคลองกนวา การออกแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษา เพอก าหนดความสมพนธขององคประกอบ ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาใหงายขน และกระชบถกตอง สามารถตรวจสอบเปรยบเทยบปรากฏการณจรงได ชวยใหผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรในทองถน สามารถเขาใจ เขาถง และพฒนา ใหการด าเนนการเปนไปดวยความชดเจน

1.2 องคประกอบของรปแบบและการวเคราะหรปแบบตามแนวคด ทศนา แขมมณ (2551, หนา 222) ลกษณะของรปแบบ ตามแนวคดของ วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), สโตเนอร และแวนเคล (Stoner & Wankle , 1986, p. 12) และ คเวส (Keeves, 1997, p. 386-387) สรปไดสอดคลองกนวา องคประกอบจะชวยใหกระบวนการเรยนการสอนนน ๆ เกดประสทธภาพสงสด

1.3 ลกษณะของรปแบบตามแนวคดของ วลเลอร (Willer, 1967, p. 15), สโตเนอร และแวนเคล (Stoner & Wankle , 1986, p. 12) และคเวส (Keeves, 1997, pp. 386-387) สรปไดสอดคลองกน 5 ลกษณะ คอ แบบยอสวนของของจรงซงเทากบแบบจ าลอง รปแบบเชงภาษา แบบการจ าลองความจรงของปรากฏการณ รปแบบเชง และรปแบบเชงสาเหต

1.4 รปแบบตามแนวคดของ ชนดา วสะมตนนท (2541, หนา 44), ยงยง เทาประเสรฐ (2542, หนา 11), ศรกาญจน โกสมภ (2545, หนา 4-5) และสวทย มลค า และอรทย มลค า (2545, หนา 109-112) สรปไดวา การวเคราะหรปแบบม 7 ขนตอน คอ วเคราะหจดมงหมาย ศกษาขอจ ากดตางๆ การสรางทางเลอก พจารณาทางเลอกทเหมาะสม การทดลองปฏบต การประเมนผล และการปรบปรงแกไข

1.5 งานวจยทเกยวของ ประเวทย งามวเศษ (2545, หนา 180) และเบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155) สรปไดวา รปแบบการใชแหลงเรยนรม 8 ขนตอน ไดแก การวเคราะหหลกสตรและสาระการเรยนรกบการใชแหลงเรยนร การวางแผนการใชแหลงเรยนร ก าหนดแนวด าเนนการใช

167

แหลงเรยนร ก าหนดกลยทธ เปาหมาย และจดประสงค คนหาแหลงเรยนร และจดท าขอมลแหลงเรยนร การจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร การใชบรการแหลงเรยนร มาตรฐานแหลงเรยนร การเชอมโยงความรสสากลจากการใชแหลงเรยนร การพฒนาแหลงเรยนร และการประเมนผลการใชแหลงเรยนร และเผยแพร

2. แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนรเพอการจดการศกษา ผวจยไดศกษา วเคราะหขอมลเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนร ประกอบดวย

2.1 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 มาตรา 8, 9, 23, 24, 25, 29, 38 ตามแนวนโยบายของ กระทรวงศกษาธการ, (2545) สรปไดวา การจดการศกษาสวนกลาง กระจายใหหนวยงานส านกงานเขตพนทการศกษาซงด าเนนการบรหารจดการศกษา ตองใหความส าคญกบสถานศกษา บคลากรทางการศกษา และประชาชนในทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษา และพฒนาการศกษาในรปของคณะกรรมการ ในการก ากบดแล สงเสรม สนบสนนสถานศกษา องคปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล ครอบครว หนวยงานองคกร และสถาบนเอกชน จะชวยใหสามารถใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาไดอยางมคณภาพ

2.2 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แนวนโยบายของ กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 3-5) สรปไดวา ก าหนดใหผเรยนเมอจบหลกสตรแลวเกดสมรรถนะส าคญ 5 ประการ สรปไดดงน ความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวต และความสามารถในการใชเทคโนโลย และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค เพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสขในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก คอ รกชาตศาสนกษตรย ซอสตยสจรต มวนย ใฝเรยนร อยอยางพอเพยง มงมนในการท างาน รกความเปนไทย และ มจตสาธารณะ

2.3 แผนพฒนาการศกษาแหงชาต (ฉบบท11) (พทธศกราช 2555–2559) ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553) ไดสรป แนวทางการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร เพอใหเกดความเปนเอกภาพ และสรางวฒนธรรม บนบรรทดฐานแหงความรวมมอ ควรยดแนวคดทสอดคลองกบนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ดงท แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พทธศกราช 2552–2559) เนนการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ยดทางสายกลางบนพนฐานของความสมดลพอด มงใหเกดการพฒนาทยงยน และความอยดมสขของคนไทยโดยยด “คน”เปนศนยกลางการพฒนาคอ พฒนาคนอยางรอบดานและสมดลสรางสงคมไทยใหเปนสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนร และพฒนาสภาพแวดลอมของสงคมเพอเปนฐานในการพฒนาคนและสรางสงคมคณธรรมภมปญญาและการเรยนร

2.4 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พทธศกราช 2555–2559) ตามแนวทางของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2554, หนา 1-18) สรปไดวา การพฒนาคนใหทนกบความเปลยนแปลงการสรางสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต การเรยนรอยางตอเนอง ชวยประเมนความเสยงของประเทศ การจดการศกษาเปนการสราง

168

ภมคมกน บทบาทการมสวนรวมของทกภาคสวน และการตดตามประเมนผลชวยใหการขบเคลอนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต บรรลตามเปาหมายและ เปนการสรางความยงยน

2.5 การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 ตามแนวทางของส านกงานเลขาธการสภา การศกษา (2554, หนา 1-4) สรปไดวา คนไทยและการศกษาไทยตองมคณภาพและไดมาตรฐานตามเกณฑระดบ คอ คนไทยเปนผใฝรสามารถเรยนรไดดวยตนเอง รกการอาน และแสวงหาความรอยางตอเนอง คนไทยใฝดเปนผมคณธรรมพนฐาน มจตส านกและคานยมทพงประสงค เหนแกประโยชนสวนรวม มจตสาธารณะ มวฒนธรรมทดงาม มวถประชาธปไตย คนไทยเปนผทคดเปน ท าเปน แกปญหาได มทกษะในการคดและปฏบต สามารถแกปญหาได มความคดรเรมสรางสรรค และมความสามารถในการสอสาร

2.6 มาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร ตามแนวทางของส านกงาน เลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 16) และส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (2548, หนา 19) สรปไดวา แหลงเรยนรตองมหลกการสรางและพฒนาแหลงเรยนร ดานองคความร และดานความเปนพลวตของแหลงเรยนร ดานความพรอมของปจจย ทใชในการด าเนนงาน อาท ความพรอมดานงบประมาณ ทรพยากร สงอ านวยความสะดวก ความพรอมทางกายภาพทเปนความเหมาะสมของพนท อาคาร และสถานท และความพรอมดานบคลากรทตองมจ านวนเพยงพอ และมคณสมบตเหมาะสมตอการจดการเรยนเรยนร ดานการวางระบบการบรหารทด ดานการจดกจกรรมการเรยนรตามแผนหรอเปาหมายทก าหนด และดานการพฒนา โดยการน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงพฒนาการบรหารตามผลการประเมน อยางตอเนอง และดานผลกระทบทไดจากการจดการเรยนร

3. แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร ผวจยไดศกษาแนวทางการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร สรปไดดงน 3.1 แนวทางตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง กลมพฒนากรอบตามทฤษฏ

เศรษฐกจตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (2546 , หนา 36) และเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2550, หนา 30) หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตน (Economic Life Guiding Principles) ในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย หาแนวทางและรปแบบการพฒนาท สอดคลองกบสถานการณ ทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว น ามาประยกตใชไดตลอดเวลา ทงอดต ปจจบน และอนาคต ภายใตกระแสโลกาภวตน และการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลย วฒนธรรม และคานยมทางสงคม ประกอบดวย ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกน เพอใหเกดความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวง กบการเปลยนแปลงทเกดขน เปนผมความรคคณธรรม และมแนวทางในการด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยรสต ปญญา และความรอบคอ

3.2 แนวทางตามโครงการปดทองหลงพระ เกษม วฒนชย (2555, หนา 1-3) กลาววา เปนการสรางเสรมใหนกเรยน นกศกษาไดมโอกาสเรยนร วถชวตตามชนบท หลกการพฒนาตนตามแนวพระราชด าร เปนบนได 3 ขนสความส าเรจ มงไปสการพฒนาใหชมชนมความเปนเจาของและน าไปสความยงยนในทสด คอ การเขาใจ การเขาถง การพฒนา

4. แนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน

169

ผวจยไดศกษาวเคราะหขอมลเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน ประกอบดวย 4.1 ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคดของ ประเวศ วะส

(2550,หนา 3), สทธาสน วชรบล (2545, หนา 3), ลขต วฒนเศรษฐ (2544 , หนา 73), กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 43), สามารถ รอดส าราญ (2546, หนา 6), ด าร บญช (2548, หนา 27), ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552, หนา 3), ศรกาญจน โกสมภ ดารณ ค าวจนง (2545, หนา 20), อาชญญา รตนอบล และคณะ (2548, หนา 28), บญชย งามวทยโรจน และคณะ (2552, หนา 17), วททช และชลเลอร (Wittich & Schuller, 1962, p. 229, นโชลส (Nichols, 1971, p. 341) และออลเซน (Olsen 1992, p. 73) สรปไดสอดคลองกนวา ความหมายของแหลงเรยนร หมายถง ทรพยากรทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน สามารถน ามาเปนสอเชอมโยงการเรยนรกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน หลกสตรสถานศกษาและส งแวดลอมทรพยากรธรรมชาตในทองถน ไดแก ภมประเทศภมอากาศ และสงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก สภาพสงคม ประชาชน ชาตพนธ การนบถอศาสนา การตงถนฐานบานเรอนประเพณ ศลปะ วฒนธรรม ตงแตระดบหมบาน ระดบต าบล ระดบเทศบาล ระดบอ าเภอและระดบจงหวดทท าใหผเรยนเกดความสามารถใชเปนสอเชอมโยงความรใหกบผศกษา คนควา เรยนรไดดวยตนเอง จะกอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคมและศลปวฒนธรรม

4.2 ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคดของ ศรกาญจน โกสมภ และ ดารณ ค าวจนง (2545, หนา 270), กงแกว อารรกษ (2548, หนา 118), ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, (2550, หนา 1), และจราย มบศย และคณะ, (2553, หนา 89) สรปไดสอดคลองกนวา ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรงสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได เหนคณคาสงทเรยนผเรยนสามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากลสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม เหนความส าคญของการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง มสวนรวมในองคกรทองถนบคคลและครอบครวในการพฒนาทองถน ไดเรยนรจากแหลงเรยนรทหลากหลายไดลงมอปฏบตจรง สงผลให เกดทกษะการแสวงหาความรคนควาหาความรไดดวยตนเองเปนบคคลแหงการเรยนร ไดฝกการท างานเปนกลมรวมคด รวมท า แกปญหาตางๆซงจะชวยใหเกดการเรยนรและทกษะกระบวนการตางๆ ฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลการวเคราะหขอมล การหาความหมาย และการสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบ ประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง สามารถน าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความรได

4.3 ลกษณะของแหลงเรยนร ตามแนวทางของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 15) สรปวา เปนแหลงเรยนรทตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ (process of learning)สรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนโดยตนเอง การเรยนรใชท ากจกรรมโดยการปฏบตจรง (learning by doing) เปนแหลงทศนศกษา เปนแหลงฝกงานและแหลงประกอบอาชพของผเรยน เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษาคนควา วจย และฝกอบรม ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง มขอมลแกผเรยนในเชงรกสทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน และมสอประเภทตาง ๆ ไดแก สอสงพมพ และสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมกจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ

4.4 ประเภทของแหลงเรยนร ตามแนวทางของ กรมวชาการ (2545, หนา 144),

170

ประจกษ บญอารย (2545, หนา 46-47), สวทย มลค า (2545, หนา19), กระทรวงศกษาธการ (2545, หนา 43), ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2546, หนาa 8-9), ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2547, หนา 3-4), สามารถ รอดส าราญ (2546, หนา 8), ด าร บญช (2548, หนา 28), นคฮอลส (Nichols,1971, p. 342), สรปวา แหลงเรยนรม 8 ประเภท ไดแก ประเภทบคคลภมปญญา ปราชญชาวบาน และบคคลในหนวยงาน องคกรในทองถน ประเภททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประเภทสอสงพมพและสอเลกทรอนกส ประเภทวตถโบราณ และเครองมอเครองใช ประเภทกจกรรมประเพณทองถนและความเชอ ประเภทประวตทองถน ประเภทศลปวฒนธรรมทองถน

4.5 การด าเนนการใชแหลงเรยนร ตามแนวทางส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 15-17), หนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา (2553, หนา 1-3) งานวจยทเกยวของ ตามผลการวจยของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544) , ภาษต บษมงคล (2544), พจน พรหมจตต (2553) สรปวา การด าเนนการม 8 ขนตอน ไดแก การวางแผนการใชแหลงเรยนร การตดสนใจเลอกแหลงเรยนรรวมกน การจดท าทะเบยนแหลงเรยนร การพฒนาแหลงเรยนร การใหบรการแหลงเรยนร สอสงพมพและสออเลกทรอนกส การตรวจสอบ ตดตามควบคมก ากบ การสรปรายงานผลการด าเนนการ และการประชาสมพนธแหลงเรยนร

5. แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ผวจยไดศกษาวเคราะหขอมลเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ตาม

แนวทางของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2547, หนา 3) ประกอบดวย 5.1 บทบาทของผบรหารสถานศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคดของ

รง แกวแดง (2545, หนา 8), หวน พนธพนธ (2553, หนา 3), กระทรวงศกษาธการ (2551,หนา 22), จราภรณ ศรสวรรณวเชยร (2546), ด าร บญช (2548 หนา 29), กงแกว อารรกษ และคณะ (2548, หนา 118), จนทราน สงวนนาม (2551, หนา 140-141), สมมา รธนธย (2553, หนา 93), เฟนวค (Fenwick, 1992, p. 127), ฮอย และมสเคท (Hoy & Misket, 2001, p. 170), ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 5), เสมยน นาคนชาต (2556, หนา 27) ตามทฤษฎของ เฮมปตน(Hampton. 1986, pp. 61-62), ทฤษฎ ของ (Luther Gulick & Lyndal Urwick) อางใน พมลจรรย นามวฒน (2544, หนา 22), ตามวงจรเดมมง (Deming Cycle: PDCA) อางในกระทรวงศกษาธการ (2544, หนา 14), ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ พอเพยง อางใน เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2550, หนา 30) โครงการปดทองหลงพร บนได 3 ขน สความส าเรจ (แนวพระราชด ารโครงการปดทองหลงพระ, 2555) ตามแนวทางผลการศกษาวจยของ ส าล เกงทอง (2544) ,โรบนสน (Robinson,1992, pp.746), รอคค (Rock, 1996, p. 3403) และ โลเปซ (Lopez, 1998, p. 1877) สรปบทบาทของผบรหาร ไดสอดคลองกน คอ ผบรหารเปนผด าเนนการนโยบายการจดการศกษาของชาต สงเสรมพฒนาบคลากร สงเสรมการมสวนรวม มเอกภาพการสงการ สงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ และสรางความเปนบคคลแหงการเรยนร

5.2 บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคด ของ วจารณ พานช (2556, หนา 4-10), กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 20), ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 16), กตต รตนราษ (2550, หนา 1), กรมวชาการ (2545, หนา 21-22),

171

สรพชร เจษฎาวโรจน (2546), นรมล ศตวฒ (2547, หนา 74), ทศนา แขมมณ และคณะ (2548, หนา 191), ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2550, หนา 3), ตามทฤษฎการเรยนรของบรนเนอร (Brunner, 1963, pp. 1-54), ทฤษฎการเรยนรของกานเย (Gagne, 1985, pp. 70-80), บกก (Bigge, 1982, pp. 190-202, อางถงใน ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 60) ตามทฤษฎการเรยนรของเกสตลท (Gestalt Theory) และผลการศกษาวจยของ หทยกาญจน ส ารวลหนต (2549) สรปบทบาทของครผสอน ไดดงน เปนผสรางความสนใจในการเรยนร กระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมทจ าเปนในการเรยนร วางแผนในการสรางกระบวนทศนในการศกษาหาความรจากแหลงเรยนร การฝกทกษะกระบวนการคด และการเผชญสถานการณ การเสนอบทเรยนดานเนอหาสาระ จดประสงค และกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจของนกเรยน ทน าไปสการคนพบและการแกปญหา การจดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธกบสงแวดลอม สงทคลายคลงกบประสบการณเดม และสอดคลองกบความสนใจ และศกยภาพของผเรยน การก าหนดความคาดหวง ใหผเรยนเกดการเรยนรคนพบค าตอบทแมนย า และการประยกตใช ประเมนผลความส าเรจในการใชแหลงเรยนร และการอธบายสรปใหขอมลยอนกลบ

5.3 บทบาทของนกเรยนในการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคดของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 16), ทฤษฎทเกยวของ ไดแก ทฤษฎการเรยนรของ มาสโลว (Maslo, 1962, p. 58), ทฤษฎการเรยนรของโรเจอร (Rogers, 1969, อางถงใน ทศนา แขมมณ, 2551, หนา 70), ทฤษฎการเรยนรของบนดรา (Bandura, 1978, อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต, 2543, หนา57-58), ทฤษฎการเรยนรของ ออซเบล (Ausubel, 1963, pp.77-97) และตามแนวทางผลการศกษาวจยของ เฟอรกสน (Ferguson, 1997, p. 32), จายคอก (Jaycox, 2001) สรปไดสอดคลองกนวา บทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน คอ ส ารวจคนหาแหลงเรยนรอนเปนความตองการพนฐานตามธรรมชาต โดยคนหาสงทสนใจ และประสบการณใหสอดคลองกบบทเรยน รจกการท างานเปนกลม ฝกทกษะกระบวนการเรยนรจกตนเอง เรยนรแนวคดแปลกใหม และมความกาวหนาดานภมปญญาทองถน ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรดวยตนเองไดมการเรยนรจากประสบการณตรง น าความรทไดไปประยกตใชและเผยแพรความร ฝกทกษะการสงเกต เกบขอมล วเคราะหขอมล การตความ จากการศกษาดวยตนเองน าภมปญญา สภาพแวดลอมทเอออ านวยความสะดวกในการเรยนร มาผสมผสานเขากบแนวคดของตน ตรวจสอบขอมล ประสบการณในการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง การด าเนนชวตในสงคม โดยการคนควาจากเอกสารเพมเตมจากแหลงเรยนรตาง ๆ ประเมนผลความร สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน และสามารถเขาใจถงความสมพนธระหวางบคคลในสงคม ท าใหตนเองสนใจและเรยนรในทองถนทตนเองอาศยโดยใชทรพยากร

5.4 บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวทาง ของกระทรวงศกษาธการ (2550, หนา 88-90)และส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543) ตามทฤษฎทเกยวของ คอ ทฤษฎความผกพนของโบวลบาย (Bowlby, 1907-1990) และ ไนสวอรท (Ainsworth, 1913-1999) และตามแนวทางผลการศกษาของ ปรดาวรรณ อนทวมลศร (2548), เกตสเดช ก าแพงแกว (2546), เอดวน (Edwin, 2010), เจนน (Jenny, 2008),มอรสน (Morrison, 2000), สสรรค ไชโยรกษ (2549) และ นภาพร คงคาหลวง (2548) มเหตผลสอดคลอง

172

กนสรปไดวา บทบาทของผปกครอง คอ การใหการอบรมเลยงด โดย การสรางความรกความผกพน และสงเสรมพฒนาการดานรางกาย เปนการสายสมพนธทางอารมณทมนคง ซงมนษยแสวงหาและตองการไปตลอดชวต ผปกครองตองเขาใจพฒนาการ และความแตกตางรายบคคล การสอสารสรางความสมพนธ คอ การตดตอสอสารดวยความรก/ความอบอน และสอสารความรสกความตองการภายในไดของตนได การถายทอดบคลกภาพของลก พฤตกรรมการเลยนแบบตามพอแม ทางกาย วาจา การแตงกาย ทาทาง กรยามารยาทของพอแมยอมถายทอดไปสลก การใชภาษาพดและภาษา ทาทางนน เดกสามารถเลยนแบบพอแมไดอยางไมมผดเพยน หลอหลอมเปนบคลกภาพของลก ได ดงนน ในการพฒนาการเรยนร อทธพลของผปกครอง มผลตอการพฒนาการทางการเรยนรของนกเรยนการใหการเสรมแรง เปนการสรางความมนใจ เมอโตขนเดกจะพฒนาไปสความเปนตวของตวเอง การปรบพฤตกรรมนกเรยนในการอยรวมกบผอน และอาสาสมครรวมกจกรรมของสถานศกษา

5.5 บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตาม แนวทางของ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดกลาวถง ทฤษฎทเกยวของกบกระบวนการนเทศของ Harris ซงเรยกวา P O L C A (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2550) ทฤษฎการนเทศแบบกลยาณมตร (ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต , 2545 หนา 216-219) ทฤษฎเอกซ และทฤษฎวาย ของแมกเกรเกอร (McGregor. 1960, pp. 33–48) และผลการศกษาของ วราภรณ แสงพลสทธ (2554, หนา 18-19) สรปไดสอดคลองกนวา บทบาทของศกษานเทศก มดงน การวางแผน ในการพฒนาคณภาพการศกษาตามนโยบาย การจดการศกษาของสถานศกษา การวางโครงการด าเนนงานใหบรรล โดยท าหนาท เปนทปรกษา รวมก าหนด วตถประสงคและเปาหมายในการด าเนนงานการพฒนาหลกสตร กลมสาระการเรยนร เลอกประสบการณ การจดการเรยนการสอน ท าการสาธตการสอน การสาธตวธการจดกระบวนการเรยนร การใชสอ การออกแบบนวตกรรมและเทคโนโลยทางการศกษา ศกษานเทศกตองมทกษะเฉพาะในดานการสงเกต สรางความศรทธา และสรางขวญก าลงใจ ใหเกดกบบคลากรทกฝาย สงเสรมใหครแสวงหาวชาการใหม ๆ และน ามาปรบปรงการจดกระบวนการเรยนร ใชสอการสอน วสด อปกรณ และเครองมอทใชในหองวทยาศาสตร การเลอกนวตกรรมทางการศกษา เปนผน ากลม (group leader) สรางความสมพนธทเปนแรงจงใจใหท างานอยางมคณภาพ จดกระท าขอมลสารสนเทศทางการศกษา พฒนาประสทธภาพการสอน แลกเปลยนเรยนร และเลยนแบบได การคดรปแบบกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ และตดตามประเมนผลตลอดกระบวนการ รวมทงวจยในชนเรยน สรปผลและเขยนรายงาน และการเผยแพรผลงาน

5.6 บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน ตามผลการศกษาของ พรรณ สวนเพลง, (2552, หนา 15), พรรณ เสยงบญ, ธระวฒน เยยมแสง และ ศกดพงศ หอมหวน (2554) สรปไดสอดคลองกนวา บทบาทของผดแลแหลงเรยนร ท าหนาท ใหบรการ ใหความร ความเขาใจแกผเรยน ทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย สามารถตอบสนองการเรยนร รวมกบสถานศกษาพฒนาการใชแหลงเรยนร ใหนกเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห แกปญหาไดดวยตนเอง จดกจกรรมตามหลกสตร ผเรยนไดฝกปฏบตจากสภาพจรง และมแรงจงใจในการหาความรดวยตนเอง และสงสมจากภมปญญา ท าหนาทองคกรเปดใหผสนใจเขาถงขอมลได ท าหนาทขดเกลาทางสงคม อบรมถายทอดกระบวนการเรยนรอยางทวถง ประหยดและสะดวก โดยเกดจาก

173

ประสบการณและการปฏบตจรงในวถชวตอนเปนการเรยนร สรางสรรคและปรบปรงภมปญญา จดสอและอปกรณททนสมยและเพยงพอ

สรปกรอบแนวคดในการวจย

การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สรปกรอบแนวคดในการวจยดงแผนภมท 2.18

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

ผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

แนวคดทเกยวของ แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ แนวคดเกยวกบนโยบายการจดการศกษาใชแหลงการเรยนรในทองถน แนวคด ในการจ ดการศ กษา โดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร แนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงร

ความเปนแหลงเรยนร 1. การบรหารการใชแหลงเรยนร 2. การจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนร 3. ประสทธภาพของผเรยนในการเรยนรโดย ใชแหลงเรยนร 4. การมสวนรวมของผปกครองในการใช แหลงเรยนร 5. การนเทศการศกษาในการใชแหลงเรยนร 6. การใหบรการแหลงเรยนร



174

แผนภมท 2.18 (ตอ)

แผนภมท 2.18 สรปกรอบแนวคดในการวจย

ทฤษฎทเกยวของ ทฤษฎการบรหารการศกษาและสถานศกษา ทฤษฎการจดการเรยนรแบบบรณาการ ทฤษฎการเรยนรแบบบรณาการ ทฤษฎการมสวนรวมของผปกครอง ทฤษฎการนเทศการศกษา ทฤษฎการใหบรการ

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ขนท 1 การวเคราะห ความสอดคลอง ระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตรสถานศกษา ขนท 2 การวางแผน การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค ขนท 3 การจดการเรยนร โดยใชแหลงเรยนร ขนท 4 การใชบรการของผดแลแหลงเรยนร ไดแกวทยากร สอ ขอมลความร ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร เกณฑก าหนด เกยวกบการใชแหลงเรยนร ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล ขนท 7 พฒนาการใชแหลงเรยน ขนท 8 การประเมนผล และเผยแพร

ประสทธภาพ ของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

175

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การวจย เรองการพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา เปนการวจยเพอพฒนา (research and development R & D) โดยกระบวนการวจยผสมผสาน (mixed methods research) ซงประกอบดวย การวจยเชงคณภาพ (qualitative methods) และการวจยเชงปรมาณ (quantitative methods โดยมวตถประสงคของการวจย เพอศกษาความเปนแหลงการเรยนร ศกษารปแบบการใชแหลงเรยนร และการทดสอบประสทธภาพรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดก าหนดขนตอนการด าเนนการวจยและพฒนา แบงเปน 2 ระยะ ดงน

การวจยระยะท1การวจย (research: R) เปนการศกษาวเคราะหขอมลพนฐาน (analysis) ในการด าเนนการวจยแบงเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาวเคราะหแนวคดเอกสาร และงานวจยทเกยวของ และขนตอนท 2 ศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ในสถานศกษาระดบประถมศกษา

การวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D) ในการด าเนนการวจยแบงเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การการออกแบบ (design) ประเมนและหาประสทธภาพของรปแบบ โดยใชแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ โดยผเชยวชาญ ขนตอนท 2 การพฒนา (development) เปนการวพากษนยามรปแบบโดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion) โดยผทรงคณวฒ และขนตอนท 3 การทดลอง (try out) เปนการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปใชในสถานศกษา

การวจยระยะท 1 ศกษาขอมลพนฐาน (research: R) การวจยระยะท 1 การวจย (research: R) การด าเนนการ วจยแบงเปน 2 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 ศกษาวเคราะหแนวคดเอกสาร และงานวจยทเกยวของ และขนตอนท 2 ศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ในสถานศกษา

ขนตอนท 1 การวเคราะหขอมลพนฐาน (analysis) การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของด าเนนการ ดงน ศกษาวเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของกบหลกการแนวคดทฤษฎ การใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ประกอบดวย แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบ ไดแก ความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ องคประกอบของรปแบบ การวเคราะหรปแบบ ลกษณะของรปแบบ รปแบบการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ, แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ประกอบดวย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559)

176

การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 และมาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนรแนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด ารตามหลกบนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน ไดแก ความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา, แนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน โดยการศกษาความเปนแหลงเรยนรในทองถนประกอบดวย ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ลกษณะของแหลงเรยนร ประเภทของแหลงเรยนร การด าเนนการใชแหลงเรยนร เพอน าไปสการบรหารสถานศกษา การจดการเรยนร คณภาพของผเรยน การมสวนรวมของผปกครองในการมสวนรวม การนเทศการศกษาและการใหบรการแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ, และแนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ประกอบดวย บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของครผสอน บทบาทของผเรยน บทบาทของผปกครองในการมสวนรวม บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษา บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในทองถน

1.1 วตถประสงคการวจย เพอรวบรวมและขอมลพนฐานจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการศกษาวจย

ลกษณะเปนแหลงเรยนร และรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 1.2 วธด าเนนการวจย

1.2.1 ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ วเคราะหและสงเคราะหขอมลพนฐานลงในแบบการวเคราะหและสงเคราะห ดงน

1.2.1.1 วเคราะหและสงเคราะหเนอการพฒนารปแบบ ประกอบดวย ความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ องคประกอบของรปแบบ การวเคราะหรปแบบ ลกษณะของรปแบบ รปแบบการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ

1.2.1.2 วเคราะหและสงเคราะหเนอหานโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ใหสอดคลองตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท11 (พ.ศ. 2555–2559) การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 และมาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร

1.2.1.3 วเคราะหและสงเคราะหเนอหา องคประกอบของความเปนแหลงเรยนรในทองถน ทเปนแนวทางในการสรางความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา การจดการศกษา ประกอบดวย ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ลกษณะของแหลงเรยนร ประเภทของแหลงเรยนร การด าเนนการใชแหลงเรยนร และงานวจยทเกยวของ

1.2.1.4 วเคราะหและสงเคราะหเนอหาการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนเปนฐาน ทเปนแนวทางในการสรางความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ประกอบดวย บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของครผสอน บทบาทของนกเรยน บทบาทของผปกครองในการมสวนรวม บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษา บทบาทของผดแลแหลงเรยนร แนวคดทฤษฎทเกยวของ และงานวจยทเกยวของ

177

1.2.2. สรางแบบแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง โดยการน าขอมลพนฐาน ทไดจากการศกษาวเคราะหและสงเคราะห มาสรางเปนแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง ด าเนนการตามขนตอนดงน

1.2.2.1 การวเคราะหเนอหา (content analysis) จากการศกษาเอกสารและ งานวจยทเกยวของ สงเคราะหสรปเปนเนอหา และก าหนดวตถประสงค

1.2.2.2 การสรางเครองมอ แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง โดยการน ากรอบของเนอหา และวตถประสงค มาสรางเปนขอค าถาม เปนแบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง

1.2.2.3 ตรวจสอบความถกตองของขอค าถาม โดยอาจารยผควบคมดษฎนพนธ 1.2.3. ด าเนนการตรวจสอบความเทยงตรง (validity) ของเครองมอทใชในการวจย

คอ แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง ดงน 1.2.3.1 กลมเปาหมาย ผเชยวชาญ จ านวน 5 คน มหลกการพจารณา ดงน เปนผมประสบการณดานการบรหารการศกษา เปนผมประสบการณดานการวจย เปนผมประสบการณดานแหลงเรยนร และเปนผมวฒการศกษาระดบปรญญาเอก 1.2.3.2 วธด าเนนการ ตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอในการวจย 1.2.3.2.1 การวเคราะหเนอหา (content analysis) จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ สงเคราะหสรปเปนเนอหาของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 5 ดาน ไดแก ดานการพฒนารปแบบ สาระคอ ความหมายและความส าคญของการพฒนารปแบบ องคประกอบของรปแบบ การวเคราะหรปแบบ ลกษณะของรปแบบ การด าเนนการตามรปแบบ ดานนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร สาระคอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบท 2) 2545 หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552–2559) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559) การปฏรปการศกษาในทศวรรษท 21 ดานการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร คอ การเขาใจ การเขาถงและการพฒนา เปนบนได 3 ขนสความส าเรจ เปนหลกการทสามารถน ามาใชในกระบวนการของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปสความส าเรจยางยงยน และแนวคดตามมาตรฐานคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร ดานความเปนแหลงเรยนรในทองถน โดยใชหลกความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา ความหมายของแหลงเรยนรในทองถน ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน ลกษณะของแหลงเรยนร ประเภทของแหลงเรยนร การด าเนนการใชแหลงเรยนร เพอการบรหารสถานศกษา การจดการเรยนร คณภาพของผเรยน การมสวนรวมของผปกครองในการมสวนรวม การนเทศการศกษาและการใหบรการแหลงเรยนร และดานการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน สาระ คอ ความเขาใจ การเขาถง และการพฒนา บทบาทของผบรหารสถานศกษา บทบาทของครผสอน บทบาทของนกเรยน บทบาทของผปกครองในการมสวนรวม บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษา บทบาทของผดแลแหลงเรยนร 1.2.3.2.2 สรางเครองมอ โดยการน ากรอบของเนอหาจากการสงเคราะหมา ก าหนดวตถประสงค และสรางขอค าถาม เปนแบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง

178

เพอใชในการศกษาขอมลภาคสนาม ไดกรอบของเนอหาสาระสรางเปนขอค าถามรปแบบการใชแหลงเรยนรในสถานศกษา จ านวน 33 ค าถาม (ภาคผนวก) 1.2.3.3 การตรวจสอบความถกตองของขอค าถาม โดยอาจารยผควบคมดษฎ นพนธ เหนวาเหมาะสม แตใหเพมเงอนไขส าคญ คอ บคคลและหนวยงานทใหการสนบสนนสงเสรมการใชรปแบบการใชแหลงเรยนร มดงน 1.2.3.3.1 คณะกรรมการสถานศกษา เจาอาวาส ภมปญญา ปราชญชาวบานและประชาชนทวไป 1.2.3.3.2 ผดแลแหลงเรยนร 1.2.3.3.3 บคคลตาง ๆ สถานประกอบการ หนวยงานในทองถน 1.2.3.3.4 องคกรปกครองสวนทองถน 1.2.3.3.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 1.2.3.3.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 1.2.3.4 ประสานขอความอนเคราะหจากผเชยวชาญ โดยสงหนงสอขอความ อนเคราะหจากมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบรจ านวน 5 ฉบบ 1.2.3.5 ด าเนนการตรวจสอบเครองมอ แบบสมภาษณและสงเกตแบบกง โครงสราง ใหผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน ตรวจสอบความเทยงตรง (validity) ประเมนความสอดคลองของเครองมอเชงวตถประสงค เนอหาสาระ และประเดนขอค าถามเพอตรวจสอบความสอดคลอง

1.3 การวเคราะหขอมลการวจย 1.3.1 น าเครองมอแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง มาวเคราะหขอมลตาม

แนวคด ความคดเหน และการด าเนนการในการใชแหลงเรยนร ในทองถนเพอการจดการศกษา ผเชยวชาญตรวจสอบ จ านวน 5 คน ตรวจสอบความเทยงตรง (validity) โดยประเมนความสอดคลองของเครองมอเชงวตถประสงค เนอหาสาระและประเดนขอค าถามเพอตรวจสอบความสอดคลองเชงวตถประสงค เนอหาสาระและประเดนขอค าถาม ทคาเฉลยดชนความสอดคลองรายขอไมต ากวา 0.5 ค านวณสตร โดยใชสตรการค านวณ (พสทธา อารราษฎร, 2550, หนา 121-122)

IOC = N

R

IOC แทน ความสอดคลองขอค าถามกบวตถประสงค R แทน คะแนนของผเชยวชาญ R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ

เกณฑการประเมน +1 หมายถง ค าถามมความชดเจน สอดคลองกบวตถประสงค 0 หมายถง ไมแนใจวา ค าถามมความชดเจน - 1 หมายถง ค าถามไมชดเจน และไมสอดคลอง 1.3.2 การตรวจสอบความเทยงตรง (validity) ของเครองมอแบบสมภาษณและสงเกต

179

แบบกงโครงสราง ใหผเชยวชาญตรวจสอบ จ านวน 5 คน โดยตรวจสอบความสอดคลองของเครองมอ ในเชงวตถประสงค เนอหาสาระ และประเดนขอค าถาม ทคาเฉลยดชนความสอดคลองรายขอ Index of Item Objective Congruence (IOC) ไมต ากวา 0.5 เกณฑการประเมน +1 หมายถง ค าถามมความชดเจน สอดคลองกบวตถประสงค 0 หมายถง ไมแนใจวาค าถามมความชดเจนสอดคลองกบวตถประสงคของการสมภาษณ และ -1 หมายถง ค าถามไมชดเจนและไมสอดคลอง ทคา IOC 0.95

1.3.3 ปรบปรงแกไขขอสงเกตของผเชยวชาญ ใหขอเสนอแนะวา 2.3.3.1 การลงพนทภาคสนามควรตงวตถประสงคใหชดเจน 2.3.3.2 การลงพนทควรด าเนนการแบงเปน 4 ระยะ คอ การเตรยมการกอน

ด าเนนการ การด าเนนการ การบนทกขอมลและการสนสด ดงแผนภมท 3.1

แผนภมท 3.1 แสดงขนตอนการด าเนนการศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ทมา (อนนต มาลารตน, 2556)

การด าเนนการศกษาขอมลภาคสนาม (field research) มรายละเอยด ดงน 1. การเตรยมการ เปนขนกอนด าเนนการ เพอท าความรจกกบบคคลในสถานศกษาสราง

ความไววางใจซงกนและกน และเตรยมเครองมอทใชในการศกษาขอมลภาคสนาม 2. การด าเนนการ เปนการขนการน าเครองมอไปใชศกษาขอมลพนฐานยงสถานศกษาตาม

แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง 3. การบนทกขอมลในการสมภาษณ และการสงเกตควรมแบบบนทกขอมล หรอเครอง

อดเสยง ท าการบนทกทนท ขณะสมภาษณและหลงสมภาษณ ขอมลจะไดไมผดพลาด และควรเปนขอมลเชงบวก

การเตรยมการ

การด าเนนการ

การบนทกขอมล

การสนสด กระบวนการสงเกต

180

4. การสนสดหลงด าเนนการ ขนการน าขอมลทไดจากการใชแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง ถอดบทเรยนวเคราะหและสงเคราะหขอมล ทบทวนบทเรยนรวมกบผใหขอมล เพอสรางความเขาใจตรงกน

ขนตอนท 2 ศกษาวจยขอมลภาคสนาม (field research) เปนการน าขอมลทไดมาเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ขอค าถามม 6 ประเดนหลก คอ ดานการพฒนารปแบบ (development) เพอศกษาแนวทางการพฒนารปแบบทสงผลตอการจดการศกษา, ดานนโยบาย (policy) การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เพอจดการศกษาใหสนองตอบนโยบายการจดการศกษาของชาต , ดานความเปนแหลงเรยนรในทองถน (resources) เพอใหมความเขาใจ เขาถงและพฒนา, ดานความเปนแหลงเรยนร น าไปสความส าเรจอยางยงยน, ดานการจดการศกษา (education) โดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน เพอใหมความเขาใจ เขาถงและพฒนา การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนเปนฐาน และดานเงอนไข (condition) เงอนไขส าคญในการใหการสนบสนนสงเสรมการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการมสวนรวมของหนวยงานทเกยวของ โดยการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษา

2.1 วตถประสงคการวจย เพอศกษากลไกหลกใหไดขอมลเชงลกในสถานศกษาและทองถน ในการใชแหลงเรยนร

ในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 2.2 กลมตวอยาง ทใชในการศกษาวจย

กลมตวอยาง ทใชในการศกษาวจย สถานศกษาระดบประถมศกษา 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร”ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 กลมตวอยางเปนบคลากรในสถานศกษา 6 กลม ไดแก ผบรหาร 1 คน ครผสอน 5 คน นกเรยน 5 คน ผปกครอง 5 คน ศกษานเทศก 1 คน และผดแลแหลงเรยนรในทองถน 5 คน รวมสถานศกษาละ 22 คน ไดกลมตวอยางรวมทงสน จ านวน 110 คน เปนการเลอกหนวยตวอยางโดยวธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เปนการเลอกตวอยางโดยใชการพจารณาลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได เปนไปตามวตถประสงคของการศกษา เปนผทมความรอบร ความช านาญและประสบการณ ซงมเกณฑการเลอกกลมตวอยาง ดงน

1. เปนสถานศกษาทมการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 2. สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 3. เปนสถานศกษาทมพนตงอยในภาคกลางและภาค 4. มลกษณะทางภมประเทศและบรบทชมชนตางกน 5. มคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 และรอบ 3 ดานการใชแหลง

เรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบด ถง ดมาก โดย ส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.)

181

2.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง แบงออกเปน

2 ตอน คอ ตอนท 1 สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสมภาษณ วตถประสงคเพอชวยสรางความ

เปนกลยาณมตรระหวางผสมภาษณกบผใหสมภาษณ ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ต าแหนงและประสบการณ

ตอนท 2 แบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงราง ใชท าการสมภาษณและสงเกตความรอบร ประสบการณ และการมสวนรวมการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จ านวน 5 ประเดนหลก 33 ประเดนรอง

2.4 การสรางเครองมอทใชในการวจย การสรางเครองมอทใชในการศกษาวจย มดงน 2.4.1 น าขอค าถามจากเครองมอแบบสมภาษณและสงเกตแบบก งโครงสราง

ประกอบดวย 6 ประเดนหลก ผานการตรวจสอบความเทยงตรง (validity) โดยผเชยวชาญ 5 คน น ามาปรบปรงแกไข

2.4.2 น าแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง ทปรบปรงแกไขสมบรณแลว สามารถใชสมภาษณและสงเกตทเปนทงรปแบบและตอบค าถามอสระใหอาจารยควบคมดษฎนพนธตรวจสอบอกครง

2.4.3 จดพมพใหมใหไดรปแบบทถกตอง เตรยมความพรอมในการศกษาขอมลภาคสนาม

2.4.4 ปรบปรงแกไขพรอมใชงาน 2.5. วธด าเนนการวจย

2.5.1 น าเครองมอทการตรวจสอบความสอดคลองเชงวตถประสงค เนอหาสาระและประเดนขอค าถามเพอตรวจสอบความสอดคลองเชง วตถประสงค เนอหาสาระ ประเดนหลก และประเดนรอง ทคาเฉลยดชนความสอดคลองรายขอ จ านวน 5 คน ตรวจสอบความเทยงตรง (validity) น ามาจดพมพเอกสารใหพอเพยงกบกลมตวอยาง

2.5.2 เตรยมการศกษาขอมลภาคสนาม โดยการ จดเตรยมเอกสาร ไดแก แบบ สมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง และประสานขอความรวมมอจากผบรหารสถานศกษา

2.5.3 น าหนงสอขอความอนเคราะหจากมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ถงผบรหารสถานศกษาทง 5 แหง

2.5.4 ด าเนนการศกษาขอมลภาคสนาม โดยการสมภาษณและสงเกต แบงออกเปน 4 ระยะ ตามขอสงเกตของผเชยวชาญ คอ

ระยะท 1 การเตรยมการ เปนขนกอนด าเนนการ เพอท าความรจกกบบคคลในสถานศกษา สรางความไววางใจซงกนและกน และเตรยมเครองมอทใชในการศกษาขอมลภาคสนาม

ระยะท 2 การด าเนนการ เปนการขนการน าเครองมอไปใชศกษาขอมลพนฐานยงสถานศกษา ตามแบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง

182

ระยะท 3 การบนทกขอมลในการสมภาษณ และการสงเกตควรมแบบบนทกขอมล หรอเครองอดเสยง ท าการบนทกทนท ขณะสมภาษณและหลงสมภาษณ ขอมลจะไดไมผดพลาด และควรเปนขอมลเชงบวก

ระยะท 4 การสนสดหลงด าเนนการ ขนการน าขอมลทไดจากการใชแบบสมภาษณและ สงเกตแบบกงโครงสราง มาวเคราะหและสงเคราะหขอมล ทบทวนบทเรยนรวมกบผใหขอมล เพอสรางความเขาใจตรงกน

2.5.5 ถอดบทเรยนจากการสมภาษณและสงเกตรวบรวมเปนเอกสาร 2.6 การเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยการบนทกการสมภาษณและสงเกตแบบกง

โครงสรางของผวจย และผตอบแบบสมภาษณ แบงเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสมภาษณ กบบคลากร 6 กลมคน

ประกอบดวย ผบรหารสถานศกษา ครผสอน นกเรยน ศกษานเทศก ผปกครอง และผดแลแหลงเรยนรในทองถน

ตอนท 2 เกบรวบรวมจากการพดคยแบบเปนทางการ โดยตอบค าถามตามประเดนค าถามแบบสมภาษณมการด าเนนการหรอไมมการด าเนนการ และแบบไมเปนทางการโดยการพดเสนอความคดเหนสวนบคคล พดตามประสบการณ และเขารวมกจกรรมของสถานศกษาและชมชน

2.7 การวเคราะหขอมลการวจย 2.7.1 วเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสมภาษณ เพศ อาย สถานภาพ ระดบ

การศกษา และต าแหนง/หนาทการงาน วเคราะหผลเปนคารอยละ (%) 2.7.2 วเคราะหผลการตอบค าถามของสถานศกษาตามประเดนค าถามแบบสมภาษณม

การด าเนนการอยางไรโดยการพดเสนอความคดเหนสวนบคคล พดตามประสบการณ และการเขารวมกจกรรมของสถานศกษาและชมชน ในประเดนสมภาษณ

2.7.3 บนทกเทปการสมภาษณ 2.7.4 ถอดบทเรยนทไดจากการสมภาษณและสงเคราะหบรรยายผล

2.8 ระยะเวลาในการด าเนนการวจย จ านวน 5 สปดาห ดงตารางท 3.1 ตารางท 3.1 แสดงก าหนดการวจยระยะท 1การวจย (research: R) ศกษาขอมลภาคสนาม สปดาหท วน เดอน ป โรงเรยน จงหวด

1 8-12 กรกฎาคม 2556 โรงเรยนวดเขาพระ สพรรณบร 2 15-19 กรกฎาคม 2556 โรงเรยนบานหนองงเหลอม นครปฐม 3 22-26 กรกฎาคม 2556 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” กาญจนบร 4 5-9 สงหาคม 2556 โรงเรยนวดนาหวย ประจวบครขนธ 5 12-16 กนยายน 2556 โรงเรยนวดเจดเสมยน ราชบร

182

จากการด าเนนการวจยขางตน ผวจยสรปการด าเนนการวจยระยะท 1 การวจย (research: R) ไดดงตารางท 3.2 ตารางท 3.2 สรปขนตอนการด าเนนการวจยระยะท 1 การวจย (research: R)

การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล การวจยระยะท 1 การวจย (research: R) ขนตอนท1 ศกษาวเคราะห ขอมลพนฐาน (analysis) ด าเนนการดงน 1.1 ศกษาวเคราะห แนวคด จากเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบการใชแหลงเรยนร

เพอรวบรวมและขอมล พนฐานจากเอกสารและงานวจยท เกยวของกบการศกษาจย ไดแก ความเปนแหลงเรยนร รปแบบการ ใช แหล ง เ ร ยนร ใ นทองถน ทเหมาะสม

1. วเคราะหและสงเคราะห เนอหาการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร ดงน 1.1 การพฒนารปแบบ 1.2 นโยบายการจดการศกษา โดยใชแหลงเรยนร 1.3 หลกการพฒนาตามแนว พระราชด าร 1.4 มาตรฐานคณภาพการ ศกษาดานการใชแหลงเรยนร 1.5 ความเปนแหลงเรยนรใน ทองถน 1.6 การจดการศกษาโดยใช แหลงเรยนรเปนฐาน

1. เอกสาร หนงสอ ต ารา และงานวจย

1. เอกสารและ งานวจยทเกยวของ

วเคราะหและ สงเคราะหขอมล บรรยายเชงคณภาพ

183

183


การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล 1.2 การตรวจสอบ ความเทยงตรง (validity) เชงเนอหา ตามแบบ สมภาษณและสงเกตแบบ กงโครงสรางโดย ผเชยวชาญ

เพอศกษากลไกหลกให ไดขอมลเชงลกใน สถานศกษา และทองถน ในการใชแหลงเรยนรใน ทองถนทเหมาะสม

1. การวเคราะหเนอหา จ านวน 6 ดาน 2. สรางเครองมอ โดยการ สงเคราะหเนอหาสาระ 3. การตรวจสอบความถกตอง ของขอค าถามโดยอาจารยผ ควบคมดษฎนพนธ ไดเงอนไข เพมเตม 4 . ข อ ค ว า ม อ น เ ค ร า ะ หผเชยวชาญ จ านวน 5 คน 5. ตรวจสอบความเทยงตรงเชง เ น อ ห า ขอ ง เ ค ร อ ง ม อ แ บ บสมภาษณและสงเกตแบบก งโครงสราง โดยผเชยวชาญ 6. สรปผลการตรวจสอบความ เทยงตรงเชงเนอหาของ เครองมอ 7. ปรบปรงตามขอสงเกต

1. แบบสมภาษณและ แบบสงเกตแบบกง โครงสราง 2. ผเชยวชาญ จ านวน 5 คน

2. แบบสมภาษณ และสงเกตแบบกง โครงสราง รปแบบ การใชแหลงเรยนรใน ทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ในระดบประถม ศกษา

คา IOC = N

R

184

184


การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล ขนตอนท 2 ศกษาวจย ภาคสนาม (field research) เปนการน า แบบสมภาษณและสงเกต แบบกงโครงสรางรปแบบ การใชแหลงเรยนร ไปใชใน สถานศกษา

เพอสรางกลไกหลกใหได ขอมลเชงลกในโรงเรยนและ ทองถนทตงโรงเรยน จากผทมความรอบร และม ประสบการณ ประกอบดวย ผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนรและ ภมปญญาทองถน น าขอมล ทไดมาเขยนบรรยาย ขอมล ตามสภาพจรงเปนขอมล อางองในการวจย

1. เครองมอทมการตรวจสอบ เรยบรอยแลว น ามาจดพมพ เอกสาร 2. เตรยมการศกษาขอมล ภาคสนามจดเตรยมเอกสารและ ประสานขอความรวมมอจาก ผบรหารสถานศกษา 3. น าหนงสอขอความ อนเคราะห จากมหาวทยาลย ราชภฏกาญจนบร ถงผบรหาร สถานศกษา 4. ด าเนนการศกษาขอมล ภาคสนาม 5. ถอดบทเรยนจากการศกษา ขอมลภาคสนาม 6. ไดความเปนแหลงเรยนรและ รปแบบการใชแหลงเรยนรจดท า เปนเอกสาร

1. กลมตวอยาง สถานศกษา จ านวน 5 แหง 2. ผลวเคราะห สถานภาพสวนตวของ ผตอบแบบสมภาษณ 3. ผลวเคราะหผลการ ตอบค าถามของ สถานศกษา

1. แบบสมภาษณ และสงเกตแบบกง โครงสราง

1. คาสถตทใช วเคราะหขอมล คารอยละ (% ) 2. วเคราะห และ สงเคราะหขอมล บรรยายเชงคณภาพ

185

186

การวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D)

การวจยระยะท 2 การออกแบบและพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน (design and development) การด าเนนการแบงเปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การออกแบบความเปนแหลงเรยนร และรปแบบการใชแหลงเรยนร และประเมนหาประสทธภาพของรปแบบ จากผเชยวชาญ โดยใชแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ขนตอนท 2 การพฒนา (development) การนยามความเปนแหลงเรยนร และประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรตามประเดนค าถาม จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion) และขนตอนท 3 ทดลอง (try out) ยนยนความเปนแหลงเรยนร และประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยบคลากรในสถานศกษา

ขนตอนท 1 การออกแบบและพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน (design and development) ด าเนนการดงน

1.1 วตถประสงคการวจย เพอก าหนดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาใน

ระดบประถมศกษา 1.2 กลมตวอยาง ในการศกษาวจย

กลมตวอยาง โดยการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) กลมเปาหมายผเชยวชาญ จ านวน 7 คน เปนผทมความรอบร มความช านาญ และมประสบการณเกยวกบการจดการศกษา การวจย และแหลงเรยนรในทองถน เพอประเมนรปแบบตามแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบไดรปแบบการใชแหลงเรยนรทเหมาะสม

1.3 วธด าเนนการวจย 1.3.1 น าผลการสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ เปรยบเทยบกบการศกษา

ขอมลพนฐานภาคสนามและกรอบแบบสอบถามและสงเกตแบบกงโครงสราง มาสรปเปนรปแบบทไดจากการศกษาเอกสาร งานวจยทเกยวของและขอมลภาคสนาม

1.3.2 ก าหนดความเปนแหลงเรยนร และออกแบบรปแบบการใชแหลงเรยนรใน ทองถนทเหมาะสม มาสรางแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ

1.3.3 ประสานขอความรวมมอจากผเชยวชาญ โดยน าหนงสอขอความอนเคราะหจาก ส านกงานบณฑตมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร ไปขอความอนเคราะหจากผเชยวชาญไปดวยตนเอง ท าการประเมน ตามแบบแบบสอบถาม เพอใหไดขอมลเชงลกและตามสภาพจรง ไดแก การพฒนารปแบบ นโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ความเปนแหลงเรยนรในทองถน การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน และเงอนไขเพมเตมทจ าเปน

1.3.4 น าผลการประเมน วเคราะหอภปรายผลการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ 1.3.5 ปรบปรงแกไขแบบสอบถามตามขอสงเกตของผเชยวชาญรายขอยอย

1.4 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย

187

1.4.1 แบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ

1.4.2 คมอการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

1.5 การสรางเครองมอทใชในการวจย การสรางเครองมอ ด าเนนการดงน 1.5.1 เรยบเรยงขอมลเนอหาสาระจากกรอบประเดนขอค าถามในการวจย ศกษา

เอกสารและงานวจยทเกยวของ และขอมลทศกษาภาคสนาม (field research) ตามกรอบของแบบสมภาษณและสงเกตแบบกงโครงสราง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

1.5.2 น ากรอบประเดนขอค าถามมาสรางแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตรา สวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ และใหอาจารยผควบคมวทยานพนธตรวจสอบความเหมาะสมและถกตอง

1.5.3 น าแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ใหผเชยวชาญ 7 คน ประเมนความเปนแหลงเรยนร และประเมนหาประสทธภาพเพอยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

1.5.4 ปรบแกไขรปแบบการใชแหลงเรยนตามขอสงเกตและขอเสนอแนะของ ผเชยวชาญ ซงอาจจะกอใหเกดรปแบบใหม

1.5.5 จากผลการออกแบบและการพฒนา (design and development) น าขอมล มาสรางคมอการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

1.6 การเกบรวบรวมขอมลการวจย ผวจยเกบขอมลจากแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา

(rating scale) 5 ระดบ ผวจยด าเนนการดวยตนเอง น าผลการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ความเหมาะสมของภาษา ความสอดคลองในทกประเดน เพอการเชอมโยงความสมพนธทเกยวของกน น ามาแปลงเปนคะแนนดงน (มาเรยม นลพนธ, 2547 หนา 179) ประเดนมความเหมาะสมมากทสด ใหคะแนน 5

ประเดนมความเหมาะสมมาก ใหคะแนน 4 ประเดนมความเหมาะสมปานกลาง ใหคะแนน 3 ประเดนมความเหมาะสมนอย ใหคะแนน 2 ประเดนมความเหมาะสมนอยทสด ใหคะแนน 1

1.7 การวเคราะหขอมลการวจย การวเคราะหขอมลการวจยด าเนนการดงน 1.7.1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ท าการวเคราะหผลเปนคารอยละ (%) 1.7.2 วเคราะหผลจากแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ทคาความพงพอใจตอรปแบบตามรายขอไมต ากวาระดบ 3 และน าผลแจกแจงความถ อภปรายผลรายขอ น าผลมาวเคราะหคาเฉลยคะแนนความเหมาะสมของผเชยวชาญทงหมด และน ามาแปลผลความเหมาะสมตามเกณฑดงตอไปน (มาเรยม นลพนธ, 2547 หนา 179)

188

คาเฉลยคะแนน 4.50–5.00 หมายถง เหมาะสมมากทสด คาเฉลยคะแนน 3.50–4.49 หมายถง เหมาะสมมาก

คาเฉลยคะแนน 2.50–3.49 หมายถง เหมาะสมปานกลาง คาเฉลยคะแนน 1.50–2.49 หมายถง เหมาะสมนอย คาเฉลยคะแนน 1.00–1.49 หมายถง เหมาะสมนอยทสด

การก าหนดคาความเทยงตรงเชงเนอหาของผตอบแบบสอบถาม มคาตงแต 3.50 ขนไป ถอวาโครงรางรปแบบทพฒนามความเหมาะสม สามารถน าไปใชได แตถาคาสวนเบยงเบนมาตรฐานนอยกวา 1.00 ผวจยน ามาปรบปรงตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ

เกณฑการประเมนแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ดงตารางท 3.3 ตารางท 3.3 แสดงเกณฑประเมนตามแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา

(rating scale) 5 ระดบ โดยผเชยวชาญ 7 คน ระดบคะแนนเฉลย ระดบความเหมาะสม

4.50–5.00

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ระดบมากทสด

3.50–4.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ระดบมาก

2.50–3.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ระดบปานกลาง

1.50–2.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ระดบพอใช

1.00–1.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ระดบนอย

1.7.3 ผลการวเคราะห แบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา

(rating scale) 5 ระดบ จะน ามาวเคราะหผลในสวนทตองการตามวตถประสงค คอ ความเปนแหลงเรยนร และรปแบบการใชแหลงเรยนร

189

1.8 คาสถตทใชในการวเคราะหขอมล 1.8.1 คาเฉลย ( X ) ค านวณจากสตร (บญชม ศรสะอาด, 2545, หนา 105)

X =N

X

เมอ X แทน คะแนนเฉลย X แทน ผลรวมคะแนนทงหมดในกลม N แทน จ านวนนกเรยนในกลมตวอยาง

1.8.2 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) ค านวณจากสตร (บญชม ศรสะอาด, 2545, หนา 106)

S.D. = )1(

)( 22

NN

xxN

เมอ S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน x แทน ผลรวมของคะแนนในกลม

2x แทน ผลรวมของคะแนนแตละตวยกก าลงสอง N แทน จ านวนนกเรยนในกลมตวอยาง

1.8.3 คารอยละ (percentage) (% ) ขนตอนท 2 การพฒนารปแบบ (development) การนยามและประเมนหาประสทธภาพของ

รปแบบการใชแหลงเรยนรตามประเดนค าถาม จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม (focus group discussion) ด าเนนการวจยมดงน

2.1 วตถประสงคการวจย เพอวพากษยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม 2.2 กลมตวอยาง ในการศกษาวจย

กลมตวอยาง ไดแกผทรงคณวฒ รวมทงสน จ านวน 20 คน เปนการเลอกกลมตวอยางโดยเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง เปนการเลอกตวอยางโดยใชดลพนจและการตดสนใจของผวจยเปนหลกในการพจารณาเลอกตวอยาง วามลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได เปนไปตามวตถประสงคของการศกษา เพอวพากษรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยการสนทนากลม โดยใชเกณฑการคดเลอก ดงน

1. ผทรงคณวฒทมประสบการณดานการบรหารการศกษา 2. เปนผมประสบการณเกยวกบการใชแหลงเรยนรเพอการศกษา ประกอบดวย

ผอ านวยการหรอรองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวดกาญจนบร ศกษานเทศกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวดกาญจนบร ผอ านวยการโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวดกาญจนบร ครผสอนโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจงหวดกาญจนบร

3. เปนผดแลแหลงเรยนรในทองถน

190

2.3 วธด าเนนการวจย 2.3.1 จดเตรยมการสนทนากลม ด าเนนการ ดงน ความพรอมของเอกสารและขอมล

ก าหนดวน เวลา สถานท สอ วสดอปกรณ และบคคลรวมสนทนากลม 2.3.2 ประสานขอความอนเคราะหผทรงคณวฒ ผรวมสนทนา ประกอบดวย บคคลท

เกยวของกบการจดการศกษาดานแหลงเรยนร บคคลทด าเนนการเกยวกบแหลงเรยนรในทองถน และผมประสบการณดานการวจย จ านวน 20 คน ประสานสวนตวและน าหนงสอขอความอนเคราะหจากมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

2.3.3 นดหมายจดการสนทนากลมตามก าหนดการ 2.3.4 ด าเนนการสนทนากลม 2.3.5 สรปผลการสนทนากลมตามแบบขอสนทนา ดงน 2.3.6 น าผลการสนทนากลมทได มาวเคราะหและอภปรายผลการวจยเชงปรมาณ

และเชงคณภาพ 2.3.7 ปรบคมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

ในระดบประถมศกษา ใหสมบรณ 2.4 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย

2.4.1 แบบสนทนา (interview) วเคราะหนยามและความตองการจ าเปน เพอยนยน การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอจดการศกษาระดบประถมศกษา

2.4.2 คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

2.5 การสรางเครองมอทใชในการวจย 2.5.1 วเคราะหผลการออกแบบและพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน

(design and development) ทไดรปแบบใหมและการยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรทปรบแกไขสมบรณแลว ก าหนดเปนรปแบบทสมบรณ

2.5.2 น ารปแบบทสมบรณสรางแบบสนทนา (interview) วเคราะหความตองการ จ าเปน (Need Assessment) เปนค าตอบวาเหนดวยหรอไม เหตผลประกอบใชในการสนทนากลม เพอวพากษยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม (focus group discussion)

2.6 การเกบรวบรวมขอมลการวจย การเกบรวบรวมขอมล จากแบบสนทนา ( interview) วเคราะหความตองการจ าเปน (need assessment) โดยการบนทกเสยง และบนทกลงในแบบบนทกของผบนทกการสนทนา (note taker) ตามประเดนค าถาม

2.7 การวเคราะหขอมลการวจย น าผลการใชแบบสนทนา ( interview) ว เคราะหความตองการจ าเปน (need

assessment) ยนยนรปแบบโดยการสนทนากลม ของผบนทกการสนทนา (note taker) และบนทกเสยง มาสงเคราะหรายขอจากการแสดงความคดเหน ดงน

2.7.1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม น ามาวเคราะหผลเปน

191

คารอยละ (percentage) (% ) 2.7.2 ประเดนค าถามแบบสนทนา (Interview) วเคราะหความตองการจ าเปน ยนยน

รปแบบจากการสนทนากลม ใหผรวมสนทนาแสดงความคดเหนรายขอ โดย แสดงความคดเหน อภปรายแสดงความคดเหน และน าผลมาวเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ

2.7.3 การสงเกตบรรยากาศการสนทนากลมมความเปนกลยาณมตร มความเตมใจในการแสดงความคดเหน แสดงความคดเหนไดตรงประเดน ขอคดเหนสามารถสรปไดชดเจนในเชงลก

2.7.4 สรปผลการสนทนากลมบรรยายเชงคณภาพ ขนตอนท 3 ทดลอง (try out) ประเมนหาประสทธภาพยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนร

ในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยบคลากรในสถานศกษา 3.1 วตถประสงคการวจย

เพอทดลอง (try out)) ในสถานศกษา ประเมนหาประสทธภาพยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

3.2 กลมตวอยางการวจย กลมตวอยาง สถานศกษาระดบประถมศกษา 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนท การศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 ประกอบดวย ผบรหาร โรงเรยนละ จ านวน 1 คน ครผสอนโรงเรยนละ จ านวน 5 คน รวมทงสน จ านวน 30 คน โดยมเกณฑการคดเลอก ดงน

3.2.1 โรงเรยนระดบประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน 3.2.2 พนทตงในภาคกลางและภาคตะวนตก 3.2.3 มลกษณะภมประเทศและบรบทชมชนทตางกน 3.2.4 มคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 และรอบ 3 ดานการใช

แหลงเรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบด-ดมาก โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.)

3.2.5 เปนกลมตวอยางเดมทใชในขนศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ดวยเหตผลเปนกลมตวอยางทมความรความเขาใจในการวจยอยแลวงายตอการทดลองการใชรปแบบ

3.3 เครองมอทใชในการวจย ไดแก 3.3.1 คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอพฒนาการศกษาใน

ระดบประถมศกษา 3.3.2 แบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5

ระดบ 3.4 การสรางเครองมอทใชในการวจย ไดแก

3.4.1 วเคราะหผลการสนทนากลม 3.4.2 น าขอมลจากการสนทนากลมสรางแบบสอบถาม แบบสอบถาม (questionnaire)

192

แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ประเดนขอค าถามเดยวกนทกขนตอน 3.4.3 คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอพฒนาการศกษาใน ระดบประถมศกษา เนอหารสาระตามกระบวนการวจย ประกอบดวย 7 สวน คอ สวนท 1 ความน าสวนท 2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ สวนท 3 ความเปนแหลงเรยนร สวนท 4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน สวนท 5 ประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน สวนท 6 เงอนไขในการใชแหลงเรยนร และสวนท 7 ตวอยางการจดการเรยนรบรณาการ โดยใชแหลงเรยนรในทองถน

3.4.4 ตรวจสอบความถกตองอกครง โดยอาจารยผควบคมวทยานพนธ 3.4.5 ถายเอกสารเทาจ านวนกลมตวอยาง จ านวน 30 ฉบบ

3.5 วธด าเนนการวจย 3.5.1 ประสานสถานศกษาของความอนเคราะห โดยสงหนงสอขอความอนเคราะห

จากมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร โดยผวจยแจงขอความอนเคราะหดวยตนเอง 3.5.2 การเตรยมตวของผวจย เตรยมเอกสาร และความพรอมในการเดนทาง 3.5.3 การด าเนนการประชมผบรหาร และครผสอนในสถานศกษา โดยใชแบบสอบถาม

(questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ 3.5.4 ผลการทดลอง น าผลมาวเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ และเชงปรมาณ

3.6 การเกบรวบรวมขอมลการวจย การเกบรวบรวมขอมลในการวจย จากผลการประชมกลม โดยการตอบแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอจดการศกษาในระดบประถมศกษา และคมอ รปแบบการใชแหลงเรยนร: พฒนาการศกษาอยางยงยน มาแปลงเปนคะแนนดงน (มาเรยม นลพนธ, 2547 หนา 179)

ประเดนมความเหมาะสมมากทสด ใหคะแนน 5 ประเดนมความเหมาะสมมาก ใหคะแนน 4 ประเดนมความเหมาะสมปานกลาง ใหคะแนน 3 ประเดนมความเหมาะสมนอย ใหคะแนน 2 ประเดนมความเหมาะสมนอยทสด ใหคะแนน 1

3.7 การวเคราะหขอมลการวจย การวเคราะหขอมลผลการวจย ด าเนนการดงน 3.7.1 วเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม คารอยละ (%) 3.7.2 วเคราะหจากแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา

(rating scale) 5 ระดบ ทคาความพงพอใจตอรปแบบตามรายขอไมต ากวาระดบ 3 และน าผลแจกแจงความถ อภปรายผลรายขอ น าผลมาวเคราะห คาสถตทใชวเคราะหขอมล คาเฉลย ( X )คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) คารอยละ (percentage) (% ) วเคราะหและสงเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ อภปรายผลรายขอ น าผลมาวเคราะหคาเฉลยคะแนนความเหมาะสมของผเชยวชาญทงหมด และน ามาแปลผลความเหมาะสมตามเกณฑดงตอไปน (มาเรยม นลพนธ, 2547 หนา 179)

193

คาเฉลยคะแนน 4.50–5.00 หมายถง เหมาะสมมากทสด คาเฉลยคะแนน 3.50–4.49 หมายถง เหมาะสมมาก คาเฉลยคะแนน 2.50–3.49 หมายถง เหมาะสมปานกลาง คาเฉลยคะแนน 1.50–2.49 หมายถง เหมาะสมนอย คาเฉลยคะแนน 1.00–1.49 หมายถง เหมาะสมนอยทสด

การก าหนดคาความเทยงตรงเชงเนอหาของผตอบแบบสอบถาม มคาตงแต 3.50 ขนไป ถอวาโครงรางรปแบบทพฒนามความเหมาะสม สามารถน าไปใชได แตถาคาสวนเบยงเบนมาตรฐานนอยกวา 1.00 ใชเกณฑประเมนแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ดงตารางท 3.4 ตารางท 3.4 แสดงเกณฑการประเมนแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา

(rating scale) 5 ระดบ โดยบคลากรในสถานศกษา 30 คน ระดบคะแนนเฉลย ระดบความเหมาะสม

4.50–5.00

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา เหมาะสมระดบมากทสด

3.50–4.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา เหมาะสมระดบมาก

2.50–3.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา เหมาะสมระดบปานกลาง

1.50–2.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา เหมาะสมระดบพอใช

1.00–1.49

มความเขาใจ ความเขาถง และเกดการพฒนา ของรปแบบการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา เหมาะสมระดบนอย

194

จากการด าเนนการวจยขางตน ผวจยสรปการด าเนนการวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D) เปนการออกแบบและพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน (design and development) และหาประสทธภาพของรปแบบโดยการสนทนากลม (focus group Discussion) ไดดงแผนภมท 3.2 แผนภมท 3.2 แสดงขนตอนการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร

ขนตอนท 1 การออกแบบ (design)

ขนตอนท 2 การสนทนากลม (focus group discussion)

ขนตอนท 3 การทดลอง (try out)

การพฒนารปแบบ

194

จากการด าเนนการวจยขางตน ผวจยสรปการด าเนนการวจยระยะท 2 ไดดงตารางท 3.5 ตารางท 3.5 สรปการด าเนนการวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D)

การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล การวจยระยะท 2 การพฒนา (development: D) ขนตอนท 1 การออกแบบ (design )

เพอหาประสทธภาพ รปแบบการใชแหลง เรยนรในทองถนท เหมาะสม เพอการจด การศกษาในระดบ ประถมศกษา จาก ผเชยวชาญ 7 คน

1. สรางแบบสอบถาม (questionnaire) แบบ มาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ 2. อาจารยผควบคมดษฎ นพนธตรวจสอบ 3. ประสานขอความ อนเคราะหจากผเชยวชาญ ประเมนตามแบบสอบถามเพอใหไดขอมลเชงลก 4. น าผลจากการประเมน วเคราะหอภปราย ผลการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ 5. ปรบปรงแกไข แบบสอบถามตามขอสงเกต ของผเชยวชาญรายขอยอย

1. ผเชยวชาญ จ านวน 7 คน

แบบสอบถาม (questionnaire) แบบ มาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ

1. คาเฉลย ( X ) 2. คาสวนเบยงเบน มาตรฐาน (S.D.) 3. คารอยละ (% ) 4. วเคราะหขอมล บรรยายเชงคณภาพ

195

195


การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล ขนตอนท 2 การสนทนา กลม (focus group discussion) เปนการหา ประสทธภาพของรปแบบ อกครงหนงพรอมทจะ น าไปใช ในการสราง คมอ การพฒนารปแบบการใช แหลงเรยนรทเหมาะสม เพอการจดการศกษาใน ระดบประถมศกษา

เพอวพากษรปแบบการ ใชแหลงเรยนรในทองถน ทเหมาะสม เพอการจด การศกษาในระดบประถม ศกษา จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม

1. ขอความอนเคราะห ผทรงคณวฒ ผรวมสนทนา จ านวน 20 คน 2. นดหมายจดการสนทนา กลม 3. ด าเนนการสนทนากลม (focus group discussion) จดใหมผชวยผวจย 2 คนเพอชวยบนทกการสนทนา 4. วเคราะหอภปราย ผลการวจยเชงปรมาณและ เชงคณภาพ 5. ปรบปรงแกไขตาม ขอสงเกต ขอเสนอแนะและสรางคมอการพฒนา รปแบบการใชแหลงเรยนรท เหมาะสมเพอการจด การศกษาในระดบ ประถมศกษา

1. แบบสนทนา (interview) วเคราะหความ ตองการจ าเปน เพอยนยน รปแบบการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสม เพอ จดการศกษาระดบประถม ศกษา คมอรปแบบ การใชแหลงเรยนรใน ทองถน เพอการจด การศกษาในระดบ ประถมศกษา

1. แบบสมภาษณ (interview) 2. คมอรปแบบการใชแหลง เรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอพฒนาการศกษา

1. วเคราะหขอมล บรรยายเชงคณภาพ

196

196


การวจยระยะท วตถประสงค วธด าเนนการ แหลงขอมลเปาหมาย เครองมอ การวเคราะหขอมล ขนตอนท 3 การทดลอง(try out) การน ารปแบบ การใชแหลงเรยนรไปใช ในสถานศกษาระดบ ประถมศกษา

เพอศกษาผลการ ทดลองการใชรปแบบการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสมเพอการจ ดการศ กษา ในร ะด บ ป ร ะถ มศ ก ษ า และคมอรปแบบการใชแหลงเรยนในทองถน

1. ประสานขอความอนเคราะห จากสถานศกษา 2. การเตรยมตวของผวจย เตรยมเอกสาร และความพรอม ในการเดนทาง 3. การด าเนนการประชม ผบรหาร และครผสอนใน สถานศกษา โดยใช แบบสอบถาม (questionnaire)แบบมาตรา สวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ 4. สรปผลการทดลอง และน า ผลมาวเคราะหขอมลบรรยาย เชงคณภาพ และเชงปรมาณ

1. สถานศกษา จ านวน 5 แหง ผบรหาร จ านวน 5 คนครผสอนใน สถานศกษา จ านวน 25 คน

1. แบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ 2. คมอรปแบบการใชแหลง เรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอพฒนาการศกษา

1. คาเฉลย ( X ) 2. คาสวนเบยงเบน มาตรฐาน (S.D.) 3. คารอยละ (% ) 4. วเคราะหขอมล บรรยายเชงคณภาพ

197

197

แผนภมท 3.3 สรปกรอบการด าเนนการวจย

พจารณารปแบบ

ปรบปรงการใช การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน

ทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

ไมผาน ผ า นผาน

ขนตอนท 1 การวเคราะหขอมลพนฐาน

ขนตอนท 2 ศกษาขอมลภาคสนาม

ขนตอนท 2 ประเมนประสทธภาพรปแบบโดยการ

สนทนากลม (focus group discussion)

ขนตอนท 3 ทดลองการใชรปแบบการใช

แหลงเรยนร (try out)

การวจยระยะท 1 (R) การวจยระยะท 2 (D)

ศกษาขอมลพนฐาน การพฒนา

ขนตอนท 1 การประเมนรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยผเชยวชาญ

1. ศกษาแนวทางการพฒนารปแบบ

3. ศกษาแนวคดเกยวกบความเปนแหลงเรยนรในทองถน

4. ศกษาแนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

2. ศกษาแนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงเรยนร

2. การเตรยมตว ศกษาวจย

1. ประสานสถานศกษา ขอความอนเคราะห

3. การด าเนนการ ลงพนท

4. สรปประเดนทได จากการสมภาษณ

1. การสรางรปแบบการใชแหลงเรยนร

2. การตรวจสอบรปแบบโดยผเชยวชาญ

3. ขอความอนเคราะห

4. ประเมนรปแบบการใชแหลงเรยนร จากผเชยวชาญ

5. สรปผลการประเมน

2. จดเตรยมเครองมอ

1. ประสานสถานศกษาของความอนเคราะห

3. การด าเนนการประชม (try out) 4. สรปผลการทดลอง

3. ประเมนประสทธภาพรปแบบโดยการสนทนากลม

2. เตรยมผบนทกการสนทนา 1 คน ผชวย 1 คน

1. ประสานขอความอนเคราะหผทรงคณวฒ 20 คน

4. สรปผลการสนทนา

198

199

199

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจย เรองการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวเคราะหขอมลเปนดงน สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

การวจยครงน ผวจยไดใชสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ดงน 1. คาความสอดคลอง (IOC)

IOC = N

R

IOC แทน ความสอดคลองขอค าถามกบวตถประสงค R แทน คะแนนของผเชยวชาญ R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ

2. คาเฉลย ( X ) ค านวณจากสตร

X = N

X

เมอ X แทน คะแนนเฉลย X แทน ผลรวมคะแนนทงหมดในกลม N แทน จ านวนนกเรยนในกลมตวอยาง

3. สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ค านวณจากสตร (บญชม ศรสะอาด, 2545, หนา 106)

S.D. = )1(

)( 22

NN

xxN

เมอ S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน x แทน ผลรวมของคะแนนในกลม 2x แทน ผลรวมของคะแนนแตละตวยกก าลงสอง N แทน จ านวนนกเรยนในกลมตวอยาง

4. คารอยละ (percentage) (%) 5. วเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ (Content Analysis)

200

ผลการวจย

1. ผลการศกษาองคประกอบของ ความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไดท าการศกษาโดยแบงเปน 2 ขนตอน มผลการวจยเปน ดงน

ขนตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลพนฐาน (analysis) โดยการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

สงเคราะหองคประกอบของ ความเปนแหลงเรยนรโดยการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของประกอบดวย 6 องคประกอบ คอ ดานท 1 ดานการบรหารทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอม ทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน ดานท 2 ดานจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน โดยใชสอทเปนทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศภมอากาศ และสงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก สภาพสงคม ประชาชน ชาตพนธ การนบถอศาสนา การตงถนฐานบานเรอนประเพณ ศลปะ วฒนธรรม ตงแตระดบหมบาน ระดบต าบล ระดบอ าเภอและระดบจงหวด ดานท 3 ดานคณภาพผเรยน ผเรยนมความสามารถในการใชแหลงเรยนรเปนสอ เชอมโยงความร ศกษาคนควา เรยนรไดดวยตนเอง กอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคม และศลปวฒนธรรม ดานท 4 ดานการมสวนรวมขอผปกครอง มสวนรวมทส าคญในระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคม ท าใหผเรยนเหนคณคาในการเรยนร มความหมายตอชวตอยางเหนคณคา มองเหนความส าคญสงทเรยนรสงทอยใกลตว ไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม สามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากล ดานท 5 ดานการนเทศการศกษา ซงเปนการชวยสงเสรม ชแนะ สนบสนนใหการจดการศกษาบรรลเปาหมาย ตามนโยบายการศกษาของชาต เกดการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน ศลปะ วฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง การจดการเรยนรเปนกระบวนการ (process of learning) การเรยนรท ากจกรรมโดยการปฏบตจรง (learning by doing) และดานท 6 ดานผดแลแหลงเรยนร ท าหนาทใหบรการ จดท าแหลงเรยนรใหเปนแหลงทศนศกษา ใชเปนแหลงฝกงาน และสงเสรมอาชพของผเรยน เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษาคนควา วจย และฝกอบรม ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกนและกน และมสอประเภทตาง ๆ ไดแก สอสงพมพ และสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมกจกรรมการเรยนการสอน และการพฒนาไปสอาชพได

ขนตอนท 2 ผลการศกษาขอมลภาคสนาม (field research)ในสถานศกษา 5 แหง โดยการสมภาษณบคลากร และสงเกตการด าเนนชวตในสถานศกษาและทองถน เปนดงน

1.1 ขอสมภาษณและสงเกต ในการด าเนนการของสถานศกษา มการศกษาความเปนแหลงเรยนรอยางไรบาง เชน เขาใจ เขาถง และพฒนาการบรหารจดการ การจดการเรยนร ผเรยนไดฝกประสบการณ ผปกครองมสวนรวม การนเทศการศกษา และการใหบรการแหลงเรยนร

ผลการศกษาจากสมภาษณและสงเกตโดยรวม สรปไดวา สถานศกษามการด าเนนการจดการศกษาเกยวกบแหลงเรยนรดวยความเขาใจ เขาถงทองถน และพฒนาความเปนแหลงเรยนร ไดสอดคลองกบหลกการแนวคดทฤษฎความเปนแหลงเรยนรมองคประกอบทง 6 ดาน คอ ดานท 1 ดานการบรหารการจดการศกษาในสถานศกษา ด าเนนเปนไปตามนโยบายของกระทรวงศกษาธการและบรบทของทองถน ดานท 2 ดานการจดการเรยนรเปนไปตามหลกสตร

201

สถานศกษา มการสรางหลกสตรสาระทองถนอนเกดจากแหลงเรยนรในทองถนเปนส าคญ ในหลกสตรจะประกอบดวย วสยทศน หลกการ วตถประสงค กลยทธ และการจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนร ดานท 3 ดานคณภาพนกเรยน จากการใชแหลงเรยนรในทองถน ผเรยนอธบายความเปนทองถนของตนเองได เชน รจกพพธภณฑสถานแหงชาตอทอง รวาหมแผนเกดจากอาชพการเลยงหม สนใจการทอผาทเปนอาชพเสรมของชาวนา เขาใจกระบวนการของผลตภณฑสบปะรด และความเปนมาของหวไชโปว และอน ๆ ทมในทองถน ดานท 4 ดานการสนบสนนจากผปกครอง มสวนรวมในการจดการศกษา รวมประชมวางแผนการจดการเรยน แกไขนกเรยนทเปนปญหา ดานท 5 ดานการสรางขวญก าลงใจและการใหค าแนะน าในการใชแหลงเรยนร โดยศกษานเทศก ท าหนาท สงเสรมสนบสนนดวยความเปนกลยาณมตร รวมกบผบรหารคร ผเรยน ผปกครอง นกทองเทยว และดานท 6 ดานผดแลใหบรการแหลงเรยนร สงเสรมทกษะการท างานรวมกนระหวางสถานศกษา วด องคปกครองสวนทองถน คณะกรรมการสถานศกษาและประชาชนทวไป ใหความรความเขาใจ เขาถง พฒนาการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน และด าเนนการใชแหลงเรยนรในสถานศกษา ดวยความตระหนกทจะพฒนาสถานศกษา เขาสประชาคมอาเซยนสอดคลองกบผลการสมภาษณ

“องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร คอ ทโรงเรยนวดเขาพระ ในการบรหารจดการน าทรพยากรทมในทองถน มาใชสรางเปนสาระหลกสตรทองถน ทสถานศกษามแหลงเรยนรทเปนทงประวตศาสตร ธรรมชาต ปา เขา ถ า และแหลงโบราณคด เรากน าแหลงเรยนรเหลานนมาสรางสาระหลกสตรทองถนใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางและหลกสตรสถานศกษา”

ผอ านวยการโรงเรยน

“องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร จะสมบรณไดในการบรหารจดการนบวาส าคญ ผบรหารตองศกษาแหลงเรยนรใหเกดความรอยางถองแท ผบรหารใหความเหนวา การบรหารหลกสตรใหสอดคลองกบทองถนแหลงเรยนร ตองขนอยกบบรบทของทองถนนน ๆ การบรหารจดการแหลงเรยนรเปนการสงเสรมพฒนาทองถน การสรางอาชพ ความเปนสงคมและวฒนธรรมของไทย การบรหารแหลงเรยนรตองมความเขาใจ เขาถงชมชน และมการพฒนาไปพรอม ๆ กนทงบาน วด และโรงเรยน”


“เขาใจวาความเปนแหลงเรยนร เปนการด าเนนกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนร เปนสอ เชน ประวตพระปฐมเจดย พระประโทณเจดย พพธภณฑและพระราชวงสนามจนทร ต านานลางครง ดานอาชพไดแก การเลยงหม และอาชพการปลกหนอไมน า โดยจดแหลงเรยนรใหสอดคลองกบหลกสตรของสถานศกษา ความสนใจของผเรยน วยของผเรยน และพฒนาเศรษฐกจ ของสงคม และและอนรกษวฒนธรรมทดงาม เมอพานกเรยนไปเรยนทวด นกเรยนจะเขาใจบทเรยนความเปนวดไดเรว เขาถงการปฏบตตนเมออยวด และพฒนาวด พฒนาตนเองใหเปนผมหลกธรรมและการเรยนการปลกหนอไมน า การเลยงหมสามารถน าไปเปนอาชพได การได การเรยนรนอกหองเรยน ท าใหนกเรยนสนกสนานกบบทเรยน และสามารถสรปองคความรไดดวยตนเอง”

ครผสอนกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และหวหนาฝายบรหารงานวชาการ

202

“องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ประกอบดวย การจดการเรยนรทวดนาหวย แมน าปราณบร ภเขานาหวย ปาชายเลน ทะเล ทาเรอปากน าปราณบร ไรสบปะรด โรงงานอตสาหกรรม และภมปญญาประกอบดวย พระ แมช ปราชญชาวบาน ประเพณรบสงกรานตเขาเมอง นกเรยนมความประทบใจกบการทไดไปเรยนรตลาดถนนคนเดนเมองปราณบร นกเรยนเขาถงความเปนถนนคนเดนสรางอาชพการคาโดยใชภมปญญาทองถน และการรวมแรงรวมใจกนจดกจกรรมตลาดถนนคนเดน พฒนาเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของเมองปราณบรอยางสรางสรรค”ท าใหนกเรยนรกทองถน เหนความส าคญของภมปญญาไทย และรวมกจกรรมของครอบครวไดเปนอยางด

นกเรยนชนประถมศกษาปท 6

“ดวยโรงเรยนจะตองมความเปนบวร คอบาน วด โรงเรยน อยางสงยง ทกเดอนประชาชนในทองถนจะมการรวมกลมจดกจกรรมกนอยางสรางสรรค มการฟนฟการละเลนการแสดงพนบาน ฟนฟอาคารโบราณใหเปนตลาด 119 ป ต านานทองถน ปราชญชาวบาน ภาพเกาเลาอดต พพธภณฑบานเจดเสมยน สวนศลปบานดน การละเลน การแสดงพนบาน ประเพณและวฒนธรรม ดานอาหาร เชน ขาวหลาม หอหมก ผกกมดอง หวไชโปว ดานเอกสาร เชน“สมดราชบร” ประวต ต านาน เรองเลาราชบรศกษา และสถานรถไฟโบราณ ดานประเพณ เชน ประเพณแหดอกไมทายสงกรานต และเรองราวของชาตพนธหลายเชอชาต การพฒนาโดยรวมกนจดสรางพพธภณฑภาพ อนรกษตนไมโบราณ และแหลงน าดวยความเขาใจ เขาถง และพฒนาเพอการสรางอนาคตใหลกหลาน ดวยความตระหนกถงแนวพระราชด ารของพระเจาอยหวอยดวยความจงรกภคด”

ปราชญชาวบานเจดเสมยนเปนผปกครองนกเรยน เปนขาราชการบ านาญ

“องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ทงหลายเกดจากผบรหาร คร นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และภมปญญาทองถน ใหการสนบสนนสงเสรม ชแนะ และรวมเปนคณะท างาน จะเหนไดวา สถานศกษามการประชมวางแผน และวเคราะหหลกสตรใหสอดคลองกบบรบทของทองถน มการด าเนนการรวมกบหนวยงานส านกงานพฒนาชมชน จดระเบยบการจดบนทกความเปนแหลงเรยนรไว ไดแก การท านา การท าตาลโตนด และการทอผา ประวตบานหนองขาว พพธภณฑทองถน เรองโรงเจก วฒนธรรมประเพณการเทศนมหาชาต การสวดพระมาลย ภาษา อาหาร การแตงกาย และชาตพนธ อนเปนการสรางความเขาใจ และเขาถงขอมล และพฒนาแหลงเรยนรโดยการสรางลานวฒนธรรมศนยสายใยชมชนในโรงเรยน ท าใหการนเทศการศกษาสามารถเขาใจ เขาถง และรวมพฒนาดวยความชดเจนและตอเนองอยางเปนระบบ”

ศกษานเทศกส านกงานเขตพนทประถมศกษากาญจนบร เขต 1

“องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ทด าเนนการจดการใหบรการ โดยมการสวนรวมกน จะเหนไดทโรงเรยนวดเขาพระ และโรงเรยนอน ๆ มการจดกจกรรมมคคเทศกน าการเรยนรแบบทองเทยว โดยท างานรวมกนระหวางนกเรยน ผดแลแหลงเรยนรในทองถน และพพธภณฑทองถน อยางเขาใจประวตความเปนมาของแหลงเรยนร เชน วดพระศรสรรเพชรญาราม (วดเขาพระ) ประวตเมองอทอง พพธภณฑสถานแหงชาตอทอง และวนอทยานพมวง คอกชางดนสมยทวาราวด

203

อ าเภออทอง เขาถงขอมลโดยการจดท าเอกสารอยางหลากหลาย และมการพฒนาจดการดแลท าความสะอาด บ ารงรกษาดแลตนไม โบราณสถาน โบราณวตถ ไมใหเกดการช ารดเสยหาย มการจดการดแลรกษาความปลอดภยอยางดยง เนอทของวดทกจด เฝาดเปนอยางด คนอยวดจะใชเวลาสวนใหญอยทวดคอยท าความสะอาด ใหบรการผคนทมาเทยว และกเลาเรองราวทเกยวกบวดเขาพระใหผมาเทยวฟงรวมกบเดกนกเรยน”

ปราชญผดแลวดเขาพระ

1.2 ขอสมภาษณและสงเกต ในสถานศกษามการก าหนดขนตอนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนอยางไร เชน การวเคราะหการวางแผน การจดการเรยนร การใชบรการ การพฒนาแหลงเรยนรในทองถนผลการวจยจากการสมภาษณบคลากรในสถานศกษามรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ประกอบดวย การวเคราะห การวางแผน การจดการเรยนการสอน การใหบรการของแหลงเรยนร มาตรฐานคณภาพการศกษา การเตรยมความพรอมสอาเซยน การสงเสรมใหเกดแหลงเรยนรทดเหมาะสมและหลากหลายและการประเมนผลและขยายผล การเชอมโยงความรของแหลงเรยนรในอดต ปจจบนและแนวโนมในอนาคต

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาม8 ขนตอน ไดแก ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การเรยนการสอน(instructional) ขนท 4 การใชบรการ (service) ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) และขนท 8 การประเมนผลการและเผยแพร (asses and spreads)

เมอศกษาขอมลภาคสนามสงเคราะหไดวารปแบบการใชแหลงเรยนรมความสอดคลองกบขอมลตามเอกสารและงานวจยทเกยวของคอ 8 ขนตอนสอดคลองกบผลการสมภาษณ สรปไดดงน

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในโรงเรยน เรมทประชมวางแผน วเคราะหหลกสตร สภาพปจจบนและปญหาวเคราะห การใชแหลงเรยนรใหสอดรบกบ การประเมนตามเกณฑมาตรฐานคณภาพการศกษา การเตรยมความพรอมสอาเซยน การสงเสรมใหเกดแหลงเรยนรทดเหมาะสมและหลากหลาย และการประเมนผลและขยายผล เปนเรองทตองกระท าเพอน าไปวางแผนใหม สรางชอเสยงใหทองถนตระหนกเหนความส าคญ ของแหลงเรยนรในทองถน”

ผอ านวยการโรงเรยนวดหนองงเหลอม

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนจงหวดกาญจนบรมมาก และเปนทองถนทเปนเมองหนาดานโบราณ เกยวพนกบสงครามพมา รปแบบตองชดเจนตงแตการวางแผน คนหาแหลงเรยนร เพอใชเปนสอในการจดการเรยนการสอน ตองมแผนการจดการเรยนร การใหบรการของแหลงเรยนรนบวาส าคญยง และการเชอมโยงความรของแหลงเรยนรในอดต ปจจบน และแนวโนมในอนาคต”ดวยทองถนมหลายชาตพนธอยรวมกน จนกลายเปนเครอญาต วฒนธรรมในการด าเนนชวต จงมความหลากหลาย การวางแผนทดจะชวยใหสงคมสงบสข

รองผอ านวยการโรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร”

204

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ดวยเหตผล คอ ผเรยนจะเกดการเรยนรจะชวยใหผเรยนมคณภาพ ไดประสบการณตรง ไดฝกปฏบต ท าใหผเรยนเกดทกษะชวต” ตระหนกรและสามารถเชอมโยงความรสสากลได

ศกษานเทศก สพป.สพ. เขต 2

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ผดแลแหลงเรยนรในการใหบรการ เปนการบรการความร ตงแตการจดแหลงเรยนร ดแลจดภมทศน จดขอมลความร สารสนเทศโดยการจดใหมเอกสาร สอเทคโนโลยและวทยากรผใหความร และพฒนาแหลงเรยนรใหใหมอยเสมอ”

ครผสอนกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน เปนการสนองตอการประเมนสถานศกษาตามมาตรฐานการใชแหลงเรยนร จะสงผลตอคณภาพการศกษาของชาตทงระบบ”


“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ท าใหผเรยนกบผปกครองไดเรยนรรวมกน รจกทองถนเปรยบเทยบกบระหวางอดต ปจจบนและอนาคตใหเทาทนกบความเปลยนแปลง อนเปนการเชอมโยงความรสสากล”

ผปกครอง

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ท ามการท างานรวมกนระหวางสถานศกษา ชมชน และหนวยงาน ปรบปรง เปลยนแปลงใหมพฒนาแหลงเรยนรใหใหมอยเสมอ”

ปราชญชาวบานผดแลแหลงเรยนร

“รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน จะเกดผลตอทกฝายสถานศกษาได ตองมการวดผลการเรยนคณภาพผเรยน การประเมนผลการใชแหลงเรยนร และเผยแพรขยายผลของแหลงเรยนรโดยการประชาสมพนธ จะท าใหทองถนเขาใจตนเอง เหนความส าคญของภมปญญา เพอการจดการศกษาและการสบทอดสลกหลาน”


1.3 ขอสมภาษณและสงเกต เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในสถานศกษาควรเปนอยางไร และมบคคล องคกรและหนวยงานใดบาง เชนบคคลและกลมคน ไดแก คร พระ ประชาชน ผปกครอง ภมปญญา และปราชญชาวบานอนดบ 2 คณะกรรมการสถานศกษา อนดบ 3 แหลงเรยนรในทองถน สถานทส าคญอนเกดจากธรรมชาต และมนษยสรางขน โบราณสถาน สถานประกอบการ อนดบ 4 หนวยงาน และองคกรปกครองสวนทองถน อนดบ 5 ส านกงานเขตพนทการศกษา อนดบ 6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานถาสถานศกษาไดรบการสนบสนน จะสงผลตอการปรบการเรยนเปลยนการสอน

205

ในรปแบบของการใชแหลงเรยนร จะเกดมตใหมของการจดการศกษา การสงเสรมใหผเรยนเรยนรสรางนสยใฝเรยนร ศกษาคนควา รกการอานการเขยน การทองเทยวเชงอนรกษวฒนธรรม และการสงเสรมอาชพ และน าไปสการพฒนาพรอมรบกบความเปลยนแปลงทกรปแบบไมวาจะเปนผสอน หรอผเรยนจะเกดภมคมกนในตน และเกดความยงยน ผลการสมภาษณสรปไดดงน

“เงอนไขส าคญในการสงเสรม และสนบสนนของคร พระ ภมปญญา ปราชญชาวบาน ผปกครอง และประชาชนทวไป อนเปนเจาของแหลงเรยนรในทองถน จะชวยขบเคลอนการใชแหลงเรยนรในทองถนโดยตรง และใหมการตดตาม ก ากบและดแลอยางตอเนอง”

หวหนาฝายบรหารงานวชาการวดเขาพระ

“เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนน ของคณะกรรมการสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษา และส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มสวนในการชวยวางแผนสบคน และตดสนใจในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในสถานศกษา”

ผปกครองนกเรยนโรงเรยนวดนาหวย

“เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนเจาของสถานทส าคญ โบราณสถาน โบราณวตถและสถานประกอบการในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดในสถานศกษาแหลงเรยนรในทองถน โดยการใหบรการดวยมเปาหมายส าคญ คอการสบสานความรเพอลกหลาน”

ผดแลแหลงเรยนรในทองถนบานหนองขาว

“เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนของบคลากรในหนวยงาน และองคกรปกครองสวนทองถนในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในสถานศกษา เปนตวจกรส าคญในการขบเคลอนและประสานความรวมมอ อกทงใหการสนบสนนงบประมาณ”

ครหวหนาฝายบรหารงานวชาการโรงเรยนวดเจดเสมยน

“เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในสถานศกษา ไดใหการสงเสรมดานงบประมาณแกครภมปญญาทองถน ชวโมงละ 200 บาท จดประชมวเคราะหสบคนแหลงเรยนรใหสอดคลองกบหลกสตร และนเทศการศกษา”

ศกษานเทศก ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธ เขต 2

“เงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาในสถานศ กษา โดยการจดสรรงบประมาณไปยงสถานศกษา โดยผานส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา”

ผอ านวยการโรงเรยนวดหนองงเหลอม สรปผลการศกษาจากเอกสาร งานวจย และการศกษาขอมลในพนท สามารถสงเคราะหเปนผลการวจยองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ไดดงตารางท 4.1

206

ตารางท 4.1 แสดงการสงเคราะหองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร เมอเปรยบเทยบผลจาก การศกษาเอกสารและการศกษาขอมลภาคสนามสงเคราะหไดดงน การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาขอมลภาคสนาม

ผลการศกษาวจย

องคประกอบของความ เปนแหลงเรยนร สรปได ดงน 1. แหลงเรยนรเปน ทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมทมคณคา ของทองถน 2. แหลงเรยนรเปนสอ เชอมโยงการเรยนรกบ หลกสตรแกนกลาง การศกษาขนพนฐาน 3. แหลงเรยนร ประกอบ ดวยภมประเทศ ภมอากาศ และ สงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก สภาพสงคม ประชาชน ชาตพนธการ นบถอศาสนา การตงถน ฐานบานเรอนประเพณ ศลปะ วฒนธรรม 4. แหลงเรยนรเปนสอ เชอมโยงความรใหกบผ ศกษา คนควาท าให ผเรยนเกดความสามารถ 5. แหลงเรยนรชวยให เกดการพฒนาคณภาพ ชวตของตนครอบครว และทองถน 6. แหลงเรยนร ตอบสนองการเรยนร ให เกดขนไดดวยตนเอง

องคประกอบของความเปนแหลง เรยนร สรปไดดงน 1. เปนการสรางความเขาใจ เขาถง ในการน าทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมทมคณคาในทองถนมา บรหารจดการตามนโยบายการจด การศกษาของชาต 2 .เปนการน าทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทมคณคา ทเปน บรบทในทองถน มาใชในการจด กจกรรมการเรยนการสอนให สอดคลองกบหลกสตร ความสนใจ วยของผเรยน โดยการก าหนดเปน หนวยการเรยนร 3. เปนการเขาถง ทรพยากร ธรรมชาต และส ง แวดล อมท มคณคาในทองถนของผเรยน อนจะ กอใหเกดการเรยนรไดดวยตนเอง ศกษาคนควาอยางตอเนอง พฒนาการเรยนรไปสระดบความ เปนสากล 4. เปนการรวมคดรวมท าของ ผปกครอง ในการน าทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมทม คณคา มาใช

ผลการศกษาความเปนแหลงเรยนร ไดแก 1. การบรหารจดการศกษา โดยใช ทรพยากรธรรมชาต และ สงแวดลอม หรอแหลงเรยนรใน สถานศกษา ด าเนนการเปนไปตาม นโยบายของกระทรวงศกษาธการ ดวยความเขาใจ เขาถง และพฒนา อยางเครงครดสอดคลองกบบรบท ของทองถน 2. การจดการเรยนรโดยใชแหลง เรยนร เปนไปดวยความเขาใจ เขาถง และพฒนาการเรยนรตาม หลกสตรสถานศกษา สรางสาระ ทองถนอนเกดจากแหลงเรยนรใน ทองถนเปนส าคญ ในสถานศกษา ทกแหง จะมการก าหนดวสยทศน ทบงบอกถงการจดการศกษาโดย ใชแหลงเรยนรและภมปญญา ทองถน หลกการ วตถประสงค ไว อยางเปนรปธรรม และก าหนด กลยทธอยางมรปแบบ 3. คณภาพนกเรยนจากการใช แหลงเรยนรในทองถน ดวยความ เขาใจ เขาถง และพฒนานกเรยน อธบายความเปนทองถนของ ตนเองได รความเปนมา

207

ตารางท 4.1 (ตอ) การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาขอมลภาคสนาม ผลการศกษาวจย

7. แหล ง เร ยนร ใชท าก จ ก ร ร ม ป ฏ บ ต จ ร ง ฝกงานประกอบอาชพ ทศนศกษาของผเรยน 8. แหลงเรยนรจดเปนห อ ง เ ร ย น ธ ร ร ม ช า ต ผเรยนสามารถเขาถงได มขอมลสารสนเทศ มว ท ย าก ร แล ะผ ด แ ลแหลงเรยนใหไดรบการพฒนาอยางเทาทน และทดเทยมนานาประเทศ 9 . แห ล ง เ ร ย น ร เ ป นเครองบงบอกความเปนท อ ง ถ น ด ว ย ค ว า มตระหนกในคณคาของภ ม ป ญ ญ า ป ร า ช ญช า ว บ า น ป ร ะ เ พ ณวฒนธรรมอนดงาม

ในการพฒนาผเรยน สรางอนาคตอยางยงยน 5. เปนการสงเสรมสนบสนน โดยการใหการชแนะ ตดตาม ควบคมก ากบ ประเมนผลอยางตอเนอง ในอนทจะน าทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคา มาวเคราะหใชอยางชาญฉลาด กอใหเกดการพฒนาทงระบบ 6. เปนการสงเสรมใหมการบรการ ดวยการน าทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมท ม คณค า มาจดสรางใหเปนแหลงเรยนร ดวยความเขาใจ เขาถง และพฒนาแหลงเรยนร ดวยความตระหนกดวยมใจรก ในการทจะมสวนรวมพฒนาประ

และสามารถเชอมโยงภมปญญากบความเปนสากลได เชน อธบาย พพธภณฑสถานแหงชาต อทอง เกดจากปราชญชาวบาน หมแผนเกดจากอาชพการเลยงหม การผาทอเกดจากการทอมอโดยใชกกระตก เปนอาชพเสรมของชาวนา ผลตภณฑสบปะรดเกดจากชาวไรสบปะรด และการท าหวไชโปว เกดจากการท าสวนผกกาดหว 4. การมสวนรวมของผปกครอง เปนการสนบสนนจากผปกครอง สถานศกษาจะจดการศกษาในรปของคณะกรรมการสถานศกษา กล มคน บคคลและผปกครองเครอขายเขามามสวนรวมในการจ ด กา รศ กษา ไ ด แ ก ป ระช มผปกครองวางแผนการจดการเรยน แกไขนกเรยนทเปนปญหา และพฒนาการเรยนร 5. การนเทศการใชแหลงเรยนร เปนการสรางขวญก าลงใจ ในการใชแหลงเรยนรเพอการเรยนร โดยม ศ กษ าน เ ท ศก เ ป น ผ ท ไ ด ร บมอบหมาย ใหท าหนาท สงเสรม สนบสนน ทงผบรหาร คร ผเรยน ผปกครอง และผดแลแหลงเรยนร อกทงเปนผประสานงานรวมกบหนวยงานและองคกรทเกยวของ คณะกรรมการสถานศกษา และประชาชนทวไป ใหมความร ความเขาใจ เขาถงของการจดการศกษา

208


การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาขอมลภาคสนาม

ผลการศกษาวจย

และพฒนาการจดการเรยนร และด าเนนการใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ในสถานศกษา พรอมทงตดตาม ควบคม ก ากบดแล ใหการศกษามคณภาพ 6. การใหบรการแหลงเรยนร เปนหวใจส าคญของการใชแหลงเรยนร ผเรยนจะเกดความความร น าไปส การพฒนาอยางยงยน เหนความส าคญทจะพฒนาตนเอง ใหเทาทนกบการเปลยนแปลงของสงคม มความตระหนกในความพรอมทจะรบกบการเขาสประชาคมอาเซยน

จากตารางท 4.1 ผลการสงเคราะหองคประกอบความเปนแหลงเรยนรในทองถนท เหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา เปนผลการวจยสรปความเปนแหลงเรยนรไดดงแผนภมท 4.1

209

แผนภมท 4.1 สรปองคประกอบของความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษา

ในระดบประถมศกษา

2. ผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

จากการวจยระยะท 2 แบงเปน 3 ขนตอน มผลการวจยเปนดงน 2.1 หลกการรปแบบ

2.1.1 หลกเขาใจความเปนแหลงเรยนร คอ ทรพยากรทเปนแหลงเรยนร น ามาใช เปนสอประกอบดวยบคคล ของจรงและสถานทจรง ทใชเชอมโยงความร ใหกบผ เรยนไดรบประสบการณตรง ชวยสรางนสยใฝเรยนร สงเสรมใหเกดสงคมแหงการเรยนร และเรยนรไดตลอดชวต จะเกดผลตอความคดรวบยอดเกดความกระตอรอรน เกดการพฒนาความคดสรางสรรคของตนเองทจะน าไปสความยงยนของคนในชาต

2.1.2 หลกเขาถง รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน สถานศกษาสามารถเขาถง แกนแทของสงคมแหงการเรยนรและการเรยนรตลอดชวต

2.1.3 หลกพฒนา กอใหเกดการปรบเปลยนอยางมประสทธภาพของการใชแหลง เรยนร 6 ดาน คอ การบรหาร การจดการเรยนการสอน การเรยนรของผเรยน การมสวนรวมของผปกครอง การนเทศการศกษาของศกษานเทศก และการใหบรการของผดแลแหลงเรยนรในทองถน

2.2 วตถประสงคการวจย การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

ในระดบประถมศกษามวตถประสงค ดงน 1. เพอสรางความรความเขาใจในความเปนแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม

ขอมลยอนกลบ (feed back)

6. การใหบรการ

1. การบรหารจดการศกษา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 5. การนเทศ

การศกษา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2. การจดการเรยน การสอน โดยใชแหลงเรยนร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3. คณภาพนกเรยน


4. การมสวนรวม ของผปกครอง


ลกษณะความเปนแหลงเรยนร 6 ดาน

210

เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 2. เพอใหสถานศกษามรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอ

การจดการศกษาในระดบประถมศกษา 3. เพอสรางความตระหนกในการใชแหลงเรยนรทมประสทธภาพ เพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา 2.3 แนวคดทฤษฎ

ก าหนดความรผานการคดและตดสนใจรวมกนการแสวงหาความร การแลกเปลยนความรอยางไมเปนทางการการจดเกบความรในตวบคคลและการถายทอดความรมรปแบบการถายทอดอยางเปนทางการและไมเปนทางการและเงอนไขทท าให ประสบความส าเรจไดแก ความรดานการจดการความรวฒนธรรมองคกรภาวะผน าและโครงสรางพนฐานคอ “การพงตนเอง” ของการมผน าทเขมแขงมความสามคคการยดหลกเศรษฐกจพอเพยงในการด าเนนชวตและการมใจรก

2.3.1 แนวคดและทฤษฎตามนโยบายการบรหารการศกษาของชาต การน านโยบายการบรหารการศกษาของชาต ในสวนของการพฒนารปแบบ

การใชแหลงเรยนรทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาสถานศกษาจะยดหลกการตามแนวนโยบายของกระทรวงศกษาธการประกอบดวย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552–2559) หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และพฒนาการคดนอกกรอบการจดการศกษา โดยการพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดรบกบบรบทของสถานศกษาและทองถนทตงของสถานศกษา

2.3.2 แนวคดและทฤษฎบรหารสถานศกษา การบรหารสถานศกษาเปนกระบวนการพฒนาหลกสตรแกนกลาง ไปส

หลกสตรสถานศกษา ใหสอดรบกบนโยบายการศกษา และบรบทของทองถน ตามแนวคด และหลกการของเดมมง PDCA และทฤษฎการบรหารเชงการจดการ (administrative management) “POSDCoRB” ของเฮนร ฟายอล (henri fayol) โดยบคคลทเปนผน าส าคญในการบรหารสถานศกษา คอผบรหารสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา น าไปสการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ดวยเทคนคกระบวนการจดการเรยนรแบบบรณาการครบวงจร โดยใชแหลงเรยนรในทองถน ใหทกฝายมสวนรวมในการจดการเรยนร ประกอบดวย ผบรหาร ครผสอน นกเรยน ศกษานเทศก ผปกครอง และผดแลแหลงเรยนรในทองถน

2.3.3 แนวคดและทฤษฎการจดการเรยนร เปนกระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การใชแหลง

เรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาไดแก แนวคดการใชแหลงเรยนรในทองถนในศาสตรสาขาวชาตางๆเขามาจดการเรยนการสอนเพอแลกเปลยนประสบการณพฒนาระหวางทองถน คอ การใชพนททองถนเปนพนทในการศกษาคนควา องคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา และผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา แนวคดการเรยนรแบบบรณาการ (integrated learning management) ในการจดการเรยนรโดยการเชอมโยงเนอหาสาระการ

211

เรยนร ของรายวชาเดยวกนหรอรายวชาตาง ๆ มาใชในการจดการเรยนรเพอใหผเรยนสามารถน าความคดรวบยอด การผสมผสานของศาสตรตางๆไปใชในชวตประจ าวน

2.3.4 แนวคดและทฤษฎการเรยนรของผเรยน เปนความส าเรจของการบรหารการศกษาและการจดการเรยนร ซงตวบงช

ความส าเรจไดแก ผเรยนเกดผลการเรยนรบรรลตามเปาหมายของหลกสตรสถานศกษา ผเรยนปรบพฤตกรรมตนเองในการเรยนรอยางเทาทน ทฤษฎส าคญทกอใหเกดการเรยนร อยางคณภาพของผเรยน ไดแก ทฤษฎการเรยนรของ กานเย (gagne’s eclecticism) การจดการเรยนรอยางเปนระบบซงเรมจากงายไปหายาก ทฤษฎการเรยนรของบรนเนอร (bluner) การเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมซงน าไปสการคนพบการแกปญหา ทฤษฎการเรยนรของออซเบล (ausubel) การเรยนรอยางมความหมาย (a theory of meaningful verbal learning) สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน คอ มการน าเสนอความคดรวบยอดหรอกรอบมโนทศน หรอกรอบแนวคดในเรองใดเรองหนงแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระนนๆ จะชวยใหผเรยนไดเรยนเนอหาสาระนนอยางมความหมาย

2.3.5 แนวคดและทฤษฎการนเทศการศกษา เปนกระบวนการตดตาม ควบคม ก ากบการวดและประเมนผล ตลอดจนการ

ใชการชแนะ ทจะสงผลตอการจดการศกษาใหบรรลเปาหมายอยางแทจรง บคคลทส าคญในการนเทศการศกษา ไดแก ศกษานเทศกเขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนการนเทศเปนการแนะน า การประสานงาน การชวยเหลอ และการรวมมอกนในการจดการศกษา ทสงผลตอการบรหารสถานศกษา การจดการเรยนการสอน คณภาพของผเรยน ใหเปนไปตามนโยบายและบรรลตามเปาหมายของการจดการศกษาส าคญ 4 ประการ คอ พฒนาคน พฒนางาน ประสานสมพนธ และสรางขวญก าลงใจซงในการด าเนนการนเทศ ประกอบดวย การประเมนสภาพการท างาน(assessing) การจดล าดบความส าคญของงาน (prioritizing) การออกแบบวธการท างาน (designing) การจดสรรทรพยากร (allocating resources) การประสานงาน (coordination) และการอ านวยการ (directing)

2.3.6 แนวคดและทฤษฎการมสวนรวมของผปกครอง เปนกระบวนการการมสวนรวม ทจะชวยใหการจดการศกษาของ

สถานศกษาเปนไปตามบรบทของทองถนชมชน บคคลทส าคญไดแก ผปกครองประชาชน และองคกรทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ใชแนวคดของการเขาถงชมชนประกอบดวย การสงเกต (observation) การสมภาษณ (interview) และการส ารวจในภาคสนาม (field survey)

2.3.7 แนวคดและทฤษฎการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร เปนการปรบการเรยนเปลยนการสอนในการจดการศกษาอยางเทาทนกบ

สงคม เทาทนกบเทคโนโลย ดวยการมสวนรวมของชมชน ทจะน าไปสการศกษาตลอดชวตและเกดสงคมแหงการเรยนร บคคลทส าคญไดแก ผปกครองประชาชน ผดแลแหลงเรยนรในทองถนและองคกรทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวคดการใหบรการ SERVICE ประกอบดวย S=service Mind มใจใฝบรการ E=enthusiasm มความกระตอรอรน

212

ในการใหบรการ R=Readiness มความพรอมทงบคลากรและวสดอปกรณทจะใหบรการ V=value ตระหนกถงคณคาในงานบรการทท า I=interested มความสนใจใสใจ C=cleanliness มความสะอาด และการบรการทด E=endurance ความอดทนอดกลน และ S=smile การยมแยมแจมใสการมมตรภาพตอผมารบบรการทกคน “บรการทรบร” (Perceived Service) ประกอบดวย ความไววางใจ (R=reliability) สงทสามารถจบตองได (T=tangibles) การสนองตอบลกคา (R= responsiveness) ความนาเชอถอ (C=credibility) ความมนคงปลอดภย (S=security) ปราศจากอนตรายความเสยงและความความสะดวก (A=access) การสอสาร (C=communication) ความเขาใจลกคา (U=understanding the customer) ความสามารถ (C=competence) ความสภาพและความเปนมตร (C=courtesy)

2.3.8 หลกการตามแนวพระราชด าร จากการศกษาขอมลพนฐานภาคสนามในสถานศกษาพบวา ทกสถานศกษา

ใหความส าคญกบแนวคดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงคอมความพอประมาณมเหตผลและมภมคมกนโดยใชความรอยางมปญญาควบคคณธรรมประจ าตนดวยหลกการตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยนคอ เขาใจ (comprehension=C) เขาถง (access=A) และพฒนา (development=D) (ประเวศ วะส, 2554, หนา 31)เมอเกดผลตามเปาหมายกสามารถรวบรวมเปนผลทจะน าไปสการด าเนนการ สรปเปนแนวคดสรางความส าเรจของสถานศกษาตระหนกเปนส าคญ

2.4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบ ประถมศกษา ประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน ขนท 1 การวางแผน (planning) การวางแผนการบรหารจดการศกษาโดยใช แหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษา โดยใชแนวคดและทฤษฎในการวางแผนบรหาร ประกอบดวย การประชมวางแผนการน าแหลงเรยนร/ภมปญญาในทอถน มาใชในการจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษาการประชมวางแผนการสรางความร ความเขาใจ สงเสรมใหเหนความส าคญ มความตระหนก และกระบวนการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาใหกบบคลากรของสถานศกษา การออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาประกอบดวยดานนโยบายดานหลกสตรการเรยนรการมสวนรวม ตระหนกร ตระหนกคด เกดการเรยนรตลอดชวตจนเกดสงคมแหงการเรยนรการออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาทจะสงผลตอการพฒนาการศ กษา เศรษฐกจ สงคม ประเพณและศลปะ/วฒนธรรม การออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาทจะเปนประโยชนตอการจดการศกษาของชาต สรปการด าเนนการวางแผน ไดดงแผนภมท 4.2

213

แผนภมท 4.2 ขนท 1 การวางแผน

ขนท 2 การวเคราะห (analysis) การวเคราะหการจดการศกษาดานแหลงเรยนร ในทองถน ไดแก การวเคราะหเลอกใชแหลงเรยนรในทองถนใหสอดคลองกบสาระ มาตรฐานและตวชวดตามหลกสตรสถานศกษา และหลกสตรทองถนการวเคราะหเลอกใชรป แบบการบรหารการศกษาในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอการพฒนาการศกษาอยางยงยนการวเคราะหเลอกใชรปแบบการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอผลการเรยนรของนกเร ยนการวเคราะหก าหนดทศทางการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอประโยชนทนกเรยนจะไดรบจากการเรยนรแบบบรณาการ และการวเคราะหก าหนดทศทางของความส าเรจในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สรปการด าเนนการไดดงแผนภมท 4.3

ขนท 1 การวางแผน (planning) เพอออกแบบการและวางแผนการบรหารจดการศกษาดานแหลงเรยนรในทองถน

1. การก าหนดกลยทธ ในการน าแหลงเรยนรในทองถน มาใชในการจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตร จดประสงค บทเรยน หนวยการเรยน

2. ก าหนดกจกรรมในการสรางความร ความเขาใจ สงเสรมใหเหนความส าคญ มความตระหนกคดในการบรหารจดการดานแหลงเรยนร

3. ก าหนดการจดระบบการมสวนรวมการบรหารการศกษาดานแหลงเรยนร

4. ก าหนดความส าเรจทจะเกดจากการบรหารจดการศกษาดานแหลงเรยนร

5. ก าหนดจดการศกษาดานแหลงเรยนร ใหเกดประโยชนสงสดตอทกฝาย

214

แผนภมท 4.3 ขนท 2 การวเคราะห

ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) การจดการเรยนการสอน เปนขนตอน ส าคญของการจดการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เพราะเปนการด าเนนการทจะน าไปสการบรรลตามเปาหมาย จะสงผลตอผเรยนไดแก การก าหนดหนวยการเรยนรใหสอดคลองกบแหลงเรยนรในทองถน การจดการเรยนการสอนไดตามมาตรฐานการเรยนร และตวชวด การจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรในทองถนแบบบรณาการไดตามกลมสาระการเรยนร ( แผนการจดการเรยนร) จดการเรยนรตามแผนการจดการเรยนรอยางมคณภาพและการจดล าดบประโยชนจากการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สรปการด าเนนจด การเรยนการสอน ไดดงแผนภมท 4.4

ขนท 2 การวเคราะห (analysis) เพอใหไดแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม กบวยของผเรยน และสอดคลองระหวางหลกสตรกบแหลงเรยนร

1. ว เคราะหหลกสตรสถานศกษากบบรบทของทองถน และแหลงเรยนร

2. วเคราะหความคดเหนและความตองการ ในการใชแหลงเรยนรทองถน เพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

3. วเคราะหความพรอมของการใหบรการของแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน เพอใชในการเรยนการสอนของโรงเรยนและการศกษาของบคคลทวไป

4. วเคราะหความส าเรจของการใชแหลงเรยนรและ ภมปญญาทองถนเพอการเรยนร ครงอดต ปจจบนและแนวโนมในอนาคต

5. วเคราะห ประโยชนทไดรบจากการก าหนดแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน ในสาระหลกสตรทองถน

215

แผนภมท 4.4 ขนท 3 การเรยนการสอน

ขนท 4 การเชอมโยงความร (investigation) การสรางผลผลตทางแหลงเรยนร ในทองถน ไดแก การสรางความร ความเขาใจ และเหนคณคาของแหลงเรยนรในทองถน การใหความส าคญ และคณคาของการใชแหลงเรยนรในทองถน ในการจดการเรยนการสอน การสบคนแหลงเรยนรในทองถน และการรวมกจกรรมทองถน น าสงทไดรบจากการสบคนมาจดประเภทของแหลงเรยนร/ภมปญญาในทองถน เพอสะดวกตอการจดการเรยนร ไดแก ประเภทบคคล ประเภทสถานทประเภทธรรมชาต ประเภทกจกรรมทางสงคมประเพณ ความเชอ ประเภทเทคโนโลยประเภทต านานและเรองเลาและประเภทศลปวฒนธรรม และการก าหนดโครงสรางหลกสตรสถานศกษา กบแหลงเรยนรในทองถน เพอจดการเรยนรแบบบรณาการ ทจะกอเกดการเรยนรตลอดชวต เปนสงคมแหงการเรยนร สรปการด าเนนการเชอมโยง ไดดงแผนภมท 4.5

ขนท 3 การเรยนการสอน(instructional) เพอใหไดกระบวนการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการเรยนร

1. การก าหนดหนวยการเรยนรกบแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

2. การก าหนดแผนการจดการเรยนรมาตรฐานการเรยนรตวชวด ในกลมสาระการเรยนร

3. การใชกระบวนการจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

4. ผลการใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถนตามแผนการจดการเรยนร

5. ประโยชนทไดรบจากการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

216

แผนภมท 4.5 ขนท 4 การเชอมโยง

ขนท 5 การใหบรการ (service) การวางรากฐานการจดการศกษาโดยใชแหลง เรยนรในทองถน ไดแก การศกษาประวตความเปนมาของทองถนจดท าเปนสอในรปแบบตาง ๆ การศกษาประวตความเปนมาของโรงเรยนจดท าเปนสอในรปแบบตาง ๆ การใชกระบวนการสบคนแหลงเรยนรในโทองถน ทเปนรากฐานของทองถน การใชกระบวนการบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จะสรางฐานการศกษาทเขมแขง และการใชกระบวนการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม จะพฒนาการศกษาอยางตอเนองสามารถเรยนรไดตลอดชวต จนเปนสงคมแหงการเรยนร สรปการด าเนนการใหบรการ ไดดงแผนภมท 4.6

1. ประวตความเปนมาของทองถน

2. ประวตการกอตงและการด าเนนการจดการศกษาของสถานศกษา

3. กระบวนการสบคนแหลงเรยนรและ ภมปญญาทองถนและเชอมโยงความร

4. แบบบนทกขอมลแหลงเรยนร 8 ประเภท

5. แบบวเคราะหความสอดคลองของบทเรยน สาระการเรยนร ตวชวด แหลงเรยนร และสอดรบกบการพฒนาของสงคมโลก

ขนท 4 การเชอมโยง (investigation) เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถให ก า วทนต อความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก

217

แผนภมท 4.6 ขนท 5 การใหบรการ

ขนท 6 การพฒนาแหลงเรยนร (development) การพฒนาเปนการเสรมสราง เปลยนแปลงแหลงเรยนรใหเทาทน กบความเปลยนแปลงของสงคมเพมความสมบรณของสอ ขอมลสารสนเทศใหสอดรบกบความตองการของผเรยน ปรบเปลยนกระบวนทศนในการเรยนรสสากล มการจ าแนกแหลงเรยนรตามบรบทของทองถน อยางเขาใจ เขาถง และพฒนาลกษณะของแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมกบการจดการศกษาก าหนดองคประกอบของแหลงเรยนรในทองถน ทจะชวยใหการใชแหลงเรยนรมความเหมาะสมกบผเรยน และสาระการเรยนร มการประชาสมพนธเผยแพรแหลงเรยนรใหเปนประโยชนแกบคคลทวไปและสงเสรมใหแหลงเรยนรในทองถนใหไดรบการสบทอดอยางยงยน สรปการด าเนนการพฒนา ไดดงแผนภมท 4.7

1. ชอแหลงเรยนร ผดแลแหลงเรยนร และวทยากร

2. สถานทตงแหลงเรยนร

3. ก าหนดเวลาเปดปดบรการ

4. ทะเบยนสอ เอกสาร เทคโนโลย และขอมลความร แบบบนทกการใหบรการ และเอกสารหลกสตร

5. กจกรรมการเรยนร กจกรรมการใหบรการและผรบบรการ

6. การประเมนผลการใหบรการ

ขนท 5 การใหบรการ (service) เพอให เกดรากฐานการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการ จดการศกษาอยางยงยน

218

แผนภมท 4.7 ขนท 6 การพฒนา

ขนท 7 การประเมนและเผยแพร (asses and spreads) การรวบยอดประมวล บทบาทของผเกยวของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนไดแก ผบรหารเปนผมบทบาทส าคญในการบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนครเปนผมบทบาทส าคญในการสบคนและจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนนกเรยนเปนผมบทบาทในการสบคนเรยนรไดตลอดชวตและสรางสงคมแหงการเรยนรในทองถนผปกครองมบทบาทในการรวมสบคน และสงเสรมการใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนรรวมกบสถานศกษา ศกษานเทศกมบทบาทในการสงเสรม ใหการชแนะ ค าแนะน าในการใชแหลงเรยนรในทองถนและผดแลแหลงเรยนรในทองถน มบทบาทในการใหบรการความรของผดแลแหลงเรยนรในทองถน แกผสนใจเรยนรทงในสถานศกษาและบคคลทวไป สรปการด าเนนการประเมนและเผยแพร ไดดงแผนภมท 4.8

2. พฒนาบคลากรผดแลและวทยากร

3. ประชมแลกเปลยนประสบการณ

4. พฒนาสอ ขอมลสารสนเทศเอกสาร

6. พฒนากจกรรมการใหบรการและประชาสมพนธแหลงเรยนร

1. ปรบปรงอาคารสถานท

5. พฒนาสาระใหทนกบการเปลยนแปลง

ขนท 6 การพฒนา (development) เพอสงเสรมการปรบเปลยนแหลงเรยนรในทองถน ใหสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

219

แผนภมท 4.8 ขนท 7 การประเมนและเผยแพร

2.5 เงอนไขส าคญของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน การจดการศกษาโดยใช แหลงเรยนรเปนฐานของสถานศกษา นบวาเปนบรรยากาศส าคญของการมสวนรวมของทกฝาย โดยมผบรหารสถานศกษาเปนผน า ด าเนนการจดการศกษาใหสอดรบตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ไดใหความส าคญของแหลงการเรยนรเปนอยางยง ทใหเปนไปตามมาตรา 25 รฐตองสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบไดแกหองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตรอทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลยศนยการกฬา ศนยนนทนาการแหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนๆอยางเพยงพอและมประสทธภาพ การจดการเรยนการสอนของครผสอนความสามารถของผเรยน การสนบสนนและมสวนรวมของผปกครองการชแนะใหการเสนอแนะ สรางขวญและก าล งใจของศกษานเทศก และการใหบรการความรของผดแลแหลงเรยนรในทองถนดงแนวการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ดงแผนภมท 4.9

2. ประมวลการจดการเรยนร

3. ประมวลผลการเรยนรของผเรยน

4. ประมวลการมสวนรวมของผปกครอง

5. ประมวลการนเทศการศกษา

1. ประมวลการบรหารการจดการศกษา

6. ประมวลการใหบรการขอผดแลแหลงเรยนร

ขนท 7 การประเมนและเผยแพร (asses and spreads) เพอการรวบยอดประมวลบทบาทของผเกยวของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน

220

ผงมโนทศนการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน หรอองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร

แผนภมท 4.9 การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐานหรอองคประกอบของความเปนแหลง เรยนร

1. ผบรหาร (administration) การด าเนนการตามนโยบายเปนเปาหมายของการศกษา ชาตทสถานศกษาตองปฏบตใหเปนไปในทศทางเดยวกน นบตงแตการบรหารการใชหลกสตรแกนกลางทน าไปสการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การสงเสรมพฒนาบคลากรสงเสรมการมสวนรวมมเอกภาพการสงการสงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญและสรางความเปนบคคลแหงการเรยนร

2. ครผสอน (teacher) ครเปนผใชหลกสตรในรปของการจดกจกรรมการเรยนร ดงนนใน กระบวนการสรางความรควรประกอบดวย การสรางความสนใจการกระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมการวางแผนในการสรางกระบวนทศน การฝกทกษะกระบวนการคด การเสนอบทเรยน การจดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธกบสงแวดลอม การก าหนดความคาดหวง ประเมนผลความส าเรจ และใหขอมลยอนกลบสถานศกษาทกแหง แมจะมสภาพพนททแตกตางกนแตโดยทวไปแลวในพนทอาณาบรเวณของสถานศกษา จะมเสาธง หอพระ ถนน สนามเดกเลน สนามกฬาแหลงน า แปลงเกษตร เรอนเพาะช าและสวนปา เปนตน หากสถานศกษาใดตงอยในชมชนเมองมพนทจ ากดอยาง

ศกษานเทศก (supervision) มหนาทการใหนเทศการชแนะ ใหการ เสนอแนะ สร างขวญและก าลงใจการควบคมก ากบตดตามนโยบายและ การพฒนาอยางตอเนอง

ผปกครอง (guardian) การสนบสนนของผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา ไดแก การอบรมเลยงด การสรางบคลกภาพแบบอยางทางพฤตกรรม การพฒนาผลการเรยนของผเรยน

ผแลแหลงเรยนร (facilitator) มบทบาทรวบรวมองคความร บรการใหความรพฒนา ภมปญญาทองถนสงเสรมเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ผเรยน learner) ความสามารถของผเรยน เกดทกษะชวตคณลกษณะผเรยน และผลการประเมนตามสภาพจรง

การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

ผบรหาร (administrator) การบรหาร หลกสตร บคลากร งบประมาณและแหลงเรยนร

ครผสอน (teacher) การจดการ เร ยนร ใชหล กส ตร กระบวนการเรยนร ผลการเรยนร

221

นอยกจะมพนธไมยนตนทคอยเปนรมเงาใหกบนกเรยนไดวงเลนอยบาง พนทของสถานศกษาทมลกษณะดงกลาวขางตนถอวาเปนแหลงการเรยนรทสถานศกษาสามารถใชเปนแหลงขอมล ขาวสารเพอสงเสรมสนบสนนใหผเรยนไดแสวงหาความรและเรยนรไดดวยตนเองตามอธยาศยรวมทงผสอนกสามารถสรางสถานการณจากสถานทนนๆเพอฝกฝนผเรยนใหเกดกระบวนการเรยนรอยางตอเนองไดในทกสาระการเรยนรตามล าดบตนไมเพยงตนเดยว กสามารถเปนแหลงเรยนรได

3. ผเรยน (learner) ในการเรยนรของผเรยนทกษะส าคญทสงเสรมใหนกเรยนเปนบคคล แหงการเรยนรได คอ การส ารวจคนหาแหลงเรยนร การท างานเปนกลม ฝกปฏบต คนควาหาความรดวยตนเองฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลตรวจสอบขอมลประเมนผลเชอมโยงความร และเสนอความคดรวบยอดการเรยนรจากแหลงการเรยนรในสถานศกษาเปนการจดกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542 ฉบบปรบปรง 2545 เพราะเปนการจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรงฝกปฏบตใหท าไดคดเปน ท าเปน รกการอาน การเขยน และเกดการใฝรใฝเรยนอยางตอเนองรวมทงมการจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความถนดและความสนใจของผเรยนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล มการฝกทกษะชวต ฝกการคด การจดการเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหาตางๆซงจะสงผลใหผเรยนสามารถจดจ าองคความรนนไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดตลอดไปดงนนสถานศกษาทกแหงจะตองใหความส าคญในการจดใหมแหลงการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนและมการใชประโยชนจากแหลงการเรยนรทมอยทงในสถานศกษาและในชมชนใหเกดประโยชนสงสด

4. ผปกครอง (guardian) ในชวตประจ าวนของนกเรยนนน เวลาของการเรยนรวถชวตนน จะใชเวลาทบานมากกวาสถานศกษา และบานกเปนแหลงเรยนรนอกสถานศกษาอกแหงหนงทนกเรยนสามารถเรยนรจากสภาพจรง ดงนนผปกครองจงมความส าคญนบตงแตการอบรมเลยงด การสอสารสรางความสมพนธ การถายทอดบคลกภาพพฒนาการทางการเรยนรของนกเรยนการใหการเสรมแรงการปรบพฤตกรรมนกเรยนในการอยรวมกบผ อนและอาสาสมครรวมกจกรรมของสถานศกษา

5. ศกษานเทศก (supervision) ศกษานเทศกนบวามความส าคญใกลเคยงกบผบรหาร ดวยเปนผด าเนนการจดการศกษาสนองตามนโยบาย บทบาทหนาทท งชแนะและประเมนความกาวหนา นบตงแตการวางแผนพฒนาคณภาพการศกษาก าหนดวตถประสงคและเปาหมายสรางความศรทธาและก าลงใจ เปนผน ากลม พฒนาประสทธภาพการสอน และตดตามประเมนผลตลอดกระบวนการ

6. ผแลแหลงเรยนรในทองถน (facilitator) จดวาเปนผบรหารการสรางและใชแหลงเรยนร ใหเกดประโยชนตอทกฝาย ดงนนถามการจดการทด ตงแตการใหบรการใหความร จดกจกรรมตามหลกสตร เปดโอกาสใหผสนใจเขาถงขอมลอบรมถายทอดกระบวนการขดเกลาทางสงคม ปรบปรงภมปญญา และดแลอาคารสถานทจดขอมล สารสนเทศความรและภมปญญา กจะสงผลดตอการศกษาของชาตอยางสงยง” โดยผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนร จากการศกษาวจยสงเคราะหผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไดดงแผนภมท 4.10

222

แผนภมท 4.10 สรปสงเคราะหผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

แนวคด เกยวกบการใชแหลงเรยนร ในทองถน

M P

R C

E R

การวางแผน (P=Planning)

การพฒนา (D=Development)

การวเคราะห(A=Analysis)

การจดการเรยนร (I=Instructional learning) การใหบรการ (S= Service)

การประเมนและเผยแพร(A= Asses and spreads)

การเชอมโยงความร สสากล (L=linked to global)

1. การบรหารจดการศกษาโดยใชทรพยากรธรรมชาต /ส งแวดลอม (A=administration)

2.การจดการเรยนการสอน โดยใชแหลงเรยนร (I=instructional learning media)

3. คณภาพผเรยนจากการใชแหลงเรยนร (S=students)

4. การมสวนรวม ของผปกครอง

(P=parental participation)

5. การนเทศการศกษาจากการใชแหลงเรยนร (S=supervision)

6.การใหบรการ แหลงเรยนร (S= services )

ความเปนแหลงเรยนร6 ดาน

Feed back

เงอนไขการใชรปแบบ

ประชาชนในทองถน

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ส านกงานเขตพนทการศกษา

หนวยงาน/องคกรปกครองสวนทองถน

หลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร บนได ๓ ขนสความส าเรจอยางยงยน

เขาใจ (C=comprehension) คอ การสรางใหเกดความเขาใจในขอมลพนฐาน ดวยการศกษาขอมลทกมตคนหารากของปญหา และรวบรวมองคความร

เขาถง (A=access) คอ มงสอสารสรางความเขาใจและความมนใจรวมกนวเคราะหปญหาและความตองการ การมสวนรวมในกระบวนมากทสด

พฒนา (D=development) คอ การเรยนรเพอพฒนาศกยภาพ การสรางทมงานการออกแบบหลกสตรการศกษาเรยนรแลกเปลยนการเรยนรฝกปฏบตใหค าแนะน าและตดตามประเมนผล

รปแบบ(D=development)Xmodel) นโยบายการจดการศกษา (E=education policy)

แนวพระราชด าร (R=royal thought)

ความเปนแหลงเรยนร ในทองถน(R=resources)

รปแบบการใชแหลงเรยนร(A=appropriateof model)

เงอนไข(C=conditions)

รปแบบการใช

แหลงเรยนรใน

ทองถน

222

223

3. ผลการทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาผวจยไดน ารปแบทพฒนาขนน าไปด าเนนการหาประสทธภาพ จ านวน 3 ครงดวยกน ไดผลดงน

3.1 การทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากผเชยวชาญ

ผวจยไดน ารปแบบฯทสรางและพฒนาขนน าไปใหผเชยวชาญจ านวน 7 ทาน ไดด าเนนการตรวจสอบความเทยงตรงของรปแบบไดผลการประเมนจากผเชยวชาญพบวา รปแบบการใชแหลงเรยนร 8 ดาน ประเมนโดยผเชยวชาญทคาความเทยงตรงเชงเนอหามคาเฉลยตงแต 3.50 ขนไป คารอยละตงแต 80.00 ขนไป แปลผลทระดบมากทสดถอวาโครงรางของรปแบบการใชแหลงเรยนรทพฒนามความเหมาะสม สามารถน าไปใชไดมผลการประเมนหาประสทธภาพรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม แปลผลไดดงน

ขนท 1 การวเคราะห (analysis) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.79, S.D.=2.94)

ขนท 2 การวางแผน (planning) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.82, S.D.=2.41)

ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00)

ขนท 4 การใหบรการ (service) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.74, S.D.=2.43)

ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร(standard) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.76,S.D.=2.36)

ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linkedtoglobal) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.76, S.D.=2.36)

ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.79,S.D.=2.94)

ขนท 8 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =5.00,S.D.=0..00)

ตารางท 4.2 แสดงผลการรวบรวมขอมลสถานภาพของผเชยวชาญ จ านวน 7 คน

สถานภาพสวนตว จ านวน/คน รอยละ 1. เพศ ชาย 7 100

หญง - - รวม 7 100

224


สถานภาพสวนตว จ านวน/คน รอยละ 2. อาย ต ากวา 25 - - 26–44 ป 1 14.29 45–54 ป 4 57.14 55 ป ขนไป 2 28.57

รวม 7 100 3. สถานภาพสมรส โสด 5 71.43 สมรส 2 28.57

รวม 7 100 4.ระดบการศกษา ประถมศกษา - - มธยมปลาย, ปวช. - - ปรญญาตรหรอเทยบเทา - - อนๆ สงกวาปรญญาตร 7 100

รวม 7 100 5.ต าแหนง/หนาท ผบรหารหนวยงาน 3 42.86 ผบรหารโรงเรยน - - คณาจารยมหาวทยาลย 4 57.14 คร อาจารย ทท าการสอน - - ผปกครอง - - ศกษานเทศก - - นกเรยน - - ผดแลแหลงเรยนรในทองถน - -

รวม 7 100

ผลการเกบรวบรวมขอมลการตอบแบบสอบถาม รปแบบการใชแหลงเรยนร 8 ดานโดยผเชยวชาญทคาความเทยงตรงเชงเนอหามคาตงแต 3.50 ขนไป ถอวาโครงรางรปแบบทพฒนามความเหมาะสม สามารถน าไปใชได แตถาคาสวนเบยงเบนมาตรฐานนอยกวา 1.00 วเคราะหผลเปน คาเฉลย คารอยละ (percentage) (%) คาเบยงเบนมาตรฐาน และแปลผลไดดงตารางท 4.3

225

ตารางท 4.3 แสดงผลการประเมนหาประสทธภาพรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนโดยผเชยวชาญ จ านวน 7 คน วเคราะหผลไดดงน

เนอหา

คาเฉลย ( )

รอยละ (%)

S.D.

แปลผล

ขนท 1 การวเคราะห (analysis) เพอการวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระ การเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย

4.79 95.80 2.94 มากทสด

ขนท 2 การวางแผน (planning) เพอก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

4.82 96.40 2.41 มากทสด

ขนท 3การเรยนการสอน ( instructional learning) เพอการด าเนนการจดกจกรรมโดยการใชแหลงเรยนรในทองถน

5.00 100 0.00 มากทสด

ขนท 4 การใหบรการ (service) เพอเปนการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และ อนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

4.74 94.80 2.43 มากทสด

ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard) เพอก าหนดเกณฑในการใชแหลงเรยนรทเหมาะสมในการจดการศกษา

4.76 95.20 2.36 มากทสด

X

226


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%)

S.D. แปลผล

ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) เพอใหผ เรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมข ด ค ว าม ส า มา รถ ใ ห ก า ว ท น ต อ ค ว า มเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลกจากการใชแหลงเรยนร โดยมงเนนความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวต

4.76 95.20 2.36 มากทสด

ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) การเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถนและเชอมโยงสสากล

4.79 95.80 2.94 มากทสด

ขนท 8 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) เ พอตรวจสอบผลการใชแหลงเรยนรและการน าผลการใชแหลงเรยนรไปขยายใหผอนรบรและด าเนนการ

5.00 100 0.00 มากทสด

รวมเฉลย 4.98 99.60 2.44 มากทสด

จากตารางท 4.2 ขอสงเกตและขอเสนอแนะของผเชยวชาญ จากการประเมนรปแบบการใชแหลงเรยนรประเมนไดวามประสทธภาพทง 8 ขนตอน แตควรปรบขนตอนของรปแบบ ขนตอนท 1 ควรเปนการวางแผน ใหสอดคลองตามหลกการ PDCA ขนตอนท 2 การวเคราะห และปรบขนตอนท 5 ออก เพราะทง 7 ขนตอน กนบวาเปนมาตรฐานอยแลว ดงนนผลการพฒนา ไดรปแบบการใชแหลงเรยนร ดงแผนภมท 4.11

X

227

แผนภมท 4.11 แสดงผลการสงเคราะหเปรยบเทยบรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทไดจาก

การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ กบทเกดจากการพฒนารปแบบ

3.2 ผลการทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนท เหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากการประชมกลมยอย

การทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากการประชมกลมยอย (focus group) กบผทรงคณวฒจ านวน 20 คน ไดผลการประเมนและขอเสนอแนะดงน

ตารางท 4.4 แสดงผลการรวบรวมขอมลสถานภาพของผทรงคณวฒ จ านวน 20 คน

สถานภาพสวนตว จ านวน/คน รอยละ 1. เพศ ชาย 9 45.00 หญง 11 55.00

รวม 20 100 2. อาย ต ากวา 25 - - 26 – 44 ป - - 45 – 54 ป 12 60.00 55 ป ขนไป 8 40.00

รวม 20 100

รปแบบการใชแหลงเรยนร ทไดจากการศกษาเอกสาร

รปแบบการใชแหลงเรยนร ทไดจากการพฒนารปแบบ

ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การจดการเรยนร (instructional learning) ขนท 4 การใหบรการ (service) ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard ) ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) ขนท 8 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads)

ขนท 1 การวางแผน (P=planning) ขนท 2 การวเคราะห (A=analysis) ขนท 3 การจดการเรยนร (I=instructional learning) ขนท 4 การใหบรการ (S=service) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (L=Linked to global) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (D=development) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (A=asses and spreads)

228


สถานภาพสวนตว จ านวน/คน รอยละ 1. เพศ ชาย 9 45.00 3. สถานภาพสมรส โสด 5 25.00 สมรส 15 75.00

รวม 20 100 4.ระดบการศกษา ประถมศกษา - - มธยมศกษาตน - - มธยมปลาย, ปวช. - - ปรญญาตรหรอเทยบเทา 13 65.00 อนๆ สงกวาปรญญาตร 7 35.00

รวม 20 100 5.ต าแหนง/หนาท 1 ผบรหารหนวยงาน 4 20.00 2 ผบรหารโรงเรยน 4 20.00 3 คณาจารยมหาวทยาลย 2 10.00 4 คร อาจารย ทท าการสอน 2 10.00 5 ผปกครอง - - 6 ศกษานเทศก 4 20.00 7 นกเรยน - - 8 ผดแลแหลงเรยนรในทองถน 4 20.00

รวม 20 100

ผลการวพากษยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนร จากการสนทนากลม กบผทรงคณวฒจ านวน 20 คน โดยภาพรวมการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมส าหรบระดบประถมศกษามประสทธภาพทระดบมากทสดคอ รอยละ 100โดยผทรงคณวฒไดใหขอมลเพมเตมดงน

2.1 หลกการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษา ในระดบประถมศกษาเปนไปตามแนวพระราชด ารหลกการพฒนาบนได ๓ ขนสความส าเรจอยางยงยนทชอวา CAD ประกอบดวย เขาใจ (C=comprehension) คอ การสรางใหเกดความเขาใจในขอมลพนฐาน ดวยการศกษาขอมลทกมตคนหารากของปญหา และรวบรวมองคความร เขาถง (access) คอ มงสอสารสรางความเขาใจและความมนใจรวมกนวเคราะหปญหาและความตองการ การมสวนรวมในกระบวนมากทสดพฒนา (development) คอ การเรยนรเพอพฒนาศกยภาพ การสรางทมงานการออกแบบหลกสตรการศกษาเรยนรแลกเปลยนการเรยนรฝกปฏบตใหค าแนะน าและตดตามประเมนผล

2.2 วตถประสงคการวจยเพอวพากษยนยนและหารประสทธภาพของรปแบบการใชแหลง

229

เรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากผทรงคณวฒ โดยการสนทนากลม

2.3 แนวคดทฤษฎแนวคดในการจดการศกษา ทชอวา DER-RAC ประกอบดวย ดานการ พฒนารปแบบ (D=development model) ดานนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร (E=education policy) ดานการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร (R=royal thought) ความเปนแหลงเรยนรในทองถน (R=resources) ดานรปแบบการใชแหลงเรยนร (A=appropriate of model) และเงอนไข (C=conditions) การจดการศกษา

2.4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมทไดจากการศกษาเอกสาร ม 7 ขนตอน ชอวา PAISLDA ผลการวพากษ มดงน

ขนท 1 การวางแผน (planning) เปนการออกแบบการใชแหลงเรยนร ประกอบดวย การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวย มผบรหารการศกษา ผบรหารโรงเรยน และครผสอน จ านวน 4 ไดใหเหตผลสรปไดวา การวางแผนเปนขนตอนส าคญของการด าเนนงาน สอดรบกบกระบวนการ PDCA และในการด าเนนการวางแผนการใชแหลงเรยนร เปนการสนองตามแนวนโยบายของการจดการศกษาของชาตและการใชแหลงเรยนรเพอการศกษา เปนการสนองตอการประเมนตามเกณฑคณภาพของสถานศกษาอกดวย

ขนท 2 การวเคราะห (analysis) เพอการวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบ หลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมผบรหารการศกษา ผบรหาร และศกษานเทศก จ านวน 3 คน ไดใหเหตผลสรปไดวาการน าแหลงเรยนรมาใชในการจดการศกษาตองมทศทางในการใช เพอความเหมาะสม คอ แหลงเรยนรตองสนองหลกสตร ความสนใจและวยของผเรยน กจกรรมเปดโอกาสใหนกเรยนไดฝกปฏบตดวยตนเอง เปดโอกาสใหนกเรยนศกษาคนควาเขาถงขอมล และสามารถมสวนรวมในการพฒนาแหลงเรยนรได เชน การด าเนนการจดการเรยนรทบานหนองขาว จะเหนวากวาจะไดเปนพพธภณฑประชาชนมการประชมวเคราะหขอมลกนเปนเวลาหลายป และในการพฒนาหลกสตรสถานศกษาการวเคราะหการน าแหลงเรยนรมาใชเปนสอเชอมโยงความรนนส าคญยง จากการนเทศสถานศกษา จะเหนวาชวง 5 ป ทผานมาสถานศกษามหลกสตรสาระทองถนทกแหง และหลากหลาย

ขนท 3 การจดการเรยนการสอน (instructional learning media) แนวการด าเนนการจดกจกรรมโดยการใชแหลงเรยนรในทองถน ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมผบรหารการศกษา ผบรหารสถานศกษา ครผสอน และศกษานเทศก จ านวน 6 คน ใหเหตผลสรปไดวาผแสดงความคดเหนกอยในวงวชาการดานการจดการเรยนการสอนมานาน เมออดตการสอนของเรากมงแต สรางสอใชประกอบการสอน มองขามสงทอยรอบตวเอง ตงแตตนไม อาคารบานเรอน โบราณสถาน โบราณวตถ ประเพณวฒนธรรม ปยา ตายายทมอยในทองถนเหลานนบวาเปนสอการสอน ทสามารถเชอมโยงความรไดอยางดยง ยงกบทผวจยได ชแจงไว ตนไมตนเดยว จานอาหารเพยงจานเดยว สามารถเปนสอใหผเรยนสามารถเรยนรไดตลอดชวต และกคาดวาในอนาคต การจดการศกษาจะเหนความส าคญของการใชแหลงเรยนร และน ามาใชใหเกดประโยชนสงสดตอการจดการศกษา

230

ขนท 4 การใหบรการ (service) การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และอนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมผบรหารการศกษา ผบรหารสถานศกษา และครผสอน จ านวน 4 คน ใหเหตผลสรปไดวาผดแลแหลงเรยนรกด วทยากรทองถนกด นบเปนครอกคนหนงทสามารถน าความเปนทองถนมาใชขดเกลาจตส านกของคนในชาตได ดงทพดกนวา วฒนธรรมสรางชาต เพราะแหลงเรยนรในทองถนเปนศนยรวมวฒนธรรมอนดงาม และหลากหลาย ดงนนในการใหบรการจงมความส าคญยง สภาพการใหบรการในปจจบนน นบวาไดพฒนามาระดบหนง แตยงไมทวถงทกพนท และการถกขดเกลาทางวฒนธรรมยงเกดในบคคลยงมไมเพยงพอ จะเหนวา เกยวกบปา บางกลมมงท าลาย บางกลมมงอนรกษจะเหนไดจากการอนรกษปาทปาเตยว เปนตน ถาทกบานเรอนท าอยางปาเตยว สงแวดลอมกจะไมถกท าลาย ดงนนในการวจยครงน นบวาเปนการศกษาทมคณคายง ทจะน าแหลงเรยนรไปสการจดการศกษาอยางยงยนและเกดสงคมแหงการเรยนรไดอยางดยง

ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) การใชแหลงเรยนร โดยมงเนน ความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวตเพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมผบรหารการศกษา ผบรหาร สถานศกษา ผมประสบการณ และครผสอน จ านวน 5 คน ใหเหตผลสรปไดวาการสบคนจะชวยใหทองถนคนพบตวตนของตนเอง ตงแตรจกประวตความเปนมาของทองถน รจกบคคลส าคญ สถานทส าคญ วตถโบราณทควรคาแกการศกษาเรยนร อกทงประเพณวฒนธรรมอนดงาม จะเหนวาทองถนตางๆเรมกระตอรอรนในการฟนฟประเพณ สงเสรมภมปญญากนอยางกวางขวางยงขน นอกจากดงทกลาวแลว จากการสบคนแหลงเรยนรยงกอใหเกดพพธภณฑ และศนยวฒนธรรมกนอยางหลากหลาย และเกดกจกรรมส าคญทสามารถสรางรายไดใหกบทองถนอนเนองมาจากการสบคน คอ การเรยนรแบบทองเทยวเชงวฒนธรรม และทส าคญทเกยวกบการศกษาโดยตรง คอ การวจยทองถนของมหาวทยาลยตาง ๆ เกดการสบคนหลากหลายทกแงมม เจาะจงศกษาอยางเชงลกของความเปนทองถนนน ๆ มากขน

ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) การเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนท พงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถนและเชอมโยงสสากลผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมผบรหารสถานศกษา ผดแลแหลงเรยนรและครผสอน จ านวน 5 คน ใหเหตผลสรปไดวา เปนททราบกนอยแลววาการพฒนา คอ การปรบเปลยนในทางทดขน ซงในการพฒนาแหลงเรยนรในทองถนกจะชวยใหทองถนถกปรบเปลยนในทางทด จากการบรหารการศกษาทผานไดรวมกบทองถนพฒนาแหลงเรยนรเมอมการพฒนากจะเกดการเปลยนแปลงทงสถานท และบคคล ทางดานสถานทถปรบใหสะอาด รมรน จดเกบอยางเปนระบบ มการสรางขอมลสาระสนเทศเพอการเรยนร และทส าคญภมปญญาถกน ามาพฒนาในรปแบบตางๆ เชน การแสดงร าเหยอย ไดรบการฟนฟพฒนาเนอรองใหเหมาะสมกบเทศกาล การแตงกาย น าผาพนบานมาปรบแตงอยางสวยงาม ดานอาหารมการ

231

น ามาสรางสรรครปแบบและรสชาตจนเปนทถกปาก เปนสนคา O-TOP ของทองถน ท าใหเดกและเยาวชนซมซบความเปนทองถน เกดเรยนรโดยไมรตว ทเรยกวาสงคมแหงการเรยนร

ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) การน าผลการใชแหลงเรยนรไป ขยายใหผอนรบรและด าเนนการ ผลการวพากษ ผทรงคณวฒทกคนเหนดวยมศกษานเทศก ผบรหารสถานศกษา และครผสอน จ านวน 4 คน ใหเหตผลสรปไดวา การประเมนทผานมากจะเปนการประเมนทมรปแบบแนนหลกวชาการสง ท าใหเมอพดถงการประเมนแลวกจะเกดความเบอหนาย ในรปแบบ ขอมล คาสถตและตวเลข แตในการประเมนในทน ไมตองเนนรปแบบทางวชาการมากมายอะไร เพยงแตมองไดแลววาด โดยการสงเกตอาหาร 2 ถาดทเตรยมมามสสนสวยงามนารบประทาน คนมองวานารบประทานกประเมนดานสไดแลววาระดบด เมอลองรบประทานอาหารถาดไหนหมดกอนกแสดงวา อาหารถาดนนอรอยดมาก เพราะหมดกอนกจะมเสยงชม บอกตอๆกนไปเปนการเผยแพร อาหารชนดน จากคนหนงไปสอกคนหนง ดงนนในการประเมนแหลงเรยนรกนาสนกสนานไมนาเบอ เกดขอมลทเปนจรง ไมตองมานงค านวณตวเลข เพยงแตใชการจดบนทก

2.5 เงอนไขส าคญของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน จากการมประสบการณของ ผทรงคณวฒในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาเหนดวยกบความมประสทธภาพ ประการแรกเปนขนตอนทสอนคลองกบเอกสารและงานวจย สอดคลองกบนโยบายของการจดการศกษา สอดคลองกบการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ทจะน าพาใหผเรยนเกดการเรยนร เปนผใฝเรยนร ไดเรยนรจากประสบการณตรง เรยนรจากแหลงเรยนรทหลากหลาย การเรยนรจากภมปญญากอใหเกดความตระหนกรกทองถน รจกตวตนของตนเอง เกดการเรยนรตลอดชวต และเปนสงคมแหงการเรยนรได น าไปสความส าเรจอยางยงยน

3.3 ผลการทดสอบประสทธภาพ ของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากการทดลองใชในแหลงเรยนร การทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากการประชมกลมยอย (try out) รปแบบการใชแหลงเรยนร ในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 5 แหง กบผบรหารและครผสอน จ านวน 30 คนโดยการประชมกลมดงน จากการการทดลอง (try out) โดยการประชมกลมยอยประชม มผลการประเมน ประสทธภาพรปแบบการใชแหลงเรยนร ดงตารางท 4.5

232

ตารางท 4.5 แสดงผลการทดลอง (try out) รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน วเคราะหผลโดยผบรหารและครผสอน ในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 30 คน

เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ทเหมาะสมม 7 ขนตอน ขนท 1 การวางแผน (planning)

4.82

96.40

2.41

มากทสด ขนท 2 การวเคราะห (analysis) 4.79 95.80 2.94 มากทสด ขนท 3 การจดการเรยนการสอน (instructional)

5.00 100 0.00 มากทสด

ขนท 4 การใหบรการ (service) 5.00 100 0.00 มากทสด ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global)

5.00

100

0.00

มากทสด

ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development)

4.79 95.80 2.94 มากทสด

ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads)

5.00

100

0.00

มากทสด

รวมเฉลย 4.89 97.80 2.73 มากทสด

ผลการทดลอง (try out) โดยผบรหารและครผสอน ในสถานศกษา จ านวน 30 คน ทคาความเทยงตรงเชงเนอหามคาเฉลยตงแต 3.50 ขนไป คารอยละตงแต 80.00 ขนไป แปลผลทระดบมากทสดถอวามประสทธภาพ คอ ความเหมาะสม สามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพ ดงน

1. รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ชอวา PAISLDA ม 7 แปลผลไดดงน ขนท 1 การวางแผน (planning) มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =4.82, S.D.=2.41) ขนท 2 การวเคราะห(analysis)มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =4.79,S.D.=2.94) ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional learning) มประสทธภาพระดบมากทสด

( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 4 การใหบรการ(service) มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) มประสทธภาพ ระดบมาก ทสด ( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร(development)มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =4.79, S.D.=2.94) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =5.00, S.D.=0.00)

X

233

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมมประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.89, S.D.=2.73)

จากผลการวจยได คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มสาระตามล าดบขนตอนดงนสวนท 1 ความน าสวนท 2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ สวนท 3 ความเปนแหลงเรยนรสวนท 4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ส ว นท 5 ประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนสวนท 6 เงอนไขในการใชแหลงเรยนร และสวนท 7 ตวอยางการจดการเรยนรบรณาการ โดยใชแหลงเรยนรในทองถน (รายละเอยดภาคผนวก ฉ)

กระบวนการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยการประชมกลมยอย 5 กลม ๆ ละ 6 คน รวม 30 คน ตามก าหนดเวลา ดงตารางท 4.6 ตารางท 4.6 แสดงการก าหนดเวลาในการประชมกลมยอย สปดาหท วน เดอน ป โรงเรยน จ านวนผเขาประชม

1 8-12 มนาคม 2557 โรงเรยนวดเขาพระ สพรรณบร 2 15-18 มนาคม 2557 โรงเรยนบานหนองงเหลอม นครปฐม 3 21-27 มนาคม 2557 โรงเรยนวดอนทาราม กาญจนบร 4 4-10เมษายน 2557 โรงเรยนวดนาหวย ประจวบครขนธ 5 11-17เมษายน 2557 โรงเรยนวดเจดเสมยน ราชบร

234

ผลการกระบวนการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปใชในสถานศกษา มล าดบขนตอนดงตารางท 4.7 ตารางท 4.7 แสดงกระบวนการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา ในสถานศกษา จ านวน 5 แหง โดยการประชมกลมยอย 5 กลม กลมละ 6 คน รวม 30 คน

ขนตอนท วธการด าเนนการ ผลการวจย

1 การวางแผน ผบรหารมการวางแผนการด าเนนงานโดยการประชม ครผสอนมการวางแผนการสอนโดยการศกษาเอกสาร ศกษาหลกสตร วางแผนการสอน

2 การวเคราะห ผบรหารมการว เคราะหนโยบายการจดการศกษา หลกสตร บคลากรและทองถน ครผสอนวเคราะหหลกสตร นกเรยน ผปกครองและแหลงเรยนร

3 การเรยนการสอน ผบรหารตดตามควบคม ก ากบการจดการเรยนการสอน ครผสอนจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรเปนสอ

4 การใหบรการ ผบรหารตดตามควบคม ก ากบการบรการของแหลงเรยนร ครผสอนใชบรการจากแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอน

5 เชอมโยงความรสสากล ผบรหารตดตาม ควบคม ก ากบการประเมนคณภาพผเรยนในการเชอมโยงความรสสากล

ครผสอนท าการประเมนคณภาพผเรยนในการเชอมโยงความรสสากล

6 พฒนาแหลงเรยนร ผบรหารมการด าเนนการพฒนาแหลงเรยนรและกอใหเกดแหลงเรยนร อาท พพธภณฑทองถน ศนยการเรยนรศนยศลปวฒนธรรม และจดใหมแหลงเรยนรในสถานศกษา

ครผสอนจดท าขอมล จดท าทะเบยนและสรางหลกสตรทองถน

7 ประเมนผลและเผยแพร ผบรหารตดตาม ควบคม ก ากบการประเมนการใชแหลงเรยนร จดท าวารสารการใชแหลงเรยนรในสถานศกษาxประชาสมพนธการใชแหลงเรยนรทกรปแบบ

ครผสอนท าการวดผลและประเมนการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนร และรายงานผลการประเมนเพอการพฒนาอยางตอเนอง

235

ภาพการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไปใชในสถานศกษา จ านวน 5 แหง โดยการประชมกลมยอย จ านวน 5 กลม กลมละ จ านวน 6 คน รวมทงหมด จ านวน 30 คน ดงภาพท 1-12 กลมละ 6 คน รวม 30 คนดงภาพท 1-12 ภาพท 1-2 แสดงการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชทโรงเรยนวดเขาพระ โรงเรยนวดเขาพระ ตงอยทบานเขาพระ อ าเภออทอง ซงเปนเมองเกามาแตครงโบราณ กอนกรงศรอยธยา โรงเรยนมการบรหารงานดานการใชแหลงเรยนรครบวงจร ตงแตรองรบนโยบาย การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาแหลงเรยนรเปนสอสถานทจรง ของจรงชวยใหการเรยนรสนกสนาน นกเรยนชอบเรยน เทคนคการจดการเรยนรในการใชแหลงเรยนรในทองถน คอการสอนแบบบรณาการรปแบบทใช คอพานกเรยนไปเรยนยงสถานทจรง และเชญวทยากรมาสอนในโรงเรยนสามารถเปนมคคเทศกแนะน ากบผมาชมได และนกเรยนมความรกวางขวางครและนกเรยนทไดเรยนรจากแหลงเรยนรมความรกและชนชอบแหลงเรยนรทองถน ไดพบเหนสงทแปลกนอกเหนอจากบทเรยน พบเหนกเกดการเรยนรครและนกเรยนชนชอบแหลงเรยนรของตน มความภาคภมในรวมกบชมชน เกดการชวยกนดแลรกษาแหลงเรยนร เชน ปลกตนไม ท าความสะอาดสถานทครและนกเรยนสามารถเปนมคคเทศก พดสอความรจากแหลงเรยนรไดอยางคลองแคลวและมความเตมใจในการแนะน าอยางมความเปนกลยาณมตรสมพนธอนด กอใหเกดผลการประเมนตามสภาพจรง ผบรหารคณะคร และผปกครองไดรวมกนสรางหลกสตรทองถน และจดหองศนยการเรยนรทองถนไวอยางเปนระบบ

ภาพท 1 ภาพท 2

236

ภาพท 3-4 แสดงการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชทโรงเรยนวดหนองงเหลอม

โรงเรยนวดหนองงเหลอม ตงอยทบานหนองงเหลอม เปนชมชนใหมทอพยพมาตงถนฐานท ามาหากน มแหลงเรยนรจะรวมถงภมปญญาทอถนในสวนของบานหนองงเหลอม ทส าคญคอวด องคกรปกครองสวนทองถน สถานอนามย มการจดกจกรรมใชแหลงเรยนรเปนสอเชอมโยงความรโดยการปฏบตจรง นกเรยนไดรบประสบการณตรง กจะเดนทางออกไปไกลหนอย เพราะโรงเรยนอยหางจากวด การเดนทางไปเดกๆกจะใชจกรยาน การทครพานกเรยนไปเรยนรทองคพระปฐมเจดย เขาไดเรยนรจากแหลงเรยนรทองถนทมชอเสยงของประเทศ นกเรยนมความรกและภาคภมใจแหลงเรยนรในทองถน ไดพบเหนของจรง สงทแปลกนอกเหนอจากบทเรยน พบเหนกเกดการเรยนรนกเรยนจะไดสมผสกบคนหลายๆกลม โดยเฉพาะชาวตางชาต มการจดขอมล สอ ปายนเทศ เกยวกบแหลงเรยนร ไวในสถานศกษาใหนกเรยนไดเรยนรใกลตวนกเรยน การจดการเรยนรทนกเรยนชอบมาก คอพานกเรยนไปเรยนรทแหลงเรยนรทองคพระปฐมเจดย หนขผงพระประโทณ พระราชวงสนามจนทร ซงทแหลงเรยนรจะมวทยากรบรรยาย ไดเรยนรประวตความเปนมาในการสรางพระเจดย การเขยนและสนทนาทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ นกเรยนไดเรยนรอยางบรณาการ


237

ภาพท 5-6 แสดงการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชทโรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร”

โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ตงอยทต าบลหนองขาว ซงเปนชมชนโบราณตงหมบานมาชานาน มทนทางทรพยากรทเปนแหลงเรยนรอนเกดจากวถชวต และชาตพนธ กอใหเกดศลปะ วฒนธรรม โบราณ สถาน โบราณวตถ ควรคาแกการศกษาเรยนร และสงเสรมสนบสนนใหมการพฒนาทองถนไปสการสรางเศรษฐกจชมชนสถานศกษาไดจดการศกษาโดยใชแหลง เรยนรในทองถน โดยสรางศนยการเรยนร จ าลองวถชวตของชมชน นกเรยนเกดการเรยนรจนเปนสงคมแหงการเรยนรได มนกขาว รายการโทรทศนมาท าการถายท า นกศกษามาท าการวจยท าใหนกเรยนไดรบประสบการณแหลงเรยนรอยเสมอ จนเปนสงคมแหงการเรยนรรปแบบของการใชแหลงเรยนรคอ จดจดทองเทยวเชงวฒนธรรมทองถน แตละจดจะมขอความเขยนบรรยาย และมวทยากรผดแลแหลงเรยนร มวดทศนบรรยาย และเอกสารอานเพมเตม พานกเรยนไปเรยนรตามจดทเปนฐานการเรยนร นกเรยนไดอาน เขยนต านาน ประวตความเปนมาทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ และฝกปฏบตนกเรยนไดเรยนรนอกหองเรยน ท าใหสนใจเรยน นกเรยนเหนคณคาของแหลงเรยนร นกเรยนไดเปลยนหองเรยน ครมแนวคดในการน าแหลงเรยนรมาสรางหลกสตรทองถน เกดงานวจยทองถนและเปนสถานศกษาเรยนรของมหาวทยาลย หนวยงาน และบคคลทวไป


238

ภาพท 7-8 แสดงการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชทโรงเรยนวดนาหวย

โรงเรยนวดนาหวย ตงอยทบานนาหวย มการเปลยนแปลงไปตามยคสมย ทสงเกตไดชดเจน คอ การสรางอาคารบานเรอน การคมนาคม การประกอบอาชพตาง จงท าใหสภาพแวดลอมของทองถนเปลยนตามไป รวมถงประเพณ วฒนธรรม คณธรรม จรยธรรม แตดวยจตส านกของคนในทองถนทยงคงเปนหวงสงทดงาม ของความเปนภมปญญาทองถน จงกอใหเกดการอนรกษ กลมทจะด าเนนการดงกลาวนไดกคอหนวยงานของรฐ ไดแก โรงเรยน วด โรงพยาบาล และองคกรปกครองสวนทองถน จงเปนทศทางส าคญของการพฒนาแหลงเรยนรในทองถน โรงเรยนวดนาหวย นกเรยนไดเรยนรโดยใชแหลงเรยนรทงภายในและภายนอกสถานศกษา แหลงเรยนรภายในกไดแก หองคอมพวเตอร หองสมด หองการเรยนรตามกลมสาระตาง ๆ สวนผก โรงเรอนเพาะช า เปนตน สวนแหลงเรยนรภายนอกสถานศกษาไดแก การพานกเรยนไปเรยนรทวดนาหวย วดปราณบร สถานรถไฟโบราณ ตลาดถนนคนเดนปราณบรหองแถวโบราณ ชายทะเล โรงงาน และหนวยงานตาง ๆ เปนตน วธการเรยนรกใหนกเรยนไดเรยนรโดยฟงวทยากรบรรยาย ครจะเปนผบรรยายเอง ใหนกเรยนศกษาคนควา และการฝกปฏบตจรง ไดแก การท าบายศรแบบตาง ๆ การศกษาทมาของวตถโบราณแตละชน


239

ภาพท 9-10 แสดงการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชทโรงเรยนวดเจดเสมยน

โรงเรยนวดเจดเสมยน ตงอยทบานเจดเสมยน อนเปนชมชนโบราณ มประวตความเปนมาเกยวของกบพระมหากษตรยหลายพระองค ทตงทางภมประเทศเปนทราบ โรงเรยนตงอยในพนทเดยวกบวดเจดเสมยน ดานหนาโรงเรยนตดกบถนนของชมชน ทางรถไฟ ดานขางของโรงเรยนซายขวาตดกบบานเรอนของประชาชนดานหลงของโรงเรยนตดกบแมน าแมกลองดานภมอากาศเยนสบายเนองจากตดกบแมน า และสงแวดลอมทางสงคม มรานคาทงขนาดใหญทเปนโรงงานครวเรอน และรานคาขนาดเลก จ าหนายเฉพาะหมบาน ประชาชนมหลายชาตพนธ การนบถอศาสนาพทธ การตงถนฐานบานเรอน เปนชมชนเลกกระจดกระจายอยกนเปนกลม แหลงเรยนรจงมความหลากหลาย สอเชอมโยงความร มความหลายหลาย และประชาชนมความรกทองถน รวมกนอนรกษ และฟนฟสงทดงามสบทอดใหลกหลาน ชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาในสถานศกษา โดยใชแหลงเรยนรในทองถน ครผสอนเปนผน าการจดกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการ โดยใชแหลงเรยนรในทองถน นกเรยนสามารถศกษาคนควา อาน จดบนทก สนใจ เกดการเรยนรตลอดชวต อยากร อยากเหนและใฝเรยนร

ภาพท 10


ภาพท 9

240

สรปไดวา จากการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จ านวน 5 แหง เปนสถานศกษาทจดการเรยนการสอนในระดบประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทตงของสถานศกษามความแตกตางกนทางสภาพภมประเทศ ภมอากาศ การประกอบอาชพ สวนประเพณและวฒนธรรมไมตางกนมากนก เพยงแตเรยกชอตางกน อนเนองมาจากการปฏบตทสบทอดกนมาตามความเชอของทองถนนน ๆ เชน ประเพณสงกรานต บานนาหวยจะใชวา ประเพณตอนรบนางสงกรานตเขาเมอง บานเจดเสมยน เรยกวา ประเพณแหดอกไม เปนตน ซงจากการศกษา จะเหนไดวา ทกสถานศกษาจดการศกษาตามแนวของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน โดยสรางหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบบรบทของทองถน ดงนน สถานศกษาสามารถจดการศกษาตามรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไดอยางมประสทธภาพ ซงในท านองเดยวกนและสถานศกษาอน ๆ ทวไปกสามารถจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ของตนเองไดเชนกน

241

บทท 5

สรป อภปราย และขอเสนอแนะ

งานวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มสาระส าคญตามล าดบดงน วตถประสงคของการวจย วธด าเนนการวจย สรปผลการวจย อภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาองคประกอบของความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

2. เพอพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

3. เพอทดสอบประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สมมตฐานของการวจย

รปแบบการใชแหลง เรยนร ในทองถนท เหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มประสทธภาพ

วธการด าเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยางทผวจยศกษา 1.1 ประชากร ประกอบดวย ผทรงคณวฒ ผบรหารการศกษา ผบรหารสถานศกษา ผทเกยวของและมประสบการณดานแหลงเรยนรในทองถน ไดกลมเปาหมาย ผทรงคณวฒ ผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษา ครผสอน ผเรยน ศกษานเทศก ผปกครอง และผดแล แหลงเรยนรในทองถน ของสถานศกษาในระดบประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา (สพป.) ทกเขต 1.2 กลมตวอยาง ในการศกษากบกลมตวอยางและกลมเปาหมาย แบงเปน 4 กลม ดงน กลมท 1 บคลากรในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 กลมตวอยางเปนบคลากรในสถานศกษา 6 กลม ไดแก ผบรหาร

242

จ านวน1 คน ครผสอน จ านวน 5 คน นกเรยน จ านวน 5 คน ผปกครอง จ านวน 5 คน ศกษานเทศก จ านวน 1 คน และผดแลแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 5 คน รวมสถานศกษาละ จ านวน 22 คน ไดกลมตวอยางรวมทงสน จ านวน 110 คน เปนการเลอกหนวยตวอยางโดย วธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เปนการเลอกตวอยางทมลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได เปนไปตามวตถประสงคของการศกษา เปนผทมความรอบร ความช านาญและประสบการณดานแหลงเรยนร ผวจยสามารถเดนทางไปถงสถานศกษาไดสะดวก เปนสถานศกษาทจดการศกษาในระดบประถมศกษา ในภาคกลางและภาคตะวนตก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ ซงมลกษณะทางภมประเทศและบรบทชมชนตางกน เปนชมชนทมประเพณและวฒนธรรมทมชอเสยงเปนทยอมรบ และมคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 และ รอบ 3 ดานการใชแหลงเรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบดถงดมาก โดย ส านกงานรบรองมาตรฐานและผานการประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) มาตรฐานทเกยวของกบการใชแหลงเรยนรในทองถน ระดบดถงดมาก เพอศกษาขอมลภาคสนาม (field research) โดยการสมภาษณและสงเกต เพอใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา กลมท 2 กลมตวอยาง เปนผเชยวชาญ รวมทงสน จ านวน 7 คน เปนการเลอกกลมตวอยางโดย วธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เพอประเมนรปแบบตามแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ ใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรทเหมาะสม มเกณฑการเลอกผเชยวชาญ ดงน

1. เปนผมประสบการณเกยวกบการจดการศกษาในระดบชาต จ านวน 2 คน 2. เปนผมประสบการณดานการวจย จ านวน 2 คน 3. เปนผมประสบการณดานแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 3 คน

กลมท 3 กลมตวอยาง เปนผทรงคณวฒ จ านวน 20 คน โดย วธการเลอกหนวยตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) เปนการเลอกตวกลมตวอยางทมลกษณะสอดคลองหรอเปนตวแทนทจะศกษาได และเปนไปตามวตถประสงคของการศกษา ประกอบดวย ผทรงคณวฒทมประสบการณดานการบรหารการศกษา ไดแก ผอ านวยการหรอรองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา จ านวน 4 คน ศกษานเทศกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา จ านวน 4 คน ผอ านวยการสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 4 คน และ ครผสอนในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน 4 คน และเปนผมประสบการณเกยวกบแหลงเรยนร ไดแก ผดแลแหลงเรยนรในทองถน จ านวน 4 คน เพอวพากษรปแบบการใชแหลงเรยนร โดยการสนทนากลม (focus group discussion) กลมท 4 กลมตวอยาง สถานศกษาระดบประถมศกษา 5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 โรงเรยนบานหนองงเหลอม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 โรงเรยนวดนาหวย ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธ เขต 2 และ โรงเรยนวดเจดเสมยน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2 ประกอบดวย ผบรหาร โรงเรยนละ จ านวน 1 คน ครผสอนโรงเรยนละ จ านวน 5 คน รวมทงสน จ านวน 30 คน เพอทดลอง (try out) ใชรปแบบการใชแหลงเรยนรใน

243

ทองถน คอ เปนโรงเรยนระดบประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พนทตงในภาคกลางและภาคตะวนตก มลกษณะภมประเทศและบรบทชมชนทตางกน และมคะแนนการรบรองประกนคณภาพการศกษารอบ 2 และรอบ 3 ดานการใชแหลงเรยนร (มาตรฐานท 6) ระดบดถงดมาก โดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) ซงเปนสถานศกษา ในกลมตวอยางเดมทใชในขนตอนศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ดวยเหตผลเปนกลมตวอยางทมพนความรและความเขาใจในการวจยอยแลว งายตอการทดลองการใชรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม 2.วธด าเนนการวจยไดแบงออกเปน 2 ระยะ ตามล าดบ ดงน การวจยระยะท 1 ศกษาวเคราะหขอมลพนฐาน (analysis) การด าเนนการวจยได แบงเปน 2 ชนตอน คอ

ขนตอนท 1 การศกษาขอมลพนฐาน (analysis) จากเอกสารและงานวจยทเกยวของ และท าการตรวจสอบวเคราะหเนอหา (content analysis) ความเปนแหลงเรยนร น าเนอหาทได มาสรางแบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง และน าไปใหผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ดงน

1.1 แนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนร 1.2 แนวคดเกยวกบนโยบายการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการ

จดการศกษา . 1.3 แนวคดในการจดการศกษาโดยน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร 1.4 แนวคดเกยวกบองคประกอบของความเปนแหลงเรยนรในทองถน 1.5 แนวคดเกยวกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

ขนตอนท 2 ศกษาขอมลพนฐานภาคสนาม (field research) เปนการศกษาใหไดขอมลพนฐานความเปนแหลงเรยนร และรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยการศกษากบบคลากรในสถานศกษาระดบประถมศกษา จ านวน5 แหง ไดแก โรงเรยนวดเขาพระ โรงเรยนหนองงเหลอม โรงเรยนวดอนทาราม โรงเรยนวดนาหวย และโรงเรยนวดเจดเสมยน ในการศกษาโดยใชแบบสมภาษณและสงเกตท าใหผวจยไดขอมลพนฐานรปแบบของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน

การวจยระยะท 2 การพฒนา (development) เปนการออกแบบและพฒนา (design and development) การพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอจดการศกษาในระดบประถมศกษา การด าเนนการไดแบงออกเปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 เปนการออกแบบและพฒนา(design and development) เพอหาประสทธภาพ ของการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน โดยผเชยวชาญ จ านวน 7 คน ตรวจสอบความสอดคลององคประกอบของรปแบบ โดยใชแบบสอบถามและสงเกตกงโครงสราง ขนตอนท 2 การพฒนา (development) โดยการสนทนากลม (focus group discussion) วพากษยนยนและประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน

244

ประกอบดวย ผทรงคณวฒดานการบรหารการศกษาและเปนผมประสบการณเกยวกบแหลงเรยนร จ านวน 20 คน ขนตอนท 3 การทดลอง (try out) น ารปแบบการใชแหลงเรยนร ทผานการวพากษยนยน รปแบบแลว ไปทดลองใชกบสถานศกษา คาสถตทใช คาเฉลย ( X ) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) คารอยละ (% ) และวเคราะหขอมลบรรยายเชงคณภาพ (content analysis) สรปผลการวจย

การวจยเรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา สรปผลการศกษาวจย ไดดงน

1. ผลการศกษาองคประกอบ ของความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากการศกษาขอมลภาคสนาม (field research) องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ทสอดคลองกบการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน มองคประกอบส าคญ 6 ดาน ไดแก ดานท 1 ดานการบรหารการศกษา เปนการบรหารการใชทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน มาใชเพอการศกษาในสถานศกษา ดานท 2 ดานจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ดวยการประยกตหลกสตรใหสอดคลองกบแหลงเรยนรในทองถน โดยใชสอทเปนทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศ ภมอากาศ และสงแวดลอมทางกายภาพ อนเปนสาระทองถน ดานท 3 ดานคณภาพผเรยน คอ ผเรยนมความร ความสามารถในการใชแหลงเรยนร เปนสอเชอมโยงความร สามารถคนควา เรยนรไดดวยตนเอง กอใหเกดการเรยนรแบบบรณาการ ดวยวธการเรยนรแบบธรรมชาต ดานท 4 ดานการมสวนรวมขอผปกครอง ดวยนกเรยนจะใชชวตสวนหนงอยกบครอบครว ผปกครองจงมสวนส าคญ ท าใหผเรยนเหนคณคาของการเรยนร รในสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม และเชอมโยงความรทองถนทสมพนธกบความเปนสากลได ดานท 5 ดานการนเทศการศกษา สามารถสงเสรม ใหการชแนะ สนบสนนใหการจดการศกษาบรรลเปาหมายตามนโยบายการจดการศกษาของชาต และดานท 6 ดานผดแลแหลงเรยนรในการใหบรการ ทผเรยนสามารถเขาถงขอมลได สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน แหลงเรยนจะมสอประเภทตาง ๆ สามารถน ามาใชเพอการศกษา กอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคมและศลปวฒนธรรมอยางยงยน

2. ผลการศกษารปแบบของการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เมอท าการวเคราะหและสงเคราะหจะได รปแบบการใชแหลงเรยนร 7 ขน ดงน ขนท 1 การวางแผน (planning) เปนการออกแบบการใชแหลงเรยนร ก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร เพอน ามาใช ขนท 2 การวเคราะห (analysis) เปนการวเคราะหและสงเคราะห ใหเหนความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด กบบรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย ขนท 3 การจดการเรยนการสอน (instructional learning) เปนการด าเนนการใชแหลงเรยนรในการเรยนการสอน ทเปนการด าเนนการทน าไปสความส าเรจของการจดการศกษา ขนท 4 การใชบรการ

245

(service) เปนการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต ตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) เปนการใชแหลงเรยนร โดยมงเนนความสามารถในการสอสาร การคดแกปญหา การใชเทคโนโลย และมทกษะชวต เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศ เปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก ผเรยนมศกยภาพในการแขงขนในเวทโลก ตามมาตรฐาน (standard) การใชแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) เปนการปรบปรงเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษา ในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถน และขนท 7 การประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) เปนการวดและประเมนผลความส าเรจ ของการใชแหลงเรยนรในทองถน เพอน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายผลใหผอนรบรและด าเนนการ

3. ผลการหาประสทธภาพ ของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผวจยไดน ารปแบบทพฒนา ไปหาประสทธภาพดวยวธการประเมน ของผเชยวชาญ จ านวน 7 คน การสนทนากลม (focus group discussion) และการทดลอง (try out) โดยการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนไปใชในสถานศกษา ผลการวจยเปนดงน

3.1 ผลการหาประสทธภาพ ของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ทผวจยใหชอรปแบบวา PAISLDA ซงม 7 ขน จากการตรวจสอบความสอดคลององคประกอบของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม โดยผเชยวชาญ จ านวน 7 คน แปลผลไดดงน

ขนท 1 การวางแผน (planning) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.82, S.D.=2.41)

ขนท 2 การวเคราะห (analysis) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.79,S.D.=2.94)

ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional )มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00)

ขนท 4 การใหบรการ (service) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.74, S.D.=2.43)

ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) มประสทธภาพ ระดบมากทสด ( X =4.76, S.D.=2.36) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =4.79, S.D.=2.94) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) มประสทธภาพ ระดบมากทสด

( X =5.00, S.D.=0.00)

246

สรปผลการประเมนประสทธภาพ ของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม โดยผเชยวชาญ จ านวน 7 คน รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา พบวา มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.98, S.D.=2.44)

3.2 ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาโดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion) วพากษยนยนและประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนของผทรงคณวฒจ านวน 20 คน แปลผลไดดงน

ขนท 1 การวางแผน (planning) มประสทธภาพท ระดบมากทสด ขนท 2 การวเคราะห (analysis) มประสทธภาพท ระดบมากทสด ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional learning) มประสทธภาพท ระดบ

มากทสด ขนท 4 การใหบรการ (service) มประสทธภาพท ระดบมากทสด ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) มประสทธภาพท ระดบ

มากทสด ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) มประสทธภาพม ระดบมากทสด ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) มประสทธภาพท ระดบ

มากทสด สรปผลการสนทนากลม (focus group discussion) ผลการวพากษยนยนและประเมนหา

ประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ของผทรงคณวฒจ านวน 20 คน รปแบบการใชแหลงเรยนร ในทองถนท เหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา พบวา มประสทธภาพทระดบมากทสด

3.3 ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากการทดลองน าไปใช (try out) ดวยวธการน ารปแบบการใชแหลงเรยนร ทผานการวพากษยนยนรปแบบแลว ไปทดลองใชกบสถานศกษา จ านวน 5 แหง บคลากร จ านวน 30 คน เมอท าการแปลผล ไดดงน

ขนท 1 การวางแผน (planning) มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.82, S.D.=2.41) ขนท 2 การวเคราะห(analysis) มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.79,S.D.=2.94) ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional learning) มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 4 การใหบรการ (service) มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) มประสทธภาพทระดบ มากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development )มประสทธภาพทระดบมากทสด

247

( X =4.79, S.D.=2.94) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร(asses and spreads) มประสทธภาพทระดบ มากทสด ( X =5.00, S.D.=0.00)

สรปผลการทดลองน าไปใช (try out) โดยการน ารปแบบการใชแหลงเรยนร ทผานการวพากษยนยนรปแบบแลว ไปทดลองใชกบสถานศกษา จ านวน 5 แหง พบวา รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.89, S.D.=2.73) อภปรายผลการวจย

การวจย เรองการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา อภปรายผลการวจย ไดดงน

1. ผลการศกษาความเปนแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จากการศกษา พบวา องคประกอบของความเปนแหลงเรยนร มองคประกอบส าคญ 6 ดาน ดงน

1.1 ดานท 1 ดานการบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จากการศกษา พบวา สถานศกษามการบรหารจดการ ใชทรพยากรทเปนแหลงเรยนรในทองถน ทเปนบรบทของทองถน มาใชในการจดการศกษาของสถานศกษา นบตงแตการก าหนดสาระของหลกสตรสถานศกษาใชภมปญญาทองถน และปราชญทองถน เขามามสวนรวมในการวางแผนการจดการศกษา สอดคลองตามแนวคดของ นธ เอยวศรวงศ (2546, หนา 150-152) ทไดกลาวไววา การจดการศกษาใหกบพลเมอง โดยใชทรพยากรทงหลายทงมวลของแตละทองถน สามารถน ามาเปนสอเชอมโยงความรไดเปนอยางด และยงสอดคลองกบ ศกดชย เพชรแกมทอง และคณะ (2556) ทไดศกษา เรองการพฒนากลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนร ของสถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชร เขต 1 และเขต 2 พบวา กลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนร สถานศกษามการคนหา และวเคราะหขอมลสภาพแวดลอม มาใชตามหลกเกณฑการด าเนนงานทชดเจน จะเหนไดวา การบรหารการศกษา ถามการบรหารจดการใชแหลงเรยนรทด จะสงผลตอการศกษาทงระบบ

1.2 ดานท 2 ดานการจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จากการศกษา พบวา สถานศกษาไดจดสาระทองถนบรณาการในหลกสตรสถานศกษา และจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เปนสอเชอมโยงความร ผเรยนไดเรยนจากสถานทจรง ประสบการณตรง และฝกปฏบตจรง สอดคลองตามแนวนโยบายของ กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 4-27) ทไดก าหนดบทบาทของครผสอน ใหเลอกใชสอทเหมาะสมกบกจกรรม ในการน าภมปญญาทองถน และเทคโนโลยทเหมาะสม มาประยกตใชในการจดการเรยนการสอน และยงสอดคลองกบแนวคดของ พนม พงษไพบลย (2548, หนา 84-85) ทไวกลาววา การจดการศกษาเปนการพฒนาใหผเรยน ใหเปนคนเกง คนด มความสข มสตปญญา เรมทความเปนตวตนของตนเอง การเรยนรเกดไดตลอดเวลา โดยการแสวงหาความร ศกษาคนควาจากแหลงเรยนร สามารถเรยนรไดดวยตนเอง สงคมกจะเปน

248

“สงคมแหงการเรยนร” (learning society) เปนไปตามผลการวจย คอ การสรางและใชหลกสตรสถานศกษา เมอใชแหลงเรยนร เปนสอในการจดการเรยนการสอน จะชวยเชอมโยงความรใหผเรยนสามารถเรยนรความเปนตวตนของตนเอง อนเปนการเรยนรแบบธรรมชาต ความรเกดขนเอง สรางความคดรวบยอดในตนเอง จะชวยใหเขาใจ เขาถง และน าไปสการพฒนาอยางยงยน

1.3 ดานท 3 ดานคณภาพผเรยน ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร เปนสอเชอมโยงความร ใฝเรยนร ปรบเปลยนแนวคดการเรยนรแนวใหมไดดวยตนเอง สอดคลองกบแนวคดของ ประเวศ วะส (2554, หนา 31) ทกลาวไววา วถชวตของพลเมองตองปรบตว ใหทนกระแสของความเปลยนแปลงอยางเทาทนและเหมาะสม สงส าคญ คอ พลเมองตองเรยนรในการอยรวมกน เรยนรในการใชทรพยากรในทองถนของตนอยางชาญฉลาด สอดรบกบกระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 4-27) ทไดก าหนดบทบาทของผเรยนไววา ผเรยนตองมคณลกษณะอนพงประสงคดานใฝเรยนร โดยการเสาะแสวงหาความร เขาถงแหลงการเรยนร และยงสอดคลองกบ โลเปซ (Lopez, 1998, p. 1877) ไดศกษา เรองความพงพอใจของประชาชนในชมชน ทมลรฐอลนอยด พบวา สงทชมชนมสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสด คอ ภมปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมอนเปนแหลงเรยนรในชมชน ซงการใชแหลงเรยนรในกจกรรมการเรยนการสอน จะมสวนท าใหผเรยนเกดความรความเขาใจ ในการเชอมโยง ความคดใหมๆ ไดดวยตนเอง กอใหเกดการพฒนา เปนไปตามผลการศกษาของผวจย กลาวคอ คณภาพของผเรยนเกดจากการเรยนร โดยใชแหลงเรยนรในทองถนเปนสอ

1.4 ดานท 4 ดานการมสวนรวมของผปกครอง เพราะผปกครองจะท าใหผเรยนเหน ความส าคญสงทเรยน รสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม สามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากล ตามแนวคดชองส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 1) ทระบวาการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาทเกยวกบวฒนธรรมประเพณ จะชวยใหบตรหลานไดเรยนรวฒนธรรมอยางหลากหลายทงทบาน โรงเรยน และในทองถน และสามารถสบทอดวฒนธรรม ภมปญญา และสามารถน าไปประกอบอาชพได ซงสอดคลองกบ รอคค (Rock, 1996, p. 3403) ไดศกษา เรองรปแบบคณะกรรมการโรงเรยนและชมชนกบการมสวนรวมในการตดสนใจ พบวา ชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน เพอใหหลกสตรทใชกจกรรมการเรยนการสอนตรงตามความตองการของชมชนและผเรยน รวมถงการสงเสรมการใชภมปญญาในทองถน การประกอบอาชพ การด าเนนชวตของคนในชมชน ภมปญญาในชมชน และรวมก าหนดการด าเนนการใหเกดประโยชนแกชมชน และสอดคลองกบ สสรรค ไชโยรกษ (2549) ไดศกษา เรองบทบาทของผปกครองในการสงเสรมจรยธรรมนกเรยน พบวา เปนวธการทสงเสรมพฒนาการดานรางกาย สรางบรรยากาศ สรางความรกความผกพน เปนแบบอยางทด สรางระเบยบวนย สอนวธคด สรางความไววางใจ ผสรางก าลงใจ แลชวยยบยงพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผเรยน ซงเปนไปตามผลการวจย คอ การมสวนรวมของผปกครอง ทสามารถเขามารวมดแลบตรหลานในสถานศกษา ก าหนดหลกสตรการจดการศกษา จะชวยใหบตรหลานเหนคณคาของการเรยนร ผปกครองจงเปนผทมบทบาทส าคญในการมสวนรวมในการจดการศกษา

1.5 ดานท 5 ดานการนเทศการศกษา การนเทศเปนการชวยสงเสรม ชแนะ สนบสนนใหการจดการศกษาบรรลเปาหมายตามนโยบายการศกษา ซงสอดคลองกบ วราภรณ แสงพลสทธ

249

(2554, หนา 18-19) ไดศกษา เรองความตองการและการไดรบการตอบสนองความตองการการนเทศทางวชาการของครในสถานศกษาโครงการปฏรปการศกษา สรปไดวา ครผสอนมความตองการ และมการตอบสนองการนเทศทางวชาการ.ในทางทด ศกษานเทศกเปนทพงทางความคด และการปฏบตทถกตองในการใชหลกสตร พบวา สอดคลองกบผลการศกษาของผวจย คอ สถานศกษาใหความส าคญกบการนเทศการศกษา เพราะการนเทศ เปนเครองชวยชน าใหการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรไปสเปาหมายในทศทางตามนโยบายการศกษา นอกจากนแลวยงเปนการสรางขวญก าลงใจ เปนเพอนคคดของสถานศกษาทจะน าพาใหการจดการศกษาบรรลเปาหมาย

1.6 ดานท 6 ดานการใหบรการของผดแลแหลงเรยนรในทองถน เปนการใหบรการความร ภมปญญา สอประเภทตาง ๆ ทมอยในทองถน ใหกบผสนใจ สามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน ซงสอดคลองกบเฟอรกสน (Ferguson, 1997, p. 32) ไดศกษา เรองการศกษาของเดกในชนบทของมลรฐเนบราสกา สรปไดวา การจดการศกษาโดยการใชภมปญญา ทมอยในรปของการผสมผสาน การระดมพลงสมอง การเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยน าเดกไปหาประสบการณนอกสถานท พบปะกบผประกอบการ พบวทยากรผทรงคณวฒในทองถน ความพงพอใจของประชาชนในชมชน ในการเขามามสวนรวมกบสถานศกษาในการจดกจกรรมการเรยนการสอน แสดงใหเหนวา สอดคลองกบผลการศกษาของผวจย คอ ผดแลแหลงเรยนรในทองถน ไดแก ภมปญญาในชมชน ปราชญชมชน ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมและแหลงเรยนรในชมชน มสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสด ผดแลแหลงเรยนรจงมบทบาทส าคญ ในการใหบรการ เพราะการบรการทดจะสงผลใหผเรยนอยากทจะใฝเรยนร

2. ผลการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาใน ระดบประถมศกษา พบวา ทงการศกษาวจยโดยการศกษาเอกสาร และการศกษาในสถานศกษาทจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน มรปแบบของการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เมอน ามาวเคราะหและสงเคราะหแลว ทงกอนพฒนาและหลงพฒนาไมตางกนมากนก ท าใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 7 ขนตอน ผวจยไดใหชอรปแบบวา PAISLDA มรายละเอยดดงน 2.1 ขนท 1 การวางแผน (planning) เปนการออกแบบการใชแหลงเรยนรประกอบดวย การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเร ยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร ซงสอดคลองกบแนวคดการศกษาวจยของ ส าล เกงทอง (2544) ไดศกษา เรองการวางแผนการบรหารจดการแหลงการเรยนร การบรหารจดการแหลงเรยนร มความส าคญ ในดานการวางแผน มคาเฉลยสงสด รองลงมาตามล าดบ ไดแก ดานการลงมอปฏบต และสอดคลองกบผลการศกษาวจยของ หทยกาญจน ส ารวลหนต (2549) ไดศกษา เรองการพฒนารปแบบการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร โดยการจดท าแผนการจดการเรยนรบรณาการใชแหลงเรยนร ซงแตละแผนมขนตอนการบรณาการ 5 ขนตอน ไดแก การสรางความสนใจ การวางแผน การส ารวจและการสบคน การอธบายและสรป และประเมนผล ทท าใหไดแผนการจดการเรยนรทมประสทธภาพ พบวา เปนไปตามผลการศกษาของผวจยจะเหนไดวา การวางแผนทด จะน าไปสการปฏบตทถกตองและเกดประโยชนสงสดของการจดการศกษาทกระดบ 2.2 ขนท 2 การวเคราะห (analysis) คอ การวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการ

250

สนบสนนของทกฝาย ผลการวจยสถานศกษาใหความส าคญของการวเคราะห คอ วเคราะหเนอหาสาระของหลกสตร กบแหลงเรยนรในทองถน ทน าไปสการสรางหลกสตรสาระทองถน ซงสอดคลองกบแนวคดของออลเซน (Olsen 1992, p. 73) ทกลาววา แหลงเรยนรชมชน คอ ทรพยากรทประกอบดวยสงทเกยวของกบการศกษาทงหมด รวมทงประสบการณ ซงอาจไดรบจากชมชนใดชมชนหนงหรอหลายชมชน ทแวดลอมโรงเรยนสวนประกอบดงกลาว ไดแก ธรรมชาต ประชากร ไร นา โรงงานอตสาหกรรม กลมชมชน องคกร และสถาบนตาง ๆ ตลอดจนทงโครงสราง กระบวนการของสงคม และแนวโนมแหงการเปลยนแปลงของสงคม พบวา เปนไปตามผลการศกษาของผวจย การวเคราะห จะสงผลตอกระบวนการใชแหลงเรยนร ใหสอดคลองกบหลกสตรและสาระทองถน 2.3 ขนท 3 การจดการเรยนร (instructional) คอ แนวการด าเนนการใชแหลงเรยนรในการเรยนการสอน สอดคลองกบแนวคดของจายคอก (Jaycox, 2001) ไดศกษา เรองการสอนแบบโฮมสกลในประเทศสหรฐอเมรกา ในการจดการเรยนการสอน ผเรยนจะเรยนไดดจากประสบการณตรงของตน และการถายทอดประสบการณ จากผรในสงคม และกนกพร ฉมพล,(2555) ไดศกษา เรองรปแบบการจดการความรภมปญญาทองถนดาหตถกรรมเครองจกสาน: กรณศกษาวสาหกจชมชน จงหวดนครราชสมา พบวา ความรภมปญญาทองถนดานหตถกรรมเครองจกสาน เกยวของกบความร ความสามารถ และประสบการณทบรรพบรษ ไดสรางสรรค และถายทอดสบตอกนมา จนกลายเปนองคความรประจ าทองถน ทผานกระบวนการทางสงคม และการปลกฝงวธคด การด าเนนชวตประจ าวนใหแกลกหลาน เปนไปตามผลการศกษาของผวจย ทใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนร 2.4 ขนท 4 การใหบรการ (service) คอ การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต ตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา สอดคลองกบแนวคดของฮอลเดนและคอนเนลล (Holden & Connelly, 2004, p. 28-46) กลาววา เปาหมายของการจดการศกษา คอการพฒนาคณภาพของบคคลองคกรและทองถนใหสามารถบรณาการวถชวตของคนในสงคม สรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร สงเสรมการจดกจกรรมการศกษาตลอดชวต น าไปสการพฒนาประเทศชาตทยงยน 2.5 ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) คอ โดยมงเนนผเรยนใหม ความสามารถในการสอสารการคด การแกปญหา การใชเทคโนโลยและมทกษะชวตเพอใหผเรยนมศกยภาพในการแขงขนในเวทโลก สอดคลองกบแนวคดและศกษาวจยของส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 1) และ โลเปซ (Lopez, 1998, p. 1877) กลาววา การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาทเกยวกบวฒนธรรมประเพณ พบวา ชมชนใหบตรหลานไดเรยนวฒนธรรมอยางหลากหลายทงทบาน สถานศกษา และในทองถน ซงทกฝายตองมสวนรวมในการใหความรแกบตรหลานของตนเอง เพอสบทอดวฒนธรรม ภมปญญา และสามารถน าไปประกอบอาชพได 2.6 ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) คอ การปรบปรงเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนรจดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถน สอดคลองกบผลการศกษาวจยของ ลอเวย (Lawey,1998, p. 17) ไดศกษาการพฒนาสงคมในทองถน การใหความส าคญ

251

กบทองถนโดยดงเอาภมปญญาของทองถนทเปนศาสตรในสาขาวชาตาง ๆ เขามาจดการเรยนการสอนในสถานศกษา ดงนน แหลงเรยนรจะตองมการปรบปรงเปลยนแปลงอยเสมอ 2.7 ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) คอ การวดและประเมนผลการใชแหลงเรยนรในทองถน และน าผลการใชแหลงเรยนรไปขยายใหผอนรบรและด าเนนการ และสอดคลองกบแนวคดของฮคส (Hicks) (1981, p. 248) อธบายวาการวางแผนเปนหนาททางบรหารทกระท าเพอกจกรรมหนงโดยเฉพาะชวยใหส าเรจผลนน จ าเปนตองน าขอมลจากอดตมาใชตดสนใจในปจจบนและท าการประเมนผลในอนาคต ดงนน การประเมนผลและเผยแพรเปนตวบงบอกถงความส าเรจของการใชแหลงเรยนรทงอดต ปจจบน และอนาคตอยางเปนรปธรรม

3. ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการ จดการศกษาในระดบประถมศกษา ไดด าเนนการหาประสทธภาพ จากผเชยวชาญจ านวน 7 ทาน การประชมกลมยอย (focus group discussion) และการทดลอง (try out) โดยน ารปแบบการใชแหลงเรยนรไปใชจรง ผลการศกษาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน พบวา

3.1 ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา โดยการตรวจสอบความสอดคลององคประกอบของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ของผเชยวชาญ จ านวน 7 คน ชอวา PAISLDA ม 7 ขนตอน สรปผลการตรวจสอบความสอดคลององคประกอบของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษามประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.79, S.D.=2.94) ทงนดวยเหตผลเปนเพราะวา การใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนรผเรยนสามารถเรยนรจากสภาพจรง ทเกยวของกบบคคล สถานท ธรรมชาต หนวยงาน องคกร สถานประกอบการ ชมชนและสงแวดลอมอน ๆ ซงผ เรยนผสอนสามารถศกษาคนควาหาความรไดธรรมชาตและสงแวดลอม อนเปนขมทรพยมหาศาลทเราสามารถคนพบความร ท าใหผเรยนเกดการเรยนรและสรางองคความรไดดวยตนเอง

3.2 ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาโดยการสนทนากลม (focus group discussion) วพากษยนยน และประเมนหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนของผทรงคณวฒ จ านวน 20 คน สรปไดวา รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มประสทธภาพทระดบมากทสด (รอยละ 100) ทงนดวยเหตผลเปนเพราะวา การใชแหลงเรยนรเพอการศกษา เปนการด าเนนการตามนโยบาย ตงแตการวางแผนกลยทธ ก าหนดจดประสงค ก าหนดการจดกจกรรม ก าหนดความเหมาะสมของแหลงเรยนร และการก าหนดประโยชนของการใชแหลงเรยนร สอดคลองกบงานวจยของเบญจวรรณ ระตา (2551, หนา 155) ไดศกษาวจยการใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอน สงส าคญคอการบรหารจดการ บคลากรสถานท และการจดกจกรรมโดยใหมรปแบบการด าเนนการใชแหลงเรยนร ตามทนโยบายก าหนด

3.3 ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาจากการทดลองน าไปใช (try out) โดยการน ารปแบบการใชแหลงเรยนร ทผานการวพากษยนยนรปแบบแลว ไปทดลองใชกบสถานศกษา จ านวน 5 แหง สรป

252

ไดวา รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มประสทธภาพทระดบมากทสด ( X =4.79, S.D.=2.94) ทงนดวยเหตผลเปนเพราะวา แหลงเรยนรมความส าคญตอผเรยน คอ ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรง สามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได ชวยใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของตน ครอบครว ทองถนชวตในทองถน ชมชน ธรรมชาตระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคมเรยนในสงทมคณคา มความหมายตอชวต ท าใหเหนคณคา มองเหนความส าคญของสงทเรยน สอดคลองตามหลกการแนวคดของ ศรกาญจน โกสมภ และดารณ ค าวจนง (2545 , หนา 270), กงแกว อารรกษ (2548, หนา 118) และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2553, หนา 1) ไดนยามความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน สามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากล สงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม เหนความส าคญของการอนรกษ ธรรมชาต และพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากร และสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง ไดมสวนรวมในองคกรทองถน บคคล และครอบครวในการพฒนาทองถน สอดคลองกบผลการศกษาวจยของ หทยกาญจน ส ารวลหนต (2549) ไดศกษาการพฒนารปแบบการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร แผนการจดการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร แตละแผนมขนตอนการบรณาการ 5 ขนตอน ไดแก สรางความสนใจ วางแผน ส ารวจและสบคน อธบายและสรป และประเมนผล ไดแผนการจดการเรยนรทมประสทธภาพ และสอดคลองกบผลการวจยของลอเวย (Lawey, 1998, p.17) การใหความส าคญกบทองถนโดยดงเอาภมปญญาของทองถนทเปนศาสตรในสาขาวชาตางๆเขามาจดการเรยนการสอนในสถานศกษาและแลกเปลยนประสบการณ การพฒนาระหวางชมชน ซงมแนวทางการศกษา คอ การใชพนทในทองถนเปนพนทในการศกษาคนควา องคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา และชมชนผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา จากการใชรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ดงกลาวขางตน พบวา ยงมเงอนไขส าคญ ในการสงเสรม สนบสนน ในการรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จะส าเรจและเกดความยงยนได คอ บคคล กลมคล สถานประกอบการ องคกรทองถน และหนวยงานทเกยวของมสวนส าคญยง สรปไดวา จากการน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา จ านวน 5 แหง เปนสถานศกษาทจดการเรยนการสอนในระดบประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทตงของสถานศกษามความแตกตางกนทางสภาพภมประเทศ ภมอากาศ การประกอบอาชพ สวนประเพณและวฒนธรรมไมตางกนมากนก เพยงแตเรยกชอตางกน อนเนองมาจากการปฏบตทสบทอดกนมาตามความเชอของทองถนนน ๆ เชน ประเพณสงกรานต บานนาหวยจะใชวา ประเพณตอนรบนางสงกรานตเขาเมอง บานเจดเสมยน เรยกวา ประเพณแหดอกไม เปนตน แตจากการศกษา พบวา ทกสถานศกษาจดการศกษาตามแนวของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน โดยสรางหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบบรบทของทองถน และสถานศกษายงไดจดการศกษาตามรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ไดอยางมประสทธภาพ เปนไปตามสมมตฐานของผวจย

253

ขอเสนอแนะ

การศกษาวจย เรอง การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ในการศกษาวจยครงน เปนการศกษาวจยทมผลใชไดเหมาะสมกบสถานศกษาในระดบประถมศกษา ซงสถานศกษาระดบอนใด อาจน าไปปรบประยกตใชได เพราะเปนการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ทเกดจากการสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ นโยบายการจดการศกษา ศกษาขอมลภาคสนาม (field research) ประเมนรปแบบจากผเชยวชาญ การยนยนรปแบบจากผทรงคณวฒโดยการสนทนากลม (focus group discussion) และทดลอง (try out) ใชกบบคลากรในสถานศกษา จากผลของการศกษาวจย ผวจยมขอเสนอแนะดงน

1.ขอเสนอแนะเชงนโยบายในการน าผลการวจยไปใช 1.1 ขอเสนอแนะส าหรบส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ควรสนบสนนให

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา องคกรบรหารปกครองสวนทองถน ศนยการศกษาตามอธยาศย สถานศกษา แหลงเรยนรในทองถน และหนวยงานทเกยวของกบการศกษา ควรน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ในการน าองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร 6 ดาน ไดแก ดานท 1 ดานการบรหารทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน ดานท 2 ดานจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน โดยใชสอทเปนทรพยากรธรรมชาต ภมประเทศภมอากาศ และสงแวดลอมทางกายภาพ ดานท 3 ดานคณภาพผเรยนเกดความสามารถใชเปนสอเชอมโยงความรใหกบผศกษา คนควา เรยนรไดดวยตนเอง กอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคมและศลปวฒนธรรม ดานท 4 ดานการมสวนรวมขอผปกครอง ท าใหผเรยนเหนคณคามความหมายตอชวตท าใหเหนคณคาเหนความส าคญสงทเรยน รสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรม สามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากล ดานท 5 ดานการนเทศการศกษาจะชวยสงเสรม ชแนะ สนบสนนใหการจดการศกษาบรรลเปาหมายของนโยบายการศกษาของชาต และดานท 6 ดานผดแลแหลงเรยนรใหบรการ ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน และมสอประเภทตาง ๆ เปนแนวทาง ในการน ากระบวนการสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนร และปจจยเกอหนน ใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต และเปนการน าแนวคดของนโยบายการกระจายอ านาจของการบรหารการศกษาตามล าดบ จากการจดการศกษาสวนกลาง กระจายใหหนวยงานส านกงานเขตพนทการศกษาด าเนนการบรหารจดการศกษา ใหความส าคญกบสถานศกษา บคลากรทางการศกษา ประชาชนในทองถน มสวนรวมในการจดการศกษา และพฒนาการศกษาในรปของคณะกรรมการ ในการก ากบดแล สงเสรม สนบสนนสถานศกษา องคปกครองสวนทองถน รวมทงบคคล ครอบครว หนวยงานองคกร และสถาบนเอกชนสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพ ซงส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สมควรอยางยงในการใหการสงเสรมสนบสนนใหหนวยงาน และบคคลใชแหลงเรยนรในทองถน เพอการจดการศกษาตอไป

254

1.2 ขอเสนอแนะตอส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา จากการผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ทง 7 ขนตอน ไดแก ขนท 1 การวางแผน (planning) ขนท 2 การวเคราะห (analysis) ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) ขนท 4 การใหบรการ (service) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) ขนท6 พฒนาแหลงเรยนร (development) และขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) เปนแนวทางในการจดการศกษาทจะเกดผลตอการจดการศกษาโดยรวมไดถาในแตละเขตพนทการศกษา อนประกอบดวย คณะกรรมการและส านกงานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมเขตพนทการศกษา ทมอ านาจหนาทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาของบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ไปด าเนนการในการใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทจดท าขนเพอใหเขตพนทการศกษา หนวยงานระดบทองถนและสถานศกษาทกสงกดทจดการศกษาขนพนฐาน น าเปนกรอบและทศทางในการพฒนาหลกสตร และจดการเรยนการสอน พฒนาเดกและเยาวชนไทยทกคนในระดบการศกษาขนพนฐาน ใหมคณภาพดานความร และทกษะทจ าเปนส าหรบใชเปนเครองมอ ในการด ารงชวตในสงคมทมการเปลยนแปลง และแสวงหาความรเพอพฒนาตนเองอยางตอเนองตลอดชวต ซงในการปรบใชโดยการวเคราะหหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ใหสอดรบกบบรบททรพยากรทเปนแหลงเรยนรในทองถน ใหเกดหลกสตรทองถน ดงนนส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา สามารถสงเสรมสนบสนนใหบคคลากรทางการศกษาใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษาไดอยางมคณภาพ

1.3 ขอเสนอแนะตอองคกรบรหารการปกครองสวนทองถน จากการผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา เปนแนวทางในองคประกอบของความเปนแหลงเรยนร ทส าคญทง 6 ดาน ในการสงเสรมใหสถานศกษาไดด าเนนการจดการศกษาทเปดโอกาสใหบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน มสวนรวม ในการสงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆเพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน ดงนนองคกรบรหารการปกครองสวนทองถน สามารถสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาสบคนแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน น ามาเปนสอในการจดการเรยนร เปนการรวมกนสรางใหทองถนเปนสงคมแหงการเรยนร

1.4 ขอเสนอแนะในการน าหลกสตรไปใช การผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวจยเปนแนวทางในความเปนแหลงเรยนร องคประกอบส าคญทง 6 ดาน และรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ทง 7 ขนตอน จะมผลในการน าหลกสตรไปใช ดงน

1.4.1 ดานการจดการเรยนการสอนใหเปนไปตามหลกสตร

255

1.4.1.1 การจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล 1.4.1.2 การฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา 1.4.1.3 การจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรงฝกการปฏบต ใหท าได คดเปน ท าเปน เกดความรกในการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง 1.4.1.4 การจดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆอยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา 1.4.1 .5 การส ง เสร มสนบสนน ให ผ ส อนสามารถจดบรรยากาศสภาพแวดลอม สอการเรยนและอ านวยความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงน ผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอนและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ 1.4.1.6 การจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝายเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ 1.4.2. ดานการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ กลาวคอ ผเรยนจะตองอาศยกระบวนการเรยนรทหลากหลาย เปนเครองมอทจะน าพาตนเองไปสเปาหมายของหลกสตร กระบวนการเรยนรทจ าเปนส าหรบผเรยน อาท กระบวนการเรยนรแบบบรณาการครบวงจร กระบวนการสรางความร กระบวนการคดกระบวนการทางสงคม กระบวนการเผชญสถานการณและแกปญหา กระบวนการเรยนรจากประสบการณจรง กระบวนการปฏบต ลงมอท าจรง กระบวนการจดการ กระบวนการวจยกระบวนการเรยนรการเรยนรของตนเอง กระบวนการพฒนาลกษณะนสยกระบวนการเหลานเปนแนวทางในการจดการเรยนรทผเรยนควรไดรบการฝกฝน พฒนาเพราะจะสามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดด บรรลเปาหมายของหลกสตร

1.5 ขอเสนอแนะตอศนยการศกษาตามอธยาศย ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวจยเปนแนวทางในการจดการศกษาตามอธยาศย การจดการศกษาตลอดชวต และการสรางสงคมแหงการเรยนร ซงรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทง 7 ขนตอน ทกคนทกหนวยงานสามารถน าไปประยคใชไดอยางดยง เพราะแตละทองถนจะมบางบรบททคลายคลงกน และบรบททแตกตางกน ถงแมวาจะเหมอนกนหอตางกนแตกระบวนของรปแบบสามรถเปนแกนกลางสามารถปรบใชได ดวยแหลงเรยนรในทองถนเปนทรพยากร ทกอใหเกดวถชวตของทองถนนน ๆ อนเปนโรงเรยน หองเรยนธรรมชาต ทประกอบดวย บคคล สถานท โบราณสถาน โบราณวตถ ประวตศาสตรความเปนมา ประเพณ ศลปวฒนธรรม ศาสนาและความเชอของชาตพนธทสบทอดกนมาอยางยาวนาน ททกคนสามารถเรยนร สบคน ไดตามความสนใจ และความตองการทไมตองมใครบอกใหท า สงใหท า แตอนเกดจากพลงในความคด ความตองการทสามารถเชอมโยงความเปนสากล

256

1.6 ขอเสนอแนะตอสถานศกษา ผลการหาประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวจย เปนแนวทางใหสถานศกษารวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชน โดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชน เพอใหชมชนมการจดการศกษาอบรม มการแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆเพอพฒนาชมชนใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการ รวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน

1.7 ขอเสนอแนะตอแหลงเรยนรในทองถน จากการผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวจยเปนแนวทาง ในการสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงการเรยนรตลอดชวตทกรปแบบ ไดแก หองสมดประชาชน พพธภณฑหอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศนยกฬาและนนทนาการ แหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนอยางเพยงพอและมประสทธภาพ 1.8 ขอเสนอแนะตอหนวยงานทเกยวของ จากการผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ผลการวจยเปนแนวทาง ใหแตละเขตพนทการศกษา ใหมคณะกรรมการและส านกงานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรมเขตพนทการศกษา มอ านาจหนาทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาของบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอนทจดการศกษาในรปแบบทหลากหลาย ดงนน ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษา ตองเปนหนาทของทกฝายในการรวมกนด าเนนการ และศกษาเรยนรไปพรอมกนเพอสรางความรใหเปนไปในทศทางเดยวกน

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป จากการผลการวจย รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจด

การศกษาในระดบประถมศกษา พบวา แหลงเรยนรสามารถพฒนาการเรยนรไดตลอดชวต และสรางสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนรได ผลการวจยมขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ดงน

2.1. การพฒนารปแบบการจดระบบทรพยากร และสงแวดลอมในทองถน ทน ามาใชเปนสอการเรยนร เพอน าไปสการสบทอดประเพณ ศลปวฒนธรรมอยางยงยน

2.2. การศกษาผลการจดการเรยนรแบบบรณาการ โดยใชแหลงเรยนรในทองถน 2.3. การสรางรากฐานสงคมแหงการเรยนร โดยใชแหลงเรยนรในทองถน 2.4. การใชแหลงเรยนรในทองถนเพอพฒนาการตลอดชวต และสงคมแหงการเรยนร 2.5. การพฒนารปแบบการสรางแหลงเรยนรในทองถน เพอการศกษาเรยนรเชงลก

เขาถงทองถนอยางแทจรง ทสามารถน าไปสการสรางสงคมอยางยงยน 2.6. การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญในรปแบบของการเรยนรแบบธรรมชาต

โดยการด าเนนวถชวต ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

257

เอกสารอางอง กนกพร ฉมพล. (2555). รปแบบการจดการความรภมปญญาทองถนดานหตถกรรมเครองจกสาน:

กรณศกษาวสาหกจชมชน จงหวดนครราชสมา ปรชญาดษฎบณฑต (พฒนาสงคมและการจดการสงแวดลอม) คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2544) การด าเนนการประกนคณภาพภายในสถานศกษา.วารสารวชาการ, 4, 22.

______. (2545). หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว กระทรวงศกษาธการ.

______. (2546) คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล. กรงเทพมหานคร: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.).

กระทรวงศกษาธการ. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

กตชย รตนะ. (2549). การมสวนรวมในการจดการลมนา. กรงเทพมหานคร: ภาควชาอนรกษวทยาคณะวนศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กงแกว อารรกษ. (2548). การจดการความรโดยใชรปแบบหลากหลาย. กรงเทพมหานคร: เมธทปส. ก าธน สนธวานนท พล.อ.ต. (2547) สารานกรมสาหรบเยาวชนไทย เลมท 28 เรองตลาด.

กรงเทพมหานคร: โครงการสารานกรมไทยส าหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.

______. (2547). สารานกรมสาหรบเยาวชนไทย เลม 26 เรองชมชน. กรงเทพมหานคร: โครงการ สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.

กรณยพล ววรรธมงคล. (2553). การพฒนารปแบบการตดตามชวยเหลอส าหรบครพเลยงเพอการน ากรอบหลกสตรระดบทองถนสการจดการเรยนรในชนเรยนของนกศกษาคร. วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยศลปากร.

เกตสเดช ก าแพงแกว. (2546). การศกษากจกรรมการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของโรงเรยน: กรณศกษา โรงเรยนอสสมชญแผนกประถม. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2546). การคดเชงมโนทศน (พมพครงท 6). กรงเทพมหานคร: ซคเซส. คลงปญญาไทยและวชาการดอทคอม. (2557). บทความทางวชาการ เรอง โบสถ ครสศาสนา.

กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยกรงเทพวทยาเขตรงสต จรชฌา วเชยรปญญา. ( 2548). การจดการความร:พนฐานและการประยกตใช. กรงเทพมหานคร:

เอกซเปอรเนท. ______. (2548). เครองมอและเทคนคทางการจดการความรกบงานบรการวชาการ. วารสารหอสมด

มหาวทยาลยเชยงใหม, 13, 32-37.

258

จฑาพร รตนมสก และคณะ. (2553). ความพงพอใจของสถานประกอบการทมตอการปฏบตงานของบณฑตวทยาลยเทคโนโลยภาคใต ปการศกษา 2550–2552. ทนอดหนนการวจยจากวทยาลยเทคโนโลยภาคใต.

ฉวรตน เกษตรสนทร. (2552). คมอเครอขายศนยวฒนธรรมในสถานศกษา. กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

ชบา พนธศกด. (2550). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเชงประสบการณและการเรยนรแบบรวมมอโดยการรวมงานอยางรวมความรสกระหวางผปกครองและครเพอเสรมสรางทกษะชวตสาหรบเดกปฐมวย. ดษฎนพนธครศาสตรดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงฤทย อรรคแสง. 2552. กระบวนการจดการความรภมปญญาทองถนผาไหมมดหมยอมสธรรมชาต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

ด าร บญช. (2548). การใชประโยชนจากแหลงเรยนรในสถานศกษา. วารสารวชาการ, 8(1), 27–31. ทะนง ทศไกร. (2551). รายงานผลการใชแหลงเรยนรในการพฒนาความสามารถในการคดของ

นกเรยนโรงเรยนวดทบกฤชเหนอปการศกษา 2551. นครราชสมา: ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมา เขต 1.

ทศนา แขมมณ. (2551). รปแบบการเรยนการสอน ทางเลอกทหลากหลาย. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______. (2554). ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ.กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธระพฒน ฤทธทอง. (2543). 30 รปแบบการจดกจกรรมโดยยดผเรยนเปนสาคญ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพบรษทเฟองฟาพรนตงจ ากด.

ธนา นลชยโกวทย และอดศร จนทรสข. (2552). ศลปะการจดกระบวนการเรยนรเพอการเปลยนแปลง: คมอกระบวนกรจตตปญญาศกษา. นครปฐม: ศนยจตตปญญาศกษามหาวทยาลยมหดล.

นภาพร คงคาหลวง. (2548). การมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาขนพนฐาน: กรณศกษาโรงเรยนประถมศกษา จงหวดปทมธาน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการนเทศ มหาวทยาลยศลปากร.

นนทนจ เทยงพนโภค. (2551). การพฒนาสภาพแวดลอมเปนแหลงเรยนรตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในโรงเรยนวดเปรมประชากร. วารสารวชาการ, 11 (4), 29-35.

เนาวรตน ลขตวฒนเศรษฐ. (2544). แหลงเรยนรในโรงเรยนสรางเพอเดก มไดสรางเพอใคร.วารสารวชาการ, 4 (12), 26–37.

บงกช นพวงศ ณ อยธยาและคณะ. 2554. รายงานวจยประเมนผลเชงระบบเรอง: งานบรณาการการพฒนาคณภาพชวตประชาชน ศนยอานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) ป 2554. ปตตาน: ศนยศกษาและพฒนาธรรมาธปไตย.

ประดนนท อปรมย และคณะ. (2552). การศกษาในจงหวดนนทบร: กระบวนการเรยนรภมปญญาทองถนดานอาชพในรปแบบการศกษาตามอธยาศย. นนทบร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

259

ประวต เอราวรรณ. (2545). การวจยปฏบตการ: การเรยนรของครและการสรางพลงรวมในโรงเรยน. กรงเทพมหานคร: ดอกหญาวชาการ.

ประเวศ วะส. (2543). วถมนษยในศตวรรษท 21 สภพภมใหมแหงการพฒนา. กรงเทพมหานคร: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______. (2550). ปาฐกถา: มหาวทยาลยกบจตตปญญาศกษาและไตรยางคแหงการศกษา.กรงเทพมหานคร: ศนยจตตปญญาศกษามหาวทยาลยมหดล.

______. (2555). จดเปลยนมหาวทยาลยไทย-จดเปลยนประเทศไทย. วารสารโพสตทเดย, 10 (3463), 2

ประเสรฐ ดานตระกล. (2550). การจดสภาพแวดลอมและแหลงเรยนรของสถานศกษาขนาดเลก:กรณศกษาโรงเรยนวดฤกษหรายสามคคหม 1 ตาบลวงยางอาเภอคลองขลง. ปรญญา

นพนธครศาสตรมหาบณฑตก าแพงเพชร: มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร. ปราวณยา สวรรณณฐโชต. (2546). การเปลยนแปลงเทคโนโลยสารสนเทศและแผนการเตรยมรบ

ของผบรหารโรงเรยนในโรงเรยนระดบมธยมศกษา. วทยานพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรดาวรรณ อนทวมลศร. (2548). รปแบบการมสวนรวมของผปกครองในการจดการศกษาของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร. ดษฎนพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาผใหญ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พจน พรหมจตต. (2553). ภาวะผนาของคณะกรรมการพฒนาสตรตาบล. กรงเทพมหานคร: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พนม พงษไพบลย และคณะ (2546). รวมกฎหมายการศกษา (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร:วฒนาพานช.

พรรณ สวนเพลง. (2552), เทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมสาหรบการจดการความร.กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน.

พณสดา สรธรงศร. (2555). การศกษาทฟงเสยงประชาชน ในการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชน การศกษาฐานรากทางเลอกประเทศไทย. ศนยวจยและฝกอบรมทางการศกษาวทยาลยครศาสตร: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

พบล ไวจตรกรรม. (2554). การศกษาศลปกรรมอสลามทเกยวของกบมสยดในกรงเทพมหานคร.ทนอดหนนการวจยมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

เพญณ แบรอทและคณะ. (2546). การศกษาตลอดชวตการเรยนรตลอดชวต. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

ไพฑรย สนลารตน. (2553). การพฒนาผเรยนสสงคมแหงการเรยนร:การจดการเรยนการสอน ทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภาษต บษมงคล. (2544). การใชแหลงเรยนรในชมชนเพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษา จงหวดลาพน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

260

ภครภรณ มานตย. (2550). การจดการแหลงเรยนรของกลมโรงเรยนโปงสาจงหวดแมฮองสอน.วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

มณรตน ปานจนทร. (2553). ผลของนโยบายการใชแหลงเรยนรในชมชนทมตอการรบรและพฤตกรรมของผทเกยวของในการพฒนาการเรยนรของนกเรยน: การวจยแบบผสม. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต ภาควชาวจยและจตวทยาการศกษาคณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ยน ภวรวรรณ. (2546). การจดการความรทวไปสาหรบองคกร. กรงเทพมหานคร: สมาคมหองสมด แหงประเทศไทย.

ราชกจจานเบกษา. (2545) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 2) 2545. 127(ตอนท45 ก) 22.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร:นานมบคพบลเคชน.

วานช มาลยและอรสา ปานขาว. (2548). วธการศกษาทางนเทศศาสตรศกษา. กรงเทพมหานคร:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วนย ทองรตน. (2553). รายงานการพฒนารปแบบการบรหารจดการทสงผลตอคณภาพการศกษาโดยใชเครอขายการมสวนรวม TEMS ของสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาตรงเขต 1. ตรง: หจก.วชรดไซน.

วทยากร เชยงกล.(2552). สภาวะการศกษาไทยป2551/2552ปญหาความเสมอภาคและคณภาพของการศกษาไทย.กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาไทย.

วรวธ มาฆะศรานนท. (2542). องคกรเรยนรสองคกรอจฉรยะ. กรงเทพมหานคร: ธรรกมลการพมพ. ศกดชย เพชรแกมทอง และคณะ. (2556). การพฒนากลยทธการบรหารจดการแหลงเรยนรของ

สถานศกษาขนพนฐานสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชร เขต 1, เขต 2. วารสารศกษาศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร, 15 (4) , 130-131.

ศรกาญจน โกสมภ และดารณ ค าวจนง. (2545). ชดพฒนาสมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน: สอนเดกใหคดเปน. กรงเทพมหานคร: เสรมสนพรเพรสซสเทม.

ศรนทรรตน ทองปาน. (2544). รปแบบและบทบาทการมสวนรวมทพงประสงคของผปกครอง: ศกษาเฉพาะกรณผปกครองทเปนกรรมการโรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร.วทยานพนธ สงคมสงเคราะหทางการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศรนทพย ธตพงศวณช. (2552). ปจจยทสงผลตอการจดการความรเรองภมปญญาทองถนในการจดการศกษาของสถานศกษา ขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเพชรบร เขต 2. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

ศรวรรณ วณชวฒนวรชย. (2552). การพฒนารปแบบการจดประสบการณการเรยนรแบบผปกครองมสวนรวมเพอพฒนาทกษะทางสงคมส าหรบนกเรยนปฐมวย. ดษฎนพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยศลปากร.

261

ศรสมบต โชคประจกษชด. (2547). รายงานการวจยฉบบสมบรณ เรอง การพฒนาเกณฑและมาตรฐานการปฏบตงาน กรณศกษาสานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

สนธยา พลศร. (2547). ทฤษฎและหลกการพฒนาชมชน (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร.

สามารถ รอดส าราญ. (2546). การใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถนในการเรยนการสอนของโรงเรยนมธยมศกษาสงกดกรมสามญศกษา จงหวดเพชรบร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑตการบรหารการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สายสนย แสงเขอนแกว. (2547). การบรหารแหลงเรยนรเพอการจดกระบวนการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานของโรงเรยนในเขตพนทการศกษาลาพน เขต 2. การคนควาแบบอสระศกษาศาสตรมหาบณฑตบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ส านกงานเขตพนการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชร เขต 1. (2553). รายงานผลการประเมนภายนอกรอบแรกของสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพนการศกษาประถมศกษากาแพงเพชร เขต 1. ก าแพงเพชร: ส านกงานเขตพนการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชร เขต 1.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2547). การใชแหลงเรยนรในโรงเรยนและชมชน. กรงเทพมหานคร: ครสภา.

______. (2548). การประเมนคณภาพภายในสถานศกษา. กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว. ______. (2549). แนวปฏบตงานการจดการศกษาของสถานศกษานตบคคลในสงกดสานกงานเขต

พนทการศกษา. กรงเทพมหานคร: ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต. ______. (2550ก). การจดการเรยนรจากแหลงเรยนร. กรงเทพมหานคร: ชมนมสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย. ______. (2550ข). คมอดาเนนการพฒนาหลกสตรการพฒนาผนาการเปลยนแปลงเพอรองรบการ

กระจายอานาจสาหรบครและศกษานเทศก. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพคณะรฐมนตร. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2548). รายงานการวจยการจดการเรยนรของแหลงเรยนร

ตลอดชวต: สวนพฤษศาสตร. กรงเทพมหานคร: พมพด. ______.(2550). แหลงเรยนรโรงเรยนดใกลบาน. กรงเทพมหานคร: เสนาธรรม. ______.(2551). รายงานการวจย เรอง วธวทยาการประเมนความสาเรจของการศกษาเพอ

เสรมสรางสงคมแหงการเรยนร. กรงเทพมหานคร: กระทรวงศกษาธการ. ______.(2552). รายงานการวจยการพฒนามาตรฐานแหงการเรยนร. กรงเทพมหานคร: ชมชน

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. ______.(2553). แผนพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการ (ฉบบท11) พ.ศ. 2555 – 2559.

กรงเทพมหานคร: ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. ส าล เกงทอง. (2544). ความสมพนธระหวางการบรหารจดการแหลงเรยนรกบคณลกษณะการเปน

บคคลแหงการเรยนรของนกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษาเขตการศกษา 5. วทยานพนธสาขาการบรหารการศกษา สถาบนราชภฏหมบานจอมบง.

262

สรพชร เจษฎาวโรจน. (2546). การจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ. กรงเทพมหานคร: บค พอยท. สรยพา ศกลตะเสถยร. (2545). การบรหารการใชแหลงเรยนรตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาตพ.ศ. 2542 โรงเรยนมธยมศกษา.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

สรลกษณ ยมประสาทพร. (2548). กระบวนทศนใหมกบการเรยนรของชมชน.กรงเทพมหานคร:โครงการเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข.

สทธาสน วชรบล. (2545). รายงานการวจยเรองพพธภณฑขมพลงแหงการเรยนรกรณศกษประเทศองกฤษ. นนทบร: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

สพรรณ ไชยอ าพรและคณะ . (2550). รปแบบแหลงเรยนรดานคณธรรม เพอการพฒนาชมชนอยางยงยน. กรงเทพมหานคร: ศนยคณธรรม (องคกรมหาชน).

สมน อมรววฒน. (2545). กระบวนการเรยนรจากแหลงเรยนรในชมชนและธรรมชาต. กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช.

สมาล สงขศร. (2543ก). ยทธศาสตรการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษ ท 21 สถาบนเทคโนโลยเพอการศกษาแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร กรงเทพมหานคร: พมพด.

______.(2543 ข). รายงานการวจยการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทย.กรงเทพมหานคร: ______.(2545). สมมนาการวจยการศกษานอกระบบ. นทบร: หาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สรย ชประทป และคณะ. (2547). ความสาคญของวดทมตอชมชนในเขตอาเภอเมองเชยงใหม.

ภาควชาสถตคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. สวทย มลค า. (2545). 20 วธจดการเรยนร:เพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม คานยม และการเรยนร

โดยการแสวงหาความรดวยตนเอง. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ. สสรรค ไชโยรกษ. (2549). บทบาทของครและผปกครอง ในการสงเสรมจรยธรรมของนกเรยน:

พหกรณศกษา. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เสร พงศพศ. (2551ก). การเรยนรสการทาแผนงานและสรางเครอขายเพอเสรมสรางความเขมแขง

ใหกบชมชน:แผนแมบทชมชนสวสาหกจชมชน. กรงเทพมหานคร: ส านกวจยและบรการวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

______. (2551ข). แนวคดแนวปฏบตยทธศาสตรพฒนาทองถน. กรงเทพมหานคร: เจรญวทยการพมพ.

หทยกาญจน ส ารวลหนต. (2549). การพฒนารปแบบการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง ถลกบาตร สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการสอนสงคมศกษา มหาวทยาลยศลปากร.

อภญญา เวชยชย. (2544). รายงานการวจย เรอง การมสวนรวมของพอแม: ผปกครอง. กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช.

อกษร ธญญะวานช และคณะ (2553). รายงานการวจยรปแบบแนวทางการสรางกลไกพฒนาการเรยนการรจากแหลง การเรยนร: ระดบสานกงานเขตพนทการศกษา. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา.

263

อาชญญา รตนอบล และคณะ. (2545). การพฒนารปแบบการจดการศกษาสาหรบเดกอายตากวา 6 ป โดยสถานประกอบการ. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

อาชญญา รตนอบล และคณะ. (2548). รายงานการวจยการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอดชวต: สวนสาธารณะ. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา.

______. (2550). แนวทางการพฒนาการดาเนนการยกยองครภมปญญาไทยในการจดการเรยนรเพอการพฒนาการศกษา เศรษฐกจและสงคมในทองถนอยางครบวงจร. กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อ านาจ เยนสบาย. (2548). รายงานการวจยการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอดชวต: หอศลป. กรงเทพมหานคร: ส านกมาตรฐานการศกษาและพฒนาการเรยนร. เอกพงษ อวดมล. (2553). การใชแหลงเรยนรของโรงเรยนในศนยเครอขายพฒนาคณภาพ

การศกษาสบเมยจงหวดแมฮองสอน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

Ausubel, D. P. (1963). The psychology of meaningful verbal learning. New York:

Gruner & Stratton. Baker, E. L. (1994). Making performance assessment work: the road ahead.

Educational Leadership, 58-62. Bandura, A. (1978). The self-system in reciprocal determimism. Amerrican

Psychologist, 33, 344-358. Bigge, M. L. (1982). Learning theories for teachers (4th ed). New York: Harper & Row. Blishen, E. (1969). Blond’s encyclopedia of education. London: Blood education. Bloom, B. S. (1982). Human characteristics and school learning. New York: McGraw-

Hill. Bowbly, J. (1969). A secure base: Parent-chiid attachment and healthy human

development. New York: Basic Books. Bruner, J. (1963). The process of education. New York: Alfred A. Knopf. Goulet, D. (1973). The cruel choice: A new concept in the theory of

development. New York: Atheneum. McGregor, D. (1960). The human side of enterprise. New York: McGraw Hill Book. Ferguson, G.A. (1997). Statistical analysis in psychology & education. Singapore:

McGraw–Hill. Gagne′, R. M. (985) The conditions of learning and theory of instruction. New York:

CBS College Publishing,.

264

Gerdella, J. R. (1995). Increasing teacher use and awareness of community resources. Dissertation Abstracts International,.

Good, C. (1973). Dictionary of education. New York: McGraw–Hill Book. Hausser, D. L. (1980). Comparison of different models for organizational analysis,

In organizational assessment perspective on the measurement of Organizational behavior and the quality of work life. New York: John Wiley & Son,.

Hicks, H. G. (1981). Management. New York: McGrow.Hill Book. Hoy, K. W., & Miskel, C. G. (2001). International society for technology in

education.New York: McGraw- Book. Holden, M. & Connelly, S. (2004). The learning city: Urban sustainability education

and building toward WUF legacy. Ottawa: Government of Canada. Jaycox, R. (2001). Rural home schooling and place-based education. Charleston,

W V: ERIC. Keeves J. P. (1988) Educational research, methodology, and measurement: An

international handbook. New York: Pergamon. Kenworthy, L. S. (1992). Guide to social studies teaching in secondary school.

Belmont, California: Woodwarth. Kotler, P. (1997). Marketing management: Analysis, planning, implement, and

control. (9th ed). Prentice-Hall,. Knowles, M. S. (1984). Andragogy in action. Applying modern principles of adult

education. San Francisco: Jossey-Bass. Kuder, G., & Richardson, M. (1937). The theory of estimation of test reliability. Lawrence, G. (1973). Florida module on generic teacher competencies: Module

on module. Florida: The University of Florida. Longman, C. (1981). Longman dictionary of contemporary english. Lodon: Clay. Louisiana Department of Education. (2006). Professional development professional

growth initiatives pretrievedfrom. Lopez, J. S. (2000). Social structure. london: Bunkingham and Philadepelphia. Mary, A. (1978). Patterns of attachment: A psychologyical study of the strange

situation. New York: Lawrence. Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. (2nd . ed). New York: Harper &

Row. McGregor, D. M. (1960). The human side of enterprise. New York: McGraw-Hill Book. Millet. K. (1954). Management in the public service. The quest for effective

performance. New York: McGraw-Hill Book.

265

Morrison, G. (2000). Early childhood education today. (2nd ed.). Toronto: Merrill. Publishing.

Nadler, D. & Tushman, M. (1988). Strategic organization design: Concept, tools, and process. Glenview: scott, foresman.

Nichole, M. (1971). The family and the school: A study of parental Invovement and Institutional Opportunities. Dissertation Abstracts Intermational.

Norton, R. E., & et al. ( 2008). Learning module on supervising vocational education personnel pretrievedfrom.

Olsen, E. G. (1992). School and community. New Jersey: Prentice–Hall. Rockwell E. R. (1996). Parents and teachers as partners: Issues and challenges.

Orlando Harcourt Brace College. Rogers, E. M. (1995). Diffusion of innovations (4th ed). New York: Free Press. Saylor, L. G. & Alexander, W. M. (1974) Planning curriculum for school. New York:

Holt, Rinehart and Winston. Scriven, M. (2003). Evaluation theory and metatheory In T. Kellaghan and D. L. Stufflebeam (Eds). International handbook of educational evaluation. Seiss, J. (2008). Effects of a twelve week home based Adlerian parent education

programin families with seriously emotionally disturbed children between the ages of six andfourteen. Psy.D., Adler School of Professional Psychology, United States Illinois.

Slavin, R. E. (1983). Research methods in education: A practical guide. New Jersey: Prentice-Hall.

Stoner, A. F.,& Wankel, C. (1986). Management. (3rd ed). New Delhi: Prentice–Hall. Strickland, A. W. (2006). ADDIE. Idaho State University College of Education Science,

Math &Technology Education. Retrieved March 2, 2010. Tan, E. T. (2010) . A contextual approach to understanding immigrant Asian fathers'

educational involvement in their children's lives. Doctoral dissertation, Ph.D., University of California, Irvine, United States California.

Tiwana, A. (2000). The knowledge management toolkit: Practical techniques for building a knowledge management system. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.

Valletutti, P. J. (1979). Individualizing educational objectives and program. Baltimore, Maryland: University Park Press.

Van Meter, E. (1973). Theory in educational administration: An instructional module teaching approach. Educational Administration Quarterly.

266

Willer, D. (1986). Scientific sociology: Theory and method. Englewood Clitt, N.J.: Prentice–Hall. Wittich, W. A. & Chuller, C. F. (1962). Audio visual materials. New York: Harper &

Row.

267

ภาคผนวก

268

ภาคผนวก ก

1. รายนามผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอ 2. หนงสอขอความอนเคราะห

3. คาดชนความสอดคลองของแบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง

269

รายนามผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอ (แบบสมภาษณ) 1. ชอ-นามสกล ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงษ ต าแหนง ศาสตราจารยระดบ 11 วฒปรญญาเอก Ph.D. สาขาวชา Department Intrutional Technology,Graduate School, สถาบน University Sourthern California, Los Angeles, สถานทท างาน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 2. ชอ-นามสกล ศ.กตตคณ ดร.ทรงจต พลลาภ ต าแหนง นกวจยมหาวทยาลยราชภฏพระนคร วฒปรญญาเอก ค.ด. สาขาวชา การวจยและพฒนาเศรษฐกจชมชนตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สถาบน มหาวทยาลยราชภฏพระนคร สถานทท างาน มหาวทยาลยราชภฏพระนคร 3. ชอ-นามสกล ผศ.ดร.พรชย หนแกว ต าแหนง ผชวยศาสตราจารยคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร วฒปรญญาเอก ค.ด. สาขาวชา การวจยและพฒนาหลกสตร สถาบน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สถานทท างาน มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร 4. ชอ-นามสกล ดร.รงรอง งามศร ต าแหนง อาจารยประจ าคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร วฒปรญญาเอก ค.ด. สาขาวชา จตวทยาการศกษา สถาบน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ สถานทท างาน มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร 5. ชอ-นามสกล ดร.จรวรรณ นาคพฒน ต าแหนง ศกษานเทศกช านาญการ ส.พ.ป. กจ. เขต 1 วฒปรญญาเอก กศ.ด. สาขาวชา วธวทยาการวจยการศกษา สถาบน จฬาลงกรณมหาวทยาลย สถานทท างาน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1

270

หนงสอขอความอนเคราะห

ส าเนา

271

คาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง

การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาการวจยระยะท 2 การวจย (Research = R) ขนตอนท 2 ความคดเหนของ

ผเชยวชาญจ านวน 5 คน เกณฑการประเมน +1 หมายถง ค าถามมความชดเจน สอดคลองกบวตถประสงค 0 หมายถง ไมแนใจวา ค าถามมความชดเจน สอดคลองกบวตถประสงคของ

การสมภาษณ - 1 หมายถง ค าถามไมชดเจน และไมสอดคลองกบวตถประสงคของการสมภาษณ ตารางท 1 สรปคาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบวตถประสงค แบบสมภาษณและสงเกต

กงโครงสราง โดยผเชยวชาญ จ านวน 5 คน

เนอหา ประเดนสมภาษณ IOC แปลผล

1. ดานการพฒนารปแบบ(development model) เ พ อหาแนวทาง ในการก าหนดรปแบบ

1.1 ความหมายคอ การออกแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษาและความส าคญของการพฒนารปแบบเปนแนวทาง ในการพฒนาสรางความกาวหนา

1.00

ใชได 1.2 องคประกอบของรปแบบ คอ สงทชวยใหการ ท างานตามรปแบบส าเรจ

0.80

ใชได

1.3 การวเคราะหรปแบบ คอ ศกษาแนวทางของ รปแบบ

0.80

ใชได

1.4 ลกษณะของรปแบบ คอ สงทบอกหนาตาเปน อยางไร

0.60

ใชได

1.5 ขนการใชรปแบบม 6 ขนตอน ใชได ขนท 1 การวเคราะห (analysis=A) 1.00 ใชได ขนท 2 การวางแผน (planning=P) 1.00 ใชได ขนท 3 การจดการเรยนร (learning=L) 1.00 ใชได ขนท 4 การใชบรการ (service=S) 1.00 ใชได ขนท 5 พฒนาแหลงเรยนร (Development=D) 1.00 ใชได ขนท 6 การประเมนผล(Evaluation=E) 1.00 ใชได

272

ตารางท 1 (ตอ)


2. นโยบายการจดการศกษาโดยใช แหล ง เ ร ยนร ( education policy) เพอจดการศกษาใหสนอ งตอบน โ ยบายกา ร จ ดการศกษาของชาต

2.1 หลกการเรยนรตลอดชวต 1.00 ใชได

2.3 หลกการมสวนรวม 1.00 ใชได

2.4 หลกการใชทรพยากรและสภาพแวดลอมทาง สงคม

1.00 ใชได

2.5 หลกการกระบวนการเรยนรเนนหลกปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยง

1.00

ใชได

2.6 หลกการสนบสนนการใชแหลงเรยนรใน ทองถนเพอการจดการศกษา

1.00 ใชได

2.7 หลกการจดการศกษาใหบรรลตามเกณฑ มาตรฐาน

0.80 ใชได

3. ดานการจดการศกษาตาม แนวพระราชด าร เพอพฒนาตนตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนาอยางตอเนอง

3.1 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 1.00 ใชได 3.2 โครงการปดทองหลงพระหลกบนได 3 ขน สความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนา

1.00

ใชได

4. ความเปนแหลงเรยนรใน ทองถน (resources) เพอสรางความเขาใจ เขาถงและพฒนาและก าหนดความเปนแหลงเรยนรในทองถน 4.1ความหมายและ ความส าคญ

4.1.1 แหลงเรยนร คอ ทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถนทเปนสถานท และบคคล

4.1.2 แหลงเรยนรมความส าคญ คอ 1) ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรง 2) ผเรยนเหนคณคาสงทเรยน 3) ผเรยนสามารถเชอมโยงความรทองถน สความรสากล 4) ผเรยนเหนความส าคญของการอนรกษ และพฒนา ภมปญญาทองถน 5) ผเรยนมสวนรวมในองคกรทองถน 6) ผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรท หลากหลาย

1.00

1.00 1.00

1.00

1.00 0.80 1.00

ใชได

ใชได ใชได

ใชได

ใชได ใชได ใชได

273



7) ผเรยนฝกการท างานเปนกลมรวมคดรวมท า 8) ผเรยนไดฝกทกษะเกบขอมล 9) ผเรยนประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง 10)ผ เรยนน าความรท ได ไปประยกต ใชและเผยแพรความร

1.00 1.00 1.00 1.00

ใชได ใชได ใชได ใชได

4.2 ลกษณะของ แหลงเรยนร

4.2.1 ตอบสนองการเรยนรทเปนกระบวนการ 4.2.2 สรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนโดยตนเอง 4.2.3 ใชท ากจกรรมโดยการปฏบตจรง 42.4 เปนหองเรยนทางธรรมชาต 4.2.5 เปนแหลงศกษาคนควา ทผสนใจเขาถงขอมล ไดเตมท 4.2.6 มขอมลแกผเรยนในเชงรกสทกกลมเปาหมาย อยางทวถง ประหยดและสะดวก 4.2.7 สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวาง ซงกนและกน 4.2.8 สงเสรมการพฒนาอาชพ

0.80 1.00 1.00 1.00

0.80

0.80 1.00 1.00


ใชได


4.3 ประเภทของแหลงเรยนรจ าแนกไดดงน

4.3.1 ประเภทบคคล ภมปญญา และปราชญชาวบาน 4.3.2 ประเภทสถานทส าคญ 4.3.3 ประเภททรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4.3.4 ประเภทสอสพมพและสอเลกทรอนกส 4.3.5 ประเภทวตถโบราณและเครองมอเครองใช 4.3.6 ประเภทกจกรรมประเพณทองถนและความเชอ 4.3.7 ประเภทประวต ความเปนมาของทองถน 4.3.8 ประเภทศลปวฒนธรรมทองถน

1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได

4.4 ขนตอนการด าเนนการใชแหล ง เ ร ยนร ในท องถ นม 8 ข น ต อ น ป ร ะ ก อ บ ด ว ย APISSLDA

ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การจดการเรยนร (instructional) ขนท 4 การใชบรการ (service)

1.00 1.00 1.00 1.00


274



ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร (standard of resources) ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to Global knowledge) ขนท 7 พฒนาแหลงเรยนร (development) ขนท 8 การประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads)

1.00

1.00 1.00

1.00

ใชได


ใชได

5 . จดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐานเพอจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและบรบทของทองถน 5.1 บทบาทของผบรหารในการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา

5.1.1 ด าเนนการตามนโยบาย 5.1.2 สงเสรมพฒนาบคลากร 5.1.3 สงเสรมการมสวนรวม 5.1.4 มเอกภาพการสงการ 5.1..5 สงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ 5.1.6 สรางความเปนบคคลแหงการเรยนร 5.1.7 ก าหนดผลทเกดความเปนบคคลแหงการเรยนร 5.1.8 ตรวจสอบ ก ากบตดตามดแลและประเมนผล

1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 0.80 1.00 1.00

ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได

5.2 บทบาทของครผสอนในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน คอ

5.2.1 การสรางความสนใจในการเรยนร 5.2.2 การกระตนใหผเรยนระลกถงความรเดม 5.2.3 การวางแผนสรางกระบวนทศนในการศกษาหา ความรจากแหลงเรยนร 5.2.4 การเสนอบทเรยนใหม ดานเนอหาสาระ จดประสงค และกจกรรม 5.2.5 การจดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธกบ สงแวดลอม 5.2.6 การก าหนดความคาดหวง 5.2.7 ประเมนผลความส าเรจในการใชแหลงเรยนร 5.2.8 สรปใหขอมลยอนกลบ

1.00 1.00

1.00

0.80

1.00 0.60 0.80 0.80


ใชได

ใชได


5.3 บทบาทของนกเรยนในการใชแหลงเรยนรในทองถน

5.3.1 ส ารวจคนหาแหลงเรยนร 5.3.2 รจกการท างานเปนกลม

1.00 1.00


275



5..3..3 ฝกปฏบตจรง คนควาหาความรดวยตนเอง 5.3.4 ฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความ 5.3.5 ตรวจสอบขอมล 5.3.6 ประเมนผลความรท เชอมโยงความสมพนธระหวาง บคคลในสงคม 5.3.7 น าเสนอความคดรวบยอด

1.00

1.00 1.00

1.00 1.00

ใชได



5.4 บทบาทของผปกครองในการมสวนรวมในการจดการเรยนร โดยใชแหลงเรยนร ในทองถน

5.4.1 การใหการอบรมเลยงด 5.4.2 การสอสารสรางความสมพนธ 5.4.3 การถายทอดบคลกภาพของพฤตกรรม การเลยนแบบ 5.4.4 การพฒนาการเรยนร 5.4.5 การใหการเสรมแรง 5.4.6 การปรบพฤตกรรมในการอยรวมกบผอน 5.4.7 อาสาสมครรวมกจกรรมของสถานศกษา

1.00 1.00

1.00 1.00 1.00 1.00 0.80


ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได

5.5 บทบาทของ ศ ก ษ า น เ ท ศ ก ใ น ก า ร จ ดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน คอ

5.5.1 การวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา 5.5.2 การก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย 5.5.3 สรางความศรทธาและสรางก าลงใจ 5.5.4 เปนผน ากลม (Group Leader) 5.5.5 พฒนาประสทธภาพการสอน 5.5.6 การประเมนผลตลอดกระบวนการและ เผยแพรผลงาน

1.00 1.00 1.00 1.00 1.00

1.00

ใชได ใชได ใชได ใชได ใชได

ใชได

5.6 บทบาทของผดแลแหลงเรยนรในทองถน

5.6.1 การใหบรการความร 5.6.2 จดแหลงท ากจกรรมตามหลกสตร 5.6.3 จดเปนองคกรเปดใหผเรยนเขาถงขอมล 5.6.4 ท าหนาทขดเกลาอบรมถายทอดกระบวนการ เรยนรทางสงคม 5.6.5 สรางสรรคและสงเสรมภมปญญา จดสอ- อปกรณททนสมย

1.00 1.00 0.80

1.00

0.80


ใชได

ใชได

276



5.6.6 ดแลอาคารสถานทวสดอปกรณใหมความ สะอาดน าไปใชประโยชนตอตนเองและสงคม ขอมลสารสนเทศความรภมปญญา

1.00

ใชได 6. เงอนไขส าคญ (condition) เพอใหไดรบการสงเสรมและสนบสนนงบประมาณ การช ว ย เ ห ล อ อ น ๆ จ า ก บ ค ค ล หนวยงาน และองคกรปกครองส วนทองถน ในการใชแหล งเรยนร ในทองถนท เหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

6.1 คณะกรรมการสถานศกษา 6.2 ประชาชนในชมชน เจาอาวาสภมปญญา ปราชญชาวบาน 6.3 แหลงเรยนร ไดแก บาน วดโรงเรยน สถาน ประกอบการ หนวยงานในทองถน 6.4 องคกรปกครองสวนทองถน 6.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 6.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

1.00

0.80

1.00 1.00 1.00 1.00

ใชได

ใชได


รวม 95.6 สรป 0.95 ใชได

ขอสงเกตและขอเสนอแนะมดงน 1. เนอหาแตละดานควรก าหนดวตถประสงคใหชดเจน 2. เพมเตมเงอนไขในการด าเนนการ เชน การไดรบการสงเสรมและสนบสนน จากประชาชน หนวยงานและองคกรปกครองสวนทองถน 3. ควรตรวจสอบค าในภาษาองกฤษใหเหมาะสม 4. ในการลงภาคสนามควรก าหนดขนตอนใหชดเจน

277

ภาคผนวก ข

1. รายนามสถานศกษาทเกบขอมลภาคสนาม 2. หนงสอขอความอนเคราะห

3. แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง ทใชศกษาขอมลภาคสนาม

278

รายนามสถานศกษาทศกษาขอมลภาคสนาม (ใชแบบสมภาษณ) 1. ชอโรงเรยน วดเขาพระ ทตง หมท 9 ต าบลอทอง อ าเภออทอง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 2. ชอโรงเรยน วดหนองงเหลอม(ประชารฐบ ารง) ทตง เลขท 115/1 หม 6 ถนนบญญานสาสน ต าบลหนองงเหลอม อ าเภอเมอง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 3. ชอโรงเรยนวดอนทราม “โกวทอนทราทร” ทตง หมท 1ต าบลหนองขาว อ าเภอทามวง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 4. ชอโรงเรยน วดนาหวย(แสงกลาประชาสรรค) ทตง เลขท 3 ต าบลปราณบร อ าเภอปราณบร สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธเขต 2 5. ชอโรงเรยน วดเจดเสมยน(สจจามงคลราษฎรนกล) ทตง หมท 3 ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2

279

ส าเนา

280

ตารางท 2 แบบสมภาษณและสงเกตกงโครงสราง ทใชศกษาขอมลภาคสนาม

เนอหา/วตถประสงค ประเดนสมภาษณ บนทกการสมภาษณ

1. ดานการพฒนารปแบบ(development model) เ พอการออกแบบการพ ฒ น า แ บ บ อ ย า ง จ า กแนวคด ทฤษฎทศกษาและความส าคญของการพฒนารปแบบเปนแนวทางในการพฒนาสรางความกาวหนา

1. สถานศกษามการศกษาความหมายความส าคญ องคประกอบการวเคราะหลกษณะ และขนการใชรปแบบ เปนอยางไร และมการด าเนนการอยางไร

2. นโยบายการจด กา รศ กษ า โ ดย ใ ช แหล งเรยนร (education policy) เพอจดการศกษาใหสนองตอบนโยบายการจดการศกษาของชาต

2. สถานศกษามการน าแนวนโยบายมาใชอยางไรบาง และในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนยดหลกการใดบาง เชน หลกการเรยนรตลอดชวตการมสวนรวมการใชทรพยากรและสภาพแวดลอมทางสงคม กระบวนการเรยนรเนนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การนสนบสนน การใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา และจดการศกษาใหบรรลตามเกณฑมาตรฐาน

3. ดานการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร เ พ อ พฒนาตนตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจอยางยงยนสรางความเข า ใจ เข าถ งและพฒนาในการใชแหลงเรยนร

3. สถานศกษามการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง อยางไร เชนโครงการปดทองหลงพระหลกบนได 3 ขนสความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนา

4. ความเปนแหลงเรยนรในทองถน (resources) เพอสรางความเขาใจ เขาถง และพฒนา ในการก าหนดความเปนแหลงเรยนร ในทองถน

4. สถานศกษามการศกษา ความเปนแหลงเรยนร อยางไรและมการด าเนนการการอยางไรบาง เชน เขาใจ เขาถง และพฒนาการบรหารจดการ การจ ดการ เ ร ยนร ผ เ ร ยน ได ฝ กประสบการณ ผปกครองมสวนรวม การนเทศการศกษา และการใหบรการแหลงเรยนร

281


เนอหา/วตถประสงค ประเดนสมภาษณ บนทกการสมภาษณ

5. ขนตอนการด าเนน การใชแหลงเรยนรใน ทองถน เพอคนหารปแบบ การใชแหลงเรยนรใน สถานศกษา

5. สถานศกษามการก าหนดขนตอนรปแบบการใช แหลงเรยนรในทองถนอยางไร เชน การวเคราะห การวางแผน การจดการเรยนร การใชบรการ การพฒนาแหลงเรยนรในทองถนเปนตน

6. จดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน(education resources base) เ พอก าหนดส งท บ งบอกความเปนแหลงเรยนรเพอการจดการศกษา

6. สถานศกษาเนนการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6 ดาน อยางไร ไดแก บทบาทของผบรหารจดการการจดการศกษาบทบาทของครผสอนในการจดการเรยนร บทบาทของผเรยนไดฝกประสบการณ บทบาทของผปกครองมสวนรวม การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6 ดาน ไดแก บทบาทของศกษานเทศกในการนเทศการศกษา และบทบาทของผดแลแหลงเรยนร

7. เงอนไขส าคญ ( condition) เ พ อ ใ ห ก า รสงเสรม และสนบสนนการใชแหลงเรยนร ในทองถนเ ห ม า ะส ม เ พ อ ก า ร จ ดก า ร ศ ก ษ า ใ น ร ะ ด บป ร ะ ถ ม ศ ก ษ า บ ร ร ลเปาหมายกอเกดการ สงคมแหงการเรยนร

ทานคดวาเงอนไขส าคญในการสงเสรมและสนบสนนในการใชแหลงเรยนร เ พอการจดการศกษาในสถานศกษาควรเปนอยางไร และมบคคล องคกรและหนวยงานใดบาง

282

ภาคผนวก ค

1. รายนามผเชยวชาญประเมนเพอหาประสทธภาพของรปแบบ 2. หนงสอขอความอนเคราะห

3. คะแนนการประเมนตามแบบสอบถาม (questionnaire) แบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ

รปแบบการใชแหลงเรยนร โดย ผเชยวชาญ จ านวน 7 คน

283

รายนามผทรงคณวฒประเมนการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 1. ชอ-นามสกล ดร.อ านาจ สนทรธรรม ต าแหนง เลขาธการครสภา สาขาวชา ปรชญาการศกษา สถานทท างาน ส านกงานเลขาธการครสภา 2. ชอ-นามสกล ดร.นรนทร สงขรกษา ต าแหนง อาจารยการวจยเชงบรณาการภาควชาพนฐานทางการศกษา สาขาวชา พฒนศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร สถานทท างาน คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศลปากร 3. ชอ-นามสกล ดร.วบล คงมน ต าแหนง ผอ านวยการส านกงานพฒนาชวตคร สาขาวชา ปรชญาการศกษา สถานทท างาน ครสภา 4. ชอ-นามสกล ผชวยศาสตราจารย ดร.ธง บญเรอง ต าแหนง รองคณบดคณะมนษยศาสตร สาขาวชา ชวตกบสงแวดลอม สถานทท างาน มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร 5. ชอ-นามสกล ดร.ชลายทธ ครฑเมอง ต าแหนง อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน สาขาวชา หลกสตรในการจดการเรยนการสอน สถานทท างาน มหาวทยาลยขอนแกน 6. ชอ-นามสกล ดร.พลวต วฒประจกษ ต าแหนง อาจารยประจ าคณะครศาสตร สาขาวชา หลกสตรและการสอน สถานทท างาน มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร 7. ชอ-นามสกล ดร.ขจต ฝอยทอง ต าแหนง นกวจยผท าสญญาส านกงานเลขาธการสภาการศกษา สาขาวชา Teaching English as a Foreign Language ประเทศสหรฐอเมรกา สถานทท างาน ส านกงานเลขาธการสภาการศก

284

หนงสอขอความอนเคราะห

ส าเนา

285

ตารางท 3 สรปผลการเกบขอมลผลการแบบประเมนการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรตาม แบบสอบถาม (questionnaire) มาตราสวนประมาณคา (rating scale) 5 ระดบ แบงแบบสอบถามออกเปน 4 สวน 6 ดานดงน จากผเชยวชาญ 7 คน

เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล สวนท 1 นโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร

1. ดานการพฒนารปแบบ(development model) 1.1 ความหมายคอ การออกแบบการพฒนา แบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษาและ ความส าคญของการพฒนารปแบบเปน แนวทางในการพฒนาสรางความกาวหนา

4.71

94.20

1.39

มากทสด

1.2 องคประกอบของรปแบบ คอ สงทชวย ใหการท างานตามรปแบบส าเรจ

4.71

94.20

1.39

มากทสด

1.3 การวเคราะหรปแบบ คอ ศกษาแนวทาง ของรปแบบ

4.86

97.20

1.00

มากทสด

1.4 ลกษณะของรปแบบ คอ สงทบอก หนาตาเปนอยางไร

4.86

97.20

1.00

มากทสด

1.5 ขนการพฒนารปแบบ ม 6 ขนตอน ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การจดการเรยนร (learning ) ขนท 4 การใชบรการ (service) ขนท 5 พฒนา รปแบบ (development) ขนท 6 การประเมนผล (evaluation)

5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00

100 100 100 100 100 100

0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

รวม 5.00 100 0.00 มากทสด รวมเฉลยดานท 1 4.82 96.4 2.41 มากทสด

2. ดานนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลง เรยนร (education policy) 2.1 หลกการเรยนรตลอดชวต

4.57

91.40

1.68

มากทสด

2.2 หลกการมสวนรวม 4.71 94.20 1.39 มากทสด

X

286


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล 2.3 หลกการใชทรพยากรและสภาพ แวดลอมทางสงคม

4.86

97.20

1.00

มากทสด

2.4 หลกการกระบวนการเรยนรเนนหลก ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

5.00

100

0.00

มากทสด

2.5 หลกการสนบสนนการใชแหลงเรยนร ในทองถนเพอการจดการศกษา

4.86

97.20

1.00

มากทสด

2.6 หลกการจดการศกษาใหบรรลตาม เกณฑมาตรฐาน

4.71

94.20

1.39

มากทสด

รวมเฉลยดานท 2 4.79 95.80 2.94 มากทสด 3. ดานการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร เพอพฒนาตนตาม บนได3 ขน สความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนา อยางตอเนอง 3.1 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

5.00

100

0.00

มากทสด 3.2 โครงการปดทองหลงพระตามหลก บนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน เขาใจ เขาถงและพฒนา

5.00

100

0.00

มากทสด รวมเฉลยดานท 3 5.00 100 0.00 มากทสด

สวนท 2 ความเปนแหลงเรยนรในทองถน ในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 4. ดานจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6 ดาน 4.1 การบรหารการศกษา 4.1.1 ด าเนนการนโยบาย 4.1.2 สงเสรมพฒนาบคลากร 4.1.3 สงเสรมการมสวนรวม 4.1.4 มเอกภาพการสงการ 4.1.5 สงเสรมการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญ

5.00 5.00 5.00 5.00

5.00

100 100 100 100

100

0.00 0.00 0.00 0.00

0.00

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

มากทสด

X

287


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล 4.1.6 สรางความเปนบคคลแหงการ เรยนร 4.1.7 ก าหนดบคคลแหงการเรยนร 4.1.8 ตรวจสอบก ากบตดตามประเมนผล

4.43 4.57 4.71

88.60 91.40 94.20

1.91 1.68 1.39

มากทสด มากทสด มากทสด

รวม 4.84 96.80 2.96 มากทสด 4.2 การจดการเรยนรของครโดยใชแหลง เรยนรในทองถน 4.2.1 การสรางความสนใจในการเรยนร 4.2.2 การกระตนใหผเรยนระลกถง ความรเดม 4.2.3 การวางแผนสรางกระบวนทศนใน การศกษาหาความร 4.2.4 การเสนอบทเรยนใหม ดานเนอหา สาระจดประสงค และกจกรรม 4.2.5 การจดการเรยนรตามสภาพจรง สมพนธกบสงแวดลอม 4.2.6 การก าหนดความคาดหวง 4.2.7 ประเมนผลความส าเรจการใช แหลงเรยนร 4.2.8 สรปใหขอมลยอนกลบ

5.00

5.00

5.00

4.86

4.71 4.57

4.43 4.43

100

100

100

97.20

94.20 91.40

88.60 88.60

0.00

0.00

0.00

1.00

1.39 1.68

1.91 1.91

มากทสด

มากทสด

มากทสด

มากทสด

มากทสด มากทสด


รวม 4.75 95.00 1.65 มากทสด 4.3 การปฏบตกจกรรมของผเรยนในการใช แหลงเรยนรในทองถน 4.3.1 ส ารวจคนหาแหลงเรยนร 4.3.2 รจกการท างานเปนกลม 4.3.3 ฝกปฏบตจรง คนควาหาความร ดวยตนเอง 4.3.4 ฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความ

4.71 4.57

4.57

4.86

94.20 91.40

91.40

97.20

1.39 1.68

1.68

1.00


มากทสด

มากทสด

X

288


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล 4.3.5 ตรวจสอบขอมล 4.3.6 ประเมนผลความรทเชอมโยง ความสมพนธระหวางบคคลในสงคม 4.3.7 น าเสนอความคดรวบยอด

4.57

4.43 4.71

91.40

88.60 94.20

1.68

1.91 1.39

มากทสด


รวม 4.63 92.60 1.09 มากทสด 4.4 การมสวนรวมของผปกครองในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4.4.1 การใหการอบรมเลยงด 4.4.2 การสอสารสรางความสมพนธ 4.4.3 การถายทอดบคลกภาพของการ เลยนแบบ 4.4.4 การพฒนาการเรยนร 4.4.5 การใหการเสรมแรง 4.4.6 การปรบพฤตกรรมในการอยรวมกน 4.4.7 อาสาสมครรวมกจกรรมของ สถานศกษา

5.00 5.00 4.86 4.57 4.71 4.43 4.57

100 100

97.20 91.40 94.20 88.60 91.40

0.00 0.00 1.00 1.68 1.39 1.91 1.68

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

รวม 4.73 94.60 1.52 มากทสด 4.5 การนเทศการศกษาของศกษานเทศก โดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4.5.1 การวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา 4.5.2 การก าหนดวตถประสงคและ เปาหมาย 4.5.3 สรางความศรทธาและสรางก าลงใจ 4.5.4 เปนผน ากลม (Group Leader) 4.5.5 พฒนาประสทธภาพการสอน 4.5.6 การประเมนผลตลอดกระบวนการ และเผยแพรผลงาน

5.00 4.86 4.86 4.71 4.86

4.86

100 97.20 97.20 94.20 97.20

97.20

0.00 1.00 1.00 1.39 1.00

1.00

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

มากทสด

รวม 4.86 97.20 1.42 มากทสด 4.6 การใหบรการของผดแลแหลงเรยนรในทองถน 4.6.1 การใหบรการความร 4.6.2 จดแหลงท ากจกรรมตามหลกสตร

4.43 4.71

88.60 94.20

1.91 1.39


X

289


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล 4.6.3 จดเปนองคกรเปดใหผเรยนเขาถงขอมล 4.6.4 ท าหนาทขดเกลาอบรมถายทอด กระบวนการเรยนรทางสงคม 4.6.5 สรางสรรคและสงเสรมภมปญญาจด สออปกรณททนสมย 4.6.6 ดแลอาคารสถานท วสดอปกรณ ขอมล สารสนเทศ และความรภมปญญา

4.57

4.71

4.86

4.57

91.40

94.20

97.20

91.40

1.68

1.39

1.00

1.68

มากทสด

มากทสด

มากทสด

มากทสด รวม 4.64 92.80 1.74 มากทสด

รวมเฉลยดานท 4 4.74 94.80 1.43 มากทสด สวนท 3 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

5. รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนท เหมาะสม ม 8 ขนตอน ขนท 1 การวเคราะห(analysis) เพอการวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย

4.79

95.80

2.94

มากทสด ขนท 2 การวางแผน (planning) เพอก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

4.82

96.40

2.41

มากทสด

ข นท 3 กา รจ ดการ เ ร ยนร ( instructional learning) เพอการด าเนนการจดกจกรรมโดยการใชแหลงเรยนรในทองถน

5.00

100

0.00

มากทสด

ขนท 4 การใหบรการ(service) เพอเปนการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และอนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

4.74

94.80

2.43

มากทสด

X

290


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล ขนท 5 มาตรฐานแหลงเรยนร(standard) เ พอก าหนดเกณฑ ในการใช แหล ง เ ร ยนร ทเหมาะสม เพอการจดการศกษา

4.76

95.20

2.36

มากทสด ขนท 6 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) เพอใหผ เรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลกจากการใชแหลงเรยนรโดยมงเนนความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวต

4.76

95.20

2.36

มากทสด

ขนท7 พฒนาแหลงเรยนร(development) เพอปรบเปลยนการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถนและเชอมโยงสสากล

4.79

95.80

2.94

มากทสด ขนท 8 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads) เพอตรวจสอบผลการใชแหลงเรยนรและการน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายใหผ อนรบรและด าเนนการ

5.00

100

0.00


X

291


เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล สวนท 4 ประสทธภาพของการใชแหลงเรยนรในทองถน

5. ประสทธภาพของการใชแหลงเรยนรใน ทองถน 5.1 ประสทธภาพความเปนแหลงเรยนร ม 6 ดาน

4.74

94.80

2.43

มากทสด 5.2 ประสทธภาพของรปแบบการใช แหลงเรยนร ม 7 ขนตอน

4.98

99.60

2.44

มากทสด

รวมเฉลยดานท 5 4.86 97.65 2.43 มากทสด 6. ดานเงอนไข (condition) เงอนไขส าคญทชวยใหการสงเสรมและสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถน 6.1 คณะกรรมการสถานศกษา 6.2 ประชาชนในชมชน ไดแก จาอาวาส ภมปญญา ปราชญชาวบาน กลมบคคลตางๆ 6.3 แหลงเรยนร ไดแก สถานประกอบการ หนวยงานในทองถน 6.4 องคกรปกครองสวนทองถน 6.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 6.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

5.00

4.57

4.71 4.86 5.00 4.57

100

91.40

94.20 97.20 100

91.40

0.00

1.68

1.39 1.00 0.00 1.68

มากทสด

มากทสด


รวมเฉลยดานท 6 4.79 95.80 2.94 มากทสด สรปขอสงเกต จากการประเมนตามแบบประเมนซงไดมาจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และการศกษาขอมลภาคสนาม ประกอบดวย 4 สวน 7 ดาน พบวา ครอบคลมตามวตถประสงคของการวจย ดงน สวนท 1 นโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ม ดาน ไดแก 1. ดานการพฒนารปแบบ (development model) 2. ดานนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร (education policy) 3. ดานการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร สวนท 2 ความเปนแหลงเรยนรในทองถน ไดแก 4. ดานจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6 ดาน สวนท 3 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมไดแก

X

292

5. ดานรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ม 8 ขนตอน 6. ดานประสทธภาพของการใชแหลงเรยนรในทองถน 7. ดานเงอนไข (condition) เงอนไขส าคญทชวย ใหการสงเสรมสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถน บรรลตามเปาหมายทก าหนด ขอเสนอแนะ จากการประเมนตามแบบประเมนซงไดมาจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และการศกษาขอมลภาคสนาม ประกอบดวย 4 สวน 7 ดาน มดงน สวนท 3 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมดานท 5 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ม 8 ขนตอนควรปรบใหเปน ดงน ขนท 1 ควรเปนการวางแผน ใหสอดคลองตามหลกการ PDCA ขนตอนท 2 การวเคราะห และปรบขนตอนท 5 ออก เพราะทง 7 ขน กนบวาเปนมาตรฐานอยแลว ดงนน รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ควรเปนดงน

ขนท 1 การวางแผน (planning) ขนท 2 การวเคราะห (analysis) ขนท 3 การจดการเรยนร (instructional learning) ขนท 4 การใหบรการ (service) ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads)

293

ภาคผนวก ง

1. รายนามผทรงคณวฒวพากษเพอยนยนรปแบบ โดยการสนทนากลม 2. แบบสอบถามในการสนทนากลม เพอยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนร

ในทองถนทเหมาะสมเพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา 3. แผนผงทประชมการสนทนากลม

294

รายนามผทรงคณวฒวพากษเพอยนยนรปแบบ โดยการสนทนากลม 1. ชอ-สกล ดร.รชนวรรณ จงเจรญ

ต าแหนง รองผอ านวยการโรงเรยนวดอนทาราม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 1

2. ชอ-สกล รศ.วราพร ศรสพรรณ ต าแหนง ประธานหลกสตรสาขาวชาสงแวดลอมศกษามหาวทยาลยมหดล 3. ชอ-สกล ผศ.ฟอน เปรมพนธ ต าแหนง ผอ านวยการส านกศลปะและวฒนธรรมจงหวดกาญจนบร 4. ชอ-สกล ผศ.อกษร ธญญะวานช ต าแหนง อาจารยคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร 5. ชอ-สกล นายอนนต กลปปะ ต าแหนง ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 6. ชอ-สกล นายปกรณ มวงเจรญ ต าแหนง รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 2 7. ชอ-สกล นายสมาน สาครเสถยรกล ต าแหนง ผอ านวยการฝายงานนเทศการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 4 8. ชอ-สกล นายชนนทร แสงแกว ต าแหนง รองผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 9. ชอ-สกล นายวชย กลวผด ต าแหนง ผอ านวยการโรงเรยนบานดานมะขามเตย ส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษา กาญจนบร เขต 1 10. ชอ-สกล นายสมพร ดอกล าเจยก ต าแหนง ผอ านวยการโรงเรยนอนบาลพนมทวน(รางหวาย) ส านกงานเขตพนท การศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 2 11. ชอ-สกล นายบรรพต ทาน าตน ต าแหนง ผอ านวยการโรงเรยนบานโคราช ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 2 12. ชอ-สกล นางสาวภทรนนท เพมพน ต าแหนง ผอ านวยการโรงเรยนบานนางสางหว ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 4 13. ชอ-สกล นางนด รงสวาง ต าแหนง ศกษานเทศก ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 1

295

14. ชอ-สกล นายชยศกด ไชยค าวง ต าแหนง ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 2 15. ชอ-สกล นางเมตตา สกใส ต าแหนง ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 4 16. ชอ-สกล นางสมศร เณรจาท ต าแหนง ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา กาญจนบร เขต 3 17. ชอ-สกล นางสาววไลพร พฤฑฒกล ต าแหนง ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดเบญพาด ส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษา กาญจนบร เขต 2 18. ชอ-สกล นางสาวนนทนา มวงแกว ต าแหนง ครช านาญการพเศษ โรงเรยนบานหนองสโน ส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษากาญจนบร เขต 4 19. ชอ-สกล นางวรนธร กลปะ ต าแหนง ครช านาญการพเศษ โรงเรยนอนบาลวดไชยชมพลชนะสงคราม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 20. ชอ-สกล นางสมณฑา ถ าทอง ต าแหนง ครช านาญการพเศษ โรงเรยนวดอนทาราม ส านกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษากาญจนบร เขต 1

296

ส าเนา

297

ตารางท 4 แบบสอบถามในการสนทนากลม เพอยนยนรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาประกอบดวย 7 ขน และเงอนไข ส าคญ ดงน

ขอสนทนา เหนดวยหรอไม

เหตผลประกอบ

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทานมความคดเหนอยางไรกบรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ม 7 ขนตอน และมเหตผลอยางไร ขนท 1 การวางแผน (planning) เปนการออกแบบการใชแหลงเรยนรประกอบดวย การก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนหาแหลงเรยนร การจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

ขนท 2 การว เคราะห (analysis) เ พอการว เคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการสนบสนนของทกฝาย

ขนท 3 การจดการเรยนร ((instructional learning)แนวการด าเนนการจดกจกรรมโดยการใชแหลงเรยนรในทองถน

ขนท 4 การใหบรการ (service) การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ขอมลความร กจกรรมฝกปฏบต และอนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) จากการใชแหลงเรยนรโดยมงเนนความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวตเพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก

ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร (development) การเปลยนแปลงการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการจดกระบวนการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถนและเชอมโยงสสากล


298

ขอสนทนา เหนดวย

หรอไม เหตผลประกอบ

ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร (asses and spreads)เปนการน าผลการใชแหลงเรยนร ไปขยายใหผ อนรบรและด าเนนการตอเนอง

ดานเงอนไข (condition) เงอนไขส าคญทชวยใหการสงเสรมและสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถน ทานมความคดเหนอยางไรกบเงอนไขส าคญทจะชวยใหการสนบสนนสงเสรมในการใชแหลงเรยนรในทองถน 2.1 คณะกรรมการสถานศกษา ใหการสนบสนนการใช แหลงเรยนร 2.2 ประชาชนทวไป เจาอาวาส ภมปญญา ปราชญชาวบาน กลมบคคลตางๆ ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร 2.3 แหลงเรยนร ไดแก สถานประกอบการ หนวยงานในทองถน ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร 2.4 องคกรปกครองสวนทองถน ใหการสนบสนนการใช แหลงเรยนร 2.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร 2.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใหการ สนบสนนการใชแหลงเรยนร

บนทกผลการสนทนา ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แผนผงแสดงสถานทด าเนนการสนทนากลม (focus group discussion)

299

เวท ปายการสนทนากลม

ผด าเนนการสนทนา (moderator)

ผจดบนทก (note taker) (2 คน)

ผวจย

ผควบคมดษฎนพนธ

ผบรหารการศกษา เขตพนท (4 คน)

ครผส

อน

(4 คน

) ศก

ษานเ

ทศก

(4 คน

) ผด

แลแห

ลงเรย

นร

(4คน

)

ลงทะเบยนและรบเอกสาร

ผบรหารสถานศกษา (4 คน)

ประต

ทางเข

า-ออก

ประตทางเขา-ออก

300

ภาคผนวก จ

1. รายนามสถานศกษาทท าการทดลองรปแบบ

2. หนงสอขอความอนเคราะห 3. คะแนนการรปแบบการใชแหลงเรยนร

รายนามสถานศกษาทท าการทดลองรปแบบ (try out)

301

1. ชอโรงเรยน วดเขาพระ ทตง หมท 9 ต าบลอทอง อ าเภออทอง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 2 2. ชอโรงเรยน วดหนองงเหลอม (ประชารฐบ ารง) ทตง เลขท 115/1 หม 6 ถนนบญญานสาสน ต าบลหนองงเหลอม อ าเภอเมอง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 3. ชอโรงเรยนวดอนทราม “โกวทอนทราทร” ทตง หมท 1ต าบลหนองขาว อ าเภอทามวง สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 4. ชอโรงเรยน วดนาหวย (แสงกลาประชาสรรค) ทตง เลขท 3 ต าบลปราณบร อ าเภอปราณบร สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาประจวบครขนธเขต 2 5. ชอโรงเรยน วดเจดเสมยน (สจจามงคลราษฎรนกล) ทตง หมท 3 ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธาราม สงกด ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2

ส าเนา

302

หนงสอขอความอนเคราะห ตารางท 5 สรปคะแนนการทดลอง (Try out ) รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

303

เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาตามแบบสอบถาม (questionnaire) มาตรา สวนประมาณคา(rating scale) ม 5 ระดบ แบงแบบสอบถามออกเปน 4 สวน 6 ดาน ดงน จากผบรหารและครผสอนในสถานศกษา จ านวน 30 คน

เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล สวนท 1 นโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร 1. ดานการพฒนารปแบบ (development model) 1.1 ความหมายคอ การออกแบบการพฒนาแบบอยางจากแนวคด ทฤษฎทศกษาและความส าคญของการพฒนารปแบบเปนแนวทางในการพฒนาสรางความกาวหนา

4.90

98.00

1.72

มากทสด

1.2 องคประกอบของรปแบบ คอ สงทชวยใหการท างานตามรปแบบส าเรจ

4.97

99.40

1.00

มากทสด

1.3 การวเคราะหรปแบบ คอ ศกษาแนวทางของรปแบบ

4.83

96.60

2.21

มากทสด

1.4 ลกษณะของรปแบบ คอ สงทบอกหนาตาเปนอยางไร

4.87

97.40

1.97

มากทสด

1.5 ขนการพฒนารปแบบ ม 7 ขนตอน ขนท 1 การวเคราะห (analysis) ขนท 2 การวางแผน (planning) ขนท 3 การจดการเรยนร (learning ) ขนท 4 การใชบรการ(service) ขนท 5 พฒนา รปแบบ (development) ขนท 6 การประเมนผล(evaluation)

4.97 5.00 5.00 4.93 4.80 4.77

98.00 100 100

98.60 96.00 95.40

0.00 0.00 0.00 1.41 2.41 2.59

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

รวม 4.93 98.60 2.44 มากทสด รวมเฉลยดานท 1 4.83 96.60 2.21 มากทสด

2. ดานนโยบายการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร (education policy) 2.1 หลกการเรยนรตลอดชวต

4.97

99.40

1.00

มากทสด

2.2 หลกการมสวนรวม 5.00 100 0.00 มากทสด ตารางท 5 (ตอ)

X

304

เนอหา คาเฉลย ( ) รอยละ (%) S.D. แปลผล

2.3 หลกการใชทรพยากรและ สภาพแวดลอมทางสงคม

4.97 99.40 1.00 มากทสด

2.4 หลกการกระบวนการเรยนรเนนหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

5.00 100 0.00 มากทสด

2.5 หลกการสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการจดการศกษา

5.00 100 0.00 มากทสด

2.6 หลกการจดการศกษาใหบรรลตาม เกณฑมาตรฐาน

5.00 100 0.00 มากทสด

รวมเฉลยดานท 2 4.99 99.98 1.41 มากทสด 3. ดานการจดการศกษาตามแนวพระราชด าร เพอพฒนาตนตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขนสความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนาอยางตอเนอง 3.1 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

5.00

100

0.00

มากทสด 3.2 โครงการปดทองหลงพระหลกบนได 3 ขน สความส าเรจ เขาใจ เขาถงและพฒนา

5.00

100

0.00

มากทสด

รวมเฉลยดานท 3 5.00 100 0.00 มากทสด สวนท 2 ความเปนแหลงเรยนรในทองถน ในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 4. ดานจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 6 ดาน 4.1 การบรหารการศกษา 4.1.1 ด าเนนการนโยบาย 4.1.2 สงเสรมพฒนาบคลากร 4.1.3 สงเสรมการมสวนรวม 4.1.4 มเอกภาพการสงการ 4.1.5 สงเสรมการจดการเรยนรทเนน ผเรยนเปนส าคญ 4.1.6 สรางความเปนบคคลแหงการเรยนร

5.00 5.00 5.00 4.93

5.00 4.83

100 100 100

98.60

100 96.60

0.00 0.00 0.00 1.41

0.00 2.21

มากทสดมากทสดมากทสดมากทสด



X

305


4.1.7 ก าหนดบคคลแหงการเรยนร 4.1.8 ตรวจสอบ ก ากบตดตามดแลและ ประเมนผล

4.83

5.00

96.60

100

2.21

0.00

มากทสด


4.2 การจดการเรยนรของครโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4.2.1 การสรางความสนใจในการเรยนร 4.2.2 กระตนใหผเรยนระลกถงความรเดม 4.2.3 การวางแผนสรางกระบวนทศน ในการศกษาหาความร 4.2.4 การเสนอบทเรยนใหม ดานเนอหา สาระ จดประสงค และกจกรรม 4.2.5 การจดการเรยนรตามสภาพจรง สมพนธกบสงแวดลอม 4.2.6 การก าหนดความคาดหวง 4.2.7 ประเมนผลความส าเรจการใช แหลงเรยนร 4.2.8 สรปใหขอมลยอนกลบ

5.00 5.00

4.87

5.00

5.00 4.93

5.00 5.00

100 100

97.40

100

100

98.60

100 100

0.00 0.00

1.97

0.00

0.00 1.41

0.00 0.00


มากทสด

มากทสด



รวม 4.98 99.60 1.44 มากทสด 4.3 การปฏบตกจกรรมของผเรยนในการใช แหลงเรยนรในทองถน 4.3.1 ส ารวจคนหาแหลงเรยนร 4.3.2 รจกการท างานเปนกลม 4.3.3 ฝกปฏบตจรง คนควาหาความร ดวยตนเอง 4.3.4 ฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมล การวเคราะหขอมล การตความ

4.93 4.93 4.93

4.93

98.60 98.60 98.60

98.60

1.41 1.41 1.41

1.41

มากทสด มากทสด มากทสด

มากทสด


X

306


4.3.5 ตรวจสอบขอมล 4.3.6 ประเมนผลความรทเชอมโยง ความสมพนธระหวางบคคลในสงคม 4.3.7 น าเสนอความคดรวบยอด

4.93

4.97 4.97

98.60

99.40 99.40

1.41

1.00 1.00

มากทสด


รวม 4.94 98.80 1.45 มากทสด 4.4 การมสวนรวมของผปกครองในการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4.4.1 การใหการอบรมเลยงด 4.4.2 การสอสารสรางความสมพนธ 4.4.3 การถายทอดบคลกภาพของการ เลยนแบบ 4.4.4 การพฒนาการเรยนร 4.4.5 การใหการเสรมแรง 4.4.6 การปรบพฤตกรรมในการอยรวมกบ ผอน 4.4.7 อาสาสมครรวมกจกรรมของ สถานศกษา

5.00 5.00

5.00 4.93 4.90 4.80

5.00

100 100

100

98.60 98.00 96.00

100

0.00 0.00

0.00 1.40 1.72 2.21

0.00



มากทสด

รวม 4.95 99.00 1.15 มากทสด 4.5 การนเทศการศกษาของศกษานเทศกในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 4.5.1 การวางแผนพฒนาคณภาพการศกษา 4.5.2 การก าหนดวตถประสงคและเปาหมาย 4.5.3 สรางความศรทธาและสรางก าลงใจ 4.5.4 เปนผน ากลม (Group Leader) 4.5.5 พฒนาประสทธภาพการสอน 4.5.6 การประเมนผลตลอดกระบวนการ และเผยแพรผลงาน

5.00 4.90 4.90 4.97 5.00

4.80

100 98.00 98.00 99.40 100

98.00

0.00 1.72 1.72 1.00 0.00

2.41

มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด มากทสด

มากทสด

รวม 4.86 97.20 2.42 มากทสด 4.6 การใหบรการของผดแลแหลงเรยนร 4.6.1 การใหบรการความร 4.6.2 จดแหลงท ากจกรรมตามหลกสตร

4.43 4.71

88.60 94.20

1.91 1.39



X

307


4.6.3 จดเปนองคกรเปดใหผเรยนเขาถงขอมล 4.6.4 ท าหนาทขดเกลาอบรมถายทอด กระบวนการเรยนรทางสงคม 4.6.5 สรางสรรคและสงเสรมภมปญญา จดสออปกรณททนสมย 4.6.6 ดแลอาคารสถานทวสดอปกรณใหม ความสะอาดน าไปใชประโยชนตอ ตนเองและสงคมขอมลสารสนเทศ ความร และภมปญญา

4.57

4.71

4.86

4.57

91.40

94.20

97.20

91.40

1.68

1.39

1.00

1.68

มากทสด

มากทสด

มากทสด


รวมเฉลยดานท 4 4.95 98.97 0.73 มากทสด สวนท 3 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม

5. รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม (E=model of appropriate) ขนท 1 การวางแผน (planning) เพอออกแบบการใชแหลงเรยนรก าหนดกลยทธ เปาหมาย จดประสงค การคนการจดใหมแหลงเรยนรอยางเหมาะสม และการจดท าขอมลแหลงเรยนร

4.82

96.40

2.41

มากทสด

ขนท 2 การวเคราะห(analysis) เพอการวเคราะหความสอดคลองระหวางแหลงเรยนรกบหลกสตร สาระการเรยนร ตวชวด บรบทของทองถน ความสนใจและความตองการของทกฝาย

4.79 95.80 2.94 มากทสด

ขนท 3 การจดการเรยนร (instructional) เพอการจดกจกรรมโดยการใชแหลงเรยนรในทองถน

5.00 100 0.00 มากทสด

ขนท 4 การใหบรการ(service) เพอเปนการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร ประกอบดวย วทยากร สอ ความร กจกรรมฝก

5.00 100 0.00 มากทสด


X

308


ปฏบต และอนๆตามความประสงคของผเรยน และสอดรบกบหลกสตรสถานศกษา

ขนท 5 การเชอมโยงความรสสากล (linked to global) เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถใหกาวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลกจากการใช แหล ง เร ยนร โ ดยม ง เนนความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหาการใชเทคโนโลยและมทกษะชวต

5.00 100 0.00 มากทสด

ขนท 6 พฒนาแหลงเรยนร(development) เพอการปรบเปลยนการใชแหลงเรยนรเปนทพงพอใจของทกฝาย โดยการส ารวจแหลงเรยนร จดท าเอกสารความร จดตงใหมแหลงเรยนรทใชรวมกน และมการสงเสรม สนบสนนใหใชแหลงการเร ยนรท ง ในและนอกสถานศกษาในการ จดกระบวนการเรยนร โดยครอบคลมภมปญญาทองถนและเชอมโยงสสากล

4.79 95.80 2.94 มากทสด

ขนท 7 ประเมนผลและเผยแพร(asses and spreads) เพอตรวจสอบผลการใชแหลงเรยนรและการน าผลการใชแหลงเรยนรไปขยายใหผ อนรบรและด าเนนการ

5.00 100 0.00 มากทสด

รวม 4.89 97.80 2.73 มากทสด

รวมเฉลยดานท 5 4.79 95.80 2.94 มากทสด ตารางท 5 (ตอ)

X

309


รวมเฉลยดานท 5 6. ดานเงอนไข (condition) เงอนไขส าคญทชวยใหการสงเสรมและสนบสนนการใชแหลงเรยนรในทองถน 6.1 คณะกรรมการสถานศกษา 6.2 ประชาชนในชมชน ไดแก จาอาวาส ภมปญญา ปราชญชาวบาน กลมบคคลตางๆ 6.3 แหลงเรยนร ไดแก สถานประกอบการ หนวยงานในทองถน 6.4 องคกรปกครองสวนทองถน 6.5 ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 6.6 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

5.00

4.93

4.93 4.80 5.00 4.90

100

98.60

98.60 96.00 100

99.40

0.00

1.41

1.41 2.41 0.00 1.00

มากทสด

มากทสด


รวมเฉลยดานท 6 4.95 99.00 1.99 มากทสด

X

310

ภาคผนวก ฉ

คมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

311

คมอ

โดย พยง ใบแยม

นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารเพอการพฒนาการศกษา

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

312

ค าน า

การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน กอใหเกดสงคมแหงการเรยนรการเรยนรตลอดชวต และการเรยนรแบบบรณาการสามารถเชอมโยงความรสสากล ความส าคญของแหลงเรยนรในทองถน คอ ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรงสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได สงผลตอการพฒนาคณภาพชวตของตนเองครอบครว และชมชน ระบบความสมพนธโดยผานบคคล สถานท และบรบททางสงคมผเรยนสามารถเรยนในสงทมคณคา มความหมายตอชวตท าใหเหนคณคาของทองถน เหนความส าคญของสงทเรยน สามารถเชอมโยงความรทองถนไปสความรสากล เชองโยงสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรมเหนความส าคญของการอนรกษพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอมในทองถนไดอยางตอเนอง อกทงยงมสวนรวมในองคกรทองถนบคคลและครอบครวรวมพฒนาทองถน และผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลายไดลงมอปฏบตจรง สงผลใหเกดทกษะการแสวงหาความรเปนบคคลแหงการเรยนร การฝกปฏบตจรงจะชวยใหคนควาหาความรไดดวยตนเองฝกการท างานเปนกลมรวมคดรวมท าซงจะชวยใหเกดการเรยนรและทกษะกระบวนการตางๆฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลการวเคราะหขอมลการรความหมายและการสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบจากเหตผลดงกลาว ผวจยไดการศกษาวจยท าใหไดรปแบบการใชแหลงเรยนร น ามาสรางคมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอพฒนาการศกษาในระดบประถมศกษาซงในการด าเนนการตามคมอ แบงออกเปน 7 สวน คอ ความน าแนวคดและทฤษฎทเกยวของ ความเปนแหลงเรยนรรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ประสทธภาพของรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนเงอนไขการใชแหลงเรยนรในทองถน และแนวการจดการเรยนรบรณาการโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ความส าเรจของคมอรปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอพฒนาการศกษาในระดบประถมศกษาผวจยขอขอบพระคณผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศก และผดแลแหลงเรยนร ในสถานศกษาทใหขอมลในการสรางคมอ และการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา ทส าเรจไดอยางสมบรณ สามารถน าไปเปนตนแบบ และใชใหเปนประโยชนตอการพฒนาการศกษาของชาตในโอกาสตอไป

พยง ใบแยม เมษายน 2557

313

สารบญ

หนา ค าน า สวนท

1 ความน า 5 2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 8 3 ความเปนแหลงเรยนร 13 4 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน 17 5 ประสทธภาพของการใชแหลงเรยนร 25 6 เงอนไขการใชแหลงเรยนรในทองถน 31 7 แนวการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนรในทองถน 34

เอกสารอางอง ประวตผวจย

314

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง อนสาวรยพระเจาอทอง 36 2 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง การเลยงหม 39 3 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง พพธภณฑบานหนองขาว 42 4 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง สบปะรด 45 5 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง สถานรถไฟบานเจดเสมยน 48

315

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา

1 การใหบรการและการรบบรการแหลงเรยนร 11 2 การใชความรอยางมปญญาควบคคณธรรมประจ าตนตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงบนได 3 ขน สความยงยน

12 3 การน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนไปใชในการบรหารสถานศกษา 24 4 ผงมโนทศนการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน 25 5 ผงมโนทศน แนวการจดการเรยนร โดยใชแหลงเรยนรในทองถน เพอใหนกเรยน

เกดประสทธภาพตามหลกสตรสถานศกษา

30 6 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนวดเขาพระ 34 7 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการ เรอง อนสาวรยพระเจาอทอง 35 8 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนบานหนองงเหลอม(ประชารฐบ ารง) 37 9 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการ เรอง การเลยงหม 38 10 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” 40 11 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการ เรอง พพธภณฑบานหนองขาว 41 12 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนวดนาหวย (แสงกลาประชาสรรค) 43 13 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการ เรอง สบปะรด 44 14 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนวดเจดเสมยน (สจจามงคลรฐราษฎรนกล) 46 15 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการ เรอง สถานรถไฟบานเจดเสมยน 47

316

สวนท 1

ความน า

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ก าหนดหลกการในการจดการศกษาในมาตรา 8 บญญตค าไวดงน ระดบประถมศกษา หมายถง การศกษาทมงใหผเรยนมความรความสามารถขนพนฐานในเวลาเรยน 6 ปจดการเรยนการสอนตงแตในระดบประถมศกษาปท 1 ถงประถมศกษาปท 6 โรงเรยนหมายถง สถานท จดการศกษาทเปนโรงเรยนของรฐ โรงเรยนเอกชนและโรงเรยนทสงกดสถาบนพทธศาสนาหรอศาสนาอน

ขอมลเบองตนของสถานศกษาในระดบประถมศกษา ในการสรางความเขาใจ เขาถงและพฒนาความเปนแหลงเรยนร ทน าไปสการพฒนารปแบบการใชแหลงการเรยนร สงผลตอประสทธภาพการใชแหลงการเรยนร ในทองถนท เหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา อยางเปนรปธรรมใหบรรลเปาหมายของการใชแหลงเรยนรสถานศกษาเปนหนวยงานทจดการศกษาเปนแหลงของการแสวงหาความรจงตองมหลกสตรเปนของตนเอง คอหลกสตรสถานศกษาตองครอบคลมภาระงานการจดการศกษาทกดานหลกสตรสถานศกษาจงประกอบดวยการเรยนรทงมวล หรอประสบการณอน ๆ ทสถานศกษาแตละแหงวางแผนเพอพฒนาผเรยน อนเกดจากการมสวนรวมของบคลากรและผเกยวของทงภายในและภายนอกสถานศกษา

1. วสยทศน

“สถานศกษาปรบเปลยนการจดการศกษาใหเกดประสทธภาพและเกดประสทธผล โดยมงเนนการสงเสรมนสยใฝเรยนร การเรยนรตลอดชวต และเปนสงคมแหงการเรยนร โดยการใชแหลงเรยนรภมปญญาในทองถนทเหมาะสมจดการศกษาในระดบประถมศกษาอนเปนการวางรากฐานในการจดการศกษาทส าคญ”

อธบาย สถานศกษาจะก าหนด วสยทศน (vision) อนเปนการสรางภาพอนาคตทมงมนใหเกดขนจรงดวยวธการทแยบยลมประสทธภาพและเกดประสทธผลตอการจดการศกษาของสถานศกษาไดอยางเปนรปธรรมวสยทศนทดควรมคณสมบตเฉพาะ 8 ประการ คอ การมงไปสอนาคต (future oriented) เปนการสรางความสข (utopian) ความเหมาะสม (appropriate) สะทอนใหเหนถงอดมคตอนสง (reflect high ideals) ชแจงวตถประสงคได (clarify purpose) สรางแรงบนดาลใจความกระตอรอรน (inspire enthusiasm) สะทอนใหเหนถงความเปนเอกลกษณ (reflect the uniqueness) และเปนไปตามความใฝฝน (ambition)

317

2. หลกการ 2.1 หลกเขาใจความเปนแหลงเรยนร คอ ทรพยากรทเปนแหลงเรยนร น ามาใชเปนสอ

ประกอบดวยบคคล ของจรงและสถานทจรง ทใชเชอมโยงความรใหกบผเรยนไดรบประสบการณตรง ชวยสรางนสยใฝเรยนร สงเสรมใหเกดสงคมแหงการเรยนร และเรยนรไดตลอดชวต จะเกดผลตอความคดรวบยอดเกดความกระตอรอรน เกดการพฒนาความคดสรางสรรคของตนเองทจะน าไปสความยงยนของคนในชาต

2.2 หลกเขาถง รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน สถานศกษาสามารถเขาถงแกนแท ของสงคมแหงการเรยนรและการเรยนรตลอดชวต

2.3 หลกพฒนา กอใหเกดการปรบเปลยนอยางมประสทธภาพของการใชแหลงเรยนร 6 ดาน คอ การบรหาร การจดการเรยนการสอน การเรยนรของผเรยน การมสวนรวมของผปกครอง การนเทศการศกษาของศกษานเทศก และการใหบรการของผดแลแหลงเรยนรในทองถน

3. วตถประสงค

การพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษามวตถประสงค ดงน

1. เพอสรางความรความเขาใจในความเปนแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการ จดการศกษาในระดบประถมศกษา

2. เพอใหสถานศกษามรปแบบการใชแหลงการเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจด การศกษาในระดบประถมศกษา

3. เพอสรางความตระหนกในการใชแหลงเรยนรทมประสทธภาพ เพอการจดการศกษา ในระดบประถมศกษา

318

สวนท 2

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

ในการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา มแนวคดและทฤษฎทเกยวของน ามาประกอบการด าเนนการ ในอนทจะสงผลใหการด าเนนการมประสทธภาพทสามารถยนยนถงความส าเรจ วตถประสงค

เพอศกษาวเคราะหและสงเคราะหแนวคดมาใชในการศกษาวจย ความเปนแหลงเรยนร รปแบบการใชแหลงเรยนร และประสทธภาพของการใชแหลงเรยนร ตามแนวคดและทฤษฎดงตอไปน 1. แนวคดและทฤษฎตามนโยบายการบรหารการศกษาของชาต

การน านโยบายการบรหารการศกษาของชาต ในสวนของการพฒนารปแบบการใชแหลงเรยนรทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาสถานศกษาจะยดหลกการตามแนวนโยบายของกระทรวงศกษาธการประกอบดวย รฐธรรมนญแหงราชอา ณาจกรไทย พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 แผนการศกษาแหงชาตฉบบปรบปรง (พ.ศ.2552 – 2559)หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 และพฒนาการคดนอกกรอบการจดการศกษา โดยการพฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดรบกบบรบทของสถานศกษาและทองถนทตงของสถานศกษา 2. แนวคดและทฤษฎบรหารสถานศกษา

การบรหารสถานศกษาเปนกระบวนการพฒนาหลกสตรแกนกลาง ไปสหลกสตรสถานศกษา ใหสอดรบกบนโยบายการศกษา และบรบทของทองถน ตามแนวคด และหลกการของเดมมง PDCAและทฤษฎการบรหารเชงการจดการ (Administrative Management) “POSDCoRB” ของเฮนร ฟายอล (Henri Fayol) โดยบคคลทเปนผน าส าคญในการบรหารสถานศกษา คอผบรหารสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา น าไปสการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ ดวยเทคนคกระบวนการจดการเรยนรแบบบรณาการครบวงจร โดยใชแหลงเรยนรในทองถน ใหทกฝายมสวนรวมในการจดการเรยนร ประกอบดวย ผบรหาร ครผสอน นกเรยน ศกษานเทศก ผปกครอง และผดแลแหลงเรยนรในทองถน

319

3. แนวคดและทฤษฎการจดการเรยนร

เปนกระบวนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ การใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษาไดแก แนวคดการใชแหลงเรยนรในทองถนในศาสตรสาขาวชาตางๆเขามาจดการเรยนการสอนเพอแลกเปลยนประสบการณพฒนาระหวางทองถน คอ การใชพนททองถนเปนพนทในการศกษาคนควา องคกรสวนทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา และผปกครองมสวนรวมในการจดการศกษา แนวคดการเรยนรแบบบรณาการ(Integrated Learning Management) ในการจดการเรยนรโดยการเชอมโยงเนอหาสาระการเรยนร ของรายวชาเดยวกนหรอรายวชาตาง ๆ มาใชในการจดการเรยนรเพอใหผเรยนสามารถน าความคดรวบยอด การผสมผสานของศาสตรตางๆไปใชในชวตประจ าวน 4. แนวคดและทฤษฎการเรยนรของผเรยน

เปนความส าเรจของการบรหารการศกษาและการจดการเรยนร ซงตวบงชความส าเรจไดแก ผเรยนเกดผลการเรยนรบรรลตามเปาหมายของหลกสตรสถานศกษา ผเรยนปรบพฤตกรรมตนเองในการเรยนรอยางเทาทน ทฤษฎส าคญทกอใหเกดการเรยนรอยางคณภาพของผเรยน ไดแก ทฤษฎการเรยนรของ กานเย (Gagne’s eclecticism) การจดการเรยนรอยางเปนระบบซงเรมจากงายไปหายาก ทฤษฎการเรยนรของบรนเนอร (Bluner) การเรยนรจะเกดขนไดกตอเมอผเรยนไดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมซงน าไปสการคนพบการแกปญหา ทฤษฎการเรยนรรของ ออซเบล (Ausubel) การเรยนรอยางมความหมาย (A Theory of Meaningful Verbal Learning) สามารถเชอมโยงกบสงใดสงหนงทรมากอน คอ มการน าเสนอความคดรวบยอดหรอกรอบมโนทศน หรอกรอบแนวคดในเรองใดเรองหนงแกผเรยนกอนการสอนเนอหาสาระนน ๆ จะชวยใหผเรยนไดเรยนเนอหาสาระนนอยางมความหมาย

320

5. แนวคดและทฤษฎการนเทศการศกษา

เปนกระบวนการตดตาม ควบคม ก ากบการวดและประเมนผล ตลอดจนการใชการชแนะ ทจะสงผลตอการจดการศกษาใหบรรลเปาหมายอยางแทจรง บคคลทส าคญในการนเทศการศกษา ไดแก ศกษานเทศกเขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนการนเทศเปนการแนะน า การประสานงาน การชวยเหลอ และการรวมมอกนในการจดการศกษา ทสงผลตอการบรหารสถานศกษา การจดการเรยนการสอน คณภาพของผเรยน ใหเปนไปตามนโยบายและบรรลตามเปาหมายของการจดการศกษาส าคญ 4 ประการ คอ พฒนาคน พฒนางาน ประสานสมพนธ และสรางขวญก าลงใจซงในการด าเนนการนเทศ ประกอบดวย การประเมนสภาพการท างาน(assessing) การจดล าดบความส าคญของงาน (prioritizing) การออกแบบวธการท างาน (designing) การจดสรรทรพยากร (allocating resources) การประสานงาน (coordination) และการอ านวยการ (directing) 6. แนวคดและทฤษฎการมสวนรวมของผปกครอง

เปนกระบวนการการมสวนรวม ทจะชวยใหการจดการศกษาของสถานศกษาเปนไปตามบรบทของทองถนชมชน บคคลทส าคญไดแก ผปกครองประชาชน และองคกรทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ใชแนวคดของการเขาถงชมชนประกอบดวย การสงเกต (observation) การสมภาษณ (interview) และการส ารวจในภาคสนาม (field survey)

321

7. แนวคดและทฤษฎการใหบรการของผดแลแหลงเรยนร เปนการปรบการเรยนเปลยนการสอนในการจดการศกษาอยางเทาทนกบสงคม เท าทน

กบเทคโนโลย ดวยการมสวนรวมของชมชน ทจะน าไปสการศกษาตลอดชวตและเกดสงคมแหงการเรยนร บคคลทส าคญไดแก ผปกครองประชาชน ผดแลแหลงเรยนรในทองถนและองคกรทองถน เขามามสวนรวมในการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ตามแนวค ดการใหบรการ SERVICE ประกอบดวย S=service Mind มใจใฝบรการE=enthusiasm มความกระตอรอรนในการใหบรการ R=Readiness มความพรอมทงบคลากรและวสดอปกรณทจะใหบรการ V=value ตระหนกถงคณคาในงานบรการทท า I=interested มความสนใจใสใจ C=cleanliness มความสะอาดและการบรการทด E=endurance ความอดทนอดกลน และS=smile การยมแยมแจมใสการมมตรภาพตอผมารบบรการทกคน “บรการทรบร” (Perceived Service) ประกอบดวย ความไววางใจ(R=reliability) สงทสามารถจบตองได(T=tangibles) การสนองตอบลกคา(R= responsiveness)ความนาเชอถอ (C=credibility) ความมนคงปลอดภย (S=security) ปราศจากอนตรายความเสยงและความความสะดวก (A=access) การสอสาร (C=communication) ความเขาใจลกคา (U=understanding the customer) ความสามารถ (C=competence) ความสภาพและความเปนมตร(C=courtesy) สรปไดดงแผนภมท 1

แผนภมท 1 การใหบรการและการรบบรการแหลงเรยนร

322

8. หลกการตามแนวพระราชด าร

จากการศกษาขอมลพนฐานภาคสนามในสถานศกษาพบวา ทกสถานศกษาใหความส าคญกบแนวคดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงคอมความพอประมาณมเหตผลและมภมคมกนโดยใชความรอยางมปญญาควบคคณธรรมประจ าตนดวยหลกการตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขน สความส า เร จอย า งย งยนคอ เข า ใจ (comprehension)=C) เข าถ ง (access=A)และพฒนา(development=D)(ประเวศ วะส, 2554, หนา 31)เมอเกดผลตามเปาหมายกสามารถรวบรวมเปนผลทจะน าไปสการด าเนนการ สรปเปนแนวคดสรางความส าเรจของสถานศกษาตระหนกเปนส าคญ คอ แผนภมท 2 การใชความรอยางมปญญาควบคคณธรรมประจ าตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

323

สวนท 3

ความเปนแหลงเรยนร

ความเปนแหลงเรยนร ประกอบดวย ทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน ไดแก เปนสถานท บคคลและสงของ อนเปนบรบทของทองถน สอดคลองกบสาระหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ทพฒนาไปสหลกสตรสถานศกษา น ามาสรางบทเรยนใหผเรยนในฝกปฏบตจรง ชวยใหเชองโยงการเรยนรทองถนไปสสากล สรางนสยใฝเรยนรใหกบผเรยน เกดความรเขาใจ เขาถงขอมล และพฒนาเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมแหงการเรยนรอยางยงยน 1. การบรหารจดการใชแหลงเรยนรในทองถน

การบรหารจดการแหลงเรยนรในทองถน เปนการจดการใชทรพยากรทางธรรมชาตและสงแวดลอมทมคณคาควรแกการเรยนรในทองถน ไดแก เปนสถานท บคคลและสงของ ทเปนขอมลสามารถน ามาเปนสอเชอมโยงการเรยนรกบหลกสตรแกนกลางการศกษาข นพนฐาน แบงเปนทรพยากรทาง ธรรมชาต ไดแก ภมประเทศภมอากาศ และสงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก สภาพสงคม ประชาชน ชาตพนธการนบถอศาสนา การตงถนฐานบานเรอนประเพณ ศลปะ วฒนธรรม ตงแตระดบหมบาน ระดบต าบล ระดบเทศบาล ระดบอ าเภอและระดบจงหวดทท าใหผเรยนเกดความสามารถใชเปนสอเชอมโยงความรใหกบผศกษา คนควา เรยนรไดดวยตนเองกอใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคมและศลปวฒนธรรม 2. การใชแหลงเรยนรเพอการเรยนการสอน

แหลงเรยนรในทองถนมความส าคญ คอ ผเรยนไดเรยนรจากสภาพชวตจรงสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนได ชวยใหเกดการพฒนาคณภาพชวตของตนครอบครว ทองถนชวตในทองถน ชมชน ธรรมชาตระบบความสมพนธผานบคคล สถานท และบรบททางสงคม ผเรยนเหนคณคา มความหมายตอชวตท าใหเหนคณคาเหนความส าคญสงทเรยนเรยนสามารถเชอมโยงความรทองถนสความรสากลสงทอยใกลตวไปสสงทอยไกลตวไดอยางเปนรปธรรมผเรยนเหนความส าคญของการอนรกษและพฒนาภมปญญาทองถน วฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอมในทองถนได

324

อยางตอเนองผเรยนมสวนรวมในองคกรทองถนบคคลและครอบครวในการพฒนาทองถนผเรยนไดเรยนรจากแหลงการเรยนรทหลากหลายไดลงมอปฏบตจรง สงผลให เกดทกษะการแสวงหาความรคนควาหาความรไดดวยตนเองเปนบคคลแหงการเรยนรผเรยนไดฝกการท างานเปนกลมรวมคดรวมท ารวมแกปญหาตางๆซงจะชวยใหเกดการเรยนรและทกษะกระบวนการตางๆผเรยนไดฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลการวเคราะหขอมลการความหมายและการสรปความคดแกปญหาอยางเปนระบบผเรยนไดประเมนผลการท างานไดดวยตนเอง และผเรยนสามารถน าความรทได ไปประยกตใชและเผยแพรความรได

แหลงเรยนรในทองถนกบมาตรฐานคณภาพการศกษาความเปนแหลงเรยนรทพงประสงค คอ หลกการสรางและพฒนาทท าใหผรบบรการทกกลม มโอกาสในการเขาถงการบรการ และไดรบบรการทเสมอภาคเทาเทยมกน สถานศกษาใหความส าคญกบแหลงเรยนรตามเกณฑคณภาพการศกษาดานการใชแหลงเรยนร คอ

1. ผเรยนมนสยรกการอานสนใจแสวงหาความรจากแหลงตางๆรอบตว 1.1 อานหนงสอนอกหลกสตรอยางนอยเดอนละ 1 เลม 1.2 อานวารสารและหนงสอพมพเปนประจ า 1.3 สามารถสรปประเดนและจดบนทกขอมลความรทไดจากการอานอยเสมอ 1.4 สามารถตงค าถามเพอคนควาความรเพมเตมจากการอานได 1.5 แสวงหาขอมลจากแหลงเรยนรตางๆทงภายในภายนอกโรงเรยน

2. ผเรยนใฝรใฝเรยนสนกกบการเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอ 2.1 สามารถสงเคราะห/วเคราะหและสรปความร/ประสบการณไดอยางมเหตผล 2.2 ความสามารถในการจดบนทกความรและประสบการณไดอยางเปนระบบ 2.3 รจกตนเองและสามารถบอกจดเดนจดดอยของตนเองได 2.4 มวธการพฒนาตนอยางสรางสรรคและเปนรปธรรม 2.5 ใชผลการประเมนมาพฒนาตนเองและสามารถบอกผลงานการพฒนาตนเองได

3. ผเรยนสามารถใชหองสมดใชแหลงเรยนรและสอตางๆทงภายในและภายนอกสถานศกษา

3.1 ผเรยนทรจกคนควาหาหนงสอในหองสมดและใชหองสมดไมต ากวาสปดาหละ 3ครง

3.2 ผเรยนทมโอกาสเขาถงแหลงเรยนรทงในและนอกโรงเรยน 3.3 ผเรยนทสามารถคนควาหาความรจากอนเตอรเนต (Internet) หรอสอเทคโนโลย

ตาง ๆ ได

325

3. ลกษณะของแหลงเรยนรมผลตอผเรยน ลกษณะของแหลงเรยนร จะตอบสนองการเรยนรของผเรยนทเปนกระบวนการ (process

of learning)เรยนรใหเกดขนดวยตนเอง การเรยนรใชท ากจกรรมโดยการปฏบตจรง (learning by doing) เปนแหลงทศนศกษา เปนแหลงฝกงานและแหลงประกอบอาชพของผเรยน เปนหองเรยนทางธรรมชาต เปนแหลงศกษาคนควา วจย และฝกอบรม ผสนใจสามารถเขาถงขอมลไดเตมทและทวถง มขอมลแกผเรยนในเชงรกสทกกลมเปาหมายอยางทวถง ประหยดและสะดวก สามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลระหวางกน และมสอประเภทตาง อาท สอสงพมพ และสออเลกทรอนกส เพอสงเสรมกจกรรมการเรยนการสอนและการพฒนาอาชพ 4. ประเภทของแหลงเรยนร

สถานศกษาจะใชรปแบบของแหลงเรยนรตามเกณฑคณภาพการศกษาดานแหลงเรยนร ไดแก ทรพยากรเพอการเรยนรททเดนและนาสนใจ สาระการเรยนรสอดคลองกบหลกสตร เปนแหลงเรยนรตามมาตรา 25 การเขาถงสะดวกและปลอดภย มวทยากร/ผเชยวชาญ/ผแนะน า มกา รปฏบตกจกรรมทกระตนใหเกดกระบวนการเรยนรไดอยางตอเนอง จากการศกษาวจยแหลงเรยนรจ าแนกประเภทได 8 ประเภท ไดแก

1. ประเภทบคคล อาทพระสงฆ เจาอาวาส ป ยา ตา ยาย พอ แม คร อาจารย วทยากร ภมปญญา ปราชญชาวบาน ผประกอบอาชพตางๆในทองถน และผน าทองถน

2. ประเภทสถานท อาท พระพทธรป พระปรางค อโบสถ วหาร ศาลาการเปรยญ อนสาวรย โรงเรยน บาน อาคารรปทรงตางๆ สงกอสรางในทองถน พพธภณฑ ชอหมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวดทงนา ไร สวน โรงงาน ศนยกฬาและนนทนาการ ศนยวทยาศาสตร ศนยฝกอาชพ สวนสาธารณะ หองสมด พระราชวง และมหาวทยาลย

3. ประเภทธรรมชาต อาท ทะเล ภเขา ปา แมน า ล าธาร หวย คลอง หนองบง ถ า น าตกปรากฏการณธรรมชาต

4. ประเภทกจกรรมทางสงคม อาท งานประจ าป การท าบญกลางบาน ตลาดนด ตลาดถนนคนเดน ตลาดรอยป กฬาพนบาน

5. ประเภทเทคโนโลย อาท โทรทศน วทย คอมพวเตอร โทรศพท 6. ประเภทประวตต านาน คต ความเชอ คานยมอาท การทรงเจา ศาลเจา การตง

บานเรอน การปลกไมมงคล ขนมมงคล การรบขวญตาง การก าหนดเวลาอนเปนฤกษมงคล วนนขตฤกษ

326

7. ประเภทศลปะ/วฒนธรรมอาท การแตงกาย ภาษาถน การละเลน การแสดงพนบาน เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก การขอฝน อาหารพนบาน การทอผา

8. ประเภทประเพณ/วนส าคญ อาท วนส าคญทางพระพทธศาสนา วนส าคญของชาต วนส าคญพระมหากษตรย วนลอยกระทง วนสงกรานต การเทศนมหาชาต สวดพระมาลย ประเพณบวชนาค แตงงาน โกนจก ขนบานใหม แหเทยน ลอยโคม งานเทศกาลประจ าป

327

สวนท 4

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน

รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถน ประกอบดวย 7 ขนตอนชอวา PAITSDA MODEL ใชหลกการตามแนวพระราชด าร บนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน คอ เขาใจ เขาถง และพฒนา แผนภมท 3 รปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ตามแนวพระราชด ารบนได 3 ขน สความส าเรจอยางยงยน

รปแบบการใช

แหลงการเรยนรในทองถน การพฒนา

D=development

การวางแผน

P=planning

การวเคราะห

A=analysis

)

การจดการเรยนร I=instructional

การใหบรการ S= service

การประเมนและเผยแพร

A= asses and spreads

การเชอมโยงความรสสากล (L=linked to global)

328

1. การวางแผน (planning) การวางแผนการบรหารจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร ในทองถนท เหมาะสมของ

สถานศกษา โดยใชแนวคดและทฤษฎในการวางแผนบรหาร ประกอบดวย การประชมวางแผนการน าแหลงเรยนร/ภมปญญาในทอถน มาใชในการจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษาการประชมวางแผนการสรางความร ความเขาใจ สงเสรมใหเหนความส าคญ มความตระหนก และกระบวนการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาใหกบบคลากรของสถานศกษา การออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนร ในทองถนท เหมาะสมของสถานศกษาประกอบดวยดานนโยบายดานหลกสตรการเรยนรการมสวนรวม ตระหนกร ตระหนกคด เกดการเรยนรตลอดชวตจนเกดสงคมแหงการเรยนรการออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาทจะสงผลตอการพฒนาการศกษา เศรษฐกจ สงคม ประเพณและศลปะ/วฒนธรรม การออกแบบการจดระบบการบรหารการใชแหลงเรยนร ในทองถนทเหมาะสมของสถานศกษาทจะเปนประโยชนตอการจดการศกษาของชาต

ขนท 1 การวางแผน (planning) เพอออกแบบการและวางแผนการบรหารจดการศกษาดานแหลงเรยนรในทองถน

1. การก าหนดกลยทธ ในการน าแหลงเรยนรในทองถน มาใชในการจดการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตร จดประสงค บทเรยน หนวยการเรยน ตวชวด สถานศกษา

2. ก าหนดกจกรรมในการสรางความร ความเขาใจ สงเสรมใหเหนความส าคญ มความตระหนกคดในการบรหารจดการดานแหลงเรยนร

3. ก าหนดการจดระบบการมสวนรวมการบรหารการศกษาดานแหลงเรยนร

4. ก าหนดความส าเรจทจะเกดจากการบรหารจดการศกษาดานแหลงเรยนร

5. ก าหนดจดการศกษาดานแหลงเรยนร ใหเกดประโยชนสงสดตอทกฝาย

329

2. การวเคราะห (analysis) การวเคราะหการจดการศกษาดานแหลงเรยนรในทองถน ไดแก การวเคราะหเลอกใชแหลง

เรยนรในทองถนใหสอดคลองกบสาระ มาตรฐานและตวชวดตามหลกสตรสถานศกษา และหลกสตรทองถนการวเคราะหเลอกใชรปแบบการบรหารการศกษาในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอการพฒนาการศกษาอยางยงยนการวเคราะหเลอกใชรปแบบการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ในสถานศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอผลการเรยนรของนกเรยนการวเคราะหก าหนดทศทางการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม ทจะสงผลตอประโยชนทนกเรยนจะไดรบจากการเรยนรแบบบรณาการ และการวเคราะหก าหนดทศทางของความส าเรจในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

ขนท 2 การวเคราะห (analysis) เพอใหไดแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม กบวยของผเรยน และสอดคลองระหวางหลกสตรกบแหลงเรยนร

1. ว เคราะหหลกสตรสถานศกษากบบรบทของทองถน และแหลงเรยนร

2. วเคราะหความคดเหนและความตองการ ในการใชแหลงเรยนรทองถน เพอการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

3. วเคราะหความพรอมของการใหบรการของแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน เพอใชในการเรยนการสอนของโรงเรยนและการศกษาของบคคลทวไป

4. วเคราะหความส าเรจของการใชแหลงเรยนรและ ภมปญญาทองถนเพอการเรยนร ครงอดต ปจจบนและแนวโนมในอนาคต

5. วเคราะห ประโยชนทไดรบจากการก าหนดแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน ในสาระหลกสตรทองถน

330

3. การเรยนการสอน (instructional) การจดการเรยนการสอน เปนขนตอนส าคญของการจดการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนร

ในทองถน เพราะเปนการด าเนนการทจะน าไปสการบรรลตามเปาหมาย จะสงผลตอผเรยนไดแก การก าหนดหนวยการเรยนรใหสอดคลองกบแหลงเรยนรในทองถน การจดการเรยนการสอนไดตามมาตรฐานการเรยนร และตวชวด การจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรในทองถนแบบบรณาการไดตามกลมสาระการเรยนร (แผนการจดการเรยนร) จดการเรยนรตามแผนการจดการเรยนรอยางมคณภาพและการจดล าดบประโยชนจากการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

ขนท 3 การเรยนการสอน (instructional) เพอใหไดกระบวนการใชแหลงเรยนร ในทองถนท เหมาะสม เพอการจดการเรยนร

1. การก าหนดหนวยการเรยนรกบแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

2. การก าหนดแผนการจดการเรยนรมาตรฐานการเรยนรตวชวด ในกลมสาระการเรยนร

3. การใชกระบวนการจดการเรยนการสอนโดยใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

4. ผลการใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถนตามแผนการจดการเรยนร

5. ประโยชนทไดรบจากการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรและภมปญญาทองถน

331

4. การเชอโยงความร (investigation) การสรางผลผลตทางแหลงเรยนรในทองถน ไดแก การสรางความร ความเขาใจ และเหน

คณคาของแหลงเรยนรในทองถนการใหความส าคญ และคณคาของการใชแหลงเรยนรในทองถนในการจดการเรยนการสอนการสบคนแหลงเรยนรในทองถนโดยการลงพนทสนทนาแบบไมเปนทางการ และการรวมกจกรรมทองถนเรยนรและภมปญญาในทองถนโดยการลงพนทสนทนาแบบไมเปนทางการ และการรวมกจกรรมทองถนการจดประเภทของแหลงเรยนร/ภมปญญาในทองถนเพอสะดวกตอการจดการเรยนร ไดแก ประเภทบคคล ประเภทสถานทประเภทธรรมชาต ประเภทกจกรรมทางสงคมประเพณ ความเชอ ประเภทเทคโนโลยประเภทต านานและเรองเลาและประเภทศลปวฒนธรรม และการก าหนดโครงสรางหลกสตรสถานศกษา กบแหลงเรยนรในทองถน เพอจดการเรยนรแบบบรณาการ ทจะกอเกดการเรยนรตลอดชวต เปนสงคมแหงการเรยนร

ขนท 4 การเชอมโยง (investigation) เพอใหผเรยนมศกยภาพเทยบเคยงกบนานาอารยประเทศเปนการเพมขดความสามารถใหก าวทนตอความเปลยนแปลงและความกาวหนาของโลก

1. ประวตความเปนมาของทองถน

2. ประวตการกอตงและการด าเนนการจดการศกษาของสถานศกษา

3. กระบวนการสบคนแหลงเรยนรและ ภมปญญาทองถนและเชอมโยงความร

4. แบบบนทกขอมลแหลงเรยนร 8 ประเภท

5. แบบวเคราะหความสอดคลองของบทเรยน สาระการเรยนร ตวชวด แหลงเรยนร และสอดรบกบการพฒนาของสงคมโลก

332

5. การใหบรการ (service) การวางรากฐานการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน ไดแก การศกษาประวต

ความเปนมาของทองถนจดท าเปนสอในรปแบบตาง การศกษาประวตความเปนมาของโรงเรยนจดท าเปนสอในรปแบบตางการใชกระบวนการสบคนแหลงเรยนรในทองถน ทเปนรากฐานของทองถนการใชกระบวนการบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จะสรางฐานการศกษาทเขมแขง และการใชกระบวนการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม จะพฒนาการศกษาอยางตอเนองสามารถเรยนรไดตลอดชวต จนเปนสงคมแหงการเรยนร

1. ชอแหลงเรยนร ผดแลแหลงเรยนร และวทยากร

2. สถานทตงแหลงเรยนร

3. ก าหนดเวลาเปดปดบรการ

4. ทะเบยนสอ เอกสาร เทคโนโลย และขอมลความร แบบบนทกการใหบรการ และเอกสารหลกสตร

5. กจกรรมการเรยนร กจกรรมการใหบรการและผรบบรการ

6. การประเมนผลการใหบรการ

ขนท 5 การใหบรการ (service) เพอให เกดรากฐานการใชแหลงเรยนรในทองถนเพอการ จดการศกษาอยางยงยน

333

6. การพฒนาแหลงเรยนร (development) การพฒนาเปนการเสรมสราง เปลยนแปลงแหลงเรยนรใหเทาทนกบความเปลยนแปลงของ

สงคมเพมความสมบรณของสอ ขอมลสารสนเทศใหสอดรบกบความตองการของผเรยน ปรบเปลยนกระบวนทศนในการเรยนรสสากล มการจ าแนกแหลงเรยนรตามบรบทของทองถน อยางเขาใจ เขาถง และพฒนาลกษณะของแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมกบการจดการศกษาก าหนดองคประกอบของแหลงเรยนรในทองถน ทจะชวยใหการใชแหลงเรยนรมความเหมาะสมกบผเรยน และสาระการเรยนร มการประชาสมพนธเผยแพรแหลงเรยนรใหเปนประโยชนแกบคคลทวไปและสงเสรมใหแหลงเรยนรในทองถนใหไดรบการสบทอดอยางยงยน

2. พฒนาบคลากรผดแลและวทยากร

3. ประชมแลกเปลยนประสบการณ

4. พฒนาสอ ขอมลสารสนเทศเอกสาร

6. พฒนากจกรรมการใหบรการและประชาสมพนธแหลงเรยนร

1. ปรบปรงอาคารสถานท

5. พฒนาสาระใหทนกบการเปลยนแปลง

ขนท 6การพฒนา (development) เพอสงเสรมการปรบเปลยนแหล ง เ ร ยนร ในทองถ น ใหส อ ด ค ล อ ง ก บ ก า ร พ ฒ น าเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

334

7. การประเมนและเผยแพร (asses and spreads) การรวบยอดประมวลบทบาทของผเกยวของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน

ไดแก ผบรหารเปนผมบทบาทส าคญในการบรหารการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถนครเปนผมบทบาทส าคญในการสบคนและจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนนกเรยนเปนผมบทบาทในการสบคนเรยนรไดตลอดชวตและสรางสงคมแหงการเรยนรในทองถนผปกครองมบทบาทในการรวมสบคน และสงเสรมการใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนรรวมกบสถานศกษา ศกษานเทศกมบทบาทในการสงเสรม ใหการชแนะ ค าแนะน าในการใชแหลงเรยนรในทองถนและผดแลแหลงเรยนรในทองถน มบทบาทในการใหบรการความรของผดแลแหลงเรยนรในทองถน แกผสนใจเรยนรทงในสถานศกษาและบคคลทวไป

แผนภมท 4 การน ารปแบบการใชแหลงเรยนรในทองถนไปใชในการจดการศกษา

2. ประมวลการจดการเรยนร

3. ประมวลผลการเรยนรของผเรยน

4. ประมวลการมสวนรวมของผปกครอง

5. ประมวลการนเทศการศกษา

1. ประมวลการบรหารการจดการศกษา

6. ประมวลการใหบรการขอผดแลแหลงเรยนร

ขนท 7 การประเมนและเผยแพร (asses and spreads) เพอการรวบยอดประมวลบทบาทของผเกยวของการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน

335

สวนท 5

ประสทธภาพของการใชแหลงเรยนร

การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐานของสถานศกษา นบวาเปนบรรยากาศส าคญของการมสวนรวมของทกฝาย โดยมผบรหารสถานศกษาเปนผน า ด าเนนการจดการศกษาใหสอดรบตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ไดใหความส าคญของแหลงการเรยนรเปนอยางยง ทใหเปนไปตามมาตรา 25 รฐตองสงเสรมการด าเนนงานและการจดตงแหลงเรยนรตลอดชวตทกรปแบบไดแกหองสมดประชาชน พพธภณฑ หอศลป สวนสตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตรอทยานวทยาศาสตรและเทคโนโลยศนยการกฬา ศนยนนทนาการแหลงขอมลและแหลงการเรยนรอนๆอยางเพยงพอและมประสทธภาพ การจดการเรยนการสอนของครผสอนความสามารถของผเรยน การสนบสนนและมสวนรวมของผปกครองการชแนะใหการเสนอแนะ สรางขวญและก าลงใจของศกษานเทศก และการใหบรการความรของผดแลแหลงเรยนรในทองถนดงแนวการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน ดงแผนภมท 5

336

ผงมโนทศนการจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

แผนภมท 5 การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

ศกษานเทศก (supervision) มหนาทการใหนเทศการชแนะ ใหการเสนอแนะ สรางขวญและก าลงใจการควบคมก ากบตดตามนโยบายและ การพฒนาอยางตอเนอง

ผปกครอง (guardian) การสนบสนนของผปกครอง มสวนรวมในการจดการศกษาไดแก การอบรมเลยงด การสรางบคลกภาพแบบอยางทางฤตกรรม การพฒนาผลการเรยนของผเรยน

ผแลแหลงเรยนร(facilitator) มบทบาทรวบรวมองคความร บรการใหความรพฒนา ภมปญญาทองถนสงเสรมเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ผเรยน (learner) ความสามารถของผเรยน เกดทกษะชวต คณลกษณะผเรยน และ.ผลการประเมนตามสภาพจรง

การจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรเปนฐาน

ผบรหาร (administrator) การบรหาร หลกสตร บคลากร งบประมาณและแหลงเรยนร

ครผสอน (teacher) การจดการเรยนร ใชหลกสตร กระบวนการเรยนร ผลการเรยนร

337

1. ผบรหาร (administration) การด าเนนการตามนโยบายเปนเปาหมายของการศกษาชาตทสถานศกษาตองปฏบต ให

เปนไปในทศทางเดยวกน นบตงแตการบรหารการใชหลกสตรแกนกลางทน าไปสการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การสงเสรมพฒนาบคลากรสงเสรมการมสวนรวมมเอกภาพการสงการสงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญและสรางความเปนบคคลแหงการเรยนร 2. ครผสอน (teacher)

ครเปนผใชหลกสตรในรปของการจดกจกรรมการเรยนร ดงนนในกระบวนการสรางความรควรประกอบดวย การสรางความสนใจการกระตนใหผเรยนระลกถงความรเดมการวางแผนในการสรางกระบวนทศน การฝกทกษะกระบวนการคด การเสนอบทเรยน การจดการเรยนรตามสภาพจรงสมพนธกบสงแวดลอม การก าหนดความคาดหวง ประเมนผลความส าเรจ และใหขอมลยอนกลบ

สถานศกษาทกแหง แมจะมสภาพพนททแตกตางกนแตโดยทวไปแลวในพนทอาณาบรเวณของสถานศกษา จะมเสาธง หอพระ ถนน สนามเดกเลน สนามกฬาแหลงน า แปลงเกษตร เรอนเพาะช าและสวนปา เปนตน หากสถานศกษาใดตงอยในชมชนเมองมพนทจ ากดอยางนอยกจะมพนธไมยนตนทคอยเปนรมเงาใหกบนกเรยนไดวงเลนอยบาง พนทของสถานศกษาทมลกษณะดงกลาวขางตนถอวาเปนแหลงการเรยนรทสถานศกษาสามารถใชเปนแหลงขอมล ขาวสารเพอสงเสรมสนบสนนใหผเรยนไดแสวงหาความรและเรยนรไดดวยตนเองตามอธยาศยรวมทงผสอนกสามารถสรางสถานการณจากสถานทนนๆเพอฝกฝนผเรยนใหเกดกระบวนการเรยนรอยางตอเนองไดในทกสาระการเรยนรตามล าดบตนไมเพยงตนเดยว กสามารถเปนแหลงเรยนรได ดงน

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย ผสอนอาจใหผเรยนเขยนชอพนธไม หาค าแปลแตงค าประพนธหาค าประพนธทปรากฏชอพนธไมนนๆ มาฝกอานออกเสยง อานในใจอานท านองเสนาะ ฝกเขยน ตามค าบอก เขยนเรยงความ คดลายมอ ฝกพดบรรยายลกษณะของพนธไม ฝกโตวาทในญตต เกยวกบพนธไม ฯลฯ

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ใหผเรยนฝกนบจ านวน ค านวณจ านวนประมาณการจ านวนผลผลตของพนธไม ฝกการวดและการคาดคะเนขนาดและความสงของพนธไม ฝกหาต าแหนง ระยะทาง ทศทาง ขนาด พนทรปรางของพนธไม เขยนแผนผง แผนท แสดงทตงของพนธไมฝกค านวณรายไดทเกดจากผลตผลของพนธไมในแตละป

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหผเรยนศกษาคนควา เกยวกบคานยม ความเชอประเพณและพธกรรมเกยวกบพนธไม ศกษาภมปญญาทเกดจากพนธไมฝ กเขยนรายงานจากการส ารวจ สภาพทางกายภาพและกฎหมายทเกยวของกบพนธไม

338

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษาศกษาสรรพคณทางยาของพนธไม การผลตยาชงสมนไพรจากผลตผล ของพนธไมรายชออปกรณกฬาทท าจากพนธไม

กลมสาระการเรยนรศลปะฝกวาดภาพระบายสพนธไม เรยนรชนดและลกษณะของเครองดนตรทท าจากพนธไม

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ฝกออกแบบและสรางสงของ เครองมอ เครองใชทท า จากพนธไมนนๆเรยนรอาชพทตองพงพาอาศยพนธไมการน าผลผลตของพนธไมมาท าเปนอาหาร รวมทงการถนอมอาหารทไดจากพนธไม

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศใหผเรยนเรยนรค าศพท และประโยคเกยวกบสวนประกอบของพนธไม

กจกรรมพฒนาผเรยน ก าหนดพนธไมทมในสถานศกษาเปนไมประจ าสถานศกษา ตงขมรมเพอสรางจตส านกในการสงวน และอนรกษพนธไมหายากในทองถน 3. ผเรยน (learner)

ในการเรยนรของผเรยนทกษะส าคญทสงเสรมใหนกเรยนเปนบคคลแหงการเรยนรได คอ การส ารวจคนหาแหลงเรยนร การท างานเปนกลม ฝกปฏบต คนควาหาความรดวยตนเองฝกทกษะการสงเกตการเกบขอมลตรวจสอบขอมลประเมนผลเชอมโยงความร และเสนอความคดรวบยอดการเรยนร จากแหลงการเรยนร ในสถานศกษาเปนการจดกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542 ฉบบปรบปรง 2545 เพราะเปนการจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรงฝกปฏบตใหท าไดคดเปน ท าเปน รกการอาน การเขยน และเกดการใฝรใฝเรยนอยางตอเนองรวมทงมการจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความถนดและความสนใจของผเรยนโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล มการฝกทกษะชวต ฝกการคด การจดการเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหาตางๆซงจะสงผลใหผเรยนสามารถจดจ าองคความรนนไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดตลอดไปดงนนสถานศกษาทกแหงจะตองใหความส าคญในการจดใหมแหลงการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนและมการใชประโยชนจากแหลงการเรยนรทมอยทงในสถานศกษาและในชมชนใหเกดประโยชนสงสด

คณลกษณะใหสอดคลองกบกบหลกสตรคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน 8 ขอ ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทนกเรยนควรทราบ ควรระลก และตองหมนปฏบตอยเสมอมดงน

339

1. รกชาต ศาสน กษตรย เปนผลเมองทดของชาต ธ ารงไวซงความเปนไทย ศรทธา ยดมน และปฏบตตนตามหลกศาสนา และเคารพเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

2. ซอสตยสจรตประพฤตตรงตามความเปนจรงตอตนเองทงกาย วาจาและใจ และประพฤตตรงตามเปนจรงตอผอนทงกาย วาจาและใจ

3. มวนย ประพฤตตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบยบขอบงคบของครอบครว โรงเรยน และสงคม

4. ใฝเรยนรตงใจเพยงพยายามในการเรยน และเขารวมกจกรรมการเรยนร แสวงหาความรรจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทงภายในและภายนอกโรงเรยนดวยการเลอกใชสออยางเหมาะสม สรปเปนองคความร และสามารถน าไปใชในชวตประจ าวนได

5. อยอยางพอเพยงด าเนนชวตอยางพอประมาณ มเหตผล รอบคอบ มคณธรรม และมภมคมกนในตวทด สามารถปรบตวเพอใหอยในสงคมไดอยางมความสข

6. มงมนในการท างานตงใจและรบผดชอบในหนาทการงาน ท างานดวยความเพยงพยายามและอดทนเพอใหส าเรจตามเปาหมาย

7. รกความเปนไทย ภาคภมใจในขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปะ วฒนธรรมไทย และมความกตญญกตเวท เหนคณคาและใชภาษาไทยในการสอสารไดอยางถกตองเหมาะสม เปนผอนรกษและสบทอดภมปญญาไทย

8. มจตสาธารณะ ชวยเหลอผอนดวยดวยความเตมใจ โดยไมหวงผลตอบแทน และเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอโรงเรยน ชมชน และสงคม 4. ผปกครอง (guardian)

ในชวตประจ าวนของนกเรยนนน เวลาของการเรยนรวถชวตนน จะใชเวลาทบานมากกว าสถานศกษา และบานกเปนแหลงเรยนรนอกสถานศกษาอกแหงหนงทนกเรยนสามารถเรยนรจากสภาพจรง ดงนนผปกครองจงมความส าคญนบตงแตการอบรมเลยงด การสอสารสรางความสมพนธ การถายทอดบคลกภาพพฒนาการทางการเรยนรของนกเรยนการใหการเสรมแรงการปรบพฤตกรรมนกเรยนในการอยรวมกบผอนและอาสาสมครรวมกจกรรมของสถานศกษา

340

5. ศกษานเทศก (supervision) ศกษานเทศกนบวามความส าคญใกลเคยงกบผบรหาร ดวยเปนผด าเนนการจดการศกษา

สนองตามนโยบาย บทบาทหนาททงชแนะและประเมนความกาวหนา นบตงแตการวางแผนพฒนาคณภาพการศกษาก าหนดวตถประสงคและเปาหมายสรางความศรทธาและก าลงใจ เปนผน ากลม พฒนาประสทธภาพการสอน และตดตามประเมนผลตลอดกระบวนการ 6.ผแลแหลงเรยนรในทองถน (facilitator)

ผดแลแหลงเรยนรจดวาเปนผบรหารการสรางและใชแหลงเรยนรใหเกดประโยชนตอทกฝาย ดงนนถามการจดการทด ตงแตการใหบรการใหความร จดกจกรรมตามหลกสตร เปดโอกาสใหผสนใจเขาถงขอมลอบรมถายทอดกระบวนการขดเกลาทางสงคม ปรบปรงภมปญญา และดแลอาคารสถานทจดขอมล สารสนเทศความรและภมปญญา กจะสงผลดตอการศกษาของชาตอยางสงยง โดย ผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครอง ศกษานเทศกและผดแลแหลงเรยนร

341

ตวอยาง ผงมโนทศนแนวการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนเพอใหนกเรยนเกดประสทธภาพตามหลกสตรสถานศกษาหนวยชมชนของเราบานเจดเสมยน

แผนภมท 6 แนวการจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสมเพอใหนกเรยนเกด

ประสทธภาพตามหลกสตรสถานศกษาหนวยชมชนของเราบานเจดเสมยน

สาระการเรยนร 1.ประวตความเปนมาของ บานเจดเสมยน

กจกรรมการเรยนร 1.ทศนศกษา 2. ศกษาคนควา 3. ฟงบรรยาย /ใชค าถาม 4. ฝกปฏบตเขยนแผนผงชมชน 5. สรปความร บนทกความร

คณลกษณะผเรยนตามหลกสตรขอ ขอ 3 มวนย ขอ 4 ใฝเรยนร ขอ 5 อยอยางพอเพยง ขอ7 รกความเปนไทย ขอ 8 มจตสาธารณะ

ประเมนผลตามสภาพจรง 1) ความพงพอใจ 2) ความรความเขาใจตระหนกคด 3) ขอเสนอแนะและขอคดเหน 4) ผลสะทอนกลบทเปนตวบงช วดความส าเรจ 5) การทบทวนผลการด าเนนงาน

ทกษะการเรยนร 1.ทกษะการอานคดวเคราะห และเขยนสอความ 2.ทกษะการศกษาคนควา 3.ทกษะการสงเกต 4.ทกษะชวต

หนวยชมชนของเราบานเจดเสมยน

342

สวนท 6

เงอนไขการใชแหลงเรยนรในทองถน

ในการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอจดการศกษาในระดบประถมศกษา มเงอนไขส าคญทจะชวยใหการด าเนนการบรรลเปาหมายได คอการไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ การสรางความเขาใจ การเขาถง และเกดการพฒนาอยางตอเนอง การตดตามควบคมและเผยแพรการใชแหลงเรยนรในทองถนใหเกดประสทธภาพมากขน มดงน

1. คณะกรรมการสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา ซงเปนคณะกรรมการรวมบรหารการศกษา ก าหนดตาม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต มบทบาทในการมสวนรวมบรหารการศกษาในสถานศกษา ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร รวมประชมสมมนา การวางแผนออกแบบหลกสตรสถานศกษาวเคราะหแหลงเรยนรใหสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษา สบคนแหลงเรยนรตามก าหนดในหลกสตร พฒนาแหลงเรยนรใหเกดขนใหมเทาทนกบการเปลยนแปลง ใชแหลงเรยนรในการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม และรวมใชแหลงเรยนรสรางทองถนใหเปนสงคมแหงการเรยนร

2. ประชาชนทวไป ประชาชนทวไปคอ เจาของทองถน ตองใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร รวมสงเสรม

ภมปญญาทองถน ปราชญชาวบาน รวมเปนวทยากรในการจดกจกรรมการเรยนร และฝกปฏบต และเจาอาวาส ภมปญญา ปราชญชาวบานเปนผน าทองถนแบบไมเปนทางการ แตมบทบาทใหการสนบสนนในการสรางแหลงเรยนร ใหเปนแหลงการอบรมขดเกลาเดกและเยาวชนใหเปนคนดของสงคมไดกลมบคคลตางๆเกดจากการรวมกลมกนเพอการใดการหนง ซงมแนวคดเดยวกน มเปาหมายรวมกน สามารถใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร สงเสรมการใชภมปญญาทองถน ปราชญชาวบาน รวมเปนวทยากรในการจดกจกรรมการเรยนร ฝกปฏบตกจกรรมทน าไปสการสรางงานและอาชพ

343

3. แหลงเรยนร

แหลงเรยนรในทองถน ประกอบดวย สถานประกอบการ หนวยงานในทองถน ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร รวมเปนวยากรในการจดกจกรรมการเรยนร ฝกปฏบตกจกรรมทน าไปสการสรางงานและอาชพ

4. องคกรปกครองสวนทองถน องคกรปกครองสวนทองถน มบทบาทส าคญทตองใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร

สนบสนนบคลากร และจดสรรงบประมาณ สงเสรมใหเกดแหลงเรยนรในทองถน

5. ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร ใหความรความเขาใจและพฒนาบคลากรใน

สถานศกษา สรางขวญและก าลงใจ ตดตามควบคมก ากบ และจดสรรงบประมาณ สงเสรมใหสถานศกษาจดการเรยนรโดยใชแหลงเรยนรในทองถน จนเกดสงคมแหลงเรยนรในสถานศกษา

344

6. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ใหการสนบสนนการใชแหลงเรยนร สนบสนนการอบรม ประชม สมมนา ศกษาดงานของบคลากรในสถานศกษาใหเหนความส าคญของการใชแหลงเรยนรในการจดการเรยนการสอน สรางขวญและก าลงใจ ตดตามควบคมก ากบการด าเนนงาน และจดสรรงบประมาณ สงเสรมใหเขตพนทสนบสนนสถานศกษาจดการศกษาโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เกดสงคมแหลงเรยนรในทองถนและสถานศกษา

345

สวนท 7

แนวการจดการเรยนรบรณาการแหลงเรยนร

จากการศกษาการใชแหลงเรยนรโรงเรยนวดเขาพระหมท 9 ต าบลอทอง อ าเภออทอง

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 2 มแหลงเรยนร ดงน

แผนภมท 7 แผนผงมโนทศนแหลงเรยนร โรงเรยนวดเขาพระ

แหลงเรยนร โรงเรยนวดเขาพระ

346

ผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนรในทองถน เรอง อนสาวรยพระเจาอทอง

แผนภมท 8 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการเรอง อนสาวรยพระเจาอทอง

เรอง อนสาวรยพระเจาอทอง

3. วทยาศาสตร การสรางอนสาวรย วสด อปกรณ ในการสร า งอนสาวรย สสารงานปน

4. สงคมศกษาฯ ศ กษาค น คว า /โ ค ร ง ง านประวตศาสตรอนสาวรยพระเจาอทอง

5. สขศกษาและพลศกษา การปฏบตตนในการดแลรกษาอนสาวรย

8. ภาษาตางประเทศ การสนทนา พด อานและเขยนสอความค า ประโยค และเรองพระเจาอทอง

7. การงานอาชพฯ ประดษฐปนอนสาวรยจากเศษวสดหนงสอพมพ

6.ศลปศกษา วาดภาพลายเสนอนสาวรยพระเจาอทอง

1. ภาษาไทย การอานและเขยน ค าประโยค และการเขยนเรยงความเรอง พระเจาอทอง

2. คณตศาสตร การคดค านวณ จ านวน วนเวลา ระยะทางประวตศาสตรไทย

347

ตารางท 1 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง อนสาวรยพระเจาอทอง

มาตรฐาน/ตวชวด กจกรรมการเรยนร การวดและประเมน เวลาเรยน ท 1.1ป 6/1 ท 2.1 ป 6/1

การอานและการเขยน ค า ประโยค และการเขยนเรยงความเรอง พระเจาอทอง และคดลายมอ

1. การตรวจผลงาน 2. ทดสอบรายบคคล ฝกทกษะ 3. สงเกตพฤตกรรม คณลกษณะพงอน ประสงค 4. ทดสอบความร 5. ประเมนผลทเกด กบนกเรยนตาม เงอนไขผลการใชแหลงเรยนร

1 ชวโมง

ค 1.1 ป 6/1 การคดค านวณ วนเวลา และระยะทาง ประวตศาสตรไทย สมยพระเจาอยทอง

1 ชวโมง

ว 4.1 ป 6/1 ว 8.1 ป 6/1

การสรางอนสาวรย วสดอปกรณในการสรางอนสาวรย สสารงานปน

1 ชวโมง

ส 4.1 ป 6/1 ศกษาคนควา/ท าโครงงาน เรอง ประวตศาสตรสมยพระเจาอทอง

1 ชวโมง

พ 5.1 ป 6/1 การปฏบตตน ในการดแลรกษาอนสาวรย

1 ชวโมง

ศ 1.2 ป 6/2 วาดภาพลายเสน อนสาวรยพระเจาอทอง 1 ชวโมง ง 2.1 ป 6/2 ประดษฐปนอนสาวรยจากเศษวสด

หนงสอพมพ 1 ชวโมง

ต 1.1 ป6/2 สนทนา พดอานและเขยนสอความ ค า ประโยค และเรองพระเจาอทอง

1 ชวโมง

รวมเวลา 8 ชวโมง

348

จากการศกษาการใชแหลงเรยนรโรงเรยนบานหนองงเหลอม(ประชารฐบ ารง)เลขท 115/1 หม 6 ถนนบญญานสาสน ต าบลหนองงเหลอม อ าเภอเมองส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1มแหลงเรยนรดงน

แผนภมท 9 แหลงเรยนรโรงเรยนบานหนองงเหลอม(ประชารฐบ ารง)

แหลงเรยนร โรงเรยนวดหนองงเหลอม

349

แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนรเรอง การเลยงหม

แผนภมท 10 การจดการเรยนรแบบบรณาการเรอง การเลยงหม

เรอง การเลยงหม

3. วทยาศาสตร สตวเลยงธรรมชาต ของหม และการเจรญเตบโตของหม

4. สงคมศกษาฯ ศกษาคนควา/โครงงาน ประวตถนก าเนดของหม การผลต และการจ าหนายเนอหม

5. สขศกษาและพลศกษา อาหารหลก 5 หม รจกอาหารหลก 5 หม การเลอกรบประทานหม

8. ภาษาตางประเทศ สนทนาพดอานและเขยนสอความ ค า ประโยค และนทานเรองหมสองตว

7. การงานอาชพฯ อาหารจานโปรด เลอกปรงอาหารจานโปรด

6. ศลปศกษา แมสวาดภาพหม ระบายสภาพ เรอง แมส

1. ภาษาไทย การอานและเขยน สอความค า ประโยคและการเขยนบรรยายภาพ การเลยงหม

2. คณตศาสตร การคดค านวณ คาอาหารทใชในการเลยงหม อายการเตบโตของหม

350

ตารางท 2 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง การเลยงหม


การอานและเขยนสอความ ค า ประโยคและการเขยนบรรยายภาพ การเลยงหม และคดลายมอ

1. การตรวจผลงาน 2. ทดสอบรายบคคล ฝกทกษะ 3. สงเกตพฤตกรรมคณล กษณะพ ง อนประสงค 4. ทดสอบความร 5. ประเมนผลทเกดก บ น ก เ ร ย น ต า มเงอนไข ประสทธภาพการใชแหลงเรยนร

1 ชวโมง

ค 1.1 ป 6/1 การคดค านวณ คาอาหารทใชในการเลยงหม ระยะเวลาการเตบโตของหม

1 ชวโมง

ว 2.1 ป6/1 ว 8.1 ป 6/1

สตวเลยง ธรรมชาตของหม การเจรญเตบโตของหม

1 ชวโมง

ส 4.1 ป 6/1 ศกษาคนควา/ท าโครงงาน ประวตถนก าเนดของหม การผลต การจ าหนาย

1 ชวโมง

พ 5.1 ป 6/1 อาหารหลก 5 หม รจกอาหารหลก 5 หม การเลอกรบประทานหม

1 ชวโมง

ศ 1.2 ป 6/2 เรอง แมส วาดภาพหม ระบายสภาพโดยใชแมส

1 ชวโมง

ง 2.1 ป 6/2 อาหารจานโปรด เลอกท าอาหารจานโปรด

1 ชวโมง

ต 1.1 ป6/2 สนทนาพดอานและเขยนสอความ พดสอความ ค า ประโยค นทานเรอง หมสองตว

1 ชวโมง

รวม 8 ชวโมง

351

จากการศกษาการใชแหลงเรยนรโรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร”หมท 1 ต าบลหนองขาว อ าเภอทามวงส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษากาญจนบร เขต 1 แหลงเรยนรมดงน

แผนภมท 11 แหลงเรยนรโรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร”

แหลงเรยนร โรงเรยนวดอนทาราม

352

ผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง พพธภณฑบานหนองขาว

แผนภมท 12 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการเรอง พพธภณฑบานหนองขาว

เรอง พพธภณฑบานหนองขาว

3. วทยาศาสตร สงแวดลอมทางธรรมชาตกบสงมชวต และการด าเนนชวตของมนษย

4. สงคมศกษาฯ ศกษาคนควา/ท าโครงงาน ประวตความเปนมาของบานหนองขาว

5. สขศกษาและพลศกษา คณคาทางอาหารคาว-หวานของบานหนองขาว

8. ภาษาตางประเทศ อ า น แ ล ะส อ ค ว า ม ค า ประโยค และเร องบานหนองขาว

7. การงานอาชพฯ แกงควถวเขยวกบฟก

6.ศลปศกษา รองเพลงพนบานหนองขาว

1. ภาษาไทย

การอาน และเขยนสอความค า และการเขยนเรยงความเรอง พพธภณฑบานหนองขาวคดลายมอ

2. คณตศาสตร การเขยนแผนผงขอมลภายในพพธภณฑ

353

ตารางท 3 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง พพธภณฑบานหนองขาว


การ อานและ เข ยนส อควา ม ค า เข ยนเรยงความเรอง พพธภณฑบานหนองขาว คดลายมอและคดลายมอค าขวญบานหนองขาว

1. การตรวจผลงาน 2. ทดสอบรายบคคล ฝกทกษะ 3. สงเกตพฤตกรรมคณล กษณะพ ง อนประสงค 4. ทดสอบความร 5. ประเมนผลทเกดกบนกเรยนตาม เงอนไขประสทธภาพการใชแหลงเรยนร

1 ชวโมง

ค 1.1 ป 6/1 การเขยนแผนผงการเรยนรขอมลภายในพพธภณฑ

1 ชวโมง

ว 2.1 ป6/1 ว 8.1 ป 6/1

สงแวดลอมทางธรรมชาต กบสงมชวต และการด าเนนชวตของมนษย

1 ชวโมง

ส 4.1 ป 6/1 ศกษาคนควา/ท าโครงงาน ประวตความเปนมาของบานหนองขาว

1 ชวโมง

พ 5.1 ป 6/1 คณคาทางอาหารคาว-หวานของบานหนองขาว

1 ชวโมง

ศ 1.2 ป 6/2 รองเพลงพนบานหนอง 1 ชวโมง ง 2.1 ป 6/2 แกงควถวเขยวกบฟก 1 ชวโมง ต 1.1 ป6/2 พด อานและสอความ ค า ประโยค และ

เรองบานหนองขาว 1 ชวโมง

รวมเวลา 8 ชวโมง

354

จากการศกษาวจยสถานศกษา โรงเรยนวดนาหวย (แสงกลาประชาสรรค) เลขท 3 ต าบลปราณบร อ าเภอปราณบรส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาระจวบครขนธ เขต 2 แหลงเรยนร มดงน

แผนภมท 13 แหลงเรยนรโรงเรยนวดนาหวย (แสงกลาประชาสรรค)

แหลงเรยนร โรงเรยนวดนาหวย

355

ผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนร เรอง สบปะรด

แผนภมท 14 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการเรอง สบปะรด

เรอง สบปะรด

3. วทยาศาสตร ศกษาคนคว าส งแวดล อม ทางธรรมชาต กบสงมชวต ในทองถน

4. สงคมศกษาฯ ศกษาคนควา/ท าโครงงาน ถนทเกดของสบปะรด และการปลกสบปะรดในประเทศไทย

5. สขศกษาและพลศกษา ปฏบตตนในการรบประทานสบปะรด และเรยนรสรรพคณ

8. ภาษาตางประเทศ พดสนทนา อานและเขยนสอความ ค า ประโยค และเรองสบปะรด

7. การงานอาชพฯ ท าน าสบปะรด

6. ศลปศกษา วาดภาพสบปะรด

1. ภาษาไทย การอานเขยนสอความ ค า และการเขยนเรยงความเรองสบปะรด คดลายมอ ค าขวญประจ าจงหวด ประจวบครขนธ

2. คณตศาสตร เ ร อ ง ทศน ยมและ เศษสวน

356

ตารางท 4 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง สบปะรด


การอานและเขยนสอความ ค า และการเขยนเรยงความเรอง สบปะรด

1. การตรวจผลงาน 2. ทดสอบรายบคคล ฝกทกษะ 3. สงเกตพฤตกรรมคณล กษณะพ ง อนประสงค 4. ทดสอบความร 5. ประเมนผลทเกดก บ น ก เ ร ย น ต า มเงอนไขประสทธภาพการใชแหลงเรยนร

1 ชวโมง

ค 1.1 ป 6/1 เรอง ทศนยม เศษสวน 1 ชวโมง ว 2.1 ป6/1 ว 8.1 ป 6/1

ศกษาคนควาส งแวดลอมกบส งมชวตในทองถน

1 ชวโมง

ส 4.1 ป 6/1 ศกษาคนควา/ท าโครงงาน ถนท เกดของสบปะรด และการปลก สบปะรดในไทย

1 ชวโมง

พ 5.1 ป 6/1 เรยนรสรรพคณและการปฏบตตนในการรบประทานสบปะรด

1 ชวโมง

ศ 1.2 ป 6/2 วาดภาพสบปะรด 1 ชวโมง ง 2.1 ป 6/2 ท าน าสบปะรด 1 ชวโมง ต 1.1 ป6/2 พดสนทนา อาน และเขยนสอความ ค า

ประโยค และเรองสบปะรด 1 ชวโมง

รวม 8ชวโมง

357

จากการศกษาแหลงเรยนร โรงเรยนวดเจดเสมยน (สจจามงคลรฐราษฎรนกล) หมท 3 ต าบลเจดเสมยน อ าเภอโพธารามส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาราชบร เขต 2แหลงเรยนร มดงน

ตลาด 119 ป แผนภมท 15 แหลงเรยนรโรงเรยนวดเจดเสมยน (สจจามงคลรฐราษฎรนกล)

แหลงเรยนร โรงเรยนวดเจดเสมยน

358

ผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการโดยใชแหลงเรยนรเรอง สถานรถไฟบานเจดเสมยน

แผนภมท 16 แผนผงมโนทศนการจดการเรยนรแบบบรณาการเรอง สถานรถไฟบานเจดเสมยน

เรอง สถานรถไฟ

บานเจดเสมยน

3. วทยาศาสตร การขบเคลอนของรถไฟ พลงงานและการขบเคลอน

4. สงคมศกษาฯ ศกษาคนควา/โครงงาน ประวตสถานรถไฟบานเจดเสมยน

5. สขศกษาและพลศกษา ปฏบตตนในการนงรถไฟ

8. ภาษาตางประเทศ สนทนา อานออกเสยง ค าประโยค และเรองการรถไฟไทย

7. การงานอาชพฯ ประดษฐของเลนรถไฟ

6. ศลปศกษา วาดภาพรถไฟไทย

1. ภาษาไทย(ท1.1) ก า ร อ าน แ ละ เ ข ย น ค า และการเขยนเรยงความเรอง รถไฟไทย

2. คณตศาสตร การคดค านวณเสนทางและคาโดยสาร รถไฟสายตางๆ

359

ตารางท 5 แผนก าหนดสาระทองถน เรอง สถานรถไฟบานเจดเสมยน


การอานและเขยนค าและเขยนเรยงความเรอง การรถไฟไทยและคดลายมอค าขวญประจ าจงหวดราชบร

1. การตรวจผลงาน 2. ทดสอบรายบคคล ฝกทกษะ 3. สงเกตพฤตกรรมคณล กษณะพ ง อนประสงค 4. ทดสอบความร 5. ประเมนผลทเกดก บ น ก เ ร ย น ต า มเงอนไขประสทธภาพการใชแหลงเรยนร

1 ชวโมง

ค 1.1 ป 6/1 การคดค านวณ ค านวณเสนและคาโดยสารรถไฟสายตางๆ

1 ชวโมง

ว 4.1 ป 5/1 ว 8.1 ป 6/1

การขบเคลอนของรถไฟพลงงานและการขบเคลอน

1 ชวโมง

ส 4.1 ป 6/1 ศกษาคนควา/ท าโครงงานประวตสถานรถไฟบานเจดเสมยน

1 ชวโมง

พ 5.1 ป 6/1 การปฏบตตนในการนงรถไฟ 1 ชวโมง ศ 1.2 ป 6/2 การวาดภาพรถไฟ 1 ชวโมง ง 2.1 ป 6/2 การประดษฐของเลนรถไฟ 1 ชวโมง ต 1.1 ป6/2 พดสนทนา อาน และเขยนสอความค า

ประโยค เรอง การรถไฟไทย 1 ชวโมง

รวม 8

360

เอกสารอางอง

ธรกตนวรตนณอยธยา. (2547). การตลาดส าหรบการบรการ :แนวคดและกลยทธ.กรงเทพฯส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรยาพร วงศอนตโรจน. (2548). การนเทศการสอน. กรงเทพฯ: ศนยสอสงเสรมกรงเทพ. Parasuraman A. & Berry L. (1985). “A Conceptual model ofservice quality and its

implication for future research” Journal of Marketing V49 N4. Harris Ben M. (1975). Supervisory Behavior in education. Englewood cliffs, New

Jersey; Prentice Hill.

361

แบบประเมนคมอการใชแหลงเรยนรในทองถนทเหมาะสม เพอการจดการศกษาในระดบประถมศกษา

ค าชแจง ใหท าเครองหมาย ในชองทเปนความพงพอใจทมตอรปแบบการใชแหลงเรยนร เกณฑการพจารณา

ความเหมาะสมมากทสด ใหคะแนน 5 ความเหมาะสมมาก ใหคะแนน 4 ความเหมาะสมปานกลาง ใหคะแนน 3 ความเหมาะสมนอย ใหคะแนน 2 ความเหมาะสมนอยทสด ใหคะแนน 1

ขอ

รายการ ระดบความพอใจ สรป 1 2 3 4 5

1 ความชดเจนของตวอกษร 2 ความเหมาะสมของภาพ 3 ความสอดคลองของเนอหาสาระโดยรวม 4 ความเหมาะสมของความน า 5 การน าแนวคดและทฤษฎทเกยวของไปใช 6 ความเปนไปไดของความเปนแหลงเรยนร 7 ความคาดหวงในการใชรปแบบการใชแหลงเรยนรใน

ทองถน

8 ความคาดหวงในประสทธภาพของการใชแหลงเรยนร 9 ความส าคญของเงอนไขการใชแหลงเรยนรในทองถน 10 การน าแนวการจดการเรยนรบรณาการแหลงเรยนร ไปใช

รวม ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ ............................................................................................................................ ..................................... ............................................................................................................................. .................................... ........................................................ ......................................................................................................... ............................................................................................................................. .................................... ............................................................................................................................. .................................... .................................................................................. ................................................................................

362

ประวตผวจย ชอ-นามสกล พยง ใบแยม วน เดอน ปเกด 11 กรกฎาคม 2497 สถานทเกด ต าบลหนองขาว อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร ทอย 197/18 หมท 1 ต าบลหนองขาว อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร 71110 โทร. 0343659611 ต าแหนง ครช านาญการพเศษ ขาราชการบ านาญ ประวตการศกษา พ.ศ. 2510 ประถมศกษาปท 7 โรงเรยนวดอนทาราม “โกวทอนทราทร” จงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2514 มธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสตรกาญจนบร “กาญจนานเคราะห” จงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2516 ประกาศนยบตรการศกษา (ปก.ศ.ตน) วทยาลยครนครปฐม จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2519 ประโยคพเศษมธยม (พ.ม.) สนามสอบกลาง จงหวดกาญจนบร พ.ศ. 2525 ครศาสตรบณฑต (ค.บ.) วชาเอกการประถมศกษา วทยาลยครกาญจนบร พ.ศ. 2540 ศกษาศาสตรมหาบณฑต (ศษ.ม.) สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จงหวดนนทบร พ.ศ. 2550 ศกษาศาสตรมหาบณฑต (ศษ.ม.) สาขาวชาจตวทยาการศกษาพเศษ มหาวทยาลยศลปากร จงหวดนครปฐม พ.ศ. 2558 ปรชญาดษฎบณฑต (ปร.ด.) สาขาวชาการบรหารเพอการพฒนาการศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

THE DEVELOPMENT MODEL OF APPROPRIATE COMMUNITY …ethesis.kru.ac.th/files/V59_64/Payoong Baiyaem.pdf · แหล่งเรียนรู้ (D=development) ขั้นที่

Documents