The Centre for Peace and Conflict Studies gratefully … · 2015-09-27 · The Centre for Peace and Conflict Studies gratefully acknowledges the financial support of the Embassy of

The Centre for Peace and Conflict Studies gratefully acknowledges the financial support of the Embassy of Finland in Thailand that

has made this book possible.

December 2013

Layout by: Boonruang Song-Ngam

Photos by: James O’Keefe and Doug Hostetter

3

5

8

ေတြ႔ရခကမား၏အနစခပ

ၿငမးခမးေရးလလားျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငေစလျခငးတ႔သည ရပရြာလထ အသငးအ၀ငး တ႔တြငေတြ႔ရခရသည အထငရားဆးျဖစေသာ ပပနေၾကာငၾကမႈနယပယမား ျဖစၾကေလ သည။ ထ႔အျပင လထတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ပမအားေကာငးေစရန သတ႔၏ယဆ ခကအျမငမား၊ အၾကဥာဏမား ႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြငး လထပးေပါငးေဆာငရြကရန လအပပ မားက ေျပာၾကားခၾကသည။ လထတ႔အတြက အေရးတႀကးပပနေသာ အျခားအခကမာ လၿခေရးဆငရာ ကစၥရပပငျဖစေလသည။ ကနရေသာအခကတ႔မာမ စမခန႔ခြေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ ျပနာမား ျဖစသည။ ေအာကေဖာျပပါအခကမားသည စကားေျပာဆေဆြးေႏြးျခငးမားတြင ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔ ရငးျပခၾကေသာ အဓကေတြ႔ရခကေၾကာငးအရာမား၏ စာရငး ျဖစသည။

11

ေပါငးစပသးသပခကႏင စစစေတြ႔ရခက ကရငျပညနယမ ရပရြာလထတ႔၏ အေျခအေနတ႔သည ေယဘယအားျဖင ၂၀၁၁ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ စတငခသည အခနမစ၍ တးတကေျပာငးလမႈမားရလာသည ဟတငျပခၾကသည။ ကရငျပညနယအတြငး ႏင ျပငပတ႔တြင ခရးသြားလာျခငးႏင ကးသနးေရာငး၀ယျခငးတ႔က လပေဆာငနငၿပးျဖစေၾကာငး၊ လြတလပစြာ လႈပရားသြားလာခြင တးျမငရရလာၾကေၾကာငး တငျပခၾကသည။ လြတလပစြာလႈပရား သြားလာခြင တးတကလာျခငးသည စးပြားေရးအခြငအလမးမားစြာက ဖနတးေပးနငခသည။ ေဒသခ အရပသားမားအား လကနကကငအဖြ႔မားကေပၚတာအျဖစ အတငးအၾကပေခၚေဆာငျခငးတ႔ ေလာနညး သြားျခငးသညလညး မတတမးတငဖြယတးတကမႈ တစခပငျဖစေလသည။ တးတကမႈမား ေပၚေပါက လာေသာလညး ဆကလကျဖစပြားေနသည စနေခၚမႈမားကလညး မးေမာငးထးေျပာၾကားခၾကၿပး၊ ပမ ထငရား၍ လကဆပလကကင ျပနငမည အကးရလာဒမားက ေတြ႔ျမငလၾကသည။ ရပရြာလထ အမားအျပားတ႔က အပစအခတရပစေရး သေဘာတခကမားသည စစမနေသာၿငမးခမးေရးက မေပးစြမးနင ေသးသညအတြကပပနေနၾကၿပး၊ ေအးခမးလၿခမႈမရေသးဟ ခစားမၾကကာ တကပြမား ျပနလညျဖစပြား မညက စးရမထတလန႔မႈမား ရေနၾကစျဖစ သည။ ၿခငသးသပပါက ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရးရရရန အထးေမာလငေနၾကၿပး၊ လျခေရးရရရန ကစၥရပအား ဒတယဥးစားေပးေမာလငၾကကာ၊ ဖြ႔ၿဖးေရးအေထာကအပမား ႏင လေနမႈအဆငအတနး ပမေကာငးမြနလာျခငးတ႔ကလညး လလားၾကသညက ေတြ႔ရရသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ဥးေဆာင ကငတြယလပကငနညးမား - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသက ၍ သတငးအခကအလကမားမရရၾကေသာလညး လထတ႔လလားမႈအရဆးဆႏၵမာ ျမနမာအစးရ ႏင NSAGs တ႔ ႏစဖကလးမ ေခါငးေဆာငတ႔သည တာ၀နယမႈပမရၾကရန၊ သာတညမေသာ စညးကမးခကမားအတငး ညႈနငးၾကရန ႏင ပ၍သာလြနေသာအတငးအတာအထ နစဥးနစဖက အေလာေပးလကေလာ ၾကရန ျဖစေလသည။ လထတ႔က ထအေၾကာငးအရာႏင ဆကစပ၍ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငေရး အေပၚ အတားအဆးျဖစေစေသာ ျပနာရပမားအားလညး ေဖာထတျပသခသည။

ရပရြာလထ ပါ၀ငပတသကမႈ - ရပရြာလထတ႔က ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငပတသကလပေဆာင လေသာဆႏၵ ျပငးျပစြာရၾကေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားၾကၿပး၊ ကယစားျပျခငးမခရဟ ခစားၾကရာကာ၊ ပါ၀င နငရန မစြမးေဆာငနငေသာေၾကာင လပပငခြငအာဏာကငးမသညဟေသာ ခစားခကကျဖစေပၚေစခ ေလ သည။ ထ႔အျပင မမတ႔၏ေခါငးေဆာငမားက ကယတငေရြးခယနငခြင လအပေၾကာငးကလညး အထး ထတေဖာေျပာဆခၾကၿပး၊ ယငးအခကမာ ဖြ႔ၿဖးေရးလလားသညထက ပ၍ဥးစားေပးေသာအခက ျဖစေလ သည။ စမကနးတေလာကတြင ပးေပါငးပါ၀ငခၾကသမားသည ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာတ႔ႏင ႏႈငးယဥပါက KNU အေပၚစာနာသညသေဘာထား ပရၾကသညကေတြ႔ရသည။ သ႔ရာတြင မမတ႔အား ကယစားျပမည ေခါငးေဆာငမားရရန လလားၾကသညဟေသာအခကက လကနကကငအငအားစမား ႏင အစးရတ႔သည ရပရြာလထတ႔အား ကယစားျပျခငးမရေၾကာငး ညႊနျပလကရေလသည။ အလားတပငရပရြာလထတ႔က မမတ႔၏ကယစားလယေခါငးေဆာငတ႔အား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ႏင စမအပခပမႈပငးတြင ရပရြာလထဗဟျပ ခဥးကပေျဖရငးေဆာငရြကျခငးနညးလမးက လကကင ထားျခငး၊ ရပရြာလထ၏ လအပခကအား ကယစားျပေျပာဆ တြနးအားေပးျခငး၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင

11

ေပါငးစပသးသပခကႏင စစစေတြ႔ရခက ကရငျပညနယမ ရပရြာလထတ႔၏ အေျခအေနတ႔သည ေယဘယအားျဖင ၂၀၁၁ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ စတငခသည အခနမစ၍ တးတကေျပာငးလမႈမားရလာသည ဟတငျပခၾကသည။ ကရငျပညနယအတြငး ႏင ျပငပတ႔တြင ခရးသြားလာျခငးႏင ကးသနးေရာငး၀ယျခငးတ႔က လပေဆာငနငၿပးျဖစေၾကာငး၊ လြတလပစြာ လႈပရားသြားလာခြင တးျမငရရလာၾကေၾကာငး တငျပခၾကသည။ လြတလပစြာလႈပရား သြားလာခြင တးတကလာျခငးသည စးပြားေရးအခြငအလမးမားစြာက ဖနတးေပးနငခသည။ ေဒသခ အရပသားမားအား လကနကကငအဖြ႔မားကေပၚတာအျဖစ အတငးအၾကပေခၚေဆာငျခငးတ႔ ေလာနညး သြားျခငးသညလညး မတတမးတငဖြယတးတကမႈ တစခပငျဖစေလသည။ တးတကမႈမား ေပၚေပါက လာေသာလညး ဆကလကျဖစပြားေနသည စနေခၚမႈမားကလညး မးေမာငးထးေျပာၾကားခၾကၿပး၊ ပမ ထငရား၍ လကဆပလကကင ျပနငမည အကးရလာဒမားက ေတြ႔ျမငလၾကသည။ ရပရြာလထ အမားအျပားတ႔က အပစအခတရပစေရး သေဘာတခကမားသည စစမနေသာၿငမးခမးေရးက မေပးစြမးနင ေသးသညအတြကပပနေနၾကၿပး၊ ေအးခမးလၿခမႈမရေသးဟ ခစားမၾကကာ တကပြမား ျပနလညျဖစပြား မညက စးရမထတလန႔မႈမား ရေနၾကစျဖစ သည။ ၿခငသးသပပါက ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရးရရရန အထးေမာလငေနၾကၿပး၊ လျခေရးရရရန ကစၥရပအား ဒတယဥးစားေပးေမာလငၾကကာ၊ ဖြ႔ၿဖးေရးအေထာကအပမား ႏင လေနမႈအဆငအတနး ပမေကာငးမြနလာျခငးတ႔ကလညး လလားၾကသညက ေတြ႔ရရသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ဥးေဆာင ကငတြယလပကငနညးမား - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသက ၍ သတငးအခကအလကမားမရရၾကေသာလညး လထတ႔လလားမႈအရဆးဆႏၵမာ ျမနမာအစးရ ႏင NSAGs တ႔ ႏစဖကလးမ ေခါငးေဆာငတ႔သည တာ၀နယမႈပမရၾကရန၊ သာတညမေသာ စညးကမးခကမားအတငး ညႈနငးၾကရန ႏင ပ၍သာလြနေသာအတငးအတာအထ နစဥးနစဖက အေလာေပးလကေလာ ၾကရန ျဖစေလသည။ လထတ႔က ထအေၾကာငးအရာႏင ဆကစပ၍ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငေရး အေပၚ အတားအဆးျဖစေစေသာ ျပနာရပမားအားလညး ေဖာထတျပသခသည။

ရပရြာလထ ပါ၀ငပတသကမႈ - ရပရြာလထတ႔က ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငပတသကလပေဆာင လေသာဆႏၵ ျပငးျပစြာရၾကေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားၾကၿပး၊ ကယစားျပျခငးမခရဟ ခစားၾကရာကာ၊ ပါ၀င နငရန မစြမးေဆာငနငေသာေၾကာင လပပငခြငအာဏာကငးမသညဟေသာ ခစားခကကျဖစေပၚေစခ ေလ သည။ ထ႔အျပင မမတ႔၏ေခါငးေဆာငမားက ကယတငေရြးခယနငခြင လအပေၾကာငးကလညး အထး ထတေဖာေျပာဆခၾကၿပး၊ ယငးအခကမာ ဖြ႔ၿဖးေရးလလားသညထက ပ၍ဥးစားေပးေသာအခက ျဖစေလ သည။ စမကနးတေလာကတြင ပးေပါငးပါ၀ငခၾကသမားသည ျမနမာအစးရ၊ တပမေတာတ႔ႏင ႏႈငးယဥပါက KNU အေပၚစာနာသညသေဘာထား ပရၾကသညကေတြ႔ရသည။ သ႔ရာတြင မမတ႔အား ကယစားျပမည ေခါငးေဆာငမားရရန လလားၾကသညဟေသာအခကက လကနကကငအငအားစမား ႏင အစးရတ႔သည ရပရြာလထတ႔အား ကယစားျပျခငးမရေၾကာငး ညႊနျပလကရေလသည။ အလားတပငရပရြာလထတ႔က မမတ႔၏ကယစားလယေခါငးေဆာငတ႔အား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ႏင စမအပခပမႈပငးတြင ရပရြာလထဗဟျပ ခဥးကပေျဖရငးေဆာငရြကျခငးနညးလမးက လကကင ထားျခငး၊ ရပရြာလထ၏ လအပခကအား ကယစားျပေျပာဆ တြနးအားေပးျခငး၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင

12

ပတသကေဆာငရြကျခငးႏင စြမးရညျမငတငျခငးတ႔ကျပလပသမားျဖစၾကေစလေၾကာငး ထတေဖာ ေျပာ ဆခၾကသည။ ကယစားျပမႈနညးပါးျခငး၊ ရပရြာလထအဆငေခါငးေဆာငမားႏင ရပရြာလထဗဟျပ ခဥးကပ ေျဖရငးနညးက အသးျပကာ ဥးေဆာငမႈမရျခငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ယၾကည သက၀ငမႈ မရျခငးကျဖစပြားေစေသာေၾကာင ပးေပါငးပါ၀ငသအမားအျပားက ယငးလပငနးစဥသည ၿငမးခမးေရး ရရေစရန ရးသားစြာ ႀကးပမးမႈျဖစျခငးဟတမဟတ ေမးခြနးထတလာၾကသည။ ရပရြာေဒသမားအတြငး စစတပမားတညရေနျခငး - တပမေတာ ႏင NSAGs အဖြ႔မားစြာမ စစသားမား ေကးရြာမားအတြငး နင အနးတ၀ကတ႔တြငေနထငၾကျခငးသည လထအားပပနမႈအမားဆးျဖစေစေသာ လျခေရးျပနာျဖစေလသည။ (ျမနမာအစးရအရာရမား၊ တပမေတာသားမား၊ ကရငအမးသားအစညး အရး၊ မြနျပညသစပါတ၊ ဒမကရကတစ ကရင ဗဒၶဘာသာတပမေတာ ႏင နယျခားေစာငတပ) ဟေသာ အဖြ႔(၆)ဖြ႔တ႔က ကရငျပညနယအား ခပကငနငရနႀကးပမးေနၾကေၾကာငး တငျပခၾကသည။ အပစ အခတ ရပစေရး သေဘာတလကမတ ေရးထးၿပးခေသာလညး ေကးရြာမားအတြငး စစတပမားဆကလက တညရ ေနျခငးမာ ေလာနညးသြားသညမရေခ။ ထ႔အျပင အဖြ႔အသးသး၏ ထနးခပခြငရနယေျမအတအကက ရငးလငးစြာ နယနမတသတမတထားျခငးမရသျဖင ထနယေျမရစငၿပငအဖြ႔မား၏ အာဏာစကေအာကတြင ေနထငၾကေသာ ရပရြာလထတ႔အား ျပသနာမားကရငဆငၾကေတြ႔ရေစေလသည။

စမခန႔ခြမႈဆငရာကစၥရပမား - ကရငျပညနယရေဒသမားအတြငးမ ရပရြာလထတ႔၏ ပပနမႈျမငမား ေသာ အေၾကာငးအရာမာ စမခန႔ခြမႈစနစမား (ျမနမာအစးရနင ကရငအမးသားအစညးအရး) အၾကား မညညြတမႈ မား သ႔မဟတ ၿပငဆငမႈမားျဖစေလသည။ ထသ႔ေသာမညညြတမႈမားသည ေဘးကငးလျချခငး၊ တရား ဥပေဒစးမးျခငး ႏင ၾသဇာေညာငးေသာထနးသမးအပခပမႈမား မရျခငးတ႔က ျဖစေပၚေစေလသည။ ေဖာ ထတေတြ႔ရခေသာ ျပနာတစခမာ ကရငျပညနယတြငး ေနထငၾကေသာလထတ႔ ေဘးကငးလၿခမႈမရ ၾကျခငးႏင႔ မမတ႔၏အျပအမမားအား တာ၀နယ ျခငးမရၾကေသာ စစသားတ႔၏ အၾကမးဖကနင ဒစရက ဆနေသာလႈပရားမႈမားက ရငဆငၾကေတြ႔ရန အေျခအေနတြငးတြငရေနျခငးပငျဖစသည။ ထ႔အျပင လ မားစြာတ႔သည သတ႔၏ထငျမငယဆခကမားအား ထတေဖာေျပာဆရန သ႔မဟတ လကနကကင တပဖြ႔ တစဖြ႔၏ ရနကေၾကာကရြ႕သညအတြက အျခားတစဖြ႔ကေထာကခအားေပးရန ေၾကာကလန႔ၾကေလသည။

တရားမ၀ငအခြနေကာကချခငး- ၂၀၁၂ ခနစ ဇနန၀ါရလတြင ကရငအမးသားအစညးအရးမ အပစအခတ ရပဆေရးသေဘာတညခက လကမတေရးထးၿပးခနမစ၍ အခြနေကာကချခငး ေလာနညးလာခသညက တငျပခၾကသည။ အခြနအတငးအၾကပ ေကာကခၾကေသာစစသားတ႔ ေကးရြာမားအတြငးလာေရာကေသာ ႀကမေရေလာနညးလာခသညဟ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔မ ဆခၾကသည။ ထသ႔ေလာနညးသြားေသာလညး ခရးသြားၾကေသာအခါတြင လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစတ႔၏ စစေဆးေရးဂတမားစြာတြင ေကာကခေသာ အခြနတ႔ေၾကာင လမးစရတႀကးျမငမႈကၾကေတြ႔ရေသာ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔အတြကမ အခြနေပးရျခငးသည အဓကပပနမႈတစခ ျဖစေနေသးေလသည။ ထသ႔ေပးေဆာငရေသာ အခြနေငြတ႔သည မမသယေဆာငေသာ ကနစညအမးအစားႏင ပမာဏတ႔အေပၚမတည၍ ေကာကခသျဖင လသးကနပစၥညးေစးႏႈနးႀကးျမငလာ ေစေလသည။ ထသ႔ျဖစျခငးက အလပအကငအခြငအလမးမားမရျခငးႏင ဆငးရမြေတမႈျမငမားျခငးတ႔ ၾကေတြ႔ေနၾကရေသာ ကရငျပညနယတြငး ေနထငၾကသတ႔အား စပြားေရးအခကအခမား ပမဖစးလာေစ ေလသည။

13

လေနမႈအဆငအတနး - ရပရြာလထတ႔သည သတ႔၏လေနမႈအဆငအတနးအတြက ပပနလကရေနၾကၿပး၊ ကရငျပညနယတြငး ၀နေဆာငမႈမားႏင စးပြားေရးအခြငအလမးမားမရျခငးက တငျပေျပာဆခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည ကရငျပညနယတြင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဆငရာ ၀နေဆာငမႈမား၊ ပညာေရး၊ လမးပမးဆကသြယေရး ႏင ေကးရြာအေျခခအေဆာကအဥး၊ တယလဖနးဆကသြယေရး ႏင လပစစမးတ႔ မရရေၾကာငး ရငးျပခၾကသည။ ထအေျခအေနႏငဆကစပ၍ အထကပါ၀နေဆာငမႈမား ေဒသအတြငးတြင ရရကာ ရပရြာလထတ႔ေကာငးကးခစားရသညကျမငလၾကေသာ လထတ႔အတြကမ အရငးအျမစႏင စပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးေရးသည ေဆြးေႏြးစစဥရန အေရးႀကးအေၾကာငးကစၥတစရပ ျဖစေလသည။ အႀကးစား စမကနးမားက အလငအျမန အေကာငအထညေဖာနငရနအတြက အဂတလကစားျခငးလႈပရားမားျပလပ၍ ေျမယာသမးပကျခငးသညလညး လထတ႔ပပနၾကသည အျခားေသာထငရားသညအေၾကာငးကစၥ တစရပ ျဖစေပသည။

လမးစအၾကား စတ၀မးကြျခငးမား ႏင အမးသားေရးစတဓာတ - ကရငျပညနယတြငးရ လမးစမားအၾကား တစစနငတစစ စတ၀မးကြမႈႏင ခြျခားဆကဆျခငးမားက မးေမာငးထးျပခသည။ တငးရငးသား လမးစတ႔ အၾကား ခြျခားဆကဆျခငး ႏင အမးသားေရးစတဓာတတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြက စနေခၚမႈ တစရပျဖစသညဟ ထတေဖာေျပာၾကားၾကၿပး၊ ကရငျပညနယတြငးေနထငသမား စညးလးမႈျဖင ခရးဆက နငၾကေစရနအတြက ထသ႔ေသာ စတ၀မးကြေနျခငးမားအား ေစစပေပးရနလအပေၾကာငး ထတေဖာ ေျပာဆ ခၾကသည။ စညးလးမႈမရျခငးသည ၿငမးခမးေရးအတြက စနေခၚမႈတစရပျဖစသညဟ လထက ေျပာၾကား ခၾကေသာလညး လမးစမားအၾကားစတ၀မးကြမႈ ႏင လမးစဆငရာ အမးသားေရး စတဓာတ ျပငးထနေနမႈ တ႔က ေလာခရနနညးလမးမားကမ တတကက အၾကျပျခငးမရခၾကေပ။ အေျပာငးအလအတြက အသငရေနျခငး- အဓကအေၾကာငးအရာ ဇယားတြငေဖာျပထားျခငးမရေသာလညး ရပရြာလထတ႔သည တကၾကြလႈပရားေဆာငရြကရနဆႏၵႏင အေျပာငးအလအတြကအသငျဖစေနၾကသညက ဖြငဟခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည အေျပာငးအလကေတြ႔ျမငလျခငး၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင မမတ႔၏ အနာဂတဆငရာကစၥမားတြင ပါ၀ငပတသကေဆာငရြကနငေသာ အခြငအလမးအား လလားၾက သညက လႈကလႈကလလေျပာဆၾကသည။ လထတ႔သည အနာဂတအေပၚ ေမာလငခကမား ဆကလက ထားရေနၾကၿပး၊ ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငနငရန အထးလလားၾကကာ ထလပငနးစဥတးတကေရး ႏင လပငနးစဥအားခငမာေစေရးတ႔အျပင မမတ႔အနာဂတတြင လအပသညအဓကအခကမားနငပတသက၍ ရငးလငးျပတသားေသာ အၾကဥာဏမားလညးရေနၾကေလသည။

17

နဒါနး

ယခအခါတြင ျမနမာျပညၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည NSAG အဖြ႔ေပါငးမားစြာႏင အစးရဖကမလႈပရား ေဆာငရြကသမားအၾကား ညႏႈငးစကား၀ငးမားကအာရစကျပလပကာ NSAG တ႔အား နငငေရးအသငး အ၀ငးအတြငး တးျမငပါ၀ငပတသကေစျခငး၊ သတ႔၏လကတေလာလအပမႈမားအား ျဖည႔ဆညး ေပးျခငး ႏင အပစအခတရပစေရး သေဘာတခကမား သတမတဖနတးျခငးတ႔က ႀကးပမး ေဆာငရြက လကရသည။ ၂၀၁၁ ခနစမစ၍ ၿငမးခမးေရးႏင ဆကဆငေသာ သေဘာတညမႈ ၁၄ ခက လကမတ ေရးထးျခငးတ႔ ျပလပနငသညအထ တးတကလာခၿပး၊ ထ႔အတြကေၾကာင ႏငငတ၀မးေဒသအမား အျပားတြင တကပြမား ေလာခနငချခငး ႏင ထပတနးအဆငေဆြးေႏြးပြမားအထ အဆငအတနး အမးမး၊ လအမးမးတ႔၏ စကားသမား ယခငထကပမေရာကရနငေစရန ေနရာတစခ ဖနတးနငျခငး တ႔က ျဖစေစခသည။

ပဋပကၡအသြငကးေျပာငးေရး အဖြ႔အစညးတစချဖစေသာ CPCSအေနျဖင ရပရြာလထအား ပါ၀ငပတ သကေစျခငးျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားအတြငး အမားပါ၀ငပတသကေစျခငး အေလအထ တညေဆာကျခငး၏ အေရးပါပက အသအမတျပပါသည။ ထပတနးအႀကးအကအဆင သေဘာတည ခကမားတြင လထ၏ လအပခကမားနင ေမာမနးခကမားက ထညသြငးကာ အေလးအနကထား ဆငျခငစဥးစားနငေစရနအတြက ရပရြာလထတ႔အား ပါ၀ငပတသကခြငေပးရန လအပပါသည။ ထသ႔ျပျခငးအားျဖင ဥပေဒ ႏငပမေလာညကာ အားေကာငး၍ ေရရညတညတေသာ သေဘာတည ခကမားကရရနငပါလမမည။ အရပသားလတနးစားတ႔သည ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမား၏ အကးသကေရာကမႈကခစားၾကရမည လဥးေရအမားဆးအဖြ႔အစညးျဖစသကသ႔ ပဋပကၡ၏ အေၾကာငး အရငးမား ႏင ကငတြယေျဖရငးနညးတ႔အေပၚ အေကာငးဆးထးထြငးအျမငမားက ေပးစြမးနငသမား ျဖစၾကေလသည။

ျမနမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည နငငေရးသမားမားနင တရား၀ငပတသကလႈပရားသတ႔အား ယခင ထကပ၍ ေအာငျမငစြာထညသြငးပါ၀ငနငေစျခငးအားျဖင ထပတနးအႀကးအကအဆငတြင လအမား ပါ၀ငပတသကေစျခငးက တးျမငနငခေသာလညး ထသ႔ေသာအခြငအလမးမားက ရပရြာလထ အဆငသ႔ တးခ႕ေပးအပရနလအပေနေသးသည။ လကရကာလသည ျမနမာျပညတြင ပ၍ေရရညတညတေသာ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတစရပ တညေထာငနငရနအတြက ရပရြာလထတ႔၏ စကားသမားအား နားေထာငရန အေရးႀကးလေသာ အခနျဖစေလသည။ ကရငျပညနယတြငေျပာငးလမႈမား ဆကလက ျဖစေပၚေနသညႏငအမ ရပရြာလထ၏စကားသတ႔က နားေထာငျခငးႏင ထသတ႔၏ ၿငမးခမးေရးလပငနး စဥနင ပတသကေသာ ထငျမငခကမား၊ ေလလာေတြ႔ရထားေသာ ေပၚေပါကနငဖြယစနေခၚမႈမား ႏင ရညမနးခကမားက နားလညသေဘာေပါကထားပါက မ၀ါဒဆငရာ ဆးျဖတခကမားနင ထေရာက ေသာ စမခကတ႔အတြက ပ၍ေကာငးမြနေသာ အခကအလကကရရေစေပမည။ ထသ႔ျဖင ရပရြာလထ အား သတ႔၏အနာဂတမားက ပသြငးဖနတးရာ၌ ပမထေရာကေသာအခနးက႑တြင ပါ၀ငရနခြငျပရာေရာက

ေလသည။

18

ေနာကခသမငး- ကရငျပညနယ

Karen ျပညနယဟ၍လညး လသမားေသာ Kayin ျပညနယသည ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတြင တညရသည။ အေရ႕ဖကတြင ထငးနငင၊ အေနာကေတာငဖကတြင မြနျပညနယတ႔နင ရညလားစြာ နယနမတ ထဆကလကရသည။ ကယား၊ ပခး၊ ရမး ႏင မႏေလး တ႔အပါအ၀င အျခားေသာ ျပညနယနင

တငးမားစြာ တ႔နငလညး နယနမတျခငး ထဆကလကရသည။

စကပးေရးႏင လယယာလပငနးတ႔သည ကရငျပညနယတ၀မးမ လတ႔၏အစဥအလာ အသကေမြး ၀မးေကာငးမႈျဖစခၿပး လကရလပကငေနဆျဖစကာ တရစာၧနေမြးျမေရးကလညး တြဖကလပကငေလ ရၾကသည။ လကတေလာကာလတြငမ တညၿငမေအးခမးမႈ တးတကလာသညနငအမ မတ႔ထ မကင တြယရေသးသည စးပြားေရးအလားအလာေကာငးမား၊ ေရာငး၀ယေဖာကကားျခငး ႏင ရငးႏးျမႈပနမႈ အခြငအလမးမား2သည အရငးအျမစထတယျခငးနင စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးေရး အစပးလပေဆာငမႈမား စြာတ႔အားျဖင စတင၀ငေရာကလာခသည။ ထးျခားခကအေနျဖင လမးပနးဆကသြယေရးနင ကနထတ စကရမား တညေထာငျခငးစမကနးတ႔အား အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ(ADB)၏ ကရငျပညနယတြငး ျဖတသနးေသာ အာရလမးမႀကး စမကနးမတဆင ျဖစေျမာကေအာင ေဆာငရြကနငခ သည။

ကရငျပညနယတြင ဖားအ၊ ျမ၀တ၊ ဖာပြန ႏင ေကာကရတဟ၍ စမအပခပမႈခရင (၄)ခရငနင ၿမ႕နယ (၇)ခ တ႔ပါ၀ငသည။ ကရငျပညနယအပခပေရးက႑သည ျမနမာအစးရ နင KNU ဟ၍ ႏစပငးကြျပား လကရ သည။ KNU မ ေကာထးေလအမညရေသာ ကယပငအပခပခြငတစ၀ကရျပညနယအားျဖင သတ႔၏ အပခပေရးနယေျမက သတမတထားၿပး ယငးနယေျမအား တပမဟာတစခစတ႔ ထနးခပ စမေသာ ခရင (၇) ခအျဖစ ခြျခားသတမတထားသည။ အစးရနင KNU တ႔၏ ထနးခပ နယေျမမားသတမတရာတြင သေဘာထား မညညြတမတကဆငမႈႏင အျငငးပြားဖြယထပတကမႈတ႔ ျဖစေပၚလကရသည။ KNUသည ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ ဥပေဒႏင သစေတာေရးရာ3 ဟ၍ ယငး၏ အပခပေရးစနစအား ဖြ႔စညးထားသည။

ကရငျပညနယတြင ၀နေဆာငမႈမား အကန႔အသတနညးပါးစြာသာရရ သည။ ပညာေရး၊ လပစစမး ႏင ဆကသြယေရး ၀နေဆာငမႈမားသည ၿမ႕ေတာဖားအတြင ရရနငေသာလညး၊ အေျခခအေဆာကအဥး မားခ႕တ႔၍ စးပြားေရးအခြငအလမးနညးပါးေသာ ေကးလကေတာရြာေဒသမားတြငမ ရရရန အလြန နညးပါး လေပသည။

ကရငျပညနယတြင ေနထငၾကေသာ ျပညသလထတ႔သည လကနကကင ပဋပကၡအား နစေပါငး(၆၀) ေကာမ ရငဆင ခရေလသည။ ျပညသတ႔သည မမတ႔ေနအမမားက စြန႔ခြာရန အတငးအဓမၼ ေစခငး ခရျခငး၊ မတရားသျဖငေစခငးျခငး ႏင အၾကမးဖကချခငးတ႔ကလညးေတြ႔ၾကခစားခၾကရသည။ ထ႔အျပင

2 UNHCR (2014) Kayin State Profile. Retrieved 21 August, 2014, from data.unhcr.org/thailand/download.php?id=223 3 UNHCR (2014) Kayin State Profile. Retrieved 21 August, 2014, from data.unhcr.org/thailand/download.php?id=223

18

ေနာကခသမငး- ကရငျပညနယ

Karen ျပညနယဟ၍လညး လသမားေသာ Kayin ျပညနယသည ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတြင တညရသည။ အေရ႕ဖကတြင ထငးနငင၊ အေနာကေတာငဖကတြင မြနျပညနယတ႔နင ရညလားစြာ နယနမတ ထဆကလကရသည။ ကယား၊ ပခး၊ ရမး ႏင မႏေလး တ႔အပါအ၀င အျခားေသာ ျပညနယနင

တငးမားစြာ တ႔နငလညး နယနမတျခငး ထဆကလကရသည။

စကပးေရးႏင လယယာလပငနးတ႔သည ကရငျပညနယတ၀မးမ လတ႔၏အစဥအလာ အသကေမြး ၀မးေကာငးမႈျဖစခၿပး လကရလပကငေနဆျဖစကာ တရစာၧနေမြးျမေရးကလညး တြဖကလပကငေလ ရၾကသည။ လကတေလာကာလတြငမ တညၿငမေအးခမးမႈ တးတကလာသညနငအမ မတ႔ထ မကင တြယရေသးသည စးပြားေရးအလားအလာေကာငးမား၊ ေရာငး၀ယေဖာကကားျခငး ႏင ရငးႏးျမႈပနမႈ အခြငအလမးမား2သည အရငးအျမစထတယျခငးနင စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးေရး အစပးလပေဆာငမႈမား စြာတ႔အားျဖင စတင၀ငေရာကလာခသည။ ထးျခားခကအေနျဖင လမးပနးဆကသြယေရးနင ကနထတ စကရမား တညေထာငျခငးစမကနးတ႔အား အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏ(ADB)၏ ကရငျပညနယတြငး ျဖတသနးေသာ အာရလမးမႀကး စမကနးမတဆင ျဖစေျမာကေအာင ေဆာငရြကနငခ သည။

ကရငျပညနယတြင ဖားအ၊ ျမ၀တ၊ ဖာပြန ႏင ေကာကရတဟ၍ စမအပခပမႈခရင (၄)ခရငနင ၿမ႕နယ (၇)ခ တ႔ပါ၀ငသည။ ကရငျပညနယအပခပေရးက႑သည ျမနမာအစးရ နင KNU ဟ၍ ႏစပငးကြျပား လကရ သည။ KNU မ ေကာထးေလအမညရေသာ ကယပငအပခပခြငတစ၀ကရျပညနယအားျဖင သတ႔၏ အပခပေရးနယေျမက သတမတထားၿပး ယငးနယေျမအား တပမဟာတစခစတ႔ ထနးခပ စမေသာ ခရင (၇) ခအျဖစ ခြျခားသတမတထားသည။ အစးရနင KNU တ႔၏ ထနးခပ နယေျမမားသတမတရာတြင သေဘာထား မညညြတမတကဆငမႈႏင အျငငးပြားဖြယထပတကမႈတ႔ ျဖစေပၚလကရသည။ KNUသည ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ ဥပေဒႏင သစေတာေရးရာ3 ဟ၍ ယငး၏ အပခပေရးစနစအား ဖြ႔စညးထားသည။

ကရငျပညနယတြင ၀နေဆာငမႈမား အကန႔အသတနညးပါးစြာသာရရ သည။ ပညာေရး၊ လပစစမး ႏင ဆကသြယေရး ၀နေဆာငမႈမားသည ၿမ႕ေတာဖားအတြင ရရနငေသာလညး၊ အေျခခအေဆာကအဥး မားခ႕တ႔၍ စးပြားေရးအခြငအလမးနညးပါးေသာ ေကးလကေတာရြာေဒသမားတြငမ ရရရန အလြန နညးပါး လေပသည။

ကရငျပညနယတြင ေနထငၾကေသာ ျပညသလထတ႔သည လကနကကင ပဋပကၡအား နစေပါငး(၆၀) ေကာမ ရငဆင ခရေလသည။ ျပညသတ႔သည မမတ႔ေနအမမားက စြန႔ခြာရန အတငးအဓမၼ ေစခငး ခရျခငး၊ မတရားသျဖငေစခငးျခငး ႏင အၾကမးဖကချခငးတ႔ကလညးေတြ႔ၾကခစားခၾကရသည။ ထ႔အျပင

2 UNHCR (2014) Kayin State Profile. Retrieved 21 August, 2014, from data.unhcr.org/thailand/download.php?id=223 3 UNHCR (2014) Kayin State Profile. Retrieved 21 August, 2014, from data.unhcr.org/thailand/download.php?id=223

19

လကရကာလတြင လဥးေရ (၁)သနးေကာခန႔သည ထငး-ကရငနယစပ4ရ ေနရပစြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငရသမား စခနး (IDP) တြငေနထငလကရၾကၿပး၊ ကရငျပညနယရေကးရြာမားမ လငယ မ သကလတဥးေရတ႔၏ ၈၀% (ကားႏငမ) တ႔သည အမနးခငးနငငတ႔တြင ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား မား5အျဖစ ေနရာေျပာငး ေနထငလကရေနၾကသညဟ အခ႕ေသာ အစရငခစာမားတြင အေသးစတ ေရးထားသညက ေတြ႔ရနငသည။

ကရင6 ႏင ဗမာလမးမားအၾကားရ ရနလမနးတးေနမႈသည နယေျမသစတြငအေျခခခသကရငတ႔ ႏင ဗမာဘရငတ႔ ေတြ႔ဆဆကဆခေသာ ေရးယခငကာလမားကပင စတငခသည။ ထသ႔ေသာ စတ၀မးကြမႈ မားသည ကရငတ႔ ၿဗတသအစးရအပခပမႈက ေထာကခအားေပးျခငးအားျဖင ပညာေရးႏင အစးရထမ ၀နေဆာငမႈ အခြငအလမးတ႔က ပမရရခေသာ ကလနေခတတြင ပ၍ခငမာသြားခသည။ ၁၈၈၀ ခနစမား တြင ကရငအမးသားအဖြ႔အစညး (KNA)က ဖြ႔စညးကာ ကရငလြတလပေရးအတြက ႀကးပမးခၾကသည။ ထႀကးပမးမႈအား ၁၉၄၈ တြင ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ဖြ႔စညးကာ ဆကလက အားထတလာခေသာလညး တငးရငးသားတနးတအခြငအေရး ႏင ဖယဒရယစနစအား လကခေရးတ႔က အစားထး အာရစက လာခၾကသည။

ျမနမာျပညလြတလပေရးရစဥမစ၍ ကရငျပညနယအတြငးတြင တပမေတာ7 ႏင KNU8 တ႔အၾကားရ လကနကကင ပဋပကၡမားအစဥတစက ေပၚေပါကေနခေလသည။ ၂၀၀၄ ခနစအတြငး ယာယ အပစ အခတရပစေရးကာလတြင ပဋပကၡေခတမ ရပတန႔သြားခေသာလညး ထၿငမးခမးေရးသည မၾကာမပင ၿပပကသြားခရသည။ ဤေဒသသည နစေပါငးမားစြာအတြငး ျမနမာတပမေတာ ႏင အစးရမဟတေသာ လကနက ကငအဖြ႔(၅)ဖြ႔ျဖစသည KNU ၊ ဒမကရကတစ ကရငဗဒၶဘာသာတပမေတာ (DKBA)9၊ ကရင ၿငမးခမးေရး အငအားစ (KPF)၊ မြနျပညသစပါတ (NMSP) ႏင မၾကာေသးမကပင ဖြ႔စညးလာခေသာ နယျခားေစာငတပမား (BGF) ေၾကာင စစတပမားတးခ႕တပစြရာ နယေျမျဖစလာခေလသည။

KNU သည ကရငျပညတြင စမအပခပေနေသာ အေရးပါမႈအရဆး NSAG ျဖစၿပး ျပညနယအတြငးတြင အေရးပါေသာ ေနရာအကယအ၀နးတ႔အား ထနးခပခြငရထားေလသည။ DKBA ႏင KPF တ႔မာ KNU မခြထြကအဖြ႔မားျဖစၾကကာ တကၾကြလႈပရားေသာအဖြ႔မားျဖစ၍ နယေျမထနးခပခြငအား အထကအေလာက ရရထားၾကေလသည။ ကရငၿငမးခမးေရးအငအားစ (KPF) က ၁၉၉၇ တြင KNU တပမဟာ ၁၆ မခြထြကကာ

4 The Border Consortium (20014). Retrieved 5 June, 2014, from http://theborderconsortium.org/camps/2014-02-feb-map-tbc-unhcr.pdf. 5 Karen News, Migrants Find Life in Thailand is Hard Work (2014). Retrieved 7 May, 2014 from http://karennews.org/2013/11/migrants-find-life-in-thailand-is-hard-work.html/. 6 People of Karen ethnicity make up the majority of the population in Kayin State, which was previously known as both Kayin State and Karen State. Now, the official name is Kayin State. 7 ျမနမာအမးသားတပမေတာ 8 KNU သည ကရငျပညနယအတြငးအပစးေနေသာ အစးရမဟတသညလကနကကငအဖြ႔မားအတြငးတြင သကတနး အရငဆး အဖြ႔ျဖစၿပး ၁၉၄၇ တြငဖြ႔စညးခကာ ျမနမာျပညရ အစးရမဟတေသာလကနကကငအဖြ႔မားတြင စနစအကဆးနင စစအငအား အမားဆး အဖြ႔အစညးမားထမတစချဖစသည။ 9 ၁၉၉၄ ခနစ အပစအခတရပကာလအတြငး KNU မ ဗဒၶဘာသာ၀ငစစသားအေတာမားမားခြထြကျခငးမာ ဒမကရကတစ ကရင ဗဒၶဘာသာတပမေတာ (DKBA) ၏ အေျခခအတျမစတစချဖစလာေလသည။

20

ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ KPF သည DKBA ႏငေပါငးစညးထားေသာအဖြ႔ျဖစေသာ နယျခားေစာငတပဖြ႔ BGF အျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးရန သေဘာတခသည။

BGF အဖြ႔မားသည ၁၉၉၄ ခနစ အပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားကလကမတေရးထးခေသာ NSAG အဖြ႔မားမ စစသားတ႔နငဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ တပရငးေခါငးေဆာငတ႔မာ NSAG တ႔မ ျဖစေသာ လညး တပဖြ႔သည ျမနမာအမးသားတပမေတာ၏ အမန႔အာဏာစကေအာကမ လႈပရား ေဆာငရြကၾကရ ေလသည။ ၁၉၉၄ တြင အပစအခတရပစေရးသေဘာတခကမား အလငအျမနၿပပကခေသာလညး BGF သ႔ ၀ငေရာကခေသာ အခ႕တပသားမားသည ယငးတ႔၏တပဖြ႔အသစမား၌ ဆကလကကနရစခၾကေလသည။

မြနျပညသစပါတ NMSP သည မြနျပညနယတြင လႈပရားေဆာငရြကေနေသာ အဓက NSAG တစချဖစသည။ ကရငျပညနယတြင NMSP တညရေနနငရန NMSP မညနငးေျပာဆခၿပး KNU ေခါငးေဆာငတ႔က NMSP တ႔အား မြနလမးအမားစေနထငၾကေသာ မြနျပညနယႏင နယနမတထဆကလကရသည ကရငျပညနယ အေနာကေတာငပငးရ ေနရာေဒသအခ႕က ထနးခပစမခြငျပထားခသည။

ကရငျပညနယရ အခ႕ေသာေဒသတ႔တြင ဒြနတြစမအပခပျခငးစနစတ႔ရေနၿပး KNU အပခပမႈစနစ နင ျမနမာ အစးရအပခပမႈစနစတ႔ ယဥၿပငေနၾကျခငး သ႔မဟတ ညနငးေဆာငရြကမႈမရျခငးတ႔ျဖစေပၚ လကရသည။ အပစအခတရပစေရး လကမတေရးထးခနမစ၍ KNU ထနးခပ နယေျမမားအတြငးသ႔ စာသငေကာငးမား ကသ႔ ႀကတငရနငၿပးေသာ KNU အပခပေရးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမားနင စငၿပငအျဖစ သ႔မဟတ ထပတကေသာ အစးရအပခပေရးအရငးအျမစမား ထညသြငးလာျခငးတ႔ေၾကာင တငးမာမႈမား ရခသည။

၂၀၁၁ခနစ နငငေရးေျပာငးလမႈမားေနာကတြင သမၼတ သနးစနသည လကနကကငအဖြ႔အစညးမားနင အပစအခတရပစေရး ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားက ျပလပလာခရာ ဇနန၀ါရလ ၁၂ရက ၂၀၁၂ တြင KNUသည ျမနမာအစးရႏင အပစအခတရပစေရးသေဘာတခကက လကမတေရးထးခသည ပထမဆးအဖြ႔ ျဖစလာခ သည။ ထသ႔ေသာ တးတကမႈမားနငတကြ ျပညေတာျပနမား၊ ဒကၡသညမား ႏင IDP မားအား လကခ ႀကဆေသာ ပထမဆးေဒသျဖစသည ကရငျပညနယထသ႔ နငငတကာမ ေငြေၾကးအေထာကအပမား ဥးတည ေရာကရလာေလသည။

NSAG ေခါငးေဆာငမားနင ျမနမာအစးရအရာရတ႔အၾကား ျပလပေသာ ထပတနးေခါငးေဆာငပငးအဆင ေဆြးေႏြးပြမားမာလညး ဆကလကျပလပလကရေနရာ ျပလပမညျဖစေသာ ၿငမးခမးေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးတ႔က တကရကအကးသကေရာကခစားရမညျဖစေသာ ကရငျပညနယသားမား၏ စကားသမားက ၾကားသနငရန အခြငအေရးတစရပ အျဖစရယခသည။ ကရငျပညမ လထတ႔၏အသမားကနားေထာငျခငးျဖင ေရရညတညတ႔ေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက တညေဆာကရာတြင အေထာကအကျဖစေစျခငးသာမက ရလာဒမားက ရငဆငၾကေတြ႔ၾကရမညျဖစေသာ သတ႕၏လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးနငရနအတြက ဆကစပအေျခအေနႏင ထကသငေလာကနေသာ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒေရးရာဆးျဖတခကမားအား ျပလပဖနတးနငေစေလမည။ ထသ႔ျဖင ရပရြာလထတ႔သည မမတ႔၏အနာဂါတအတြက ေမာမနးသးသပျခငး စတငျပလပကာ ကရငျပညနယ ျပနလညတညေဆာကေရးတြင တကၾကြေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငလာနင ေပမည။

20

ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ KPF သည DKBA ႏငေပါငးစညးထားေသာအဖြ႔ျဖစေသာ နယျခားေစာငတပဖြ႔ BGF အျဖစသ႔ အသြငကးေျပာငးရန သေဘာတခသည။

BGF အဖြ႔မားသည ၁၉၉၄ ခနစ အပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကမားကလကမတေရးထးခေသာ NSAG အဖြ႔မားမ စစသားတ႔နငဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ တပရငးေခါငးေဆာငတ႔မာ NSAG တ႔မ ျဖစေသာ လညး တပဖြ႔သည ျမနမာအမးသားတပမေတာ၏ အမန႔အာဏာစကေအာကမ လႈပရား ေဆာငရြကၾကရ ေလသည။ ၁၉၉၄ တြင အပစအခတရပစေရးသေဘာတခကမား အလငအျမနၿပပကခေသာလညး BGF သ႔ ၀ငေရာကခေသာ အခ႕တပသားမားသည ယငးတ႔၏တပဖြ႔အသစမား၌ ဆကလကကနရစခၾကေလသည။

မြနျပညသစပါတ NMSP သည မြနျပညနယတြင လႈပရားေဆာငရြကေနေသာ အဓက NSAG တစချဖစသည။ ကရငျပညနယတြင NMSP တညရေနနငရန NMSP မညနငးေျပာဆခၿပး KNU ေခါငးေဆာငတ႔က NMSP တ႔အား မြနလမးအမားစေနထငၾကေသာ မြနျပညနယႏင နယနမတထဆကလကရသည ကရငျပညနယ အေနာကေတာငပငးရ ေနရာေဒသအခ႕က ထနးခပစမခြငျပထားခသည။

ကရငျပညနယရ အခ႕ေသာေဒသတ႔တြင ဒြနတြစမအပခပျခငးစနစတ႔ရေနၿပး KNU အပခပမႈစနစ နင ျမနမာ အစးရအပခပမႈစနစတ႔ ယဥၿပငေနၾကျခငး သ႔မဟတ ညနငးေဆာငရြကမႈမရျခငးတ႔ျဖစေပၚ လကရသည။ အပစအခတရပစေရး လကမတေရးထးခနမစ၍ KNU ထနးခပ နယေျမမားအတြငးသ႔ စာသငေကာငးမား ကသ႔ ႀကတငရနငၿပးေသာ KNU အပခပေရးဆငရာ ၀နေဆာငမႈမားနင စငၿပငအျဖစ သ႔မဟတ ထပတကေသာ အစးရအပခပေရးအရငးအျမစမား ထညသြငးလာျခငးတ႔ေၾကာင တငးမာမႈမား ရခသည။

၂၀၁၁ခနစ နငငေရးေျပာငးလမႈမားေနာကတြင သမၼတ သနးစနသည လကနကကငအဖြ႔အစညးမားနင အပစအခတရပစေရး ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားက ျပလပလာခရာ ဇနန၀ါရလ ၁၂ရက ၂၀၁၂ တြင KNUသည ျမနမာအစးရႏင အပစအခတရပစေရးသေဘာတခကက လကမတေရးထးခသည ပထမဆးအဖြ႔ ျဖစလာခ သည။ ထသ႔ေသာ တးတကမႈမားနငတကြ ျပညေတာျပနမား၊ ဒကၡသညမား ႏင IDP မားအား လကခ ႀကဆေသာ ပထမဆးေဒသျဖစသည ကရငျပညနယထသ႔ နငငတကာမ ေငြေၾကးအေထာကအပမား ဥးတည ေရာကရလာေလသည။

NSAG ေခါငးေဆာငမားနင ျမနမာအစးရအရာရတ႔အၾကား ျပလပေသာ ထပတနးေခါငးေဆာငပငးအဆင ေဆြးေႏြးပြမားမာလညး ဆကလကျပလပလကရေနရာ ျပလပမညျဖစေသာ ၿငမးခမးေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးတ႔က တကရကအကးသကေရာကခစားရမညျဖစေသာ ကရငျပညနယသားမား၏ စကားသမားက ၾကားသနငရန အခြငအေရးတစရပ အျဖစရယခသည။ ကရငျပညမ လထတ႔၏အသမားကနားေထာငျခငးျဖင ေရရညတညတ႔ေသာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက တညေဆာကရာတြင အေထာကအကျဖစေစျခငးသာမက ရလာဒမားက ရငဆငၾကေတြ႔ၾကရမညျဖစေသာ သတ႕၏လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးနငရနအတြက ဆကစပအေျခအေနႏင ထကသငေလာကနေသာ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင မ၀ါဒေရးရာဆးျဖတခကမားအား ျပလပဖနတးနငေစေလမည။ ထသ႔ျဖင ရပရြာလထတ႔သည မမတ႔၏အနာဂါတအတြက ေမာမနးသးသပျခငး စတငျပလပကာ ကရငျပညနယ ျပနလညတညေဆာကေရးတြင တကၾကြေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငလာနင ေပမည။

22

သေတသနဒဇငး

ကရငျပညနယမ ရပရြာလထတ႔၏ စကားသမားကရယရနႏင ရာေဖြေဖာထတရန နားေထာငျခငး

နညးစနစက ေရြးခယခသည။ မညသညအေျခအေနတြငျဖစေစ ထေနရာေဒသ၌ ေနထငၾကသတ႔သည

ေအာကေျခေျမျပငတြငျဖစပကေနသည အေျခအေနကနားလည သေဘာေပါကမႈအရဆးျဖစ၍ သတ႔

၏စကားသမားက နားေထာငသငေၾကာငး ဤနညးစနစမအသအမတျပလကရသည။ ဤနညးလမး

သည စနစတကျပလပေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနးအစား လတစဥးစတ႔ႏင ေပါပါးေသာ စကားစမည

ေျပာဆျခငးမးျဖင သကေသာငသကသာရေသာ အေျခအေနတစခ ဖနတးျပလပျခငးျဖစသည။

လမးညႊနခကျဖင ေဆြးေႏြးျခငးတစရပျဖစေသာလညး ပးေပါငးပါ၀ငၾကသတ႔အား သတ႔အတြက အေရး

အႀကးဆး ထငျမငယဆခကမားႏင ပပနစးရမမႈမားက ေ၀မေျပာဆရန သကေသာငသကသာ ျဖစေစ

ေလသည။ နားေထာငျခငးနညးစနစသည အခနယေဆြးေႏြးေျပာဆျခငး တ႔မရရေသာ ကယျပန႔

မားျပားသည အေၾကာငးအရာမား၊ တညမႈရေသာျပသနာမား ႏင အေရးႀကးေသာ ကြျပားျခားနား

မႈမားက ေဖာထတေပးနငေသာ စနစကနသညလပငနးစဥျဖစေသာ စနစတကစစစသးသပျခငးႏင

ေပါငးစပအနစခပျခငးအားျဖင လထတ႔၏ ထငျမငယဆခကမားအား ရယေဖာထတေပးနငေသာ

ထေရာကလသည နညးစနစတစခ ျဖစသည။

CPCS သည ၂၀၀၈ခနစမစ၍ နားေထာငျခငးနညးစနစကအသးျပကာ ျမနမာျပညရစကားသမားအား

နားေထာငျခငးစးရးအခနးဆကမားမတဆင လအမားသရေအာငေဆာငရြကလာခသည။ CDA ပးေပါငး

ေဆာငရြကေလလာျခငးစမကနးမား - ပးေပါငးေဆာငရြကေလလာမႈ ဖြၿဖးေရးလပငနး၏ နားေထာငျခငး

နညးစနစက ေမြးစားကာ ထနညးစနစအား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ပမအားေကာငးေစရန မတည

ကြျပားေသာ စကားသတ႔ကေဖာထတရနဟေသာ ကြနပတ႔၏အဓကရညမနးခကနင ပမသငေလာ

ေစရန နညးငယျပျပငမြနးမထားျခငးျဖစသည။

ပဋပကၡႏငဆကစပအေျခအေနတြင လပကငေဆာငရြကရေသာ ထရလြယသည အေျခအေနမား ႏင

ေဒသခမား၏ အျပငလမားအေပၚ ယၾကညမႈကငးမျခငးတ႔ေၾကာင CPCSမ ပပးကညမႈ တာ၀နခ

၀နထမးတ႔အေနျဖင နားေထာငျခငးအဖြ႔မားနငတကြ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔ႏင စကားေျပာဆရန လကပါ

သြားျခငးမရေပ။ ထအစား နားေထာငျခငးအဖြ႔တ႔အေနျဖင ပပးကညမႈအဖြ႔မပါေသာလညး တေန႔တာ

ရရလာေသာ သတငးအခကအလကမားအား စေပါငးအနစခပနငရန ေန႔စဥလပငနးစဥ အေထာကအပ

ကရယာအား ဖနတးျပစေပးခသည။ ထ႔အျပင သေတသနျပလပမညေဒသနင ရငးနးကြမး၀ငျခငးနင

ျဖစနငပါက ထေနရာေဒသမားသ႔ သြားလာခြငရရထားႏငေသာ သမားအား နားေထာငသမားအျဖစ

ေရြးခယနငရန ႀကးပမး ခသည။

22

သေတသနဒဇငး

ကရငျပညနယမ ရပရြာလထတ႔၏ စကားသမားကရယရနႏင ရာေဖြေဖာထတရန နားေထာငျခငး

နညးစနစက ေရြးခယခသည။ မညသညအေျခအေနတြငျဖစေစ ထေနရာေဒသ၌ ေနထငၾကသတ႔သည

ေအာကေျခေျမျပငတြငျဖစပကေနသည အေျခအေနကနားလည သေဘာေပါကမႈအရဆးျဖစ၍ သတ႔

၏စကားသမားက နားေထာငသငေၾကာငး ဤနညးစနစမအသအမတျပလကရသည။ ဤနညးလမး

သည စနစတကျပလပေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနးအစား လတစဥးစတ႔ႏင ေပါပါးေသာ စကားစမည

ေျပာဆျခငးမးျဖင သကေသာငသကသာရေသာ အေျခအေနတစခ ဖနတးျပလပျခငးျဖစသည။

လမးညႊနခကျဖင ေဆြးေႏြးျခငးတစရပျဖစေသာလညး ပးေပါငးပါ၀ငၾကသတ႔အား သတ႔အတြက အေရး

အႀကးဆး ထငျမငယဆခကမားႏင ပပနစးရမမႈမားက ေ၀မေျပာဆရန သကေသာငသကသာ ျဖစေစ

ေလသည။ နားေထာငျခငးနညးစနစသည အခနယေဆြးေႏြးေျပာဆျခငး တ႔မရရေသာ ကယျပန႔

မားျပားသည အေၾကာငးအရာမား၊ တညမႈရေသာျပသနာမား ႏင အေရးႀကးေသာ ကြျပားျခားနား

မႈမားက ေဖာထတေပးနငေသာ စနစကနသညလပငနးစဥျဖစေသာ စနစတကစစစသးသပျခငးႏင

ေပါငးစပအနစခပျခငးအားျဖင လထတ႔၏ ထငျမငယဆခကမားအား ရယေဖာထတေပးနငေသာ

ထေရာကလသည နညးစနစတစခ ျဖစသည။

CPCS သည ၂၀၀၈ခနစမစ၍ နားေထာငျခငးနညးစနစကအသးျပကာ ျမနမာျပညရစကားသမားအား

နားေထာငျခငးစးရးအခနးဆကမားမတဆင လအမားသရေအာငေဆာငရြကလာခသည။ CDA ပးေပါငး

ေဆာငရြကေလလာျခငးစမကနးမား - ပးေပါငးေဆာငရြကေလလာမႈ ဖြၿဖးေရးလပငနး၏ နားေထာငျခငး

နညးစနစက ေမြးစားကာ ထနညးစနစအား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ပမအားေကာငးေစရန မတည

ကြျပားေသာ စကားသတ႔ကေဖာထတရနဟေသာ ကြနပတ႔၏အဓကရညမနးခကနင ပမသငေလာ

ေစရန နညးငယျပျပငမြနးမထားျခငးျဖစသည။

ပဋပကၡႏငဆကစပအေျခအေနတြင လပကငေဆာငရြကရေသာ ထရလြယသည အေျခအေနမား ႏင

ေဒသခမား၏ အျပငလမားအေပၚ ယၾကညမႈကငးမျခငးတ႔ေၾကာင CPCSမ ပပးကညမႈ တာ၀နခ

၀နထမးတ႔အေနျဖင နားေထာငျခငးအဖြ႔မားနငတကြ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔ႏင စကားေျပာဆရန လကပါ

သြားျခငးမရေပ။ ထအစား နားေထာငျခငးအဖြ႔တ႔အေနျဖင ပပးကညမႈအဖြ႔မပါေသာလညး တေန႔တာ

ရရလာေသာ သတငးအခကအလကမားအား စေပါငးအနစခပနငရန ေန႔စဥလပငနးစဥ အေထာကအပ

ကရယာအား ဖနတးျပစေပးခသည။ ထ႔အျပင သေတသနျပလပမညေဒသနင ရငးနးကြမး၀ငျခငးနင

ျဖစနငပါက ထေနရာေဒသမားသ႔ သြားလာခြငရရထားႏငေသာ သမားအား နားေထာငသမားအျဖစ

ေရြးခယနငရန ႀကးပမး ခသည။

23

ပပးကညျခငးႏင နားေထာငျခငးအဖြ႕မား

ဤစမကနး၏ CPCS ပပးကညျခငးအဖြ႕တြင CPCS ၀နထမး (၂) ဥးႏင CPCS သေတသနအတငပငခ

(၁) ဥးတ႔ျဖငဖြ႕စညးထားသည။ ပပးကညျခငးအဖြ႕သည ေထာကပပ႕ေဆာငေရးစစဥေဆာငရြကမႈမား၊

သငတနးႏင အလပရေဆြးေႏြးပြမား၏ျဖစစဥမားအား စနစကေစရနလမးညႊနျခငး၊ မတတမးတငျခငး၊

ရရလာေသာ အေျဖမားအားအတြငးကကစစစေလလာျခငးႏင စာတမးပႏပထတေ၀ျခငးတ႔က တာ၀န

ယေဆာငရြကရသည။ ဤစမကနးသည နားေထာငျခငးအဖြ႕၀ငမားတြင ကညပါ၀ငရန ရကေရာစြာ

သေဘာတလကခခၾကေသာ ပဂၢလတစဥးစ၏ အားေပးေထာကခမႈအေပၚ မခအားကးခရသည။

နားေထာငသတ႔သည ကရငျပညနယတ၀မး ေနရာေဒသမားစြာရ ၿမ႕နယမားႏင ေကးရြာမားသ႔သြား

ေရာကကာ ထေဒသမလေပါငးစတ႔ႏင စကားေျပာဆခၾကသည။ ကရငျပညနယမ NGO တ႔သည

ကရငျပညနယသားျဖစခသ သ႔မဟတ နယေျမကြမးကငသ (၁၃) ဥးတ႔နင CPCS အား ခတဆက

ေပးခသည။ ဤစမကနးသည ထသတ႔နင ကရငျပညတြငးေနထငၾကေသာ လထအသငးအ၀ငးတ႔

အၾကား တညေဆာကထားၿပးျဖစေသာ ဆကဆေရးမားနငသြားလာခြငမား ႏင ေ၀းလေသာေဒသမား

သ႔ သြားလာရာ၌လအပေသာ ခရးလမးေထာကပေရးအေျခအေနတ႔အေပၚ အကြမးတ၀ငရျခငး တ႔က

အားကးခရသည။

အဆင ၁ - အလပရေဆြးေႏြးပြသငတနး

ဤစမကနး ပထမအဆငတြင ေရြးခယျခငးခထားရေသာနားေထာငသမား ႏင ျပလပေသာ ႏစရကတာ

အလပရေဆြးေႏြးပြသငတနး ပါ၀ငသည။ ထအလပရေဆြးေႏြးပြ၏ အဓကရညရြယခကမာ နားေထာင

သတ႔အား စမကနးႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကႏင နားေထာငျခငးနညးစနစတ႔က ေ၀မ

ေျပာဆရန၊ နားေထာငသမားအား ထေရာကေသာစကားစမည၀ငးမား ျပလပနငေစရနအတြက အတတ

ပညာပပးေပးရန ႏင နားေထာငျခငးအဖြ႔မားဖြ႔စညးနငရနအတြက ေဆာငရြကေပးရနတ႔ျဖစသည။

နားေထာငသမားအား ခရးသြားလာေရးနင အျခားေထာကပပ႔ေဆာငေရးဆငရာ အစအစဥမား အတြက

လညး ပပးေထာကပေပးေလသည။

အဆင ၂ - နားေထာငျခငးစကားစျမည၀ငးမားက ဥးစးေဆာငရြကျခငး

အလပရေဆြးေႏြးပြသငတနး ၿပးေျမာကသညႏင တစၿပငနက နားေထာငသမားသည ကရငျပညနယ

တ၀မးရ ၿမ႕နယမား နင ေကးရြာမားသ႕ ခရးႏငခၾကသည။ နားေထာငျခငး စကား၀ငးတစခတြင

နားေထာငသ (၂)ဥး ပါ၀ငၾကသည။ စကား၀ငးမားတြင ျမနမာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင အနာဂါတ

ေမာလငခကတ႔နင ဆကစပလကရေသာ ထငျမငယဆခကမား၊ လအပခကမား ႏင စနေခၚမႈမားအား

26

အဆင ၃- မတတမးတငျခငး လပငနးစဥစမေဆာငရြကျခငးႏင စစစသးသပျခငး

နားေထာငျခငးအဖြ႔မားသည အခကအလကမားက မတတမးတငရာ၌ မတစစာအပမား၊ မတတမး

စာအပမားတြငေရးမတျခငး ႏင ကးကားအဆမားအား မတစမတျခငးတ႔ျပလပ ခၾကသည။ နားေထာင

သမားအား စကားေျပာဆေနၾကစဥမတစမတျခငးက ေရာငကဥၾကရနတကတြနးခသည။ ထအစား

စကားစျမည စကားေျပာဆမႈ ၿပးဆးသညႏငတျပငနက မတစစာအပတစအပအတြငး၌ မတတမးတင

ေစခသည။ နားေထာငသမားသည စကားေျပာေနစဥတြင ေဆြးေႏြးျခငး၏ အႏစသာရက ေဖာကး

နငခေသာ ကးကားအဆ တစခကမ ေရးမတရေလသည။

ေန႔စဥတေန႔တာကနဆးခနတြငမ နားေထာငသမားအတတကြ စေ၀းၾကကာ တေန႔တာျပလပခေသာ

စကား၀ငးမားအားလးမ တညမႈရေသာအေၾကာငးအရာမား ႏင ကြျပားျခားနားေသာ အေၾကာငးအရာမား

ကေဆြးေႏြးၾကသည။ ထအခကအလကတ႔သည ေနာငျပလပမညအဆငမားအတြက အဓကေသာ

ခကအေၾကာငးအရာမား ႏင ကြျပားမတ႕က ရာေဖြေဖာထတကာစစညးနငရန အေထာကအကျပသျဖင

၄ငးတ႔အား မတတမးစာအပတြငေရးမတထားေလသည။

အဆင ၄- လပငနးစဥစမျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြ

နားေထာငျခငးစကားစျမည၀ငးမား ၿပးျပလပၿပးစးေသာအခါ နားေထာငသအားလးတ႔သည နစရကတာ

ျပလပေသာ လပငနးစဥစမျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြက တကေရာကၾကရသည။ နားေထာငသမားသည

မမတ႔အဖြ႔ျပလပခေသာ စကား၀ငးမားမ ၾကားရဖနအမားဆးျဖစေသာ အေၾကာငးအရာမားက အျခား

အဖြ႔မားအားလးေရ႕တြင တငျပၾကရသည။ အဖြ႔တစခစ တငျပၿပးေသာအခါ CPCS ကညပပးမႈအဖြ႕မ

သတငးအခကမားအား ေပါငးစပအႏစခပျခငးတ႔က ျပလပေပးၿပးေနာကတြင အျခားနားေထာငသတ႔က

ဥးစားေပးအခကမားက သတမတေပးခၾကသည။ ထလပငနးစဥအား လမးညႊနေမးခြနးတငးအတြက

ထပခါထပခါျပလပခၾကၿပး ကြျပားျခားနားမႈမား၊ တညမႈမား ႏင စကား၀ငးမားအတြငး နားေထာငျခငး

အဖြ႔တ႔သတျပမေသာ နမနာပစတ႔ကလညးေဆြးေႏြးၾကရေလသည။

အဆင ၅ - CPCS အဖြ႕အစညးတြငး စစစေလလာသးသပျခငး

ေနာကဆးအဆငတြငမ ျပနလညေလလာျခငး၊ မတစစာအပမား၊ မတတမးစာအပမား၊ ကးကားစကားစ

မတတမးမား ႏင လပငနးစဥစမျခငးအလပရေဆြးေႏြးပြမ အခကအလကမတတမးတ႔အား ျပနလည

စစစေလလာျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ပပးကညျခငးအဖြ႔သည မတတမးမတရာအားလးက အဓကေသာခက

အေၾကာငးအရာမား၊ တညေသာဘကစၥရပမား၊ နင ကြျပားျခားနားမႈတ႔အား အေသအခာေဖာထတနင

ရနအတြက ျပနလညေလလာသးသပျခငးျပလပရေလသည။ မလသတငးအခကအလကမားအားလးက

26

အဆင ၃- မတတမးတငျခငး လပငနးစဥစမေဆာငရြကျခငးႏင စစစသးသပျခငး

နားေထာငျခငးအဖြ႔မားသည အခကအလကမားက မတတမးတငရာ၌ မတစစာအပမား၊ မတတမး

စာအပမားတြငေရးမတျခငး ႏင ကးကားအဆမားအား မတစမတျခငးတ႔ျပလပ ခၾကသည။ နားေထာင

သမားအား စကားေျပာဆေနၾကစဥမတစမတျခငးက ေရာငကဥၾကရနတကတြနးခသည။ ထအစား

စကားစျမည စကားေျပာဆမႈ ၿပးဆးသညႏငတျပငနက မတစစာအပတစအပအတြငး၌ မတတမးတင

ေစခသည။ နားေထာငသမားသည စကားေျပာေနစဥတြင ေဆြးေႏြးျခငး၏ အႏစသာရက ေဖာကး

နငခေသာ ကးကားအဆ တစခကမ ေရးမတရေလသည။

ေန႔စဥတေန႔တာကနဆးခနတြငမ နားေထာငသမားအတတကြ စေ၀းၾကကာ တေန႔တာျပလပခေသာ

စကား၀ငးမားအားလးမ တညမႈရေသာအေၾကာငးအရာမား ႏင ကြျပားျခားနားေသာ အေၾကာငးအရာမား

ကေဆြးေႏြးၾကသည။ ထအခကအလကတ႔သည ေနာငျပလပမညအဆငမားအတြက အဓကေသာ

ခကအေၾကာငးအရာမား ႏင ကြျပားမတ႕က ရာေဖြေဖာထတကာစစညးနငရန အေထာကအကျပသျဖင

၄ငးတ႔အား မတတမးစာအပတြငေရးမတထားေလသည။

အဆင ၄- လပငနးစဥစမျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြ

နားေထာငျခငးစကားစျမည၀ငးမား ၿပးျပလပၿပးစးေသာအခါ နားေထာငသအားလးတ႔သည နစရကတာ

ျပလပေသာ လပငနးစဥစမျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြက တကေရာကၾကရသည။ နားေထာငသမားသည

မမတ႔အဖြ႔ျပလပခေသာ စကား၀ငးမားမ ၾကားရဖနအမားဆးျဖစေသာ အေၾကာငးအရာမားက အျခား

အဖြ႔မားအားလးေရ႕တြင တငျပၾကရသည။ အဖြ႔တစခစ တငျပၿပးေသာအခါ CPCS ကညပပးမႈအဖြ႕မ

သတငးအခကမားအား ေပါငးစပအႏစခပျခငးတ႔က ျပလပေပးၿပးေနာကတြင အျခားနားေထာငသတ႔က

ဥးစားေပးအခကမားက သတမတေပးခၾကသည။ ထလပငနးစဥအား လမးညႊနေမးခြနးတငးအတြက

ထပခါထပခါျပလပခၾကၿပး ကြျပားျခားနားမႈမား၊ တညမႈမား ႏင စကား၀ငးမားအတြငး နားေထာငျခငး

အဖြ႔တ႔သတျပမေသာ နမနာပစတ႔ကလညးေဆြးေႏြးၾကရေလသည။

အဆင ၅ - CPCS အဖြ႕အစညးတြငး စစစေလလာသးသပျခငး

ေနာကဆးအဆငတြငမ ျပနလညေလလာျခငး၊ မတစစာအပမား၊ မတတမးစာအပမား၊ ကးကားစကားစ

မတတမးမား ႏင လပငနးစဥစမျခငးအလပရေဆြးေႏြးပြမ အခကအလကမတတမးတ႔အား ျပနလည

စစစေလလာျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ပပးကညျခငးအဖြ႔သည မတတမးမတရာအားလးက အဓကေသာခက

အေၾကာငးအရာမား၊ တညေသာဘကစၥရပမား၊ နင ကြျပားျခားနားမႈတ႔အား အေသအခာေဖာထတနင

ရနအတြက ျပနလညေလလာသးသပျခငးျပလပရေလသည။ မလသတငးအခကအလကမားအားလးက

27

သတငးအရငးအျမစမားအားတ႔နင ညညြတမနကနမႈရေစရန သးပြငဆငတငျပျခငးကလညး ျပလပ

ေလသည။

အားနညးခက၊ ကန႔သတခကမား

ဤနညးစနစကအသးျပရာတြင ကန႔သတခကအခ႕ရေလသည။ ပဏာမအေနျဖင ဤသေတသနသည အခနတစခအတြငး ရပရြာလထတ႕၏ ယဆခကအျမငတ႔က လပတစျပကမတတမးတငျခငးျဖစသည။ အေျခအေနတ႔ေျပာငးလလာသညအမ ၄ငးယဆခကအျမငတ႔သညလညး အေျခအေနသစမားအေပၚ မတညေျပာငးလလာမညျဖစသည။

ဤစမကနးသည ကရငျပညနယတ၀မးရ လပဂၢလမးစတ႔ႏငေတြ႔ဆစကားေျပာ၍ စကား၀ငးမားမ မတကြျပားျခားနားေသာ စကားသမားက ေဖာထတနငရနႀကးပမးချခငးျဖစသည။ သ႔ရာတြင ေထာကပ ပ႔ေဆာငေရးဆငရာ အတားအဆးတ႔ေၾကာင ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည ကရငျပညနယလဥးေရတ႔အား ကပနးအျဖစေရြးခယခရျခငးမဟတဘ ေဒသအားအထးကြမးကငန႔စပမႈရေသာ အဓကပါ၀ငပတသက သတ႔နင တငပငေဆြးေႏြးျခငးအားျဖင ေဖာထတေရြးခယခရသည။

ေနာကဆးအေနႏငမ ဤစမကနးသည ရပရြာလထတ႔အတြက အလြနေရးၾကးေသာ ကစၥရပမားက မးေမာငးထးျပသချခငးျဖစေသာလညး ထအရာတ႔အား ပ၍နကနစြာေလလာစးစမးရန အေျခအေန တစရပမေပးစြမးသညက သတျပၾကရေပမည။ ဤစာတမးမ ေဖာထတခေသာ အဓကေသာခက ကစၥရပ အခ ႔အား ေနာငျပလပမည သေတသနတြင ေရ႕ဆကေလလာစးစမးမညျဖစပါသည။

28

အဓကအေၾကာငးအရာမား

ဤအခနးတြင နားေထာငျခငးေလကင႔ခနးမ ထြကေပၚလာေသာ အဓကအေၾကာငးအရာတ႔က အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ နားေထာငျခငးနညးစနစသည ပါ၀ငသတ႔အား သတ႔အတြက အေရး အႀကးဆးျဖစေသာ ကစၥရပတ႔က ေ၀မေျပာဆရနေနရာတစခ ဖနတးေပးေလသည။ ေအာကတြင ေဖာျပမည ေဆြးေႏြးခကသည ကရငျပညနယတြင ျပလပခသည စကား၀ငးတ႔မ ထြကေပၚလာခသည အဓကေတြ႔ရခကတ႔က စေပါငးထားျခငးျဖစသည။ ဤလပငနးစဥမတဆင စကား၀ငးတ႔အား အဓက အေၾကာငးအရာနယပယ (၄)ခ - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပးေပါငး ပါ၀ငျခငးနငကယစားျပျခငး၊ လျခေရးအေျခအေန၊ နင အပခပေရးနငရပရြာအေရးကစၥ ဟ၍ ခြျခမးစစညးထားပါသည။ ထသတမတခကအေပၚမတည၍ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔၏ ထငျမငယဆခက တ႔အား စစစစေပါငးခကတ႔က သရပေဖာျခငးကလညး သငေလာစြာေဖာျပထားပါသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးကလလားျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငေစလျခငးတ႔သည ရပရြာလထတ႔၏ အဓကပပနေသာ အေၾကာငးအရာတ႔ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသကေသာ အေတြ႔ အၾကမားနင ထငျမငယဆခကတ႔သည အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာသေဘာထားအျမငတ႔ ႏင ေအာငျမငမႈရမညဟေသာအေကာငးျမငျခငး မ အနတသေဘာေဆာငျခငးနင ျပစတငရႈ႕ခေသာ စတေန သေဘာထားတ႔ အထကယျပန႔မႈရေလသည။ ေယဘယအားျဖငမ ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအစပငးမစတငၿပး ေကးရြာမားအတြငး တးတကေျပာငးလလာမႈမားက ေတြ႔ၾကၾကရေသာ လညး ထလပငနးစဥအေပၚ သသယစတဆကလကရေနၾကေသးေလသည။ အစးရအေပၚ မယၾကညမႈ ျမငမားစြာရေနၾကျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥယေဆာငလာေပးမည အေျပာငးအလတ႔နင ပတသက၍ ေရရာမႈမရဟေသာခစားခကတ႔က တငျပခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသက ေသာ ယဆခကအျမငတ႔ကေအာကတြင အေသးစတေဖာျပထားသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ထငျမငယဆခကမား - အျပသေဘာေဆာငေသာ ဖြၿဖးတးတကမႈ

ၿငမးခမးေရးလလားေသာ ျပငးျပသညဆႏၵတစခအား စကား၀ငးတငးတြင ေ၀မေျပာဆခၾကေသာလညး ထလပငနးစဥ ပကစးၿပကြသြားမညက စးရနေၾကာကရြ႔မႈမားလညးရေနၾကသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ရပရြာလထေတြက ၿငမးခမးေရးလခငတယ။ ကရငအမားစက ကယရပရြာ အသငးအ၀ငးက ခစၾကတယ။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက မဖကဆးခငၾကဘး။ ” ဟဆ၍ ရပရြာလထ တ႔အေနျဖင မမတ႔စြမးအားရသမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက အေကာငးဆး အားေပးကညမည ျဖစသည ဟလညး အခငမာေျပာၾကားခသည။ အျခားတစဥးကမ အမားဆႏၵသေဘာထားတ႔အား ေထာကခသည အေနျဖင “ကပတ႔ေတြ စစမနတၿငမခမးေရးလမမယလ႔ ေမာလငမပါတယ။” ဟဆခသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငၾကသအမားအျပားအတြကမ ၿငမးခမးေရးလလားေသာဆႏၵမာ ၿငမးခမးေရးသည ကရငျပညနယသ႔ လျခေရးနင ဖြ႔ၿဖးေရးတ႔ကတးျမငယေဆာငလာေပးမညဟေသာ ေမာလငခက က အေျခချခငး ျဖစသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးမရရငေတာ ကပတ႔တငးျပည ဖြ႔ၿဖးလာမာမဟတဘး။ ကပတ႔

28

အဓကအေၾကာငးအရာမား

ဤအခနးတြင နားေထာငျခငးေလကင႔ခနးမ ထြကေပၚလာေသာ အဓကအေၾကာငးအရာတ႔က အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ နားေထာငျခငးနညးစနစသည ပါ၀ငသတ႔အား သတ႔အတြက အေရး အႀကးဆးျဖစေသာ ကစၥရပတ႔က ေ၀မေျပာဆရနေနရာတစခ ဖနတးေပးေလသည။ ေအာကတြင ေဖာျပမည ေဆြးေႏြးခကသည ကရငျပညနယတြင ျပလပခသည စကား၀ငးတ႔မ ထြကေပၚလာခသည အဓကေတြ႔ရခကတ႔က စေပါငးထားျခငးျဖစသည။ ဤလပငနးစဥမတဆင စကား၀ငးတ႔အား အဓက အေၾကာငးအရာနယပယ (၄)ခ - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပးေပါငး ပါ၀ငျခငးနငကယစားျပျခငး၊ လျခေရးအေျခအေန၊ နင အပခပေရးနငရပရြာအေရးကစၥ ဟ၍ ခြျခမးစစညးထားပါသည။ ထသတမတခကအေပၚမတည၍ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔၏ ထငျမငယဆခက တ႔အား စစစစေပါငးခကတ႔က သရပေဖာျခငးကလညး သငေလာစြာေဖာျပထားပါသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးကလလားျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငေစလျခငးတ႔သည ရပရြာလထတ႔၏ အဓကပပနေသာ အေၾကာငးအရာတ႔ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသကေသာ အေတြ႔ အၾကမားနင ထငျမငယဆခကတ႔သည အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာသေဘာထားအျမငတ႔ ႏင ေအာငျမငမႈရမညဟေသာအေကာငးျမငျခငး မ အနတသေဘာေဆာငျခငးနင ျပစတငရႈ႕ခေသာ စတေန သေဘာထားတ႔ အထကယျပန႔မႈရေလသည။ ေယဘယအားျဖငမ ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအစပငးမစတငၿပး ေကးရြာမားအတြငး တးတကေျပာငးလလာမႈမားက ေတြ႔ၾကၾကရေသာ လညး ထလပငနးစဥအေပၚ သသယစတဆကလကရေနၾကေသးေလသည။ အစးရအေပၚ မယၾကညမႈ ျမငမားစြာရေနၾကျခငး ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥယေဆာငလာေပးမည အေျပာငးအလတ႔နင ပတသက၍ ေရရာမႈမရဟေသာခစားခကတ႔က တငျပခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသက ေသာ ယဆခကအျမငတ႔ကေအာကတြင အေသးစတေဖာျပထားသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ထငျမငယဆခကမား - အျပသေဘာေဆာငေသာ ဖြၿဖးတးတကမႈ

ၿငမးခမးေရးလလားေသာ ျပငးျပသညဆႏၵတစခအား စကား၀ငးတငးတြင ေ၀မေျပာဆခၾကေသာလညး ထလပငနးစဥ ပကစးၿပကြသြားမညက စးရနေၾကာကရြ႔မႈမားလညးရေနၾကသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ရပရြာလထေတြက ၿငမးခမးေရးလခငတယ။ ကရငအမားစက ကယရပရြာ အသငးအ၀ငးက ခစၾကတယ။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက မဖကဆးခငၾကဘး။ ” ဟဆ၍ ရပရြာလထ တ႔အေနျဖင မမတ႔စြမးအားရသမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက အေကာငးဆး အားေပးကညမည ျဖစသည ဟလညး အခငမာေျပာၾကားခသည။ အျခားတစဥးကမ အမားဆႏၵသေဘာထားတ႔အား ေထာကခသည အေနျဖင “ကပတ႔ေတြ စစမနတၿငမခမးေရးလမမယလ႔ ေမာလငမပါတယ။” ဟဆခသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငၾကသအမားအျပားအတြကမ ၿငမးခမးေရးလလားေသာဆႏၵမာ ၿငမးခမးေရးသည ကရငျပညနယသ႔ လျခေရးနင ဖြ႔ၿဖးေရးတ႔ကတးျမငယေဆာငလာေပးမညဟေသာ ေမာလငခက က အေျခချခငး ျဖစသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးမရရငေတာ ကပတ႔တငးျပည ဖြ႔ၿဖးလာမာမဟတဘး။ ကပတ႔

29

ေကးရြာေတြၿငမးခမးရင ဖြ႔ၿဖးလာမယ။ ကေလးေတြ ေကာငးတက ပညာသငနငလာမယ ” ဟ ရငးျပ ခသည။

အခ႕သတ႔ကမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ အေကာငးျမငၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးရ ျခငးသည ၀မးေျမာကဖြယျဖစၿပး၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ေကာငးေသာလပငနးစဥတစခ ျဖစ သညဟဆခၿပး အျခားတစဥးက “ကပကေတာ ကပတ႔ေတြစစမနတၿငမးခမးေရးရမယလ႔ ထငတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ တငးျပညရ႕ေခါငးေဆာငေတြက စတငၾကးပမးခၿပး အဒ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ က ဥးစးေဆာငရြကေနၾကလ႔ပ” ဟ ယၾကညစြာ ေျပာဆခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ေပၚေပါကလာျခငးအား အေမာငမ အလငးသ႔ ကးေျပာငးလာျခငးႏင ခငးႏႈငးေျပာၾကားခသည။ ထသတ႔၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚထားရေသာ အျပသေဘာေဆာငသည သးသပအျမငတ႔အား ရပရြာလထတ႔အတြက လျခေရး ႏင လြတလပမႈတ႔ တးတကလာသည ဟေသာ ခစားခကျဖင ဥပမာေပး ရငးျပေျပာဆခသည။ ရပရြာလထတစဥးက “ကပတ႔ရြာမာ အေျခအေနေတြ ေကာငးသထက ေကာငး လာတာန႔အမ အရငကလ စးရမေနရတာမးမရေတာဘး။” ဟေျပာၾကားခသည။

တငျပေျပာၾကားခသည သသာထငရားေသာ တးတကေျပာငးလမႈတ႔တြင အခြနအခအနညးငယျဖင ခရး သြားလာနငခြင တးျမငရရလာျခငး၊ စစေဆးေရးဂတအေရအတြကေလာကသြားျခငး၊ စးပြားေရးအခြင အလမးမားတးျမငရရျခငး ႏင တပမေတာမ ရပရြာလထတ႔အားေပၚတာအျဖစ အတငးအၾကပ ခငးေစ ျခငးတ႔ ရပတသြားျခငးတ႔ပါ၀ငခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အရငတနးက ကပတ႔ရြာဟာ အနကေရာင နယေျမ17 ျဖစခၿပး ေမာလငခကကငးမခတယ။ ယဥၾကညမယဆရင အခဆအရမးေျပာငးလသြားၿပ” ဟဆခသည။ ပါ၀ငသအခ႕အတြကမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည အေပါငးလကၡဏာေဆာငၿပး ေၾကာကရြ႕ ထတလန႔ျခငး၊ ခးဆးလယကျခငး၊ အခြနေကာကျခငး ႏင ေပၚတာအျဖစ အတငး အၾကပခငး ေစျခငးတ႔က အဆးသတေစသညဟ ေတြ႔ျမငၾကသည။ လအမားအျပားတ႔က ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ သည အနာဂါတတြင အကးအျမတဆကလက ေပးစြမးလမမညဟ ေမာလငလကရၾကသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ ထငျမငယဆခကမား - ျပစတငရႈ႕ခေသာ သေဘာထားအျမငတစရပ

ဆန႔ကငဖကအေနျဖင အျခားေသာပါ၀ငသတ႔မာမ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ ေအာငျမငမႈအား အလင စလ ေကာကခကချခငးအေပၚ သသယအျမငရေနၾကေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ကပအေနန႔ေတာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေကာငးတယလ႔ျမငတယ။ ဒါေပမယ ကပတ႔ေစာငၾကညဖ႔ လေသးတယ။ ထာ၀ရျဖစမယလ႔ေတာ မထငဘး။”ဟဆခၿပး အျခားတစဥးက “အားလးက စစမနတ ၿငမးခမးေရး ရဖ႔ ေမာလငေနၾကတယ။ ဒါေပမယ ကပအေနန႔ အဒါကတကယပ အစစဟတမဟတ ဆးျဖတလ႔ မရေသဘးလ႔ထငတယ။ ” ဟေျပာၾကားခသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ အေကာငးမျမငဘ အနႈတသေဘာေဆာငေသာ ခစားခကမားလညး သသာထငရားစြာရေနသညကေတြ႔ရသည။ လအမား အျပားတ႔က ပတပငတားဆးမႈမား ဆကလကတညရေနၾကာငး ႏင လကနကကငပဋပကၡေၾကာင ဒကၡ ခစားေနရေသးေၾကာငး ႏင ထ႔အတြကေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည စစမနေသာ ေျပာငးလ

17အနကေရာငနယေျမ ဟသညမာ တကပြျဖစပြားသညက ေတြ႔ၾကေနရေသာ နယေျမျဖစၿပး ထနယေျမတြငးေနထငသတ႔အား ခရးသြားျခငးက တားျမစထားေလသည။

32

ထပတကပြေတြျဖစၿပး အရငတနးကျဖစခတာေတြထက ပဆးမာကစးရမမတယ။” ဟ၍ရရငစြာ အားျဖည ေျပာၾကားချပနသည။ လထတ႔သည ပဋပကၡျပနလညစတငျဖစပြားလာမညအေရး စးရမေနၾကေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “(ကပတ႔ေတြ) တကပြေတြ ထပမျဖစေအာင ေရာငရားရမယ။ ရပရြာလထေတြ ေၾကာကလန႔ၿပး ကယအမကေန ထြကေျပးရၿပးေတာ တျခားေနရာေတြမာ ပနးေရာင ေနၾကရမယ အေျခ အေနမးက မဖနတးသငေတာဘး ”ဟရငဖြငခသည။ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား ၿပပကသြားပါက ေနာကတစႀကမျပန၍ ထလပငနးစဥကစတငရန ခကခသြားလမမညဟ ရပရြာလထတ႔ ခစားေနၾကရသည။ “လကရျပလပေနတ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈန႔ ၿငမးခမးေရး လပငနး စဥသာ မေအာငျမငခရင ကပတ႔ေတြေတာ ခကခတအေျခအေနက ရငဆငၾက ရမယ။ သတ႔ေတြက ေနာကထပညႏႈငးမႈေတြ ဘယေတာမ ထပလပေတာမာ မဟတေတာဘး” ဟ လတစဥးက ေျပာၾကားခ သည။

အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈမားကေကာလြန၍ တးတကလာျခငး - စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးလလားေသာ ဆႏၵတစခ စကား၀ငးမားတစေလာက အေလးေပးေျပာၾကားခၾကေသာ အဓကအေၾကာငးအရာတစခမာ ၿငမးခမး ေရးလပငနးစဥအား အပစခတရပစေရးအဆငကေကာလြနသြားေစလေသာ ဆႏၵျဖစေလသည။ လထ တ႔သည အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား၏ ထေရာကမႈသည မေရရာမႈျမငမားလသညက ေတြ႔ရၾကၿပး၊ လပငနးစဥျပညစမႈရပါက စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးရရရန အလားအလာေကာငးရသညဟ ခစားမၾကေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ကပကေတာ ပဏာမအဆငမဟတဘ အလးစ အပစ အခတရပစမႈ ရသြားေစခငတယ။ ကပတ႔ေတြ တကခကတာရပၿပး တစေယာကန႔ တစေယာက ယၾကညမႈ ထားၿပးေတာ လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင ပရလာသငတယ။”ဟ ဆခသည။ အျခား တစဥးကလညး “အပစအခတရပစေရး သေဘာတခကတစခထန႔ (ကပတ႔) ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကလ႔မရနငဘး။ ကရငန႔ တျခားအဖြ႕ေတြပးေပါငးၿပး ျပနာကအတတကြေျဖရငးမပ စစမနတ ၿငမးခမးေရးရနငမယ ” ဟ၍ အေလးအနကေျပာၾကားခသည။

ရပရြာလထအမားအျပားတ႔သည စစမနေသာၿငမးခမးေရးမရရေသးေၾကာငး ယၾကညလကရသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ”လကရအေျခအေနကၾကညရတာ ေကာငးမြနၿပးၿငမးခမးေနသလပ။ ဒါေပမယ… အခြနေကာကခမႈေတြ ရေနေသးတအတြက စစမနတၿငမးခမးေရး တကယမရေသးဘးလ႔ ထငတယ”ဟ ဆခသည။ စစမနေသာၿငမးခမးေရးဟသည ေ၀ါဟာရ၏အဓပၸါယသည လတစဥးခငးစအလက ကြာျခား လကရရာ ပါ၀ငသတစဥးက “စစမနတၿငမးခမးေရးဆတာ ႏစဖကစလးတာ၀နယမႈရရမယ။ ကပတ႔က ၿငမးခမးေရးန႔ တရားမတေရး ႏစခစလးလခငတယ” ဟရငးျပခသည။ အျခား၏သတစဥးက စစမန ေသာ ၿငမးခမးေရးရရနအတြက ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကတြင ” ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား၊ အစးရ ႏင လထတ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကရန” လအပသညဟ ေတြးမေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။ အျခား အၾကျပခကတစခကမ စစမနေသာၿငမးခမးေရးအား လထ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ ႏင အမးသမး အခြငအေရးတ႔အေပၚ ထခကနာကငမႈမျဖစေစျခငးဟ၍ အမားအတြကထညသြငးစဥးစား ေပးေသာ အဓပၸါယဖြငဆခကကတငျပခသည။

32

ထပတကပြေတြျဖစၿပး အရငတနးကျဖစခတာေတြထက ပဆးမာကစးရမမတယ။” ဟ၍ရရငစြာ အားျဖည ေျပာၾကားချပနသည။ လထတ႔သည ပဋပကၡျပနလညစတငျဖစပြားလာမညအေရး စးရမေနၾကေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “(ကပတ႔ေတြ) တကပြေတြ ထပမျဖစေအာင ေရာငရားရမယ။ ရပရြာလထေတြ ေၾကာကလန႔ၿပး ကယအမကေန ထြကေျပးရၿပးေတာ တျခားေနရာေတြမာ ပနးေရာင ေနၾကရမယ အေျခ အေနမးက မဖနတးသငေတာဘး ”ဟရငဖြငခသည။ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား ၿပပကသြားပါက ေနာကတစႀကမျပန၍ ထလပငနးစဥကစတငရန ခကခသြားလမမညဟ ရပရြာလထတ႔ ခစားေနၾကရသည။ “လကရျပလပေနတ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈန႔ ၿငမးခမးေရး လပငနး စဥသာ မေအာငျမငခရင ကပတ႔ေတြေတာ ခကခတအေျခအေနက ရငဆငၾက ရမယ။ သတ႔ေတြက ေနာကထပညႏႈငးမႈေတြ ဘယေတာမ ထပလပေတာမာ မဟတေတာဘး” ဟ လတစဥးက ေျပာၾကားခ သည။

အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈမားကေကာလြန၍ တးတကလာျခငး - စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးလလားေသာ ဆႏၵတစခ စကား၀ငးမားတစေလာက အေလးေပးေျပာၾကားခၾကေသာ အဓကအေၾကာငးအရာတစခမာ ၿငမးခမး ေရးလပငနးစဥအား အပစခတရပစေရးအဆငကေကာလြနသြားေစလေသာ ဆႏၵျဖစေလသည။ လထ တ႔သည အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမား၏ ထေရာကမႈသည မေရရာမႈျမငမားလသညက ေတြ႔ရၾကၿပး၊ လပငနးစဥျပညစမႈရပါက စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးရရရန အလားအလာေကာငးရသညဟ ခစားမၾကေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ကပကေတာ ပဏာမအဆငမဟတဘ အလးစ အပစ အခတရပစမႈ ရသြားေစခငတယ။ ကပတ႔ေတြ တကခကတာရပၿပး တစေယာကန႔ တစေယာက ယၾကညမႈ ထားၿပးေတာ လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင ပရလာသငတယ။”ဟ ဆခသည။ အျခား တစဥးကလညး “အပစအခတရပစေရး သေဘာတခကတစခထန႔ (ကပတ႔) ၿငမးခမးေရးတည ေဆာကလ႔မရနငဘး။ ကရငန႔ တျခားအဖြ႕ေတြပးေပါငးၿပး ျပနာကအတတကြေျဖရငးမပ စစမနတ ၿငမးခမးေရးရနငမယ ” ဟ၍ အေလးအနကေျပာၾကားခသည။

ရပရြာလထအမားအျပားတ႔သည စစမနေသာၿငမးခမးေရးမရရေသးေၾကာငး ယၾကညလကရသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ”လကရအေျခအေနကၾကညရတာ ေကာငးမြနၿပးၿငမးခမးေနသလပ။ ဒါေပမယ… အခြနေကာကခမႈေတြ ရေနေသးတအတြက စစမနတၿငမးခမးေရး တကယမရေသးဘးလ႔ ထငတယ”ဟ ဆခသည။ စစမနေသာၿငမးခမးေရးဟသည ေ၀ါဟာရ၏အဓပၸါယသည လတစဥးခငးစအလက ကြာျခား လကရရာ ပါ၀ငသတစဥးက “စစမနတၿငမးခမးေရးဆတာ ႏစဖကစလးတာ၀နယမႈရရမယ။ ကပတ႔က ၿငမးခမးေရးန႔ တရားမတေရး ႏစခစလးလခငတယ” ဟရငးျပခသည။ အျခား၏သတစဥးက စစမန ေသာ ၿငမးခမးေရးရရနအတြက ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကတြင ” ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား၊ အစးရ ႏင လထတ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကရန” လအပသညဟ ေတြးမေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။ အျခား အၾကျပခကတစခကမ စစမနေသာၿငမးခမးေရးအား လထ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ ႏင အမးသမး အခြငအေရးတ႔အေပၚ ထခကနာကငမႈမျဖစေစျခငးဟ၍ အမားအတြကထညသြငးစဥးစား ေပးေသာ အဓပၸါယဖြငဆခကကတငျပခသည။

34

လပငနးစဥေအာငျမငမႈရရနအတြက ေခါငးေဆာငတ႔သည ျမငျမတေသာရညရြယခကမား ထားရရ မညျဖစၿပး၊ အပစအခတရပစေရးမတဆင ရရလာမညျဖစေသာ ၿငမးခမးေရးအား ကယကးအတြက အသးမခသငေၾကာငး အၾကျပေျပာဆခၾကသည။ လတစဥးက ထအခကအား “အႀကးမားဆး စနေခၚမႈ ကေတာ နစဖကေခါငးေဆာငေတြမာ ဖးကြယထားတ ရညရြယခကေတြရေနတယလ႔ လေတြ ယၾကည ေနၾကတာပ။ အေရ႕မာေတာၿပးေနၾကေပမယ ရငထမာေတာ ေဒါသေတြအျပညရေနၾကမာက လေတြ ခစားမၾကတယ” ဟေျပာခသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးပါ၀ငေနသာ ေခါငးေဆာငမား တာ၀နယမႈရျခငး ေခါငးေဆာငတ႔အေနျဖင ရးေျဖာငမႈရၿပး၊ ၿငမးခမးေရးရရရန အမနတကယလလားေသာ ဆႏၵျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအား ခဥးကပကငတြယရနလအပျခငးသည တာ၀နယမႈရျခငးနင ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကမ စညးကမးခကတ႔အား ေလးစားလကနာျခငးတ႔ ႏင ခတဆကလကရေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင မတမႈသညအေရးပါၿပး၊ သေဘာတခကမားအား လကနာ မႈရရနျပလပရာတြင လကနကကငအဖြ႔တ႔ နင အစးရတ႔ ႏစဖကလး၌တာ၀နရသည ဟခငမာစြာ ဆခသည။ ပါ၀ငသမားစြာတ႔က အစးရ ႏင NSAGs တ႔အေပၚတြင နငငတကာအသငးအ၀ငး၏ တာ၀နရ ေၾကာငး အၾကျပေျပာဆခၾကသည။ နငငတကာအသငးအ၀ငးႏင ဆကသြယဆကဆျခငး တးျမင ျပလပျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာမႈနင တာ၀နယမႈတ႔ရလာေစရန အေထာကအက ျဖစေစမညဟ ယၾကည ထားၾကေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ၿငမးခမးေရးရဖ႔ဆရင နငငတကာရ႕ ၀ငေရာကပတသကမႈန႔ အားေပးေထာကပမႈေတြလအပတယ။ အဒါ (ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ)က နငငတကာအသငးအ၀ငးကေန တာ၀နယမႈရသငတယ”ဟေျပာခၿပး၊ အျခားတစဥးက ၿငမးခမးေရးသေဘာတညမႈ လကမတ ေရးထးျခငး အား အမားျပညသေရ႕တြငျပလပရန နင ညႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးတ႔အား နငငတကာအသငးအ၀ငးက မကျမငသကေသထား၍ျပလပေဆာငရြကသငေၾကာငး အၾကေပးခသည။ ေဆြးေႏြးေျပာဆၾကေသာအခါတ႔တြင ပါ၀ငသမားစြာတ႔သည ေခါငးေဆာငပငးတ႔၏ ရးေျဖာငမႈက သကေသျပျခငးအား ေခါငးေဆာငတ႔၏ စတေနသေဘာထားေျပာငးလမႈနင တြဖကေျပာဆေလရခၾက သည။ စကား၀ငးမားအားလးမ ၾကားရဖနအမားဆး အေၾကာငးအရာမားအနက တစခကအျဖစေတြ႔ရခရ သညမာ လကရအခနတြင ႏစဖကအသငးအ၀ငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငျခငး ေအာငျမင ေစနငေသာ စတသေဘာထားမား ရမေနၾကေၾကာငး လထအေနျဖငခစားရသညဟဥာ အခကျဖစေလ သည။ ထသ႔ေသာ သေဘာထားတ႔အစား အစးရနင NSAG တ႔သည မမတ႔ကယစရညမနးခကတ႔အား ျဖညဆညးရနသာ အာရစကေနၾကၿပး၊ ႏစဥးနစဖက အေလာေပးညႏႈငးရန ဆႏၵမရၾကေခ။ ပါ၀ငသ တစဥးက “ကပတ႔ကသာ အျမစတြယေနတ ပေသအေတြးအေခၚေတြက ျဖတေတာကနငမယ ဆရင ေတာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငအထေျမာကလာနငမာပါ” ဟ၍ရငးျပခသည။ ရပရြာလထတ႔က ေခါငးေဆာငအားလးအေနျဖင တစဥးႏငတစဥးအေပၚထားရေသာ မာေၾကာၿပး တစဖကသပဆနေသာ သေဘာထားတ႔က စြန႔လႊတရနလသညဟ အေလးအနကထား ေျပာၾကား ခၾကသည။ ရပရြာလထအဖြ႔၀ငတစဥးက ”ေရ႕ဆကေလာကလမးၾကဖ႔ဆရင အႏႈတလကၡဏာေဆာငတ သေဘာ ထားေတြ န႔ အတတကအေတြ႔အၾကေတြ၊ အတတအေတြ႕အၾကေၾကာင ေခါငးမာ ေနတာမး ေတြက ေဘးဖယထားသငတယ” ဟ ေခါငးေဆာငမားအား သတငးစကားေျပာၾကားခသည။ အျခား

34

လပငနးစဥေအာငျမငမႈရရနအတြက ေခါငးေဆာငတ႔သည ျမငျမတေသာရညရြယခကမား ထားရရ မညျဖစၿပး၊ အပစအခတရပစေရးမတဆင ရရလာမညျဖစေသာ ၿငမးခမးေရးအား ကယကးအတြက အသးမခသငေၾကာငး အၾကျပေျပာဆခၾကသည။ လတစဥးက ထအခကအား “အႀကးမားဆး စနေခၚမႈ ကေတာ နစဖကေခါငးေဆာငေတြမာ ဖးကြယထားတ ရညရြယခကေတြရေနတယလ႔ လေတြ ယၾကည ေနၾကတာပ။ အေရ႕မာေတာၿပးေနၾကေပမယ ရငထမာေတာ ေဒါသေတြအျပညရေနၾကမာက လေတြ ခစားမၾကတယ” ဟေျပာခသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးပါ၀ငေနသာ ေခါငးေဆာငမား တာ၀နယမႈရျခငး ေခါငးေဆာငတ႔အေနျဖင ရးေျဖာငမႈရၿပး၊ ၿငမးခမးေရးရရရန အမနတကယလလားေသာ ဆႏၵျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအား ခဥးကပကငတြယရနလအပျခငးသည တာ၀နယမႈရျခငးနင ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခကမ စညးကမးခကတ႔အား ေလးစားလကနာျခငးတ႔ ႏင ခတဆကလကရေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင မတမႈသညအေရးပါၿပး၊ သေဘာတခကမားအား လကနာ မႈရရနျပလပရာတြင လကနကကငအဖြ႔တ႔ နင အစးရတ႔ ႏစဖကလး၌တာ၀နရသည ဟခငမာစြာ ဆခသည။ ပါ၀ငသမားစြာတ႔က အစးရ ႏင NSAGs တ႔အေပၚတြင နငငတကာအသငးအ၀ငး၏ တာ၀နရ ေၾကာငး အၾကျပေျပာဆခၾကသည။ နငငတကာအသငးအ၀ငးႏင ဆကသြယဆကဆျခငး တးျမင ျပလပျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာမႈနင တာ၀နယမႈတ႔ရလာေစရန အေထာကအက ျဖစေစမညဟ ယၾကည ထားၾကေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ၿငမးခမးေရးရဖ႔ဆရင နငငတကာရ႕ ၀ငေရာကပတသကမႈန႔ အားေပးေထာကပမႈေတြလအပတယ။ အဒါ (ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ)က နငငတကာအသငးအ၀ငးကေန တာ၀နယမႈရသငတယ”ဟေျပာခၿပး၊ အျခားတစဥးက ၿငမးခမးေရးသေဘာတညမႈ လကမတ ေရးထးျခငး အား အမားျပညသေရ႕တြငျပလပရန နင ညႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးတ႔အား နငငတကာအသငးအ၀ငးက မကျမငသကေသထား၍ျပလပေဆာငရြကသငေၾကာငး အၾကေပးခသည။ ေဆြးေႏြးေျပာဆၾကေသာအခါတ႔တြင ပါ၀ငသမားစြာတ႔သည ေခါငးေဆာငပငးတ႔၏ ရးေျဖာငမႈက သကေသျပျခငးအား ေခါငးေဆာငတ႔၏ စတေနသေဘာထားေျပာငးလမႈနင တြဖကေျပာဆေလရခၾက သည။ စကား၀ငးမားအားလးမ ၾကားရဖနအမားဆး အေၾကာငးအရာမားအနက တစခကအျဖစေတြ႔ရခရ သညမာ လကရအခနတြင ႏစဖကအသငးအ၀ငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငျခငး ေအာငျမင ေစနငေသာ စတသေဘာထားမား ရမေနၾကေၾကာငး လထအေနျဖငခစားရသညဟဥာ အခကျဖစေလ သည။ ထသ႔ေသာ သေဘာထားတ႔အစား အစးရနင NSAG တ႔သည မမတ႔ကယစရညမနးခကတ႔အား ျဖညဆညးရနသာ အာရစကေနၾကၿပး၊ ႏစဥးနစဖက အေလာေပးညႏႈငးရန ဆႏၵမရၾကေခ။ ပါ၀ငသ တစဥးက “ကပတ႔ကသာ အျမစတြယေနတ ပေသအေတြးအေခၚေတြက ျဖတေတာကနငမယ ဆရင ေတာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငအထေျမာကလာနငမာပါ” ဟ၍ရငးျပခသည။ ရပရြာလထတ႔က ေခါငးေဆာငအားလးအေနျဖင တစဥးႏငတစဥးအေပၚထားရေသာ မာေၾကာၿပး တစဖကသပဆနေသာ သေဘာထားတ႔က စြန႔လႊတရနလသညဟ အေလးအနကထား ေျပာၾကား ခၾကသည။ ရပရြာလထအဖြ႔၀ငတစဥးက ”ေရ႕ဆကေလာကလမးၾကဖ႔ဆရင အႏႈတလကၡဏာေဆာငတ သေဘာ ထားေတြ န႔ အတတကအေတြ႔အၾကေတြ၊ အတတအေတြ႕အၾကေၾကာင ေခါငးမာ ေနတာမး ေတြက ေဘးဖယထားသငတယ” ဟ ေခါငးေဆာငမားအား သတငးစကားေျပာၾကားခသည။ အျခား

37

အျပနအလန နားလညမႈရျခငး ႏင ဘရညမနးခကတစရပခမတျခငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးရရရန အေရး ပါသညအခကျဖစသညဟ ရႈျမငထားၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အျပနအလနေလးစားမႈရတ ဆကဆ ေရးရမ ယၾကညမႈတညေဆာကလ႔ရမယ။ အဒေတာမ ၿငမးခမးေရးရနငမယ” ဟဆခသည။ အစးရ ႏင NSAG တ႔အၾကား အျပနအလနနားလညမႈ လအပေနေၾကာငးက “ကပသာ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ေဆြးေႏြးပြမာ ပါ၀ငခြငရခရင အဖြ႔ေတြက ျပညသ႔အကးစးပြားအတြက အျပနအလန နားလညမႈန႔ ညႏႈငး ေဆြးေႏြးၾကဖ႔ ေတာငးဆမယ” ၊ “အျပနအလနနားလညမႈဆတာက အစးရဖက ထတတနး ေခါငးေဆာင ေတြ၊ NSAG ေတြ န႔ ျပညသလထေတြၾကားရဖ႔လအပတယ။ လတငး တစဥးန႔ တစဥး အခငးခငး နားလညသေဘာေပါကၾကဖ႔ ႀတဂလခဥးကပေျဖရငးနညးက အသးျပရမယ။ ”ဟ မတခကခခၾကသည။ ဘရညမနးခက ထားရျခငးသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငမႈ အတြက အဓကကေၾကာငးက ပါ၀ငသတစဥးက “ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ ထညသြငး ေဆာငရြက နငဖ႔ အတြက ျပညသလထန႔ ေခါငးေဆာငေတြမာ ဘရညမနးခကေတြရဖ႔ လအပတယ” ဟ ရငးျပခသည။

38

ကရငျပညနယအတြငး စညးလးမႈတညေဆာကျခငး

လထတ႔က ကရငျပညနယအတြငးေနထငလကရေသာ တငးရငးသားအဖြ႕တ႔အၾကား စညးလးမႈတည ေဆာကရန ဆႏၵရၾကေၾကာငး ဖြငဟေျပာဆခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ကပရ႕ေမာလငခကကေတာ လမးေရးခြျခားမႈမရတ ျပညေထာငစအစစအမနကတညေဆာငဖ႔ပ။ အဒါမ ကပတ႔တငးျပညဟာ တငးရငးသားလမးမားစြာန႔လပတ တငးျပညျဖစလာမယ” ဟဆခသည။

ရပရြာလထမားစြာတ႔က လမးေရးခြျခားမႈႏင စညးလးမႈမရျခငးတ႔အား ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငျခငး၏ အတားအဆးမားျဖစေၾကာငး မးေမာငးထးျပသခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ကရငျပညနယတြငးေနထငၾကေသာ တငးရငးသားအဖြ႔အစညးတ႔ၾကားရ မလတမာစတႏင မနးတးမႈ တ႔ က ကငတြယေျဖရငးရမညျဖစေၾကာငး ေထာကျပခသည။ “အဓကစနေခၚမႈကေတာ လမးေရး စတဓာတ ပ။ ကရငျပညမာက အဖြ႔ကြေတြၾကားမာ ျပငးထနတလမးေရး စတဓာတေတြ ရၾကတယ။ ” ပးေပါငး ပါ၀ငသတ႔က ရပရြာအသငးအ၀ငးတ႔အၾကား စတ၀မးကြမႈတ႔ကျဖစေစသညအတြက တငးရငးသား မးႏြယစအေျချပ လမးေရးစတဓာတအား အနညးငယေလာခေစလေသာ ဆႏၵရေၾကာငး ဖြငေျပာခ ၾကသည။

ကရငျပညနယရ တငးရငးသားလမးစတ႔အၾကား ျပနလညသငျမတမႈသည ၿငမးခမးေရးရရေစရန အတြကအေရးႀကးသညဟေသာ ခငမာသညအျမငသည စကား၀ငးမားတေလာကေပၚထြကခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက တငးရငးသားအဖြ႕အစညးတငး၏ စကားသတ႔ကနားေထာငရနလအပေၾကာငး ႏင အျခားတစဥးက ဘာသာေရးအဖြ႕အစညးတ႔ကလညး နားေထာငရနလအပေၾကာငး ေျပာဆခသည။

ကရငျပညနယရ NSAG အဖြ႔မား၊ ျမနမာအစးရ ႏင ရပရြာလထတ႔အၾကား စညးလးမႈ လအပေၾကာငး ကလညး အေလးအနကဆခၾကသည။ ကရငျပညနယရ လမားအၾကား စညးလးမႈရပါက ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥက အားေကာငးေစမညျဖစၿပး ျပနာေျဖရငးရာတြင အေထာကအကျပမညျဖစသညဟ ထငျမငေနၾကေသာလညး ထအခကကအတအကေျပာၾကားချခငးမျပၾကေပ။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည အစးရသည ေသြးခြအပခပျခငး နညးဗဟာအား ဆကလကအသးျပေနေသးသညဟ ခစားမၾကလကရ ကာ ထသ႔ျပလပေနျခငးအား ရပတန႔ရန ေတာငးဆခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငရန အတြက အဖြ႕မားအားလး စညးလးမႈရရန မျဖစမေနလအပသညဟ သတ႔ယၾကညထားၾကသည။ ပါ၀င သတစဥးက “ကရငအဖြ႕ေတြအားလးၾကားန႔ (တျခား) တငးရငးသားအဖြ႕ေတြၾကား စညးလးမႈရဖ႔ လအပ တယ။ ကပအျမငမာေတာ အစးရကမဟာဗဟာကက လတစေယာကစတငးကခြၿပး စကားေျပာ ေနတယလ႔ ျမငတယ။ (ကပတ႔) တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ေတြအားလး အတတကြ စစ စညးစညးန႔ အသတစခထေျပာဆသငတယ။ အစးရက ေသြးခြအပခပေရးနညးဗဟာကသးေနတယ။ အဒါက ကပတ႔ကမႀကကဘး။”

ပါ၀ငသတစဥးက တငးရငးသားအဖြ႔အားလးမ ေခါငးေဆာငပငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ဒငယာ ေလာခတြင ပါ၀ငသငေၾကာငးမတခကခခၿပး၊ အျခားတစဥးကမ “ကပတ႔ေတြစညးလးဖ႔လအပတယ။ ၿငမးခမးေရးရဖ႔အတြက အစးရန႔ ျပညသလထပးေပါငးေဆာငရြကသငတယလ႔ ကပထငတယ ” ဟျဖညစြကေျပာဆခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက စညးလးမႈက ဤသ႔ဆကလက ေထာကခေျပာဆခသည။

39

“အကယ၍ ကပသာၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေဆြးေႏြးမႈမာ ပါ၀ငခြငရမယဆရင လေတြကအခငးခငး ေကာငးေကာငးမြနမြန ဆကဆၾကဖ႔ေျပာမယ။ အေရးအႀကးဆးက စညးလးမႈပ။ ကပတ႔ေတြ စညးလးမႈ မရလ႔ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက အႏရာယကေရာကနငတယ။ အဒအတားအဆးက ေကာလႊားဖ႔ဆရင ကပတ႔စညးလးမႈရဖ႔လအပတယ။”

အစးရ န႔ ျပညသလထေတြအၾကား စညးလးမႈရရန လအပေၾကာငးကလညး ဖြငဟေျပာဆခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ ပါ၀ငေဆာငရြကသေတြ အားလးအေနန႔ ညညြတ တ ပနးတငတစခရၿပးေတာ အစးရဆကအတတကြသြားေရာက စကားေျပာသငတယ” ဟဆခၿပး၊ အျခားတစဥးကမ “ကပတ႔ေတြ စညးလးဖ႔လတယ။ အစးရန႔ ျပညသ ပးေပါငးေဆာငရြကဖ႔လတယလ႔ ကပထငတယ။ အဒါကၿငမးခမးေရးရေစလမမယ။ ကပတ႔ရ႕ေခါငးေဆာငေတြ အားလးက စညးလး ေစခငတယ။ ”

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပးေပါငးပါ၀ငျခငး ႏင ကယစားျပျခငး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြင လထပါ၀ငပတသကလပေဆာငျခငး ကစၥႏငပတသကေသာ ထငျမင ယဆခကမားစြာကလညး ေ၀မေျပာၾကားခၾကသည။ လအမားအျပားက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥနင ပတသက၍ ဗဟသတ ႏင နားလညမႈ အနညးအကဥးသာရၾကၿပး အခ႕ကထလပငနးစဥတြင ပါ၀င လပေဆာငျခငးသည သတ႔နင စပဆငေသာကစၥမဟတဟ ထငျမငလကရၾကသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ စကား၀ငးမားစြာတ႔မ ၾကားသခရေသာ ထငရားသည ယဆခကတစခမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး လထပါ၀ငေဆာငရြကနငစြမး မရသညအေပၚ ပပနေၾကာငၾကျခငးပင ျဖစေလသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြငး ပါ၀ငပတသက လပေဆာငလေသာဆႏၵ၏ေနာကကြယတြင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ တြင လထအားပါ၀ငေစချခငး မရေသာေၾကာင ထလပငနးစဥသည စစမနမႈနင ရးေျဖာငမႈမရနင ဟေသာ ခစားခကရေနေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး စညးလးမႈ ဟေသာ သေဘာတရားတစခက အာရစကေနၾကေလသည။ စညးလးမႈသည- ကရငျပညနယတြင ေနထငၾကေသာ ကရငလမးကြတ႔အၾကားစညးလးမႈလအပျခငး၊ ကရငျပညနယတြငး ေနထငၾကေသာ ကြျပားျခားနားသည တငးရငးသားတ႔အၾကားစညးလးမႈ ႏင စညးလးညညြတမႈရေသာ ပနးတငတစခ လအပျခငးစသည ရႈေထာငေပါငးစပါ၀ငေသာ အေၾကာငးအရာတစခအျဖစ ထြကေပၚခေလသည။

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ရပရြာလထ ပးေပါငးပါ၀ငျခငး၊ ပတသကလပေဆာငျခငး

ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည လပငနးစဥတြင ပးေပါငးပါ၀ငနငရန အခြငအလမးမားမရျခငးအေပၚ ချပငး ေနၾကေလသည။ “(ၿငမးခမးေရးလပငနစဥေအာငျမငမႈက) အာဏာပငေတြအေပၚ မတညတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔က လထေတြရ႕စကားသက ဘယေတာမ နားေထာငၾကတာမဟတဘး။” ဟ ပါ၀ငသတစဥး ရငးျပခသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ေအာငျမငမႈသည ကရငျပညနယရ လထ တ႔အား ပးေပါငးပါ၀ငရနအခြငအေရးတစရပေပးအပျခငး ၌အေျခခသညဟ ပါ၀ငသ အျခား တစဥးက ယၾကညေနေလသည။ သတ႔က “အသတစခထကပ အာရစကတာထက တငးရငးသား အဖြ႔အစညး အားလးရ႕စကားသေတြက ဂရျပသငတယ” ဟယမတၾကသည။ အျခားတစဥးကလညး ထအခကက ေအာကပါကသ႔ ေထာကခေျပာဆခသည။

38

ကရငျပညနယအတြငး စညးလးမႈတညေဆာကျခငး

လထတ႔က ကရငျပညနယအတြငးေနထငလကရေသာ တငးရငးသားအဖြ႕တ႔အၾကား စညးလးမႈတည ေဆာကရန ဆႏၵရၾကေၾကာငး ဖြငဟေျပာဆခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ကပရ႕ေမာလငခကကေတာ လမးေရးခြျခားမႈမရတ ျပညေထာငစအစစအမနကတညေဆာငဖ႔ပ။ အဒါမ ကပတ႔တငးျပညဟာ တငးရငးသားလမးမားစြာန႔လပတ တငးျပညျဖစလာမယ” ဟဆခသည။

ရပရြာလထမားစြာတ႔က လမးေရးခြျခားမႈႏင စညးလးမႈမရျခငးတ႔အား ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငျခငး၏ အတားအဆးမားျဖစေၾကာငး မးေမာငးထးျပသခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ကရငျပညနယတြငးေနထငၾကေသာ တငးရငးသားအဖြ႔အစညးတ႔ၾကားရ မလတမာစတႏင မနးတးမႈ တ႔ က ကငတြယေျဖရငးရမညျဖစေၾကာငး ေထာကျပခသည။ “အဓကစနေခၚမႈကေတာ လမးေရး စတဓာတ ပ။ ကရငျပညမာက အဖြ႔ကြေတြၾကားမာ ျပငးထနတလမးေရး စတဓာတေတြ ရၾကတယ။ ” ပးေပါငး ပါ၀ငသတ႔က ရပရြာအသငးအ၀ငးတ႔အၾကား စတ၀မးကြမႈတ႔ကျဖစေစသညအတြက တငးရငးသား မးႏြယစအေျချပ လမးေရးစတဓာတအား အနညးငယေလာခေစလေသာ ဆႏၵရေၾကာငး ဖြငေျပာခ ၾကသည။

ကရငျပညနယရ တငးရငးသားလမးစတ႔အၾကား ျပနလညသငျမတမႈသည ၿငမးခမးေရးရရေစရန အတြကအေရးႀကးသညဟေသာ ခငမာသညအျမငသည စကား၀ငးမားတေလာကေပၚထြကခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက တငးရငးသားအဖြ႕အစညးတငး၏ စကားသတ႔ကနားေထာငရနလအပေၾကာငး ႏင အျခားတစဥးက ဘာသာေရးအဖြ႕အစညးတ႔ကလညး နားေထာငရနလအပေၾကာငး ေျပာဆခသည။

ကရငျပညနယရ NSAG အဖြ႔မား၊ ျမနမာအစးရ ႏင ရပရြာလထတ႔အၾကား စညးလးမႈ လအပေၾကာငး ကလညး အေလးအနကဆခၾကသည။ ကရငျပညနယရ လမားအၾကား စညးလးမႈရပါက ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥက အားေကာငးေစမညျဖစၿပး ျပနာေျဖရငးရာတြင အေထာကအကျပမညျဖစသညဟ ထငျမငေနၾကေသာလညး ထအခကကအတအကေျပာၾကားချခငးမျပၾကေပ။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔သည အစးရသည ေသြးခြအပခပျခငး နညးဗဟာအား ဆကလကအသးျပေနေသးသညဟ ခစားမၾကလကရ ကာ ထသ႔ျပလပေနျခငးအား ရပတန႔ရန ေတာငးဆခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငရန အတြက အဖြ႕မားအားလး စညးလးမႈရရန မျဖစမေနလအပသညဟ သတ႔ယၾကညထားၾကသည။ ပါ၀င သတစဥးက “ကရငအဖြ႕ေတြအားလးၾကားန႔ (တျခား) တငးရငးသားအဖြ႕ေတြၾကား စညးလးမႈရဖ႔ လအပ တယ။ ကပအျမငမာေတာ အစးရကမဟာဗဟာကက လတစေယာကစတငးကခြၿပး စကားေျပာ ေနတယလ႔ ျမငတယ။ (ကပတ႔) တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ေတြအားလး အတတကြ စစ စညးစညးန႔ အသတစခထေျပာဆသငတယ။ အစးရက ေသြးခြအပခပေရးနညးဗဟာကသးေနတယ။ အဒါက ကပတ႔ကမႀကကဘး။”

ပါ၀ငသတစဥးက တငးရငးသားအဖြ႔အားလးမ ေခါငးေဆာငပငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ဒငယာ ေလာခတြင ပါ၀ငသငေၾကာငးမတခကခခၿပး၊ အျခားတစဥးကမ “ကပတ႔ေတြစညးလးဖ႔လအပတယ။ ၿငမးခမးေရးရဖ႔အတြက အစးရန႔ ျပညသလထပးေပါငးေဆာငရြကသငတယလ႔ ကပထငတယ ” ဟျဖညစြကေျပာဆခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက စညးလးမႈက ဤသ႔ဆကလက ေထာကခေျပာဆခသည။

41

ခသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အစးရက ျပညသေတြရ႕ေတာငးဆခကေတြ န႔ လအပခကေတြက တကယ တမးမာလကေတြ႕လပေဆာငေပးတာမးမရပါဘး။ အဒါကစစမနတ ၿငမးခမးေရးရရဖ႔အတြက ကပ စးရမတအခကပ” ဟရငးျပခသည။ “ျပညသေတြက အားေပးကညၿပး ေစာငေရာကေပးတ အစးရ တစခက ကပတ႔လလားတယ” ဟ ပါ၀ငသတစဥးက ေထာကျပခသည။

ပါ၀ငသမားစြာတ႔က ကရငျပညနယ၀နႀကးသည ကရငမးႏြယ၀ငမဟတေၾကာငး၊ ကရငျပညနယတြငး ေနထငၾကေသာျပညသတ႔၏ လအပခကမားကကယစားျပေပးနငေသာ ကရငမးႏြယစ၀ငတစဥးက ခန႔ အပျခငးသည ပသငေလာသညဟ ယၾကညၾကေၾကာငးက အေလးအနကေျပာၾကားခၾကသည။ ပါ၀င သတစဥးက လကရေခါငးေဆာငမႈနင ပတသကေသာ သ၏စတဘ၀ငမကျခငးအား “အစးရန႔ လကနက ကငအဖြ႔နစဖကစလးက တခ႕ေခါငးေဆာငေတြက ျပညသေတြ (လအပခက) ကထည မစဥးစားဘ သတ႔ကယကးအတြကပ ၾကညၾကတယ”ဟ ပြငလငးျပတသားစြာ ေျပာၾကားခသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အဓပၸါယရေစရနအတြက ရးသားေျဖာငမနၿပး ျပညသမားအား လမးညႊနေပးနငေသာ ေခါငးေဆာငမား မရမျဖစလအပသညဟ၍ အခငအမာယၾကညခကတစရပ ရေနၾကေလသည။ အျခား တစဥးက “ကပကေတာ ကပတ႔ရြာေတြကအပခပတေနရာမာ တရားမတတ စတသေဘာထားရတ ေခါငးေဆာငေတြလခငတယ” ဟမတခကခခသည။

ရပရြာလထအသငးအ၀ငးအတြငးမ ကယစားျပျခငး

ရပရြာလထတ႔သည ေခါငးေဆာငမားက ကယတငေရြးခယနငေသာ အခြငအေရးကရလၾကသည။ သ႔ရာတြင သတ႔၏ရပရြာအသငးမားအတြငးတြင သတ႔အားကယစားျပနငေသာ အစြမးအစရသည ေခါငးေဆာငမႈစြမးရညျပည၀သ တစဥးမမရဟ ခစားမၾကသည။ ကရငျပညနယတြငး လ႔အရငးအျမစ မရျခငးဟသညက ရပရြာနင ခရငအဆငေခါငးေဆာငတ႔သည အရညအခငးျပည၀မႈမရျခငး နင ရပရြာ လထတ႔အား ထေရာကစြာကယစားမျပနငျခငးက ဆလျခငးျဖစေၾကာငး ပါ၀ငသအမားအျပားက ရငးျပခ ၾကသည။ ထသ႔ျဖစရျခငး၏အဓက အေၾကာငးအရငးမာ ရပရြာအတြငး ပညာေရးအဆင နမပါးျခငးနင ပညာတတဥးေရ ရားပါးျခငးေၾကာင ျဖစသညဟ ယၾကညထားၾကသည။

ထေဆြးေႏြးျခငးမတဆင ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က ရပရြာလထအဆငေခါငးေဆာငတ႔အတြက စြမးရည ျမငတငတညေဆာကျခငး ျပလပလေသာဆႏၵတစခက ေဖာထတခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ထအခကအား “ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥန႔ ပတသကၿပး ကပအျမငမာကေတာ… ကပကေတာ အမား ျပညသန႔ တငးရငးသားအဖြ႔ေတြက ကယစားျပမယ၊ လကခနငဖြယရတ ၿငမးခမးေရး တညေဆာက နငတ ေခါငးေဆာငတစေယာကလလားတယ။” ဟဆကလကရငးျပခၿပး၊ အျခားတစဥးက “NGOေတြရ႕ အကအညန႔ ရြာသားေတြ စြမးရညတညေဆာကေပးဖ႔လတယ။ ေကးရြာအပခပသေတြအေနနပ ရြာသ ရြာသားေတြရ႕ စကားေတြကနားေထာငေပးၿပးေတာ သတ႔ရ႕လအပခကေတြက ျဖညစညး ေပးရမယ။ မဘေတြကလညး ကယသားသမးေတြ (ရပေရးရြာေရးေတြမာ) ပးေပါငးပါ၀ငေဆာငရြကေအာင အားေပး ရမယ။ ”ဟတငျပခသည။

လအမားအျပားက မညကသ႔ပါ၀ငၾကရမညက မသၾကသျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀င ေဆာငရြကနငျခငးမရေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကၿပး၊ သ႔ရာတြင တတနငသညဖကမ ကညေပးရန စတဆႏၵရေၾကာငး ဖြငဟေျပာဆခၾကသည။ အခ႕ေသာသတ႔ကမ သတ႔တြငလပေဆာငနငမည

43

အျခားပါ၀ငသတစဥးက “ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမာ မေပးတာန႔ပ ပါ၀ငခငတယ” ဟ မ ေပးျခငးျဖငသာ ပါ၀ငလေၾကာငးေျပာၾကားခသည။ လမားစြာတ႔က နငငတကာအဖြ႔အစညးမား သ႔မဟတ လထအဖြ႔အစညးမား၏ အားေပးကညမႈကရရမသာလင ရပရြာလထတ႔ ပးေပါငးပါ၀ငရန အခြငအေရးရရမညျဖစသညဟ ခစားလကရၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးရရရနအတြက “ကပတ႔ေတြ ၿငမးခမးေရးလပတသေတြ- ၿငမးခမးေရးပညာေပး န႔ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥက ေထာကပကညတာေတြ လပေနတ အဖြ႔ေတြ န႔ ေအဂငစေတြဆက အားေပးေထာကပမႈေတြလအပတယ” ဟယၾကညထားေလသည။ အခြငအလမး နင ပညာအရည အခငးမရျခငးတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး ပးေပါငးပါ၀ငျခငးအတြက အတားအဆးမား ျဖစသညဟ ရပရြာလထတ႔က အေလးအနကဆခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “စကားေျပာခြငမရဘး၊ (နငငေရးဆငရာ အာဏာရသမားက) တငးတငးၾကပၾကပထနးခပတယ၊ ကပတ႔က ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြက အျမငဖြငလပငနးေတြလပခြငမျပဘး” ဟသညတ႔အား အႀကးမားဆး စနေခၚ မႈမားျဖစေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားခသည။ ထ႔အျပင ရပရြာလထတ႔က သတ႔တြင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥနငပတသကေသာ ဗဟသတ အနညးအကဥးသာရၾကေၾကာငး ႏင ထလပငနးစဥ အေၾကာငးသတငးအခကအလကက ပမရရလၾကေၾကာငး ေျပာခၾကသည။

သတငးအခကအလကမားက ပမလကလမးမရရျခငး ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က သတ႔၏အခကအချဖစေသာ သတငးအခကအလကတ႔ လကလမးမရရရန ခယဥး ျခငးအေၾကာငးက ဖြငဟေျပာဆခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေၾကာငး ေဆြးေႏြးေသာအခါတြင ရပရြာလထတ႔က သတ႔ထတြင ထလပငနးစဥနငပတသကေသာဗဟသတ၊ အၾကမးအားျဖင ျပညတြငး သတငးႏင လကရျဖစပကေနေသာကစၥရပမားအား အနညးအကဥးသာသရၾကေၾကာငးရငးျပခသည။ ပးေပါငးပါ၀ငၾကသတ႔က ေယဘယအားျဖင သတငးအခကအလကပမရရလေၾကာငး ႏင သတငးစာမား ရရနငပါက သတငးအခကအလကမားက အလြယတကရရနငမညျဖစေၾကာငး အၾကျပ ေျပာၾကားခ ၾကသည။

ကရငျပညနယအတြငးရ လျခေရး ကရငျပညနယအတြငးျပလပခေသာ စကား၀ငးမားတေလာကတြင ပးေပါငးပါ၀ငခၾကသတ႔က ရပပငး ဆငရာလျခေရးအား မရမျဖစလအပခကတစရပအျဖစ ေရ႕တနးတငေျပာဆခၾကသည။ ပါ၀ငၾကသတ႔ က ေယဘယအားျဖင လျခေရးအေျခအေန တးတကလာခေသာလညး ေၾကာကရြ႕စတမား ဆကလက ရေနၾကေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ ေကးရြာလထတ႔အၾကားတြင လကနကကငအငအားစမား ဆကလကတညရေနျခငးသည လျခမႈမရသညခစားမႈက ႀကးထြားေအာငေမြးျမေပးေလသည။ ရပရြာ လထအသငးအ၀ငးမားရ မရငးလငးမတငမကျဖစေနေသာ အာဏာအရငးအျမစနင ဥပေဒမ ျဖစေန သညဟေသာ ေနာကဆကတြခစားမႈတ႔က ဒစရကလပငနးမားေပၚေပါကလာျခငးနင ဥပေဒမား လကနာ ကငသးရာ၌ စတရႈပေထြးျခငးမားကျဖစေပၚေစေလသည။ လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင တးတက လာခေသာလညး ထအခကအား လကနကကငအဖြ႔တ႔၏ အတငးအၾကပ အခြနအခေကာကခ ျခငးျပနာက ဖကဆးလကရေနသညဟ မတခကခခၾကသည။

44

စမအပခပမႈေရးရာ ႏင အမန႔အာဏာဆငရာ ကစၥရပမား ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က ကရငျပညနယရ ဒြနတြလကရေသာစမအပခပမႈစနစမား နင အဖြ႔အစညး ေပါငးစတ႔ အာဏာကငသးေနျခငးတ႔နင ဆကစပေနေသာ စနေခၚမႈမားက ေဖာထတ ေျပာၾကားခ ၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က ကရငျပညနယအား အဖြ႔ (၆)ဖြ႔ ( ျမနမာအစးရအရာရမား၊ တပမေတာ သားမား၊ KNU၊ NMSP၊ DKBA ႏင BGF) တ႔ကထနးခပလကေနၾကေၾကာငးနင တခါတရ တစေနရာတြင အဖြ႔တစဖြ႔ထကပ၍လညးထနးခပေနေလရေၾကာငး ရငးျပခသည။ ထအဖြ႔အသးသးတ႔၏ ထနးခပနယေျမအတအကတ႔မာ မၾကာခဏေျပာငးလေနေလရၿပး ရငးလငးစြာ သတမတထားျခငး မရေခ။ ထကသ႔ စမအပခပမႈဆငရာ မေရမရာျဖစျခငးက အဖြ႔ေပါငးစ၏ အာဏာစကေအာကတြင ေနထငၾကၿပး ဥပေဒမးစကလကနာေနရလကရၾကေသာ လထတ႔အတြက ျပနာမားက ေပၚေပါက ေစေလသည။ မတညေသာအဖြ႔မား ထနးခပသည နယေျမမားအတြငး ခရးသြားျခငးနင ျဖတသနး သြားရျခငးတ႔ျပလပရေသာအခါ ထသ႔ေသာစနေခၚမႈမားသည နစဆတးဖစးလာခေၾကာငးကလညး ပါ၀ငသတ႔ကရငးျပၾကသည။

ရပရြာလထတ႔ထမ အခြနေကာကျခငး

လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစတ႔မ အခြနျမငမားစြာေကာကခေနျခငးသည လထတ႔ တငျပခၾကေသာ စနေခၚ မႈမားအနက သသာထငရားမႈအရဆးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေလသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ စတင ခနမစ၍ အခြနေကာကခမႈ နႈနးကဆငးသြားသညဟ တငျပခၾကေသာလညး လကနကကင အဖြ႔မားမ တရားမ၀င အခြနေကာကေနျခငးသည ထညသြငးစဥးစားျခငးျပရမည ကစၥတစရပ ျဖစေနေသး ေလသည။ အခြနေကာကချခငးအား လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစမ စစသားမားက ေကးရြာမားအတြငးနင အရပသားမားခရးသြားလာစဥ ျဖတသနးသြားရသည စစေဆးေရးဂတတ႔တြင ျပလပၾကေလသည။ ထသေဘာသဘာ၀အား ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ရြာသရြာသားေတြ တစေနရာကေနတစေနရာက ခရး သြားၾကတအခါမ စစတပရ႕စစေဆးေရးဂတက ျဖတရတယ၊ ၿပးေတာအခြနေပးရတယ။ အဒေတာ လေတြ စတအေနာငအယကျဖစရတယ။” ဟရငးျပခသည။ အျခားတစဥးကလညး ယခအခါတြင ရပရြာ လထတ႔အေနျဖင လကနကကငအဖြ႔ေပါငးမားစြာတ႔အား စကေၾကးမား တၿပငနက ေပးေဆာငေနရ ေသာေၾကာင အေျခအေနမာ ပမဆးရြားလာသညဟ ခစားရေၾကာငးေျပာျပခသည။

ေနရာအမားအျပားတြင ခရးသြားလာနငခြင တးတကလာေၾကာငး တငျပခၾကေသာလညး ပးေပါငးပါ၀င သတ႔က စစေဆးေရးဂတမားတြင စကေၾကးအတငးအၾကပေကာကျခငး ျပနာေၾကာင ခရးသြားလာ စရတျမငတကလာျခငးက ေတြ႔ႀကခစားေနၾကရေလသည။ လကနကကင အဖြ႔အစညး ေပါငးစတ႔က ေငြေပးေနရသညအျပင ထေငြပမာဏသည ခရးသြားမညနညးလမး၊ သြားမည အေၾကာငးအရငး ႏင သယေဆာငမည ကနပစၥညးအေရအေသြးတ႔အေပၚတြင မတညလကရသည။

အခြနအခမးစေပးေဆာငရျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ မရမျဖစအသးျပရေသာ စားေသာကကနမား နင အျခားကနပစၥညးမား၏ ကနေစးနႈနးျမငတကလာျခငးသည ရပရြာလထတ႔၏စးပြားေရးအေျခအေန ပ၍ ၀နပျခငးကျဖစေစေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အခဆရင အဖြ႔တငးမာ အခြနေကာကတ ဂတေတြ ရေနတယ။ အခြနေကာကတအတြက လသးကနေတြေစးပႀကးလာတယ” ဟဆခသည။ ရရလာေသာ ၀ငေငြက အခြနအခႀကးေလးျခငး၀နက ထမးေဆာငရန လေလာကမႈမရျဖစေနေၾကာငး ေထာကျပ

44

စမအပခပမႈေရးရာ ႏင အမန႔အာဏာဆငရာ ကစၥရပမား ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က ကရငျပညနယရ ဒြနတြလကရေသာစမအပခပမႈစနစမား နင အဖြ႔အစညး ေပါငးစတ႔ အာဏာကငသးေနျခငးတ႔နင ဆကစပေနေသာ စနေခၚမႈမားက ေဖာထတ ေျပာၾကားခ ၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က ကရငျပညနယအား အဖြ႔ (၆)ဖြ႔ ( ျမနမာအစးရအရာရမား၊ တပမေတာ သားမား၊ KNU၊ NMSP၊ DKBA ႏင BGF) တ႔ကထနးခပလကေနၾကေၾကာငးနင တခါတရ တစေနရာတြင အဖြ႔တစဖြ႔ထကပ၍လညးထနးခပေနေလရေၾကာငး ရငးျပခသည။ ထအဖြ႔အသးသးတ႔၏ ထနးခပနယေျမအတအကတ႔မာ မၾကာခဏေျပာငးလေနေလရၿပး ရငးလငးစြာ သတမတထားျခငး မရေခ။ ထကသ႔ စမအပခပမႈဆငရာ မေရမရာျဖစျခငးက အဖြ႔ေပါငးစ၏ အာဏာစကေအာကတြင ေနထငၾကၿပး ဥပေဒမးစကလကနာေနရလကရၾကေသာ လထတ႔အတြက ျပနာမားက ေပၚေပါက ေစေလသည။ မတညေသာအဖြ႔မား ထနးခပသည နယေျမမားအတြငး ခရးသြားျခငးနင ျဖတသနး သြားရျခငးတ႔ျပလပရေသာအခါ ထသ႔ေသာစနေခၚမႈမားသည နစဆတးဖစးလာခေၾကာငးကလညး ပါ၀ငသတ႔ကရငးျပၾကသည။

ရပရြာလထတ႔ထမ အခြနေကာကျခငး

လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစတ႔မ အခြနျမငမားစြာေကာကခေနျခငးသည လထတ႔ တငျပခၾကေသာ စနေခၚ မႈမားအနက သသာထငရားမႈအရဆးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေလသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ စတင ခနမစ၍ အခြနေကာကခမႈ နႈနးကဆငးသြားသညဟ တငျပခၾကေသာလညး လကနကကင အဖြ႔မားမ တရားမ၀င အခြနေကာကေနျခငးသည ထညသြငးစဥးစားျခငးျပရမည ကစၥတစရပ ျဖစေနေသး ေလသည။ အခြနေကာကချခငးအား လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစမ စစသားမားက ေကးရြာမားအတြငးနင အရပသားမားခရးသြားလာစဥ ျဖတသနးသြားရသည စစေဆးေရးဂတတ႔တြင ျပလပၾကေလသည။ ထသေဘာသဘာ၀အား ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ရြာသရြာသားေတြ တစေနရာကေနတစေနရာက ခရး သြားၾကတအခါမ စစတပရ႕စစေဆးေရးဂတက ျဖတရတယ၊ ၿပးေတာအခြနေပးရတယ။ အဒေတာ လေတြ စတအေနာငအယကျဖစရတယ။” ဟရငးျပခသည။ အျခားတစဥးကလညး ယခအခါတြင ရပရြာ လထတ႔အေနျဖင လကနကကငအဖြ႔ေပါငးမားစြာတ႔အား စကေၾကးမား တၿပငနက ေပးေဆာငေနရ ေသာေၾကာင အေျခအေနမာ ပမဆးရြားလာသညဟ ခစားရေၾကာငးေျပာျပခသည။

ေနရာအမားအျပားတြင ခရးသြားလာနငခြင တးတကလာေၾကာငး တငျပခၾကေသာလညး ပးေပါငးပါ၀င သတ႔က စစေဆးေရးဂတမားတြင စကေၾကးအတငးအၾကပေကာကျခငး ျပနာေၾကာင ခရးသြားလာ စရတျမငတကလာျခငးက ေတြ႔ႀကခစားေနၾကရေလသည။ လကနကကင အဖြ႔အစညး ေပါငးစတ႔က ေငြေပးေနရသညအျပင ထေငြပမာဏသည ခရးသြားမညနညးလမး၊ သြားမည အေၾကာငးအရငး ႏင သယေဆာငမည ကနပစၥညးအေရအေသြးတ႔အေပၚတြင မတညလကရသည။

အခြနအခမးစေပးေဆာငရျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ မရမျဖစအသးျပရေသာ စားေသာကကနမား နင အျခားကနပစၥညးမား၏ ကနေစးနႈနးျမငတကလာျခငးသည ရပရြာလထတ႔၏စးပြားေရးအေျခအေန ပ၍ ၀နပျခငးကျဖစေစေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အခဆရင အဖြ႔တငးမာ အခြနေကာကတ ဂတေတြ ရေနတယ။ အခြနေကာကတအတြက လသးကနေတြေစးပႀကးလာတယ” ဟဆခသည။ ရရလာေသာ ၀ငေငြက အခြနအခႀကးေလးျခငး၀နက ထမးေဆာငရန လေလာကမႈမရျဖစေနေၾကာငး ေထာကျပ

45

ခသည။ ပါ၀ငသတ႔က မမတ႔ပါတ၀နးကငတြင အလပအကငအခြငအလမးမားမရေၾကာငး ႏင စား၀တ ေနေရးေျပလညေစရန ၀ငေငြရရနငေသာ အရငးအျမစမား လအပေနေၾကာငးေျပာဆခၾကသည။ ထ စးပြားေရးအခကအခမား ရငဆငေကာလႊားနငရန အတငးအၾကပအခြနေကာကချခငးက ထနးခပရနနင ေကာကခေနေသာ အခြနေငြအဆငမားက ေလာခေပးရနေတာငးဆခၾကသည။

လျခေရးကစၥ နင ဥပေဒမေနျခငးအေျခအေန

ေဘးကငးလျခမႈမရျခငး နင ဥပေဒမျခငးတ႔သည ကရငျပညနယမ ျပညသလထတ႔အတြက သသာ ထငရားစြာပပနေသာ ကစၥတစရပျဖစေၾကာငး ေပၚထြကခသည။ အထးသျဖင လကနကကငအဖြ႔ တ႔၏ လပရပမားအား တာ၀နယျခငးအေရးကစၥသည ေကးရြာမားအတြငး ဥပေဒကငးမျခငး နင လၿခမႈ မရျခငး ခစားမႈတ႔က ေမြးျမေပးလကရေနေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငၾကသတ႔က အေျခခလျခေရး ကငးမျခငး၊ လကနကကငအဖြ႔တ႔၏ အၾကမးဖကမႈမား ႏင ေကးရြာသားမားက နစဖကအဖြ႔တ႔က စစသားမားအျဖစ အတငးအၾကပစေဆာငးျခငး ကစၥတ႔က အတတကြ ေထာကျပေျပာဆခၾကသည။ ထသ႔ေသာအေျခအေနတ႔က လထ၏ေၾကာကစတမားအား ပ၍ႀကးထြားေစခသည။

ရြာသရြာသားတ႔က မမတ႔႔႔ရပရြာအသငးအ၀ငးတ႔အတြငးရ လျခမႈကငးမမႈခစားခကမား တးျမငေစေသာ အရငးအျမစေပါငးစတ႔က ေထာကျပေျပာဆခၾကသည။ ထအေျခအေနအား ပါ၀ငသတစဥးက “ကြနေတာတ႔ရြာက စစတပနစတပအၾကားမာရခေတာ ကြနေတာကေတာ နညးနညးေၾကာကတယ။ စးပြားေရးမေကာငးဘး၊ အရငတနးကေတာ နစဖကစလးကေၾကာကရတယ ” ဟဆခၿပး၊ အျခားတစဥး ကမ အစးရနင NSAG အဖြ႔နစဖကစလးအေနျဖင အတငးအၾကပခငးေစျခငး၊ အၾကမးဖကျခငးစသညတ႔ နင အဂတလကစားျခငးအမႈတ႔က ဆကလကမျပလပရနလအပေၾကာငးေတာငးဆခသည။ အမးသမး မား ကသ႔ေသာ ထခကလြယေသာသတ႔သည အႏရာယၾကေတြ႔နငေခ ပမျမငမားေလသည။ ပါ၀ငသ တစဥးက “အခဆတပမေတာက မဒနးကငတအမႈေတြျဖစေနတအတြက အမးသမးေတြက ေဘးကငး တယလ႔ မခစားရဘးျဖစေနတယ18” ဟဆခသည။ အျခားရြာသားတစဥးက သ၏ ေကးရြာအတြငး အေျခ အေနက “နစဖကစလးက သတ႔တစေယာကန႔တစေယာက နငေအာင မတကနငၾကေတာ ရြာသ ရြာသားေတြက ဓားစာခေတြလမး ဆကဆေနၾကတယ။ မဒနးမႈေတြ၊ လသတမႈေတြ အမားႀကး ျဖစ ေနတယ။ အမးသမးေတြက တပမေတာက အရမးေၾကာကၾကတယ၊ ကပတ႔ရြာက အမးသမးေတြ မနးကေလးေတြက လမးသြားရတာေတာင မလျခဘးလ႔ခစားေနၾကရတယ။ ” ဟေျပာျပခသည။

အျငငးပြားေနေသာ စမအပခပမႈေရးရာ နင တရားဥပေဒစးမးေရးရာအေရးကစၥ

တရားဥပေဒစးမးမႈကငးမျခငးအား ကရငျပညနယရ ႀကးမားေသာျပနာတစခအျဖစ တငျပခၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က အစးရနင KNU တ႔နစဖြ႔စလး၏ စမအပခပမႈကခေနရေသာ ေဒသမား၏ စနေခၚမႈ အခကအခက ညႊနျပေျပာၾကားခသည။ တရားဥပေဒစးမးေရးအား ကငတြယမႈညဖငးျခငးက စငၿပင အာဏာကငသးမႈက ရငဆငေနၾကရေသာ ရပရြာလထတ႔အတြက စတရႈပေထြးမႈမားျဖစေစေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးကသ၏ ယၾကညခကအား ေအာကပါကသ႔ ေျပာဆခသည။

18 ဤမတခကသည လကရစစေဆးေနေသာ မဒနးမႈတစခအား ကးကားေျပာၾကားချခငးျဖစသည။

47

ရပရြာလထတ႔အတြက တရားမတမႈကထေရာကစြာ ယေဆာငေပးနငချခငးမရခေပ။

ရပရြာလထတ႔က သတ႔ထတြင ထးတမးအစဥအလာအရ ကငသးေသာ စညးမဥးစညးကမးမား ရေသာလညး၊ ထစညးကမးမားသည တပမေတာနင NSAG တ႔အတြကအကးမ၀ငဘ လကနကကင ပဂၢလမားနင စစသားမားအား စညးကမးလကနာေစရနျပလပနငျခငးမရေၾကာငး ေျပာၾကားၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “ရငးလငးတဥပေဒေတြမရဘး။ ရပရြာအတြငးမာ တရားဥပေဒစးမးေရးန႔ တရား မတတ စနစမရတအတြက လကနကကငအဖြ႔ေတြန႔ တပမေတာသားေတြက လထေတြက အနင ကငၾကတယ။ တရားဥပေဒစးမးေစေရးအတြက ကပတ႔မာ ရးရာဥပေဒေတြ စညးမဥးေတြ ရေပမယ အဒါေတြက လကနကကငေတြအတြက အသးျပလ႔မရဘး။ ေသနတရ႕ အစြမးကတြနးလနလ႔မရဘး ” ရငးျပခသည။ ရပရြာလထမားစြာတ႔က ဥပေဒေရးဆငရာ ေျပာငးလမႈမားလပေဆာငရန အၾကျပခၾက သည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အစျပဖ႔ဆရင နငငတကာအသအမတျပ ၿငမးခမးေရးတစခက တည ေဆာကရမယ။ ဒါဆရငေတာ ျပညသေကာငးကးအတြကန႕ ျပညသေတြဖကကရပတညမယ အေျခခ ဥပေဒတစခ ခမတနငမယ”ဟ အၾကျပခသည။

တပမေတာနင NSAG စစသားတ႔၏ အာဏာအလြသးစားျပျခငးသညလညး ရပရြာလထတ႔ႏင ျပလပခ ေသာ စကား၀ငးမားအားလးတြင ေဖာထတခေသာ ဘျပနာတစရပျဖစေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသ တစဥးက အာဏာအလြသးစားျပျခငးအား ေရာငရားသငေၾကာငး ရ၀စြာေျပာၾကားခသည။ ပါ၀ငသ မားစြာတ႔သည အစးရအရာရမား ႏင တပမေတာသားမား၊ NSAG စစသားမား၏ အဂတလကစား ေနမႈ တ႔ကလညး ဖြငေျပာခၾကသည။ ေဒသတြငး ေမာငခေစးကြကမား ေပၚေပါကလာျခငးကလညး ေထာကျပေျပာဆခၾကသည။ အာဏာရသတ႔၏ အာဏာအလြသးစားျပျခငးဒဏက ျပညသတ႔က ခါးစး ခေနၾကရေလသည။

အရပသားတ႔ေနထငေသာ ရပရြာအသငးအ၀ငးမားအတြငး စစတပတညရေနျခငး

ရပရြာမားအတြငး တပမေတာမတပစြတညရေနျခငးအား လျခေရး၊ တရားဥပေဒကငးမေနျခငးနင လကနကကငအဖြ႔႔တ႔၏လပရပမားအားတာ၀နယမႈကငးမျခငး ဟေသာ ပပနမႈမားနင နးကပစြာ ဆကစပလက ရေနေလသည။ တပမေတာသားမား ေကးရြာမားအတြငး သ႔မဟတ အနး ပတ၀နးကင တြင ေနထငေနၾကျခငးသည “ေဒသခေတြအတြက ကသကေအာငန႔ သကေသာင သကသာမရေစဘး၊ ၿပးေတာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြက စနေခၚမႈလညးျဖစတယ” ဟေျပာဆခၾကသည။ အျခား တစဥး က “တပမေတာရ႕တာ၀နက ျပညသေတြကကာကြယဖ႔၊ ျပညသေတြက အကာအကြယယဖ႔ မဟတဘး။ ရြာျပငတ၀ကမာ တပစြရမယအစား စစတပကရြာလယေခါငႀကးမာ စခနးခေနတယ။ အဒါက ကပက စတအေနာငအယကျဖစေစတယ” ဟ ထငျမငခကေပးခသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က တပမေတာမ စစသားမား မမတ႔ရြာမားအတြငးသ႔ ၀ငေရာကလာၿပး မမတ႔ေနအမမားမထြကခြာကာ အျခားေနရာ ေဒသမားတြငေရႊ႕ေျပာငးေနထငရနခငးေစၿပး မမတ႔ေနအမမားက အပငသမးၾကသည အျဖစအပက ဇာတလမးတ႔က ျပနေျပာငးေျပာၾကားခၾကသည။ ရပရြာမားအတြငး စစတပမားတးခ႕တညရေနျခငးက ေတြ႔ရရေလလာမၾကေသာ ပါ၀ငသတ႔က တပမေတာနင NSAG တ႔သည တပသားသစမား ဆကလကစေဆာငးေနၾကၿပး၊ အပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကတြင ကတျပခသညနင အည ေရ႕တနးစစေျမျပငမားမ ဆတခြာျခငးတ႔မျပလပၾကေသာေၾကာင ပပနေၾကာငၾကေနၾကရသည။

50

ခရးစရတႀကးျမငရျခငးေၾကာင ျပညသမားလြတလပစြာ ခရးသြားျခငးအား ဆကလကကန႔သတ တားဆး လက ရေနေသးေလသည။ အရပသားတ႔ခရးသြားျခငးက ပမလြယကေစရနအတြက ပးေပါငး ပါ၀ငသ တ႔က စစေဆးေရးဂတအေရအတြကကေလာခေစလၾကေလသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသအခ႕က လြတလပစြာလႈပရားသြာလာခြငနင ခရးသြားလာခြငတ႔ တးျမငလာခေသာလညး လျခေရးအတြက စးရမေသာေၾကာင ခရးသြားရနေၾကာကရြ႕ေနၾကသညဟ ရငးျပခသည။ စစသားမား ရေနျခငးသည အမးသမးမားအား ကရငျပညနယတြငး ခရးသြားရမညအေရးက ၿခမးေျခာက ေနသကသ႔ ျဖစေနကာ တကခကခရမညက ထတလန႔ေနၾကသညဟလညး ရငးျပခၾကသည။

စမအပခပေရး ႏင ရပရြာအေရးကစၥမား

ပးေပါငးပါ၀ငၾကသမားစြာတ႔က ကရငျပညနယတြငး ဖြ႔ၿဖးမႈကငးမေနေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကၿပး၊ ကနးမာ ေရးေစာငေရာကမႈ၊ ပညာေရး၊ စးပြားေရးအခြငအလမးမား နင လမးပနးဆကသြယေရး အေျခခ အေဆာကအဥးမားခ႕တျခငးတ႔အား ေနစဥၾကေတြ႕ေနရသည စနေခၚမႈမားအျဖစ အသားေပးေျပာ ၾကားခသည။ ရပရြာအသငးအ၀ငးတငးမ စလငျပည၀သညဖြ႔ၿဖးေရး အေရးတႀကး လအပေန ေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ ေကးရြာမားအတြငးရဖြ႔ၿဖးေရးအေျခအေနမာ က႑အားလးတ႔၌ နမက လကရ ေနေၾကာငး ပါ၀ငၾကသမားက ထပခါတလလေျပာခၾကသည။ ၿမ႕ျပနယေျမမားတြငေတြ႔ျမငေနရေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးအဆငနငတနးတ ရရလၾကေၾကာငးနင ဖြ႔ၿဖးေရး နင ေကးရြာမား ေခတမတးတကလာျခငး တ႔အား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငမႈက တငးတာမည စႏႈနး အျဖစသတမတထားေလသည။

အလပအကငအခြငအလမးမရျခငး

စကား၀ငးအမားအျပားတြင ကရငျပညနယအတြငး အလပအကငအခြငအလမးမားမရျခငးအား အဓက အေၾကာငးအရာတစခအျဖစ ေဖာထတေျပာၾကားခၾကသည။ လငယမားအတြက စးပြားေရးအခြငအလမး မား နညးပါးေနျခငးကလညး ေၾကာငၾကေနေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အလပအကင အခြငအလမးမရတအတြက ကြနေတာတ႔ရြာမာ တေန႔လပခက ၃၀၀၀၊ ၄၀၀၀ကပ19 ေလာကပရတယ။ အစးရန႔ ပဂၢလက ကမၼဏေတြအေနန႔ ကပတ႔ေဒသအတြငး စးပြားေရးအခြငအလမး ေတြ တးတကလာဖ႔ လပေဆာငသငတယ” ဟရငးျပခသည။ ထျပနာက ကရငျပညနယရ လေပါငး မားစြာတ႔အား တငးတပါးသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးလပသားမားအျဖစ သြားေရာကလပကငေစခေလသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငသတစဥးက ကရငျပညနယရလမားအား တငးတပါးသ႔သြားေရာကအလပမလပရဘ မမတ႔ ေကးရြာ မားတြငသာ အလပလပနငခြငမား ရရေစလေၾကာငး ဖြငဟေျပာဆခသည။ အေစာပငးတြင ေဆြးေႏြးခ သကသ႔ပင ရပရြာလထတ႔က သတ႔၏ စးပြားေရးျပနာမားက လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစတ႔၏ ေကးရြာ မားႏင စစေဆးေရးဂတမားတြင အခြနေကာကခမႈမားက နစဆတးဖစးေစေၾကာငးေျပာၾကားခၾကသည။

ကရငျပညနယရ စးပြားေရးျပနာမားသည ထြနယကစကပးနငေသာ စကပးေျမရားပါးျခငးနင ေျမျမႈပ မငးမား ရေနျခငးတ႔နင ဆကစပလကရသည။ ထအခကတ႔က လယယာစကပးျခငးနင အျခားေသာ စကပးေရးလပငနးမားအား အဟန႔အတားျဖစေစေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ေျမအမားစမာ ေကာက ေဆာင ထထပသျဖင စကပးေျမနညးပါးလကရရာ နညးငယမသာရေသာ စကပးေျမတြငမ ေျမျမႈပ

19 ဤစာတမးေရးသားေနေသာအခနကာလတြင US ေဒၚလာေငြလနႈနးမာ ၁ေဒၚလာ ၉၇၄ကပမရေနခနျဖစေလသည။

50

ခရးစရတႀကးျမငရျခငးေၾကာင ျပညသမားလြတလပစြာ ခရးသြားျခငးအား ဆကလကကန႔သတ တားဆး လက ရေနေသးေလသည။ အရပသားတ႔ခရးသြားျခငးက ပမလြယကေစရနအတြက ပးေပါငး ပါ၀ငသ တ႔က စစေဆးေရးဂတအေရအတြကကေလာခေစလၾကေလသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသအခ႕က လြတလပစြာလႈပရားသြာလာခြငနင ခရးသြားလာခြငတ႔ တးျမငလာခေသာလညး လျခေရးအတြက စးရမေသာေၾကာင ခရးသြားရနေၾကာကရြ႕ေနၾကသညဟ ရငးျပခသည။ စစသားမား ရေနျခငးသည အမးသမးမားအား ကရငျပညနယတြငး ခရးသြားရမညအေရးက ၿခမးေျခာက ေနသကသ႔ ျဖစေနကာ တကခကခရမညက ထတလန႔ေနၾကသညဟလညး ရငးျပခၾကသည။

စမအပခပေရး ႏင ရပရြာအေရးကစၥမား

ပးေပါငးပါ၀ငၾကသမားစြာတ႔က ကရငျပညနယတြငး ဖြ႔ၿဖးမႈကငးမေနေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကၿပး၊ ကနးမာ ေရးေစာငေရာကမႈ၊ ပညာေရး၊ စးပြားေရးအခြငအလမးမား နင လမးပနးဆကသြယေရး အေျခခ အေဆာကအဥးမားခ႕တျခငးတ႔အား ေနစဥၾကေတြ႕ေနရသည စနေခၚမႈမားအျဖစ အသားေပးေျပာ ၾကားခသည။ ရပရြာအသငးအ၀ငးတငးမ စလငျပည၀သညဖြ႔ၿဖးေရး အေရးတႀကး လအပေန ေၾကာငး ေျပာၾကားခၾကသည။ ေကးရြာမားအတြငးရဖြ႔ၿဖးေရးအေျခအေနမာ က႑အားလးတ႔၌ နမက လကရ ေနေၾကာငး ပါ၀ငၾကသမားက ထပခါတလလေျပာခၾကသည။ ၿမ႕ျပနယေျမမားတြငေတြ႔ျမငေနရေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးအဆငနငတနးတ ရရလၾကေၾကာငးနင ဖြ႔ၿဖးေရး နင ေကးရြာမား ေခတမတးတကလာျခငး တ႔အား ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေအာငျမငမႈက တငးတာမည စႏႈနး အျဖစသတမတထားေလသည။

အလပအကငအခြငအလမးမရျခငး

စကား၀ငးအမားအျပားတြင ကရငျပညနယအတြငး အလပအကငအခြငအလမးမားမရျခငးအား အဓက အေၾကာငးအရာတစခအျဖစ ေဖာထတေျပာၾကားခၾကသည။ လငယမားအတြက စးပြားေရးအခြငအလမး မား နညးပါးေနျခငးကလညး ေၾကာငၾကေနေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက “အလပအကင အခြငအလမးမရတအတြက ကြနေတာတ႔ရြာမာ တေန႔လပခက ၃၀၀၀၊ ၄၀၀၀ကပ19 ေလာကပရတယ။ အစးရန႔ ပဂၢလက ကမၼဏေတြအေနန႔ ကပတ႔ေဒသအတြငး စးပြားေရးအခြငအလမး ေတြ တးတကလာဖ႔ လပေဆာငသငတယ” ဟရငးျပခသည။ ထျပနာက ကရငျပညနယရ လေပါငး မားစြာတ႔အား တငးတပါးသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးလပသားမားအျဖစ သြားေရာကလပကငေစခေလသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငသတစဥးက ကရငျပညနယရလမားအား တငးတပါးသ႔သြားေရာကအလပမလပရဘ မမတ႔ ေကးရြာ မားတြငသာ အလပလပနငခြငမား ရရေစလေၾကာငး ဖြငဟေျပာဆခသည။ အေစာပငးတြင ေဆြးေႏြးခ သကသ႔ပင ရပရြာလထတ႔က သတ႔၏ စးပြားေရးျပနာမားက လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစတ႔၏ ေကးရြာ မားႏင စစေဆးေရးဂတမားတြင အခြနေကာကခမႈမားက နစဆတးဖစးေစေၾကာငးေျပာၾကားခၾကသည။

ကရငျပညနယရ စးပြားေရးျပနာမားသည ထြနယကစကပးနငေသာ စကပးေျမရားပါးျခငးနင ေျမျမႈပ မငးမား ရေနျခငးတ႔နင ဆကစပလကရသည။ ထအခကတ႔က လယယာစကပးျခငးနင အျခားေသာ စကပးေရးလပငနးမားအား အဟန႔အတားျဖစေစေလသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ေျမအမားစမာ ေကာက ေဆာင ထထပသျဖင စကပးေျမနညးပါးလကရရာ နညးငယမသာရေသာ စကပးေျမတြငမ ေျမျမႈပ

19 ဤစာတမးေရးသားေနေသာအခနကာလတြင US ေဒၚလာေငြလနႈနးမာ ၁ေဒၚလာ ၉၇၄ကပမရေနခနျဖစေလသည။

53

ထသ႔ေသာ အျပအမသည တပမေတာတြငတာ၀နရေၾကာငးက “ဟးအရငတနးကဆ တပမေတာက ကပတ႔ေျမကသမးၿပး ၃ သနးတနတေျမက ၁ေသာငးခြပ ေပးခတယ။ ကပတ႔ပငတေျမက ျပနလခင တယ”20 ဟဆခၾကသည။

ေျမယာသမးဆညးျခငးေၾကာင ရပရြာလထတ႔ ႀကးစြာဒကၡေရာကၾကရၿပး ေျမယာကာကြယရန လအပ ခကအား နငငေတာအဆင အေရးႀကးကစၥတစရပအျဖစ သတမတလပေဆာငသငေၾကာငး ဖြငဟေျပာ ၾကားခသည။ မၾကာခဏဆသလပင စးပြားေရးရငးႏးျမပႏသတ႔သည အျမတထတျခငး ႏင အစးရထမ ပငဆငမႈ ဆငရာစာရြကစာတမးမား ရရၾကၿပးေသာအခါ လထပငေျမယာတ႔က သမးယေလ ရၾက သည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ေျမယာသမးယတကစၥအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးခငတယ။ ကပရ႕ ဇာတေျမက ေနထြကမသြားခငဘး” ဟရငးျပခသည။

ေျမယာအပငသမးျခငးကစၥသည ကရငျပညနယတြငး စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးမႈ ႏင အရငးအျမစ ထတယျခငး တ႔ႏင ခတဆကလကရေလသည။ ကရငျပညနယတြငး အရငးအျမစဖြ႔ၿဖးမႈ နင စးပြားေရးလပငနး ဖြ႔ၿဖးေရးတ႔အတြက ေျမယာမားတရားမ၀ငသမးယျခငးခေနၾကရသညဟ ပးေပါငး ပါ၀ငသမားက ခစား လကရၾကသည။ အရငးအျမစနင စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးေရးတ႔နင ပတသက၍ ရပရြာလထတ႔တြင အဓကပပနေနေသာ အခက(၃) ခရရာ - လထဗဟျပအကးအျမတမားမရျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင နင ကနးမာေရးဆငရာ အကးသကေရာကမႈမား ျဖစၾကေလသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငသတစဥးက “အႀကးစားစမကနးႀကးေတြ န႔ ေျမယာသမးယမႈေတြေၾကာင သဘာ၀ ပတ၀နးကင ျပနာေတြန႔ စတအေနာငအယကအႀကးအကယျဖစလာေစတယ” ဟဆခသည။ အျခားတစဥးက လညး “ကပကေတာ စမကနး အႀကးစားေတြ၊ ေျမယာသမးယမႈေတြ န႔ ဖ႔ြၿဖးေရးစမကနးေတြေၾကာင ကရငျပညနယရ႕ သဘာ၀ ပတ၀နးကငပကစးသြားၿပး ကရငျပညသေတြရ႕အေျခအေန ပဆးသြားမာက စးရမမတယ”ဟရငဖြငခသည။ ပးေပါငးပါ၀ငၾကသအမားအျပားတ႔က ဘလပေျမတးေဖာျခငးေၾကာင သဘာ၀ပတ၀နးကငပကစးရျခငး က တငျပခၾကသည။ ပါ၀ငသတစဥးက ထလပငနးသည သေနထငရာ ေတာငတနးတစ၀ကခန႔က ဖကဆးခၿပျဖစေၾကာငး ေ၀မခသည။ အျခားတစဥးကလညး “သစေတာျပနးတးမာန႔ ပတသကၿပး စတအပဆးပ။ ေနာကတစခကေတာ စကရေတြ စကမႈလပငနးေတြက လေတြရ႕ကနးမာေရးက ထခက ေစတကစၥပ” ဟ သ၏ ခစားခကကေ၀မခသည။ အျခားတစဥးကမ ဆကလကျပလပေနေသာ စမကနးမားေၾကာင သဘာ၀ပတ၀နးကင အတားအဆးမ ယယြငးပကစးသြားမညက စးရမ ေနေလ သည။

လထတ႔သည ရပရြာအတြငးရ အရငးအျမစႏင စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးတ႔အား အကး ခစားခြငမရမရၾကသျဖင အကးခစားခြငရလေၾကာငးကလညး တငျပခၾကသည။ ပးေပါငး ပါ၀ငသတ႔က “ကပတ႔မာ လပစစမးထတလပနငတ ဆညရတယ။ ဒါေပမယ လပစစမး ေတာမရဘး” ဟ ရငးျပခၿပး အျခားတစဥးက “သဘာ၀အရငးအျမစန႔ဆငတ စးပြားေရးလပငနး သ႔မဟတ ကနသြယေရး လပငနး အေၾကာငး ပသခငမတယ။ အဒ သဘာ၀အရငးအျမစေတြကဘယပ႔လကၾကသလ ဘာ လပလက

20 ဤစာတမးေရးသားေနေသာအခနကာလတြင US ေဒၚလာေငြလနႈနးမာ ၁ေဒၚလာ ၉၇၄ကပမရေနခနျဖစေလသည။

55

ကလညး ျပညသေတြဆ တစပငးတစစေလာကပ ေရာကတယထငတယ။” ဟရငးျပခသည။ အျခား တစဥးကလညး လကရကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစနစတြင အခေၾကးေငြေပးနငသသာလင ေဆး ကသျခငးခယနငေၾကာငး ေျပာျပခသည။ အခ႕ေသာရပရြာတ႔တြင ငကဖားနင ၀မးေရာဂါတ႔သည အျဖစအမားဆး ကနးမာေရး ျပနာတ႔ ျဖစၾကကာ ရြာသရြာသားတ႔က ထေရာဂါတ႔က ကသရနအတြက ျပငပအကအည ရယလ ေၾကာငး ေတာငးခထားၾကသည။ လကရကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစနစအား တးတကေကာငးမြနမႈရရန လအပ ေနေၾကာငး နင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ၀နထမးတ႔သညလညးပ၍ေကာငးမြနေသာ သငတနး လအပေနေၾကာငး ပးေပါငးပါ၀ငသမားစြာတ႔က ယၾကညလကရၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသ တစဥးက ေကးရြာမားတြင ေဆး၀ါးနင ပတသကေသာ ဗဟသတရေသာ မညသ႔ကမဆ ဆရာ၀နတစဥးကသ႔ သေဘာထားေနၾကေၾကာငး ေထာကျပခသည။ ဥပမာအားျဖင ရြာသားတစဥးက ပါရာစတေမာေဆး သည အနာသကသာေဆး သ႔မဟတ အဖားကေဆးျဖစေၾကာငးသသျဖစပါက တစရြာလးမလမားက ကနးမာေရးျပနာမားစြာတ႔က ထသ႔ထတငပငေဆြးေႏြးၾကေလေတာသည။ ရပရြာလထတ႔အေနျဖင ကာကြယေဆးရရရနခကခမႈမားရေနသညကလညး ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက ေထာကျပေျပာဆခသည။ စကား၀ငးမားတေလာကတြင ကရငျပညနယရ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစနစအား သသာ ထငရား ေသာ တးတကမႈမားျပလပရမညျဖစေၾကာငး ပးေပါငးပါ၀ငသတ႔က အထးတလယေတာငးဆခၾကသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ ေအာငျမငပါက ရပရြာအတြငးကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလညး တးတက ေကာငးမြနလာမညဟ ေမာလငလကရေနၾကေလသည။

အရညအေသြးခ႕တေသာပညာေရး

ရပရြာလထတ႔ တငျပခၾကသည အျခားေသာအေၾကာငးအရာတစခမာ ကရငျပညနယအတြငးတြင ပညာေရးအား အကန႔အသတျဖငသာ လကလမးမရရျခငးျဖစေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသ မားစြာတ႔က ပညာေရးစနစအား သသာထငရားစြာ ေကာငးမြနတးတကေအာငျပလပရန လအပသညဟ ယၾကည လကရၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ကပကေတာ သငေလာေကာငးမြနျပး ထေရာကတ ပညာေရးစနစ တစခလခငတယ” ဟဆခၿပး၊ ကနတစဥးကမ “ကပတ႔ရြာမာ အနညးဆးေတာ အလယတနးေကာငးေလး တစေကာငးေလာကေတာရခငတယ” ဟေမာလငေနေလသည။ ရပရြာ လထတ႔က ဆရာ၊ဆရာမမားတြင အရညအေသြးမရျခငး နင အခ႕နယေျမမားတြင မလတနးနင အလယတနးေကာငးမားရေသာလညး ပညာအရညအေသြးမာမ နမကလကရေနသညက ေျပာၾကား ခၾကသည။ ဆရာ၊ဆရာမအမားအျပားတ႔မာ ရပရြာမေစတနာ၀နထမးတ႔ျဖစၾကသည။ အစးရ ခန႔အပထားေသာ ဆရာ၊ ဆရာမတ႔သည ၿမ႕နယပညာေရးရး (TEO)၌ သတ႔အဆငေျပသညေန႔မားတြင ေကာငးဖြငၾကေၾကာငး (တစလလင ၁၀ရကဆကတကသာ) တငျပခၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က NGO ေထာကပ ေပးထား ေသာ ေကာငးအခ႕တြင ေကာငးသးပစၥညးမားအတြက အသးျပရန အတြကေငြမားက ဆရာ၊ ဆရာမ တ႔က အလြသးစားျပေသာကစၥမားရေၾကာငးက တငျပခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသမားစြာတ႔က အစးရ ခန႔အပထားေသာ ေကာငးဆရာ၊ ဆရာမတ႔သည သတ႔၏ ပညာသငၾကားေရးအလပအား စစမန သစၥာရစြာလပကငၾကျခငးမရဟ၍ ထငျမငလကရၾကသည။

56

ရပရြာလထက ပညာေရးစနစအတြငးတြင ကရငဘာသာစကားနင စာေပတ႔က ထညသြငးေစလၾကေသာ ဆႏၵကေဖာထတ ေျပာၾကားခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “(ကရင) ယဥေကးမႈန႔ စာေပ ေပာက ကြယသြားမာက စးရမမတယ” ဟရငဖြငေျပာၾကားခသည။ အျခားသတ႔ကမ လတနးစားမေရြး ပညာသင ၾကားခြငရရေရးနငပတသက၍ ပပနေနၾကေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “အဓက ကေတာ ကေလးတငးက ပညာသငၾကားခြငတနးတေပးဖ႔ပ။ ႏြမးပါးတမသားစက ကေလးေတြက အေထာကအပ ေပးသငတယ။ ကရငယဥေကးမႈ၊ စာေပ န႔ ရးရာဓေလေတြက ရငသနေအာငလပသငတယလ႔ထငတယ”

ဟဆခသည။

မးယစေဆး၀ါးျပနာမား

လငယတ႔၏လမႈေရးျပနာမားျဖစေသာ မးယစေဆးသးစြျခငးႏင အလပအကငအခြငအလမးမရျခငး တ႔နင ပတသကေသာ ထညသြငးစဥးစားသငသည ကစၥရပတ႔ကလညး ဖြငဟေျပာၾကားခၾကသည။ ကရငျပညနယအတြငး မးယစေဆး၀ါးကနသြယမႈျမငမားလာသညက ရပရြာလထတ႔က ေလလာေတြ႔ရ ခၾကသည။ ထသ႔ျမငတကလာရျခငးမာ လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြငတးတကလာျခငးနင ကရငျပည နယအတြငး သြားလာခြငနင ကနပစၥညးသယယခြငတ႔ ရရလာေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ တးျမင ရရလာသည လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင နငတကြ အစးရအရာရမား၊ တပမေတာသားမား ႏင NSAG စစသားမား၏ အဂတလကစားျခငးနင ေမာငခလပျခငးတ႔ေၾကာင မကအမဖကတမငး အေျချပ တရားမ၀ငေဆး၀ါးမား အသးျပမႈတးျမင လာသညကလညး ေတြ႔ရခၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က လငယတ႔သည ထေဆး၀ါးပမာဏမားစြာအား သးစြေနၾကေၾကာငးတငျပခၾကၿပး၊ ေရာငး၀ယေဖာကကား သတ႔ကလညး လငယတ႔က အဓကပစမတထားေနၾကသညဟ ခစားမေနၾကေလသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ကပကေတာ မးယစေဆးသးစြမႈရယ အဒါန႔ ဆကစပတ ျပနာေတြရယန႔ ပတသကၿပး စးရမေနမတယ။ လေတြရ႕စာရတေတြပကဆးမာလညး စးရမတယ။ မးယစေဆး၀ါးေတြ ထတလပတအတြက နငငႀကးပကဆးသြားမာ စးရမမတယ” ဟ သ၏စးရမစတက ဖြငေျပာခသည။ အျခားတစဥးက မးယစေဆး၀ါးေရာငး၀ယျခငးက လ႔အဖြ႔အစညးမ ဖယရားသငသညဟ ေျပာၾကား ခသည။

လမးပနးဆကသြယေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဥး

ရပရြာလထတ႔သည ကရငျပညနယအတြငး လမးပနးဆကသြယေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဥး ခ႕တ ျခငး နင ပတသက၍လညး ေျပာၾကားခၾကသည။ လမးအေျခအေနတ႔မာ ဆး၀ါးလကရၿပး ဖနထကာ မးရာသတြင အသးျပ၍မရနငေပ။ ဖနထလမးမားက ကနးမာေရး ျပနာ တ႔က ျဖစေစ ရသာမက လမးမေတာတဆျဖစျခငးတ႔လညး ႀကမေရျမငမားစြာ ျဖစေနေသာေၾကာင လအမားက စတပပနေနရေလသည။ ထသ႔ေသာ ျပနာတ႔အား ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ခရးသြားဖ႔ခကခတယ။ အေျခခအေဆာကအဥးေတြ၊ တယလဖနးဆကသြယေရးေတြ န႔ လပစစမးေတြ မရဘး ” ဟေျပာျပခ သည။ အျခားတစဥးကလညး “လကရ ဒအပစအခတရပစေရးအခနမာ လထက ကယထ ကယထ စနစန႔ လမးေတြ ျပငၾကရတယ” ဟျဖညစြကေျပာၾကားခသည။ ရြာသရြာသားတ႔က ကရငျပညနယ အတြငးရ လမး နင တတား မားျပျပငရန လအပခကအား အေလးအနက ေျပာၾကားခၾကသည။

56

ရပရြာလထက ပညာေရးစနစအတြငးတြင ကရငဘာသာစကားနင စာေပတ႔က ထညသြငးေစလၾကေသာ ဆႏၵကေဖာထတ ေျပာၾကားခၾကသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “(ကရင) ယဥေကးမႈန႔ စာေပ ေပာက ကြယသြားမာက စးရမမတယ” ဟရငဖြငေျပာၾကားခသည။ အျခားသတ႔ကမ လတနးစားမေရြး ပညာသင ၾကားခြငရရေရးနငပတသက၍ ပပနေနၾကေလသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “အဓက ကေတာ ကေလးတငးက ပညာသငၾကားခြငတနးတေပးဖ႔ပ။ ႏြမးပါးတမသားစက ကေလးေတြက အေထာကအပ ေပးသငတယ။ ကရငယဥေကးမႈ၊ စာေပ န႔ ရးရာဓေလေတြက ရငသနေအာငလပသငတယလ႔ထငတယ”

ဟဆခသည။

မးယစေဆး၀ါးျပနာမား

လငယတ႔၏လမႈေရးျပနာမားျဖစေသာ မးယစေဆးသးစြျခငးႏင အလပအကငအခြငအလမးမရျခငး တ႔နင ပတသကေသာ ထညသြငးစဥးစားသငသည ကစၥရပတ႔ကလညး ဖြငဟေျပာၾကားခၾကသည။ ကရငျပညနယအတြငး မးယစေဆး၀ါးကနသြယမႈျမငမားလာသညက ရပရြာလထတ႔က ေလလာေတြ႔ရ ခၾကသည။ ထသ႔ျမငတကလာရျခငးမာ လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြငတးတကလာျခငးနင ကရငျပည နယအတြငး သြားလာခြငနင ကနပစၥညးသယယခြငတ႔ ရရလာေသာေၾကာငျဖစသည။ ထ တးျမင ရရလာသည လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြင နငတကြ အစးရအရာရမား၊ တပမေတာသားမား ႏင NSAG စစသားမား၏ အဂတလကစားျခငးနင ေမာငခလပျခငးတ႔ေၾကာင မကအမဖကတမငး အေျချပ တရားမ၀ငေဆး၀ါးမား အသးျပမႈတးျမင လာသညကလညး ေတြ႔ရခၾကသည။ ရပရြာလထတ႔က လငယတ႔သည ထေဆး၀ါးပမာဏမားစြာအား သးစြေနၾကေၾကာငးတငျပခၾကၿပး၊ ေရာငး၀ယေဖာကကား သတ႔ကလညး လငယတ႔က အဓကပစမတထားေနၾကသညဟ ခစားမေနၾကေလသည။

ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ကပကေတာ မးယစေဆးသးစြမႈရယ အဒါန႔ ဆကစပတ ျပနာေတြရယန႔ ပတသကၿပး စးရမေနမတယ။ လေတြရ႕စာရတေတြပကဆးမာလညး စးရမတယ။ မးယစေဆး၀ါးေတြ ထတလပတအတြက နငငႀကးပကဆးသြားမာ စးရမမတယ” ဟ သ၏စးရမစတက ဖြငေျပာခသည။ အျခားတစဥးက မးယစေဆး၀ါးေရာငး၀ယျခငးက လ႔အဖြ႔အစညးမ ဖယရားသငသညဟ ေျပာၾကား ခသည။

လမးပနးဆကသြယေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဥး

ရပရြာလထတ႔သည ကရငျပညနယအတြငး လမးပနးဆကသြယေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဥး ခ႕တ ျခငး နင ပတသက၍လညး ေျပာၾကားခၾကသည။ လမးအေျခအေနတ႔မာ ဆး၀ါးလကရၿပး ဖနထကာ မးရာသတြင အသးျပ၍မရနငေပ။ ဖနထလမးမားက ကနးမာေရး ျပနာ တ႔က ျဖစေစ ရသာမက လမးမေတာတဆျဖစျခငးတ႔လညး ႀကမေရျမငမားစြာ ျဖစေနေသာေၾကာင လအမားက စတပပနေနရေလသည။ ထသ႔ေသာ ျပနာတ႔အား ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ခရးသြားဖ႔ခကခတယ။ အေျခခအေဆာကအဥးေတြ၊ တယလဖနးဆကသြယေရးေတြ န႔ လပစစမးေတြ မရဘး ” ဟေျပာျပခ သည။ အျခားတစဥးကလညး “လကရ ဒအပစအခတရပစေရးအခနမာ လထက ကယထ ကယထ စနစန႔ လမးေတြ ျပငၾကရတယ” ဟျဖညစြကေျပာၾကားခသည။ ရြာသရြာသားတ႔က ကရငျပညနယ အတြငးရ လမး နင တတား မားျပျပငရန လအပခကအား အေလးအနက ေျပာၾကားခၾကသည။

57

ပးေပါငးပါ၀ငၾကသမားစြာတ႔သည ေကာငးစြာထနးသမးျပျပငထားေသာ လမးပနးဆကသြယေရး အေျခခအေဆာကအဥးမားရရလၾကၿပး၊ ထအခငးအရာသည မမတ႔နယေျမအတြငး လပစစမးႏင ဆကသြယေရးကြနယကမား ရရေရးတ႔က အေထာကအကျပမညျဖစသညဟ ယဆလကရၾကသည။

အရငးအျမစတးေဖာရာေနရာမားသ႔ သြားလာနငေစရန ထေနရာသ႔ သြားေရာကနငေသာလမးမားအား အဆငျမငျပျပငၾကေသာလညး ထတးတကမႈသည စးပြားေရးလပငနးဖြ႔ၿဖးမႈအတြကသာ အကးရေစ ခၿပး ကရငျပညနယမ လထတ႔အတြက အကးမျပခေသာေၾကာင စတမသကမသာျဖစၾကရေၾကာငး ပးေပါငးပါ၀ငသ အမားအျပားမ ရငးျပခၾကသည။ ေကာငးမြနတးတကလာေသာ လမးႏင တတားမား သည ျပညပမ စးပြားေရးသမားမားအား အဖးတနအရငးအျမစမားက ထတယနငရနခြငျပထားသကသ႔ ျဖစေနသညအတြက စတပကေနၾကျခငးျဖစေလသည။

လမးပနးဆကသြယေရးဆငရာ အေျခခအေဆာကအဥးမား ရရလျခငးသည တယလဖနးဆကသြယေရး ႏင သတငးအခကအလကပမရရနငေရး အစရသည နညးပညာဆငရာတးတကေကာငးမြနေစလေသာ ဆႏၵနင ခတဆကလကရသည။ ပးေပါငးပါ၀ငသတစဥးက “ကပေမာလငတာကေတာ အစးရ ကေနၿပး ေတာ ေကးရြာလမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနေအာင ေထာကပေပးဖ႔ပ။ တျခားနငငေတြန႔ ရငေပါင တနးနငေအာင ကပတ႔ေကးရြာမာလညး လမးေတြ၊ ဆကသြယေရးေတြ တးတကလာေစခငတယ” ဟ ရငးျပခသည။ အျခားတစဥးကလညး “အနာဂတမာဆရင ကပတ႔ရြာေတြလ ႀကးပြားတးတကလာၿပး အငတာနကေတြလညးရလာၿပးေတာ IT ေခတန႔အမျဖစလာနငမာ။ နငငတကာ အဖြ႔အစညးေတြ၊ အစးရ န႔ စးပြားေရးလပငနးရငေတြရ႕ အကအညလတယ”ဟ ျမငေယာငေျပာၾကားခသည။

ရပရြာလထတ႔၏ စကားသမားကနားေထာငရနအေရးႀကးျခငး

ကရငျပညနယရ ရပရြာအသငးအ၀ငးတ႔မ စကားသမားကသြားေရာကနားေထာငျခငးအားျဖင ျမနမာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ပတသကေသာ ယဆခကအျမငမားက ထတေဖာေျပာၾကားနငရန လထအား အခြငအလမးတစခ ဖနတးေပးနငခသည။ ပမကယျပန႔စြာ ပတသကလပေဆာငနငျခငး၊ ပးေပါငးပါ၀င ေဆာငရြကျခငးနင သတ႔၏ဘ၀တ႔က တကရကအကးသကေရာကမႈရေစမညျဖစေသာ လပငနးစဥမား နငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားကရရျခငးအားျဖင ကရငျပညနယမ လထတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အားေကာငးလာေစရနလပေဆာငျခငး ႏင သတ႔၏အနာဂတက ပေဖာျခငး တ႔တြင ကညေဆာငရြကလာနငၾကမညျဖစသည။

58

လမးညႊနေမးခြနးမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ သငထငျမငခကသေဘာထားမားႏင ခစားခကမားကေျပာျပပါ။

ေသာခကစကားလးမား - ထငျမငခကသေဘာထားမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရး ေစစပေဆြးေႏြးပြမားတြင သငပါဝငခြငရပါက မညသ႔ေသာ အေၾကာငးအရာမားက

ေျပာမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ေခါငးစဥမား၊ ၿငမးခမးေရးေစစပေဆြးေႏြးပြမား

သငအျမငအရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထညသြငးစဥးစားရနလအပသည အေရးအႀကးဆး

အခကမားမာ အဘယနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ အေရးေပးေျဖရငးရမည ကစၥရပမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အႀကးမားဆး စနေခၚမႈမားမာ အဘယနညး။

ေသာခကစကားလးမား - စနေခၚမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ထစနေခၚမႈမား၊ ပပနစရာကစၥမားက ေျဖရငးရန မညသညအရာကအေထာကအကျပမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား - အကအညအေထာကအပ၊ စနေခၚမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည မညသညအရာတ႔က ေအာငျမငစြာေဆာငကဥးလာနငမညဟ ေမာလင

သနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ရလာဒမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥစတငခနမစ၍ မညသညအရာမားေျပာငးလလာခသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ေျပာငးလမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

မညသညအရာက စနေခၚမႈ၊ ပပနမႈအခကအခအျဖစ ဆကလကတညရေနေသးသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - လကရ စနေခၚမႈမား

အနာဂတတြင သငရပရြာအား မညသ႔ျမငေတြ႔လသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - အနာဂါတ၊ ေမာလငခကမား၊လအငဆႏၵမား

ထအေျခအေနသ႔ ေအာငျမငစြာေရာကရရန မညသညအရာက အကအညေပးနငမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား- လအပမႈမား၊ အနာဂါတ။

58

လမးညႊနေမးခြနးမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအေပၚ သငထငျမငခကသေဘာထားမားႏင ခစားခကမားကေျပာျပပါ။

ေသာခကစကားလးမား - ထငျမငခကသေဘာထားမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရး ေစစပေဆြးေႏြးပြမားတြင သငပါဝငခြငရပါက မညသ႔ေသာ အေၾကာငးအရာမားက

ေျပာမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ေခါငးစဥမား၊ ၿငမးခမးေရးေစစပေဆြးေႏြးပြမား

သငအျမငအရ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ထညသြငးစဥးစားရနလအပသည အေရးအႀကးဆး

အခကမားမာ အဘယနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၊ အေရးေပးေျဖရငးရမည ကစၥရပမား

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငး အႀကးမားဆး စနေခၚမႈမားမာ အဘယနညး။

ေသာခကစကားလးမား - စနေခၚမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ထစနေခၚမႈမား၊ ပပနစရာကစၥမားက ေျဖရငးရန မညသညအရာကအေထာကအကျပမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား - အကအညအေထာကအပ၊ စနေခၚမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည မညသညအရာတ႔က ေအာငျမငစြာေဆာငကဥးလာနငမညဟ ေမာလင

သနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ရလာဒမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥစတငခနမစ၍ မညသညအရာမားေျပာငးလလာခသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - ေျပာငးလမႈမား၊ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ

မညသညအရာက စနေခၚမႈ၊ ပပနမႈအခကအခအျဖစ ဆကလကတညရေနေသးသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - လကရ စနေခၚမႈမား

အနာဂတတြင သငရပရြာအား မညသ႔ျမငေတြ႔လသနညး။

ေသာခကစကားလးမား - အနာဂါတ၊ ေမာလငခကမား၊လအငဆႏၵမား

ထအေျခအေနသ႔ ေအာငျမငစြာေရာကရရန မညသညအရာက အကအညေပးနငမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား- လအပမႈမား၊ အနာဂါတ။

59

ထသ႔ေအာငျမငေစရန သငမညသညအခနးက႑မ ပါဝငနငမည၊ မညသ႔ကညနငမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား- သငအခနးက႑၊ အနာဂါတ

အနာဂါတကရငျပညနယမညသ႔ေသာ အႀကးမားဆး စနေခၚမႈကရငဆငရနငမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား- စနေခၚမႈမား၊ အနာဂါတ၊ ကရငျပညနယ

မညသညအရာက သငအားထစနေခၚမႈမားက ေကာလြႊားနငေစရနကညေပးမညနညး။

ေသာခကစကားလးမား- အကအညအေထာကအပ၊ စနေခၚမႈမား။

ၾကားရဖနအမားဆးအေၾကာငးအရာမား (အမးအစားခြထားျခငးမရ)

1. ၿငမးခမးေရး ေအာငျမငစြာ ေဖာေဆာငနငရနအတြက ႏစဖကစလး ( ျမနမာအစးရနင NSAG)

သည တာဝနမႈရျခငး၊ တနးတညမေသာ သတမတခကမားေပၚအေျခခ၍ ေစစပ ညႏႈငးျခငး ႏင

ႏစဖကအေလာေပးျခငးတ႔က ျပလပရနလအပသည။

2. တရားဥပေဒစးမးျခငး ၊ တာဝနယမႈရျခငး ႏင အတငးအၾကပ အခြနေကာကချခငး တ႔ပါဝင ေသာ

( ျမနမာအစးရ နင KNU စနစ) စငၿပငအပခပမႈစနစမားေၾကာင ရြပရြာလထတ႔ အခကအခမား

နင ရငဆငၾကရလကရသည။

3. ရပရြာလထတ႔သည ဥပေဒမျခငးအေျခအေနၾကေတြ႔ရန အားနညးေသာ အေနအထားတြင

ရေနၾကၿပး၊ ဒစရကလႈပရားမႈရနမားမ ကာကြယေစာငေရာကျခငးမခၾကရေပ။

4. ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတြငးပါဝငပတသကလပေဆာငရနအတြက

လထဗဟျပ ခဥးကပေျဖရငးနညးက အသးျပနငမည ေခါငးေဆာငမားက သတ႔ကယတင

ေရြးခယ လၾကသည။

5. ရပရြာလထတ႔သည ဖြ႔ၿဖးေရးအေထာကအပ ဝနေဆာငမႈမား ( ပညာေရး၊ ကနးမာေရး

ဝနေဆာငမႈ)၊ အေျခခအေဆာကအဥး ႏင စးပြားေရးအခြငအလမး တ႔က ရရလၾကသည။

6. ရပရြာလထတ႔က လငယမားအား အလပအကငအခြငအလမးမား နင မးယစေဆးဝါး အႏရယ

ကာကြယျခငး အစအစဥမားအား လလားၾကသည။

7. ရပရြာလထတ႔ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပတသကလပေဆာငရနအတြက အားေပး

ေထာကခမႈလအပသည။ လကရတြငမ လထပါဝငပတသကရနအတြက အခြငအလမးမား

မရေခ။

8. ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥေရ႕ဆကနငရနအတြက တငးရငးသားမးႏြယစမားအၾကား ခြျခား

ဆကဆျခငးႏင ကရငျပညနယတြငျဖစေပၚေနေသာ လမးစအေျချပအမးသားေရး စတဓာတတ႔

အား တတားခငးေစစပေပးရန လအပသည။

9. ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရး၊ လြတလပမႈ ႏင တနးတအခြငအေရးတ႔က လလားၾကသည။

60

10. ရပရြာလထတ႔သည ရပရြာလထတ႔အကးခစားရမႈမရျခငးနင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ

အကးဆကမားေၾကာင အရငးအျမစထတယေခါငးပျဖတျခငး နင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးတ႔အေပၚ

စးရမမႈတ႔ရေနၾကသည။

11. ရပရြာလထတ႔သည အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈ ပကျပားနငသည အလားအလာနင

ပတသက၍ စးရမလကရၾကသည။ အပစအခတရပစေရးၿပပကခပါက အေျခအေနသည

ယခငထက ပမဆး၀ါးနငေခ ရေလသည။

12. ရပရြာလထတ႔သည အပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကတစရပထကပ၍ လလားၾကၿပး၊

ျမနမာအစးရ ႏင NSAG ေခါငးေဆာငတ႔က စစမနေသာ ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငေစလသည။

13. ေကးရြာမားတြင စစတပမား( တပမေတာ နင NSAG ႏစဖကလးမ စစသားမား) သပသညးစြာ

ရေနေသးသည။ ရပရြာလထတ႔က နစဖကစစတပတ႔အား စစအငအားေလာချခငး၊ ေရ႕တနး

စစေျမျပငမ ဆတခြာျခငး နင စစသားသစစေဆာငးျခငးက ရပတန႔ျခငးတ႔အား ျပလပေစလ

သည။

14. ရပရြာလထတ႔သည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥစတငခေသာအခနမစ၍ တးတကေျပာငးလမႈမားက

ေတြ႔ရလာခရေသာလညး ထလပငနးစဥအား အျပညအ၀ယၾကညမႈမရၾကေသးေခ။

15. ေျမျမႈပမငးမားက ရငးလငးေစလသည။

16. ေျမယာသမးယျခငးသည ရပရြာလထတ႔ ပပနေၾကာငၾကမႈျဖစေစေသာ အေၾကာငးအရငး

တစချဖစသည။

17. ရပရြာလထတ႔သည သတငးမား၊ လကရအျဖစအပကမား ႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတ႔နင

ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား ပမရရရန လအပသည။

18. ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ရးေျဖာငမႈနငမနကနမႈရရန ႏငသေဘာတခကမားအား

လကနာကငသးမႈရရနလအပသည။

19. လကရအခနတြင ရပရြာလထတ႔သည လကနကကငအဖြ႔ေပါငးစ22တ႕မ အတငးအၾကပ

အခြနေကာကချခငးက ၾကေတြ႔ေနၾကရေသာေၾကာင အခြနအခမားေလာကေစလၾကသည။

20. အခ႕ေသာရပရြာမားတြင လြတလပစြာလႈပရားသြားလာခြငတးတကရရလာခေသာလညး

အခ႕ေဒသမားတြငမ ကန႔သတတားဆးမႈမားရေနေသးသည။

.

22 အတငးအဓမၼအခြနေကာကခၾကသညဟတငျပျခငးခၾကရေသာ လကနကကငအဖြ႔တ႔မာ ျမနမာတပမေတာ၊ KNU၊ DKBA ႏင BGF တ႔ျဖစသည။

www.centrepeaceconflictstudies.org