THAN KINH CAP CAO VA GIÄC QUAN - tailieudientu.lrc.tnu.edu.vntailieudientu.lrc.tnu.edu.vn/Upload/Collection/brief/Brief_72888_20181221104014... · Clung chinh vi vây, câc kien

sIG (C h ü b ie n ) - T R Ä N T H ! LO A NCK.0000063972

SinH Id HOCT H A N K IN H C A P CAO

V A GIÄC Q U A N

MAI VAN HUNG (Chu bien) - TRAN THJ LOAN

m m m sin« l i t iQ G B M iT H A N K I I M H C A P C A D V A E I A C Q U A N

NHA XUAT BAN DAI HOC SU PHAM

Câc tac giâ bien soan

1. PGS.TS. M ai Vàn HirngDai hoc Quôc gia Hà Nôi 182 Lirong The Vinh, Thanh Xuân, Hà Nôi Email: [email protected]

2. PGS.TS. Tràn Thj LoanTruong Dai hoc Su pham Hà Nôi 136 Xuân Thuÿ, Câu Giây, Hà Nôi

M â s â : 01.01.18/71 - -D I1 2 0 1 3

MUC LUCTrur.fi

LÒI NÓI DÀU:.........................................................................................................................................7

l.S IN H LÌ HOC THÀN KINH CAP C A O ..........................................................................................9

CHUONG 1 : CÂC HOC THU YET VE HOAT DÔNG THÀN KINH CAP CAO....................... 101. Lirgc sir nghiên cûu hoat dông than kinh cap c a o ......................................................102. Thuyét Pavlov vè hoat dông thàn kinh cap cao ........................................................... 143. Thuyët Anokhin vè hoat dông thân kinh cap c a o .......................................................17Tóm tât n ô i dung chieung 1 ............................................................................... 19

Câu h ô i ôn tâ p ..................................................................................................21

CHUONG 2: PHUONG PHÂP NGHIÊN CÛU HOAT DÔNG THAN KINH CAP CAO...... 24

1. Phuong phâp mô h o c .........................................................................................................242. Phuong phàp nghiên cûu lâm sàng ................................................................................263. Phuong phâp kich thich bâng diên hoâc hoâ c h a t .................................................... 264. Phuong phâp nghiên cûu diên n â o ................................................................................275. Phuong phâp cât bô tûng phân cùa bân câu dai n â o ................................................326. Phuong phâp nghiên cûu phân xa cô dieu k iên ..........................................................34Tóm tât n ô i d u n g c h ito n g 2 ............................................................................... 35

Câu Iw i ôn tâ p ..................................................................................................36

CHUONG 3: DÀC DIEM CAU TAO THAN KINH CAP CAO CÙA NGUÒI.............................38

1. Su tien hoâ cùa hê thàn k in h ........................................................................................... 382. Su tien hoâ cùa bân càu dai n â o ......................................................................................433. Dàc diém câu tao cùa bân càu dai n â o ......................................................................... 464. Chùc nâng cùa bân càu dai n â o ......................................................................................525. Su phât trién câ thé cùa bân càu dai n â o ...................................................................... 636. Su phât trién diên n â o ....................................................................................................... 66Torn tât nôi dun g eli non g 3 ............................................................................... 69

Câu h ô i ôn t â p .................................................................................................. 71

CHUONG 4: DÀC DIEM HOAT DÔNG TI 1AN KINH CAP CAO CÙA NGUÒI...................... 75

1. Hoat dông thàn kinh cap cao là g ì? ................................................................................752. Dàc diém hoat dông thàn kinh cap cao ógiai doan trè scrsinh................................... 763. Dàc diém hoat dông thàn kinh càp cao ó giai doan tuoi thcr th u n h â t ................ 774. Dàc diém hoat dông thân kinh cap cao à giai doan tuoi th o th u h a i ....................865. Dâcdiém hoat dông thàn kinh câp cao à giai doan chuyën tiê'p.................................. 88Tóm tât nói d u n g c h u a n g 4 ............................................................................... 90

Câu lidi ôn t â p ..................................................................................................92

CHUÜNG 5: PHÂN XA CÔ DIEU KIÊN CÙA NGUÔI.................................................................951. Phàn xa và cung phàn xa .................................................................................................. 952. Co chë thành lâp phàn xa cô dieu k iên ......................................................................... 993. Câc dièu kiên hinh thành phàn xa cô dièu k iên ........................................................ 1064. Câc dàc diém cùa phàn xa không dièu kiên và cô dièu kiên à nguôi................1105. Phàn loai phàn xa cô dièu k iên ......................................................................................1146. Vai trô cüa phàn xa cô dièu kiên doi vôi con n guô i..................................................119Tôm tât nôi dungchumig5......................................................................................120Câu hôi ôn tâp.......................................................................................................... 121

CHUONG 6: ÛC CHE PHÂN XA CÔ DIÈU KIÊN CÜA NGUÔI...............................................1231. Ûc chë là gî?........................................................................................................................1232. Ùc chë ngoài...................................................................................................................... 1243. Ùc chë tro n g ...................................................................................................................... 1264. Su liên quan giûa càc lie ch ë .......................................................................................... 132Tôm tât nôi dung chuong 6 ......................................................................................133Câu hôi ôn tâp.......................................................................................................... 134

CHUONG 7: G1AC NGÙ CÙA NGUÔI.........................................................................................1361.Tàm quan trong cüa giâ'c ngû doi vôi con n g u ô i....................................................... 1362. Bàn chat cùa giâc ngû ............................................................................................... 1373. Su bien doi cüa co thé con nguôi khi n g ü ...................................................................1404. Dièu kiên dé con nguôi cô giâc ngü ngon................................................................... 1435. Chiêm b a o ......................................................................................................................... 146Tôm tât nôi dungchumig 7..................................................................................... 152Câu hôi ôn tâp..........................................................................................................153

CHUONG 8: CÂC QUY LUÂT HOAT DONC, THÀN KINH CÂP CAO CÙA NGUÔI.........1551. Quy luât chuyén tù h im g phàn sang ûc c h ë ...............................................................1552. Quy luât lan toà và tâp tru n g ........................................................................................ 1563. Quy luât vè moi tuong quan giûa cuômg dô kich thich vôi ctrông dô phàn x a . 1564. Quy luât càm ûng qua la i ............................................................................................... 1575. Quy luât vè tinh hê thong trong hoat dông thàn kinh cap cao..................................... 158Tôm tât nôi dung chuong 8 ..................................................................................... 160Câu hôi ôn tâp.......................................................................................................... 161

CHUONG 9: CÂC HÊ THONG TIN HIÊU CÙA NGUÔI.......................................................... 1641. Hê thô'ng tin hiêu th û n h â 't............................................................................................1642. Hê thô'ng tin hiêu th û h a i...............................................................................................1653. Q uan hê giûa hai hê thô'ng tin h iêu ..............................................................................168Tôm tât nôi dung chuomg 9 ..................................................................................... 176Câu hôi ôn tâp......................................................................................................... 177

4

CIIUONG 10: CÁC I.GAI HÌNH HOAT DÔNGTHAN KINH CAP CAO CIJA N GIJÒI.... 1791. Ÿ nghîa cùa vièc phân loai hoat dông thân kinh cap cao cúa n g u à i.....................1792. Tiéu chi c a b à n phân loai hoat dông thàn kinh cúa n g u ò i......................................1813. Càc loai hình thàn kinh theo Pavlov........................................................................... 1834. Càc loai thàn kinh riéng cho n g u à i..............................................................................1875. Tinh chät tirong dói cùa loai hình thàn k inh ............................................................. 190Tóm tat nói durig ehumig 10................................................................................... 196Celli hói ón tàp..........................................................................................................199

CIIUONG 1 1: CAM XÚC................................................................................................................ 2031. Khài niém vè càm xùc..................................................................................................... 2032. Càc loai càm x ù c ..............................................................................................................2053. C o sòsinh li cùa càm x ù c ...............................................................................................207Càu hói ón tàp......................................................................................................... 211

CIIUONG 12: TRI NHÓ.................................................................................................................. 2131. Khài niém vè tri n h ó ....................................................................................................... 2132. Càc loai tri n h ó ................................................................................................................. 2143. Co che hình thành tri n h ó ............................................................................................. 2164. Khu trù cùa tri n h ó ...........................................................................................................222Tóm tdt nói dungchitang 12................................................................................... 224Càu hói òn tàp......................................................................................................... 226

2. SINH LÌ HOC GIÁC QUAN....................................................................................................... 229

CHUONG 13: DAI CUONG VÊ CO QUAN CÁM GIÁC........................................................... 2301. Khài niém chung vè co quan càm g ià c ...................................................................... 2302. Thu thè càm giàc.............................................................................................................. 2313. Càc hoc thuyet vè co quan càm g iàc ...........................................................................2344. Phàn loai càc c a q u a n thu càm .................................................................................... 2385. Dàc diém c o b à n trong hoat dông cùa c a q u an càm g iàc ....................................2396. Nguöng tuyêt dô'i và nguömg sai b içt...........................................................................2407. Tirong quan giùa cuòng dò kich thich và mùc dò càm giàc...................................2418. Su thich nghi cùa c a q u an càm giàc............................................................................2429. Ma thòng tin giàc q u a n ..................................................................................................24210. Càc chúc náng cùa co quan càm g iàc .....................................................................244Tóm tdt nói dung chuong 13...................................................................................244Càu hói ón tàp.........................................................................................................246

CIIUONG 14: COQIJAN CÀM GIÁC THI GIÀC........................................................................2491. Khài niém vè co quan càm giàc thi giàc..................................................................... 2492. Càu tao cùa m á t...............................................................................................................249

5

3. Các cáu tao ho tror cùa m á t ............................................................................................. 2554. Chúc näng sinh li cùa m á t............................................................................................... 2575. D uòng dân truyèn thi g iá c .............................................................................................. 2676. Các vùng thi giác trên bán càu dai n â o ........................................................................ 272Tóm tát nçi dung chuong 14.................................................................................... 273Câu hói ôn tâp...........................................................................................................275

CHUONG 15: COQUAN CÀM GIÁCTHÍNH GLÁC VÀTHÀNG BÄNG................................ 2771. Khâi niêm vè co quan càm giác th ính giác và thâng b ân g ..................................................277

2. Câu tao và chúc phân cùa ta i..........................................................................................2773. D uòng dân truyèn th ính giác..........................................................................................2894. Vò th ính g iá c ....................................................................................................................... 291Tóm tát nói dung chuong 15.....................................................................................291Câu hói ôn tâp........................................................................................................... 293

CHUONG 16: COQUAN CÁM GIÁC XÚC GLÁC........................................................................ 2951. Khái niêm vê càm giác xúc g iác ..................................................................................... 2952. Cáu tao cùa d a .................................................................................................................... 2953. Chúc näng càm giác cùa d a ............................................................................................2964. Càm giác nói ta n g ..............................................................................................................3025. Càm giác bàn t h é ...............................................................................................................3036. D uòng dân truyèn xúc g iác ............................................................................................. 304Tóm tât nçi dung chuong 16.....................................................................................305Cáu hói ôn tâp........................................................................................................... 306

CHUONG 17: COQUAN CÀM GIÁC KHÚU GIÁC................................................................... 3091. Khái niêm ve co quan càm giác khúu giác.................................................................. 3092. Cáu t^o cúa c a q u a n khúu giác...................................................................................... 3103. Chúc náng cùa khúu g iác .................................................................................................3114. D uòng dân truyèn khúu g iác ..........................................................................................318Tóm tát nói dung chuong 17.................................................................................... 320Cáu hói ôn tâp........................................................................................................... 321

CHUONG 18: COQUAN CÁM GIÁC VI GIÁC............................................................................ 3241. Khái niêm vè ca quan càm giác vi g iá c ........................................................................3242. Cáu tao cùa co quan vi giác............................................................................................. 3243. Chúc näng cùa vi g iác.......................................................................................................3274. D uòng dân truyèn vi g iác ................................................................................................ 332Tóm tát nói dung chuong 18.................................................................................... 333Câu hói ôn tâp...........................................................................................................335TÙVUNG................................................................................................................................. 337TÀI LIEU THAM KHÁO........................................................................................................340

6

LCJl MDI OAU

Sinh li hoc thàn kinh cap cao và giâc quan là m on hoc nghiên cûu hoat dông thân kinh cap cao và chüc näng câc giâc quan cüa con ngirôi dà dirgc dira vào giàng day chinh khoâ tai câc trirông dai hoc cô hoc câc chuyên ngành Sinh li hoc ngucri, Tâm li hoc, Giâo duc dâc biêt, Giâo duc hoc m àm non, Giâo duc tiéu hoc, Su pham tuong tâc,... Tuy nhiên, cho den nay vàn chira cô giâo trinh dâp ûng dirgc câc yêu càu cüa chirong trinh m on hoc do Bô Giâo duc và Dào tao moi ban hành. Clung chinh vi vây, câc kien thirc và câc quan diëm duoc de câp loi trong câc bài giâng thuôc câc truàng khâc nhau không hoàn toàn thông nhât. Giâo trinh này dirge viét vôi m ue dich chuân hoâ câc nôi dung kien thûc cüng nhir câc quan diëm hiên dai vè thàn kinh và giâc quan nhàm giûp ngirôi hoc cô dirgc hê thông câc kien thirc tôt nhât theo yêu càu cûa chirong trinh m on hoc.

Nguyèn tâc càu truc cüa giâo trinh bao gôm câc chirong và câc m ue trong tùng chirong là tir câi chung toi câi eu thé, tù hiçn tirgng tôi bân chat, tir nguyên nhân tôi két quà. Trong tâm xuyên suô't tat cà câc chirong trong cuô'n sâch là phài nêu diroc câc kien thûc cü bân vè hoat dông thàn kinh câp cao và giâc quan cûa con ngucri. Dé thirc hiên duoc dieu này, trong môi chuong cüa cuôn sâch dèu cô so sânh và phân tich eu thé. Nhô' vây mà ban doc cô thé hiéu diroc van de mot câch cô hç thông. Dieu này duge thé hiên qua nôi dung và câch trinh bày câc kien thûc trong tùng chirong. Cüng nhàm dâp ûng m ue dich và yêu càu trên, câc chirong và kien thirc trong tîrng chuong diroc sâp xép theo m ot trinh tir nhât dinh.

Nôi dung co bân cüa giâo trinh bao gôm: Câc hoc thuyét vè hoat dông thàn kinh câp cao, câc nguyên tâc và hoc thuyét c a bân vè hoat dông thân kinh câp cao; vai trô cüa hoat dông thàn kinh câp cao; dâc diëm hinh thành và phât trién hoat dông thàn kinh câp cao tir lüc sinh ra và câc giai doan phât trién tiép theo; câc quy 1 liât hoat dông thàn kinh câp cao và ûng dung cûa no trong hoat dông thich ûng cûa con ngirôi dôi vôi môi truông sông; dâc diém cüa câc loai hoat dông thàn kinh câp cao và mot sô ûng dung dâc diëm cüa câc loai hoat dông thân kinh câp cao; dâc diém và mot sô bien hiên cûa câc loai càm xûc và m ot sô irng dung vè câm xüc; dâc diém và m ot sô biéu hiên cûa câc loai tri nhô, m ot sô ûng dung vè quâ trinh hinh thành tri nhô; c a c h e hoat dông cûa câc giâc quan

7

nhu thi giâc, thinh giâc, khùu giâc, vi giâc, xûc giâc, câc thu quan bân thé trong moi quan hê chùc nâng giâc quan vói câc hoat dông thàn kinh cap cao.

Giâo trinh giûp sinh viên dai hoc, hoc viên cao hoc và câc nghiên cùu sinh chuyên ngành có nhùng hiéu biét co bân nhàt vè ca ché hoat dông cùa thàn kinh cap cao và giâc quan. Giâo trinh cüng giüp cho câc nhà thàn kinh hoc, tâm thàn hoc, giâo duc hoc có nhùng co sô khoa hoc càn thiét nhâm phuc vu cho viêc nghiên cùu và giâng day chuyên sâu vè nhùng lïnh vue thuôc “phàn hôn” cüa con nguôi.

Trân trong câm on!

CÂC TÀCCIA

8