Tendencje zmian układu osadniczego w Polsce Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
UntitledWprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawd si Dla
nauczyciela
Postpujce procesy urbanizacyjne prowadz do rozwoju miast i stref podmiejskich. Wzrost powiza spoecznoekonomicznych pomidzy miastami prowadzi do powstania pewnych form skupienia miast, nazywanych te typami zespoów miejskich. Na tej lekcji poznasz tendencje zmian ukadu osadniczego w Polsce.
Twoje cele
ródo: domena publiczna, dostpny w internecie: pixabay.com.
Tendencje zmian ukadu osadniczego w Polsce
Ukad osadniczy zmienia si pod wpywem czynników gospodarczych i spoecznych. Nie bez znaczenia s te decyzje wadz administracyjnych. Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku polskie miasta mog korzysta z funduszy unijnych (funduszy regionalnych, strukturalnych, funduszy zwizanych z rozwojem przemysu), co stanowi wany czynnik rozwoju. Wsparcie ze strony Unii umoliwio realizacj wielu nowych inwestycji, a to z kolei spowodowao wzrost potencjau ekonomicznego wielu polskich miast. W 2017 roku w Polsce istniay 923 miasta, wród których przewaay miasta rednie i mae. Do najwikszych aglomeracji w Polsce zaliczamy Warszaw, Kraków, ód, Wrocaw, Pozna, Gdask i Szczecin.
Wokó duych miast wystpuj strefy podmiejskie, czyli obszary, które maj silne powizania spoecznogospodarcze z miastem. Stref podmiejsk z miastem czy sie komunikacyjna, a tradycyjna wiejska zabudowa ustpuje miejsca zabudowie willowej czy rezydencjonalnej. W strefach podmiejskich znajduj si te obiekty usugowe, takie jak stacje paliw, obiekty gastronomiczne czy strefy handlu wielkopowierzchniowego. Jeeli do granic duego miasta z wielu stron przylegaj mniejsze miejscowoci, mówimy wówczas o aglomeracji monocentrycznej, która stanowi jeden wielki obszar zabudowany. W Polsce do aglomeracji monocentrycznych nale: aglomeracja warszawska, krakowska, poznaska i ódzka.
Aglomeracje te maj jeden gówny orodek miejski, a naokoo s przyronite miasta satelitarne oraz zurbanizowane wsie. Innym typem aglomeracji jest aglomeracja policentryczna, czyli zespó wielu miast, które peni równorzdne funkcje. Nie ma w nich miasta dominujcego. Najbardziej znanym przykadem aglomeracji policentrycznej (konurbacji) jest konurbacja górnolska. Inn znan konurbacj w Polsce jest Trójmiasto.
Od koca XX wieku odnotowuje si znaczny spadek ludnoci w niektórych miastach w Polsce. Zjawisko to nazywa si depopulacj. Gównym powodem depopulacji jest znikomy lub ujemny wspóczynnik przyrostu naturalnego, odpyw ludnoci w kierunku miast, które lepiej prosperuj ekonomicznie, a take odpyw ludnoci poza granice kraju oraz coraz bardziej widoczna tendencja polegajca na przenoszeniu si bogatej ludnoci miejskiej na tereny wiejskie. Ludzie ci nadal pracuj w miastach, ale mieszkaj na terenach wiejskich.
W Polsce obserwujemy równie proces deglomeracji, który przyczynia si wanie do rozwoju terenów podmiejskich. Wiele miejscowoci podmiejskich w wyniku silnego rozwoju uzyskuje z czasem prawa miejskie, gdy przestaje tam dominowa rolnictwo. Intensywny rozwój tych terenów jest moliwy przede wszystkim dziki dostpnoci terenów budowlanych, ale take dziaalnoci wadz samorzdowych i niszym podatkom.
Wspóczesne przemiany w osadnictwie wiejskim
Przemiany gospodarcze i spoeczne maj istotny wpyw na przemiany w osadnictwie wiejskim. Do zmian funkcjonalnych wsi zalicza si stopniowe odchodzenie od pierwotnej funkcji zwizanej z rolnictwem; mieszkacy wsi coraz czciej podejmuj dziaalno gospodarcz o charakterze nierolniczym. Na terenach wschodniej, poudniowowschodniej i poudniowej Polski, które charakteryzuj si silnymi tradycjami rolniczymi i sabym rozwojem gospodarczym, zauwaa si stay odpyw modych ludzi (zwaszcza kobiet). Nastpstwem tego procesu jest zaburzenie struktury pci i wieku, co prowadzi do stopniowego wyludniania wsi.
Sownik aglomeracja monocentryczna
obszar zurbanizowany o duym skupieniu ludnoci utrzymujcej si z dziaalnoci pozarolniczej; zazwyczaj skada si z dominujcego orodka centralnego oraz przylegajcych do niego miast mniejszych, np. aglomeracja Warszawy, odzi
deglomeracja
depopulacja
aglomeracja policentryczna skadajca si z miast o podobnej wielkoci, wród których nie ma wyranie wyróniajcego si gównego orodka, np. konurbacja górnolska
urbanizacja
ródo: Encyklopedia PWN
Zapoznaj si z tendencjami zmian ukadu osadniczego. Jakie inne czynniki moesz wymieni?
...
rozwoju rolnictwa
rozwoju cywilizacji
rozwoju osadnictwa
Stwierdzenie Prawda Fasz
Wie jest zamieszkiwana przez ludno, która
w wikszej czci jest zatrudniona w przemyle
i usugach.
i usugami.
zrónicowaniem przetrzennym.
Aglomeracja monocentryczna
Aglomeracja policentryczna
aglomeracja poznaska
aglomeracja trójmiejska
aglomeracja warszawska
aglomeracja krakowska
aglomeracja ódzka
aglomeracja górnolska
wiczenie 4
Lublin
Kraków
Warszawa
Pozna
Szczecin
Wrocaw
ód
Gdask
Struktura aglomeracji miejskiej ródo: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, hps://creavecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.
Wpisz liter oznaczajc stref, w której obserwuje si:
a) odpyw ludnoci zamoniejszej i napyw na jej miejsce ludnoci o niszych zasobach
finansowych: lub
wiczenie 6
Wymie cztery miasta w Polsce, w których odnotowano najwikszy spadek liczby ludnoci po 2000 roku.
3. Najwiksze miasto w Polsce.
4. Miasto w rodkowej Polsce, które w ostatnich latach znacznie si wyludnia.
5. Inaczej aglomeracja policentryczna.
7. Proces majcy na celu zahamowanie wzrostu zagszczenia ludnoci.
8. Orodek, który otrzyma prawa miejskie.
9. Jednostka osadnicza o zwartej, skupionej lub rozproszonej zabudowie i istotn funkcj rolnicz.
10. Aglomeracja monocentryczna w województwie wielkopolskim.
wiczenie 8
Podaj przyczyny zmniejszania si w ostatnich latach w Polsce liczby ludnoci w miastach powyej 200 tysicy mieszkaców.
Przedmiot: geografia
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III
Podstawa programowa
Ucze:
6. wyjania zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wic je z przemianami spoecznymi i gospodarczymi.
Ksztatowane kompetencje kluczowe:
Cele operacyjne
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja
Formy zaj: praca indywidualna, praca w parach, praca zespou klasowego
rodki dydaktyczne: komputery z gonikami, suchawkami i dostpem do internetu, zasoby multimedialne zawarte w emateriale, tablica interaktywna
Materiay pomocnicze:
W. Maik, Osadnictwo jako przedmiot bada geograficznych, [w:] Czowiek i przestrze, B. Kortus (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagielloskiego, Kraków 2001, s. 101–111. Dostpny w internecie: denali.geo.edu.pl (dostp 17.02.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzajca
Nauczyciel prosi wskazan osob o odczytanie tematu lekcji. Nastpnie zadaje uczniom pytanie, z czym kojarzy im si osadnictwo. Prosi wybranego ucznia lub uczennic o zapisywanie propozycji na tablicy. Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom treci zawarte w pierwszej czci sekcji „Przeczytaj” w formie pogadanki. Nastpnie, po krótkim wprowadzeniu dotyczcym wspóczesnych przemian w osadnictwie wiejskim, nauczyciel otwiera dyskusj na temat przyczyn i skutków tych przemian. Moderuje dyskusj, czuwa nad poprawnoci wypowiedzi uczniów, po zakoczeniu dyskusji krótko podsumowuje j. Nauczyciel dzieli uczniów na pary. Uczniowie analizuj grafik interaktywn i wykonuj polecenie zawarte w tej czci emateriau. Wskazani uczniowie przedstawiaj swoje odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad ich poprawnoci, w razie potrzeby uzupenia. Uczniowie wykonuj kilka wskazanych przez nauczyciela wicze z czci „Sprawd si”
Faza podsumowujca
Omówienie ewentualnych problemów z rozwizaniem wicze z sekcji „Sprawd si”. Nauczyciel omawia przebieg zaj, wskazuje mocne i sabe strony pracy uczniów, udzielajc im tym samym informacji zwrotnej na temat ich pracy na lekcji. Nauczyciel ocenia prac uczniów, biorc pod uwag ich moliwoci i zaangaowanie. Wybrany ucze podsumowuje zajcia, zwracajc uwag na nabyte umiejtnoci.
Praca domowa
Odszukaj dane statystyczne zwizane ze zmianami liczby ludnoci dla miejscowoci, w której mieszkasz. Jaka tendencja dominuje w analizowanych przez ciebie danych? Z czym zwizany moe by napyw/ubytek ludnoci?
Grafika interaktywna moe zosta wykorzystana podczas innych lekcji dotyczcych urbanizacji i aglomeracji (np. zakres podstawowy: VIII. 14), a take podczas lekcji Nowe funkcje wsi.
Postpujce procesy urbanizacyjne prowadz do rozwoju miast i stref podmiejskich. Wzrost powiza spoecznoekonomicznych pomidzy miastami prowadzi do powstania pewnych form skupienia miast, nazywanych te typami zespoów miejskich. Na tej lekcji poznasz tendencje zmian ukadu osadniczego w Polsce.
Twoje cele
ródo: domena publiczna, dostpny w internecie: pixabay.com.
Tendencje zmian ukadu osadniczego w Polsce
Ukad osadniczy zmienia si pod wpywem czynników gospodarczych i spoecznych. Nie bez znaczenia s te decyzje wadz administracyjnych. Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku polskie miasta mog korzysta z funduszy unijnych (funduszy regionalnych, strukturalnych, funduszy zwizanych z rozwojem przemysu), co stanowi wany czynnik rozwoju. Wsparcie ze strony Unii umoliwio realizacj wielu nowych inwestycji, a to z kolei spowodowao wzrost potencjau ekonomicznego wielu polskich miast. W 2017 roku w Polsce istniay 923 miasta, wród których przewaay miasta rednie i mae. Do najwikszych aglomeracji w Polsce zaliczamy Warszaw, Kraków, ód, Wrocaw, Pozna, Gdask i Szczecin.
Wokó duych miast wystpuj strefy podmiejskie, czyli obszary, które maj silne powizania spoecznogospodarcze z miastem. Stref podmiejsk z miastem czy sie komunikacyjna, a tradycyjna wiejska zabudowa ustpuje miejsca zabudowie willowej czy rezydencjonalnej. W strefach podmiejskich znajduj si te obiekty usugowe, takie jak stacje paliw, obiekty gastronomiczne czy strefy handlu wielkopowierzchniowego. Jeeli do granic duego miasta z wielu stron przylegaj mniejsze miejscowoci, mówimy wówczas o aglomeracji monocentrycznej, która stanowi jeden wielki obszar zabudowany. W Polsce do aglomeracji monocentrycznych nale: aglomeracja warszawska, krakowska, poznaska i ódzka.
Aglomeracje te maj jeden gówny orodek miejski, a naokoo s przyronite miasta satelitarne oraz zurbanizowane wsie. Innym typem aglomeracji jest aglomeracja policentryczna, czyli zespó wielu miast, które peni równorzdne funkcje. Nie ma w nich miasta dominujcego. Najbardziej znanym przykadem aglomeracji policentrycznej (konurbacji) jest konurbacja górnolska. Inn znan konurbacj w Polsce jest Trójmiasto.
Od koca XX wieku odnotowuje si znaczny spadek ludnoci w niektórych miastach w Polsce. Zjawisko to nazywa si depopulacj. Gównym powodem depopulacji jest znikomy lub ujemny wspóczynnik przyrostu naturalnego, odpyw ludnoci w kierunku miast, które lepiej prosperuj ekonomicznie, a take odpyw ludnoci poza granice kraju oraz coraz bardziej widoczna tendencja polegajca na przenoszeniu si bogatej ludnoci miejskiej na tereny wiejskie. Ludzie ci nadal pracuj w miastach, ale mieszkaj na terenach wiejskich.
W Polsce obserwujemy równie proces deglomeracji, który przyczynia si wanie do rozwoju terenów podmiejskich. Wiele miejscowoci podmiejskich w wyniku silnego rozwoju uzyskuje z czasem prawa miejskie, gdy przestaje tam dominowa rolnictwo. Intensywny rozwój tych terenów jest moliwy przede wszystkim dziki dostpnoci terenów budowlanych, ale take dziaalnoci wadz samorzdowych i niszym podatkom.
Wspóczesne przemiany w osadnictwie wiejskim
Przemiany gospodarcze i spoeczne maj istotny wpyw na przemiany w osadnictwie wiejskim. Do zmian funkcjonalnych wsi zalicza si stopniowe odchodzenie od pierwotnej funkcji zwizanej z rolnictwem; mieszkacy wsi coraz czciej podejmuj dziaalno gospodarcz o charakterze nierolniczym. Na terenach wschodniej, poudniowowschodniej i poudniowej Polski, które charakteryzuj si silnymi tradycjami rolniczymi i sabym rozwojem gospodarczym, zauwaa si stay odpyw modych ludzi (zwaszcza kobiet). Nastpstwem tego procesu jest zaburzenie struktury pci i wieku, co prowadzi do stopniowego wyludniania wsi.
Sownik aglomeracja monocentryczna
obszar zurbanizowany o duym skupieniu ludnoci utrzymujcej si z dziaalnoci pozarolniczej; zazwyczaj skada si z dominujcego orodka centralnego oraz przylegajcych do niego miast mniejszych, np. aglomeracja Warszawy, odzi
deglomeracja
depopulacja
aglomeracja policentryczna skadajca si z miast o podobnej wielkoci, wród których nie ma wyranie wyróniajcego si gównego orodka, np. konurbacja górnolska
urbanizacja
ródo: Encyklopedia PWN
Zapoznaj si z tendencjami zmian ukadu osadniczego. Jakie inne czynniki moesz wymieni?
...
rozwoju rolnictwa
rozwoju cywilizacji
rozwoju osadnictwa
Stwierdzenie Prawda Fasz
Wie jest zamieszkiwana przez ludno, która
w wikszej czci jest zatrudniona w przemyle
i usugach.
i usugami.
zrónicowaniem przetrzennym.
Aglomeracja monocentryczna
Aglomeracja policentryczna
aglomeracja poznaska
aglomeracja trójmiejska
aglomeracja warszawska
aglomeracja krakowska
aglomeracja ódzka
aglomeracja górnolska
wiczenie 4
Lublin
Kraków
Warszawa
Pozna
Szczecin
Wrocaw
ód
Gdask
Struktura aglomeracji miejskiej ródo: Englishsquare.pl sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, hps://creavecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.
Wpisz liter oznaczajc stref, w której obserwuje si:
a) odpyw ludnoci zamoniejszej i napyw na jej miejsce ludnoci o niszych zasobach
finansowych: lub
wiczenie 6
Wymie cztery miasta w Polsce, w których odnotowano najwikszy spadek liczby ludnoci po 2000 roku.
3. Najwiksze miasto w Polsce.
4. Miasto w rodkowej Polsce, które w ostatnich latach znacznie si wyludnia.
5. Inaczej aglomeracja policentryczna.
7. Proces majcy na celu zahamowanie wzrostu zagszczenia ludnoci.
8. Orodek, który otrzyma prawa miejskie.
9. Jednostka osadnicza o zwartej, skupionej lub rozproszonej zabudowie i istotn funkcj rolnicz.
10. Aglomeracja monocentryczna w województwie wielkopolskim.
wiczenie 8
Podaj przyczyny zmniejszania si w ostatnich latach w Polsce liczby ludnoci w miastach powyej 200 tysicy mieszkaców.
Przedmiot: geografia
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III
Podstawa programowa
Ucze:
6. wyjania zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego w Polsce, wic je z przemianami spoecznymi i gospodarczymi.
Ksztatowane kompetencje kluczowe:
Cele operacyjne
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja
Formy zaj: praca indywidualna, praca w parach, praca zespou klasowego
rodki dydaktyczne: komputery z gonikami, suchawkami i dostpem do internetu, zasoby multimedialne zawarte w emateriale, tablica interaktywna
Materiay pomocnicze:
W. Maik, Osadnictwo jako przedmiot bada geograficznych, [w:] Czowiek i przestrze, B. Kortus (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagielloskiego, Kraków 2001, s. 101–111. Dostpny w internecie: denali.geo.edu.pl (dostp 17.02.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzajca
Nauczyciel prosi wskazan osob o odczytanie tematu lekcji. Nastpnie zadaje uczniom pytanie, z czym kojarzy im si osadnictwo. Prosi wybranego ucznia lub uczennic o zapisywanie propozycji na tablicy. Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przedstawia uczniom treci zawarte w pierwszej czci sekcji „Przeczytaj” w formie pogadanki. Nastpnie, po krótkim wprowadzeniu dotyczcym wspóczesnych przemian w osadnictwie wiejskim, nauczyciel otwiera dyskusj na temat przyczyn i skutków tych przemian. Moderuje dyskusj, czuwa nad poprawnoci wypowiedzi uczniów, po zakoczeniu dyskusji krótko podsumowuje j. Nauczyciel dzieli uczniów na pary. Uczniowie analizuj grafik interaktywn i wykonuj polecenie zawarte w tej czci emateriau. Wskazani uczniowie przedstawiaj swoje odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad ich poprawnoci, w razie potrzeby uzupenia. Uczniowie wykonuj kilka wskazanych przez nauczyciela wicze z czci „Sprawd si”
Faza podsumowujca
Omówienie ewentualnych problemów z rozwizaniem wicze z sekcji „Sprawd si”. Nauczyciel omawia przebieg zaj, wskazuje mocne i sabe strony pracy uczniów, udzielajc im tym samym informacji zwrotnej na temat ich pracy na lekcji. Nauczyciel ocenia prac uczniów, biorc pod uwag ich moliwoci i zaangaowanie. Wybrany ucze podsumowuje zajcia, zwracajc uwag na nabyte umiejtnoci.
Praca domowa
Odszukaj dane statystyczne zwizane ze zmianami liczby ludnoci dla miejscowoci, w której mieszkasz. Jaka tendencja dominuje w analizowanych przez ciebie danych? Z czym zwizany moe by napyw/ubytek ludnoci?
Grafika interaktywna moe zosta wykorzystana podczas innych lekcji dotyczcych urbanizacji i aglomeracji (np. zakres podstawowy: VIII. 14), a take podczas lekcji Nowe funkcje wsi.
Related Documents
