BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA 1 TEMPO-30 NA OSIELDU BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA 16 Tempo-30 na osiedlu Realizatorzy projektu Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG
Jul 25, 2016
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
1
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
BEZPIECZNE MIASTO INNA DROGA
16
Tempo-30na osiedlu
Realizatorzy projektuProjekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, fi nansowanego z Funduszy EOG
2
WSTĘPNIAKW naszych dotychczasowych publikacjach, mieliśmy okazje pokazać różne rozwiązania służące bezpieczeństwu ruchu, jakie stosuje się w Polsce i za granicą. Ilustracje, opisy, wyciągi z przepisów oraz wywiady z osobami odpowiedzialnymi za poprawę bezpieczeń-stwa ruchu drogowego (BRD). Tym razem pokusiliśmy się, aby pokazać inne elemen-ty naszego projektu – Łódź i to jak staramy się wdrażać nowości na naszym rodzimym gruncie. O tym, że nie jest łatwo, każdy może się przekonać czytając nie tylko nasze wy-dawnictwo, ale także różne doniesienia prasowe oraz komentarze internautów.
W projekcie „Bezpieczne Miasto – Inna Droga” postaraliśmy się nie tylko o przedstawienie teo-rii, ale także o ukazanie elementu rzeczywistego w postaci zaangażowania mieszkańców w zmia-ny na określonym terenie miasta. Wybraliśmy w tym celu trzy modelowe obszary, każdy z nich inny i w innym obszarze miasta. Różnią się poło-żeniem, ale także strukturą zamieszkania. Julia-nów ze swoimi domkami jednorodzinnymi, Stare Polesie składające się w przeważającej części ze starej zabudowy kamienic oraz Karolew – bloko-wisko z niewielką ilością niskiej zabudowy.
Karolew, czyli osiedle nieopodal dworca PKP Łódź Kaliska otoczone jest szerokimi ulicami – al. Bandurskiego od północy i zachodu, frag-mentem al. Waltera-Janke na południu, a dopeł-nieniem od wschodu jest ul. Maratońska. Każda z tych ulic jest wielopasmowa i z wyższymi do-puszczalnymi prędkościami. Układ ten sprawia, że każdy kierowca, którego celem podróży nie jest Karolew, może swobodnie to osiedle omi-nąć. To główny cel projektu – aby zniechęcić kie-rowców samochodów, szczególnie większych pojazdów, do wjeżdżania w osiedle, jeśli nie jest to docelowe miejsce ich podróży.
Ma to głównie służyć mieszkańcom samego osiedla, tak żeby osiedlowe ulice przestały peł-nić funkcje dróg przejazdowych i zaczęły służyć
samym mieszkańcom. Zarówno tym chodzącym do pobliskiego sklepu czy szkoły, rowerzystom, dla których okalające osiedle ulice nie są zbyt komfortowe ani bezpieczne, jak i zmotoryzowa-nym, którym łatwiej jest włączyć się do ruchu, kiedy jest mniej samochodów. Tym ostatnim do-datkowo postanowiliśmy wyznaczyć miejsca par-kingowe, czyli to na co wielu się skarżyło.
Dzięki współpracy z zarządcą drogi udało się wdrożyć to przedsięwzięcie w życie. W połowie grudnia 2015 r. powstała pierwsza strefa tem-po-30 w Łodzi, w której stosuje się różne ele-menty inżynierii drogowej mającej służyć uspo-kojeniu ruchu. Oczywiście nie obyło się bez potknięć jak choćby wrzawa, jaką w mediach wy-wołała mająca 5 metrów długości linia, zwężają-ca jezdnię do rozmiarów umożliwiających prze-jechanie tylko jednego samochodu. Ten mały fragment linii zniknął w ciągu doby, ale dzienni-karzy już mniej interesowało to, co pozytywnie zmieniło się na obszarze całego osiedla.
Dlatego w tym odcinku naszego wydawnictwa przedstawiamy kompendium wiedzy na temat całego procesu, od spotkań z mieszkańcami, zbierania ich uwag, przez współpracę z Zarzą-dem Dróg i Transportu w Łodzi (ZDiT), nanosze-nie uwag np. Rady Osiedla, po stworzenie pro-jektu i jego wdrażanie.
Hubert Barański Fundacja Normalne Miasto-Fenomen
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
3
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
Projekt „Bezpieczne Miasto – Inna Droga” składa się z 3 grup działań tj. edukacyjnych, interwencyjnych i konsultacyjnych. To wła-śnie w ramach tego ostatniego obszaru zo-stały zorganizowane warsztaty z mieszkań-cami 3 łódzkich osiedli. Przeprowadzone zostały zgodnie z zasadami brd, zrównowa-żonego rozwoju i projektowania uniwersal-nego (niewykluczającego; więcej o zasadach projektowania uniwersalnego w numerze 12 publikacji) dla bezpiecznej i atrakcyjnej prze-strzeni publicznej. Głównym założeniem było udzielenie mieszkańcom decydującego głosu w sprawie wyglądu danej okolicy.
W Państwa ręce oddajemy instrukcję, jak krok po kroku przeprowadzić spotkania konsulta-cyjne dotyczące poprawy bezpieczeństwa ru-chu i jakości przestrzeni publicznej osiedla.
WYBÓR OBSZARÓWNa potrzeby projektu w porozumieniu z Urzędem Miasta Łodzi wytypowaliśmy trzy obszary. Każde z osiedli charakteryzuje
BEZPIECZNE MIASTO – INNA DROGA
TEMPO-30 NA OSIEDLU
AUTORZY
JAKUB MISIAK Wolontariusz w Fundacji Normalne Miasto-Fenomen, angażuje się społecznie w działania związane z estetyką przestrzeni publicznej i poprawą jakości życia w mieście. Na co dzień student gospodarki przestrzennej na Politech-nice Łódzkiej i aktywny członek Studenckiego Koła Naukowego Gospodarki Przestrzennej CIRKULA .
Kierunkowskazy na warsztaty. Fot. Patryk Grądys
BARTŁOMIEJ OLCZAKKoordynator działań konsultacyjnych w ramach projektu Bezpieczne Miasto - Inna Droga, członek Rady Programowej Fundacji Normalne Miasto - Fenomen, student gospodarki przestrzennej na Politechnice Łódzkiej. W Fundacji walczy z chaosem reklamowym, a przy okazji łączy swoje pasje związane z tematyką planowania przestrzennego oraz partycypacji społecznej.
4
się innym rodzajem zabudowy. Karolew to osiedle z zabudową wielorodzinną, ciekawy przykład blokowiska, gdzie na osiedlowych uliczkach samochody rozwijają zawrotne prędkości. Na Starym Polesiu mamy do czynienia z gęstą zabudową śródmiejską, dominują tu kamienice, a ulice należą do najbardziej niebezpiecznych. Trzeci obszar – Julianów, to z pozoru spokojne osiedle za-budowy jednorodzinnej z dużym udziałem terenów zielonych, jednak panem i władcą jest tutaj pędzący i parkujący, gdzie popad-nie samochód. Każdy z obszarów ma inny charakter, dzięki czemu w projektach mo-gły zostać pokazane różnorodne metody wprowadzania uspokojenia ruchu w zależ-ności od uwarunkowań.
W okresie od 10 lipca do 31 sierpnia zorgani-zowaliśmy 6 spotkań konsultacyjnych, tj. po 2 na każdym ze wskazanych łódzkich osiedli. Na potrzeby tej publikacji posłużymy się przykła-dem Karolewa, który był pierwszym i pilotażo-wo realizowanym przez nas działaniem.
PRZYGOTOWANIA I PROMOCJAZanim przeprowadziliśmy warsztaty, mu-sieliśmy się w naszym zespole odpowiednio przygotować. Zaczęliśmy od poznania osób,
z którymi powinniśmy porozmawiać. W tym celu wykonaliśmy tzw. mapowanie intere-sariuszy, czyli określiliśmy odbiorców na-szych działań. Wśród nich znaleźli się przede wszystkim mieszkańcy (bo to oni przecież najlepiej znają obszar, którego dotyczyły warsztaty), osoby prowadzące różnego ro-dzaju działalność lub reprezentujące insty-tucje zlokalizowane na obszarze (właściciele sklepów, pracownicy bibliotek, spółdzielnie mieszkaniowe, kluby osiedlowe, rodzice dzie-ci uczęszczających do przedszkola, przychod-nie itd.), a także przedstawiciele Rad Osie-dla, lokalnych NGO, Policji, Straży Miejskiej, Zarządu Dróg i Transportu, mediów, a także osoby zainteresowane obszarem i bezpie-czeństwem ruchu drogowego w mieście.
Jednak samo określenie interesariuszy nie wystarczy, trzeba przecież się z nimi skon-taktować i przekazać informację o orga-nizowanym spotkaniu. Aby dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, wybraliśmy różne metody informowania. Rozdaliśmy łącznie 1000 ulotek, rozwiesiliśmy 20 plaka-tów (oczywiście tylko w legalnych i przezna-czonych do tego miejscach m.in. na klatkach schodowych czy w bibliotece), stworzyliśmy specjalne wydarzenie na Facebooku (około 150 osób zaproszonych). Ponadto informacje
Inwentaryzacja, czyli jak wygląda obszar działań przed wprowadzanymi zmianami. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
5
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
o naszych wydarzeniach pojawiły się na pro-filach portalu Facebook związanych z osie-dlem np. Osiedle Karolew – Retkinia Wschód (541 osób lubiących profil) oraz Osiedle Ka-rolew (585 osób lubiących profil) [dane na dzień 6.01.2016 r.]. Oczywiście informowa-liśmy korzystając także z naszych fundacyj-nych „kanałów” tj. profili na Facebook’u czy strony internetowej projektu. Nie przepro-wadzilibyśmy akcji promocyjnej bez wsparcia lokalnych jednostek, tj. Miejskiej Biblioteki
Publicznej, gdzie rozwieszono plakaty oraz rozdawano ulotki czytelnikom czy Parafii Chrystusa Króla, która podczas ogłoszeń pa-rafialnych zachęcała do udziału w naszych wydarzeniach. Ponadto wysłaliśmy maile z zaproszeniem do wielu jednostek m.in. Rady Osiedla Karolew – Retkinia Wschód czy Poleskiego Ośrodka Sztuki – filia Karolew.
Przed samym spotkaniem uruchomiliśmy również ankietę internetową, by poznać po-trzeby tych osób, które na spotkaniu pojawić się nie mogły.
Bardzo istotny był również wybór miejsca spotkania. Przede wszystkim zależało nam, aby znajdowało na terenie, którego miało dotyczyć spotkanie. Jednocześnie szukali-śmy miejsca możliwie najbardziej dostęp-
nego oraz przyjaznego, czyli znajdującego się w najbliższym sąsiedztwie. Do tego celu najbardziej nadawały się takie lokalizacje jak szkoła, biblioteka, ośrodek kultury czy inne ogólnodostępne instytucje. Wybraliśmy Miejską Bibliotekę Publiczną. Mając określo-ne miejsce spotkania mogliśmy wyznaczyć termin, najdogodniejsze wydawały się być godziny popołudniowe w tygodniu, po godzi-nach pracy, czyli po godzinie 16.
UWARUNKOWANIAChcąc jak najlepiej przygotować się do roz-mowy z mieszkańcami osiedla, wyruszyliśmy w teren, by doświadczyć na własnej skórze problemów komunikacyjnych tego obszaru. Na podstawie wizji lokalnej przygotowaliśmy analizy różnych uwarunkowań na Karolewie. Co to znaczy? Opracowaliśmy m.in. mapę przedstawiającą diagnozę stanu istniejącego, gdzie zaznaczyliśmy dostępność komunikacji publicznej, parkingi dzikie i zorganizowane, sygnalizację świetlną, ulice jednokierunkowe, przejścia dla pieszych, a także generatory ru-chu, czyli najważniejsze usługi itd.
Inne mapy przedstawiały uzbrojenie w in-frastrukturę drogową, a także statystyki do-tyczące lokalizacji wypadków oraz zdarzeń drogowych i ich przyczyn (źródło: www.se-
Wizualizacja proponowanych zmian. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
6
wik.pl). Przygotowaliśmy również analizy stanu projektowanego, gdzie zaznaczyliśmy planowane i realizowane inwestycje. Skorzy-staliśmy także z miejskiej mapy własności opracowanej na potrzeby Budżetu Obywa-telskiego (dostępna na stronie www.budzet.dlalodzi.info/mapa), która była źródłem in-formacji o tym, gdzie możemy lokalizować nasze działania (tylko na terenach należą-cych do miasta). Na potrzeby projektu prze-analizowaliśmy także mapę akustyczną Łodzi (www.akustyczna.mapa.lodz.pl), która była źródłem informacji o przekroczeniach do-puszczalnego poziomu dźwięku wywołanego przez komunikację na Karolewie. Korzystając z własnych doświadczeń i analizy wniosków z Budżetu Obywatelskiego stworzyliśmy listę orientacyjnych kosztów inwestycji, tj. wyce-
ny za wymalowanie przejścia dla pieszych , zamontowanie mini-ronda z prefabrykatu, gruntowny remont chodnika na odcinku 100 m czy budowa sygnalizacji świetlnej.
SCENARIUSZRównież do rozmowy trzeba było się przygo-tować. Chcąc uzyskać jak najwięcej informa-cji, przygotowaliśmy scenariusz takiego spo-tkania (dostępny w dalszej części publikacji). Zapisaliśmy tam podstawowe informacje do-tyczące sposobów oraz metod prowadzenia spotkań konsultacyjnych. Opracowanie ta-kiego scenariusza miało na celu wyznaczenie punktów ramowych i określenie wszystkich informacji, które należy przekazać w trakcie spotkania. Oczywiście treść komunikatów, była na tyle elastyczna, by mogła być indywi-
Wizualizacja proponowanych zmian. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
Uwagi mieszkańców notowane na bieżąco. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
7
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
dualnie dostosowywana do potrzeb poszcze-gólnych warsztatów. Efekty naszej pracy skonsultowaliśmy z metodologiem, który po-mógł nam uatrakcyjnić zajęcia i dostosować je do pracy z mieszkańcami.
PIERWSZE SPOTKANIE 16 lipca 2015 r. (czwartek) w godz. 18-20 w Miejskiej Bibliotece Publicznej Łódź-Po-lesie Filia nr 12 odbyło się pierwsze spotka-nie konsultacyjne na Karolewie. Wydarzenie skierowane było do mieszkańców, interesa-riuszy, władz miasta oraz osób zainteresowa-nych działalnością Fundacji Fenomen.
Głównym celem pierwszego spotkania było wspólne zdefiniowanie podstawowych pro-blemów występujących na osiedlu oraz określenie potrzeb i oczekiwań związanych z bezpieczeństwem różnych grup odbiorców. Istotne było dla nas prowadzenie konstruk-tywnej dyskusji, polegającej na wymianie po-glądów i zapoznanie z opiniami innych osób.
W trakcie warsztatów uczestnicy zostali poin-formowani o wynikach przygotowanych przez nas analiz. Spotkanie miało również charakter edukacyjny, dlatego uczestniczy warsztatów otrzymali porządny zastrzyk wiedzy na te-mat różnych form uspokojenia ruchu i innych metod zapewniających bezpieczeństwo na osiedlach. Na spotkaniach, pod okiem przed-stawiciela ZDiT, wspólnie szukaliśmy miejsc, które wymagają uwagi czy interwencji. Zajęcia opierały się na pracy w grupach. Każda grupa korzystała z map z zaznaczonymi budynkami, ulicami, chodnikami, drzewami. Uczestnicy spotkania proszeni byli o wskazanie obszarów problemowych, a także pozytywnie odbiera-nych przestrzeni – uznawanych za bezpiecz-ne. Zbieraliśmy wszystkie opinie, uwagi, zano-towaliśmy sugestie i propozycje w kontekście zmiany organizacji ruchu i poprawy bezpie-czeństwa w okolicy. To mieszkańcy zdecydo-wali o wyborze bezpiecznych rozwiązań, które usprawniłyby poruszanie się po ich osiedlu.
W MIĘDZYCZASIE...Podczas dwutygodniowej przerwy między warsztatami dokonaliśmy szczegółowej ana-lizy zgłoszonych uwag (w tym opracowaliśmy wyniki ankiet wypełnionych przez mieszkań-ców osiedla, dotyczących bezpieczeństwa na obszarze) oraz stworzyliśmy na tej podstawie
Mieszkańcy podczas spotkań oraz wypeł-niając ankiety zwracali uwagę na nastę-pujące niedogodności:
• nierówne chodniki,• zaparkowane samochody ograniczające
dostępność do chodników na osiedlu,• samochody parkujące na trawnikach,• bariery dla osób z niepełnosprawnością,• braki w chodnikach – dzikie przejścia,• zbyt wąskie perony przystanków
tramwajowych,• niebezpieczne i niedogodne dojścia
do przystanków,• miejsca, gdzie oznakowanie poziome
i pionowe nie jest widoczne,• zły stan techniczny i brak ciągłości
infrastruktury rowerowej.
Sugestie mieszkańców zawarte w ankietach:
• zamontowanie progów zwalniających,• wydzielenie miejsc parkingowych,• otoczenie wszystkich chodników
słupkami – szczelnie,• rekultywacja trawników,• wymiana chodników,• wygodne dojścia do autobusów,• więcej nasadzeń,• poprawa jakości zieleni,• zrezygnowanie z montowania
sygnalizacji świetlnej na przejściach dla pieszych,
• wprowadzenie strefy tempo-30 na całym obszarze zamiast ograniczenia do 40 km/h,
• uniemożliwienie parkowania na skrzyżowaniach,
• zamontowanie poduszek berlińskich,• wydzielenie dróg rowerowych.
Część uwag zgłoszonych przez mieszkań-ców dotyczyła jakości nawierzchni lub była wskazaniem miejsc, gdzie coś można prze-budować, np. położyć fragment chodnika. W naszym projekcie mogliśmy jedynie za-proponować nową organizację ruchu na istniejącym układzie drogowym, bez prze-budowy. Natomiast sugestie nasadzeń, utworzenia chodników i innych rozwiązań niebędących organizacją ruchu zostały przekazane zarządcy dróg.
8
koncepcje zmiany organizacji ruchu. Propo-nowane przez nas rozwiązania miały na celu uspokojenie ruchu na Karolewie, przy nie-wielkich nakładach finansowych w możliwie krótkim czasie. Staraliśmy się więc, aby roz-wiązania na poszczególnych ulicach nie były kosztowne i długotrwałe w przygotowaniu.
DRUGIE SPOTKANIE Kolejne spotkanie odbyło się dwa tygodnie później, czyli 30 lipca (czwartek), w godz. 18-20 w tym samym miejscu. Podczas spotkania nasz zespół przedstawił propozycje zmian stworzonych na podstawie materiału z pierw-szego spotkania, a także ankiet oraz uwag zło-żonych pisemnie. Przedstawiony projekt stał
się podstawą dalszej dyskusji z mieszkańca-mi nad możliwościami wprowadzenia zmian, które poprawią bezpieczeństwo na drogach Karolewa. Celem wydarzenia była konstruk-tywna dyskusja nad zaplanowanymi rozwią-zaniami, a także zebranie opinii i uwag do projektu. Staraliśmy się również uświadomić mieszkańców, że mają wpływ na otaczającą przestrzeń i możliwość wprowadzenia swoich pomysłów w życie poprzez zgłaszanie ich czy to do budżetu obywatelskiego, czy też w trak-cie innych form konsultacji społecznych.
EFEKTY
W wyniku przeprowadzonych spotkań konsul-tacyjnych z mieszkańcami stworzono doku-mentację projektową, którą bezpłatnie prze-kazano Zarządowi Dróg i Transportu w Łodzi.
Dalsza współpraca z Urzędem Miasta wiązała się z koniecznością wprowadzenia poprawek do projektu – w niektórych miejscach zmie-niono zaproponowane pierwotnie rozwią-zania na inne, zachowując jednak ich efekt – zwiększenie bezpieczeństwa, poprawę wi-doczności na skrzyżowaniach czy ułatwienie poruszania się pieszo.
Od połowy grudnia 2015 r. możemy cieszyć się pierwszym efektem naszych warsztatów – nową organizacją ruchu na osiedlu Karolew, gdzie wprowadzono ograniczenie prędko-ści do 30km/h oraz strefę skrzyżowań rów-norzędnych. Wierzymy, że przeprowadzo-ny przez nas proces konsultacyjny projektu uspokojenia ruchu na jednym z łódzkich osiedli wpłynął na wyższą świadomość zna-czenia aktywności społecznej przy jednocze-snym zwiększeniu poczucia sprawczości.
Realizowany projekt. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
Realizowany projekt. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
9
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DUNa obszarze całego osiedla Karolew wprowadzono strefę tempo-30. Na skrzyżowaniach
publicznych dróg wewnątrzosiedlowych zlikwidowano przejazdy z pierwszeństwem i wprowadzono skrzyżowania równorzędne. Jednak propozycja nie ograniczyła się tylko do postawienia nowych znaków, zaprojektowano również rozwiązania uniemożliwiające przekraczanie dozwolonej prędkości oraz porządkujące funkcje ulicy.
Najważniejszym rozwiązaniem, poza skrzyżo-waniami równorzędnymi, jest wprowadzenie tzw. trasowania. Polega to na tym, że tor jazdy pojazdów nie jest, tak jak to było dotychczas, długą prostą linią, ale jest urozmaicony. Szero-kie pasy ruchu w połączeniu z długimi odcinka-mi prostymi, prowokują kierowców do szybszej jazdy. Trasowanie wręcz przeciwnie. Szerokości pasów ruchu na niektórych ulicach Karolewa zostały sprowadzone do wartości bliskich mi-nimalnym dozwolonym na drogach tej klasy. W przypadku Karolewa były to drogi lokalne, a na nich szerokość pasa ruchu może wyno-sić, dla ruchu uspokojonego, minimalnie 2,5 m. Więcej informacji na ten temat znajduje się w pierwszym numerze „Funkcje ulicy”. Dzięki zwężeniu pasów ruchu, na „odzyskanej” części jezdni, można było wprowadzić pasy postojowe dla samochodów, a na fragmencie ul. Braty-sławskiej, pas ruchu dla rowerów. Pasy posto-jowe umieszczono po obu stronach ulic, aby wprowadzić trasowanie (ul. Wróblewskiego). W celu przeciwdziałania parkowaniu na trawni-kach i chodnikach w przyszłości, tak jak to jesz-cze niedawno miało miejsce, zaproponowano zastosowanie ograniczników parkowania na chodnikach oraz nasadzenia z krzewów ozdob-nych na trawnikach.
Na ulicach, na których nie było możliwości wprowadzenia trasowania ani zwężenia pa-sów ruchu, zostały zastosowane tak zwane poduszki berlińskie – progi zwalniające, będą-ce gotowymi elementami (prefabrykatami) wy-konanymi z tworzywa sztucznego, które egze-kwują przestrzeganie dozwolonej prędkości od kierowców samochodów osobowych, ale nie utrudniają poruszania się pojazdów o więk-szym rozstawie kół, np. autobusom i śmieciar-kom (ul. Karolewska, ul. Bratysławska).
W sytuacji, w której nie można było uzyskać traso-wania poprzez wyznaczanie pasów postojowych ani zastosować poduszek berlińskich, np. ze wzglę-du na to, że na drogach dojazdowych do szpitali, nie można sytuować progów, wprowadzono wy-sepki rozdzielające pasy ruchu (ul. Wileńska).
Zaprojektowane zostały brakujące przejścia dla pieszych, m.in. w rejonie pętli tramwajowej i na ul. Karolewskiej w rejonie ul. Norwida, nie-stety nie wszystkie zostały zrealizowane.
Po wschodniej stronie ul. Bratysławskiej, po-między ul. Wileńską a ul. Wróblewskiego, wy-dzielono pas rowerowy. Po drugiej stronie oraz na pozostałych odcinkach tej ulicy, a tak-że ul. Karolewskiej i Wróblewskiego zostały zastosowane tzw. sierżanty rowerowe, czyli oznakowania poziome stosowane w sytuacji, gdy nie wytycza się odrębnej przestrzeni dla cyklistów. Celem tych oznaczeń jest zwróce-nie uwagi kierowców i spowodowanie, aby odsunęli się od prawej krawędzi jezdni zo-stawiając miejsce dla rowerzystów, którzy są częstymi użytkownikami drogi. Na podstawie danych zebranych podczas Europejskiej Ry-walizacji Rowerowej 2014 określono, że ul. Wróblewskiego, ul. Karolewska i ul. Bratysław-ska stanowią popularne szlaki komunikacyjne rowerzystów. Ponadto zaproponowano po-łączenie osiedla z istniejącą drogą rowerową na ul. Bandurskiego poprzez wytyczenie na istniejących szerokich lub mało uczęszcza-nych chodnikach ciągów pieszo-rowerowych i umożliwienie wjazdu na nie poprzez miej-scowe obniżenie krawężników (rejon ulic Ka-rolewskiej i Krzemienieckiej oraz zakończenie ul. Wygodnej). Taki zabieg będzie skutkował łatwiejszym dostępem drogi rowerowej na al. Bandurskiego dla mieszkańców osiedla Karo-lew. Ponadto, na etapie projektowania, pro-ponowane było wyłączenie (budzącej wiele kontrowersji) sygnalizacji świetlnej lub urucha-mianie jej jedynie na czas przejazdu tramwaju na dwóch skrzyżowaniach – ul. Bratysławskiej i ul. Wróblewskiego oraz ul. Bratysławskiej i ul. Wileńskiej. Pomimo wielu próśb mieszkańców i znikomego ruchu samochodowego, Zarząd Dróg i Transportu nie jest skłonny do wyłącze-nia nowo zamontowanej sygnalizacji świetlnej.
Ostateczny projekt dostępny jest na stronie www.innadroga.dlalodzi.info.
JOANNA MIECZNIKOWSKAAbsolwentka kierunku Architektura i Urbanistyka Politechniki Łódzkiej. Doświadczenie zawodowe zdobywa w pracowniach architektonicznych i urba-nistycznych. Z Fundacją Fenomen sympatyzuje od 2010 roku. Aktualnie w Fun-dacji zajmuje się projektami organizacji ruchu oraz wizualizacjami proponowa-nych rozwiązań. Od sześciu lat całoroczna rowerzystka.
AUTOR
10
Metody pracy w trakcie spotkań:• przekazywanie wiedzy przy użyciu
prezentacji multimedialnej,• dyskusja grupowa,• udzielanie odpowiedzi na pytania
zadawane przez uczestników spotkań,• praca warsztatowa.• Środki potrzebne
do przeprowadzenia spotkań:• komputer i rzutnik multimedialny,• mapy osiedla, którego dotyczą spotkania,• materiały piśmienne (mazaki, kredki,
długopisy itp.).
Scenariusz pierwszego spotkania z mieszkań-cami z cyklu „Bezpieczne miasto – inna droga”.
CZĘŚĆ 1 – WPROWADZENIECzas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący powinien przedstawić siebie i organizatorów, poinformować o celu spo-tkania oraz jego harmonogramie, przeka-zać informacje dotyczące zasad panujących w trakcie konsultacji, odpowiedzieć na ewen-tualne pytania od uczestników.
UWAGA!• Należy pamiętać, że wszelkie uwagi i opi-
nie uczestników powinny zostać jak naj-dokładniej zaprotokołowane. W tym celu najlepiej wyznaczyć jedną z osób odpo-wiedzialnych za organizację spotkania do stworzenia dokładnych notatek.
• Można również nagrać całe spotkanie. Jednak w tym przypadku należy poin-formować o tym uczestników i poprosić o wyrażenie zgody na nagrywanie.
CZĘŚĆ 2 – DIAGNOZA OKOLICY, KTÓREJ DOTYCZY SPOTKANIE ORAZ SPOSOBY USPOKOJENIA RUCHU Czas trwania 30-40 minut, w trakcie których prowadzący powinien zaprezentować wyniki analiz dotyczących osiedla, na którym odby-wa się spotkanie. W tej części powinny zostać przedstawione informacje dotyczące sposo-bów związanych z poprawą bezpieczeństwa i uspokojeniem ruchu.
UWAGA!• Przed rozpoczęciem prezentacji warto za-
dać kilka „rozgrzewkowych” pytań doty-czących obszaru, np. co się Państwu naj-bardziej podoba na tym osiedlu? czego (jakiego typu miejsc) brakuje na osiedlu?
• Oprócz prezentacji multimedialnej warto również przygotować kilka wydrukowa-nych map, które są wyświetlane na slaj-dach. Ułatwi to uczestnikom zapoznanie się z materiałami.
PrzerwaCzas trwania 5-10 minut, w trakcie których uczestnicy mogą poczęstować się kawą lub herbatą, czymś słodkim. Jest to czas pozwa-lający również na przearanżowanie miej-sca, w którym odbywa się spotkanie. Można wtedy dostosować liczbę stolików do liczby uczestników, aby praca w grupach przebie-gała w komfortowych warunkach.
CZĘŚĆ 3 – WARSZTAT Czas trwania 40-50 minut. Należy podzielić uczestników warsztatu na mniejsze grupy,
SCENARIUSZE SPOTKAŃ Z MIESZKAŃCAMI Z CYKLU „BEZPIECZNE MIASTO – INNA DROGA”
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
11
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
w celu ułatwienia dyskusji i każdej z grup przydzielić moderatora. W każdym z zespo-łów prowadzący powinien zapoznać uczest-ników z mapą, na której mają być nanoszone różne pomysły nowych rozwiązań dotyczą-cych bezpieczeństwa. W zasadniczej fazie tej części uczestnicy mają za zadanie zgłaszać aktualne problemy występujące na danym terenie, mówić o dobrych rozwiązaniach, które można powtórzyć też w innych miej-scach, przekazywać swoje pomysły związane z uspokojeniem ruchu na osiedlu.
UWAGA!• Warto zapytać uczestników spotkania,
czy wszystkie oznaczenia na mapie zasad-niczej są czytelne i zrozumiałe. Jeśli nie, należy udzielić dodatkowych informacji.
• Dobrze jest przygotować wcześniej ze-staw pytań, które pozwolą kontrolować dyskusje i pozyskanie wszystkich nie-zbędnych informacji. Możemy poprosić
np. o wskazanie niebezpiecznych przejść dla pieszych, skrzyżowań ze słabą wi-docznością, miejsc niedostosowanych dla osób starszych czy rodziców z dziećmi.
• Należy pamiętać, by oprócz problemo-wych obszarów, poprosić uczestników
o wskazanie przestrzeni odbieranych po-zytywnie, czyli takich, w których czują się bezpiecznie. Pozwoli to na lepsze zrozu-mienie standardu, jakiego oczekują od danego obszaru.
CZĘŚĆ 4 – ZAKOŃCZENIE Czas trwania 5 minut, w trakcie których pro-wadzący dziękuje za uczestnictwo w spo-tkaniu, zaprasza na drugie spotkanie i prosi o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej.
UWAGA!• Dobrze jest przygotować listę obecności
wraz z miejscem na uzupełnienie przez uczestników spotkania adresu email lub numeru telefonu, co ułatwi późniejsze in-formowanie o kolejnych spotkaniach oraz postępach projektu.
• Celem ankiety ewaluacyjnej jest pozy-skanie informacji zwrotnych od uczestni-
ków, dotyczących sposobu prowadzenia spotkania (np. czy treści były zrozumia-łe? czy informacja o spotkaniu dotarła odpowiednio wcześnie? ewentualne su-gestie dla organizatorów). Ankieta po-winna być anonimowa.
Uwagi do konkretnych miejsc na osiedlu zaznaczone na mapie. Fot. Patryk Grądys
12
Scenariusz drugiego spotkania z miesz-kańcami z cyklu „Bezpieczne miasto – inna droga”.
CZĘŚĆ 1 – WPROWADZENIE
Czas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący przypomina najważniejsze in-formacje dotyczące siebie, organizacji i celu spotkań, informuje, jaki jest porządek tego spotkania i odpowiada na ewentualne pyta-nia od uczestników.
UWAGA!• Trzeba mieć na uwadze, że nie wszyscy
obecni na drugim spotkaniu, uczestniczyli w pierwszej części warsztatów. W związ-ku z tym na początku należy krótko pod-sumować, co zostało ustalone w trakcie pierwszych warsztatów.
• Należy pamiętać, że wszelkie uwagi i opi-nie uczestników powinny zostać jak naj-dokładniej zaprotokołowane. W tym celu najlepiej wyznaczyć jedną z osób odpo-wiedzialnych za organizacje spotkania do stworzenia dokładnych notatek.
• Można również nagrać całe spotkanie. Jednak w tym przypadku należy poin-formować o tym uczestników i poprosić o wyrażenie zgody na nagrywanie.
CZĘŚĆ 2 – PRZEDSTAWIENIE OPRACOWANIACzas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący przedstawia efekty pracy.
UWAGA!• Projekt powinien być przygotowany
w sposób czytelny i zrozumiały dla każ-dego uczestnika. Warto skorzystać z róż-nych metod obrazowania rozwiązań, tj. schematów, wizualizacji, fotomontaży.
• Oprócz prezentacji multimedialnej po-winno się przygotować kilka wydrukowa-nych map, które są wyświetlane na slaj-dach. Ułatwi to uczestnikom zapoznanie się z materiałami.
• Należy poinformować uczestników spo-tkania, że proponowane przez nas roz-wiązania nie są ostatecznym projektem, lecz podstawą do dalszej dyskusji.
CZĘŚĆ 3 – ZEBRANIE OPINIICzas trwania 30-40 minut, w trakcie których prowadzący zachęca uczestników do wyraża-nia opinii na temat przygotowanych propo-zycji i zbiera dodatkowe wypowiedzi, które mogą się pojawić w trakcie spotkania.
UWAGA!• Dobrze jest przygotować wcześniej ze-
staw pytań, które pozwolą kontrolować dyskusje i pozyskanie wszystkich nie-zbędnych informacji, np. czy przedsta-wione przez nas propozycje rozwiązują problemy, o których mówiliśmy w trakcie
WSPÓŁPRACA Z ZDITPlanując prace nad stworzeniem propozycji nowej organizacji ruchu na osiedlu, posta-nowiliśmy najpierw nawiązać współpracę z Zarządem Dróg i Transportu. Wyszliśmy bowiem z założenia, że byłoby nieuczciwie proponować mieszkańcom zmianę, której zarządca drogi nie miałby ochoty wdrożyć. Stąd podpisane porozumienie, na mocy któ-rego my zadeklarowaliśmy przeprowadze-nie spotkań z mieszkańcami, zebranie od nich opinii, zaś ZDiT miał pomóc w później-szym naniesieniu zmian, opracowaniu opty-malnego rozwiązania i co ważne – zabezpie-czyć w swoim budżecie środki na realizację.
Chcieliśmy także zsynchronizować czaso-wo realizację naszego projektu z kończoną inwestycją trasy W-Z na osiedlu. To nie do końca się udało i to nawet nie z winy ZDiT czy naszej. Nie udało się też niestety nakło-nić ZDiT do odstąpienia od budowy kosztow-nej i niepotrzebnej sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach z ul. Wileńską czy Wróblew-skiego. ZDiT wyszedł z założenia, że nawet jeśli błędem była decyzja o jej montażu, to i tak musi powstać i być uruchomiona, aby uniknąć telefonów mieszkańców alarmują-cych o nieczynnej sygnalizacji.
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
13
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
poprzedniego spotkania? czy wpłyną one na wzrost bezpieczeństwa?
• Jeśli uczestnicy wyrażają negatywne opinie na temat proponowanych roz-wiązań prowadzący powinien poprosić o uargumentowanie oraz zapropono-wanie alternatywy.
CZĘŚĆ 4 – ZAKOŃCZENIECzas trwania 5-10 minut, w trakcie których prowadzący dziękuje za udział w spotkaniu oraz informuje i zachęca uczestników do brania udziału w konsultacjach społecznych, wpływania na kształtowanie przestrzeni pu-blicznej. Prosi również o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej.
UWAGA!• Dobrze jest przygotować listę obecności
wraz z miejscem na uzupełnienie przez uczestników spotkania adresu email lub numeru telefonu, co ułatwi późniejsze informowanie o kolejnych spotkaniach oraz postępach projektu.
• Celem ankiety ewaluacyjnej jest pozy-skanie informacji zwrotnych od uczestni-ków, dotyczących sposobu prowadzenia spotkania (np. czy treści były zrozumia-
łe? czy informacja o spotkaniu dotarła odpowiednio wcześnie? ewentualne su-gestie dla organizatorów). Ankieta po-winna być anonimowa.
Materiały potrzebne do realizacji warsztatów z mieszkańcami. Fot. Patryk Grądys.
Realizacja projektu. Źródło: materiały Fundacji Fenomen.
14
WARSZTAT I• Wybór obszaru (dokładne
określenie granic); • Pozyskanie mapy do celów eduka-
cyjnych z łódzkiego ośrodka geodezji (bezpłatnie!);
• Wytypowanie zainteresowanych te-matem osób (mieszkańcy, właściciele sklepów, pracownicy pubów, restauracji, barów, nauczyciele ze szkoły, rodzice, kli-enci sklepów, klubów sportowych, dziel-nicowy, Straż Miejska, Rada Osiedla, Spół-dzielnia Mieszkaniowa, lokalnie działające organizacje pozarządowe, media, Urząd Miasta);
• Przygotowanie i udostępnienie ankiet, na podstawie których można poznać proble-my danego obszaru;
• Wizja lokalna, aby dokładnie poznać teren;
• Sprawdzenie uwarunkowań (infrastruktu-ralnych, prawnych, własnościowych);
• Wybór i rezerwacja miejsca warsztatów; • Przygotowanie ulotek, plakatów, za-
proszeń (zaprojektowanie, powielenie);
• Kampania informacyjna:• rozwieszenie plakatów (tylko w miejscach
legalnych np. na klatce, na słupie ogłosze-niowym lub w sklepie za zgodą właściciela),
• rozdanie ulotek (lub zostawienie w kios-ku, piekarni, kolekturze lotto),
• skontaktowanie się z zainteresowany-mi (szkoły, sklepy i inne wytypowane wcześniej instytucje czy osoby);
• Zaproszenie zainteresowanych osób (patrz wyżej);
• Przygotowanie prezentacji na warsztaty (przykładowe prezentacje do wykorzysta-nia są na stronie www.innadroga.dlalodzi.info);
• Zakup i/lub przygotowanie materiałów piśmiennych na spotkanie (długopisy, mazaki, czyste kartki);
• Przygotowanie listy obecności z miejscem na wpisanie przez uczestników spotkania adresu email lub numeru telefonu;
• Przygotowanie ankiety ewaluacyjnej, zwłaszcza jeżeli planowane są kolejne spotkania i chcemy uzyskać informację zwrotną od uczestników (przykładowa
KOMPENDIUM
JAK PRZYGOTOWAĆ SAMODZIELNIE WARSZTATY?Organizacja spotkania dla mieszkańców osiedla, członków spółdzielni mieszkaniowej czy wybranej ulicy nie musi nastręczać kłopotów. Przedstawiamy listę rzeczy, które na-leży wykonać, aby z jak najmniejszym stresem i zdenerwowaniem zorganizować tego typu spotkanie. Zaznaczenie wszystkich punktów jako zrealizowane pozwoli przepro-wadzić dobre spotkanie z mieszkańcami. Na liście są nie tylko sprawy organizacyjne, ale także promocyjne. Zachęcamy do aktywności.
BEZ
PIEC
ZNE
MIA
STO
IN
NA
DRO
GA
15
TEM
PO-3
0 N
A O
SIEL
DU
ankieta dostępna jest na stronie www.innadorga.dlalodzi.info);
• Przygotowanie cateringu (kawa, herbata, woda, kubeczki, coś słodkiego).
CO ZROBIĆ PRZED SAMYMI WARSZTATAMI:• przygotować rzutnik,• zgrać na pendrive prezentację,• naszykować materiały (mapy, mazaki,
kredki itp.),• potwierdzić miejsce,• zrobić zakupy (spożywcze),• wyznaczyć osobę do robienia zdjęć,• wyznaczyć osoby do zapisywania uwag
mieszkańców, • przygotować zaproszenia na kolejne
spotkanie,• wydrukować mapy.
WARSZTAT II• Sporządzenie raportu z pierwszych
warsztatów – zebranie i uporządkowanie uwag, opinii mieszkańców;
• Przeanalizowanie ankiety
dotyczące bezpieczeństwa;• Przygotowanie relacji i udostępnienie jej
zainteresowanym (poprzez stronę, bloga, FB, stronę www Rady Osiedla, emaile itp.);
• Zlecenie przygotowania projektu wraz z wizualizacją specjaliście;
• Kampania informacyjna:• rozwieszenie plakatów,• rozdanie ulotek,• skontaktowanie się z interesariuszami,• skontaktowanie się z osobami obecnymi
na pierwszym spotkaniu;• Przygotowanie prezentacji na warsztaty
(przykładowa prezentacja znajduje się na stronie www.innadorga.dlalodzi.info);
• Przygotowanie materiałów na spotkanie (rzutnik, materiały papiernicze, prezenta-cja – jak wcześniej);
• Przygotowanie cateringu;• Przesłanie raportu po spotkaniu do ws-
zystkich zainteresowanych;• Przesłanie uwag/propozycji zmian po
spotkaniu do ZDiT;• Monitorowanie, aż do momentu za-
kończenia realizacji.
Warsztaty. Fot. Patryk Grądys.
16
Bezpieczeństwo ruchu drogowego to nie tylko działania infrastrukturalne, przebu-dowy, znaki, organizacja ruchu. To także cały wachlarz narzędzi marketingowych. Co roku słyszymy o akcjach „bezpieczne święta”, „bezpieczny powrót z wakacji”, „akcja znicz”, „piłeś, nie jedź”...
Część z tych działań skierowana jest do najmłodszych uczestników ruchu, część do kierujących pojazdami. Niestety dość często kampanie takie skupiają się na słabszych uczestnikach ruchu. Policyjna
akcja „bezpieczny pieszy” polega na po-uczaniu i karaniu... pieszych. Są jednak przykłady kampanii, które można z powo-dzeniem powielać na osiedlu czy w oko-licy szkoły. Są skuteczne, czasami za-bawne, czasami szokujące - ale zapadają w pamięć i pozwalają zastanowić się nad sensem przekazu.
Przykłady takich kampanii oraz instruk-cję jak samodzielnie zorganizować taką akcję promującą bezpieczeństwo ruchu - przedstawimy w kolejnej publikacji.
W NASTĘPNEJ CZĘŚCI...
Katarzyna MikołajczykFundacja Normalne Miasto-Fenomen
AUTORZY Bartłomiej Olczak, Jakub Misiak, Joanna Miecznikowska, Hubert BarańskiREDAKCJA JĘZYKOWA Iwona SójkowskaFOTOGRAFIA NA OKŁADCE Patryk GrądysSKŁAD Patryk GrądysUTWÓR OPUBLIKOWANY na licencji niewyłącznej Creative Commons – Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0