TEMEL ARABULUCULUK · Genel bilgi 3-19 Arabuluculuk aşamaları 20-27 6325 sayılı HUAK 28-72 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 73-91 4857 sayılı İş Kanunu 92-103 Gelirinin

TEMEL ARABULUCULUK

BİLGİSİ

Genel bilgi 3-19

Arabuluculuk aşamaları 20-27

6325 sayılı HUAK 28-72

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 73-91

4857 sayılı İş Kanunu 92-103

Gelirinin vergilendirilmesi 104-107

Soru – Cevap ve uyarılar 108-143

Arabuluculuk süreç şemaları 144-147

Kontrol formu 148-158

Çatışma 159-173

Müzakere 174-192

Etik kurallar 193-203 2

Genel bilgi

NE

İSTİYORSUN ?

NE

İSTİYORLAR ? KAZAN

KAZAN

4

Arabuluculuk, Türk Hukuk Sistemine 22 Haziran 2012

tarihinde 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında

Arabuluculuk Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ve birincil

mevzuata ek olarak 26 Ocak 2013 tarihinde

Yönetmeliğinin yayımlanmasıyla uygulanmaya

başlamış, 7036 sayılı Kanun ile önemli değişikliklere

uğramıştır.

5

Arabuluculuk (İngilizce: Mediation); hukuk sistemi

gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılan bir

"Alternatif Uyuşmazlık Çözüm" (ADR) yöntemidir.

Arabuluculuk; tarafların içinde bulundukları

uyuşmazlığı tarafsız bir üçüncü kişi yardımı ile

mahkemeye gitmeden ya da mahkeme

yönlendirmesiyle çözmelerinde kullanabilecekleri en

etkin yöntemdir.

6

Arabulucu: Arabuluculuk faaliyetini yürüten ve

Bakanlıkça düzenlenen arabulucular siciline

kaydedilmiş bulunan gerçek kişidir.

7

Arabuluculuk: Sistematik teknikler uygulayarak,

görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla

tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini

anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin

üretmesini sağlamak için aralarında iletişim

sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların

çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde

çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi

almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin

katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık

çözüm yöntemini ifade eder.

8

Arabulucunun temel nitelikleri

Dürüst ve güvenilir

Tarafsız

İyi dinleyici

Esnek ve kolay anlaşılır

Süreç yönetme becerisi olan

Hızlı anlayan

Empati yapabilen

Eleştirilere açık

Mizah anlayışı olan

Sabırlı 9

Kolaylaştırıcı arabuluculuk:

Çözüm önerisi getirmeyen.

Değerlendirici arabuluculuk :

Çözüm önerisi getiren.

Dönüştürücü (ilişki odaklı) arabuluculuk :

Tarafların gelişimine de hizmet eden.

10

Aralarındaki uyuşmazlığı, kendi istekleriyle ya da

bir mahkemenin önerisi ile arabulucunun eşliğinde

çözmeye karar veren taraflar, uyuşmazlık

konusunu arabulucuya ileterek, tamamen tarafsız,

önyargı ve yargıdan uzak bir arabulucu eşliğinde,

sorunlarını tartışma ve kendileri için en iyi çözümü,

bulma fırsatı elde ederler.

11

Arabulucunun mesleki becerileri, görünürdeki

sorunlardan çok, tarafların gerçek ilgilerini ortaya

çıkarmakta kullanılır. Böylece birbirini daha iyi

anlayan taraflar, gelecekteki pozisyonlarını daha

doğru alma imkânı bulurlar. İsteklerin ve ilgilerin

netleştiği arabuluculuk sürecinde karşılıklı çözüm

önerilerinin müzakeresi ile mahkemede ulaşılması

hayal bile edilemeyecek etkili ve tarafların

menfaatlerini tatmin eden anlaşmalara ulaşmak

mümkün olmaktadır.

12

Tarafların arabuluculuk sonucunda varılan neticeye

kanun zoruyla değil gönüllü olarak uymalarını

sağlamaktadır. Arabuluculuk gücünü; gelecek

odaklı olmasından ve sürecinin sonunda tarafların

çoğunlukla ilişkilerini devam ettirmesinden,

mutluluk ve barış sağlamasından alır.

13

Dostane çözüm ve kazan – kazan

Serbestlik, iradilik ve tarafların eşitliği

Karşılıklı menfaatlerin gözetilmesi

Zaman tasarrufu

Daha az masraf

Sırların alenileşmemesi ve gizlilik

Dava yükünün azaltılması

14

Taraflar arasındaki görünen uyuşmazlığın ötesinde

daha büyük çatışma, menfaat veya sorunlar varsa,

Taraflar arasında korunmaya değer uzun süreli bir

(ticari, ailevi nitelikte, komşuluk hukuku ile ilgili,

kişisel veya uzun süreli sözleşme şeklinde bir) ilişki

varsa,

Uyuşmazlığın görünen tarafları dışında başkaca

tarafları da varsa,

Taraflar arasında birden çok uyuşmazlık varsa,

15

Taraflar yargılamanın uzun sürmesi sebebi ile daha

hızlı çözüm elde etmek istiyor ise,

Uyuşmazlığın yargısal yolla çözümü çok masraflı

olacaksa,

Uyuşmazlık konusunun yargısal yolla çözümü fazla

karmaşık ise,

Uyuşmazlığın yargı kararıyla çözümü hâlinde

kararın icrası zor olacak veya mümkün olmayacak

ise,

16

Taraflar, uyuşmazlık konusunda gizliliğin

korunmasını istiyor ise veya taraflar arasında uzun

süreli kalıcı bir çözüm isteniyor ise.

Tarafların uyuşmazlığın dostane çözümünde

karşılıklı çıkarları varsa,

Taraflar uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözülmesini

istiyorlarsa,

17

18

Mahkeme yargılamasında; tarafların haklı olup

olmadıklarına geçmişteki olaylar ve buna uygun hukuk

kuralları tartışılarak karar verilir. Mahkemelerin verdiği

karar çoğunlukla haklı görülen tarafı bile tam

manasıyla tatmin etmez. Uzun ve stresli yargılama

süreci, tarafların gelecekte tekrar ilişki kurmalarını da

büyük olasılıkla imkânsız hale getirmiştir.

Arabuluculuğun en önemli avantajı; taraflara,

geçmişteki sorunlardan sıyrılarak geleceği, bir

daha aynı sorunların yaşanmasını önleyecek

şekilde planlama imkânı vermesidir.

19

Arabuluculuğun

aşamaları

Hazırlık Başlangıç İnceleme

ve araştırma

Müzakere Sonuç

Hazırlık (Taraflar ve Arabulucu)

Taraflarla birlikte ve / veya teker teker

görüşmelerle tarafların karşılıklı duygularının ve

hukuki durumlarının anlaşılması,

Anlaşma aralığının olup olmadığının tespiti

Müzakere aşaması

Sonuç

21

Arabulucuya müracaat:

Bir tarafın doğrudan arabulucuya başvurusu, Bir tarafın merkeze başvurusu ve merkez

tarafından yönlendirilmesi,

İki tarafın birlikte doğrudan arabulucuya başvurusu

İki tarafın merkeze başvurusu ve merkez tarafından yönlendirilmesi ile gerçekleşir.

22

Denetim:

Başvuru üzerine ilk yapılması gereken

uyuşmazlığın arabuluculuğa uygun olup

olmadığını denetlemektir.

Uyuşmazlık arabuluculuğa uygun değilse;

Başvuran ile birlikte veya sadece arabulucu

tarafından imzalanarak, sistem üzerinden

gönderilmeli ve dosya kapatılmalıdır.

23

Sürecin başlaması : Uyuşmazlık arabuluculuğa uygunsa; Dosya sistemden gelmemiş doğrudan arabulucuya başvurulmuş ise sistemde yeni dosya açılır. Dosya Merkez tarafından gönderilmiş ise portalda yeni dosya açmaya gerek kalmaksızın dosyaya ulaşılınır. Bilgilendirme tutanağının başvurucuya tebliğini yapınız ve ücret sözleşmesini düzenleyiniz. Diğer taraf davet mektubunu gönderiniz. Davet mektubunun gönderilmesinin yanı sıra karşı tarafa davet diğer yollarla da yapılabilecektir.

24

Her türlü çabanıza rağmen davete icabet

edilmemiş ise durum bir tutanak ile tespit edilir.

Başvurucu ile birlikte veya sadece arabulucu

tarafından imzalanır. Bununla birlikte

başvurucunun da mektupta belirlenen gün

gelmeme ihtimali söz konusudur. Bu halde de yine

durum bir tutanak ile tespit edilmelidir. Davete

icabetin gerçekleşmediği hallerde, tutanak sistem

üzerinden gönderilmeli ve dosya kapatılmalıdır.

Arabulucunun tutanağı esas olup, tereddüde

mahal yoktur.

25

Sonuç:

Anlaşma sağlanması halinde anlaşma tutanağı,

aksi halde anlaşamama tutanağı tanzim edilerek,

dosya sistemde kapatılır. Çoğu halde hazırlık

toplantısında da anlaşma sağlanabilmekte olup, bu

durumun anlaşma sözleşmesine raptedilmesi

uygun olur.

26

Arabuluculuk faaliyeti, tek arabulucu tarafından

veya eş arabulucular tarafından yürütülebilir.

Eş arabuluculukta yöntemler:

- Ön koltuk / arka koltuk arabuluculuğu,

- İş bölümü yapılan arabuluculuk.

- Sıra ile yapılan arabuluculuk

27

6325 sayılı

Hukuk Uyuşmazlıklarında

Arabuluculuk Kanunu

Bu Kanun, yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil

olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe

tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan

özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde

uygulanır. Şu kadar ki, aile içi şiddet iddiasını

içeren uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli

değildir. (6325 sayılı HUAK m.1/2)

29

Arabulucu: Arabuluculuk faaliyetini yürüten ve Bakanlıkça

düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş bulunan

gerçek kişiyi,

Arabuluculuk: Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek

ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya

getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle

çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için

aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren,

tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde

çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan

tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî

olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemini ifade

eder.(6325 Sayılı HUAK m.2/a, b) 30

Arabulucular siciline kayıt şartları

Sicile kayıt, ilgilinin Daire Başkanlığına yazılı

olarak başvurması üzerine yapılır.

Arabulucular siciline kaydedilebilmek için;

Türk vatandaşı olmak,

Mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip hukuk

fakültesi mezunu olmak,

Tam ehliyetli olmak, 31

5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde

belirtilen süreler geçmiş olsa bile;

Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle

hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin

güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin

işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,

dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas,

ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma,

suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya

kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik yapma, yalan tanıklık

ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak,

Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak,

32

Arabuluculuk eğitimini tamamlamak ve Bakanlıkça

yapılan yazılı sınavda başarılı olmak gerekir.

Arabulucu, sicile kayıt tarihinden itibaren

faaliyetine başlayabilir.

Daire Başkanlığı, sicile kayıtlı arabulucuları, görev

yapmak istedikleri adli yargı ilk derece mahkemesi

adalet komisyonlarına göre listeler ve listeleri ilgili

komisyona gönderir. (6325 sayılı HUAK m.20)

33

Arabulucular sicilinden silinme

Daire Başkanlığı, arabuluculuk için aranan koşulları

taşımadığı hâlde sicile kaydedilen veya daha sonra bu

koşulları kaybeden arabulucunun kaydını siler.

Daire Başkanlığı, bu Kanunun öngördüğü yükümlülükleri

yerine getirmediğini tespit ettiği arabulucuyu yazılı olarak

uyarır; bu uyarıya uyulmaması hâlinde arabulucunun

savunmasını aldıktan sonra, gerekirse adının sicilden

silinmesini Kuruldan talep eder.

Arabulucu, arabulucular sicilinden kaydının silinmesini her

zaman isteyebilir. (6325 sayılı HUAK m.21)

34

Gönüllülük

İradilik

Tarafsızlık

Gizlilik

Kontrolün taraflarda olması

Eşitlik (özellikle güçsüz taraf ve toplumsal cinsiyet)

Arabuluculuğa İlişkin yasada tanımlı temel

İlkeler

35

İradi olma ve eşitlik (6325 sayılı HUAK m.3)

Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam

ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten

vazgeçmek konusunda serbesttirler.

Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse

tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler.

36

Gizlilik (6325 sayılı HUAK m.4)

Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu,

arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine

sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve

belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla

yükümlüdür. Aksi kararlaştırılmadıkça taraflar ve

görüşmelere katılan diğer kişiler de bu konudaki

gizliliğe uymak zorundadırlar.

37

Beyan veya belgelerin kullanılamaması

(6325 sayılı HUAK m.5)

(1) Taraflar, arabulucu veya arabuluculuğa

katılanlar da dâhil üçüncü bir kişi, uyuşmazlıkla

ilgili olarak hukuk davası açıldığında yahut tahkim

yoluna başvurulduğunda, aşağıdaki beyan veya

belgeleri delil olarak ileri süremez ve bunlar

hakkında tanıklık yapamaz:

38

a. Taraflarca yapılan arabuluculuk daveti veya bir tarafın arabuluculuk faaliyetine katılma isteği. b. Uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile sona erdirilmesi için taraflarca ileri sürülen görüşler ve teklifler. c. Arabuluculuk faaliyeti esnasında, taraflarca ileri sürülen öneriler veya herhangi bir vakıa veya iddianın kabulü. ç. Sadece arabuluculuk faaliyeti dolayısıyla hazırlanan belgeler. (2) Birinci fıkra hükmü, beyan veya belgenin şekline bakılmaksızın uygulanır. 39

(3) Birinci fıkrada belirtilen bilgilerin açıklanması

mahkeme, hakem veya herhangi bir idari makam

tarafından istenemez. Bu beyan veya belgeler,

birinci fıkrada öngörülenin aksine, delil olarak

sunulmuş olsa dahi hükme esas alınamaz ancak

söz konusu bilgiler bir kanun hükmü tarafından

emredildiği veya arabuluculuk süreci sonunda

varılan anlaşmanın uygulanması ve icrası için

gerekli olduğu ölçüde açıklanabilir.

40

(4) Yukarıdaki fıkralar, arabuluculuğun konusuyla

ilgili olup olmadığına bakılmaksızın, hukuk davası

ve tahkimde uygulanır.

(5) Birinci fıkrada belirtilen sınırlamalar saklı

kalmak koşuluyla, hukuk davası ve tahkimde

ileri sürülebilen deliller, sadece arabuluculukta

sunulmaları sebebiyle kabul edilemeyecek

deliller haline gelmez

41

m.6 Unvanın kullanılması,

m.7 Ücret ve masrafların istenmesi,

m.8 Taraflara görüşme ve iletişim.

42

Görevin özenle ve tarafsız biçimde yerine

getirilmesi

(6325 sayılı HUAK m.9)

(1) Arabulucu görevini özenle, tarafsız bir biçimde

ve şahsen yerine getirir.

(2) Arabulucu olarak görevlendirilen kimse,

tarafsızlığından şüphe edilmesini gerektirecek

önemli hâl ve şartların varlığı hâlinde, bu hususta

tarafları bilgilendirmekle yükümlüdür. (!!!) Bu

açıklamaya rağmen taraflar, arabulucudan birlikte

talep ederlerse, arabulucu bu görevi üstlenebilir

yahut üstlenmiş olduğu görevi sürdürebilir.

43

(3) Arabulucu, taraflar arasında eşitliği gözetmekle

yükümlüdür.

(4)Arabulucu, bu sıfatla görev yaptığı uyuşmazlıkla

ilgili olarak açılan davada, daha sonra taraflardan

birinin avukatı olarak görev üstlenemez.

44

Tarafların aydınlatılması (6325 sayılı HUAK m.11)

Arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin başında,

tarafları arabuluculuğun esasları, süreci ve

sonuçları hakkında gerektiği gibi aydınlatmakla

yükümlüdür.

45

Bilgilendirme ve aydınlatma tutanağı

Taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam

ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten

vazgeçmek konusunda tamamen serbesttirler.

Taraflar zorla bu sürecin içine dâhil edilemeyecekleri

gibi her aşamada uyuşmazlığı arabuluculuk yoluyla

sonuçlandırmaktan da vazgeçebilirler.

Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse

süreç boyunca eşit haklara sahiptirler. Taraflardan

biri arabuluculuk sürecinin dışında bırakılamayacağı

gibi söz hakkı da diğerine göre kısıtlanamaz.

46

Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu,

taraflar ve arabuluculuğa katılan üçüncü kişiler,

taraflarca yapılan arabuluculuk daveti veya bir

tarafın arabuluculuk faaliyetine katılma isteği;

uyuşmazlığın arabuluculuk yolu ile sona erdirilmesi

için taraflarca ileri sürülen görüş ve teklifler;

47

arabuluculuk faaliyeti esnasında taraflarca ileri

sürülen öneriler veya herhangi bir vakıa veya

iddianın kabulü; sadece arabuluculuk faaliyeti

dolayısıyla hazırlanan belgeleri delil olarak ileri

süremez ve bunlar hakkında tanıklık yapamaz. Bu

yükümlülüğe aykırı hareket ederek bir kişinin

hukuken korunan menfaatinin zarar görmesine

neden olan kişi altı aya kadar hapis cezası ile

cezalandırılır.

48

Arabulucu, tarafların her biri ile ayrı ayrı veya

birlikte görüşebilir ve iletişim kurabilir. Arabuluculuk

müzakerelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri

veya avukatları aracılığıyla katılabilirler.

Uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek

uzman kişiler de müzakerelerde hazır

bulundurulabilir.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe

iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda,

anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin

arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve

iradelerinin birbirine uygun olması aranır.

49

Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona

ermesine kadar geçen süre, zamanaşımı ve hak

düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate

alınmaz.

Arabulucu, bu sıfatla görev yaptığı uyuşmazlık ile

ilgili olarak açılan davada, daha sonra, hâkimlik,

hakemlik ve bilirkişilik yapamayacağı gibi avukat

olarak da görev üstlenemez. Süreç boyunca

tarafsız ve yanlara karşı eşit davranmakla

mükelleftir.

50

Arabuluculuk yoluyla çözümlenen hukuki uyuşmazlıklar konusunda arabuluculuk faaliyeti sonucunda anlaşmaya varılması halinde anlaşma belgesi düzenlenir. Taraf arabuluculuk anlaşma belgesini yetkili mahkemeye ibraz ederek icra edilebilirlik şerhi verilmesini talep edebilir, bu belge yetkili mahkeme tarafından şerh verilmesi ile birlikte ilâm niteliğinde belge vasfını kazanarak mahkeme kararı gibi icra edilir. Tarafların vekilleri ile birlikte sürece devam etmeleri halinde ise anlaşma belgesi şerhe gerek kalmaksızın ilam niteliğine haiz olur.

51

İhtilaf konusu; Kanuna, bireysel veya toplu iş

sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı

ve tazminatı ile işe iade talebiyle ilgili

bulunduğundan arabuluculuk dava şartı ve

zorunludur. Bu halde, taraflardan birinin geçerli bir

mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması

sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi

durumunda toplantıya katılmayan taraf, son

tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya

tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin

tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine

vekalet ücretine hükmedilmez. 52

Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması

sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine

açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama

giderleri kendi üzerlerinde bırakılır. Arabulucu,

yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren

üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu

hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta

uzatılabilir.

53

Arabulucuya başvuru (6325 sayılı HUAK m.13)

(1) Taraflar dava açılmadan önce veya davanın

görülmesi sırasında arabulucuya başvurma

konusunda anlaşabilirler. Mahkeme de tarafları

arabulucuya başvurmak konusunda aydınlatıp,

teşvik edebilir.

(2) Aksi kararlaştırılmadıkça taraflardan birinin

arabulucuya başvuru teklifine otuz gün içinde

olumlu cevap verilmez ise bu teklif reddedilmiş

sayılır.

54

(3) (Ek: 12/10/2017-7036/21 md.) Arabuluculuk

ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan

taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki

sulh hukuk mahkemesinin kararıyla adli yardımdan

yararlanabilir. Bu konuda 12/1/2011 tarihli ve 6100

sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 ila

340ıncı maddeleri kıyasen uygulanır

55

Arabuluculuk faaliyetinin yürütülmesi

(6325 sayılı HUAK m.15)

(1) Arabulucu, seçildikten sonra tarafları en kısa

sürede ilk toplantıya davet eder.

(2) Taraflar, emredici hukuk kurallarına aykırı

olmamak kaydıyla arabuluculuk usulünü serbestçe

kararlaştırabilirler.

(3) Taraflarca kararlaştırılmamışsa arabulucu;

uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve

uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için

gereken usul ve esasları göz önüne alarak

arabuluculuk faaliyetini yürütür.

56

(4) Niteliği gereği yargısal bir yetkinin kullanımı

olarak sadece hâkim tarafından yapılabilecek

işlemler arabulucu tarafından yapılamaz.

(5) Dava açıldıktan sonra tarafların birlikte

arabulucuya başvuracaklarını beyan etmeleri

hâlinde de yargılama, mahkemece üç ayı

geçmemek üzere ertelenir. Bu süre, tarafların

birlikte başvurusu üzerine üç aya kadar uzatılabilir.

57

(6) (Değişik: 12/10/2017-7036/22 md.) Arabuluculuk müzakerelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. Uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de müzakerelerde hazır bulundurulabilir. (7) (Ek: 12/10/2017-7036/22 md.) Tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde arabulucu bir çözüm önerisinde bulunabilir.

58

(8) (Ek: 12/10/2017-7036/22 md.) Arabuluculuk

müzakerelerinde idareyi, üst yönetici tarafından

belirlenen iki üye ile hukuk birimi amiri veya onun

belirleyeceği bir avukat ya da hukuk müşavirinden

oluşan komisyon temsil eder. Komisyon,

arabuluculuk müzakereleri sonunda gerekçeli bir

rapor düzenler ve beş yıl boyunca saklar

59

(9) (Ek: 12/10/2017-7036/22 md.) Komisyon

üyelerinin arabuluculuk faaliyeti kapsamında

yaptıkları işler ve aldıkları kararlar sebebiyle

açılacak tazminat davaları, ancak Devlet aleyhine

açılabilir. Devlet ödediği tazminattan dolayı

görevinin gereklerine aykırı hareket etmek

suretiyle görevini kötüye kullanan üyelere ödeme

tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu eder.

(10) (Ek: 12/10/2017-7036/22 md.) Bu maddenin

uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça

yürürlüğe konulan yönetmelikle düzenlenir. 60

Arabuluculuk sürecinin başlaması ve sürelere etkisi (6325

sayılı HUAK m.16)

(1) Arabuluculuk süreci, dava açılmadan önce arabulucuya

başvuru hâlinde, tarafların ilk toplantıya davet edilmeleri ve

taraflarla arabulucu arasında sürecin devam ettirilmesi

konusunda anlaşmaya varılıp bu durumun bir tutanakla

belgelendirildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Dava

açılmasından sonra arabulucuya başvuru hâlinde ise bu

süreç, mahkemenin tarafları arabuluculuğa davetinin

taraflarca kabul edilmesi veya tarafların arabulucuya

başvurma konusunda anlaşmaya vardıklarını duruşma

dışında mahkemeye yazılı olarak beyan ettikleri ya da

duruşmada bu beyanlarının tutanağa geçirildiği tarihten

itibaren işlemeye başlar. 61

(2) Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona

ermesine kadar geçirilen süre, zamanaşımı ve hak

düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate

alınmaz.

62

Arabuluculuğun sona ermesi

(6325 sayılı HUAK m.17)

(1) Aşağıda belirtilen hâllerde arabuluculuk faaliyeti

sona erer:

a) Tarafların anlaşmaya varması.

b) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için

daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz

olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi.

c) Taraflardan birinin karşı tarafa veya

arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini

bildirmesi.

63

ç) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini

sona erdirmesi.

d) (Değişik:12/10/2017-7036/23.md) Uyuşmazlığın

arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi.

64

(2) Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların

anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk

faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile

belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek

bu belge, arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri

veya avukatlarınca imzalanır. Belge taraflar, kanuni

temsilcileri veya avukatlarınca imzalanmazsa,

sebebi belirtilmek suretiyle sadece arabulucu

tarafından imzalanır.

65

(3) Arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen

tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi

hususların yazılacağına taraflar karar verir.

Arabulucu, bu tutanak ve sonuçları konusunda

taraflara gerekli açıklamaları yapar

66

(4) Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi hâlinde,

arabulucu, bu faaliyete ilişkin kendisine yapılan

bildirimi, tevdi edilen ve elinde bulunan belgeleri,

ikinci fıkraya göre düzenlenen tutanağı beş yıl süre

ile saklamak zorundadır. Arabulucu, arabuluculuk

faaliyeti sonunda düzenlediği son tutanağın bir

örneğini arabuluculuk faaliyetinin sona ermesinden

itibaren bir ay içinde Genel Müdürlüğe gönderir.

67

Tarafların anlaşması

(6325 sayılı HUAK m.18)

(1) Arabuluculuk faaliyeti sonunda varılan

anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir; anlaşma

belgesi düzenlenmesi hâlinde bu belge taraflar ve

arabulucu tarafından imzalanır.

68

(2) Taraflar arabuluculuk faaliyeti sonunda bir

anlaşmaya varırlarsa, bu anlaşma belgesinin icra

edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesini talep

edebilirler. Dava açılmadan önce arabuluculuğa

başvurulmuşsa, anlaşmanın icra edilebilirliğine

ilişkin şerh verilmesi, arabulucunun görev yaptığı

yer sulh hukuk mahkemesinden talep edilebilir.

Davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa

başvurulması durumunda ise anlaşmanın icra

edilebilirliğine ilişkin şerh verilmesi, davanın

görüldüğü mahkemeden talep edilebilir. Bu şerhi

içeren anlaşma, ilam niteliğinde belge sayılır.

69

(3) İcra edilebilirlik şerhinin verilmesi, çekişmesiz

yargı işidir ve buna ilişkin inceleme dosya

üzerinden yapılır ancak arabuluculuğa elverişli

olan aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda

inceleme duruşmalı olarak yapılır. Bu incelemenin

kapsamı anlaşmanın içeriğinin arabuluculuğa ve

cebri icraya elverişli olup olmadığı hususlarıyla

sınırlıdır.

70

Anlaşma belgesine icra edilebilirlik şerhi verilmesi

için mahkemeye yapılacak olan başvuru ile bunun

üzerine verilecek kararlara karşı ilgili tarafından

istinaf yoluna gidilmesi hâlinde, maktu harç alınır.

Taraflar anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi

verdirmeden başka bir resmî işlemde kullanmak

isterlerse, damga vergisi de maktu olarak alınır.

71

(4) (Ek: 12/10/2017-7036/24 md.) Taraflar ve

avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları

anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi

aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır.

(5) (Ek: 12/10/2017-7036/24 md.) Arabuluculuk

faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde,

üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca

dava açılamaz.

72

7036 sayılı İş

Mahkemeleri Kanunu

ve

dava şartı arabuluculuk

5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu

yürürlükten kaldırılmıştır.

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu yürürlüğe

girmiştir .

4857 sayılı Kanun'da eklenen, değişen ve

kaldırılan hükümler vardır.

74

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/1

Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine

dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı

ile işe iade talebiyle açılan davalarda,

arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

75

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/2

Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya

varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu

tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine

eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde

mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre

içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde

davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye

gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi

karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden

reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava

açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem

yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle

usulden reddine karar verilir.

76

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/3

İş kazası veya meslek hastalığından

kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile

bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları

hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.

77

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/4

Arabuluculuk Daire Başkanlığı, sicile kayıtlı

arabuluculardan bu madde uyarınca arabuluculuk

yapmak isteyenleri, varsa uzmanlık alanlarını da

belirterek, görev yapmak istedikleri adli yargı ilk

derece mahkemesi adalet komisyonlarına göre

listeler ve listeleri ilgili komisyon başkanlıklarına

bildirir. Komisyon başkanlıkları, bu listeleri kendi

yargı çevrelerindeki arabuluculuk bürolarına,

arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise

görevlendirecekleri sulh hukuk mahkemesi yazı

işleri müdürlüğüne gönderir.

78

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3 / 5, 6 Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenir. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları hâlinde bu arabulucu görevlendirilir.

79

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/7 Başvuran taraf, kendisine ve elinde bulunması hâlinde karşı tarafa ait her türlü iletişim bilgisini arabuluculuk bürosuna verir. Büro, tarafların resmi kayıtlarda yer alan iletişim bilgilerini araştırmaya da yetkilidir. İlgili kurum ve kuruluşlar, büro tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri vermekle yükümlüdür.

80

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/8 Taraflara ait iletişim bilgileri, görevlendirilen arabulucuya büro tarafından verilir. Arabulucu bu iletişim bilgilerini esas alır, ihtiyaç duyduğunda kendiliğinden araştırma da yapabilir. Elindeki bilgiler itibarıyla her türlü iletişim vasıtasını kullanarak görevlendirme konusunda tarafları bilgilendirir ve ilk toplantıya davet eder. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye bağlar.

81

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/9

Arabulucu, görevlendirmeyi yapan büronun yetkili olup

olmadığını kendiliğinden dikkate alamaz. Karşı taraf en geç

ilk toplantıda, yerleşim yeri ve işin yapıldığı yere ilişkin

belgelerini sunmak suretiyle arabuluculuk bürosunun

yetkisine itiraz edebilir. Bu durumda arabulucu, dosyayı

derhal ilgili sulh hukuk mahkemesine gönderilmek üzere

büroya teslim eder. Mahkeme, harç alınmaksızın dosya

üzerinden yapacağı inceleme sonunda yetkili büroyu kesin

olarak karara bağlar ve dosyayı büroya iade eder.

82

Mahkeme kararı büro tarafından 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uyarınca taraflara tebliğ edilir. Yetki itirazının reddi durumunda aynı arabulucu yeniden görevlendirilir ve onuncu fıkrada belirtilen süreler yeni görevlendirme tarihinden başlar. Yetki itirazının kabulü durumunda ise kararın tebliğinden itibaren bir hafta içinde yetkili büroya başvurulabilir. Bu takdirde yetkisiz büroya başvurma tarihi yetkili büroya başvurma tarihi olarak kabul edilir. Yetkili büro, altıncı fıkra uyarınca arabulucu görevlendirir.

83

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/10, 11 Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. Arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması yahut yapılan görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılması veya varılamaması hallerinde arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhal arabuluculuk bürosuna bildirir.

84

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/12 Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.

85

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/13 Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır. Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir.

86

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/14 Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hallerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde, Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır.

87

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/15, 16

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade

talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın

gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk

görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine

uygun olması aranır.

Bu madde uyarınca arabuluculuk bürosu tarafından

yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti

sonunda anlaşmaya varılması hâlinde anlaşma uyarınca

taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılamaması hâlinde ise

ileride haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet

Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

88

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/17, 18

Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın

düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı

durur ve hak düşürücü süre işlemez.

Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni

temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler.

İşverenin yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da

görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı

imzalayabilir.

89

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/19, 20

Arabuluculuk görüşmeleri, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabulucuyu görevlendiren büronun bağlı bulunduğu adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunun yetki alanı içinde yürütülür. 13/6/1952 tarihli ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunda düzenlenen gazeteci ile 20/4/1967 tarihli ve 854 sayılı Deniz İş Kanununda düzenlenen gemi adamı, bu madde kapsamında işçi sayılır.

90

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/21, 22

Bu maddede hüküm bulunmayan hallerde niteliğine uygun

düştüğü ölçüde 7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Hukuk

Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu hükümleri

uygulanır.

Arabuluculuğa başvuru usulü, arabulucunun

görevlendirilmesi ve arabuluculuk görüşmelerine ilişkin

diğer hususlar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan

yönetmelikle belirlenir.

91

4857 sayılı İş Kanunu

Ve

dava şartı arabuluculuk

4857 sayılı İş Kanunu m.20/1

Fesih bildirimine itiraz ve usulü

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde

sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin

geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih

bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde

işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu

hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak

zorundadır.

93

4857 sayılı İş Kanunu m.20/1(devamı)

Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya

varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği

tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde

dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık

aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de

götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın

doğrudan dava açılması sebebiyle davanın

usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen

tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen

tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya

başvurulabilir.

94

4857 sayılı İş Kanunu m.20/2, 3

Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat

yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka

bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu

iddiasını ispatla yükümlüdür.

Dava ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece

verilen karar hakkında istinaf yoluna

başvurulması hâlinde, bölge adliye mahkemesi

ivedilikle ve kesin olarak karar verir.

95

4857 sayılı İş Kanunu m.21

Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları

İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya

gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece

veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin

geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir

ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşçiyi

başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe

başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok

sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle

yükümlü olur.

96

4857 sayılı İş Kanunu m.21/2, 3

Mahkeme veya özel hakem feshin geçersizliğine

karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde

ödenecek tazminat miktarını da belirler.

Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre

için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan

ücret ve diğer hakları ödenir.

97

4857 sayılı İş Kanunu m.21/4, 5 Mahkeme veya özel hakem, ikinci fıkrada düzenlenen tazminat ile üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer hakları, dava tarihindeki ücreti esas alarak parasal olarak belirler. İşçi işe başlatılırsa, peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kıdem tazminatı, yukarıdaki fıkra hükümlerine göre yapılacak ödemeden mahsup edilir. İşe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir. 98

4857 sayılı İş Kanunu m.21/6

İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem

kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe

başlamak için işverene başvuruda bulunmak

zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda

bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli

bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki

sonuçları ile sorumlu olur.

99

4857 sayılı İş Kanunu m.21/7 Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların, işçinin işe

başlatılması konusunda anlaşmaları hâlinde;

a) İşe başlatma tarihini,

b) Üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer

hakların parasal miktarını,

c) İşçinin işe başlatılmaması durumunda ikinci

fıkrada düzenlenen tazminatın parasal miktarını,

belirlemeleri zorunludur. Aksi takdirde anlaşma

sağlanamamış sayılır ve son tutanak buna göre

düzenlenir. İşçinin kararlaştırılan tarihte işe

başlamaması hâlinde fesih geçerli hale gelir ve

işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu

olur. 100

4857 sayılı İş Kanunu m.21/son

Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra

hükümleri sözleşmeler ile hiçbir suretle

değiştirilemez; aksi yönde sözleşme hükümleri

geçersizdir.

101

4857 sayılı İş Kanunu Ek Madde 3 İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır. a) Kıdem tazminatı. b) İş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat. c) Kötüniyet tazminatı. d) İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat.

102

4857 sayılı İş Kanunu Geçici Madde 8 Ek 3 üncü madde, bu maddenin yürürlüğe girdiği

tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden

kaynaklanan yıllık izin ücreti ve tazminatlar hakkında

uygulanır.

Ek 3 üncü maddede belirtilen yıllık izin ücreti ve

tazminatlar için bu maddenin yürürlüğe girmesinden

önce işlemeye başlamış bulunan zamanaşımı

süreleri, değişiklikten önceki hükümlere tabi olmaya

devam eder. Ancak, zamanaşımı süresinin henüz

dolmamış kısmı, ek 3 üncü maddede öngörülen

süreden uzun ise, ek 3 üncü maddede öngörülen

sürenin geçmesiyle zamanaşımı süresi dolmuş olur.

103

Arabuluculuğun

vergilendirilmesi

Arabuluculuk faaliyeti, ücret karşılığında verilen

bir hizmettir. Dolayısıyla faaliyetin, Gelir Vergisi

Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Vergi

Usul Kanunu karşısındaki durumu önem arz

etmektedir.

Serbest meslek kazancıdır.

Ücretli çalışan avukat, işveren Avukatın

faturasını kullanabilir.

105

Süreklilik arz eden arabuluculuk faaliyeti: Kendi bürosunda hukuki danışmanlık hizmeti veren bir avukatın aynı zamanda arabulucu olması durumunda, arabuluculuk faaliyeti nedeniyle elde ettiği kazanç, tıpkı avukatlık faaliyetinde olduğu gibi serbest meslek kazancı olarak değerlendirilecektir.

Arızilik arz eden arabuluculuk faaliyeti: Kazanç

yıllık belirlenen istisna tutarını geçmezse beyanname düzenlenmeyecek, istisnayı aşan kısım için vergilendirilecektir.

(2017 yılı istisna tutarı: 24.000 TL)

106

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu

kapsamında mutad olarak verilen ve serbest

meslek faaliyeti kapsamında değerlendirilen

arabuluculuk hizmeti, KDV’ye ve VUK’a tabidir.

Arabuluculuğun mutad olarak değil de arızi

olarak yapılması halinde ise KDV ve VUK

kapsamında yükümlülüğü bulunmamaktadır.

107

Soru-Cevap

Ve

uyarılar

SORU: Toplantıya kimler katılabilir?

109

Arabuluculuk toplantılarına taraf asiller, kanuni temsilcileri, avukatları, dava şartı kapsamında işverenin adi veya resmi yazılı belge ile yetki verdiği çalışanı, ve uyuşmazlığın çözümüne katkı sunacak uzman kişiler katılabilirler. Avukatların vekaletnamelerinde alternatif uyuşmazlık çözümü veya arabuluculuk özel yetkisi bulunmadığında avukatın vekaletnamesiyle birlikte müvekkilinden temin ettiği ıslak imzalı adi yazılı belge sunması gerekli ve yeterlidir. Engelli ve yabancılar için özel tedbir (tercüman, yardımcı vb) alınmalıdır.

110

İşe iadelerde asıl işveren - alt işveren ilişkisinin

varlığı halinde her iki işverenin sürece birlikte

katılımının sağlanması halinde anlaşma belgesi

düzenlenmesi mümkün olmaktadır.

İşçilik alacaklarında ise asıl işveren ve alt işverenin

birlikte katılımı zorunluluğu yönünde yasada bir

düzenlenme öngörülmemiştir.

111

SORU: Toplantı nerede yapılmalıdır?

112

Arabuluculuk görüşmeleri taraflarca aksi

kararlaştırılmadıkça, atamanın yapıldığı

komisyonun bulunduğu adli yargı çevresi dahilinde

yapılır.

113

SORU: Dava şartı kapsamında başvurularda,

davet ne için yapılır?

114

İlk oturuma çağrı için yapılır. Arabuluculuğa davet

değildir. Diğer taraf ben gelemeyeceğim dese dahi,

ilk oturum günü belirleyip tebliğ etmeliyiz.

3+1 haftayı sonuna kadar kullanmalıyız.

115

SORU: Arabulucu gelen işi reddetme hakkına

sahip midir? Dosyayı kabul etmeden önce taraf

bilgilerine ulaşabilir miyim?

116

Hayır. Sistemden 24 saat içinde kabul edildikten

sonra reddedemezsiniz.

Başvuru formuna ve taraf bilgilerine UYAP’ta

kayıtlı başvuru formundan ulaşabilirsiniz.

117

SORU: Tarafların aynı yerde olmadığı hallerde

izlenecek usul nasıl olmalıdır?

118

Taraflarla ilk oturumu birlikte ve/veya ayrı ayrı

toplantılarla telekonferans, video konferans iletişim

araçlarını kullanarak vekiller ve/veya asillerin de

sürece katılımlarını uygun dille teşvik edip

sağlayarak gerçekleştirebiliriz. İmzaların kargo ve

diğer illerdeki arabulucular yardımıyla

tamamlatılması mümkündür.

119

SORU: İlk oturumda düzenlenecek belgeler

nelerdir?

120

Arabulucu tarafından ilk oturumda; ilk oturum

tutanağı, bilgilendirme tutanağı, ücret sözleşmesi

veya ücret bilgisi içerir bilgilendirme tutanağı

imzalatılması gerekmektedir. Anlaşma halinde

anlaşma belgesi ve son tutanak, anlaşamama

halinde anlaşamama toplantı tutanağı ve son

tutanak düzenlenip arabulucu ve sürece katılan

taraflarca imzalanır.

121

SORU: Atamanız yapıldı. Başvurucuyu aradınız ve

haricen anlaştığını ifade etti. Ne yapmalıyız?

122

Bu durumda dosya kapatılmayacaktır çünkü sorun

çözülmedi. Zira dava şartı yerine gelmediğinden

sonradan taraflar dava yoluna gidebilecektir.

Bu halde ilk oturum gününü belirleyip tarafları ve

varsa vekillerini çağıralım. Gelmemelerinin

yaptırımını izah edelim. Sorununun çözülmediğini

bildirelim. Sonradan arabulucuya gittim neden

dava açıldı diyemeyeceklerini anlatalım.

123

İsçi dava açmak için anlaşamama belgesine

ihtiyaç duyacak ancak elinde anlaşamama belgesi

yok yeniden arabulucuya gelecek

İşveren ben ödedim niye dava açılıyor diyecek

arabuluculuğa gelmediğine bin pişman olacak.

124

SORU: İşçinin, 4 yıllık kıdem tazminatı alacağı

olduğu görüldü ama işçi kıdem tazminatı

istemediğini beyan etti. Asgari ücretin altında

kıdem tazminatı belirlenemeyeceğinden bahisle

anlaşma tutanağı yapılmayacak mı?

125

Kesinlikle anlaşma sağlanmıştır. Zira belki

alacağından vazgeçerken işverenin sağlayacağı

başkaca menfaatleri göz önüne almıştır.

Örneğin oğlunu işe alacaktır, balayına

gönderecektir. Balayı ücreti asgari ücretin altında

mı diyeceğiz?

Arabuluculuk süreci bir yargılama süreci olmadığı

için yargılama sürecinde dikkate alınması gereken

maddi hukuktaki emredici hükümler arabuluculuk

süreci bakımından bağlayıcı olmayacaktır.

126

SORU: Bazı firmaların yüzlerce dosyamız var

demek suretiyle arayarak fiyat teklifi aldıkları

görülmektedir. Teklife karşı ne yapılmalı?

127

Asgari ücret tarifesinin altına inemeyiz. Bu şekilde

çalışma halinde sicilden silinme riski vardır.

Hiç arabulucuya gitmeden yapılan tutanağın

imzalanması görevi kötüye kullanma suçunu

oluşturur.

Etik kodları dikkate almalıyız.

128

SORU: Taraflardan birisi ihtiyari olarak başvuru

yaptı ancak konunun dava şartı arabuluculuk

kapsamında olduğunu gördünüz. Nasıl

davranmalısınız?

129

Dava şartı kapsamında yer alan konularda ihtiyari

olarak gerçekleştirilen çözümlerle anlaşma olduğu

takdirde doğrudan UYAP üzerinden ihtiyari dosya

açılışı ile son tutanak gönderimi gerçekleştiriyoruz.

Anlaşma olmadığında, arabulucu belirleme

tutanağı ile Arabuluculuk Bürosuna giderek

tarafların arabuluculuk dava şartı başvuru kaydını

arabulucu olarak biz yaptırarak ihtiyari dosyanın

dava şartı haline dönüşmesini sağlıyoruz.

130

ARABULUCU BELİRLEME TUTANAĞI BAŞVURAN : MUHATAP : KONU : HUAK ve İş Mahkemeleri Kanunu gereğince dava şartı arabuluculuk hükümleri çerçevesinde uyuşmazlığımızın Arabuluculuk yoluyla çözümü için tarafımızdan Arabulucu olarak ……….. sicil numaralı ………………………. belirlenmiştir.

Arabuluculuk Bürosu’ndaki başvuru işlemlerinin bu şekilde yapılmasını talep ederiz.12.12.2018 Başvuran Muhatap Arabulucu

131

SORU: Dosya kapatmada yer alan seçeneklerin

seçimi nasıl olur?

132

Tarafların haricen anlaşmalarında: Konusuz kalma (son tutanakta belirtilerek) kapatılır. Yetki itirazı durumu UYAP üzerinden ve büroya, arabulucu tarafından bir tutanakla ekine ilgili taraflarca sunulan evrak eklenerek bildirilir. Yetkisizlik kararı verildiğinde arabulucu dosyasını yetkisizlik sonucu ile kapatır. Yetki itirazı reddi olunursa yine aynı arabulucu büro tarafından görevlendirilir. Mükerrer dosya atamalarında sonuç bölümünden sehven işaretleyip dosyanızı kapatabilirsiniz Kısmi anlaşma olduğunda da anlaşma sonuç türünü işaretleyip dosyamızı kapalı hale getiriyoruz

133

SORU: Gelir makbuzunu nasıl tanzim ederiz?

134

Arabuluculuk Ücretine ilişkin makbuz

düzenlenirken TBB Hesaplama Araçlarının

kullanılarak işveren tarafa KDV stopaj dahil, işçi

tarafa KDV dahil stopajsız seçenekleri

işaretlemeniz sonucu elde edeceğiniz miktarları

yazabilirsiniz.

135

UYARI : Son tutanakta Anlaşamama durumunda

anlaşılmayan ve anlaşılan konular ayrı ayrı

yazılmalıdır.

136

UYARI : Taraflar ilk oturuma çağırıldıktan sonra ve

oturumdan önce gelemeyeceğini beyan etse dahi

ilk oturum yapılmalı, gelen ve gelmeyen yazılarak

son tutanak tutulmalıdır. Aksi halde hakim, ilk

oturuma çağrılmamış yorumu yaparak son

tutanağı kabul etmeyecektir.

137

UYARI :Hizmet tespiti, ücret tespiti, eksik sigorta

primi ve vergi ödemeleri uyuşmazlık konuları

arabuluculuğa elverişli değildir ancak fesih

sonrasında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı

ödenmesine ilişkin arabuluculuk anlaşmalarının

ilam niteliğinde olduğu, İşkur Müdürlüklerince

dikkate alınarak, SGK işten çıkış kodunun

değiştirilmesiyle işçinin işsizlik aylık ücretinden

yararlanması mümkün bulunmaktadır.

138

UYARI : İşçinin talep edebileceği kalemler

139

Ücret

Prim/ikramiye alacağı

Yol parası

Yemek parası

Eğitim yardımı

Çocuk parası

Asgari geçim indirimi alacağı (AGI)

Fazla çalışma ücreti/Fazla sürelerle çalışma ücreti

Hafta tatili ücreti

Bayram ve genel tatil ücreti

Yıllık ücretli izin alacağı

İlave tediye alacağı

140

Kıdem tazminatı

İhbar tazminatı

Ayrımcılık tazminatı

Kötüniyet tazminatı

Sendikal tazminat

Haksız fesih tazminatı

Ölüm tazminatı

Bakiye süre ücret alacağı

Cezai şart alacağı

Manevi tazminat

Toplu iş sözleşmesi kaynaklı alacaklar

Gece vardiyası zammı

Transfer ücreti

Yarım Ücret Alacağı

İş arama izni ücreti

141

Gemiadamı iaşe bedeli

İşe iade sonrası boşta geçen süre ücreti

İşe almama tazminatı

Diğer…..

UYARI : Anlaşma halinde diğer işçilere emsal olur

düşüncesi arabuluculuğa haksız bir eleştiri. Zira

Arabuluculuk gizli yürütülen bir süreç

olduğundan emsal olmayacaktır.

Emsal olsa başka bir söylemle diğer işçilerden

bir kısmı “O’na daha fazla ücret ödemeyi kabul

ettin. Benim içinde aynı uygulama yapılmalı”

derse dahi işveren “Sana ödemiyorum. Her olay

kendi içinde özeldir.” cevabını verebilir.

142

Emsal olarak gören işçinin arabuluculuk sürecinin

olmadığı düşünüldüğünde dava yoluna gitmesi

evveliyatla beklenecektir. Başka bir deyişle

arabuluculuk anlaşma bakımından eleştirilemez.

143

Süreç şeması

145

146

147

- İlk toplantıya çağrı (davet) mektubunda

arabuluculuk hakkında bilgi verildi mi?

- Davet mektubundan başvurucuya da gönderildi

mi?

- Toplantı yeri düzenlendi mi?

- Arabulucu taraflara kendisini tanıttı mı?

148

Süreç hakkında açıklama yapıldı mı?

• Arabulucunun rolü hakim veya hakem olmadığı,

• Tarafsız olduğu (varsa onay alama)

• Eşitlik, iradilik, gizlilik vurgusu

• Sürelere etkisi,

• Dava şartının sonuçları,

• Sürecin nasıl işleyeceği

149

Avantajlara vurgu yapıldı mı?;

• Taraflar yargılamanın uzun sürmesi sebebi ile daha hızlı çözüm elde etmek istiyorsa,

• Uyuşmazlığın yargısal yolla çözümü çok

masraflı olacaksa,

• Uyuşmazlık konusunun yargısal yolla çözümü fazla karmaşıksa

• Uyuşmazlığın yargı kararıyla çözümü hâlinde

kararın icrası zor olacak veya mümkün olmayacaksa

150

Taraflar, uyuşmazlık konusunda gizliliğin

korunmasını istiyor ise veya taraflar arasında

uzun süreli kalıcı bir çözüm isteniyorsa,

Tarafların uyuşmazlığın dostane çözümünde

karşılıklı çıkarları varsa,

Taraflar uyuşmazlığın hızlı bir şekilde

çözülmesini istiyorlarsa,

151

- Tarafların kendilerini tanıtmasına imkan verildi mi? - Bilgilendirme tutanağı (davet mektubu bilgilendirme

bölümü ile benzer) imzalatıldı mı? - Uyuşmazlığın arabuluculuğa uygun olup olmadığı

denetlendi mi?

- Temsil ve / veya vekillik yetkisi kontrol edildi mi?

- Güçsüzlük ve avukata ihtiyacı olup olmaması konusunda gözlem yapıldı mı?

- Ücret sözleşmesi yapıldı mı?

152

- İlk görüşmenin ayrı ayrı yapılması düşünüldü mü?

- Görüşmelerde;

- Gerçek sorun tespit edilip, pozisyonlar değil menfaatler ortaya çıkarıldı mı?

- Anlaşamama durumunda menfi sonuçlar vurguladı mı? (Gerçeklik testi)

- Bagaj boşaltıldı mı?, Zehirli söylemler belirlendi mi?

153

- Tarafların öncelikleri belirlendi mi?

- Özetleme yapılarak uyuşmazlığın sınırları

belirlendi mi?

- Anlaşma aralığı belirlendi mi?

- Kilitlenme varsa ne yapılacağı düşünüldü mü?

154

- Anlaşma belgesi tanzim edildi mi?

- Anlaşmanın hukuki niteliği, icra edilebilirliği ve bağlayıcılığı tekrara vurgulandı mı?

- Son tutanak tanzim edildi mi?

- Son tutanak Bakanlığa UYAP üzerinden gönderildi mi?

- Saklama yükümlülüğü tedbiri alındı mı?

155

Müzakere taktik ve teknikleri kullanıldı mı?

• Etkin dinleme,

• Yerine göre açık/kapalı uçlu sorular,

• Beyin fırtınası,

• Sorunu küçük parçalara bölme, sorunlar arası

bağlantı kurma,

156

• Geçmişteki örnek anlaşmaları inceleme ile

çözüm seçeneklerinin üretilmesi,

• Dış uzmanlardan tavsiye alma ile çözüm

seçeneklerinin üretilmesi,

• Varsayıma dayalı senaryolar geliştirmek ile

çözüm seçeneklerinin üretilmesi,

157

• Sıçrama sağlayacak son dakika önerileri ile

çözüm seçeneklerinin üretilmesi.

• Tarafların menfaatlerini sağlamak için değiş-

tokuş yapılabilecek şekilde konuların

birleştirilmesi,

• Tarafların tatmin düzeylerinin karşılaştırılması,

158

Çatışma teorisi

Çatışma, en az iki bireyin kendi amaçlarına ulaşma

doğrultusundaki yaklaşımlarının veya eylemlerinin

birbirlerini engellediği, ketlediği veya sınırladığı durumdur.

Çatışma durumunu ortaya çıkaran çok farklı olaylar olmakla

birlikte, genel olarak;

• Sınırlı kaynakların paylaşımı,

• Temel psikolojik ihtiyaçların karşılanamaması veya

• Farklı değerlere sahip olmak, kişiler arası çatışmaların

en önemli tetikleyicileri olarak görülebilir.

160

Birbiriyle tamamen aynı olan bir çatışma durumu,

farklı kişiler tarafından çok farklı şekillerde

algılanabilirler ve bu, algılanan çatışmanın ne

kadar şiddetli deneyimleneceğini belirler.

Çatışmaya ilişkin algılamadaki bu tür olası

farklılıklar, kişilerin içerisinde yaşadığı grup / aile,

topluluk veya toplumdaki baskın kültürel kabullerle

biçimlenebilmektedir.

161

Cinsiyet, Toplumsal

cinsiyet Dinî inanç

Kültür ve kültürlerarası

farklılıklar

162

• Gerçekçi çatışmalar

• Sosyal kimlik çatışmaları olarak iki sınıfa ayrılırlar.

Çatışma durumları

çoğunlukla;

163

Çatışma ve uyuşmazlık kavramları sıklıkla birlikte

kullanılmakla birlikte aralarında;

Aslında uyuşmazlıklar; bir anlaşmazlığın daha

erken, daha az karışık, daha yüzeysel, daha kısa

zamanda ve nispeten daha kolay çözümlerle

halledilebilecek özelliklerini taşımaktadır.

Oysa çatışma, daha derinleşmiş, daha karmaşık,

daha uzun vadede ve nispeten daha kapsamlı

çözümlerle halledilebilecek bir anlaşmazlık türüdür.

Uyuşmazlığın çatışmaya dönüşmesi, karşı tarafa

yapılacak talep sonucunda olacaktır.

164

165

Uyuşma-Teslim Olma:

Bu stratejide kişinin kendisi veya grubun ortak

çıkarı için ilgisi ve endişesi çok düşüktür. Karşı

tarafın isteklerini ve taleplerini kendi istek ve

taleplerinden daha doğru veya anlamlı bulabilir.

Teslim olma durumunda teknik olarak çatışma

çözülmüş gibi görünür; ancak tarafların psikolojik

durumu anlamında ciddi bir dengesizlik ve teslim

olanın yenilgi hissi vardır.

166

Kaçınma:

Bu stratejide kişi ne kendi isteklerini ne de karşı

tarafın isteklerini önemser. Tartışmaya ve

çatışmaya girmemek, temel motivasyondur.

Mümkün olduğunca çatışma ertelenmeye çalışılır.

Bu strateji, bir başlangıç stratejisi olarak

kullanılıyorsa, taraflara nefes alma imkânı

tanıyacaktır; ancak sadece kaçınma stratejisi ile

çatışmanın sağlıklı bir çözüme ulaşması mümkün

değildir.

167

Rekabet-Çekişme:

Bu strateji, bireyin kendi çıkarlarını diğerinin

isteklerinin önünde tuttuğu, grup kazancından

ziyade, kendi kazancını ön plana aldığı bir

stratejidir. Saldırgan bir stratejidir ve bireysel

olarak diğerine karşı üstünlük sağlamak, galip

gelmek, kazanmak temel motivasyondur. Genel

olarak, çatışmaların şiddetini artıran bir stratejidir.

168

Problem Çözme:

Diğerlerine kıyasla daha rasyonel olarak

tanımlanabilecek bu stratejide temel motivasyon,

grup kazancını (tarafların kazancını) bireysel

kazançlardan daha önemli kabul etmektir. Bu

stratejide taraflar, birlikte kazanmayı tercih ederler.

169

Uzlaşma:

Hem kendi ve hem de karşı tarafın istek ve

ihtiyaçlarının orta bir noktada dengelenerek elde

edilmesi yönünde sergilenene müzakere tarzıdır.

170

Çatışma çözümünde uygulanan problem çözme

adımları

Taraflar arasında ihtiyaçlar (needs) ve menfaatler

(interests) açısından gerçekten bir fark olup

olmadığı sorgulanmalıdır.

Çatışma durumunun yarattığı olumsuz duygu

durum (mood) nedeniyle taraflar birbirlerinden çok

farklı şeyler istedikleri algısına sahip olabilirler.

171

Tarafların menfaatleri ve menfaatlere ulaşmak için

yapılabilecekleri ile ilgili inançları analiz edilmeli ve

her iki taraf için de tatmin edici istekler

belirlenmelidir.

Her iki tarafın isteklerinin kesişebileceği

olasılıkların dikkatlice gözden geçirilmesi gerekir.

Eğer üçüncü madde sağlanamazsa, isteklerin

adım adım küçültülmesi ve her bir adımda yeniden

tatmin edici bir yol araştırılması gerekir.

172

Sorunun tanımlanması

Çözüm önerileri oluşturulması

Değerlendirme

En uygun çözümün belirlenmesi

Karar verme

Takip

173

Müzakere

Müzakere, yani doğrudan görüşme, uyuşmazlığın taraflarca

sistematik yöntemler kullanılmak yoluyla çözülmesidir.

Müzakere, “arabuluculuk” gibi başlı başına bir alternatif

uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

Müzakere, iki veya daha fazla tarafın, belirli bir sonuca

varmaları gereken hâllerde, karşılıklı kabul edilebilir bir

çözüme ulaşmak için, tartışma ve ikna yoluyla farklılıklarını

gidermeye çalıştıkları bir iletişim sürecidir.

Aslında teklif verme alma aşamasıdır.

175

Hazırlanmış gündem çerçevesinde, arabulucu,

taraflardan olası seçenekler hakkında

konuşmalarını ister. Arabulucu, taraflardan çözüm

seçeneklerini sıralamalarını, her bir seçeneğin

nasıl uygulanabilir olduğunu ortaya koymalarını ve

alternatifler üzerinden sorunu çözmeye

çalışmalarını teşvik eder. Müzakerelerde son

olarak katılımcılar, kararlarını gözden geçirir,

ayrıntıları tartışır ve ilgili seçeneklerin işe yarayıp

yaramayacağı ve ortak ihtiyaçlarını karşılayıp

karşılamayacağını değerlendirerek anlaşmaya

varmaya çalışırlar.

176

Hazırlık aşaması

Müzakereyi açma aşaması

Dinleme ve gözlem aşaması

Öneride bulunma aşaması

Öneriyi yapılandırma aşaması

Karşılıklı tekliflerin tartışılması aşaması

Anlaşma ve sonuç aşaması

177

Müzakere, adi ve nitelikli olmak üzere ikiye ayrılır.

Adi müzakere, Borçlar Kanunu’na tabi olarak

yapılır ve sulh ile sonuçlanabilir. Bu durumda, sulh

anlaşmasının icrası istenirse, dava açmak gerekir.

Nitelikli müzakere; 6325 sayılı HUAK m.18/4 ve

1136 sayılı Avukatlık Kanunu m.35/a uyarınca;

Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte

imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi

aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. 178

Bu aşamada arabulucu tarafından yapılması gereken önemli işlerden birisi de, müzakerelerde psikolojiyi olumsuz etkileyen hususlarla mücadele etmektir. Arabulucu, uygun zamanlarda taraflara olumlu ve teşvik edici motivasyon konuşmaları da yapmalıdır. Yoğun yaşanan duygularla baş etmek için, temel kurallar konmalı, ara sıra mizah katılmalı, aktif dinleme yapılmalı, açık uçlu soru sorulmalı, duygusal taşmalar kontrol edilmeli ve gerginlikler yatıştırılmalıdır. Müzakerede psikolojiyi olumsuz etkileyen yanlış anlamalar ve kalıp yargılar ile mücadele etmek için, arabuluculuk sürecinde etkili iletişim ve güven tesis edilmesi önemlidir.

179

Bu süreçte arabulucunun taraflar arasında güç

dengesizliği olup olmadığını değerlendirmesi

gerekir.

Arabuluculuk sürecindeki müzakerelerde,

uyuşmazlık çözümü için seçenekleri artırmak

önemli bir konudur.

180

Örnek: işçi-işveren arasında, işçinin artan yaşı ve

azalan performansı nedeniyle işten çıkarılması

nedeniyle haklarını alma yönünde arabuluculuk

sürecinde; tazminat miktarının ve koşullarının

konuşulmasının yanı sıra, işçinin çocuğunun

şirkette işe alınması ihtimalinin değerlendirilmesi,

yenilikçi bakış açısıyla ortaya konabilecek bir

çözüm seçeneği olarak değerlendirilebilir. (Sana

genç mi lazım? Al kardeşim.)

181

Uyuşmacı

(Kazanmak için Kaybetmek)

Problem çözücü

(Kazan Kazan)

Kaçınmacı

(Kaybet Kaybet)

Rekabetçi

(Kazan Kaybet)

Uzlaşmacı

(Farkı ikiye bölmek)

YÜKSEK

İLİŞKİNİN

ÖNEMİ

DÜŞÜK ÇIKTININ ÖNEMİ YÜKSEK 182

183

Pozisyonlar; masada ne istendiği hakkındaki

söylemler ve bir tarafın masadaki istekleridir.

Menfaat-ihtiyaç ise o tarafın gerçekte neye ihtiyaç

duyduğu ile ilgilidir, yani öncelikli / gerçek ihtiyacını

tatmin eden hususlardır.

184

185

Örneğin; tek bir portakalın iki kişi tarafından paylaşılması

durumunda;

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için portakalın suyuna

ihtiyaç duyan bir taraf, portakalın suyuna sahip olmak için

rekabetçi davranabilirken, kabuğuna ihtiyaç

duymayacağından bu konuda uyuşmacı davranabilir. Diğer

taraftan, kek yapmak için portakalın kabuğuna ihtiyaç

duyan bir taraf da kabuğu elde etmek için rekabetçi

davranırken, ihtiyaç duymadığı portakal suyu için uyuşmacı

tarz sergileyebilir. Görüldüğü üzere, farklı ihtiyaçlarda ve

önceliklerde farklı tarzlar kullanılabilmektedir. Ancak bir

tarafın portakal suyunu, diğer tarafın ise kabuğunu alarak

uyuşmazlık çözülebilir. 186

Gerçeklik Testi Uygulamak

Arabuluculukta, taraflara anlaşma olması veya

olmaması durumunda neler kaybedileceğinin açık

uçlu sorularla vurgulanarak anlatılması gerekir, bu

müdahale yöntemine “gerçeklik testi” denmektedir.

187

Müzakerede Gerilimleri Yatıştırmak ve Ortamı Soğutmak Toksik (zehirli) söylemi nötralize etme: Örneğin; taraflardan birinin karşıdakine “Sen yalancının tekisin, bana gerçekleri anlatmıyorsun” gibi sürece zarar verecek bir söylem kullanması üzerine arabulucu bunu “Diğer taraf kendilerine tüm ve tam doğruyu henüz tam olarak söylememiş olduğunuzu ifade etti” diyerek söylemin tonunu yumuşatabilir ve müzakerelerin devamını sağlayabilir.

188

Söylemi gelecek zaman dilimine çekmek:

Taraflardan birisinin hep geçmişteki olayları dile getirip

“Sen bunu demiştin, sen bunu yapmıştın” gibi

söylemlerle ortamı gerdiği bir durumda arabulucu

“Geçmişte her iki tarafın problemleri olabilir, ama güzel

bir işbirliği sizleri bekliyor!” diyerek odak noktasını

geçmiş zaman diliminden gelecek zaman dilimine

çekmek suretiyle ortamı yumuşatabilir.

189

Söylemi özelden-genele çekmek: Taraflardan birisinin hep spesifik bazı olayları dile getirip “Şurada ve şu konuda şöyle şöyle olmuştu” gibi söylemlerle ortamı gerdiği bir durumda, arabulucu “Üzerinde anlaşılamayan bazı konular olmakla birlikte, genel olarak bir anlaşma yapmanın yollarını aramalıyız” diyerek odak noktasını, gerilim yaratan spesifik olaylardan daha genel bir perspektife çekmek suretiyle ortamı yumuşatabilir.

190

Diğer taktikler ise

Güç Dengesizliklerinden Kaynaklanabilecek

Olumsuzlukları Gidermek

Kilitlenmeleri Çözmek ve Tarafları Sonuca Birlikte

Götürmek

Manipülasyonu Önlemek İçin Gerektiğinde Açık

Uçlu Sorular Sormak ve Ortama Gerçek Bilgi

Aktarmak

Müzakerede Ortak Dil Yaratmak 191

Tarafları Taleplerinden (Pozisyonlarından-

Konumlarından) İhtiyaçlarına Doğru Çekmek

Müzakerede Tarafların Örtük İhtiyaçlarını Ortaya

Çıkarmak ve İlave Değer Yaratmak

Özetleme ve Çerçeveleme Yapmak

Tarafların İletişimlerini Düzenlemek.

192

Etik kurallar

194

Arabulucular Etik Kurallarının üç temel amacı

Arabuluculara mesleklerinin icrasında rehberlik

etmek ve yol göstermek,

Arabuluculuğa başvuran tarafları bilgilendirmek

ve onların korunmasını sağlamak,

Barışçıl bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak

arabuluculuğa toplum tarafından duyulan kamu

güvenini arttırmak.

Kendi Kararını Verme Hakkı Önemli Gerekli ve uygun olduğunda aydınlanmış iradeyle seçim yapmalarına yardımcı olmak için, başka uzmanlara danışmalarının önemini taraflara hatırlatmalı ve bu konuda tarafları bilgilendirmelidir. Arabulucu, daha yüksek bir anlaşma bedeli veya arabuluculuk ücreti sağlamak; mahkeme veya arabuluculuk bürosu program yöneticisi, medya veya benzer beklentileri karşılamak adına, taraflardan herhangi birinin kendi kararını verme hakkına etki etmemelidir.

195

Tarafsızlık Önemli Arabulucunun tarafsızlığından şüphe edilmesini gerektirecek önemli hâl ve şartların varlığının söz konusu olması veya sonradan ortaya çıkması hâlinde, bu hususta tarafları bilgilendirmesine rağmen, taraflar, arabulucudan görevi üstlenmesini birlikte talep ederlerse, arabulucu bu görevi üstlenebilir veya üstlenmiş olduğu görevi sürdürebilir. Arabulucu, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabuluculuk sürecini arabuluculuğa uygun tarafsız bir yerde yürütmelidir.

196

Menfaat İlişkisi veya Çatışması

Önemli

Arabulucu ile taraflar arasındaki menfaat ilişkisi

veya çatışması, tarafların arabuluculuğa

başvurmasından sonra ortaya çıkabileceği gibi;

arabulucu ile taraflar arasındaki mevcut veya

geçmişteki, kişisel ya da mesleki herhangi bir

ilişkiden dolayı önceden de var olabilir.

197

Menfaat İlişkisi veya Çatışması Önemli Arabulucu ile taraflar arasındaki doğmuş veya doğabilecek menfaat ilişkisi veya çatışması, arabulucunun tarafsızlığına ve arabuluculuk sürecine açıkça zarar verecek nitelikteyse; arabulucu, tarafların aksi yöndeki talepleri ve anlaşmasına bakılmaksızın, arabuluculuk teklifini reddetmeli ve hangi aşamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

198

Menfaat İlişkisi veya Çatışması

Önemli

Arabulucu, bu sıfatla görev yaptığı uyuşmazlık ile

ilgili olarak açılan davada, daha sonra, avukatlık

yapamayacağı gibi, hâkim veya bilirkişi olarak da

görev üstlenemez. Ancak, taraflar açık ve yazılı

onayları ile birlikte talep ederlerse, açılan tahkim

yargılamasında hakemlik yapabilir.

199

Sürecinin Niteliği ve Özenle Yerine Getirme

Önemli

Arabulucu, toplumsal cinsiyet rollerinin taraflara ve

özellikle arabuluculuk sürecine etkisi yanında;

taraflar ve taraflarla kendisi arasındaki sosyo-

ekonomik ve kültürel farklılıklara karşı da duyarlı

olmalıdır.

Arabuluculuk bir suç işlemek amacıyla kullanılırsa,

arabulucu uygun adımları derhâl atmalı ve hangi

aşamada olursa olsun arabuluculuktan çekilmelidir.

200

Gizlilik Önemli Arabulucu, arabuluculuk sürecinde karşılaştığı, kamu güvenliğini veya sağlığını tehdit, beden bütünlüğünün bozulması, kadına karşı şiddet ve çocuk istismarı suçlarında, durumu netleştirmek için gerektiğinde arabuluculuğu ertelemek, arabuluculuktan çekilmek veya arabuluculuğu bitirmek de dâhil olmak üzere, ilgili mevzuat uyarınca uygun olan tüm tedbirleri derhâl almalıdır.

201

Mesleki Yeterlilik

Ünvan Kullanımı, Reklam ve Tanıtım

Ücret ve Diğer Masraflar

Arabuluculuk Uygulamasının Geliştirilmesi

Eşitliği Gözetme Yükümlülüğü

202

SON