Temel Bilgisayar Bilimleri - WordPress.comDers Notları 2017 Ayşe Cabi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu ii ... Yapay zeka ile ilgili programların her gün birinin adı duyuluyor.

TemelBilgisayarBilimleriDersNotları

2017

AyşeCabiSosyalBilimlerMeslekYüksekokulu

ii

BİLGİSAYAR(COMPUTER)NEDİR?...................................................................................................................1

BİLGİSAYARINTARİHİ......................................................................................................................................1

İLKKUŞAK:VAKUMTÜPLERİ(1942-1956)..................................................................................................................1İKİNCİKUŞAK:TRANSİSTÖRLER(1956-1963)...............................................................................................................1ÜÇÜNCÜKUŞAK:ENTEGREDEVRELER(1964-1971)......................................................................................................2DÖRDÜNCÜKUŞAK:MİKRODEVRELER(1971-?)...........................................................................................................2BEŞİNCİ(VEGELECEK)KUŞAK.....................................................................................................................................2

BİLGİSAYARSİSTEMİ.......................................................................................................................................2

DONANıM(HARDWARE)...........................................................................................................................................2YAZıLıM(SOFTWARE)...............................................................................................................................................3

BİLGİSAYARINYAPISI......................................................................................................................................3

GİRİŞBİRİMİ............................................................................................................................................................3İŞLEMBİRİMİ...........................................................................................................................................................6ÇıKıŞBİRİMİ............................................................................................................................................................8İLETİŞİMBİRİMİ......................................................................................................................................................10

WİNDOWS....................................................................................................................................................11

GÖREVÇUBUĞU....................................................................................................................................................11

MASAÜSTÜÖĞELERİVEKULLANIMI..............................................................................................................11

MASAÜSTÜ...........................................................................................................................................................11BİLGİSAYARıM.......................................................................................................................................................11BELGELERİM..........................................................................................................................................................11AĞBAĞLANTıLARıM...............................................................................................................................................11GERİDÖNÜŞÜMKUTUSU........................................................................................................................................11

MASAÜSTÜNDEİŞLEMLER.............................................................................................................................11

KıSAYOLİŞLEMLERİ.................................................................................................................................................11

BAŞLATMENÜSÜÖĞELERİ............................................................................................................................12

TÜMPROGRAMLAR................................................................................................................................................12DONATıLAR...........................................................................................................................................................12AYARLAR..............................................................................................................................................................14ARA.....................................................................................................................................................................14YARDıMVEDESTEK................................................................................................................................................14ENSONKULLANDıKLARıM.......................................................................................................................................14DENETİMMASASı..................................................................................................................................................14YAZıCıVEFAKSLAR.................................................................................................................................................14ARA.....................................................................................................................................................................14YARDıMVEDESTEK................................................................................................................................................14ÇALıŞTıR...............................................................................................................................................................14

DENETİMMASASI.........................................................................................................................................15

AĞBAĞLANTıLARı..................................................................................................................................................15BÖLGEVEDİLSEÇENEKLERİ......................................................................................................................................15DONANıMEKLE.....................................................................................................................................................16ERİŞİLEBİLİRLİKSEÇENEKLERİ.....................................................................................................................................16FARE....................................................................................................................................................................17

iii

OYUNKUMANDALARı.............................................................................................................................................18GÖREVÇUBUĞUVEBAŞLATMENÜSÜ........................................................................................................................18GÖRÜNTÜ............................................................................................................................................................19GÜÇSEÇENEKLERİ..................................................................................................................................................20İNTERNETSEÇENEKLERİ............................................................................................................................................21KLASÖRSEÇENEKLERİ..............................................................................................................................................21KLAVYE................................................................................................................................................................22KULLANıCıHESAPLARı.............................................................................................................................................22PROGRAMEKLEVEYAKALDıR...................................................................................................................................22SESEFEKTİVEYASESAYGıTLARı................................................................................................................................22SİSTEM.................................................................................................................................................................23TARAYıCıVEKAMERALAR.........................................................................................................................................23TARİHVESAAT......................................................................................................................................................24YAZıTİPLERİ..........................................................................................................................................................24YAZıCıVEFAKSLAR.................................................................................................................................................24ZAMANLANMıŞGÖREVLER.......................................................................................................................................24

BİLGİSAYARDAKULLANILANTEMELTERİMLER..............................................................................................25

1

Bilgisayar (Computer) Nedir? Bilgisayar aritmetiksel mantıksal işlemler yapabilen, bilgi depolayan, hatasız ve hızlı işlem yapabilen bir makinedir.

∞ Aritmetiksel(+,-,*,/) ve Matıksal (<,>,=,or,and,xor…) işlem yapabilme. ∞ Bilgi depolayabilme ∞ Hızlı İşlem Yapma ∞ Hatasız İşlem yapma

Bilgisayar her zaman hatasız çalışır. Ancak kullanıcı hata yaparsa bilgisayarda hata yapar.

Bilgisayarın Tarihi İlk bilgisayarın; bundan yaklaşık olarak 5000 yıl önce Asya’da ortaya çıkan bugün de hala ilkokul sıralarında da olsa kullanılan abaküs olduğu düşünülebilir. Fakat daha sonra kâğıt ve kalemin yaygınlaşması ile abaküs önemini kaybetmeye başladı. 1642 yıllarında, Fransız bir vergi tahsildarının oğlu olan 18 yaşındaki Blaise Pascal (1623-1662), babasına işine yarayacak Pascalin adında bir tip hesap makinası geliştirdi. Bu araç 10 tabanına göre işlemlerde başarı ile kullanıldı. pascalinin dezavantajı toplama işlemi ile sınırlı olmasıydı. 1694 yılında alman matematikçisi ve filozofu olan Gottfried Wilhem von Leibniz (1646-1716), çarpma işlemlerinde de kullanılabilecek pascalini yapmayı başardı. Daha sonra bir fransız olan Charles Xavier Thomas de Colmar dört temel matematiksel işlemi (toplama, çıkartma, çarpma ve bölme) yapan cihazı yapmayı başardı. Bilgisayar tarihinin gerçek başlangıcı ise bugün İngiliz bir matematik profösörü olan, Charles Babbage (1791-1871) ile başlar. 1812 de Babbage makinalar ile matematik arasındaki doğal uyuma dikkat çekti. Makinalar hata yapmaksızın görevlerini tekrarlayan cihazlardır. Matematikte ise; özellikle matematiksel tabloların üretilmesi basit adımların tekrarlanması ile gerçekleşir. Problem matematiğin ihtiyacına göre makinaların olayı uygulayabilmesiydi. 1822 de bu problemin çözülmesi için Babbage’in ilk adımı Difransiyel eşitliklerin çözümü için Farklar Makinası (Difference Engine) denilen bir makina önerdi. Lokomotif gibi büyük ve buhar gücüyle çalışan makina bir programa sahip olacak hesaplamaları yaptıktan sonra sonuçları otomatik olarak yazabilecekti. 10 yıl bu makina için çalışan Babbage aniden ilk düşüncesinden hareketle Analitik Makina (Analytical Machine) ismini kullandı. Bugünün standartlarına göre çok ilkel olan Babbage’nin buhar güçlü bilgisayarı sonuçta asla yapılmadı.

İlkKuşak:VakumTüpleri(1942-1956)İkinci dünya savaşının başlaması ile yönetimler bilgisayarların potansiyel stratejik önemi nedeniyle bilgisayar araştırmalarını iyice arttırdılar. 1941 de Alman mühendis Konrad Zuse uçak ve roketler için Z3 olarak adlandırılan bir bilgisayar geliştirdi. Müttefik kuvvetler daha güçlü bilgisayarlar için çalışmaya başladılar. 1944 de ingilizler almanların mesajlarını çözebilmek için Colossus adlı gizli kodları kırmayı başaran bilgisayarı dizayn ettiler. IBM ile çalışan Howard H. Aiken (1900-1973), 1944 de tamamen elektronik hesap makinasını üretti. Kısaca Mark I olarak adlandırlan makina elektronik rolelerden oluşmuş bir cihazdı. Mekanik parçaları hareket ettirmek için elektromagnetik sinyaller kullanılmıştı. Makina yavaştı çünkü tek hesaplama 3-5 saniye alıyordu ve ard arda gelen hesaplamalar sırasında herhangi bir şey değiştirilemiyordu. Fakat daha kompleks eşitliklerin üstesinden gelebiliyordu. Savaş nedeniyle gelişmiş diğer bir bilgisayar, Amerikan hükümeti ve Pennsylvania Universitesi ortaklığı ile ortaya çıkmış olan ENIAC adlı bilgisayardı (Electronic Numerical Integrator And Computer). Bilgisayar 18000 vakum tüpü, 70000 direnç ve 5000000 lehim noktarına sahipti. 160 kilowatt elektrik gücü tüketen makina Philadelphia daki ışıkların sönükleşmesine neden oluyordu. ENIAC, Mark I e göre 1000 kez daha hızlı bir bilgisayardı. 1945 de EDVAC (Electronic Discrete Variable Automatic Computer) dizayn edildi. Bu bilgisayarda verilerde program gibi hafızada tutuldu. Bu hafızaya depolama olayının doğmasına neden oldu ve bilgisayar belli bir noktada durdurulduktan sonra devam etmesi sağlanmış oldu. Bilgisayar programlamada çok yönlülüğün artmasına neden olundu. Birinci nesil bilgisayarların dezavantajları vakum tüpleri ile çalışmaları ve verilerin davul şeklideki magnetik şeylerde toplanmasıydı. Bu kuşakta yazılım diye bir şey yoktu. Teknolojinin çoğu donanıma dayanıyordu.

İkinciKuşak:Transistörler(1956-1963)1948 de transistörlerin keşfi ile birlikte bilgisayarların gelişimindeki artış iyice arttı. Transistörler televizyonlardaki, radyolardaki ve bilgisayarlardaki büyük ve hantal vakum tüplerinin yerlerini aldılar. Transistörlerin bilgisayarlarda kullanılmaya başlaması ile ikinci nesil bilgisayarlar daha küçük, daha hızlı daha güvenilir ve önceki modellere göre daha az enerji tüketen modeller olarak ortaya çıkmasına neden oldular. İkinci nesil bilgisayarlarda makine dili ile assembly dili yer değiştirdi ve böylece uzun ve zor ikili kodların yerini kısa programlama kodları aldı.

2

1960 ların başlarında işyerleride, üniversitelerde, ikinci nesil bilgisayarlar kullanılmaya başlandı. İkinci nesil bilgisayarlara yazıcılar, tape birimleri, disk birimleri, hafıza, işletim sistemi ve programlar ilave edildi. IBM 1401 ikinci nesil bilgisayarlar için önemli bir örnektir. Daha gelişmiş COBOL (Common Business-Oriented Language) ve FORTRAN (Formula Translator) gibi yüksek seviye diller kullanılmaya başlanmıştır. Bu tip dillerde; kriptik ikili makina kodları yerlerini kelimelere, cümlelere ve matematksel formüllere bırakarak bir bilgisayarın programlanmasının daha basit hale gelmesine neden olmuştur. İkinci nesil bilgisayarların ortaya çıkışı ile birlikte yeni meslek tipleri (programcı, analizleyiciler, bilgisayar sistem uzmanları) ve software endüstrisi doğmuştur. Bu kuşak yazılım kavramını ortaya çıkarmıştır.

ÜçüncüKuşak:EntegreDevreler(1964-1971)Transistörler vakum tüplerine göre avantajlı olsalarda büyük miktarda ısı yayarlar ve bilgisayarın duyarlı iç parçalarının bozulmasına neden olabilirler. Kuarz bu problemi çözdü. 1958 yılında Texas Instruments deki mühendislerden Jack Kilby Tümleşik devreyi (Integrated Circuit (IC)) geliştirdi. Tümleşik devre (IC), kuartzdan yapılmış küçük bir silikon disk üzerinde 3 elektronik bileşenden meydana gelir. Bilimadamları daha sonra yarıiletken olarak adlandırılan küçük bir yonga (chip) üzerine pekçok parçayı yerleştirerek yönetmeyi balardılar. Sonuçta bilgisayarlar küçük bir yonga üzerine daha fazla bileşenin katılmasıyla küçülmüş oldular. Üçüncü nesil bilgisayarlarda işletim sistemi etrafında pekçok programın çalışması mümkün oldu ve bilgisayar hafızası bu programlar tarafından ortak olarak kullanılmaya başlandı.

DördüncüKuşak:MikroDevreler(1971-?)Tümleşik devrelerden sonra, boyutlar azalmaya devam etti. Bir yonga üzerine yüzlerce bileşen monte edildi (Large scale Integration (LSI)). 1980 de bir yonga üzerine binlerce bileşenin yüzlercesi sıkıştırıldı (Very Large scale Integration (VLSI)). Sayı milyonlar mertebesine çıktığında (Ultra-Large scale Integration (ULSI)) söz konusu oldu. Bilgisayarların boyut ve fiyatları azaldı ve azalmaya devam ediyor. Bunun yanında güçleri verimlilikleri güvenilirlikleri artmaya devam ediyor. 1971 yılında Intel 4004 yongasını ürettiğinde çok küçük bir yonga üzerinde bilgisayarın tüm bileşenleri (merkezi işlem birimi (Central Processing Unit (CPU)), hafıza, girdi ve çıktı yönetimi) toplanmıştı. 1981 de evde, işyerinde ve okullarda kullanım için kişisel bilgisayarı (Personal Computer (PC)) ortaya çıkarttı. 1984 yılına gelindiğinde ilk kez IBM PC ve Apple Machintosh yarışı başladı. Machintoshlar user-friendly dizayn ile ortaya çıktı. Machintosh’un sunduğu işletim sistemi; kullanıcılara, yazılı komutlar yerine bilgisayar ekranında simüle edilen bir simge ile diğer simgeleri (icon) taşıma kolaylığı sağladı. Yakın bilgisayarların daha etkili kullanılabilmesi için birbirlerine bağlanmaya başladılar ve bilgisayar ağları kurulmaya başlandı. Ağ üzerindeki herbir bilgisayar diğer bilgisayarların hafızalarını, programlarını bilgilerini paylaşmaya başladı. Bu tür birbilerine bağlı bilgisayarların oluşturduğu ağlar (Local Area Network (LAN)) diğer bilgisayar ağlarına bağlandılar. Böylece tüm dünyadaki bilgisayarlar birbirlerine bağlanarak ağların ağı olan İnterneti oluşturdular.

Beşinci(VeGelecek)KuşakBeşinci nesil bilgisayarları tanımlamak henüz biraz zor çünkü henüz başlangıç aşamasındalar. Beşinci nesil bilgisayarların en ünlüleriden biri Arthur C. Clarke ın romanındaki (2001: A Space Odyssey) HAL9000 dır. HAL insan operatörlerle sohbet eden, görsel girdiler kullanan ve kendi deneyimleri ile öğrenen yeterli yargılama süreçlerine girebilen bir bilgisayardır. Ne yazık ki HAL psikolojik arızalar sahip, uzay gemisine el koyan ve pekçok insanı öldüren bir robottur. Isaac Asimov’un “Ben robot” ve “Üç robot Yasası” adlı bilim kurgu eserlerindeki robot tiplerin insan robot arasındaki çizginin ne kadar incelebileceğine ilişkin güzel örnekler vermektedir. Hollywood’un sunduğu Terminator II daki öğrenen beşinci nesil bilgisayarlar ilişkin örnekler çok çarpıcıdır. Programların insanları esir aldığı gerçek dünya ile sanal gerçeklik (Virtual Reality) arasında insan-program savaşının işlendiği Matrix beşinci nesil bilgisayar anlayışına farklı yaklaşımlar getiren bir başka hollywood yapımı olarak karşımıza çıkıyor. Bütün bunlar hayal ürünü gibi düşünülse de, bir yabancı dilden diğerine çeviri yapan bilgisayarlar artık mevcuttur. Hastalıklar tanılarında adım adım doktorlar yol gösteren programlar yapılmaktadır. Yapay zeka ile ilgili programların her gün birinin adı duyuluyor.

Bilgisayar Sistemi Bilgisayar sistemi donanım ve yazılım olmak üzere iki ana birimden oluşur.

Donanım(Hardware)Bilgisayarın elle tutulur gözle görülür elektronik, manyetik ve fiziksel olarak bütün üniteleri (parçaları) bilgisayarın donanımını oluşturur. 5 Bölümden Oluşur

3

∞ Giriş Birimleri ∞ İşlem Birimleri ∞ Bellek ve Depolama Birimleri ∞ Çıkış Birimleri ∞ İletişim Birimleri

Yazılım(Software)Donanım aygıtlarının istenilen amaçlar doğrultusunda çalışması için kullanılan programlar topluluğudur. 2 Bölümden Oluşur

SistemYazılımlarıBilgisayarın açılmasını ve çalışması sağlayan yazılımlardır. (İşletim Sistemleri gibi)

UygulamaYazılımlarıBelli bir amaca yönelik programlardır. Yazı yazmaya, belli bilgilerin kayıtlarını tutmaya veya bazı hesaplar yapmaya yarayan programlar uygulama yazılımı olarak adlandırılır. (Word, Excel, Veritabanı gibi)

Bilgisayarın Yapısı

Giriş: Bilgisayara dış ortamdan veri girilmesini sağlayan birimlerdir. İşlem: Bilgisayarın beynidir. Bilgisayar içindeki bütün işlemler bu birimde yapılır. Yani giriş biriminden girilen veriler bu birimde işlenir ve çıkış birimine aktarılır. Çıkış: Bilgisayar ortamında işlenen verilerin dış ortama aktarılmasını sağlayan birimlerdir.

GirişBirimi

KlavyeTuş takımı ya da klavye bilgisayarın en önemli giriş öğesidir. Üzerinde harfler, rakamlar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır. Türkçe dili için iki tür tuş düzenlemesi vardır: F klavye ve Q klavye. Standart klavye tuşları şu şekilde sınıflandırmaya tabi tutulabilir.

∞ Fonksiyon tuşları ∞ Daktilo tuşları ∞ Özel amaçlı tuşlar ∞ Yön tuşları ∞ Nümerik tuşlar

KlavyedekiTuşlarveGörevleriFonksiyon tuşları Bu tuşlar belirli bir işlemi çabucak yapmak için kullanılır. Örneğin F1 tuşu çoğu

programda yardım bilgilerini ekrana getirir.

Num Lock tuşu Klavye'nin sağında bulunan nümerik tuş takımını aktif yada pasif hale getiren tuştur. Eğer Num Lock'un ışığı yanarsa sol tuş takımından "1234" şeklinde sayılar aktif olur. eğer num lock'un ışığı yanmazsa yön tuşları aktif olur.

Scroll Lock tuşu Scroll lock tuşu orjinal ibm pc klavyeden kalma bir tuştur. Orijinal tasarımında scroll lock, ok tuşlarının davranışını değiştirmekte kullanılırdı. Scroll lock tuşu açıkken, ok

4

tuşları normalde olduğu gibi imleci hareket ettirmek yerine, tüm içeriğin ekranda kaydırılmasına yarardı. Bu bağlamda scroll lock, belli bir grup tuşa ikincil bir fonksyon atayarak num lock veya caps lock'a benzer bir amaca hizmet ederdi. Bugün scroll lock'un, bu belirlenmiş amaçlar için kullanımı çok nadirdir. Sadece microsoft excel (scroll lock açıldığında seçilen hücreler hareket etmez) ve lotus notes gibi modern yazılımlar bu fonksiyonları hala kullanmaktadır.

Caps Lock tuşu Bu tuşa bir kez basınca (klavyenin sağ üst köşesinde ilgili ışık yanar ve) klavyeden hep büyük harf girebilirsiniz. Bir kez daha basarsanız, yine küçük harf moduna geçilir.

Shift tuşu Bu tuşa bir harf tuşu ile birlikte basıldığında, o harfi büyük yazmakta veya bir rakam tuşu ile birlikte basıldığında ise o rakam tuşunun üst kısmında belirtilen özel karakteri yazmaktadır.

Enter tuşu Bilgisayara bir işi yapmasını söylemek, bir komutu çalıştırmak için kullanılır. Kelime işlemcilerde ise yeni bir paragrafa geçmeyi sağlar.

Esc (Escape) tuşu

O sırada yapılan işi yarıda kesmek, vazgeçmek veya geriye dönmek amacıyla kullanılır. Windows uyumlu programlarda Esc tuşu genellikle iptal düğmesini temsil eder.

Tab tuşu Kelime işlem programlarında belli miktar boşluk bırakmak için, windows’ta iletişim kutusu pencerelerinde ise düğmeler arası geçişte kullanılır.

Ctrl ve Alt Tuşları Başka tuşlarla birlikte aynı anda bastığınızda, belirli işlemleri yapmaya yarar. Örneğin bazı programlarda Ctrl+S dosyayı kaydeder, Ctrl+Alt+Del bilgisayarı resetler.

Alt Gr tuşu Q dizilişine sahip klavyelerde Türkçe’ye özgü ç,ş,ü ve ö gibi harflere yer bulabilmek için bazı tuşlara 3. bir görev verilmektedir. Bu 3. görevi kullanabilmek Alt Gr tuşu basılı iken söz konusudur.

Windows tuşu Bu tuş Windows işletim sistemlerinde “Başlat” menüsünü açar. Ayrıca başka tuşlarla birlikte kısa yol tuşu olarak kullanılır. Klavyenin sol alt köşesinde Ctrl ile Alt tuşları arasındadır.

Sağ fare tuşu Windows’ta sağ fare tuşu ile aynı görevi görür. Klavyedeki yeri boşluk tuşunun sağındaki Ctrl tuşunun solundadır. Bu arada Ctrl, Shift ve Enter tuşları kullanım kolaylığı düşünülerek klavye üzerinde ikişer adettir.

Back Space (Geriye Silme) tuşu

Klavyede rakamların bulunduğu sırada en sağda olan bu tuş, ışıklı göstergenin(imlecin) solunda bulunan karakteri silmek için kullanılır. İmlecin solundaki karakter silindiği için sağında bulunan bütün karakterler bir karakter genişliği kadar sola kayarlar.

Del (Delete) tuşu Del tuşu ise imlecin sağındaki karakteri siler.

Ins (Insert) tuşu Insert tuşu açık/kapalı mantığıyla çalışır. Insert açıkken yazılan karakterler sağdaki karakteri ileri doğru iterek araya yerleşir. Insert kapalı iken ise yazdığımız karakterler daha önceki karakterlerin üstüne yazılır.

Home tuşu Bu tuş satırın başına gitmemizi sağlar.

End tuşu Bu tuş satırın sonuna gitmemizi sağlar.

Page Up tuşu Bu tuş bir sayfa yukarı çıkmamızı sağlar.

Page Down tuşu Bu tuş bir sayfa (bir ekran görüntüsü kadar) aşağı inmemizi sağlar.

Print Screen tuşu Bu tuşa bastığınızda ekranın resmi çekilir. Ancak ekranın resmi geçici bilgi saklama ortamı olan ve Pano adı verilen ortama aktarılır. Daha sonra panoda saklanan resmi Paint gibi bir boyama programına aktarıp istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.

Yön tuşları Bu tuşlarla imleci ekranda istediğiniz yere götürebilirsiniz.

Nümerik tuşlar Num Lock tuşuna bağlı olarak, buradan rakamları girebilir veya imleci kontrol edebilirsiniz.

Fare(Mouse)Fare, avuç içinde tutulan, hareketleri ekrandaki, imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtıdır. Fare modeline göre üzerinde bir veya daha fazla sayıda tuş ve tekerlek bulunabilir. İlk bilgisayar faresi 1964 yılında Douglas Engelbart tarafından yapıldı. Fare el hareketlerini mekanik, LED'li optik, laserli optik yöntemle algılayabilir. Fare elde ettiği bilgileri bilgisayara kablo, kızılötesi, radyo dalgalar veya Bluetooth ile aktarabilir.

5

Programın yapısına göre bazen menü seçmek veya ekran içerisinde çalışılacak noktaya gidebilmek klavyedeki gösterge tuşlarıyla uzun zaman alabilir. Bu işlemin hızlandırılmasında görev alır.

BilgisayaraBağlanmaŞeklineGöreTürleri

KablolufarelerBilgisayarın ilk zamanında seri port ve AUTOEXEC.BAT dosyalarına özel eklenen sürücüler ile çalışan fareler, zamanla PS/2 adlı porta alınmış ve çoğu işletim sisteminde alt seviyelerde desteklenmeye başlamıştır. Günümüzde çoğu fare bilgisayara USB portundan bağlanır.

KablosuzfarelerKızılötesi fareler: bu fareler, bilgisayar ile iletişiminde bir kızılötesi sistem kullanır. Sistem, bilgisayarın seri, PS/2 veya USB portuna takılır, fare ise sistemle kızılötesi ışınlar ile iletişim kurar. Eğer fare ile sistem arasıne bir cisim girerse, fare hareketleri hissedilmeyecektir. Bu tür farelerden günümüzde satılmamaktadır. Radyo dalgalı fareler: kızılötesi farelerden farklı olarak bu fareler iletişim için kızılötesi ışın yerine radyo sinyalleri kullanırlar. Kapsama alanları genelde onlarca metre civarındadır. Bluetooth fareler: bu fareler, kimi bilgisayarlar ile entegre gelen Bluetooth kablosuz teknolojisini kullanarak iletişim kurarlar. İlk iki türe göre büyük bir avantajları vardır: standart bir protokol kullandığı için her cihazla kullanılabilir (PC, Apple ve hatta Pocket PC)

HareketiAlgılamaŞeklineGöreTürleri

TopluFarelerToplu fareler hareketi, altlarında bulunan ve farenin hareketi ile dönen bir top vasıtasıyla algılarlar. Bu top dışı lastik kaplanmış, metal çekirdekli bir küredir. Topun hareketini algılayan tekerlerin üzerinde toz toplanması sebebiyle bu tür fareler zaman zaman bakım gerektirirler. (1990'ların başında topu üstte bulunan fareler de PC kullanıcıları arasında yaygındı. Artık bu tür farelerin kullanım alanı daralmış ve bu tür, egzotik olarak görülmeye başlamıştır.)

LED'liOptikFarelerBu tür fareler altlarında bulunan LED'in yaydığı ışığın yansıması ile hareketi algılarlar. En üst modelleri 1000-1600 dpi gibi yüksek hassaslığa varabilir.

LazerliOptikFarelerBu tür fareler altlarında bulunan lazer ışık kaynağının yaydığı ışıklar vasıtasıyla hareketi algılarlar. İmleç hareketlerine çok yüksek hassasiyet isteyenler için uygun bir seçenektir. Hassasiyetleri 3000 dpi ve üzerine çıkabilir. Hareketi algılama şekline göre fareleri üçe ayırırsak en pahalı tür lazerli optik farelerdir.

TouchPadDiz üstü bilgisayarlarda “touch pad” veya “track-point” (iz-noktası, GBH düğmesi) denen aygıtlar farenin işlevini üstlenmektedir.

DokunmatikEkran(TouchScreen)İşi parmağınıza yükleyen diğer bir gösterme aygıtı, turizm danışma bürolarında, bankalarda, metroda, alışveriş merkezlerinde, müzelerde ve hava alanlarında sıkça görülen dokunmatik ekranlardır (touch screen). Kullanıcılar komut vermek yada bilgi almak için ekrana dokunurlar.

Tarayıcı(Scanner)Tarayıcılar kağıt üzerindeki grafik ve resimleri bilgisayar ortamına aktaran (sayısallaştıran) aygıtlardır. Taranacak kağıt üst tarafından alta doğru satır satır ışığa duyarlı elemanlar tarafından taranarak sayısallaştırılır. Taranmış belgeler grafik görüntü olarak depolandığından taranan belge bir metin ise bilgisayar bunu resim olarak görür. Optik Karakter Tanıma (Optical Character Recognition) adı verilen programlar aracılığı ile çözülüp metin dosyalarına dönüştürülür. OCR ile taranmış metinler bilgisayar kullanılarak düzeltilebilir, yeniden formatlanabilir ve depolanabilir.

6

İşlemBirimi

AnakartAnakart (mainboard veya motherboard), bilgisayarın birincil ve en merkezi baskı devresidir. İşlem grubuna dahil olan bileşenler, PC’nin anakart dediğimiz fiberglastan yapılmış üzerinde bakır yolların bulunduğu levhada bulunur. Tipik bir anakart, bilgisayarın işlemci ve bellek slotları, ses kartı, grafik kartı, ethernet kartı gibi aygıtlar için genişleme yuvaları, parçaların birbirleri arasında iletişimini üstlenen kuzey ve güney köprülerinin tümünü üzerinde barındırır. Bununla birlikte, bazı komponentler anakart ile bütünleşik (onboard) olabilir. Bu duruma ses ve ethernet kartları için çok sık, grafik kartı için biraz daha az, CPU ve RAM için ise pek nadiren rastlanır ve bu sistemler genellikle çok küçük yapıda sistemler veya notebooklardır.

İşlemci(CPU-MİB)

TanımMikroişlemci (ya da CPU) (Central Processing Unit, Merkezi İşlem Birimi) çevresel birimlerden gelen sayısal verileri işleyerek gelen kodların yapısına göre sanal ortama ya da diğer çevresel birimlere uyarlayan işlevsel ve programlanabilir bilgi ünitesi. Mikroişlemciler, bir bilgisayarın en önemli parçalarıdır. (Sistemin beynidir.) Bilgisayardan beklediğimiz işlerin hepsi gerçekte mikroişlemci tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle Merkezi İşlem Birimi (Central Processing Unit / CPU) olarak adlandırılır. CPU, tek bir yonga üzerinde bir entegre devredir. Temel olarak 2 birimden oluşur:

Aritmetik/MantıkBirimiDört işlem, verilerin karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların verilmesi bu birimin görevidir.

KontrolBirimiBilgisayarda yapılan tüm işlemleri kontrol eden birimdir. Yapılan işlemlerin sağlıklı ve düzgün bir şekilde yapılmasından sorumludur. Kontrol Birimi (CU-Control Unit) bir şirketteki müdür olarak düşünülebilir.

BellekveDepolamaBirimleri

BellekveDepolamadaKapasiteKavramıBir bilgisayar belleğinin yada depolama birimlerinin kapasitesi bellek yada depolama birimleri üzerinde tutulabilecek bilgi miktarını ifade eder. Kapasite bayt (byte) olarak ölçülür. Ancak bilgisayarların bellek kapasiteleri milyonlarca bayt olduğundan bayt biriminin katları kullanılır. Depolama Birimi Değeri Bit 1/0 Bayt 8 bit Kilobayt (kB) 1024 Bayt MegaBayt (MB) 1024 KiloBayt GigaBayt (GB) 1024 MegaBayt TeraBayt (TB) 1024 GigaBayt

BellekBellek bir bilgisayarda bir programlama ile ilgili bütün komut ve verilerin işlem görmek üzere depo edildiği, değişik işlemler sırasında oluşan ara sonuç ve bilgilerin saklandığı kayıt ortamlarıdır. Örneğin bir programı çalıştırmak istediğinizde, program belleğe yüklenir; harf yazdığınızda, harf bellekte saklanır. Bu nedenle bellek miktarı, çalıştırılabilecek program büyüklüğünü belirler. İki tür bellek vardır: Nonvolatile (sabit) ve volatile (uçucu).

∞ Nonvolatile bellekler elektrik kesildiğinde de içindeki bilgileri tutarlar. ∞ Volatile belleklerde ise elektrik kesildiğinde içindeki bilgiler yok olur.

RAM(RandomAccessMemory–RastgeleErişimliBellek)Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir. CPU'da işlemler yapılırken ana bellekte saklanan veriler kullanılır ve işlenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur. Elektrik kesildiğinde ana bellekteki veriler kaybolur. PC'lerde yaygın olarak 128, 256, 512 MB gibi bellek büyüklükleri kullanılmaktadır.

7

ROM(ReadOnlyMemory–SaltOkunurBellek)ROM salt okunur bellek olarak bilinir. Genel olarak bilgisayar firmaları tarafından özel bir içeriğe sahip olan bu bellekler özel programları içerirler ve bunlar bilgisayarın açılışıyla yüklenerek belli kontrol işlemlerinin yapılmasını sağlar. ROM uçucu olmayan bellek türlerindendir. ROM üzerindeki bilgiler okunabilir, ancak üzerinde bir değişiklik yapılamaz. Bu bilgiler makineyi kapatma veya elektrik kesintisinden etkilenmezler ve silinmezler.

ÖnBellek(CacheMemory)Çok sık kullanılan veri ve komutları işlemciden hızla çağırabilmek için belirlenmiş bellek alanıdır. Bunlar RAM’ dan daha hızlı ve çok daha pahalıdır. Bu sebepten önbellek ana belleğe göre kapasite olarak daha düşük oranda kullanılmaktadır ve sadece işlemci tarafından bir sonra kullanılması en muhtemel verilerin bir kopyasının tutulduğu bellek parçası olarak kullanılmaktadır. Ön belleklerin kullanılması bilgisayarların performansını büyük ölçüde arttırmaktadır.

DepolamaDepolama birimleri bilgisayardaki bilgilerinizin saklandığı birimlerdir. İşlemci Birimi kısmında geçen depolama birimleri aynı zamanda bilgisayara verileri girebildiğimiz veya alabildiğimiz donanımlar oldukları için hem giriş hemde çıkış birimi olarakta düşünülebilirler.

SabitDisk-(HardDisk)Bilgisayarda bilgilerin kalıcı olarak saklandığı ortama sabit disk denir. Sabit disk bir merkez etrafında dönen üst üste yerleştirilmiş birkaç diskten oluşur. Bu diskler alüminyum dan yapılmış ve üzerleri veri taşıyıcısının yüzeyinin mıknatıslanması için çok düzgün demir oksit ile kaplanmıştır. Sabit disk içerisin her disk yüzeyi için ayrılmış bir okuma-yazma kafası mevcuttur. Bu kafa tamamen manyetik alan mantığı ile okuma/yazma işlemi yapar. Hard disklerin en önemli parametreleri kapasiteleri ve erişim süreleridir.

Disket(FloppyDisc)Disketler özellikle küçük bilgi ve programları depolamak için kullanılan ortamlardır. Disketler kapasite, yüzey sayısı ve yoğunluklarına göre çeşitli türlerde üretilirler. Yaygın olarak 3.5 inch boyutlarında ve 1.44 MB kapasiteli olanlar kullanılır. Disketler üzerindeki verileri korumak bakımından yetersiz ve kapasite olarak da yetersiz olduklarından günümüzde artık CD'lere göre popülaritesini kaybetmiştir

ParmakDisk(FlashDisc)Flash Bellekler, güç kesintisinde dahi içerdiği bilgileri kaybetmeyen ve tekrar tekrar yazılıp silinebilen bir bellek çeşididir. Flash belleklerin yapısı RAM'lere, kullanımı Hard Disk'lere benzer. Flash Disk’i kabaca “taşınabilen hafıza” olarak tanımlayabiliriz. Ve Flash Disk’ler sayesinde 32, 64, 128 MB veya GB’larca veriyi sadece bir parmak büyüklüğündeki cihazlarda taşıyabiliyoruz. Yani sabit diskinizi(?) taşıyabildiğinizi ve bu sabit diskinizi istediğiniz bir bilgisayara rahatça bağlayabildiğinizi düşünün. MP3 Player'larda, cep telefonlarında, el bilgisayarlarında, dijital fotoğraf makinalarında ve dijital görüntü aygıtlarında yaygınca kullanılırlar. Flash belleklerin genel özelliklerini ise şöyle sıralayabiliriz:

∞ Ufak boyut: Çeşidine göre, kredi kartının yarısı veya çeyrek büyüklüğünde olabilir. ∞ Sessiz ∞ Hafif ∞ Hızlı erişim ∞ Sağlam yapı

Ekşi Sözlük Yorumları birisi "içindeki text dosyasına dua yazıp boynuna astığın takdirde muska görevi görür" demişti de çok gülmüştüm. süper bir fikir. eskinin disket, son zamanlarin, zip disk ve cdrw in yerini alan, isleri kolaylaştıran, cebinde taşırken içine huzur veren, hafıza diski.

CD(CompactDisc)CD-ROM’lar bilgilerin optik olarak kaydedildiği ve okunabildiği ortamlardır. Kapasiteleri disketlerin çok üstünde olup 700 MB’a kadar çıkmaktadır. Diskette manyetik ortamda saklanan veriler CD-ROM’larda üzerlerindeki girinti ve çıkıntı yardımı ile saklanır. Sabit disk ve disketlerdeki bilgiler okuma/yazma kafaları yardımı ile okunurken, CD-ROM’larda diskin yüzeyini tarayan bir lazer okuyucu vardır.

8

Diskler üzeri şeffaf polikarbonat ile kaplanmış sentetik bir taban üzerine serilmiş yansıtıcı bir alüminyum tabakasından oluşur. Diski tozdan, kirden ve çizilmelerden koruyan bir koruyucu cila ile disk kaplanmıştır. CD-ROM Sürücü: CD-ROM ‘lardaki bilgilere, bilgisayar üzerindeki CD-ROM sürücü aracılığı ile erişilir. Lazer okuyucu kafa bir ışın demeti yollar. Bu ışın bir dizi mercekler yardımı ile CD-ROM üzerindeki belirli bir alana odaklanır. Laser ışını plastik kaplamadan geçerek alüminyum tabaka üzerindeki girinti ve çıkıntılardan yansıtılır. Yansıyan ışın elektriksel sinyallere çevrilir. CD-ROM sürücüler bir sabit diske göre daha yavaş çalışmaktadır. CD-ROM sürücünün erişim süresi sabit disk erişim süresinin 10-15 katıdır.

DVD(DigitalVideoDisc)DVD ler görünüşte CD leri andırır. DVD sürücüler de CD sürücülere benzer. DVD ler Cd lerin 20 katı kadar veri depolayabilir. Bu özellikleri yüzünden genellikle sinema filmlerinin sayısal ortamda saklanması amacıyla kullanılmaktadırlar.

Blu-RayDiscBlu-ray Disc ( BD ) olarak ta bilinen yeni nesil optik disk formatıdır. Aralarında Apple, Dell, Hitachi, HP, JVC, LG, Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips, Samsung, Sharp, Sony, TDK ve Thomson’ın da bulunduğu dünyanın önde gelen üreticilerinin Blu-ray Disc birliği ( Blu-ray Disc Association - BDA ) adı altında geliştirdikleri yeni format özellikle yeni nesil yüksek çözünürlüklü ( HD ) videoların tek bir diskte saklanabilmesinde yardımcı olurken aynı zamanda çok büyük miktarda veri depolamaya da yardımcı oluyor. Tek tabakalı bir Blu-ray disk 25 GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV kalitesinde görüntü veya onüç saat civarında standart çözünürlüklü görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine sahip. Blu-ray ileride kolayca genişletilebilsin diye ayrıca çoklu-katman desteğide barındırıyor, herbir katmanda 25 GB veri ile ileride veri kapatisesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır. Halihazırda kullanılmakta olan DVD gibi optik disk teknolojileri veri yazmak ve okumak için kırmızı lazer kullanırken, yeni format mavi-menekşe lazer kullanmakta. Blu-ray ürünler farklı lazer tipleri kullanılmasına rağmen, BD/DVD/CD uyumlu optik okuyucusu yardımıyla CD ve DVD’leride oynatabilmektedir. Önümüzdeki yıllarda HDTV’ ye geçiş ile birlikte Blu-ray cihazların VCR ve DVD kaydedicilerin yerini alması beklenmektedir. Bu format aynı zamanda gelecekte bilgisayarlardaki veri depolama ve yüksek çözünürlüklü filmler için standart olacak gibi duruyor.

ÇıkışBirimi

Monitör(Ekran)Monitör (veya ekran) bilgisayarın mikroişlemcisinden gönderilen sinyalleri gözün görebileceği şekilde görüntüye dönüştüren cihazdır. Yani CPU tarafından işlenilen bilgilerin kullanıcıya iletildiği ortamdır; bir çıkış birimidir. Monitörlerin en önemli özelliklerinden birisi ekrandaki görüntülerin netliği veya çözünürlüğüdür. Çözünürlük (resulation), yatay ve dikey olarak ekrandaki nokta sayısıyla ölçülür. Çözünürlük yükseldikçe ekrana daha fazla bilgi sığar, ama ekrandaki görüntüler küçülür. Multisync monitörler, değişik çözünürlüklerde çalışabilirler(640x480, 800x600, 1024x768, 1280x1024 gibi). Böylece ekrandaki görüntüleri amaca göre genişletip daraltabiliriz. Pixel: Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce'de resim parçası anlamına gelen "picture element " birleşik kelimesinden çıkarılmıştır. Büyüklük : Monitör büyüklüğü, ekranın köşegen uzunluğuyla ölçülür. Standart monitörler 14” veya 15” (inç) büyüklüğündedir. 1024x768’den daha yüksek çözünürlüklerde rahat çalışabilmek için 17” veya daha büyük bir monitör seçilmelidir. Nokta aralığı : Görüntü netliği, ekran yüzeyindeki noktaların arasındaki uzaklığa bağlıdır. Nokta aralığı ne kadar küçükse görüntü o kadar net olur. Eski monitörlerde bu 0.39 mm iken şimdiki monitörlerde genellikle 0.28 veya daha küçüktür. Ekran tazeleme : Ekrandaki görüntü saniyede en az 60 kez tazelenmelidir. Ekran tazeleme frekansı yükseldikçe daha sabit bir görüntü elde edilir. “Non-interlaced”(titreşimsiz) denilen monitörler ekranı tek seferde tarayabildiği için gözü daha az yorar. Monitör ve görüntü kartı, ekranda görüntülerin sergilenebilmesi için birlikte çalışırlar.. Görüntü kartı, ana karta bağlanan bir genişleme kartıdır. Bir kablo, görüntü kartı ile monitörü birbirine bağlar. Monitörde görüntülenebilen renklerin sayısı görüntü kartındaki bellek miktarıyla sınırlanır. Renk sayısı, ekrandaki görüntülerin kalitesini doğrudan doğruya etkiler. Daha fazla renk, gerçeğe daha yakın ve daha iyi görüntü demektir.

CRTekranlarBu monitörün en önemli parçası çeşitli elektronik devrelerle birlikte CRT (Chatode Ray Tube – Katot Işınlı Tüp) denilen havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktacığından (dot) oluşan koni şeklindeki tüptür. Bu tüpün geniş tarafı dikdörtgen şeklindedir. Diğer dar tarafında ise elektron tabancası bulunur.

9

LCDekranlarGünümüzde diz-üstü bilgisayarların çoğunluğunda, ince olması ve az yer kaplaması sebebiyle “sıvı kristal ekran” (liquid crystal display-LCD) kullanılır. LCD ekran ışığı yansıtan bir sıvının molekülleri ile doludur. Ekran bilgisayar tarafından tarandığında bazı moleküller ışığı kapatacak şekilde hareket eder. Böylece görüntünün bir parçası oluşur.

PlazmaekranlarBir “gaz plazma” ekranı, plazma adı verilen bir gazla birbirinden ayrılmış üç cam tabakasından oluşur. Elektrik, ekrandaki bir noktaya gönderildiğinde plazmayı değiştirir ve plazma bir fluoresan ampulün beyaz ışık yaymasına benzer şekilde, ışık formunda enerji yayar. Çok ince ve estetik olan plazma ekranlar diz-üstü bilgisayarlarda da kullanılır. Bunların bir boyut sınırlaması olmadığından büyük duvar boyutlu ekranlar için de kullanılırlar. Fakat plazma ekranların güç sarfiyatı fazladır ve görüntüleyebildikleri renk sayısı da sınırlıdır.

HoparlörHoparlör, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren alettir. 1920 yıllarında elektrikli ses dalgalarının kaydedilip yayınlanmasına imkân sağlayan buluşlar ortaya çıktı. Bu buluşların neticesinde ilk hoparlör 1924-1925 yıllarında yapılmıştır. Chester W. Rice ve Edward W. Kellogg tarafından yapılan çalışmalar hoparlörü geliştirdi. Bu iki bilim adamının ortaya çıkardığı sistem, günümüzde önemli değişikliğe uğramamıştır. Bilgisayar tarafından üretilen veya kaydedilmiş sesleri duymak için kullanılır.

YazıcıYazıcı bilgisayardaki bilgileri kağıt gibi çeşitli yüzeyler üzerine yazan elektronik baskı birimidir. En önemli çıktı aygıtlarından biridir. Sınıflandırılmasındaki temel ölçüt, karakterlerin basımında kullanılan teknolojik farklılıktır. Kalitesini belirleyen ölçütler ise, baskı hızı, renk ve birim alandaki nokta yoğunluğudur. Baskı hızı: Bir yazıcının hızı saniyede basılan karakter sayısı CPS(Charecters Per Second) veya dakikada basılan sayfa sayısı PPM(Pages Per Minute) ile belirlenir. (Üreticiler genellikle taslak kalitesindeki (draft quality) baskı hızını verirler. Aynı yazıcının mektup kalitesinde (letter quality) basması çok daha uzun zaman alabilir. ) Belirli bir aralığa basılabilecek nokta sayısı DPI yazıcının çözünürlüğünü verir. (Dots Per Inch/Inch başına nokta sayısı) Değişik baskı yöntemleri ile erişilebilen çözünürlükler 75 DPI’dan 600 DPI’a kadar değişir, bazen 1200DPI olabilir.

YazıcıTipleri

KarakteryazıcılarDaktilo makinesi benzeri olan bu tür ilk yazıcı türüdür. Karakterlerin daktilodaki gibi baskı şeridi üzerinden baskı ortamına aktarılması yöntemi ile çalışırlar. İlk örnekleri tamamen daktilo yapısında olan bu tür yazıcıların daha sonraları bir satırı bir defada basan, üzerinde tüm yazı karakterlerinin yer aldığı döner silindirlerin bulunduğu türleri de üretilmiştir. Karmaşık elektromekanik yapıları, düşük hızları ve sınırlı grafik baskı yetenekleri nedeniyle günümüzde kullanılmamaktadırlar.

NoktavuruşluyazıcılarMatris şeklinde düzenlenmiş baskı iğnelerini bilgisayardan gelen veriler doğrultusunda elektromıknatıs yardımıyla kağıt ile yazıcı kafası arasında gergin duran şeride nokta vurarak baskı yapan yazıcılardır. Sınırlı çözünürlük ve grafik yetenekleri, sesli çalışmaları, düşük hızları gibi olumsuz özellikleri olan bu tür yazıcılar, sadece harf ve rakamlardan oluşan baskı gereksinimi olan muhasebe kayıtlarının basılması gibi işlerde halen kullanılırlar.

MürekkeppüskürtmeliyazıcılarBu tip yazıcıların çalışma ilkesi genel olarak nokta vuruşlu yazıcılar ile aynıdır. Vurma noktalarının yerini yüksek hızla baskı ortamına püskürtülen boyar madde alır. Yarıiletken teknolojisindeki gelişmeler bu tür yazıcıların baskı çözünürlüğünü yüksek düzeylere çıkarmıştır. Baskı çözünürlüğü önceki yazıcılara göre çok daha iyidir. Bu tür yazıcılar diğerlerine göre oldukça sessiz ve daha küçük yapıdadırlar.

10

Bu tür yazıcılarda, matris biçiminde düzenlenmiş çok sayıda püskürtme memesine sahip olan yarıiletken baskı kafaları kullanılır. Kullanılan püskürtme yöntemine göre; piezoelektrik, ısıl ve sürekli türleri vardır.

LazeryazıcılarSon geliştirilen yazıcı türüdür. Sessiz, yüksek baskı kalitesine sahip ve diğer yazıcılara göre daha hızlıdır. Temel olarak fotokopi makinesine benzer bir baskı tekniği kullanırlar. Fotokopi makinesi ile laser yazıcıyı birbirinden ayıran özellik; baskı kaynağının bilgisayardan gelen sayısal kodlarının olmasıdır. Bilgisayardan gelen sinyaller lazer yardımı ile ışığa duyarlı baskı silindiri (davul-drum) üzerine çizilir. Bu işlem baskı silindirinin çizilen bölgelerinin durgun elektrikle yüklenmesini sağlar. Silindir üzerindeki durgun elektriksel yüklü alanlara baskı tozu parçacıkları (toner) yapışır. Yapışan baskı tozu, dönmekte olan baskı silindiri tarafından baskı ortamına (genellikle kağıt) aktarılır. Baskı tozunun baskı ortamına sabitlenmesi için baskı ortamı 100-150 °C civarında sıcaklığı olan sabitleme silindirleri arasından hızla geçirilir ve hava üflenerek soğutularak baskı işlemi tamamlanır. Son yıllarda renkli baskı yapabilen türleri de üretilen lazer yazıcılar, hızlı ve hesaplı olmaları nedeni ile ticari ve ticari olmayan kullanıcılar tarafından yaygın olarak kullanılırlar. Daha çok fotokopi gibi çoğaltma işlemlerinde kullanılır.

IsılyazıcılarIsıya duyarlı kağıt üzerine baskı yapan yazıcılardır. Faks cihazlarında kullanılan yöntemle çalışırlar. Isıl yazıcılarda, bilgisayardan gelen sinyaller ile kontrol edilen çizgisel dizili ısıtıcı elemanları, üzerlerinden (altlarından) geçen ısıya duyarlı kağıda dokunarak ısıtarak baskı yaparlar. Hızlı ve sessizdirler, saklanması her zaman gerekli olmayan ve yüksek baskı kalitesi gerektirmeyen; ATM çıktıları, biletler vb. baskı işlerinde kullanılırlar.

ÇiziciStandart bir yazıcı ile çizilmesi mümkün olmayan resim ve grafiklerin çizilmesi için kullanılan aygıtlardır. Özellikle Mühendislik ve Mimarlık alanlarında, ayrıntılı planlar ve karmaşık tasarımlar için kullanılan çiziciler şekilleri çizmek kullanılırlar. Bilgisayar teknolojisi, yabancı kaynaklı olduğundan, Plotter adı ile de bilinirler. Eskiden kalem ile çizdikleri için adları çizici olarak kalmıştır.

İletişimBirimi

Fax-Modemkartıİnternete bağlanmak, bilgisayarı kullanarak fax çekmek veya almak için gerekli olan donanım elemanıdır. Modemler doğrudan veya telefon hatları ile bilgisayarları birbirine bağlarlar. Böylece dünyanın her yerindeki bilgisayarlar birbirleri ile veri alışverişinde bulunabilirler. Modemlerin hızları bps (bits per second/saniyede aktarılan bit sayısı) ile ölçülür. Standart olarak 28.8-33.6-56 kbps sıralaması geçerli olsa da günümüzde en çok 56kbps hızındaki modemler kullanılmaktadır. Standart telefon hatları sadece ses transferi yapabilir. Yani verileri bilgisayarın anlayacağı digital formda değil, dalga şeklinde taşır. Modem, elektriksel impulsları dalga şekline çevirerek telefon hattından gönderir. Ulaşılan yerdeki bilgisayarın modemi de tersi işlemle dalgaları tekrar impuslara çevirir. Bu çalışma şekli sebebiyle “modem” ismi, modulator ve demodulator sözcüklerinin ilk hecelerinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Modemler bilgisayarın içine monte edilecek şekilde (dahili) veya dıştan takılabilecek şekilde (harici) olmak üzere iki çeşittir.

EthernetkartıBirbirine yakın olan (örneğin aynı binadaki) bilgisayarlar arasında iletişim ve veri paylaşımı sağlamak istendiğinde, bu bağlantı ethernet kartları ile sağlanır. Örneğin bir iş yerinde bulunan bilgisayarlar birbirlerine bağlı ise birinin sattığı maldan diğerinin de haberi olacak, böylece ortak stoklar birlikte kullanılabilecektir. Ethernet kartları kullanarak bir network (ağ) oluşturmanın ana nedeni kaynaklara erişimdir. Kaynaklar (resources), bilgisayarlara bağlı yazıcılar, sabit diskler üzerindeki dizinler ve dosyalardır. Bilgisayarların bir ağ oluşturmak üzere birbirine bağlanması şu yararları sağlar:

∞ Bilgilerin paylaşımı ∞ Merkezi yönetim ve desteği ∞ Kurumsal çalışma, güvenlik

11

Windows

GörevÇubuğu

Programları çalıştırmak için kullanılan başlat menüsünü barındıran ve çalışan programlar arası geçiş yapmayı sağlayan bir araçtır. Bu çubuk dört kısımdan oluşur. Birinci kısım Başlat düğmesini içerir. İkinci kısım, İnternet Explorer ve Elektronik Posta programını çalıştırmaya, Masaüstünü göstermeye yarayan simgeleri içerir. Bu kısmı görev çubuğunda görmek istemiyorsanız, görev çubuğu özellikleri penceresini kullanarak bu ayarı yapabilirsiniz. Üçüncü kısım, Çalışan programların simgelerini ve başlıklarını içerir. Programlar çalıştıkça çalışan programlara ait simgeler bu kısımda yerini alacaklardır. Dördüncü kısım ise arka planda çalışan programların simgelerinin bulunduğu yerdir. Bilgisayara yüklediğiniz bazı programlar buraya yeni simgeler ekleyebilmektedir.

Masaüstü Öğeleri ve Kullanımı

MasaüstüWindows'a her girdiğinizde karsınıza çıkacak olan ekrana masaüstü adi verilir. Ekranda herhangi bir program acık olmadığı surece masaüstü karsınızda bulunacaktır. Masa üstünde bulunan simgeler programlara en hızlı erişimi sağlar. Bir programı çalıştırmanın en kolay yolu ona masaüstündeki simgesinden ulaşmaktır. Masaüstünde standart bazı simgeler bulunur. Eğer istersek istediğimiz bir dosya ya da programı masaüstüne ekleyebiliriz.

BilgisayarımMasaüstümüzün en temel elamanıdır. Bu sembol içinde sahip olduğunuz tüm bilgilere erişebilir, silebilir, ayarlayabilir, Dosya işlemleri yapabilirsiniz. Burada yapacağınız işlemleri başka yerde yapmanız da mümkündür. Ama tüm işlemlerin burada toplanması anlamında çok önemlidir.

BelgelerimÜzerinde çalıştığımız dosyaları depolar ve onlara daha çabuk ulaşmamızı sağlar.

AğBağlantılarımBilgisayarımız bir ağ bağlantısına sahipse Ağ Bağlantılatım’ı kullanarak, ağa bağlı diğer bilgisayarlara gözatabilir ve dosya transferinde bulunabilirsiniz.

GeriDönüşümKutusuSildiğimiz dosya ve klasörleri depolar. Ancak silinen dosyalar tamamen yok olmazlar. Bunun için "Geri dönüşüm kutusunu boşalt" komutu işletilmelidir.

Masaüstünde İşlemler

Kısayolİşlemleri

MasaüstüneKısayolOluşturmaBildiğimiz gibi çoğu uygulamalar BAŞLAT ile çalıştırılır. Ama istersek masaüstüne bu programların kısayolunu oluşturabilir ve bu simgeyi kullanarak programı çalıştırabiliriz.

∞ Masaüstünde iken sağ butona basınız. ∞ Sağ Butonda iken YENİ/KISAYOL seçilir. ∞ Burada Çıkan diyalog kutusunda GÖZAT seçiniz ∞ Çıkan diyalogda ilgili dosya seçilir ∞ Tamam Seçilir. ∞ Sonraki işlemde Kısayol için Ad yazılır.

KısayoluYenidenAdlandırmaMasaüstümüzde bulunan her bir kısayol, doysa yada klasörün ismini değiştirebiliriz.

12

Başlat Menüsü Öğeleri

TümProgramlarBilgisayara yüklenen programlar çoğunlukla kendilerine ait kısa yolu bu menü altına ekler. Bu durum programlar arasında karışıklığı önler. Başlangıçta Windows kendine ait programları gruplaşarak bu menü altına yerleştirir. Windows ile hazır olarak gelen resim yapma, yazı yazma gibi programlar Donatılar menusu altında yer almaktadır. Windows’a ait bir programı bu menü altında bulabilirsiniz. Windows’un her acılısında çalışması istenen programlar Başlangıç menüsünde yer alır. Programlar menüsünde yer alan Ms- Dos Komut istemi (Ms Dos Prompt) seçeneği DOS’a geçmeyi sağlar. Windows Gezgini (Windows Explorer) ise dosya kopyalama, silme gibi işlemleri yöneten bir programı çalıştırmaya yarar.

Donatılar

Eğlence–SesAyarDenetimiSesler ile ilgili detaylı ayarların yapılmasını sağlar.

Eğlence–SesKaydediciMikrofondan 1 dk.’lık kayıt yaparak ses dosyası oluşturmanızı sağlar. Yeni ses dosyaları hazırlayarak ses efektlerinde kullanılabilir.

Eğlence–WindowsMediaPlayerSes ve video formatındaki dosyaları çalıştırmak için kullanılır.

Erişilebilirlik–BüyüteçGörme bozukluğu olanlar için ekranı daha kolay okunabilir hale getiren bir görüntü uygulamasıdır.

Erişilebilirlik–EkranKlavyesiEkran klavyesi hareket zorluğu çeken kullanıcılar için hazırlanmış bir uygulamadır.

Erişilebilirlik–ErişilebilirlikSihirbazıBu seçenek ile görme duyma ve hareket gereksinimleri için Windows’un yapılandırılması sağlanır.

Erişilebilirlik–HizmetProgramıYöneticisiWindows’un erişilebilirlik programlarının otomatik olarak başlatılması sağlanır.

İletişim–AğBağlantılarıAğdaki paylaşılan bilgisayarlara, yazıcılara ve diğer kaynaklara kısa yollar içerir.

İletişim–AğKurulumSihirbazıEv veya küçük işyeri ağını kurma işlemi boyunca kullanıcıya yol gösteren uygulamadır.

İletişim–HyperTerminalDiğer bilgisayarlara, telnet sitelerine, ilan tahtası sistemlerine, çevirim içi hizmetlere ve ana bilgisayarlara bağlanmak için kullanılan programlardır.

İletişim–UzakMasaüstüBağlantısıUzaktaki bir başka bilgisayarın masaüstünü görebilmek ve müdahale edebilmek için kullanılan uygulama.

İletişim–YeniBağlantıSihirbazıİnternete bağlanmak, bir ağa bağlanmak yada ev veya küçük işyeri bağlantısı oluşturmak üzere kullanılan uygulamadır.

SistemAraçları–DiskBirleştiricisiBilgisayarın sabit diskteki parçalanmış dosyaları birleştirir. Disk alanı daha verimli biçimde kullanılmış olur.

13

SistemAraçları–DiskTemizlemeİnternete bağlandığınız web sayfalarındaki bazı dosyalar Temporary İnternet Files adlı klasöre yüklenir. Bazen windows, dosyaları belirli bir amaç için kullanır ve daha sonra bunları geçici dosyalar için ayrılmış bir klasörde tutar. Bilgisayarınızda önceden yüklenen daha sonra kullanılmayan windows bileşenleri bulunabilir. Bilgisayarda depolanmış olan bütün bu geçici dosyaları diskten kaldırabilmek için Disk Temizleme uygulaması kullanılabilir

SistemAraçları–DosyaveAyarAktarmaSihirbazıBir bilgisayardan diğer bilgisayara eski veri dosyalarının ve kişisel ayarların aktarılmasını sağlayan uygulamadır.

SistemAraçları–KarakterEşlemKlavyede olmayan özel işaretleri belgelerde kullanmaya imkan veren programdır.

SistemAraçları–SistemBilgisiSistem özeti, donanım kaynakları, bileşenler, yazılım ortamı, internet ayarları gibi bilgisayar sistemi hakkındaki yapılandırma bilgilerini toplar ve görüntüler.

SistemAraçları–SistemGeriYüklemeSistem ayarlarını bir önceki geri yükleme noktasına döndürmek için kullanılan uygulamadır. Sistem geri yüklemeyle bilgisayarın sistem ayarları belirlediğiniz tarihteki gibi uyarlanır..

SistemAraçları–YedeklemeYedekleme sihirbazı, verilerin kaybolmasına karşı sabit diskteki bilgilerin bir kopyasının oluşturulmasını sağlar. Aynı zamanda oluşturulan yedeği geri yükleme işlemi yine bu kısımdan yapılır.

SistemAraçları–ZamanlanmışGörevlerDenetim masasındaki zamanlanmış görevlerle aynı işlevi görür.

AdresDefteriKişi bilgilerinin Outlook gibi programlar tarafından kolayca alınabilmesi için uygun bir saklama yeridir.

EşitleBilgisayarda çevirim dışı çalışmak üzere istenilen web sayfaları girilerek, eşitleme yani sayfaların güncellenmesi sağlanmış olur.

HesapMakinesiBilimsel ve standart olmak üzere iki görünümü vardır.

KomutİstemiKişisel bilgisayarlarda kullanılan, komut satırı arabirimli bir işletim sistemidir.

NotDefteriBasit belgeler oluşturmak için kullanılan metin düzenleyicisidir.

PaintBasit çizimler, boyamalar oluşturmak için kullanılan programlardır.

ProgramUyumlulukSihirbazıWindows’un eski bir sürü için yazılmış olan programların Windows XP ile çalıştırılabilmesi için hazırlanmış uygulamadır.

WindowsGezginiBilgisayara bağlı sürücüler ve bu sürücüler içerisindeki tüm dosya ve klasör işlemleri için kullanılan Windows uygulamasıdır. İki Bölümden oluşmaktadır. Sol Taraf: Sürücüler ve sürücüye bağlı klasörler Sağ Taraf: Sol tarafta üzerinde bulunulan yerin içindeki dosyalar ve klasörler

14

WindowsMovieMakerDijital veya analog kameradan görüntüler yüklerken, istenilen ses ve resim dosyalarını ekleyerek, görüntü üzerinde işlemler yapılmasını sağlayan programdır.

WordPadBasit metin, grafik belgeleri oluşturmak amacıyla kullanılır. Not defterine göre daha işlevseldir. Metinlere biçim verilebilir, birçok nesne eklenebilir, paragraflar sekmeler oluşturulabilir.

AyarlarDenetim Masası ve Ağ bağlantılarına ulaşmak için kullanılan kısımdır.

AraBilgisayarda nerde kayıtlı olduğunu bilmediğiniz yada unuttuğunuz dosyaları kısa sürede bulmanızı sağlayan yapı.

YardımveDestekİşletim sistemi ve kullanılan donanımla ilgili yardım bilgilerini içeren bir uygulama

EnSonKullandıklarımEn son kullanılan belgelerin bir listesi bu menüde yer alır. Bu listedeki belgelerden biri seçildiğinde direkt o belgenin oluşturulduğu program çalıştırılarak belge otomatik olarak yüklenip hazır hale getirilmektedir.

DenetimMasasıBilgisayardaki yapılabilecek birçok kişisel ayara denetim masasından erişilir.

YazıcıveFakslarBilgisayarınıza bağlı ve yüklenmiş olunan yazıcı ve faz cihazları ile ilgili kalite, bağlantı noktası vs gibi ayar yapmanızı sağlar.

AraBilgisayarda bulunan bir dosyayı, klasörü veya ağ ortamındaysanız bir bilgisayarı, internette iseniz bir konuyu aramanız oldukça kolaydır. Ara (Find) menüsü altında bulunan seçenekler size bu konuda büyük kolaylık sağlayacaktır.

YardımveDestekBaşlat menüsündeki Yardım (Help) menü seçeneğiyle Windows'un yardım dosyaları çalıştırılarak istenilen konu hakkında detaylı olarak bilgi sahibi olunabilinir.

Çalıştırİsmini bildiğiniz bir dosyayı çalıştırmak için bu menü seçeneğini kullanabilirsiniz. Örneğin Hesap Makinesi programı bilgisayarda Calc.exe olarak kaydedilmiş dosyadır. Hesap makinesini çalıştırmak için bu menü ile acılan pencereye CALC yazabilirsiniz.

15

Denetim Masası Bilgisayardaki yapılabilecek birçok kişisel ayara denetim masası klasöründen erişilir. Windows Xp işletim sistemiyle birlikte denetim masası için yeni bir görünüm tasarlanmıştır. Denetim masasının yeni görünümünde burada bulunan öğeler kategorilere ayrılarak sunulmuştur. Bu görünüme alışık olmayan kullanıcılar için önceki sürümlerde bulunan klasik görünüme geçiş yapma seçeneği denetim masası penceresinin sol tarafındaki görev bölmesine konulmuştur. Sol bölümden “Klasik Görünüm’e Geçiş Yap” ya da “Kategori Görünümü’ne Geç” seçenekleriyle iki görünüm arasında geçiş yapılabilir.

AğBağlantılarıBilgisayarınızın mevcut ağ bağlantılarını görüp ayarlamalar yapabileceğiniz yada yeni bir ağ bağlantısı ayarlaması yapabileceğiniz denetim masası simgesidir.

BölgeveDilSeçenekleriÜlke, dil, para birimi, sayı, tarih ve saat formatlarının ayarlandığı bölüm.

BölgeselSeçenekler

StandartlarveBiçimlerBilgisayarda kullandığınız programlarda tarih, saat, para birimi yada

sayı bilgilerini nasıl bir formata göre gireceğinizi ayarladığınız bölümdür. Örneğin Excel (bir hesap tablosu programı) programında ondalıklı bir sayı yazacağınızda sayını ondalık kısmında “,” (virgül) yada “.” (nokta) kullanılacağını bu bölümden ayarlamanız gerekir. Bu bölümde listeden dili seçerek o dile dolayısıyla ülkeye uygun olarak tarih, saat, para birimi ve sayı formatları otomatik olarak belirlenir. Bunun yanında özel

olarak değiştirmek istediğiniz bir format varsa yine bu bölümdeki Özelleştir düğmesini kullanarak istediğiniz özel değişiklikleri

yapabilirsiniz. Örneğin; şu anda ülkemizde kullanılan para birimi YTL’dir. Fakat Türkçe formatını seçtiğinizde para birimi formatı TL olarak gözükmektedir. Bu durumu düzeltmek için Özelleştir düğmesini kullanabilirsiniz.

KonumÇoğunlukla web tarayıcınız aracılığıyla, yerel içeriği almak istediğiniz ülkeyi veya bölgeyi seçmeniz için kullanılan bölüm. Bu özellik sadece belli web siteleri için kullanılırdır.

16

Diller

MetinHizmetleriveGirişDilleriKlavye giriş dilini bu bölümdeki Ayrıntılar düğmesini kullanarak değiştirebilirsiniz. Türkçe dili için iki farklı seçenekten (Türkçe Q – Türkçe F) birini kullanabileceğiniz gibi iki seçeneği birlikte kullanabilir ve hatta bu iki seçenek arasında kolayca geçişi sağlamak için bir klavye kısayolu (Tuş Ayarları düğmesini kullanarak) belirleyebilirsiniz.

EkDilDesteğiSeçeceğiniz klavye dili mevcut listede bulunmuyorsa bu bölümdeki seçenekleri işaretleyerek ek başka diller yükleyebilirsiniz.

DonanımEkleBilgisayarınıza yeni bir donanım bağladığınızda genellikle donanım ilgili sürücünün yüklenmesi için otomatik olarak bir sihirbaz çalışır ve donanım için gereken sürücüyü barındıran CD yada disketle donanımınızın yükleme işlemini tamamlarsınız. Yani artık günümüzdeki birçok donanım tak ve çalıştır (plug and play = PnP) özelliğine sahiptir. Bağlayacağınız donanımın Tak ve Çalıştır özelliğinin bulunmaması halinde denetim masasındaki bu öğeyi kullanabilir ve yine donanıma ait CD veya disketi kullanarak donanımınızın yükleme işlemini tamamlayabilirsiniz.

ErişilebilirlikSeçenekleriGörme, duyma ve hareket zorluğu çeken kişiler için bilgisayarın herhangi bir ek yazılıma ihtiyaç duymadan gerekli görünüm ve davranış özelliklerinin ayarlandığı bölümdür.

Klavye

YapışkanTuşlarHerhangi bir işlem sırasında Üst karakter (shift), Ctrl, Alt yada Windows logo tuşuna basılı tutma zorunluluğunu ortadan kaldırır.

SüzmeTuşlarıBilgisayarda tuşların kullanımındaki yinelemelerle ilgili ayarları yapabileceğiniz bölümdür. Tuşun yineleme hızı yada hiç yinelenmemesi gibi ayarları buradan belirleyebileceğiniz gibi denetim masasında bulunan Klavye öğesini kullanarak da bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.

GeçişTuşlarıCaps Lock (Büyük Harf Kilitleme Tuşu), Num Lock veya Scroll Lock gibi kilitleme tuşlarını kullandığınızda bilgisayarın ses çıkarmasını sağlayabilirsiniz.

17

Ses

SesNöbetçisiSistemden gelen her hangi bir ses (uyarı için vs.) olduğunda görsel uyarılar üretilmesini bu özellikle sağlayabilirsiniz.

SesGösterBirçok bilginin seslerle iletildiği programlarda sesle verilen bilgilerin alt yazı olarak görüntülenmesini sağlayabilirsiniz.

Görüntü

YüksekKarşıtlıkGörme ile ilgili problemleri olan kişiler için okumayı kolaylaştırmak amacıyla ekrandaki öğelerin renklerinde değişiklik yapabilirsiniz.

İmleçSeçenekleriİmlecin yanıp sönme hızını ve genişliğini ayarlayabilirsiniz.

Fare

FareTuşlarıFareyi sayısal tuş takımıyla kontrol etmek için bu bölümdeki Fare tuşlarını kullan seçeneğini işaretlemelisiniz.

Genel

OtomatikSıfırlamaBilgisayarın belirli bir süre için kullanılmadığı durumunda, Erişilebilirlik Seçenekleri penceresinde yapılan tüm ayarlamaların iptal olmasını sağlayabilirsiniz.

BildirimErişilebilirlik özelliklerinin açılmasını sağlayan klavye kısa yollarının kullanılmasında kullanıcıyı bilgilendirmek için bir uyarı ekranın uyarı sesiyle birlikte ekrana gelmesini sağlayabilirsiniz.

SeriTuşAygıtlarıBilgisayarın seri portuna bir başka giriş aygıtı bağlayabilmek için buradaki seçeneğin seçili olması gerekir.

Fare

Düğmeler

DüğmeYapılandırmasıFare üzerinde bulunan tuşlar arasındaki görev değişimini buradaki “Birincil ve ikincil düğmeleri değiştir” seçeneğini kullanarak yapabilirsiniz. Seçeneği işaretlediğinizde sağ tuş seçme işlemlerini gerçekleştirirken sol tuş menü için kullanılır.

ÇiftTıklamaHızıBirincil fare düğmesinin çift tıklatılması olayında tıklatmalar arasındaki süreyi ayarlar.

TıklamaKilidi“Tıklama kilidini etkinleştir” seçeneğini işaretlediğinizde fareyle sürükleme işlemi sırasında farenin tuşuna basılı tutma zorunluluğunuz ortadan kalkar.

İşaretçiler

Düzenİmlecin görünümüyle ilgili bölümdür. Buradaki listeden farklı imleç görünümü şablonları seçebilirsiniz.

ÖzelleştirBu bölümde Düzen bölümünde seçtiğiniz şablona ait işaretçiler listelenir. Listedeki herhangi bir elemanı Gözat

düğmesini kullanarak bir başka görünümle değiştirebilirsiniz. Bu durumda mevcut şablon üzerinde özel bir değişiklik yapmış olursunuz.

18

İşaretçiSeçenekleri

Hareketİşaretçinin hızını belirlediğiniz bölümdür. Buradaki ayarlama farenin hareketi ve ekrandaki imlecin yer değiştirmesi arasındaki ilişkiyi belirler.

DüğmeyeGitİşaretçinin herhangi bir mesaj kutusu açıldığında kutudaki varsayılan düğmeye gidip gitmeyeceğini ayarlayabilirsiniz.

GörünürlükBu bölümde 3 farklı seçenek bulunmaktadır. “İşaretçi izini göster” seçeneği; ekrandaki işaretçinin görülebilirliğini artırmak için arkasında iz bırakmasını sağlar. “Yazarken işaretçiyi gizle” seçeneği; herhangi bir metin editöründe yazı yazma işlemi sırasında işaretçinin ekranda görünmemesini sağlar. Fareyi hareket ettirdiğinizde işretçi ekranda yeniden görünür. “Ctrl tuşuna bastığımda işaretçinin yerini göster” seçeneğini işaretlediğinizde Ctrl tuşuna bastığınızda işaretçinin yerinin gösterilmesi için ekranda halkalar belirir.

Tekerlek

KaydırmaFaredeki tekerleği bir defa döndürdüğünüzde ekrandaki içeriğin ne kadar kaydırılacağını belirleyebilirsiniz. İçeriğin kaydırılması ile ilgili olarak iki farklı ayarlama yapabilirsiniz. Sayfayı belirli bir satır sayısınca kaydırabilirsiniz. Sayfayı bir ekran kaydırabilirsiniz.

OyunKumandalarıBilgisayara bağladığınız oyun denetleyicilerini görebildiğiniz ve denetleyicileri sınamak, yapılandırmak veya yeniden ayarlamak için kullanabildiğiniz bölümdür.

GörevÇubuğuveBaşlatMenüsü

GörevÇubuğuGörev çubuğunu kilitle onay kutusunu etkisizleştirirseniz görev çubuğu sürüklenebilir olur. Bu durumda görev çubuğunu fare ile tutup sürükleyebilir ve masaüstündeki diğer kenarlara yerleştirebilirsiniz. Görev çubuğunu otomatik olarak gizle onay kutusunu etkinleştirirseniz görev çubuğu normalde görünmez ancak imleci görev çubuğunun bulunduğu konuma götürürseniz yeniden görüntülenir. Görev çubuğunu pencerelerin üzerinde tut onay kutusunu etkisizleştirirseniz pencerelerde tam ekranda çalışırken görev çubuğu sürekli görüntülenecektir. Benzer görev çubuğu öğelerini grupla onay kutusunu etkisizleştirirseniz aynı uygulamaya ait pencere sayısı belli bir değeri aşınca pencerelerin otomatik olarak gruplandırılması işlemi yapılmayacaktır. Hızlı başlat’ı göster onay kutusunu etkisizleştirirseniz başlat düğmesi yanındaki program kısa yolları kaldırılacaktır. Bildirim alanı görev çubuğunun sağ tarafında bulunan saatin veya çalışmakta olan bazı uygulamaların simgelerinin bulunduğu alandır. Etkin olmayan simgeleri gizle onay kutusunu etkinleştirerek bu alanda bulunan ve bir süredir tıklamadığınız simgelerin gizlenmesini sağlayabilirsiniz. Etkin olmayan simgeleri gizle onay kutusunu etkinken özelleştir düğmesi aktiftir. Bu düğmeyi tıklayarak bildirim simgelerini özelleştir diyalog penceresini açabilirsiniz. Bu pencere ile hangi simgelerin ne zaman görüntülenip görüntülenmeyeceğini belirleyebilirisiniz. Örneğin Antivirüs uygulamasının ikonunun görünmemesini istiyorsanız yanındaki açılır menüyü tıklayarak gizle komutunu verin. Tamam düğmesini tıkladığınız da değişiklikler uygulanacaktır. Saati göster onay kutusu sistem saatini bildirim alanında görüntüleyip görüntülemem ayarlamasını yapar.

BaşlatMenüsüBaşlat menüsünde iki seçenek karşımıza çıkıyor. Birinde sık kullanılan programlara kolay erişim sağlayan menü, diğerinde windowsun eski sürümlerine alışık olan kullanıcıların seçtikleri menüdür. Başlat menüsünü özelleştirebiliriz. Bu özelleştir butonundan menüdeki simgelerin boyutunu ayarlayabilir, sık kullandığımız programların kaçının bu listede gözükmesini istiyorsak bunu da ayarlayabiliriz.

19

Görüntü

TemalarKullanılabilen masaüstü temalarını listeler. Önceden tanımlanmış simgeler, yazı tipi, renkler, fare işaretçileri, sesler, arka plan resmi, ekran koruyucusu ve

diğer pencere öğelerinin görünümü temayı oluşturur.

Masaüstü

ArkaPlanBu bölümde masaüstünde kullanabileceğiniz arka planı seçeceğiniz bir liste mevcuttur. Listeden seçim yapmak yerine özel olarak bilgisayarınızda bulunan bir resmi de arka plan olarak kullanabiliriniz. Bu işlem için Gözat düğmesini kullanmalısınız.

KonumArka plan görüntüleme seçeneklerini listeler. Ortala: Seçilen resim ekranın ortasında gösterilir. Döşe: Resmi ekranda sığdığı kadar yineler. Uzat: Resmi ekranı kaplayacak şekilde uzatır.

RenkBir arka plan seçmediğiniz zaman bu bölümde seçtiğiniz renk masaüstünü kaplayacaktır.

EkranKoruyucu

EkranKoruyucuKullanılabilir ekran koruyucularını listeler. Bilgisayar belli bir süre (bekleme süresi bölümünde belirttiğiniz dakika kadar) kullanılmadığında ekran koruyucusu devreye girer. Ayarlar düğmesine tıklayarak seçtiğiniz arka plana ait ayarlamaları yapabilirsiniz. Önizleme düğmesine tıklayarak seçtiğiniz arka planı görüntüleyebilirsiniz. “Devamında parola koruması” seçeneğiyle ekran koruyucu çalışmaya başladıktan sonra bilgisayarı kullanmaya devam ettiğinizde, parola ekranının görüntülenip görüntülenmeyeceğini belirtir.

MonitörGücüGüç düğmesine tıklandığında monitörün güç ayarlarını belirleyen güç seçenekleri penceresi açılır. Denetim masasındaki güç seçenekleri bölümünde anlatılacaktır.

GörünümPencere ve düğmelerin, stilini, renk düzenini yada yazı tipi boyutunu değiştirebileceğiniz bölümdür.

Ayarlar

EkranÇözünürlüğüEkrandaki nokta (pixel) sayısının ayarlandığı bölümdür. Pixel: Kare şeklinde olan görüntünün en küçük birimidir. Digital görüntüler yana yana gelen pikseller topluluğundan oluşmaktadır. Digital görüntü, imgenin eninde ve boyunda bulunan piksel sayısı ile tanımlanır. Pikselin kendi başına en ve boy değerleri yoktur. Demekki dikdörtgen biçimindeki tek bir piksel 1*1 mm, 1*1 cm hatta 3*2 m bile olabilir. Aksi belirtilmedikçe piksellerin en ve boy oranı eşittir. Çözünürlük: Bir görüntünün (resim, çizim vb.) belirli bir alanı içindeki piksel sayısına çözünürlük denir. Bu piksel sayısı ne kadar fazla ise görüntü o kadar kaliteli görüntülenir; fakat görüntülenen şeklin ise boyutu bilgisayar ekranında küçülür. Çözünürlük (resolution) genellikle “DPI” veya “PPI” gibi iki kısaltmayla kullanılır. DPI: Bir inç başına düşen nokta sayısı (dot per inch) anlamına gelir. Film çıkış ve baskı makinalarının bir inç için vurdukları nokta sayısına göre belirlenmektedir. Genel olarak iyi seviyede kaliteli bir çıkış alınabilmesi için kabul edilmiş standart matbaa ve fotoğraf baskı çözünürlüğü 300 DPI’dır (tam doğru değeri 304.8’dir).

20

PPI: Bir inç başına düşen piksel sayısı (pixel per inch) anlamına gelir. Genellikle sadece ekranda gösterilen görüntüler için kullanılır. Ancak temelde DPI ve PPI benzer anlamdadır ve bu sebeple digital (sayısal) tasarım işi ile uğraşanlar tarafından çoğu zaman PPI yerine DPI da kullanılmaktadır. Ekran çözünürlüğü 72 PPI olduğundan web için hazırlanan çalışmalarda genellikle 72 PPI kullanılır. Çünkü unutulmamalıdır ki çözünürlük arttıkça dosya boyutu da artacak ve hem sabit diskte daha fazla yer kaplayacak hem de web ortamında yüklenme süresi uzayacaktır.

RenkKalitesiBasitçe ekran kartınızın gösterebildiği renk sayısına verilen addır. Renk sayısı arttıkça görüntüler daha gerçekçi bir hale gelir ve çıplak gözle fark ettiğimiz renk sayısı artar. Ekran kartları yüksek renk derinliği sağlayabilmek için, yeterli teknik özelliklere ve güçlü bir grafik işlemciye sahip olmalıdır. Günümüzdeki ekran kartlarının tümü, var olan en yüksek kalite 32 bit renk kalitesini desteklemektedir. 32 bit renk derinliği, 16 milyondan fazla gerçek renk kullanımına uygundur. Ekran kartınızın renk derinliğini değiştirebilmek için Kontrol Paneli altında Görüntü ibaresindeki Ayarlar sekmesine tıklayın. Burada Renk Kalitesi altındaki kutudan 16 bit veya 32 biti seçebilirsiniz. İlk kurulumda bu ayar 16 bit olabilir, eğer ekrandaki renkler ve görüntüler size yeterince canlı gelmiyorsa, en yüksek görüntü kalitesi için, bu değeri en yüksek seçeneğe getirin.

GüçSeçenekleri

GüçDüzenleri

GüçDüzenleriKullanılabilir güç düzenlerini görüntüler. Seçilen güç düzenine göre monitörün ve sabit disklerin kapanma süreleri ve bilgisayarın bekleme durumuna geçme süresi belirlenir.

GüçDüzenleriAyarıSeçilen güç düzenine göre belirlenen ayarları görebildiğiniz ve özel olarak değişiklik yapabildiğiniz (örneğin; monitör 15 dk. sonra değilde 5 dk. olarak değiştirilebilir) bölüm.

UyarılarBu bölüm diz üstü bilgisayarlar için önemlidir.

DüşükPilUyarısıBu bölümde (diz üstü bilgisayarlar için) pil belirtilen yüzdenin altına düştüğünde alarm çalmasını yada uyarı penceresi gelmesini sağlayabilirsiniz.

KritikPilUyarısıBu bölümde (diz üstü bilgisayarlar için) pil belirtilen yüzdenin altına düştüğünde (düşük pil uyarısına göre daha düşük bir yüzde belirtilmelidir) alarm çalmasını yada uyarı penceresi gelmesini ve ardından bilgisayarın tamamen kapanmasını engellemek için bekleme durumuna geçmesini sağlayabilirsiniz.

GüçÖlçerDiz üstü bilgisayarlarda şarj durumunu gösteren bölümdür.

Gelişmiş

Seçenekler“Simgeyi, her zaman görev çubuğunda göster” seçeneğiyle bilgisayarın şarj durumunun simgesini görev çubuğunda görebilirsiniz. Bu seçenek diz üstü bilgisayarlarda önemlidir. “Bilgisayar hazırda bekleme durumundan çıktığında parola sor” seçeneğiyle bilgisayarın bekleme durumundan çalışır duruma geçerken açılış penceresinin gelmesini sağlayabilirsiniz.

GüçDüğmeleriBilgisayar açıkken güç veya uyku düğmesi kullanıldığında hangi işlevi gerçekleştireceğini belirleyebilirsiniz. Güç ve Uyku düğmesine aşağıdaki görevleri yükleyebilirsiniz:

• Hiçbir şey yapma • Ne yapacağımı sor • Askıya Al

21

• Hazırda Beklet • Bilgisayarı Kapat

HazırdaBekletBilgisayarınız hazırda bekleme konumuna geçtiğinde, bellekteki her şeyi sabit diske kopyalar ve kapanır. Bilgisayarınız hazırda bekleme konumundan çıktığında kaldığınız yere geri döner. Bilgisayarınızı hazırda bekleme konumuna geçebilmesi için bu bölümdeki “Hazırda bekletmeyi etkinleştir” seçeneği işaretli olmalıdır. Hazırda bekletme seçeneğinin tercihe sunulmasının sebebi sabit diskin bir kısmının bu işe ayrılmak zorunda olmasıdır.

İnternetSeçenekleri

Genel

GirişSayfasıWeb Tarayıcınızı (Internet Explorer gibi) her açtığınızda otomatik olarak açılmasını istediğiniz adresi buradaki adres alanına yazmanız gerekir

TemporaryInternetFilesİnternete bağlandığınızda ziyaret ettiğiniz sayfalarla ilgili tanımlama bilgilerinin bulunduğu klasörle ilgili ayarlamaları buradan yapabilirsiniz.

GeçmişGeçmiş klasörü daha önce ziyaret ettiğiniz web adresleri bilgilerini saklar. Bu bilgiler sayesinde örneğin 1 hafta önce ziyaret ettiğiniz web adreslerini listeleyebilir ve herhangi birine ulaşabilirsiniz. Bu bölümde

geçen kaç güne ait adres bilgilerinin saklanacağını belirleyebilirsiniz ya da geçmişe ait saklanan adres bilgilerini silebilirsiniz.

KlasörSeçenekleri

Genel

GörevlerKlasör pencerelerindeki görev bölmesinin görüntülenmesini (xp ile birlikte gelen yeni görünüm) veya

görüntülenmemesini (klasik görünüm) belirlediğiniz bölüm.

KlasörlereGözatBir klasörün içinde bulunan bir başka klasörün aynı pencere içinde yada yeni pencerede açılmasını belirlediğiniz bölüm.

ÖğeleriTıklatmaSeçenekleriDosya ve klasörleri açmak yada programları çalıştırmak için gerçekleştirilen çift tıklama işlemini tek tıklama olarak değiştirebileceğiniz bölüm.

GörünümBu bölümde gizli dosyaların görüntülenmesini sağlama yada uzantıları gizleme/gösterme gibi görünümle ilgili olarak birçok ayarlama mevcuttur.

DosyaTürleriBu bölüm bilgisayarda yüklü olan programlara ait dosya türlerinin ve uzantılarının listelendiği bölümdür. Bilgisayar buradaki bilgiler ışığında herhangi bir dosyayı uzantısıyla tanıyarak uygun programla açmaya çalışır.

22

Klavye

HızErişilebilirlik seçeneklerinde de bulunan klavyedeki yazma tuşlarının yinelemesi ile ilgili ayarların ve imlecin yanıp sönme hızının ayarının yapıldığı bölümdür.

KullanıcıHesapları

HesapDeğiştir

AdımıDeğiştirDaha önce oluşturduğunuz hesabın adını değiştirebilirsiniz.

ParolaOluşturDaha önce oluşturduğunuz hesap için parola oluşturmadıysanız yada eski parolayı değiştirmek için bu bölümü kullanabilirsiniz.

ResmimiDeğiştirDaha önce oluşturduğunuz hesabın resmini değiştirebilirsiniz.

HesapTürümüDeğiştirDaha önce oluşturduğunuz hesabın türünü değiştirebilirsiniz. Ancak hesap türü değişikliğini sadece “Bilgisayar Yöneticisi” sıfatına sahip olan kullanıcılar değiştirebilir. Kullanıcılar için 2 adet hesap türü bulunmaktadır: Bilgisayar Yöneticisi: Bu hesap türüne sahip olan kullanıcılar bilgisayarda sistemde dahil olmak üzere her türlü değişikliği yapabilirler. Sınırlı: Bu hesap türüne sahip kullanıcılar sistemle ilgili herhangi bir ayarlama yapamazlar. Bilgisayara çoğunlukla (yüklenecek programın tipine göre) yeni bir program yükleyemezler. Oluşturdukları dosyaları görüp değiştirebilirler. Kendilerine ait belgelerim ve paylaşım klasörlerini kullanabilirler.

HesabıSilDaha önce oluşturduğunuz hesabı silebilirsiniz. Dilerseniz “Dosyaları Tut” seçeneğiyle sileceğiniz hesaba ait dosyaların silinmemesini sağlayabilirsiniz.

YeniHesapOluşturBilgisayarda kullanılmak üzere yeni bir hesap oluşturabilirsiniz.

KullanıcılarınOturumAçmaveKapatmaŞekliniDeğiştirBu bölümde iki seçenek bulunmaktadır.

KarşılamaEkranınıKullanKarşılama ekranını kullanarak kolayca oturum açmak için hesap adınızı tıklatmanız yeterlidir. Ek güvenlik için bu özelliği kapatıp kullanıcıların kullanıcı hesap adını girmesini isteyen klasik oturum açma ekranını kullanabilirsiniz.

HızlıKullanıcıDeğiştirmeKullanHızlı kullanıcı değiştirmeyle hiçbir programı kapatmaya gerek kalmadan başka bir kullanıcıya geçebilirsiniz. Ardından, diğer kullanıcı işini bitirdiğinde kendi hesabınıza dönebilirsiniz.

ProgramEkleveyaKaldırBilgisayarınıza yüklü programların listesini görebilir ve bu pencereyi kullanarak programları kaldırabilirsiniz.

SesEfektiveyaSesAygıtları

SesAyarı

AygıtSesAyarıBilgisayarınızın ses düzeyini ayarladığınız bölümdür. Ses ayarı için bu pencereyi kullanmak yerine görev çubuğundaki ses simgesini kullanabilirsiniz.

23

HoparlörSesAyarıBilgisayarınıza bağlı hoparlörlerin ses düzenin ayarlamak için kullanılan bölümdür. Dilerseniz sağ ve sol hoparlörü ayrı ayrı düzeylere ayarlayabilirsiniz.

SesEfekti

SesDüzeniveProgramOlaylarıWindows ve programlarındaki olaylara uygulanan ses efektlerinin tümü ses düzenini oluşturur. Varolan bir kullanabilir yada değişiklik yapıp kaydedebilirsiniz. Bazı program olaylarına (msn ileti alma sesi gibi) özel olarak bir ses atamak için penceredeki program olayları kısmını kullanabilirsiniz.

SesBu bölümde ses çalma ve kayıt donanımlarının listesini görebilirsiniz.

Sistem

GenelBu bölümde bilgisayarınızda yüklü olan işletim sistemi sürümü, işletim sistemine ait kayıt bilgilerini, işlemci türü ve bellek bilgileri görüntülenir.

BilgisayarAdıBu bölümde bilgisayarın ağdaki adını, açıklamasını ve çalışma grubunu görebilir ve isterseniz bu bilgileri değiştirebilirsiniz.

BilgisayarınTanımıBilgisayarınız için açıklayıcı bir ad girebilirsiniz.

TamBilgisayarAdıAğ üzerinde görünecek olan adınızı görüntüler. Değiştir düğmesiyle tam bilgisayar adını değiştirebilirsiniz.

ÇalışmaGrubuBilgisayarınızın ait olduğu çalışma grubunu görüntüler. Değiştir düğmesiyle tam bilgisayar adını değiştirebilirsiniz.

DonanımBurada Aygıt Yöneticisi düğmesini kullanarak bilgisayarınıza bağlı tüm donanımların gösterildiği bir pencereye ulaşabilirsiniz.

SistemGeriYüklemeSistem geri yükleme işleminin kullanılabilmesi için sabit diskinizin bir bölümünü bu işe ayırmanız gerekir. Bu yüzden bu işlemi tamamen iptal etmek isteyebilirsiniz. Bilgisayarınızda sistem geri yükleme işlemini kullanmak istemiyorsanız bu bölümdeki seçeneği işaretlemeniz gerekir.

OtomatikGüncelleştirmelerMicrosoft tarafından işletim sistemiyle ilgili yapılan güncelleştirmelerin nasıl (otomatik gibi) yüklenmesini istediğinizi bu bölümde belirleyebilirsiniz.

UzakUzaktan yardım uygulamasını kullanabilmeniz için bu bölümdeki seçeneklerin işaretli olması gerekir.

TarayıcıveKameralarBilgisayara bağlı tarayıcı ve kameraların görüntülendiği klasördür.

24

TarihveSaat

TarihveSaatBilgisayarınızın sistem tarihini ve saatini görebildiğiniz ve değiştirebildiğiniz bölümdür.

SaatDilimiÜlkeye ait saat diliminin seçildiği bölümdür. Aynı zamanda bu bölümde iki saat diliminde bulunan ülkeler için (Türkiye gibi) “Gün ışığından yararlanma değişikliklerinde saati otomatik olarak ayarla” seçeneğiyle sistem saatinin kış ve yaz saati uygulamasına otomatik geçmesi sağlanabilir.

İnternetSaatiBu bölümündeki “Bir internet saat sunucusuyla otomatik olarak eşitle” seçeneğini kullanarak internet aracılığıyla saatinizi doğrulayabilirsiniz.

YazıTipleriBilgisayarınızda yüklü olan yazı tiplerinin tanımlama dosyalarının bulunduğu kısımdır. Bilgisayarınızda bulunan metin düzenleyicilerinde (Microsoft Word gibi) yeni bir yazı tipi kullanmak istediğinizde, kullanacağınız yazı tipi dosyasını bu klasöre yüklemeniz gerekir.

YazıcıveFakslarBilgisayara bağlı yazıcı ve faksların görüntülendiği klasördür.

ZamanlanmışGörevlerZamanlanmış Görevleri kullanarak, komut dosyalarını, programları veya belgeleri sizin için en uygun zamanda çalışacak şekilde zamanlayabilirsiniz (örneğin anti virüs programınızın haftanın bir günü belirlediğiniz bir saatte otomatik tarama yapmasını sağlayabilirsiniz). Zamanlanmış Görevler, Windows XP'yi her başlattığınızda başlar ve arka planda çalışır. Zamanlanmış Görevler ile aşağıdakileri de yapabilirsiniz:

• Bir görevi günlük, haftalık, aylık veya belirli bir zaman için (sistem başlangıcı gibi) zamanlayabilirsiniz. • Bir görev için zamanı değiştirebilirsiniz. • Zamanlanan bir görevi durdurabilirsiniz. • Görevin zamanlanan saatteki çalışma şeklini özelleştirebilirsiniz.

25

Bilgisayarda Kullanılan Temel Terimler PC (Kişisel Bilgisayar - Personel Computer): İlk kişisel bilgisayar 1981 yılında IBM tarafından üretilmiştir. Daha sonra artan taleple birlikte diğer firmalarda bu bilgisayara uyumlu benzer ürünler imal etmeye başladılar. Masaüstü Bilgisayar (Desktop): Masaüstü bilgisayar Sabit bir konsol veya masa üzerine uygun yapıda tasarlanan kişisel bilgisayar türüdür. Bu bilgisayarlar çeşitli türlerde parçaların birleştirilmesiyle çok farklı biçimde oluşturulabilirler. Boyutları büyük ve ağır olması sebebiyle çevresel faktörlerden daha az zarar görürler. Diğer kişisel bilgisayarlara göre yüksek güç harcarlar ve daha az maliyete sahiptirler. Günümüzde pek çok masaüstü bilgisayarın ayrı klavye, fare ve ekranı vardır. Dizüstü Bilgisayar (Notebook - Laptop): Dizüstü bilgisayar ya da laptop, taşınabilir türden, genellikle ekran ve klavye olmak üzere iki parçadan oluşan kişisel bilgisayar. Bir dizüstü bilgisayar bir masaüstü bilgisayarın klavye, fare ve ekran gibi bileşenlerini tek bir parçada toplar. Dizüstü bilgisayarlar bir AC bağdaştırıcıdan gücünü alır ve şarj edilebilir bir batarya ile güç kaynağından uzakta da kullanılabir.Dizüstü bilgisayarlar küçük ve taşınabilir olmaları açısından avantajlıdır. Netbook: Küçük, hafif ve ucuz dizüstü bilgisayarlardan oluşan kategoriye verilen isimdir. Netbook’lar genelde 10 inç boyutunda ekrana sahiptir. Diğer konseptlere göre daha düşük performans sergilerler. Bu özellikleri nedeni ile daha uzun pil ömrü vaat eder ve büyük çoğunluğu 1.5kg’dan daha hafiftir. Sürekli yanınızda taşıyabileceğiniz, internete girebileceğiniz ve epostalarınızı kontrol edebileceğiniz görece basit işlemleri gerçekleştirebileceğiniz ucuz bir bilgisayar arıyorsanız netbook’lar sizin için uygun bir tercih olabilir. Ultrabook: Ultrabook dizüstü bilgisayarları Laptoplar kadar yüksek performans vaat ediyor. Bu kategorideki bilgisayarlar ince yapısı ve hafifliği ile ön plana çıkıyor. 1,5kg altında ağırlığa sahip olan Ultrabook bilgisayarlar kapağı kapatıldığında ortalama 12mm kalınlığa sahip cihazların genel adıdır. Tablet Bilgisayar: Tablet bilgisayar her şeyden önce taşınabilirdir ve çok az yer kaplar. Yapı olarak cep bilgisayarı ile dizüstü bilgisayarın karışımdır ancak dizüstü bilgisayar gibi büyük klavyesi yoktur sadece ekrandan oluşur ve dokunmatik ekranı sayesinde tüm işlemlerinizi rahatça yapabilirsiniz. Ekran şeklide bir tablete benzediği için bu adı almıştır. İşletim Sistemi: İşletim sistemi de bir bilgisayar programıdır. Temel görevi bilgisayar parçalarının birbirleriyle olan ilişkilerini düzenlemek, aralarında bilgi alışverişi yapabilmelerini sağlamaktır. Bu parçalar gözle gördüğünüz parçaları kapsadığı gibi, bilgisayarın kapağını açmadan göremeyeceğiniz parçaları da kapsar. Android: Android, Google, Open Handset Alliance ve özgür yazılım topluluğu tarafından geliştirilen, Linux tabanlı, mobil cihaz ve cep telefonları) için geliştirilmekte olan, açık kaynak kodlu bir mobil işletim sistemidir. iOS: iOS (eski adıyla iPhone OS) Apple'ın orijinal olarak iPhone için geliştirdiği ancak daha sonra iPod Touch ve iPad'de de kullanılan mobil işletim sistemidir. Açık Kaynak (Open Source) Kod: Kaynak kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır. Ekmek alırken fırıncının size birde tarif verdiğini düşünün – Açık Kaynak Kodlu yazılımla durum tam bu şekilde oluyor. Asıl kaynak kodunu almanın yanında bunun üstünde değişiklik yapma hakkına da sahip oluyorsunuz. Ek olarak ürününüzü satabilirsiniz fakat kaynak kodunu açık olarak vermeniz şartıyla. Böylece başka biri de sizin programınızı değiştirebiliyor. Windows: Microsoftun ilk işletim sistemi olan MS-DOStan farklı olarak windowsta aynı anda çok sayıda programla çalışmak mümkündür. Microsoft windows, kullanıcıya grafik arabirimler ve görsel iletilerle yaklaşarak, programları çalıştırmak, komut vermek gibi klavyeden yazma zorunluluğunu ortadan kaldıran, Microsoft firmasının geliştirdiği bir işletim sistemleri ailesidir. ilk Windows 1981 yılında satışa sunulmuştur. MacOS: Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir. Dünyanın en fazla taklit edilen işletim sistemi. Mükemmel grafik ara yüzü neredeyse tüm işletim sistemleri tarafından taklit edildi. Yazılım paketi, paket halinde kurulum kavramı bir çok işletim sistemine MacOS‘dan geçti. Sadece Machintosh makinelerde kullanılması platform açısından sınır getirdiyse de, hala bir çok kullanıcısı var. Kişisel uygulamalardan, video ve grafik işlemeye, İnternet sunuculuğundan, masaüstü yayıncılık ortamına kadar her uygulama türünde ideal bir işletim sistemi olma özelliğini taşıyor. Unix: Unix, çok kullanıcılı (multiuser) ve aynı anda birçok işi yapabilen (multitasking) bir işletim sistemidir. Daha çok program geliştiren kişiler için düşünülmüş bir sistemdir. Özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. Bunda biraz da işletim sisteminin gelişmeye-geliştirilmeye açık olması çok önemli bir rol oynamıştır. Linux: Linux (telaffuz: Lin-uks), Unix’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunarak geliştirilmiş; açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. 1991 yılında Finlandiyalı bir bilgisayar mühendisliği öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. Yazılım: Donanım aygıtlarının istenilen amaçlar doğrultusunda çalışması için kullanılan programlar topluluğudur. Donanım: Bilgisayarın elle tutulur gözle görülür elektronik, manyetik ve fiziksel olarak bütün üniteleri (parçaları) bilgisayarın donanımını oluşturur. Veri: Bilgisayara girilen işlenmemiş durumdaki bilgilerdir. Başka bir ifadeyle belirli konulardaki gerçeklerin sembolik ifadesidir. Shareware: Shareware (kısıtlı yazılım), kullanıcının programı tanımasını sağlayan, zaman ve özellik bakımından kısıtlı sürüme verilen addır. Shareware programların genellikle belli bir kullanım süresi bulunur.

26

Freeware: Freeware (ücretsiz/serbest yazılım) kullanıcının belirli bir süre sonra yazılımı kullanmaya devam etmek için ücret ödemek durumunda olduğu sharewareden farklı olarak, ücretsiz ve sınırsız kullanım imkânı tanıyan bir yazılım lisansıdır. Freeware yazılımların da telif hakları söz konusudur. Freeware yazımcıları genellikle "topluma bir şey sunma" motivasyonuyla hareket eden, fakat bunu yaparken isimlerinin de bilinmesini ve yazılımları ile ilgili gelecekteki gelişmelerin kendi denetimleri altında olmasını isteyen programcılardır. Demo: Bazı yazılım üreticileri programların deneme amaçlı özel sürümlerini piyasaya sürerler ve ücretsiz olarak dağıtırlar. Bu sürümlere demo denir. Demolarda genellikle önemli işlevlerden bazıları kullanılamaz. Karakter: Girilen her bir harf, rakam veya sembole karakter denir. Format: Asıl amacını size şu şekilde tarif edebilirim: Duvarları olmayan bir ev düşünün, bir iç dizayncı bu evi sizin için en uygun yaşam alanı haline getirmek için duvarları inşa eder bu senaryoda iç dizaynır format rolündedir, yani evi bizim kullanabileceğimiz şekilde şekillendirir. Format da işte bu şekilde disk alanını uygun bir biçimde biçimlendirir. Yani hangi amaç ile kullanacaksak ona göre disk alanı şekillendirilir (NTFS,FAT). Pixel: Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce'de resim parçası anlamına gelen "picture element " birleşik kelimesinden çıkarılmıştır. Çözünürlük: Görüntüyü oluşturan ortamdaki pixel sayısıdır. Çözünürlük bir görüntü kalitesi terimidir. Çözünürlük arttıkça resim kalitesi artar ancak işlemci gücü gereksinimi de buna paralel olarak artar. Dpi (Dots Per Inch): Dijital ortamdaki görüntülerin kağıt yada benzeri yüzeylere baskısında kullanılan bir terimdir. Bir inch diye tabir edilen 2,54 cm’lik alanda bulunan nokta sayısına denir. Görüntünün kaliteli olması gerektiği tasarımlarda veya görsellerde DPI’ın yüksek olmasına dikkat edilmelidir. Genel olarak kullanılan veya kullanılması gereken DPI değeri 300’dür. Dosya (File): Bilgisayar sistemlerinde veriler dosya(file) denilen bilgi kümeleri halinde depolanır. Bu bilgisayar sistemi sizin masaüstü bilgisayarınız, dizüstü bilgisayarınız, oyun konsolunuz veya cep telefonunuz olabilir. Dosyalar kullandıkları uzantıya göre farklı işlem yaparlar. Klasör (Dizin – Directory): Klasör(folder) diğer bir adı dizin olan kavram ise dosyaları kategorize etmek için kullanılan yapılardır. Klasörler sayesinde dosyalar istenildiği gibi gruplanabilir. Benzer özellikte olanları bir arada tutmak veya aynı işte kullanılacak olanları aynı yerde bulabilmek için kullanılabilir. Sürücü (Driver): Sürücü (Driver); Dosya ve klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede bulunan harfler ile temsil edilirler. Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen harfler ile temsil edilirler. CD-ROM DVD-ROM ve Tape Backup üniteleri vb. diğer aygıtlar ise Harddiskten sonra gelen harfler ile temsil edilirler Onboard: Onboard kartlarda ses,faks/modem,ekran kartı gibi kartlar ana kart ile bütünleşiktir. Bu tür kartlar ekonomiktir ama teknolojik yükseltmeye yani upgrade'e uygun değildir. USB Port: Universal Serial Bus (USB) Evrensel seri yolu, bilgisayar ve telekominikasyon endüstrisinde geliştirilmiş, iletişim standartlarında yeni bir bağlantı şeklidir. Amacı, geleneksel seri ve paralel portların yerini almak ve işi evrenselleştirmektir. USB, ana bilgisayar ile çevre birimleri arasında güçlü, bilgisayar çalışırken takıp çıkartabileceğiniz, “gerçek plug-and-play” arayüzü sağlar. Bunlar; klavye, fare, oyun çubuğu, telefon, tarayıcı, yazıcı, güvenlik dangılı, mikrofon, hoperlör, disket sürücü kamera, modem, CD-ROM sürücü vb. olabilir. USB ilkel çevre bağlantı teknolojisini geliştirmek için icat edilmiştir. Avantajları şunlardır:

∞ Bilgisayarı kapatmanız gerekmez (Önemli bir avantaj) ∞ Kasayı açmanız gerekmez ∞ Kart takma yok ∞ Çakışma yok ∞ Kilitlenme yok ∞ Sürücü yüklemeye gerek kalmaz (bazılarında bir seferlik yükleme yapılır).

Paralel Port: Bilgisayarın kasasının arkasında bulunan 25 pinlik D şeklindeki konnektördür. Genellikle yazıcı bağlanmak için kullanılır. Çoğu zaman paralel portlara LPT portu da denilmektedir. LPT LinePrinTer sözcüğünden alınmıştır. Ve bunun sebebi en çok yazıcıları bağlamak için kullanılması gerçeğine dayanmaktadır. Seri Port: Bilgisayarın kasasının arkasında bulunan konnektördür. Seri portların konnektörleri 2 şekilde olur. 25 ve 9 pin olmak üzere. 25 pinlik bir aygıtı 9 pinlik bir porta ya da 9 pinlik bir aygıtı 25 pinlik bir aygıta bağlamak gibi durumlarda kullanılabilecek adaptörler vardır. Web Tarayıcısı: İstediğiniz Web sayfalarını indirip açan, internetteki Web sunucularıyla iletişim kurmak için bilgisayarımızda çalışan bir programdır. En basit şekliyle; bir Web tarayıcısı HTML'yi tanıyabilir ve metni gösterebilir. Internet Explorer, Safari, Netscape, Chrome, Firefox günümüzde kullanılar web tarayıcılarındandır. OCR: Taranmış belgeler grafik görüntü olarak depolandığından taranan belge bir metin ise bilgisayar bunu resim olarak görür. Optik Karakter Tanıma (Optical Character Recognition) adı verilen programlar aracılığı ile çözülüp metin dosyalarına dönüştürülür. OCR ile taranmış metinler bilgisayar kullanılarak düzeltilebilir, yeniden formatlanabilir ve depolanabilir.