Tema diplomes sigurime STORM 4

Version i pare Shqip SIGURIME

HyrjeMbi sigurimet dhe teorine mbeshtetese natyra ekonomike dhe funksionet e sigurimit Sigurimi është mënyra për të siguruar mbrojtje kundër humbjeve financiare që rezultojnë nga një shumëllojshmëri perilesh. Me blerjen e policave te sigurimit, individët dhe bizneset mund të marrin kompensim për humbjet për shkak të aksidenteve rrugore, vjedhje të pasurisë, zjarri dhe dëmtime të stuhise, shpenzimet mjekësore, dhe humbje të të ardhurave për shkak të paaftësisë ose vdekjes. Demshperblimi per humbjet gjenerohet nga fondi i sigurimeve. Sigurimi është i arsyeshem, kur ngjarjet e sigurimit (rreziqet) shkakton nevojë të konsiderueshme për para. Si një kategori ekonomike nje siguracion paraqet marrëdhënieve ekonomike, duke përfshirë format dhe metodat e krijimit të fondit të sigurimeve dhe përdorimin e tij në demshperblimin per ngjarjet e siguruara dhe duke ndihmuar njerëzit, kur disa ngjarje ndodhin në jetën e tyre. Aleksandrov A. (1998) përshkruan karakteret e meposhtme të kategorisë ekonomike te sigurimit:

prania e marrëdhënieve rishpërndarese; praninë e riskut te siguruar (dhe kriterin e vlerësimit të tij); organizimin e komunitetit të sigurimit nga nenshkrues dhe siguruesit; kombinim individuale dhe interesave të sigurimit dhe grupit; përgjegjësi të bashkuar e të gjitha nenshkruesve për dëmin; përhapje e kufizuar e dëmit; rishpërndarjen e dëmtimit në hapësirë dhe kohë; kthimin e pagesave të sigurimit; vetëmjaftueshmeri të veprimtarisë së sigurimit.

Për të sqaruar "Sa Sigurim duan individet" Jeffrey M. Perloff (2004) vë në dukje se mënyra se si funksionon sigurimi është se një person qe ka antipati riskun apo firmë i jep para për kompaninë e sigurimit në gjendjen e mirë e natyrës, dhe kompania e sigurimeve e transferon para te i siguruar në gjendjen e keqe e natyrës. Transaksionit lejon personin qe ka antipati riskun apo firmë të zhvendose disa ose të gjitha rreziqet drejt kompaninë e sigurimit. Për shembull, z. X është person qe ka antipati riskun. Ai dëshiron të siguroje shtëpinë e tij, e cila është me vlerë 80 $ (mijë). Ekziston një

Faqja 1

BEST, 26.06.10,

Hyrje Mbi sigurimet dhe teorine mbeshtetese


probabilitet 25% qe shtëpia e tij do të digjet vitin e ardhshëm. Në qoftë se ndodh një zjarr, shtëpia do të jetë vlerë vetëm 40 $. Kur nuk ka sigurim, vlera e pritur e shtëpisë së tij është (1 / 4 * 40 $) + (3 / 4 * $ 80) = 70 $. Z. X përballet me një sasi te larte risku. Variaca e vlerës së shtëpisë së tij është (1 / 4 * ($ 40 - $ 70) * ($ 40 - $ 70) + (3 / 4 * ($ 80 - $ 70) * ($ 80 - $ 70)) = 300 $ Devijimi standart eshte :

3.17$300$ Tani të supozojmë se një kompani sigurimesh ofron një bast të drejtë, ose të sigurim të drejtë, një bast midis një siguruesi dhe një te siguruari në të cilen vlera e bastit per te siguruarin është zero. Kompania e sigurimeve ofron z. X te tregtoje $ 1 në gjendjen e mirë e natyrës (pa zjarr) për $ 3 në gjendjen e keqe e natyrës (zjarri). Ky sigurim është nje bast i drejtë për shkak se vlera e pritshme të këtij sigurimi per z. X është zero: (1 / 4 * $ 3) + (3 / 4 * (- $ 1) = 0 $ Meqenese z. X është antipatik ndaj riskut, ai sigurohet plotësisht, duke blerë sigurim të mjaftueshem për të eliminuar rrezikun e tij krejt. Me këtë shumë sigurimi, ai ka të njëjtën sasi pasurie në dyja raste. Z. X i paguan kompanise se sigurimeve $ 10 në gjendje të mirë të natyrës dhe merr 30 $ në gjendje të keqe. Në gjendje të mirë, ai ka një shtëpi me vlerë 80 $ minus 10 $ qe ai i paguan kompanise se sigurimeve, për një pasuri neto prej 70 $. Nëse ndodh zjarrit, ai ka një shtëpi me vlerë 40 $ plus një pagesë nga kompania e sigurimeve e 30 $, për një pasuri neto, përsëri, 70 $. Vlera e pritur e z. X me kete sigurim te drejtë eshte $ 70, e njëjtë me vlerën pritur pa sigurim. Varianca qe ai ndesh bie nga $ 300 pa sigurim ne $ 0 me sigurim. Z. X është më mirë me sigurim, sepse ai e ka të njëjtën vlerë te pritur nuk dhe përballet me asnjë risk. Jeffrey M. Perloff (2004) përshkruan se kur sigurimi i drejtë ofrohe, njerëzit antipatike ndaj riskut sigurohen plotësisht. Nëse kompanitë e sigurimit tarifojne më shumë se sa çmimi i sigurimit të drejtë, individët blejne me pak sigurim.

Faqja 2


Për shkak se kompanitë e sigurimit nuk ofrojnë sigurim të drejtë, shumica e njerëzve nuk jane te siguruar plotësisht. Një kompani e sigurimi nuk mund të qëndroje ne treg, nëse ajo ofron sigurim të drejtë. Me sigurimin e drejtë pagesat e pritura te kompanise se sigurimeve do të jetë e barabarta me shumën qe kompania e sigurimeve mbledh. Për shkak se kompania e sigurimeve ka shpenzime operative - shpenzimet për mbajtjen e zyrave, format e printuara, punësimin e agjentëve te shitjes, dhe kështu me radhë - nese nje firmë sigurimi siguron sigurim të drejtë do të humbase para. Primet e kompanive të sigurimit duhet të jetë te larta mjaftueshem për të mbuluar shpenzimet e tyre operative, keshtu qe sigurimit është më pak se e drejtë për të siguruarin. Sa mund të tarifojne kompanite e sigurimit për sigurimin? Një kompani monopoli sigurimesh mund t'i ngarkoje një shumë deri në primin të rrezikut qe një person është i gatshëm të paguajnë për të shmangur riskun. Sa më shumë antipatik ndaj riskut te jete nje individ, më teper nje kompani sigurimi monopol ka per te tarifuar. Nëse ka shumë kompani të sigurimit qe konkurrojnë për tregun, çmimi i një policë sigurimi është më pak se maksimumi qe individët antipatik ndaj riskut janë të gatshëm të paguajnë, por perseri mjaftaftueshmerisht e lartë se firma të mbuloje shpenzimet e tyre operuese. Në shumë vende në zhvillim, sigurimi nuk është i përhapur dhe është interesante për të hetuar arsyet e vazhdueshmerise se sigurimit te paket te te varfërit. Kështu, çështja hulumtimi i kësaj teze është si më poshtë: Pse shumica e të varfërve në Shqipëri jane te me sigurim te paket ?

nxjerje nga libri bundos pershtat :

Për fat të keq jo të gjitha risqet janë të sigurueshme. Që një risk te jetë i sigurueshëm duhet të plotesohen disa kërkesa. Nga këndvështrimi i siquruesit për risqet e sigurueshëm kërkohet që: -Objektet të jenë në sasi dhe cilësi që të lejojnë një përllogaritje te perafërt të probabilitetit të humbjes. Kështu, në qoftë se numri i objekteve është i vogël, atëherë siguruesi do të jetë subjekt i një pasigurie të njëjtë me atë të të siguruarit. Gjithashtu, cilësia e objekteve për t'u siguruar duhet të jetë e njëjtë në menyrë që të formulohen statistika ndihmëse për humbjet. - Humbja, duhet të jete aksidentale dhe jo e qellimshme.- Kur ndodh humbja duhet të jetë e përcaktuesbme dhe e matshme.-_Objektet e siguruara nuk duhet të jenë subjekt i dëmtimeve të rreme, pra, të stimuluara.Nqa këndveshtrjmi i të siguruarit, risqet duhet të plotësojnëdy kushte:-Humbja potenciale duhet të jetë e madhe, aq sa të shkaktoje dem financiar.

Faqja 3

BEST, 28.06.10,

Materiale ++ nga libri bundos


- Propabilitetii humbjes nuk duhet të jete shume i madh. Një nga prirjet të siquruarve është të mos sigurohen ndaj humbje me propabilitet të madh ndodhjeje, sepse kosto e transferimi do të ishte tepër e lartë. Sa më e mundshme të jetë humbja, aq më e sigurt është ndodhja e saj. Sa më e sigurt të jetë kjo ndodhje, aq më i lartë do të jetë primi përkatës.

Mrojtja nga risqet

Funksioni kryesor i sigurimeve është që ato të veprojnë simekanizma për transferimin e riskut. Por edhe pse e transferojnë rrezikun ato nuk mund ta shmangin një plagosje ose një sëmundje, kështu që ato mund ta mbrojnë individin nga fatkeqësitë e jetës. Në një masë të konsiderueshme mund të mbrohet ajo që zoteron personi, kryesisht pasuria edhe kjo nëpërmjet dëmshpërblimit. Streset mendore dhe fizike si dhe sëmundjet mund të paksohen në qoftë se individi ka njohuritë e nevojshme për sëmundjet dhe merr masa parandaluese për to.Një pasuri, por edhe një individ me gjendje shëndetësore të keqësuar mund të mbrohen në qoftë se personi apo biznesi që përfaqëson ai, blejnë një policë sigurimi, që të mbrojnë pasurinë nga faktorët njerëzore (vjedhje ose dëmtime me dashje), kundrejt aksidenteve (zjarr ose përplasje automjetesh), ndaj stuhisë dhe përmbytjeve ose ndaj sëmundjeve dhe paaftesisë për të punuar.Mundesia për të pësuar një humbje apo dëm material lidhet me rritjen e numrit të incidenteve si dhe me mundësinë e ndodhjes së tyre. Rritja e numrit të rreziqeve lidhet me një numër të madh veçorish indlvknrale, mendore, fizike dhe pasurore të personit ose kompanisë.Sigurimet mbrojnë pasurinë materiale duke i dhënë zoteruesit të saj burimet për të zëvendësuar humbjen që i është shkaktuar. Ato mbrojnë një person për të cilin nevojiten shpenzime për t'ia kthyer shëndetin në gjëndjen e tij normale ose për të siguruar rehatinë si invalid. Nga ana tjetër, sigurimet mbrojnë edhe personat, të cilët nuk janë në moshë për të punuar duke u siguruar të ardhura në formën e pensioneve, duke i përfshirë punonjesit në skemat e produktit të sigurimeve.Koncepti i mbrojtjes së sigurimeve është një marrëveshje për zhdëmtim në para ose për zëvëndësim për të mbajtur pasurinë e të siguruarit në të njejtat kushte edhe pas ndodhjes së ngjarjes së siguruar.Të gjitha pasuritë e një pronari, si: toka, ndërtesat, pajisjet,llogaritë bankare, veshjet, aksionet, autoveturat, patentat e produkteve që prodhohen për herë të parë, si dhe vlerat që zotëruesi përfiton nga përdorimi i pasurisë së tij mund të sigurohen. Ato mund të mbrohen ndaj një rreziku të veçantë ose ndaj disa rreziqeve njëherësh duke u siguruar kundrejt tij. Për t'u siguruar e mbrojtur zotëruesi do të shpenzojë vetëm primin e sigurimit, që duhet t'i paguajë një shoqërie sigurimi.

Kontrata e sigurimit është një letër e nënshkruar ngapalët, ku përcaktohet rreziku, objekti i siguruar, rrethanat dheperiudha për të cilën ai sigurohet, personi që e siguron dhe pjesa e rrezikut që ai pergatitet te pranoje.

Faqja 4


11.1 Bazat Ligjore

Siç do t'a theksojmë edhe më vonë veprimtaritë siguruese nëvendin tonë janë kryer edhe përpara vitit 1991 madje edhe përpara vitit 1944. Por në këtë kapitull ne do të flasim për bazat ligjore të sigurimeve pas vitit 1991, vit i cili është i lidhur me ndarjen e veprimtarisë së sigurimeve nga arkat e kursimeve dhe krijimin e shoqërisë së parë siguruese, Instituti i Sigurimeve, që ende vazhdon të jetë e vetmja shoqëri siguruese me kapital publik.Instituti i Sigurimeve (INSIG-u) u themelua në bazë të ligjit Nr. 7461 datë 23. 7. 1991. Por, duke filluar nga qershori i vitit 1999 në bazë të ligjit Nr. 8081 date 7.03.1996 "Për veprimtaritë e Sigurimeve dhe Risigurimeve", ai ka adaptuar formën e shoqërisë anonime shtetërore dhe funksionon në përputhje me dispozitën përkatëse të liaiit Nr. 7638 datë 19.11. 1992. "Për shoqëritë treatare".Le të ndalemi pak më hollësisht në ligjin Nr. 8081 datë 7.03. 1996, pasi ky ligj aktualisht përbën aktin ligjor bazë mbi të cilin ushtrojnë veprimtarinë siguruese jo vetëm INSIG-u por edhe të gjitha shoqëritë e tjera private të sigurimeve të krijuara pas vitit1998.Në këtë ligj përcaktohen parimet dhe rregullat e përgjithshmeqë lidhen me sipërmarrjet në fushën e sigurimeve. Mbi bazën e dispozitave të përcaktuara në këtë ligj, shoqëritë siguruese ushtrojnë veprimtarinë e si,gurimeve të drejtpërdrejta që kanë për objekt përsonat apo jetën e tyre dhe pasurinë apo dëmet materiale, si edhe veprimtarinë që ka për objekt risigurimet.Fusha e zbatimit të këtij ligji, shtrihet për sipërmarrjet në sigurime dhe risigurime nga shoqëritë vënd ase dhe të huaja, të cilat marrin përgjegjësinë për mbulimin e rreziqeve, në bazë të kontratave të lidhura përkatësisht me të siguruarin dhe siguruesit.Në këtë ligj nuk përfshihen veprimtaritë e Institutit të Sigurimeve Shoqërore, Institutit të Sigurimit të Kujdesit Shëndetësor dhe Shoqërive, Shoqatave dhe enteve të tjera që bëjnë pjesë në një regjim sigurimesh, ndihmash apo përkrahjeje shoqërore, mbikqyrja e të cilave rregullohet me ligje të posaçme (neni 3).Sipas këtij ligji, shoqëritë siguruese vendase ose të huajaduhet të kufizojnë veprimtarinë e tyre vetëm në veprimtari siguruese dhe risiguruese si dhe në operacionet që rrjedhin drejtpërdrejt prej tyre. Nuk lejohet që ato të kryejnë veprimtari të tjera të çfarëdo lloji qofshin ato ( neni 5).Gjithashtu, sipas këtij ligji (neni 6) nuk lejohet që e njëjta shoqëri sigurimesh të kryejë sigurime për jetën dhe për pronën (jo jetën). Aktualisht vetëm INSIG -u i kryen të gjithë këto lloje sigurimesh, pasi deri në vitin 1999 ka qënë e vetmja shoqëri siguruese tek ne, prandaj i është lejuar që t'i kryej të dy këto lloje veprimtarish (jetën dhe jo jetën). Kompanitë e tjera siguruese janë të liçensuara dhe kryejnë vetëm veprimtari siguruese për pronën, pra, për jo jetën. Në vende të tjera ka edhe shoqëri sigurimesh që marrin në sigurim edhe jetën edhe jo jetën.Tarifat e primeve të sigurimit sipas ligjit (neni 12) caktohen nga vetë shoqëria e sigurimit, me përjashtim të primeve për sigurimet e detyrueshme të pasurisë ose përgjegjësisë të cilat rregullohen me ligje të veçanta (siç është përgjegjësia ndaj palëve të treta për sigurimin e automjeteve, karton i jeshil për mjetet që lëvizin jashtë vendit etj., të cilat caktohen më urdhër të ministrit të Financave).

Faqja 5


Shoqëritë e Sigurimeve që merren me sigurimin e mjeteve motorrike krijojnë një organizim, që quhet Byro Motorrike, e cila i përfaqëson këto shoqëri në tregun e brendshëm dhe në vënde e huaja si dhe kontrollon realizimin e detyrimeve që rrjedhin n Ja Konventat Ndërkombëtare për sigurim ndaj palëve të treta dhe për dëmet e shkaktuara nga aksidentet automobilistike. Deri në tetor të vitit 2001 detyrat e byrosë motorrike i ka kryer lnstituti i Sigurimeve INSIG-sh.a. Nga kjo kohë është krijuar dhe funksionon më vete Byroja Shqiptare e Sigurimeve.Shoqëritë e Sigurimit e ushtrojnë veprimtarinë e tyre duke u mbështetur edhe në mjaftë akte të tjera ligjore siç është ligji Nr. 7641 datë 1.12. 1992 "Për sigurimin e detyrueshëm të mbajtësve të mjeteve motorrike për përgjegjësinë ndaj personave të trEtë", Kodi Civil i Republikës së Shqipërisë (kreu XXIII që bën fjalë për Sigurimet), disa dekrete të Kuvendit të Shqipërisë, Vendirns të Këshillit të Ministrave, udhëzime, urdhëra dhe rregullore. Një dokument i rëndësishëm ligjor që rregullon veprimtarinë e INSIG¬ut dhe Shoqërive Siguruese është dhe Statuti i tyre për të cilin do të flasim në një paragraf të veçantë. Mbi bazën e këtyre ligjeve ushtrojnë veprimtarinë e tyre, në kushte të njëjta të gjitha Shoqëritë e Sigurimeve, qofshin këto me kapital publik apo privat ( neni 22 )

"Nga të katër miliard njerëz sot në tokë, të cilët jetojnë me më pak se dy dollarë në ditë, më pak se dhjetë million kanë akses në sigurim. "Churchill Craig, në Konferencën e Microinsurance në Tetor 2005, Mynih

.

1. Te dhena te Tregut

Treg – Sigurimet

Titull: Shumë aksidente, pak dëme të paguara

Shqipëria është ndër vendet me normën më të lartë të aksidenteve në Europë, por njëkohësisht është mes atyre vendeve ku paguhen më pak dëme për to

Nga Ersuin Shehu

Shqipëria është një ndër vendet me normën më të lartë të aksidenteve dhe të dëmtimeve nga aksidentet automobilistike në Europë. Në raport me numrin e mjeteve që figurojnë zyrtarisht të regjistruara dhe që, sipas Ministrisë së Transporteve, është rreth 350 mijë, në Shqipëri ndodhin 20 aksidente për çdo 10 mijë mjete. Por realisht norma e aksidenteve është më e lartë, për arsyen e vetme se numri i mjeteve në qarkullim, sipas statistikave të tërthorta të institucioneve, vlerësohet të jetë rreth 280 mijë. Kjo bën që norma e aksidenteve të të rritet në 25 për 10 mijë automjete. Ndërsa sipas shoqërive të sigurimit, vetëm 220 mijë automjete figurojnë të siguruara: e thënë ndryshe vetëm 220 mijë qarkullojnë me dokumentacion të rregullt. Po ta ndërtojmë raportin mbi këtë shifër, në Shqipëri ndodhin rreth 32 aksidente në 10 mijë automjete të regjistruara.

Faqja 6

BEST, 28.06.10,

Materialet e monitor kontrollo datat

BEST, 26.06.10,

Pjesa e pare Sigurimi neper rajon dhe kuptimi i nensigurimit dhe mikrosigurimet


Këto shifra janë disa herë më të larta në raport me mesataren europiane, që vlerësohet rreth 5 aksidente për 10 mijë mjete. Kjo shpeshtësi e lartë aksidentesh logjikisht të bën të mendosh se Shqipëria duhet të ketë një raport të lartë të pagesës së dëmeve për aksidentet automobilistike nga shoqëritë e sigurimit, kur dihet që sigurimi i makinës për përgjegjësi ndaj palëve të treta është i detyrueshëm. Por në të vërtetë nuk ndodh kështu. Duke iu referuar të dhënave më të fundit të Autoritetit të Mbikëqyrjes Financiare (AMF), deri në fund të muajit tetor të këtij viti, raporti mes dëmeve dhe primeve për sigurimin e brendshëm për përgjegjësitë motorike ndaj palëve të tjera (TPL) është më pak se 19.6%, ndërsa për vitin 2007 rezultonte vetëm 18.7%. Ky raport është më i ulët krahasuar me gjithë vendet e rajonit (Tabela 1).

Raporti dëme - prime në sigurimet motorrike:Shqipëri 22.8%Mesatarja BE: 75.8%

Ndërsa raporti dëme - prime për sigurimin e përgjegjësisë motorike ndaj palëve të treta, duke përfshirë edhe kartonin jeshil dhe policën kufitare, është rreth 22.8%. Këto shifra përfaqësojnë një diferencë shumë të madhe krahasuar me mesataren e Bashkimit Europian, në raportin dëme - prime në sigurimet motorike. Për vitin 2006, ky raport ishte në nivelin 75.8%, ose 3.3 herë më i lartë krahasuar me Shqipërinë, sipas të dhënave nga AMF-ja. Po t’i referohemi normës së kombinuar dëme + shpenzime për dëme ndaj primeve, mesatarja europiane është rreth 97.5%, ndërkohë që deri në vitin 2001 ishte më e lartë se 100%. Për këtë tregues të dytë në Shqipëri nuk ekzistojnë të dhëna zyrtare.

Grafik, Raporti mesatar dëme prime për vendet e BE (%)

TABELA

Të dhëna të krahasuara për tregun e sigurimeve në disa vende të Rajonit

Të ardhurat nga primet e sigurimit (milion euro)

Popullsia (milion banorë)

Dendësia e Sigurimeve (primet për frymë)-Euro

Penetrimi i sigurimeve, % (Primet/PBB)

Shqipëria (viti 2006) 48 3.14 15.2 0.60%Maqedonia 84 2 40.8 1.80%Bullgaria 615 7.4 83 2.90%Rumania 1,600 22 72 2.50%Serbia 520 10.1 45 2.00%Kosova 39 2 19 1.50%

Faqja 7


Kroacia 1,150 4.4 260 3.20%

Burimi: Autoritetet e sigurimeve të vendeve përkatëse, mediat, të dhënat statistikore për popullsinë dhe PBB-në të vendeve përkatëse

*Për Serbinë, Kosovën, Kroacinë dhe Shqipërinë, të dhënat janë për vitin 2009, shtetet e tjera për 2008

Burimi: Autoritetet e sigurimeve të vendeve përkatëse, mediat, të dhënat statistikore për popullsinë dhe PBB-në të vendeve përkatëse

*Për Serbinë, Kosovën, Kroacinë dhe Shqipërinë, të dhënat janë për vitin 2007, shtetet e tjera për 2006

E dini se paguhet edhe…jeta?

Një tjetër faktor që i bën potencialisht “të kripura” dëmet nga aksidentet në Shqipëri është numri i lartë i viktimave dhe i të dëmtuarve në përgjithësi nga aksidentet rrugore. Sipas statistikave zyrtare, në vitin 2009 ndodhën 1254 aksidente me të dëmtuar në njerëz. Nga këto aksidente, janë dëmtuar 1728 persona, nga të cilët 384 kanë humbur jetën. Në këtë shifër përfshihen vetëm personat me dëmtime të rënda, sepse vetëm ata regjistrohen nga policia në rast aksidenti.Mbi 50 aksidente ne dite te ushtaraku paraqiten nga aksidentet automobilistike sipas shefit te urgjences se traumatologjise zotit Myftar Torba .Ku ka rritje gjate muajve te veres. Ardhja e emigranteve per pushime dhe shtimit te levizjes me makine , zgjatet dita, njerezit shkojne neper plazhe e pishina dhe keto i bejne dhe pas orarit te punes. Nder shkaqet kryesore sipas tij mbetet dhe perdorimi i pijeve

Faqja 8


alkolike nga drejtuesit e makinave. Per fat te keq mosha mesatare qe perben pjesen me te madhe te te aksidentuarve eshte 35-40 vjeç, por nuk mungojne as 18 vjeçaret dhe me te vjetrit. Aksidente me makine po behen vertet shqetesues – theksoi Myftar Torba.Sipas këtyre shifrave, në Shqipëri vdekjet nga aksidentet janë 12 në 100 mijë banorë. Ndërkohë, në vendet e tjera, përfshi ato të rajonit, kjo shifër është dy herë më e ulët. Në Maqedoni vdekjet nga aksidentet janë vetëm 5 në 100 mijë banorë, në Greqi 4 në 100 mijë banorë, ndërsa në Itali 2.7 në 100 mijë banorë. Në vendet e Europës Veriore, si në Angli apo në Suedi, ky raport bie në 1 viktimë për 100 mijë banorë.Por, a bën numri i madh i të dëmtuarve që të paguhen më shumë dëme nga aksidentet? Sigurisht që jo, shifrat që përmendëm më lart flasin qartë. Sipas ekspertëve të sektorit të sigurimeve, dëmi për një person të vdekur në aksident shkon mesatarisht 30-35 mijë euro. Nëse do llogarisnim se vetëm për 50% të të vdekurve në aksidente përgjegjës janë drejtuesit e mjeteve të siguruara, shoqëritë e sigurimit do të paguanin në vitin 2009 rreth 5.7 milion euro, ose 700 milion lekë: e thënë ndryshe 1.5 herë vlerën e të gjitha dëmeve të paguara për sigurimin e brendshëm motorik (TPL) gjatë vitit 2009. Në Shqipëri, ndryshe nga të gjitha vendet e zhvilluara europiane raporti i dëmshpërblimeve për humbjet njerëzore kundrejt atyre materiale vlerësohet 15% me 85% në një kohë që në vendet europiane ky raport është të paktën 50% me 50%! Kjo e bën edhe më kritike gjendjen: në Shqipëri paguhen rreth 600-700 mijë euro për njerëzit nga rreth 4 milion euro që paguhen në një vit për dëmet nga aksidentet automobilistike. Pa llogaritur në këtë mes të dëmtuarit ose të plagosurit, të cilët, sipas ligjit, do të sillnin gjithashtu shpenzime shumë të mëdha në dëme për kompanitë e sigurimit. Kjo kategori të dëmtuarish shpesh kërkon shpenzime më të mëdha se ata që vdesin në aksidente, sepse kanë nevojë për ndërhyrje kirurgjikale tepër të kushtueshme, si edhe për kujdes si invalidë për të gjithë jetën.Po pse realisht dëmi më i madh, jeta, realisht paguhet pak nga shoqëritë e sigurimit? Sipas z.Demir Osmani, ekspert i sigurisë rrugore dhe kryetar i shoqatës së Sigurisë Rrugore dhe Ambientit, ka dy shkaqe kryesore pse shoqëritë e sigurimit nuk paguajnë për personat që dëmtohen nga aksidentet. Arsyeja e parë është se shumë njerëz, për të mos thënë shumica e tyre, nuk e dinë se në dëmet që kompanitë e sigurimit duhet të paguajnë në rast aksidentesh, përfshihet edhe jeta apo dëmtimet fizike. Arsyeja e dytë, sipas z.Osmani, është edhe më shqetësuese: korrupsioni dhe manipulimet që ndodhin në vlerësimin e aksidenteve. Shumë shpesh kompanitë e sigurimit bëjnë çmos që ekspertiza të nxjerrë fajtor viktimat dhe jo përgjegjësit e aksidentit. Në këtë rast, çështja mbyllet. Z.Osmani thotë se problemi i pagesës së dëmeve për jetën dhe shëndetin është një rast tipik që kërkon rritjen e informacionit dhe kulturës qytetare për sigurimet. Shoqata e Sigurisë Rrugore, veç të tjerave, publikon shpesh edhe broshura për këtë qëllim, me financimin e OJF-ve të ndryshme të huaja. Por institucioni që është i ngarkuar me ligj për mbrojtjen dhe informimin e konsumatorit në këtë sektor, AMF, bën pak punë sensibilizuese. Sa prej jush kanë lexuar ose parë/dëgjuar ndonjë mesazh publik nga AMF për të drejtat apo në përgjithësi për sjelljen konsumatore në raport me sigurimet? Z.Varuzhan Piranjani, ekspert i tregut dhe ish-drejtor i kompanisë së sigurimeve Insig, thotë se një arsye e rëndësishme është se marrja e një dëmshpërblimi nga një shoqëri sigurimesh kërkon shumë mund, përpjekje, kohë të humbur si edhe në shumë raste jo pak para për t’i shkuar çështjes deri në fund. Këtë gjë e tregojnë proceset e shumta gjyqësore

Faqja 9


që ka ndaj kompanive të sigurimit, por që zor se gjenden në statistikat e sigurimeve apo të ndonjë kompanie dhe insitucionit që i mbikqyr ato. I “trembur” nga këto peripeci, shpesh konsumatori shqiptar merr atë çka i japin shoqëritë e sigurimeve ose heq dorë fare nga kërkimi i saj.

Aksidentet, shumica dërrmuese për faj të drejtuesve

Femrat jane burim aksidentesh automobilistike . Behet fjale per femrat qe drejtojne makinen, pasi shumica e tyre nuk jane ne aftesine e duhur per te qene shofere. Kete e pohon shefi i sherbimit te Traumatologjise, Myftar Torba, i cili theksoi se, ndonese numri i shofereve femra eshte i vogel ne raport me shoferet meshkuj, ato bejne nej numer te madh aksidentesh.”Kjo ndodh ngaqe nuk e kane shkathtesine e meshkujve dhe shpesh perfundojne ne shkaktare te aksidenteve. Vertet femrat po behen problematike ne shkaktimin e ketyre aksidenteve” – theksoi Torba.96% e aksidenteve në Shqipëri ndodhin për faj të njerëzve. Sipas statistikave të Policisë Rrugore dhe Drejtorisë së Shërbimeve të Transportit Rrugor, janë gabimet njerëzore shkaku kryesor i aksidenteve automobilistike. Ndër përgjegjësitë njerëzore, të parat janë ato të drejtuesve të mjeteve. Për faj të drejtuesve të mjeteve ndodhin 70% e totalit të aksidenteve, si pasojë e shkeljes prej tyre të rregullave të qarkullimit rrugor. Gjithnjë sipas shifrave zyrtare, 20% e aksidenteve ndodhin për faj të këmbësorëve. Vetëm 6% e aksidenteve ndodhin për shkak të mungesës së sinjalistikës apo mirëmbajtjes së rrugëve. Teknikisht edhe këto përfshihen në aksidente që ndodhin për shkak të gabimeve njerëzore. Vetëm 4% e aksidenteve ndodhin për shkaqe madhore dhe që janë jashtë mundësisë për t’u parandaluar nga njerëzit.Ekspertët thonë se janë pikërisht rrugët më të mira ato që shkaktojnë numrin më të madh të aksidenteve. Rrugët e asfaltuara mirë, me pak kthesa, sjellin edhe numrin më të madh të aksidenteve, ku shembulli tipik është rruga Fushë-Krujë – Lezhë. Sipas z.Demir Osmani, në kushte të tilla drejtuesit e mjeteve janë më të prirur për të shkelur rregullat e qarkullimit rrugor, kryesisht duke kaluar kufijtë e shpejtësisë, apo duke kryer parakalime të gabuara. Megjithatë, z.Osmani thotë se kjo nuk i shfajëson organet kompetente publike, pasi mungesa e sinjalistikës së plotë është një nga problemet më të mëdha të sistemit rrugor shqiptar. Problemet fillojnë që nga vijëzimi, mirëmbajtja e deri nga vendosja e tabelave rrugore. Ndërsa z.Piranjani vë në dukje se në vendet e zhvilluara europiane edhe shoqëritë e sigurimeve ndikojnë shumë në uljen e aksidenteve nëpërmjet disa mekanizmave të thjeshtë, të tillë si rritja e primit të sigurimit deri në dy herë në vitin e ardhshëm nëse kryen ndonjë aksident, mospagesa e dëmshpërblimit, nese nuk je i lidhur me rrip sigurie etj. Mekanizma të tillë që ndikojnë shumë në sensibilizimin e opinionit publik, pra, për pasojë edhe të uljes së rasteve të dëmtimeve nga aksidentet automobilistike.

Sigurime – Pasuria

Titull: Të “luash” me zjarrin

Megjithë shtimin e rasteve të zjarrit në biznese dhe apartamente, shqiptarët vazhdojnë të jenë pak të ndërgjegjshëm për nevojën e sigurimit

Faqja 10


Nga Ersuin Shehu

Thuhet se me zjarrin e me ujin nuk bëhet shaka. Por me sa duket, shqiptarët ende nuk janë shumë të vetëdijshëm për rreziqet që mund të vijnë nga forcat e natyrës. Sipas të dhënave zyrtare që raporton Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare, vlera e primeve të shkruara bruto për sigurimin nga zjarri dhe forcat e tjera të natyrës gjatë vitit 2009 ishte 517 milion lekë, ose 9.36% të totalit. Ndonëse në vlerë absolute tregu shënon një rritje me 35.6% krahasuar me vitin 2008, në peshën specifike të këtij sigurimi ndaj totalit rritja është në nivele shumë më modeste, me 0.36% më shumë krahasuar me vitin e mëparshëm.

Sipas shoqërive të sigurimit, këta tregues janë më pak se modestë, duke marrë në konsideratë volumin potencial të këtij tregu. Madje, shoqëritë e sigurimit bëjnë të ditur se pjesa dërrmuese e sigurimeve nga zjarri dhe forcat e tjera të natyrës bëhet praktikisht në mënyrë të detyruar nga bankat, për bizneset që kanë vendosur pronën e tyre si kolateral për kreditë e marra. Shoqëritë llogarisin se në Shqipëri gjenden efektivisht mbi 300 mijë shtëpi banimi dhe janë të siguruara afërsisht 17 mijë të tilla. Sipas drejtorit të përgjithshëm të shoqërisë Interalbanian, z.Bardhyl Minxhozi, rritja e numrit të apartamenteve dhe të bizneseve këto 10 vitet e fundit ka qenë dhe mbetet në ritme shumë të larta, ndërsa tendenca e rritjes për sigurimet nga zjarri dhe rreziqet e tjera të pronës mbetet relativisht e ulët. “Megjithëse shumë shpesh dëgjojmë raste të rënies së zjarrit në apartamente dhe biznese, fare pak prej tyre janë të siguruara dhe, ç'është më e keqja, në raste të tilla i kërkohet shtetit për t'u kompensuar për dëmet që ndodhin. Kjo do të thotë se kjo shkallë e ulët e sigurimeve të pronës vjen kryesisht për shkak të mentalitetit negativ dhe mosnjohjes së këtyre shërbimeve. Në kushtet e ekonomisë së tregut, duhet të paguash vetë për mbrojtjen e pasurisë tënde,” thotë z.Minxhozi.

40 euro për të siguruar një apartament

Për sigurimin e pasurisë nga zjarri dhe forcat e tjera të natyrës çmimet janë në varësi të disa faktorëve dhe kompani të ndryshme zbatojnë çmime të ndryshme. Por sidoqoftë, kosto e sigurimit është modeste në raport me dëmet që mund të shkaktohen nga zjarri apo fatkeqësitë e tjera natyrore.“Në procesin e tarifimit të rreziqeve të pronës ndikojnë disa faktorë që lidhen me shkallën e rrezikshmërisë së llojeve të ndryshme të prones, si p.sh., lloji i materialit të pronës. Gjithashtu, çmimi është edhe në varësi të vendit ku ndodhet prona, të vlerës në para të saj etj. Për banesat çmimi është mesatarisht rreth 0.5 euro për mijë, që do të thotë që një apartament me vlerë 50 mijë euro mund të kushtojë rreth 40 euro, përfshirë TVSH-në! Pra, afërsisht sa pesë karta telefoni,” -thotë z.Bardhyl Minxhozi. Z.Ogert Shkrepa nga kompania e sigurimeve Sigal thotë se çmimet po ndikohen shumë edhe nga konkurrenca midis kompanive, madje, sipas tij, në disa raste për këtë shkak çmimet shkojnë në nivele qesharake. “Gjithsesi, pavarësisht nga sa më sipër, çmimet janë shumë të arsyeshme dhe nuk janë kurrsesi një barrë që të justifikojë mossigurimin e pronës. Ky sigurim kushton nga 1 euro

Faqja 11


deri në 3 euro për 1 mijë euro të siguruara. Tarifa varet edhe nga kushtet e mbrojtjes nga zjarri, si dhe nga vendndodhja e objektit,” thotë z.Shkrepa.Viti 2007 shënoi edhe një rritje të fortë të dëmeve të paguara nga shoqëritë e sigurimit. Për dëmet nga zjarri dhe nga forcat e tjera të natyrës, gjatë vitit 2007 shoqëritë e sigurimit paguan dëme në vlerën e 125 milion lekëve, ose 318% më shumë se në vitin 2006.

Sigurimi nga zjarri, “tregu i bankave”

Sipas shoqërive të sigurimit, numri më i madh i kontratave të sigurimit nga zjarri i takon individëve, ndërsa vlera më e madhe e primeve bizneseve. Por shoqëritë nënvizojnë se vetëm një pakicë e sigurimeve nga zjarri janë realisht vullnetare. Kryesisht janë bankat, që u “imponohen” klientëve që marrin kredi për ta siguruar pasurinë ndaj zjarrit dhe forcave të tjera të natyrës.Është për t’u përmendur fakti se shumica e policave të sigurimit të pronës, afërsisht 80% e tyre, janë lëshuar për individë apo firma që e kanë të bllokuar pronën si kolateral për kredinë e marrë në bankë. Pra, është banka ajo që i detyron individët të sigurojnë pronën, në mënyrë që kredia të jetë e garantuar në rast të ndonjë fatkeqësie natyrore apo zjarri,” -thotë z.Shkrepa nga Sigal. Kontributi i rëndësishëm i bankave në këtë treg theksohet edhe nga drejtori i përgjithshëm i Interalbanian. “Një rol të madh në “popullarizimin" e sigurimeve nga zjarri po luajnë bankat, të cilat sigurimin nga zjarri si rregull e kanë si kusht për dhënien e kredive. Në këtë kontekst, edhe individët që marrin kredi për shtëpi, janë të detyruar të sigurojnë banesat nga zjarri. Kjo do të ndihmojë në një të ardhme të afërt për shtimin e këtij biznesi,” -thotë z.Minxhozi.

Nuk dinë të blejnë dhe … nuk dimë të shesim?

Në analizën e shoqërive të sigurimit, mentaliteti negativ i klientëve dhe mungesa e kulturës së sigurimeve vullnetare është pengesa kryesore për zhvillimin e tregut të sigurimit nga zjarri dhe fatkeqësitë e tjera natyrore, por pa mohuar se “faji” nuk qëndron vetëm nga njëri krah. “Megjithatë, kur një produkt nuk shitet në masën e duhur, faji kryesor është i shitësit. Kështu, kompanitë e sigurimeve, përveç marketingut, kur shesin është e domosdoshme të jenë korrekte, sidomos kur ndodh një ose disa raste zjarri duke dëmshpërblyer shpejt dhe me cilësi. Gjatë vitit 2007, ne patëm dy raste zjarri në magazina në një ditë të vetme dhe i dëmshpërblyem në rreth 100 mijë euro brenda dy-tre javësh. Në këtë mënyrë, krijohet besimi reciprok midis kompanive dhe klientëve,” thotë z. Bardhyl Minxhozi. Ndërsa shoqëria Sigal vlerëson se për të nxitur rritjen e këtij tregu nevojiten ndryshime ligjore dhe përfshirjen në skemën e sigurimeve të detyrueshme edhe sigurimet e apartamenteve nga zjarri dhe rreziqet shtesë. Sipas z.Shkrepa, shoqëria Sigal ka në planet e saj fushata aktive marketingu për të promovuar produktet e veta në këtë fushë. “Do të punojmë nëpërmjet medias së shkruar dhe vizive, shpërndarjes së fletëpalosjeve për ndërgjegjësimin e individëve dhe subjekteve për sigurimin e pronës së tyre nga ‘Zjarri dhe Katastrofat Natyrore’. Vetëm nëpërmjet sigurimit bëhet transferimi i rreziqeve

Faqja 12


nga individët ose firmat te kompanitë e sigurimit. Kjo i lejon të siguruarit të punojnë dhe të zhvillojnë biznesin e tyre të qetë. E vetmja “humbje” e pakthyeshme për klientin është primi i paguar, i cili është fare e vogël po të krahasohet me shumën e dëmit apo me shumën e fondeve rezervë për të përballuar fatkeqësitë. Nga ana tjetër, individët apo biznesmenët ndihen të lirë të investojnë kapitalet pa pasur frikën e ndonjë dëmtimi, sepse edhe po të ndodhë kështu, kompanitë e sigurimit do të kthejnë çdo gjë në gjendjen e mëparshme financiare, thotë z.Shkrepa.Ndërsa, sipas z.Minxhozi, Interalbanian për vitin 2008 synon të rritet më shumë në këtë pjesë të tregut, duke u përqendruar në një marketing më efektiv, të thjeshtë dhe të kuptueshëm për rëndësinë që kanë këto lloj sigurimesh për klientët.

Është e domosdoshme që së pari të sqarojme termat mikrofinanciare, mikrosigurim dhe nensigurim.Termi mikrofinanciar i referohet kredive dhe shërbimeve bankare për të varferit. Ajo u shpike kur Banka Grameen Muhammed Yunus filloi dhënien e kredive te vogla (mikro kredi) të varfërve në Bangladesh në mesin e viteve shtatëdhjetë. Risitë janë, përveç shkalles se vogel ishte dhenia e kredise të grupeve qe garantonin për njëri-tjetrin, në vend te kërkeses per kolateral. Per më teper kreditë kanë qenë dhe ende u jepen në mënyrë tipike grave. Fillimisht ideja e te dyjave, kreditimit të grave dhe të kreditimit pa kolateral i beri ithtarët e tij objekt tallje. Por ideja doli e suksesshme për dy arsye: Së pari, në shumicën e vendeve në zhvillim, gratë ende kanë një rol vartës në shoqëri veçanërisht në lidhje me çështjet financiare. Si pasojë, duke i dhënë mikrokredit për gratë është parë si një mjet për arritjen e fuqizimin te grave në shoqëri. Së dyti, doli se gratë e paguajne kredine të tyre ne menyre më të besueshme dhe nuk jane doreleshuar ne shpenzimin e parave (Roth et al., 2007). Në vend të kësaj, kreditë u investuar në projekte me IRR të lartë. Gjatë viteve, mikrofinanca ka evoluar për t'u bërë një produkt i pjekur financiar me një penetrim goxha te larte dhe mbulimin e njerëzve të ardhura të ulëta në shumë vende në zhvillim. Mikrosigurimi, si microkredia, kerkon zvogelim rigoroz produkteve konvencionale financiare, në këtë rast sigurimit. Për fat të keq, "e vogla është e dryshme" nuk eshte vetëm e vërtetë për shkencat natyrore, por edhe për financen: Me reduktimit të produkteve të sigurimit karakteristika percaktuese ndryshojne. Sfidat dhe veçantitë qe kjo sjell janë përpunuar ne mijera studime. Një nga shpresat e mëdha mbi mikrosigurimin është lejimit e qasjes në sigurim për ata që më parë ishin të privuar nga çdo formë formale e zhvendosjes se riskut .Një individ është referuar si i nensiguruar në qoftë se niveli aktual i sigurimit është më poshtë se niveli optimal. Ky i fundit është përcaktuar si zvogelimi më i lartë i mundshëm i atyre risqeve financiare personale duke u furnizuar me produkte të sigurimit. Ky përkufizim padyshim varet nga supozimi se primet e policave te sigurimit janë te drejta..

Faqja 13

BEST, 27.06.10,

Shpjegime rreth termave


Si verehet ne tregun e sigurimeve ne Shqiperi perhapja e sigurimit ne prefekturat me te ardhurat me te larta. (bej nje titull me te shkurter permbledhes)

Analize e meposhtme bazohet ne analizen e korelacionit midis dy variablave qe vihen re ne treg , 1) te ardhurat totale te popullsise se prefektures dhe 2) primet totale te paguara ne sigurime sipas prefektures per jeten, jo-jeten dhe ne total.Te dhenat jane marre nga Instat ne menyre te terthorte meqenese nuk ekziston nje informacion mbi te ardhurat per fryme sipas prefekturave.Duke supozuar qe shperndarja e perberjes se familjeve ne Shqiperi nuk eshte e ndryshueshme ndermjet prefekturave mund te behet nje shperndarje e te ardhurave te per fryme ne baze te te dhenave mbi familjet.Nga nje anketim qe eshte kryer nga Instat, eshte bere statistika e shperndarjes se pajisjeve elektroshtepiake neper familje sipas rretheve, nga mund te nxiren te dhena per prefekturat. Ne baze te nje statistike te dyte po nga Instat te kryer ne Shqiperi eshte gjetur sasia e shpenzimeve qe ben nje familje sipas rretheve per pajisje elektroshtepiake, nga mund te nxiren te dhenat per prefekturat.Po te supozojme qe pajisjet kane te njejten jetegjatesi dhe nevoja per shpenzime per t’i zevendesuar eshte kostante ne te gjithe Shqiperine. Gjithashtu supozojme qe shpenzimet berhen per zevendesim pajisjesh dhe jo per shtimin e tyre. Gjithsesi edhe sikur te behej per shtimin e tyre ky fenomen do te qe nje fenomen qe mund te mendohet se nuk ka ndikim ne analize sepse do te qe shume me i vogel se shpenzimet per zevendesimin e tyre. Prej ketej arrijme ne perfundimin se mund te krijohet nje koeficent nga i cili ne mund te shperndajme te ardhuren per fryme te Shqiperise sipas prefekturave perkatese dhe t’a korelojme me te dhenat e Autoritetit te Mbikqyrjes Financiare per gjeografine e primeve te sigurimit dhe te marrim nje numer qe shpjegon, sipas rezultatit te mare nga analiza, ne nje sasi te madhe shperndarjen e primeve sipas prefekturave.Menyra se si funksionon analiza eshte te tille: Nga te dhenat mbi shperndarjen e pajisjeve afatgjata sipas rretheve nxjerim te dhenat per secilen prefekuture duke ditur rrethet qe permban secila prefekture dhe popullsine perkatese marim nje mesatare te ponderuar me popullsine e secilit rreth per secilen prefekture. Perqindja e marre me lart ponderohet me pas me peshat perkatese qe ne rastin tone jane cmimet e tregut te pajisjeve elektroshtepiake (supozohet se marrja e cmimeve aktuale nuk ka ndikim ne analize sepse zbatohet parimi kontabel qe thote qe nje pajisje vlen sa vlera e saj e zevendesimit, pra çmimi i tregut) duke na dhene nje tabele vlerash qe mund te interpretohet si sasia totale e pajisjeve elektroshtepiake sipas prefekturave (nje statistike e re qe mund te kete vlera per studime sociale). Vlerat e marra konvertohen ne te dhenat e vitit 2009 duke bere nje konvertim ne baze te koeficenteve te ndryshimit te numrit popullsise sipas prefekturave. Vlerat tashme te korektuara kthehen ne vleren totale te shpenzimit, duke marre per baze perqindjen qe ze shpenzimi per elektroshtepiake sipas prefekturave. Duke supozuar se e shpenzimet jane te barabarta me te ardhurat meqenese nuk kemi arsye te themi se funksioni i kursimeve eshte i ndryshueshem ndermjet prefekturave. Duke i vendosur shenjen e barazimit tashme kemi nje tabele vlerash (pa njesi) me te cilatat mund te bejme shperndarjen e te ardhurave per fryme te Shqiperise

Faqja 14

BEST, 26.06.10,

Pjesa e dyte a) A jane vertet te nensiguruar shtresat me te ardhura me te uleta , krahasimi behet neper rrethet e ndryshme me % perkatese


sipas prefekturave. Nga te dhenat makroekonomike keta tregues gjenden kollaj per vitin 2009. Prej ketej mund te ndertojme tabelen e te ardhrave te popullsise sipas prefekturave.Tashme qe i kemi te gjitha te dhenat mund te analizojme shume thjeshte te dy variablat nepermjet kovariances se tyre lineare.Nga vlerat e kovariances mund te themi qe mendimi qe blerja e primeve varet nga te ardhurat eshte i drejte sepse me teper se 85 % ( ) e te dhenave shpjegohet nga funksioni linear . Pra mund te themi se nje person ndikohet shume nga e ardhura e tij ne vendimet qe lidhen me blerjen e produktet e tregut te sigurimeve.

Analiza e Hipotezave te meposhtme statistikore behet mbi bazen e te dhenave te mbledhura nga anketimi ne qytetin e Tiranes. Mendohet qe rezultatet qe dalin prej saj jane perfaqesuese per gjithe Shqiperine meqenese popullsia e Tiranes eshte nje popullsi heterogjene e perbere nga shtresa te ndryshme shoqerore dhe me origjine nga shumica e trevave te Shqiperise. Anketimi eshte kryer ne disa zona te ndryshme te Tiranes gjate nje periudhe nje javore me ane te zgjedhjeve rastesore. Hipotezat e meposhtme jane bere mbi bazen e supozimeve :

shpenzimet e sigurimit te individeve jane te varur nga të ardhurat e tyre vjetore, gje qe u vertetua edhe nga Analiza me Lart mendimi pozitiv reth sigurimit i individeve eshte në varësi të gjinisë së tyre mendimi pozitiv reth sigurimit i individeve eshte në varësi të moshës së tyre mendimi pozitiv reth sigurimit i individeve eshte në varësi të edukimit të tyre Personi i cili është i siguruar eshte në varësi të të ardhurave të tyre

Pjesëmarrja në këtë statistike nga qyteti Tiranes përbëhej nga 400 njerëz, 378 prej tyre dhane përgjigje të plotë për pyetjen, dhe 22 prej tyre nuk deshen të përgjigjen. Mosha e te intervistuarve ishte 18 vjec e lart. Numri i pyetjeve ishte i 8 dhe ato ishin të gjitha pyetje te hapura. Pyetjeve në kete ankete ishin në lidhje me informacionin e te intervistuarve si mosha e tij, gjinore, dhe arsimit, mesatarja e të ardhurave, mendimin e tyre për shërbimet e sigurimit. Me këtë

Faqja 15

BEST, 26.06.10,

Pjesa e dyte b) Analiza statistikore e pyetesorit dhe vleresimi i hipotezave


informacion do të kemi mundësi për të gjetur atë pjesë të popullsisë qe dinë për kompanitë e sigurimit dhe faktorët pse ata janë kundër shërbimeve te sigurimit? Këto janë arsyet përse ne jane zgjedhur keto hipoteza dhe qëllimi ynë është për të mësuar nga dokumentet e mbledhura. Ne kemi analizuar marrëdhëniet e klientit të shërbimeve të sigurimit në grupin tonë të parë. Ne konsiderojmë se pjesëmarrësit sa më shumë te perfshihen në procedurat e aplikimit aq më afër rezultatet jane me realitetin. Sikurse Kotler (1997) përshkruan në teorinë e tij është e mundur për të marrë një rezultat të mirë edhe nese numri i pjesëmarrësve është më pak se 1% e popullsisë në tërësi. Ne krijuam pyetesorin për të mbledhur informacion. Frekuencat A=GjiniaB = MoshaC = ArsimimiD = të ardhurat mujore të anketuaritE = A jeni i siguruar?F = A keni të ardhura të mjaftueshme për të qene i siguruar?G = A eshte sigurimi i arsyeshem?H = A besoni në sigurim? Gjinia: mashkull: femër:Mosha: nga 18 deri 25 nga 26 deri 45 nga 46 e lart Niveli i arsimit i aritur: Universitet Shkolla e mesmeTe ardhurat mujore: nën 50 000 LEK me teper se 50 000 LEKA perdorni sherbime sigurimeve? Po Jo Nuk ka përgjigjeNëse, Jo, a jeni në gjendje të per te paguar për shërbimet e sigurimit?

Po

Jo Nuk ka përgjigjeA besoni në Sigurimet? Po Jo Nuk ka përgjigjeA mendoni se sigurimi është i arsyeshëm?

Po

Jo

Faqja 16


Nuk ka përgjigje Gjinia e të anketuarve

Frekuenca

Përqindja

Te Vlefshme

mashkull 248 65,6

femër 130 34,4 Totali 378 100,0

Mosha e të anketuarve

Frekuenca PërqindjqTe Vlefshme nën 25 116 30,7 26-45 199 52,6 46-mbi 63 16,7 Totali 378 100,0 Arsimimi

Frekuenca

Përqindja

Te Vlefshme

i diplomuar

228 60,3

shkollim te mesme

150 39,7

Totali 378 100,0Te ardhurat mujore të të intervistuarve

Frekuenca

Përqindja

Te Vlefshme

nen 50.000 Lek 318 84,1

mbi 50.000 Lek

60 15,9

Totali 378 100,0A jeni i siguruar?

Frekuenca

Përqindja

Te Po 23 6,1

Faqja 17


Vlefshme Jo 355 93,9 Tota

li378 100,0

A keni të ardhura të mjaftueshme për të siguruar?

Frekuencë

Përqind

I vlefshëm

Po57 15,1

Jo 321 84,9 Tot

al378 100,0

A është sigurimi i arsyeshem?

Frekuenca

Përqindja

Te Vlefshme

Po132 34,9

Jo 181 47,9 Nuk ka

përgjigje

65 17,2

Totali 378 100,0A besoni në sigurimet?

Frekuenca Përqindja

Po 78 20,6Jo 226 59,8Nuk ka përgjigje

74 19,6

Totali378

100,0

Ne testuam qëndrimin e te siguruave per sigurimin me faktorët demografike (gjinia, mosha, arsimi) me kriterin e kontrollit te hipotezave me shperndarjen hi-katror X2 2). Programi Statistikor SPSS 14v është përdorur për të llogaritur marrëdhëniet midis variablave. Ho-Proporcioni i të intervistuarve që mendon se sigurimi është i pavarur nga gjinia. H1-Proporcionin në të anketuarve të cilët mendon se sigurimi është i varur nga gjinia.

Faqja 18


Tabela a). Tabela Permbledhese "A është Sigurimi i arsyeshëm? * Gjite e te anketuarve " Te anketuarit Totali

mashkull femër

A eshte sigurimi i arsyeshem?

Po Numri

87 45 132

% sigurimi të arsyeshem?

65,9% 34,1%100,0%

% anketuarve 35,1% 34,6% 34,9% % Nga Totali 23,0% 11,9% 34,9% Tepricë , 4 -, 4 Std. Tepricë , 0 -, 1 Tepricat e

regulluara, 1 -, 1

Jo Numri 119 62 181 % sigurimi te

arsyeshem?65,7% 34,3%

100,0%

% anketuarve 48,0% 47,7% 47,9% % Nga Totali 31,5% 16,4% 47,9% Tepricë , 2 -, 2 Std. Tepricë , 0 , 0 Tepricat e

regulluara, 1 -, 1

Nuk ka përgjigje

Numri42 23 65

%sigurimit te arsyeshem?

64,6% 35,4%100,0%

% anketuarve 16,9% 17,7% 17,2% % Nga Totali 11,1% 6,1% 17,2% Tepricë -, 6 , 6 Std. Tepricë -, 1 , 1 Tepricat e

regulluara-, 2 , 2

Total Numri 248 130 378 % sigurimit te

arsyeshem65,6% 34,4%

100,0%

% anketuarve 100,0 100,0 100,0

Faqja 19


% % % % Nga Totali

65,6% 34,4%100,0%

Figura 1. A është e sigurimii arsyeshem? * gjini te anketuarit

No answerNoYes

is insurance resonable?

120

100

80

60

40

20

0

Co

un

t

Bar Chart

female

male

respondent's

Prova statistikore: Përdorni një mostër Hi-katror për të krahasuar shpërndarjen e vërejtur ndaj në një shpërndarje te hipotetizuar.Testi Hi-

Faqja 20


katro është përdorur për shkak se përgjigjet janë të klasifikuar në kategori nominale dhe ka vërejtje të mjaftueshme.

Tabela b) Hi-katror Rezultatet e provave "A është e sigurimit të arsyeshme? * Gjini anketuarve "

Statistika Vlerëshkalle lirije P

Hi-katror 0035 2 0983 Rezultatet e testimit janë dhënë si vlere tabele Hi-katror me vlere (0,035) dhe shkallën e lirisë (2) së bashku me vlerën P (0,983).Testimi i vleres kritike: Vlera e 2) me shkallën e lirisë (2) është 13,82 për = 0,01 .Vendim: Vlera e llogaritur është më i vogël se vlera kritike, kështu që hipoteza zero pranohet. Kjo do të thotë qe neqoftese i anketuari mendon se sigurimi është i arsyeshem kjo nuk varet nga gjinia e tij.

Ho-Proporcioni i të intervistuarve që mendon se sigurimi eshte i arsyeshem është i pavarur nga mosha. H1-Proporcioni i të intervistuarve që mendon se sigurimi është i arsyeshem eshte i varur nga mosha. Tabela b) Permbledhese të sigurimit është e arsyeshme? * Mosha e të anketuarve

moshë të anketuarit

Totalinën 25 26-45 46-mbisigurimi është i arsyeshem?

Po Numri 23 89 20 132% sigurimi eshte i arsyeshem?

17,4% 67,4% 15,2%100,0%

% mosha anketuarve

19,8% 44,7% 31,7% 34,9%

% Nga Totali 6,1% 23,5% 5,3% 34,9%Tepricë -17,5 19,5 -2,0 Std. Tepricë -2,8 2,3 -, 4 Totalet e regulluara

-4,1 4,2 -, 6

Jo numri 79 83 19 181% sigurimi 43,6% 45,9% 10,5% 100,0

Faqja 21


eshte i arsyeshem

%

% mosha siguruarit

68,1% 41,7% 30,2% 47,9%

% Nga Totali 20,9% 22,0% 5,0% 47,9%Tepricë 23,5 -12,3 -11,2 Std. Tepricë 3,1 -1,3 -2,0 Totalet e regulluara

5,2 -2,5 -3,1

Nuk ka përgjigje

Numri 14 27 24 65% sigurimi eshte i arsyeshem?

21,5% 41,5% 36,9%100,0%

% mosha anketuarit

12,1% 13,6% 38,1% 17,2%

% Nga Totali 3,7% 7,1% 6,3% 17,2%Tepricë -5,9 -7,2 13,2 Std. Tepricë -1,3 -1,2 4,0 Totalet e regulluara

-1,8 -2,0 4,8

Total Numri 116 199 63 378% sigurimi eshte i arsyeshem

30,7% 52,6% 16,7%100,0%

% mosha anketuarit

100,0%

100,0%

100,0%

100,0%

% Nga Totali30,7% 52,6% 16,7%

100,0%

Figura b) A është e sigurimi i arsyeshem? * Mosha e të anketuarve

Faqja 22


No answerNoYes


100

80

60

40

20

0

Co

un

tBar Chart

46-over

26-45

under 25

age of respondent's

Prova statistikore: Përdorni një mostër Hi-katror për të krahasuar shpërndarjen e vërejtur ndaj një shpërndarje te hipotetizuar.Testi Hi-katro është përdorur për shkak se përgjigjet janë të klasifikuar në kategori nominale dhe ka vrojtime të mjaftueshme. Tabela c) Rezultatet e provës Hi-katror "A është Sigurimi i arsyeshëm? * Mosha e të anketuarve " Statistika Vlerë Shkalle lirije P Hi-katror 48147 4 0000 Rezultatet e testimit janë dhënë si vlera tabele te shperndarjes Hi-katror 2) Vlera (48,147) dhe shkalla e lirisë (4) së bashku me vlerën P (0,000).Testi i vlerës kritike: Vlera e 2) me shkallën e lirisë (4) është 18,46 për = 0,01 .Vendim: Llogaritja tregon se vlera e llogaritur është më i madh se sa vlera kritike, kështu që hipoteza zero refuzohet. Nga kjo ne konkludojmë se mosha e te anketuarve ka rendesi ne vendimin e tyre ne lidhje me sigurimet .Shumica e te anketuarve (67,4%) mosha e te cileve eshte 26-45 supozojne se shërbimi i sigurimit është i domosdoshëm në jetë. Ne mund të konkludojmë se kjo pjesë e popullsisë në mënyrë aktive merr pjesë në jetën sociale dhe të biznesit, prandaj mendimi i tyre për

Faqja 23


sigurim është pozitiv. Të anketuarit nën moshën 25 kanë mendim negativ për sigurim. Ne mendojmë se arsyet janë: Sipas informatave zyrtare nuk ka një lende mesimore të lidhur me sigurimin në shkolla dhe gjimnaze. Sipas hulumtimit tonë, njerezit e pa sigurua jane me teper (93,9%) se njerëzit e siguruar (6,1%). Kjo mund të thotë se nuk gjenden kushtet e tilla, për të rinjtë, qe të kenë mendimin e tyre në shoqëri. Ho-Proporcioni i të intervistuarve që mendon se sigurimi eshte i arsyeshem është i pavarur nga arsimi;H1-Proporcioni i të intervistuarve që mendon se sigurimi eshte i arsyeshem është i varur nga arsimi; Tabela c) Permbledhese "Eshte Sigurimi i arsyeshëm? * Arsimi " Arsimi Total

I diplomuar

shkollën e mesme

sigurimi është i arsyeshem?

Po numri

116 16 132

% sigurimi eshte i arsyeshem?

87,9% 12,1%100,0%

% arsimit 50,9% 10,7% 34,9% % Nga Totali 30,7% 4,2% 34,9% Tepricë 36,4 -36,4 Std. Tepricë 4,1 -5,0 Tepricat e regulluara 8,0 -8,0 Jo numri 76 105 181 % sigurimi eshte i


100,0%

% arsimit 33,3% 70,0% 47,9% % Nga Totali 20,1% 27,8% 47,9% Tepricë -33,2 33,2 Std. Tepricë -3,2 3,9 Tepricat e regulluara -7,0 7,0 Nuk ka

përgjigje

numri36 29 65

% sigurimi eshte i arsyeshem?

55,4% 44,6%100,0%

% arsimit 15,8% 19,3% 17,2% % Nga Totali 9,5% 7,7% 17,2%

Faqja 24


Tepricë -3,2 3,2 Std. Tepricë -, 5 , 6 Tepricat e regulluara -, 9 , 9 Total numri 228 150 378 % sigurimi eshte i


100,0%

% arsimit100,0%

100,0%

100,0%

% Nga Totali60,3% 39,7%

100,0%

Figura c). A është e sigurimi i arsyeshem? * Arsimi

No answerNoYes


120

100

80

60

40

20

0

Co

un

t

Bar Chart

high school

graduated

education

Testi statistikor: Përdorim një mostër te tabeles Hi-katror 2) për të krahasuar shpërndarjen vërejtur me një shpërndarje te hipotetizuar .Shperndarja Hi-katror 2) është përdorur për shkak se përgjigjet janë të klasifikuar në kategori nominale, dhe ka vrojtime të mjaftueshme. Tabela d) HI-katror Rezultatet e provës "është Sigurimi i arsyeshëm? * Arsimi " Statika Vlerë shkalle lirije P

Faqja 25


Hi-katror 67956 2 0000 Rezultatet e testimit janë dhënë ne fillim si vlera tabele te Hi-katror 2) Vlera (67,956) dhe shkallën e lirisë (2) së bashku me vlerën P (0,000).Vlera kritike e testuar: Vlera e 2) me shkallën e lirisë (2) është 13,82 për =0,01 .Vendim: Vlera e llogaritur është më e madhe se vlera kritike, kështu që hipoteza zero refuzohet. Nga kjo ne konkludojmë se të anketuarit ndikohen nga arsimi në vendimin e tyre mbi sigurimet.Shumica e të anketuarve (87,9%) me arsim të lartë jane të mendimit se shërbimet e sigurimit janë të nevojshme. Ne mendojmë se arsyet janë: Shumica e universiteteve kane disa lende të biznesit si lëndët e detyruara.Shumica e studentëve zakonisht përpiqen të fillojnë biznesin e tyre ose janë të angazhuar tashmë në biznese të vogla, të mesme ose biznese të medha. Kjo është arsyeja pse ata janë të interesuar me shumë në sistemin ekonomik duke përfshirë edhe sistemin e sigurimeve.

H0-Pjesa e të anketuarve që është i siguruar eshte e pavarur nga të ardhurat e mjaftueshme për qene të jenë të siguruar. H1-Pjesa e të anketuarve që është i siguruar eshte e varur nga të ardhurat e mjaftueshme për qene të jenë të siguruar. Tabela e) Permbledhese "A jeni i siguruar? * A keni të ardhura të mjaftueshme për tu siguruar? "

A keni të ardhura të mjaftueshme për tu siguruar? Totali

Po Jo jeni të siguruar?

Po numri22 1 23

numri i pritshem 3,5 19,5 23,0 % A jeni të

siguruar?95,7% 4,3%

100,0%

% a keni të ardhura të mjaftueshme për te qene i siguruar?

38,6% , 3% 6,1%

% Nga Totali 5,8% , 3% 6,1% Tepricë 18,5 -18,5

Faqja 26


Std. Tepricë 10,0 -4,2 Teprice e

regulluar11,1 -11,1

Jo numri 35 320 355 numri i pritshem 53,5 301,5 355,0 % a jeni të

siguruar?9,9% 90,1%

100,0%

% a keni të ardhura të mjaftueshme për te qene i siguruar?

61,4% 99,7% 93,9%

% Nga Totali 9,3% 84,7% 93,9% Tepricë -18,5 18,5 Std. Tepricë -2,5 1,1 tepricat e

regulluara-11,1 11,1

Total numri 57 321 378 numri i pritshem 57,0 321,0 378,0 % a jeni të

siguruar?15,1% 84,9%

100,0%

% a keni të ardhura të mjaftueshme për të qene i siguruar?

100,0% 100,0%100,0%

% Nga Totali15,1% 84,9%

100,0%

Figura e). "A jeni i siguruar? * A keni të ardhura të mjaftueshme për të qene i siguruar? "

Faqja 27


NoYes

are you insured?

400

300

200

100

0

Co

un

tBar Chart

No

Yes

do you have sufficient income?

Tabela 2,31 Rezultatet e testit Hi-katror "A jeni i siguruar? * A keni të ardhura të mjaftueshme për të qene i siguruar? " Statistika Vlera shkalle lirije P Hi-katror 124,157 1 0000 Rezultatet e testimit janë dhënë ne fillim si vlera tabele te Hi-katror 2) Vlera (124,157) dhe shkallën e lirisë (1) së bashku me vlerën P (0,000).Vlera kritike e testar: Vlera e 2) me shkallën e lirisë (1) është 10,83 për =0,01 .Vendim: Vlera e llogaritur është më i madh se vlera kritike, kështu që hipoteza zero refuzohet. Kjo do të thotë se mosperdorimi i shërbimin te sigurimit nga njerëzit varet nga mjaftueshmeria e te ardhurave te tyre për tu siguruar.

Faqja 28


Si perfundim nga analiza e anketes se mbledhur ne Tirane me pyetje te pergjithsme rreth anketuesve dhe mendimit te tyre mbi sigurimet arrijme ne perfundimet e meposhtme, po te marim si baze testimin e hipotezave me shperndarjen Hi-katror me vlera standarte :

Neqoftese personi mendon se sigurimi është i arsyeshem kjo nuk varet nga gjinia e tij .

Mosha e individeve ka rendesi ne vendimin e tyre ne lidhje me sigurimet.

Individet ndikohen nga arsimi në vendimin e tyre mbi sigurimet. Mosperdorimi i shërbimin te sigurimit nga njerëzit varet nga

mjaftueshmeria e te ardhurave te tyre për tu siguruar.

Meqenese nga Analiza rezultoi se sasia e sigurimeve qe blen nje individ ka nje varesi te larte nga te ardhurat e tij, do te qe e nevojshme qe te studionim se perse shtresa e varfer e popullsise ka nje perqasje kaq te vogel ne tregun e sigurimeve. Siç shihet dhe nga Grafiket ku jane mbivendosur primet me te ardhurat per secilen prefekture, verehet qe perveç prefektures se Tiranes pjesa tjeter e prefekturave kane nje perqindje shpenzimesh

Faqja 29

BEST, 26.06.10,

Pjesa e trete Arsyet pse nuk jane te siguruar Trajtim teorik


disa here me te vogel per sigurimet. Kjo na çon te mendojme se tregu ka nje moseficence ne kete pjese te tij.Per te gjetur perse shtresa e varfer e shqiptareve nuk jane te siguruar u ngriten kater hipoteza , te lidhura dhe me shkaqet qe parashtron shpesh dhe literatura, ne lidhje me shkaqet qe cojne ne moseficence te tregut nga te dy krahet , oferte e kerkese. Krahu i ofertes u medua se nuk kishte eficence per keto tre arye :

1) Kosto me te larta transaksioni per produktet me prime te uleta2) Zgjedhja e keqe , rriku moral dhe mashtrimi eshte me i larte per personat me te

ardhura me te uleta3) Pamundesi shkallezimi te produkteve te sigurimit per personat e varfer

Kurse krahu i kerkeses kishte vec nje arsye te vetme qe e pengonte shtresen me te ardhura te uleta qe te qasej prane ketij tregu:

4) Mungesa e antipatise ndaj riskut, mungesa e informacionit , racionlitetit dhe moskuptimi i produkteve te sigurimev

Mbi bazen e ketyre arsyeve te mesiperme u ndertuan kater hipoteza.

We in turn test the hypotheses that the market for microinsurance is impeded by (1)transaction costs, (2) adverse selection, moral hazard and fraud, (3) lack of scalability, (4) lack of risk aversion, information, understanding andrationality. We reject the first three hypotheses and find that insurers and grupet e perbashket in cooperation can reduce transaction costs, adverse selection, moral hazard and fraud to levels which make microinsurance feasible. Further we find that the products currently offered by Albanian insurers are commensurately scalable (with the exception of health insurance) and offer significant risk reduction potential to low income clients, indicating that the products offered are not ill-suited to the clients’ needs. However, we find evidence that, although risk averse, the target population for microinsurance products is widely unaware of microinsurance availability, lacks financial literacy and understanding of basic insurance concepts impeding the demand for microinsurance. Hypothesis 4 can thus not be rejected.

Since the 1970s, the academic discourse on uncertainty has gained momentum and bothimperfect information and its resulting market failures have been included into contemporary microeconomics. Though not widely discussed in academic textbooks up until now, uncertainty is the foundation of insurance theory. Two major assumptions with respect to the consumers are made in the theory of uncertainty (Mas-Collel et al., 1995). First, the expected utility theorem is assumed to hold. It states that utility functions have the expected utility form (Neumann-Morgenstern utility function), i.e. aggregate utility is equal to the sum of the probability weighted utilities of each possible outcome. Second, individuals are assumed to be risk averse. Due to risk aversion, the individual is willing to trade risk for certainty because it derives additional utility from a certain outcome (Dionne, 2000). More generally, if the price for insurance is fair, i.e. the premium equals

Faqja 30

BEST, 29.06.10,

Paragrafi me poshte vendoset ne pjeset e para te tezes


the expected indemnity payment of the insurance company, the individual prefers the certain outcome over any other outcome with non-zero variance (Schlesinger, 2006). In addition, Mossin’s theorem (1968) explains that if all preceding assumptions hold, the individual is fully insured. Loewenstein et al. (2001) argue that even if the price is not fair i.e. the insurance company keeps a profit, the individual might still opt for insurance because of potential non-pecuniary benefits (e.g. peace of mind) from being insured. Directly hinging on the assumption that insurance policies are fairly priced is the assumption that insurers themselves are risk neutral towards risk or are able to perfectlydiversify the risks they are insuring. Roth & Athreye (2005) claim that insurance companies are indeed risk neutral towards microinsurance related exposures as these are dwarfed by the size of their overall portfolio.9 Further, some risks are by definition more diversifiable than others: a very high degree of diversification can be reached for life and accident insurance while polices insulating farmers from draughts or natural disasters bear a great deal of covariant risk (Churchill et al., 2006).

Ne tregun e mikrosigurimit mund te themi se Throughout the academic literature we have reviewed, the simplest definition for microinsurance we came across is “insurance for the poor”. This is inanalogy to microcredit, which is in fact credit for the poor. Similarly, Warren Brown (2001) defines microinsurance as insurance for low-income people. Churchill et al. (2006) reinforce this point by stating that microinsurance and conventional insurance are similar except that the former referring to a clearly prescribed target market: low-income people. There is no clear cut-off point between microinsurance and conventional insurance. Microinsurance is primarily directed at people below and at the poverty line, sometimes also marginally above it. Apart from addressing different people, microinsurance is not substantially different from conventional insurance theory with respect to the major insurance characteristics. The same assumptions are made as outlined above and microinsurance is also affected by asymmetric information and market failures like adverse selection and moral hazard. In addition, due to its small scale layout microinsurance is much more exposed to transaction costs than conventional insurance (Morduch, 2002). Ne baze te punimeve te autoreve te ndyshem dhe hipotezave te meparshme, koncepti i microinsurance is a recent development in the financial industry which has evolved less then ten years ago. Due to its short history, the amount of academic literature on the topic is neither abundant nor undisputed. Currently, microinsurance is seen as the next step of financial integration of the poor after the microcredit programmes seem to become relatively well established. This section provides an overview of the previous research on microinsurance. We thereby focus on the relevant literature that relates to our research question. As such, we analyse the reasoning for underinsurance of the poor. The majority of the literature is case based and analyzes the experiences with microinsurance in different countries. Most of the studies on microinsurance are prepared by a hand full of world wide operating organizations and working groups.Four major arguments for underinsurance of the poor can be identified in the literature and are discussed subsequently. Correspondingly, we derive four hypotheses, based on these arguments, on why the poor are underinsured.

Faqja 31


1.) Transaction costThe single most important argument for underinsurance of low-income people in the literature relates to transaction costs. Morduch (2002) acknowledges that transaction costs are often preventing microinsurance from being provided by commercial insurance companies. Ahuja et al. (2005) go a step further by stating that this lack of affordability prevents the potential demand from expressing itself in the market. Microinsurance causes higher transaction costs than conventional insurance at almost every stage of the insurance transaction. Selling insurance to the poor is costly due to the large amount of low premium contracts. Servicing insurance, handling and controlling claims and paying out benefits is equally more costly (McCord, 2002). Transaction costs have to be brought down to make insurance affordable. In order to be able to provide microinsurance on a large scale, the choice of the right distribution channel is crucial (Churchill, 2006). Four different insurance distribution models are outlined in the literature: First, the insurer can distribute the policies himself. This subsequently is referred to as the direct sales channel. Second, grupet e perbashket can set up insurance schemes on their own accounts; they are most of the time operating under the radar of regulators because the latter don’t want the former to take on excessive risks. Third, mutuals can provide insurance as well. They are usually professionally managed, regulated member-owned and offer the advantage of operating close to the people. Fourth, community-based organizations can offer insurance. They are member-owned, unregulated and by their very nature very close to the clients (Roth et al., 2007). For the purpose of our analysis, we discuss the first model and then focus on a combination of both, the first and the second model, the so-called partner-agent model. Discussing the partner-agent model we mendojme se si do te funksiononte nese grupet e perbashketa do te providing close to area-wide coverage of poor and marginally poor families. Most of the literature focuses on the transaction costs the insurer is faced with. This neglects the fact that those insured also incur substantial transaction costs. We discuss the transaction costs of both parties involved, the insurer as well as the insured. The central role of transaction costs in microinsurance leads to the derivation of the firsthypothesis which is discussed in this paper:

Hypothesis 1: Transaction costs are proportionally higher for microinsurance than forconventional insurance.

2.) Adverse selection, moral hazard and fraudAdverse selection refers to an ex-ante asymmetric information problem of hidden information. Akerlof (1970) uses the analogy of the markets for used cars to illustrate that with uncertainty and information asymmetry the market does not necessarily clear resulting in an inefficient allocation. Adverse selection and moral hazard are best prevented by designing the insurance policy such that the incentives are aligned already from the outset. Examples include copayment which would render a given policy unattractive for risky insurance takers. If prevention by design is not feasible, the insured as well as the insurance will try to reduce adverse selection by signalling and screening, respectively (Jehle et al., 2001). Moral hazard is a problem of hidden action and formally is a part of principal-agent theory. It refers to postcontractual actions caused by the

Faqja 32


principle’s inability to observe the agent’s actions. Therefore, the principal has to design an incentive scheme so that the agent takes the appropriate action (Jehle et al., 2001). Fraud, i.e. deliberately causing damage or claiming damage which has not occurred is best addressed by monitoring. While moral hazard might occur due to a non-conscious change in behaviour, fraud always happens deliberately. For simplicity, despite fraud not being a market failure in a strict sense, we treat it as such for the purpose of this section.While these market failures are also prevalent in conventional insurance, they might be more important to microinsurance, preventing the microinsurance market from developing. Previous research suggests that for certain kinds of insurance, these market failures are indeed detrimental. Whenever, these market failures can not be avoided by design, means such as signalling and screening will be employed, leading to transaction cost. Because these tend to accrue as absolute costs rather than as proportions of the premium, small scale schemes are obviously hit harder. Nevertheless, there are innovative ways around both problems: Group insurance is getting more and more popular and co-payments as well as lapsing periods and first year exclusions are not uncommon (Churchill et al., 2003). Typically damage due to negligent behaviour is also excluded. According to Herrera et al. (2004), the problem is fairly small in life and accident insurance as death claims are easy to verify and the sum assured is not high enough to result into reckless behaviour. Mommens (2006) analyzes the case of cropinsurance. In agriculture, the costs of screening are very high so the insurance is unable to tell a good from a bad farmer before selling insurance (adverse selection). Moreover, high monitoring costs prevent the insurance from controlling if the farmer still takes care of the field appropriately after taking insurance. In health insurance, adverse selection, moral hazard and fraud are even more detrimental. People might be encouraged to overuse the health system or wait too long to seek medical treatment in the case of critical illness insurance (Churchill et al., 2006). In this study, we want to investigate the extent to which adverse selection, moral hazard and fraud are responsible for the underinsurance of the poor. Consequently the next hypothesis is as follows.

Hypothesis 2: Microinsurance is exposed to severer problems of adverse selection, moralhazard and fraud than is conventional insurance.

3.)ScalabilityAlthough not explicitly labelled scalability problem, previous research indicates that it might not be possible to provide some specific microinsurance policies due to the inability to scale the premium and benefits to a level that is affordable for poor people. Two conditions have to be fulfilled for microinsurance to be scalable. The premium needs to be directly related to the benefit and the benefit in turn should be somehow related to the income of the person (Churchill et al., 2003). The first condition is straight forward. If fair pricing is assumed, the condition should hold automatically. The second condition, however, is more complicated and depends on the type of insurance. While life insurance can easily be scaled down to microinsurance levels (benefits depend on income), health insurance is probably the most complicated insurance to scale down (benefits are almost not dependent on income as they have to cover a certain

Faqja 33


sickness) . In the literature, the scalability problem is often treated together with the asymmetric information and transaction cost problems. In this thesis, we want to look at all the three effects separately.The third hypothesis is therefore formulated as follows:

Hypothesis 3: Conventional insurance products can not be scaled down to the extentnecessary for providing microinsurance

4.) Risk aversion, information, understanding and rationalityThe demand for microinsurance is largely unexplored. Most of the studies are ratherqualitative in nature and not based on representative samples. Previous research givesdifferent reasons for underinsurance of the poor: First, alternative informal risk mitigationmechanisms like self-insurance11 and communal insurance are mentioned. It is acknowledged, however, that these mechanisms are inherently unstable and cover only small impact events due to idiosyncratic risks (Churchill et al., 2006). Second, lack of information and understanding seems to be a major determinant reducing effective insurance demand (Manje et al., 2002). This includes among other factors mistrust towards the insurance company due to bad experiences or word of mouth, the inability to distinguish between insurance and saving as well as the expectation to get money back at the end of the policy. Third, ignorance about insurance products and risks in life are used to explain the (partial) underinsurance (Roth et al., 2007). We want to add a discussion on rationality to this point and argue that people might think and act bounded rational or even irrational in certain situations which causes demand to fall short of what it could be.

Argumentimi per vertetetesine ose jo per secilen hipoteze :

1.) Transaction cost

Hypothesis 1: Transaction costs are proportionally higher for microinsurance than forconventional insurance In the following we examine whether transaction costs are the reason why insurance products are not offered to the poor.

First, the different kinds of transaction costs are defined. Second, we evaluate whether they are proportionally lower for microinsurance than for conventional insurance in the direct sales model. Third, the partner-agent model is introduced to show how transaction costs in microinsurance can be brought down as to ultimately reject hypothesis 1. In the context of microinsurance, transaction costs are incurred by the insurance company aswell as the insured individual. Transaction costs of the insurer include (1) educatingimperfectly informed clients on the merits of taking insurance products to reduce the financial volatility in their lives, (2) conducting due diligence and screening clients to prevent adverse selection, moral hazard and fraud and finally (3) servicing existing insurance contracts e.g. collecting and disbursing money. The clients, too, incur transaction cost largely due to (4) conducting due diligence on different insurance products pre-contract, (5) meeting documentation requirements set by the insurer and (6) costs associated with the exchange of money, most notably paying monthly or annual premiums to the insurer. We in turn discuss the six costs mentioned above and analyse

Faqja 34


the extent to which they differ when insurance products are scaled down to match the demand of the poor. This is done for two different microinsurance distribution channels: First, we look at transaction costs if the insurance offers insurance directly to the poor. Second, we analyse the costs in the socalled partner-agent model.

7.1.1 Direct Sales Model (insurance company sells insurance directly to the poor)

Transaction costs for insurance company:(1) Poor clients are on average less financially literate than wealthy ones. Consequently, the insurance agent needs to spend more time on each client increasing transaction costs for the insurance company. However, the salary of the insurance agent in the rural areas is lower, so it is unclear if transaction costs in absolute terms decrease or increase. However, due to the considerably lower scale of premium and cover transaction costs make up a larger share of the premium. (2) Pre-contractual screening and due diligence are the most common forms of transaction costs related to information asymmetries. The insurance company largely transfers these costs to the client by imposing specific documentation requirements depending on the type of insurance. Nevertheless, it has to bear the cost of collection and processing of these documents. These documents are collected in the central offices of the insurance companies so the costs of processing are probably the same independently of the size of the policy. Hence, transaction costs are higher as a proportion of premiums. As a consequence, insurance companies might be inclined to shift part of their due diligence for the lower premium policies from pre-contract to post claim (Churchill et al., 2006). This reduces the costs somewhat and we expect transaction costs to be comparable to conventional insurance in relative terms.(3) Generally speaking, the cost of collecting premiums and disbursing money in case ofadverse events should be relatively constant and independent of the size of the premiums.However, two cost factors differentiate microinsurance and conventional insurance: First,rural clients largely don’t have bank accounts so the insurance either needs a local presence or has to send an agent to collect and disburse the money. In urban areas with wealthier clients, all this is done through bank accounts. Second, lower premium products often have lower frequencies of payment reducing transaction costs. For policies with high premiums, the payments are more likely to take place on a monthly basis. Summarizing, transaction costs of premium collection and benefit disbursement are likely to be higher for microinsurance in absolute and relative terms.

Transaction costs for the client:(4) Rural clients, except for the very credulous ones, conduct their own due diligence. They incur costs searching for policies, understanding the meaning of the contract and evaluating the contract and its implications. It is impossible to estimate if the costs are higher or lower than for conventional insurance because again two opposite effects might be offsetting each other partly (more time spent at lower opportunity cost). However, relative transaction costs will be higher for microinsurance compared to conventional insurance. (5) In addition to the costs outlined above, the documentation requirements set by the insurer also mean significant transaction costs to the clients. Filling out application and claim forms can be done in a few minutes by a literate person experienced in financial matters. For the average rural poor, however, this probably involves seeking the

Faqja 35


advice of a trusted person with knowledge in the matter. Again, opportunity costs have to be weighted with time spent on filling out and receiving the forms. In absolute terms, it is unclear if transaction costs are higher. However, it is reasonable to assume that transaction costs of meeting the documentation requirements are substantially higher for lower premium policies. (6) Finally the client faces the transaction cost of paying the premiums to the insurance company. Most of the clients don’t have bank accounts so the client has to bring the money to the local office of the insurance company if the agent does not come to pick it up. Due to the yearly premium payments, this part of the clients transaction cost should be small but still higher than in conventional insurance in absolute and relative terms. As shown on a qualitative basis, scaling down insurance policies does not automatically mean that transaction cost decreases in proportion. Tabela 1 illustrates that quite the opposite is true:

Transaction costs as a proportion of premium increase, rendering microinsurance lessattractive.

7.1.2 Partner Agent Model (insurance company sells insurance to the poor with the help of grupet e perbashketa intermediary) Transaction costs for insurance company:(1) In the partner-agent model, client education and the entire sales process are taken over by the grupeve te perbashketa (Churchill et al., 2006). In return, the insurance pays a commission as percentage of premium to the grupit. Grupi not only has the necessary grass root staff in place, it also has a lot of experience with the clientele and regularly organizes educational trainings for the poor to improve their (financial) literacy. Adding a course module on insurance would be the easiest and most cost efficient way to educate the clients. This reduces the transaction costs of the insurance company substantially and renders the whole sales process more efficient. In this model, we expect the transaction cost of the insurance company to come down well below the costs of conventional insurance. (2) Under the partner-agent model grupet does all pre-contractual due diligence. Grupet has significant advantages in conducting due diligence. The organization has field staff that closely interacts with the people and is thereby able to reduce the information gap between insurance and client. This reduces adverse selection and moral hazard problems as well as fraud. Apart from reducing the information gap, the field staff can easily collect application and claim forms bundle them and send them back to the insurance company. All of the insurance companies that we met retain their post claim due diligence in-house in order to prevent fraud. All in all, the due diligence and documentation process becomes more efficient and transaction cost of the insurance are lower in absolute terms and comparable in relative terms to the conventional insurance.(3) Grupet e perbashket collects the premiums once a year during the SHG meetings and transfers the money in bulk to the insurance company. The organization disburses the claimed benefits which the insurance company transfers to its accounts. Disbursement mostly involves personal interaction of the grass root staff with the claimant but most of the time, both live in the same village anyway. As a share of premium, transaction costs related to collection are smaller in absolute and relative terms and costs of disbursement are slightly higher in relative terms than for conventional insurance. In sum, relative transaction costs are likely to be approximately equal .

Faqja 36


Transaction costs for the client: (4) The partner-agent model reduces transaction costs related to sales education in at least two ways. First, by screening and selecting the most suitable insurance schemes for the poor, grupimi ensures that the women get the cover they need at low cost. Two assumptions have to be fulfilled for this to hold: Clients have to have a reasonably similar risk exposure; this seems to be a reasonable assumption as the group members tend to come from similar backgrounds. Moreover, clients need to trust the grupimet as intermediary to select reasonable products for them. Second, as most grupimeve duhet te kene regular training modules for the education on insurance could be added. Transaction costs of the clients are lower because they have to spend less time on due diligence and get a better product on average. (5) Meeting the insurer’s documentation requirements, the grupimeve field staff can offer experience on how to obtain certain documentation. While the insurer could do the same task, grupimeve staff might be more convenient to deal with for the clients as they are likely to know and trust the staff already. Problems related to insurance policies can also be discussed. This reduces transaction costs to theclient in absolute terms. In relative term, the costs are probably comparable. (6) Transaction costs due to transfer of money are reduced for the clients . As such money can be collected and in some cases even be disbursed during the regular meetings. An insurer would very likely not afford to send one of its agents by each client’s door. We conclude that transaction costs of money transfer are lower in absolute terms and about equal in relative terms.A summary of the above findings is given in figure 2. As transaction costs differ for different insurance types, we want to stress that the table illustrates the example of life insurance. Other insurance types might deviate from this analysis.

Figure 2. Transaction cost overviewThis figure depicts how the transaction costs of microinsurance incurred under direct sales and partner-agent schemes differ from conventional insurance. The difference is shown both in absolute and relative terms (as a percentage of premium). The example illustrated displays the costs for life insurance. Due to many unknowns, the actual costs can differ from what is shown here depending on the surrounding conditions.

Faqja 37


7.1.3 Summary and contributionIn the above section we have examined whether transaction costs are suited to explaining why the poor are underinsured. We differentiate between six different sorts of transaction cost incurred by insurers and clients alike. In the direct sales model, we have shown that each of these costs declines by less (often by much less) than proportionate to premiums when the policy is scaled down. Consequently, transaction costs make up an ever bigger share of total costs the more an insurance policy is being scaled down. We can not quantify the effect due to too many unknowns. This is in line with the findings of Murdoch (2002) and McCord (2002) who state that the increasing share of transaction costs associated with smaller insurance policies can deter a market for microinsurance. This is not the end of the story, however. Our next step is to show how transaction costs can be brought down significantly when insurers and grupet e perbashketa cooperate by means of the partner-agent model. In discussing the potential for cost reduction of each sort of transaction cost we show qualitatively that by merits of the cooperation model, transaction costs can be brought down sufficiently for insurance to be provided on a smaller scale suited to the needs of the poor. Hence, we reject hypothesis 1 and conclude that transaction costs are not the major reason for underinsurance of the poor .

2.) Adverse selection, moral hazard and fraud

Hypothesis 2: Microinsurance is exposed to severer problems of adverse selection,moral hazard and fraud than is conventional insurance As outlined in section 5.2, we want to investigate if adverse selection, moral hazard and fraud are substantially more relevant in microinsurance than in conventional insurance. In this section, we subsequently discuss the different insurance types with respect to market failures in

Faqja 38


microinsurance compared to regular insurance. The analysis includes (1) life and accident insurance, enterprise insurance which comprises of (2) dwellings & content, (3) cattle and (4) weather and crop insurance and (5) health insurance.

7.2.1 Life and accident insuranceAll life insurance policies we came across in Albania (and probably elsewhere) cover death and accidents leading to disability. The implications for adverse selection are quite obvious. Clients who feel their risk to have an accident is above average, e.g. construction workers or rickshaw drivers are more likely to take insurance. Also, families much rather pay premiums for older or sick members or generally anyone likely to die soon. This is a problem all life insurers are facing. At least five measures preventing adverse selection can be identified none of which indicates that for life insurance market failures are a substantially bigger problem in microinsurance compared to conventional insurance. First, excluding the elderly is one way to keep the expected premium amounts low for both insurance types. However, typical age thresholds are chosen . As such, they are much lower than conventional insurance thresholds due to the lower life expectancy of the poor. Second, in order to avoid taking customers already fatally sick, commercial insurers often ask clients to undergo a health test before being insured. This poses too high a cost for most low income customers. To achieve a similar result, rural insurers check whether an illness (probably) already existed once a claim has occurred. Pre-existing diseases are explicitly excluded in low income policies. Furthermore, a six month lapsing period can be applied . This is a rather unpopular measure. Third, offering highly competitive rates for additional family members is a very smart move as well, as it is highly unlikely that many family members have high risk at the same time . McCord et al. (2005) describe how microinsurance agents learn to avoid high risk groups by avoiding areas like e.g. truck stops due to high HIV infection rates. This effectively leads to similar results compared to conventional life insurance where rates are determined based on job, postal zip code or other demographic features. Moral hazard is less prevalent in life and accident insurance. It is hard to believe that clients become more risk taking once their lives are covered by a policy. Stories of husbands killing their wives to receive the benefits are not unheard of, yet extremely rare, as the covers paid not very high. Furthermore, a significant survival bonus is often paid. Fraud is not particularly easy in life and accident insurance because the death of a person is a highly significant event and most probably the whole village knows about it and attends the funeral. In the case of accidents, a police certificate is required in order to prove that the accident actually happened. In addition a disability certificate from a doctor is needed. We have not found examples in the literature nor have we heard about cases where fraud in life and accident insurance was a problem. This holds true for conventional as well as microinsurance. Hence, small adaptations need to be made to the design of life insurance policies in order for the insurance to be provided. However, market failures are not more detrimental in microinsurance compared to conventional insurance.

7.2.2 Dwellings & content insuranceDwellings & content insurance policies are subject to adverse selection, whether for lowincome or wealthier clients. Some of the adverse selection risk is eliminated by the design of the policy. However, the usage of the premises poses a certain deal of adverse

Faqja 39


selection as its riskiness can not easily be observed. However, microinsurance policies do not differ from conventional insurance in this respect. As for all other insurance policies,compulsory by design eliminate adverse selection risk. Due to the difference between personal value and insurable value, moral hazard is not considered a substantial risk in dwellings & content insurance. People do not take the risk of loosing their belongings only because the insurance company would replace the building and the contents. The discussion of fraud is different for dwellings & content insurance than for the other insurances that we have seen so far. While nobody is inclined to commit suicide or get sick to reap the insurance benefits, people might very well consider burning down their house if the insured value strongly exceeds the value of the house. As such the insurer needs to ascertain that the sum insured does not supersede the actual value of the premises. This problem also exists in conventional dwellings & content insurance. Moreover, most houses in villages do not have a fixed street with street name, house number and postal zip code and the owners are not registered with local authorities with a fixed address. In order to prevent the policy holder claims compensation for say his neighbours house as well as to scrutinize whether the cover suggested by the client is reasonable, the insurer needs to have an agent in place. Doing so, the insurer overcomes the asymmetric information problem causing both, the incentive and opportunity for fraud. As described in more detail in on healthinsurance, the insurer is not entirely insulated from fraud on the agent’s behalf. Upfront lump sum payments reduce this kind of risk. Again, there is no reason to assume that the risk of market failures in dwellings & content insurance is substantially different from conventional insurance.

7.2.3 Cattle insuranceThere is a significant deal of asymmetric information involved in cattle insurance.To avoid adverse selection, the insurers require a veterinarian to assess age and health ofevery animal so that an adequate premium can be calculated. The main adverse selection risk is related to the different kinds of farmers. While some of them might be very caring and wary, others care less about their animals. This might affect the life expectancy of the cattle significantly. However, this is a problem that exists for both types of insurances,microinsurance as well as conventional insurance. The main moral hazard risk relates to the farmer caring less due to his herd being insured. While we cannot exclude this risk completely, we believe it is negligible: Buying new animals is always a hassle for the farmer because of the transaction costs involved such as travelling to the local market, bargaining for the price and still suffering from asymmetric information on the cow’s physical health. Moreover, insurers avoid moral hazard by offering only one year contracts. After each year, the value of the cow needs to be newly assessed (Roth et al. 2005). Hence, the risk of moral hazard is not substantially different for both insurance types. In order to avoid fraud, each animal has an ear tag and in case of death, the claimant has to cut off the tagged ear which is then sent to the insurance company together with a picture of the dead animal. We conclude that cattle insurance is in no respect substantially different for microinsurance compared to conventional insurance.

7.2.4 Crop and weather insurance

Faqja 40


Crop insurance is a product offered to small and large land owners. It insures farmers against loss of crops due to flooding, riots and vandalism. There is some adverse selection involved as farmers who believe their harvest is especially prone to being destroyed by flooding or riots are more likely to buy such insurance, while the insurer clearly has an information disadvantage (Mommens, 2006). Moral hazard might arise in case the crops have been damaged already as the insured farmer has little incentive rescuing as much of it as possible. Fraud can happen under the same circumstances as described above, i.e. when the agent is corrupt or the field is overvalued. Again, adverse selection, moral hazard and fraud risks are fundamentally the same for micro as well as conventional insurance. A newer alternative also referred to as weather insurance, acknowledges that bad harvests are almost exclusively the consequence of irregular rainfall and pay out compensation to farmers depending on the rain fall measured, regardless of their actual harvest and the effort they exerted. Adverse selection is not a problem for this kind of insurance as the insurer presumably has information on the historical rainfall statistics. As claims do not depend on the actual harvest and obviously farmers can not influence the rain, moral hazard is not a problem at all. By design, false claims are not possible. The only perceivable form of fraud is the backdating of contracts.

7.2.5 Health insuranceHealth insurance providers face a significant risk of adverse selection. Clients who believe their health is at peril or already have a sickness are more likely to take health insurance then those perfectly healthy. The mitigating measures are similar as for life insurance. First, excluding clients as of a certain age threshold, often 55 years, helps limiting adverse selection. Again, thresholds are lower than for conventional insurance. Second, a six month waiting period is a formidable way to exclude those already ill instead of having low income people pay for a medical check up. Third, family insurance schemes at very competitive rates are offered to circumvent adverse selection. Again, it is unlikely that all members of the same family suffer from sickness at the same time. The most important form of moral hazard in health insurance is excessive usage. The problem is not easily tackled but insurance companies include two covenants for low income clients which makes the provision affordable: First, insurers only cover stays in hospital in excess of 24 hours. Second, the insurance sets a maximum cover not to be exceeded by any sickness or patient. Both measures are not common in conventional insurance because of being deemed unsocial. Although these covenants do not reduce moral hazard per se, they at least limit the risk of the insurance company. Insurers operating low income policies (mostly in rural areas) are much more likely to suffer from fraud. Collusion between nominee and insurance agent may lead to backdating of insurance policies. Upfront premium payments effectively prevent this to a certain extent. Collusion between hospitals and clients poses another challenge: Hospitals and doctors have no incentive to verify the person getting treatment is actually the insured client and not someone else. Instead, they stand to cash in extra revenues. One solution to this problem might be that the insurance company requires licensed hospitals to take a photo of the person treated when being admitted (Garand, 2005). Finally, most clients have very little medical knowledge if any. Hospitals can take advantage of this by billing procedures which are much more expensive then the procedures actually carried out. Again, the insurance company is able to control this problem by conducting random interviews with

Faqja 41


clients who received medical treatment and frequently disguise fraud by doctors (Garand, 2005). While all of these forms of fraud are possible in urban hospitals and with wealthier clients, they are a lot less likely. The transaction cost argument implies that for more expensive health insurance policies the cost of monitoring and conducting interviews constitutes a smaller percentage of total cost. Further, urban clients have pictured IDs to identify themselves at any time. Hence, market failures should not be substantially different for low income policies and conventional insurance.

7.2.6 Summary and contributionWe examined the hypothesis that market failures can convincingly explain the degree ofunderinsurance of the poor. Although market failures are prevalent in microinsurance, they are not particularly more so than in conventional insurance. For some of the insurance types, insurers change the policy specifications for microinsurance slightly to avoid adverse selection, moral hazard and fraud caused by a slightly different settingcompared to conventional insurance (people not having addresses, etc.). Aftercustomizing the policies to low income clients, there is no reason to believe that adverse selection, moral hazard and fraud are more relevant than in conventional insurance.

3.) ScalabilityHypothesis 3: Conventional insurance products can not be scaled down to the extentnecessary for providing microinsurance

As explained in the literature review, it is argued that scalability of products might be aproblem in microinsurance. Insurance is not necessarily scalable to such extent that a product suitable for wealthy clients can be provided to the poor. This point is emphasized as the literature often refers to scalability issues when actually referring to transaction costs related issues. The structure of this section is as follows: First, the concept of scalability is defined. Second, the assumptions for the scalability discussion are provided. Third, for every insurance type it is analysed whether the products are in fact scalable or not. To define scalability, we need to look at both the relation between cover and premium as well as the relation between cover and the insured person’s income. Two conditions need to be fulfilled for the policy to be scalable: First, as the minimum size of the cover determines the minimum premium, the insurance can only be considered scalable if the insured event or object can be partially insured or the insured event or object can be divided into reasonably small pieces. Second, the size of the cover needs to be somehow related to the income of the insured individual and the benefit should be primarily pecuniary (Churchill et al., 2006). The second condition is not straight forward but as we will see, scalability is very much dependent on it. Both conditions individually are necessary but not sufficient conditions. Consequently, only if both conditions are fulfilled, the insurance can be considered scalable. As the below analysis shows, the first condition is fulfilled for all insurance products. The second condition, however, is not fulfilled in the case of health insurance, so this insurance type cannot be considered scalable. In order to be able to discuss this, the assumptions of this section need to be clearly specified. For that purpose, it is assumed that insurance products are fairly priced and any given person has the same probability of being hit by an adverse event. In addition, transaction costs are disregarded for the purpose of this section.

Faqja 42


7.3.1 Life insurance

Pure Life Insurance If life insurance is to fully cover the financial costs related to the death of a person, theinsurance should cover the value of the residual earnings capacity of the person plus the one time costs incurred for funeral etc. This is the cover needed to make the family of the dead person equally well off from a purely financial perspective. However, there is no reason why a person’s expected life earnings should not be partially insurable. As such, there is no minimum cover in life insurance. Disregarding transaction costs, premium and cover are proportional. Consequently, the first condition is fulfilled. With regard to the second condition, it is obvious that the life insurance cover is clearly dependent on the income of the person as it is determined by discounting the residual earnings capacity. Consequently, both scalability conditions are fulfilled and life insurance is considered to be scalable.

Pension insurance Pension insurance has very similar characteristics compared to standard life insurance. The major difference is that the cover is not paid out in the case of death but rather at retirement in the form of a reverse annuity. This does not change the structure of the insurance substantially, so both conditions are fulfilled and it can be considered scalable as well.

7.3.2 Personal accident insurancePersonal accident insurance covers not only the death of a person, but also partial and total permanent disability. Similar to the life insurance, it is meant to cover the residual earnings of the insured in case of death. The case of partial and total permanent disability is more complicated because it also needs to cover medical and living expenses of the disabled. Nonetheless, there is no reason why death and disability should not be partially insured. Again, for the same reason as for life insurance, there is a clear relation between income and cover: Both the death as well as the disability component are of the insurance are calculated. Life insurance is in fact the insurance type which is most easily scalable due to its simple premium and payoff structure. on the basis of the expected future earnings of the insured. Consequently, both conditions are fulfilled and the insurance is considered scalable.

7.3.3 Enterprise insurance

Dwellings & contentDwellings & content insurance covers the domestic enterprise as well as the household and private belongings of the insured. The premium and cover are determined by the value of the house and its contents. Dwellings & content insurance is scalable to a considerable extent. As long as the insured objects are clearly defined, there is no reason to assume that dwellings & content insurance cannot be broken down to the individual object insurance or even insuring part of an object. From the perspective of the insurance company this becomes only problematic if the object insured is not specified. But again,

Faqja 43


this is more a problem of contracting than an argument against scalability. With respect to the second condition, the size and value of the house and its contents (and therefore the amount to be covered) are in most cases be directly depending upon the person’s income, such that the second condition is also fulfilled. Summarizing, dwellings & content insurance is scalable. Cattle insuranceCattle insurance covers the death of a milk animal. Cover and premium are scalable in thevalue of the individual cow and the amount of cows to be covered. The minimum premium for covering the death of a cow completely is determined by the minimum value of a milk animal. Theoretically, however, there should be no problem covering the value of the cow only partially. As a consequence, the first condition is fulfilled. With respect to the second condition, it is clear that there is a strong relation between the amount of cows the farmer has and his income. Similar to agricultural insurance, cows are farmer’s income generating asset so their value is by definition related to income. Therefore, cover and income are related and both conditions are fulfilled.

Weather and crop insuranceWeather and crop insurance cover the plants and harvest in agriculture. If a drought occurs, the farmer gets compensation for the sum insured or the actual damage incurred whichever is smaller. Premium and cover move proportionally and the farmer can also insure his field partially. If he opts for the latter, however, the insurance needs to make sure that the farmer bears his share of the costs, i.e. if 30% of the field is insured and 30% of the harvest gets lost due to drought, the insurance pays 9% of the value of the field and not the total amount lost. This however is more a question of contracting theory and moral hazard than scalability. As mentioned above, the field can be insured partly from a scalability perspective. Moreover, the second condition also applies as the income of the farmer is likely to be proportional to the size and amount of the fields that he has. The field is the farmer’s income generating asset so by definition, income and value of the asset to be covered are related. Hence, both conditions are fulfilled and crop insurance is scalable.

7.3.4 Health insuranceThe case of health insurance is more complicated than the other insurances for a couple of reasons. We analyse these reasons by looking at the two scalability conditions previously defined. First, we investigate if health insurance is scalable in cover and premium. We find that health insurance is scalable in general, but in the very specific environment in India, the scalability is severely constrained. Second, we look at the relation between cover and income of the person as was done for the other policies as well. First, looking at the relation between cover and premium it is important to notice that health insurance needs to cover many different sicknesses. Therefore the premium is to be understood as a blended average probability of the various sicknesses. Despite the inherently complicated nature of health insurance compared to other insurance types, one can theoretically imagine that people can insure only a portion of a certain sickness. This is effectively what happens when insurance companies put caps on the maximum cover of certain policies. This is not a problem per se, actually quite the opposite: People can at

Faqja 44


least hedge a certain portion of a potential sickness. It is assumed that this is still better than having no insurance at all. For the purpose of this argument, we deliberately neglect the fact that in most societies it is morally unacceptable to refuse treatment of e.g. a heart attack on grounds of limited insurance cover. However, when looking at the Albanian health care system more specifically, it becomes clear that health insurance is indeed more problematic than it seems at first glance: The complication relates to the provision of free healthcare by the Albanian state. As such, health insurance is the only insurance type where people actually have to decide upon taking or rejecting the insurance service after the covered event has occurred. More precisely, they have to choose between a private hospital where treatment is (partly) paid for by the insurance and free treatment in a public hospital. Rejecting the insurance service might sometimes be the wiser choice because for severe diseases heavy co-payments might lead to high indebtedness while it is unclear if the quality difference between the hospitals is worth the money. A second complication arises because health insurance is non-pecuniary as opposed to all other insurances that we have looked at so far: It actually covers a service rather than paying out a predetermined amount of money. The latter, however, has a certain price and can be scaled down only to a limited extent. As such, taking the insurance benefit in most cases of severe sickness also means incurring heavy co-payments. This leaves the insured individual with a decision between public and private treatment with many unknowns. Consequently, the person might end up taking the public service in case of severe sickness despite having insurance because of the fear not being able to afford the remaining part of the expensive private treatment. On the other hand, in the case of smaller sicknesses, the quality difference between public and private hospitals might be so small that health insurance is not worth the money. Due to the (partial) substitutability of the private and public health sectors, the insured service cannot be broken down to a sufficiently small level without people substituting private for public treatment. Consequently, the first condition of scalability in cover and premium is only partially fulfilled: Up to the point of substitution of the services.Second, analysing the relationship between cover and income of the insured also revealsinteresting results: For all the insurances that we have analysed so far, income of the person and cover of the insurance policy are somehow directly related. In health insurance, however, this is not the case. Most of the sicknesses cost the same no matter if a rich or a poor person gets sick. Consequently, the second condition for scalability is not fulfilled. If we assume for the purpose of this argument that from a moral point of view, it is not acceptable that only the rich people get medical treatment we have to accept that health insurance is not be self sustainable for rich and poor people without cross subsidization.

7.3.5 Summary and contributionIn this section we investigate if insurance is scalable to the level required for providingmicroinsurance. We define two major criteria that need to be fulfilled in order to allow for scalability: First, the insured event or object can be partially insured or the insured event or object can be divided into reasonably small pieces. Second, the cover must be somehow related to the income of the person. We show that the first and second condition is fulfilled for all types of insurances except health insurance. In the case of the latter, the first condition is only partially fulfilled due to the substitutability of public and

Faqja 45


private services. The second condition is not fulfilled because the service that is covered by health insurance has a certain price irrespective of the income of the insured.Churchill et al. (2006) and Dror et al. (2005) admit that health insurance is the most complicated insurance type to provide to the poor, they fail to explicitly separate the scalability effect from transactions costs and market failures.

4. ) Risk aversion, information, understanding and rationalityHypothesis 4: The client bases for conventional insurance and microinsurance differ in either risk aversion, information, understanding or rationality, thus causing effective demand to fall short of potential demand.

In the previous three sections, we have examined whether transaction costs, market failures as well as the lack of scalability of existing products can explain underinsurance of low-income people to a considerable extent. We find that none of the four hypotheses can explain underinsurance compellingly and rejected each of them except for scalability of health insurance. In this section, we analyse whether the apparent state of underinsurance is related to impediments on the demand side. The analysis is structured as follows: After introducing the concept of potential and effective demand, we discuss three assumptions which need to hold for potential and effective demand to be reasonably similar. These assumptions are then tested. We conclude there is evidence that two of these assumptions are not fulfilled and consequently effective stays below potential demand. Hence, we cannot reject hypothesis 4 and find evidence that lack of information, understanding and rationality are major reasons for underinsurance in Albania.

The concept of potential and effective demand is derived from Matul (2005). Potentialdemand is defined as the demand that would be observed in an efficient market. As opposed to that, effective demand represents the demand that is actually observed in the market. In accordance with the above definition, we have identified three assumptions that need to be fulfilled for potential demand for microinsurance not to fall short of effective demand: Clients (a) are risk averse (b) are well informed about the products supplied and understand them and furthermore (c) are rational. In the following we analyse one by one whether these three assumptions are supported by our findings.

7.5.1 Risk aversionOverviewRisk aversion is a crucial prerequisite for insurability of individuals for obvious reasons.

Faqja 46


However, we find it hard to prove risk aversion directly. Therefore our line of reasoning in this section is the following: After a short intermezzo on the assumed utility function, we show that people demand certain types of insurance explicitly emphasizing that it helps them to mitigate the financial risk of the underlying adverse event. Assuming that people expect the products to be fairly priced, this finding is interpreted as evidence for risk aversion. Although the evidence is not particularly strong, we believe it is reasonable to assume that people are risk averse.

Intermezzo on utility functions, risk aversion and inter-temporal choice:As outlined above, we assume von Neumann-Morgenstern utility functions. While risk averse individuals necessarily have concave utility functions this causality unfortunately does not hold the other way around: Concavity of the utility function can have two different reasons: Risk aversion or inter-temporal preferences. While risk aversion is a necessary condition for insurability of the individual and the proximity of effective and potential demand, inter-temporal preferences solely indicate that clients might be inclined to save in order to smooth their consumption and to maximize their utility. As both effects cannot be distinguished we can never be sure if the individual is in fact risk averse when observing concave utility functions.

Cultural dimension:Informal insurance schemes might be a sign of risk aversion. Several informal insurancemechanisms prevail in society. We have illustrated a couple of informal copingmechanisms when discussing the risk reduction potential of the existing products. Friends and relatives seem to be the most important yet highly imperfect informal insurance mechanism.

7.5.2 Information and UnderstandingOverviewwe arsyetojme whether the people have sufficient access toinformation and commensurate understanding of insurance products dhe pastaj weinvestigate if the individuals are taking rational decisions. Dealing with these three points in this sequence is compelling as philosophically speaking, information is the necessary condition for understanding and understanding a concept is the necessary condition for taking rational choices. We show that the lack of information and understanding is the main reason for effectivedemand falling short of potential demand. Hence, we cannot reject hypothesis 4, i.e. there is sufficient evidence for effective demand falling short of potential demand.

Faqja 47


(1) The finding that people admit not to have enough information is both helpful andchallenging at the same time: It anticipates the answer to the hypothesis we are testing. If the answer reflected the actual situation, the assumption of perfect information and understanding of insurance would be violated and hypothesis 4 could not be rejected, i.e. the lack of information is at least partly responsible for underinsurance in Albania. However, we want to test if this is true, i.e. if information and insurance are indeed related. As such, given the apparent state of underinsurance, more information should ceteris paribus lead to higher levels of insurance. The line of reasoning to be followed is straight forward: If we find that more information leads to more insurance, we can in turn conclude that the current level of information is insufficient and hence partly explains underinsurance. proxie for the exposure to information are chosen: the level of education of the people. The level of education is assumed to increase financial literacy and leads to a higher ability to gather and process information. If a higher level of education goes along with higher levels of insurance, it is likely that the assumption of perfect information and understanding is violated. Our analysis from statistika e kryer ne Tirane tregoi a relationship between education and the likelihood to have insurance.(2) The fact that a substantial people answer not to take insurance because of a lack in money is not understandable for us and taken as evidence for a lack of information and understanding of insurance. The argument has two different aspects, information and understanding: First, the absolute amount of premiums of all of the microinsurances that we have seen seems more than reasonable compared to the income that the people have.Second, assuming fair pricing and homogenous risk exposure, the expected average benefit should be equal to the premiums paid over time. The argument of insufficient income to pay for insurance becomes therefore void. Rather, the opposite is true: While insurance gives the people the opportunity to smooth a certain expected loss over a couple of years, not taking insurance eventually leads to a situation, where they have to pay a large sum which by far exceeds their payment capacity.(3) Some of the people may state that they do not take insurance because others tell them not to. From an information perspective, the effectiveness of word of mouth is astonishing. Moreover, it is interesting to see that bad experiences seem to have a much higher impact and spread faster than good news. This is unfortunate because most of the families do not even try to get information on insurance and understand what it is about. Hence, there is an inherent bias in

Faqja 48


information and a lack of understanding for the people who rely on the opinion and experiences of others.

7.5.3 RationalityOverviewIn microeconomic as well as conventional insurance theory humans are assumed to berational. This implies optimizing their utility given their budget constraint. It is, however,widely understood that these are not realistic assumptions. Instead, irrational and bounded rational behaviour (as outlined by Kahneman et al. (1982)) are prevalent. Bounded rational behaviour implies that individual’s decisions are subject to heuristics and systematic biases. This concept acknowledges that “agents experience limits in formulating and solving complex problems and in processing information” (Simon, 1991). In the following we give a number of examples of irrational and bounded rational behaviour. Before, we want to stress that bounded rationality and even irrational behaviour is nothing specifically associated with developing countries and as such does not necessarily distinguish agents in developed and developing countries. Bounded rationality and irrational behaviour are also prevalent in our society and certainly lead to inefficiencies in the insurance market as well. Part of the reason why the majority of insurance policies are enforced by the state in most western societies is probably related to this inefficiency. In the following we argue that while bounded rational and irrational behaviour are not exclusively associated with developing countries, the effect might be stronger due to the educational and cultural background of low income people.

Cultural dimensionAlthough bounded rational and irrational behaviour are prevalent in developed as well asdeveloping countries, we find evidence that education and cultural background mattersubstantially. As we have seen, more education including financial literacy leads to a better ability to gather and process information, a higher level of understanding provides the basis for rational decision making. As financial literacy is low in low income people, we can safely assume that bounded rationality and irrational behaviour have a big influence and are partly responsible for underinsurance.We note that formal insurance is restricted until recently to the bigger cities and higher income classes. Low income people in rural areas are only slowly being exposed to formal insurance and this new concept needs some time to result in familiarity amongst the poor.

7.5.4 Summary and contribution

Faqja 49


In the analysis of hypothesis 4, we first define risk aversion, information and understanding and rationality as assumptions for effective demand not to fall short of potential demand. Each of these assumptions is then tested subsequently. We find evidence for risk aversion, so this assumption is fulfilled. However, the assumption of full information and understanding of insurance is clearly violated. It can furthermore be shown that the rationality assumption does not hold either.There are only a few studies that try to evaluate the demand for microinsurance. The literature is mainly case based and empirical. Matul’s (2005) study on microinsurance demand in Georgia is probably the most comprehensive study in this respect. To our knowledge nobody has researched the demand of low income people in Albania so far. Matul shows that insurance knowledge varies with income and location of the person. We find that the correlation with income is relevant in our sample. The location as approximated by the profession also crucially determines the knowledge of insurance in our case. Matul states that health and property insurance are the most well known types of insurance. Overall, Matul finds that individuals are risk averse in general, lack basic information and understanding of microinsurance products which is in line with our findings. Rationality issues are not discussed in the empirical literature so far.

On our research we have found out followings: 1. Insurance premiums mostly come from obligatory insurance. 3. Annual insurance expenditures of people strongly depend on their annual income.8. Respondents who is educated and whose age is 26-45 assume that the insurance services is necessary and has positive opinion about it.9. Not using the insurance service by people depends on their sufficient income to be insured.++++++++++++++++ shto vete

We consider followings are the main reasons for undeveloped insurance market in Jizzak region:low level of insurance culture, low level of income, lack of understanding by the population and legal entities the need in insurance services,Undeveloped economy of country, which doesn’t allow the insurance market to develop as a whole;Lack of brokerage companies to work with insurance agencies;Lack of skilled specialists and prepared insurance managers.

Hypotheses Findings

Faqja 50

BEST, 26.06.10,

Pjesa e katert Perfundime dhe ide per nje zhvillim te metejshem te tregut


H1: Transaction costs are proportionallyhigher for microinsurance than forconventional insurance

Rejected In the partner-agent model, transaction costsfor microinsurance are not higher than forconventional insurance when measured as apercentage of premiums

H2: Microinsurance is exposed to severerproblems of adverse selection, moral hazardand fraud than is conventional insurance

Rejected When customizing policies to the needs of lowincome clients and cooperating with NGOs,adverse selection, moral hazard and fraud arenot a bigger problem for microinsurance thanfor conventional insurance

H3: Conventional insurance products can notbe scaled down to the extent necessary forproviding microinsurance

Rejected(except forhealthinsurance)

We find full scalability for life, accident andenterprise insurance. For health insuranceproblems with scalability can not be rejected

H5: The client bases for conventionalinsurance and microinsurance differ in eitherrisk aversion, information, understanding orrationality, thus causing effective demand tofall short of potential demand

Notrejected

While low income people in south-east Indiaare found to be risk averse, they lackinformation and understanding of insuranceproducts and show bounded rational andirrational behavior. Effective demand fallsshort of potential demand due to theseimpediments

9. ConclusionOn the basis of the data collected during our assignment in Tamil Nadu, India, this summer we have investigated the reasons for underinsurance of the poor in south-east India. In line with the arguments and issues raised in previous research we have tested five hypotheses which are considered relevant: Our analysis illustrates that (1) transaction costs, (2) adverse selection, moral hazard and fraud as well as (3) an inherent lack of scalability of insurance products (with the exception of health insurance) occupy a non-pivotal role in explaining underinsurance of the poor in south-east India. More precisely, while these factors might be deterring the emergence of microinsurance theoretically, it is shown that if insurance companies and NGOs cooperate given the special regulatory environment in India, these factors are almost irrelevant. This argument directly hinges on the assumption of a reasonably well developed NGO network with microfinance distribution infrastructure in place which is shown to be a reasonable assumption. (4) An assessment of the overwhelming

Faqja 51


amount of microinsurance products available in the market reveals that the risk reduction potential of the existing products is high. None of the informal risk managing mechanisms can hold up with insurance in terms of risk mitigating potential. Consequently, underinsurance does not seem to be caused by ill-suited supply. (5) We also analyse if effective demand of microinsurance falls below potential demand as defined by a lack of risk aversion, information, understandingand rationality. We find evidence that microinsurance clients are in fact risk averse, one of the crucial prerequisites for insurance provision. However, people have very limited knowledge about product specifications and accessibility of insurance and misunderstand basic insurance concepts and features. Furthermore, the study hints at some irrational and bounded rational behavior that impedes insurance demand. In summary, the last hypothesis cannot be rejected and effective demand staying far behind potential demand is deemed the most important reason for underinsurance in south-east India.

Following recommendations are essential to succeed in the future: To improve partnership with Banks. Banking Association is the main founder of the “Ishonch”. The earned resources of the Banking Association contains 1% of all banks’ annual profit in Uzbekistan (information was taken from the Central bank of Uzbekistan). Chance should be given to banks as offering them available services. This project must be worked out with all commercial banks and Banking Association. To give whole rights to banks in insuring their clients. To make simpler registration procedure. It would be convenient for people to insure not leaving banks because their trust to banks. It would help to avoid misunderstanding between them too. Another reason for that is the efficiency and high speed procedure of insurance services.All the documentations, balance sheets, contract forms should be written in Uzbek language, because most of the youth in Jizzak city have difficulty in speaking & writing Russian. Uzbek is our state language.We realised that specialist-development and training are not seriously considered by the management. Only good motivated and trained specialists can lead organisation towards good results. Training function should be developed and its responsibilities should be agreed. To work on complex program how to improve the knowledge of hired insurance agents and give them opportunity to experience their knowledge in practice. It is much better to organize programs in the company itself, because students who study in colleges and universities are far from practical work. That’s why agents will be taught in company where they already worked for some time, they will put all their ability and skills to develop insurance services and how it works with clients. “Ishonch” insurance agency needs to be provided with up-to-date computers, Office and phone equipments. To provide agents with monthly salary for their work and find some ways to improve working conditions.

Faqja 52


To organise an insurance marketing research to identify potential opportunities and business directions. Uzbek insurance market is not developed and there is huge potential to grow. Marketing research among individuals and corporate clients will show the customer needs and changes/ directions in the market in a new future. Research should be conducted by international recognised agency to get comprehensive and detailed results. It should form start point for future direction. To develop new services and products for banking sector. New services and products might come from the research mentioned in a point above. To improve Strategic Planning and Control Process. Analysis shows that Strategic planning process has to be improved. There significant rooms for improvement in this area. Short, medium and long term Plans should be developed and agreed by the Board. This should be main document to be followed for top Managers and should be regularly monitored comparing with actual results. Strategic Plan should be reviewed at least once year and corrective parameters should be agreed depending on current market conditions and available internal resources. Because marked point of marketing for agents seem to be unreal during their work and investment projects in our region as well. Given information is not correct and it is usually shown just in facts. Only three projects out of twenty-nine didn’t fall through but the rest twenty six projects were taken away from the program in 2006. To identify new geographical expansion opportunities. “Ishonch” agency has already good geographical presence. But some regions are not covered by insurance agencies due to several reasons. Agency should conduct own research to identify possible opportunities and if it is possible to make necessary investments. To lobby insurance service reform. Insurance system should be reformed to be able to render better services to clients. It should be lobbied by Government. All other insurance companies also should be involved in insurance reform discussions with Government.

“Statistike e tregut te sigurimeve” : Detyre kursi e zhvilluar nga studente te Fakultetit te Shkencave Sociale, dega Pune sociale, viti dyte, lenda “Drejtimi i sigurimeve shoqerore” , Anketim ne Tirane Qershor 2009

Struktura e buxhetit te familjeve sipas prefekturave – per zonat urbane 2000, Instat

Gjeografia e Tregut te Sigurimeve 2009 , Autoriteti i mbikqyrjes financiare Popullsia sipas Prefekturave 2001-2010 , Instat Popullsia sipas Rretheve 2009 , Instat CIA - The World Factbook , Albania May 27, 2010 Alexandrov A.A., “Insurance”, 1998 Jeffrey M. Perloff, “Microeconomics”, 2004 Kotler Philip, “Marketing Management”, 1997 Revista Monitor , botimet Qershor 2008 deri Maj 2010

Faqja 53

BEST, 26.06.10,

Referenca dhe materiale


Gazeta “Shekulli” , qershor 2009 Interviste me shefin e urgjences se traumatologjise Myftar Torba

Informacin i mbledhur , rreth produkteve te tregut, prane shoqerive : Atlantik , Intersig , Insig , Sigal , Prill 2010

Armendáriz de Aghion, B. & Morduch, J. (2005). “The Economics of Microfinance”

Churchill, C., Reinhard, D. & Qureshi, Z. (2006). IntoAction: “Microinsurance – Making insurance work for the poor”, Report Summary Microinsurance conference, Munich

Nevruz Koçi, Sherif Bundo, Zenel Shalari, “Pasiguria dhe Sigurimet” (2002) Anekte mbi Cmimet e pajisjeve elekstroshtepikake prane firmes Neptun, Janar

2010 Von Neumann–Morgenstern utility theorem, Wikipedia, enciklopedia e lire

Faqja 54

Tema diplomes sigurime STORM 4

Documents