Teastas Eorpach na Gaeilge - gaelminn.org slides.pdf(A) Gramadach daor an-daor ródhaor saor an-saor róshaor costasach an-chostasach róchostasach maith an-mhaith rómhaith deacair

1

Teastas Eorpach na Gaeilge

TEG A1.7Buanna agus scileanna

7.1a: Scileanna: Caint

1 Tá tiomáint ag Úna.

2 Tá ceol ag Daniel agus Pádraig.

3 Tá scileanna ríomhaireachta ag Eoin.

4 Tá clóscríobh ag Eilís.

5 Tá snámh ag Lara.

2

7.1a: Scileanna: Caint

NathannaTá tiomáint ag Úna. Tá scileanna ríomhaireachta ag Eoin. Tá snámh ag Lara. Tá ceol ag Daniel agus Pádraig. Tá clóscríobh ag Eilís.

CeisteannaAn bhfuil snámh agat? Tá/Níl. An bhfuil clóscríobh agat? Tá/Níl. An bhfuil tiomáint ag Úna? Tá/Níl.

Cad iad na scileanna atá agat?

7.1b: Scileanna: Caint

“An bhfuil X agat?”

Páistí:An bhfuil páistí agat?

Teangacha:An bhfuil Gaeilge agat?

Scileanna:An bhfuil tiomáint agat?

3

7.1b: Scileanna: Caint

“An bhfuil X agat?”

Scileanna:An bhfuil tiomáint agat? Tá/Níl. An bhfuil tiomáint agat féin/agatsa?

An bhfuil snámh agat?

An bhfuil clóscríobh agat?

An bhfuil ceol agat?

7.1b: Scileanna: Caint

Déan cleachtadh ar na ceisteanna agus na freagraí:

Ceol:An seinneann tú uirlis? Seinnim/Ní sheinnim. Cén uirlis a sheinneann tú? Seinnim an pianó/an giotár.

Cuir ceist ar dhaoine éagsúla sa rang faoi na scileanna atá acu sa cheol:

An bhfuil ceol agat? An seinneann tú uirlis? Cén uirlis a sheinneann tú?

Obair bheirte - agallaimh

4

7.2a Ag rá cé chomh maith is atá tú ag rud éigin

(A) Gramadach daor an-daor ródhaor saor an-saor róshaor costasach an-chostasach róchostasach

maith an-mhaith rómhaith deacair an-deacair ródheacair éasca an-éasca ró-éasca

7.2a Ag rá cé chomh maith is atá tú ag rud éigin

(A) Gramadach

Cad a thugann tú faoi deara, sna samplaí thuas, faoi na hathruithe a thagann ar an aidiacht i ndiaidh an- agus ró-? (Athraítear fuaim an chéad chonsan trí shéimhiú a chur air. Ní chuirtear séimhiú ar ‘d’ nó ‘s’tar éis ‘an-‘.)

Tá mé an-mhaith ag ceol.

Tá mé an-mhaith ag tiomáint freisin.

Níl mé rómhaith ag clóscríobh.

Níl mé rómhaith ag snámh.

5

7.2b Ag rá cé chomh maith is atá tú ag rud éigin

1 ⇐ 2 ⇐ 3 ⇐ 4 ⇐ 5 ⇐

Tá mé ag foghlaim

Níl mé ach ag foghlaim

Níl mé rómhaith

Tá mé measartha /

réasúnta maith

Tá mé go maith

Tá mé an-mhaith

7.2c: Éamonn agus Siobhán: Cluastuiscint

Cad iad na scileanna atá ag Éamonn agus ag Siobhán?

Scil Éamonn Siobhán

Snámh ________ ________

Tiomáint ________ ________

Clóscríobh/Ríomhaire ________ ________

Ceol ________ ________

6

7.2c: Éamonn agus Siobhán: Cluastuiscint

7.2(C): Éamonn agus Siobhán

� Is mise Éamonn. Is breá liom féin agus mo bhean chéile, Siobhán snámh. Ar an drochuair níl aon linn snámha in aicelinn sa bhaile in Éirinn. Ach téann muid ag snámh nuair a théimid ar laethanta saoire go dtí an Spáinn gach bliain. Tá méféin an-mhaith ag snámh agus tá Siobhán réasúnta maith freisin. Is breá leis an bheirt againn tiomáint, tá tiomáint mhaith ag an bheirt againn. Níl clóscríobh agamsa ar chor ar bith ach táscileanna ríomhaireachta maithe ag Siobhán. Níl ceol agceachtar den bheirt againn.

7.2d: Rólimirt: Caint

Tá A ag cur agallaimh ar B do phost. Seo cuid den agallamh.

A: Now, can you type?

B: Yes. I’m fairly good.

A: And do you have good computer skills?

B: I’m learning and it’s not too difficult.

A: Okay. Do you play sport?

B: I do. I play rugby and football and I’m learning to swim. I’m not too good yet!

A: Good. And do you drive?

B: Yes I do. I have a car.

A: Thank him/her and say it was nice meeting him.Cuirfimid glaoch ort go luath.

B: Thank him/her and say good-bye. Malartú

7

7.3a: Tíortha agus Teangacha: Léamhthuiscint

Tíortha Teangacha

An Spáinn Fraincis

An Iodáil Polainnis

Sasana Béarla

Éire Gearmáinis

An Ghearmáin Iodáilis

Ceanada Spáinnis

An Fhrainc Gaeilge

An Pholainn

Meiriceá

7.3a: Tíortha agus Teangacha: Léamhthuiscint

Tíortha Teangacha

An Spáinn Spáinnis

An Iodáil Iodáilis

Sasana Béarla

Éire GaeilgeBéarla

An Ghearmáin Gearmáinis

Ceanada FraincisBéarla

An Fhrainc Fraincis

An Pholainn Polainnis

Meiriceá BéarlaSpáinnis

8

7.3b: Tíortha agus Teangacha arís: Gramadach

‘i’:

i/in

sa/san/sna

Tá mé i mo chónaí ______ Corcaigh.

Tá mé i mo chónaí ______ Baile Átha Cliath.

Tá mé i mo chónaí ______ Éirinn.

Tá mé i mo chónaí ______ Spáinn. (An Spáinn)

Tá mé i mo chónaí ______ Iodáil. (An Iodáil)

7.3b: Tíortha agus Teangacha arís: Gramadach

‘i’:

i/in

sa/san/sna

Tá mé i mo chónaí i gCorcaigh.

Tá mé i mo chónaí i mBaile Átha Cliath.

Tá mé i mo chónaí in Éirinn.

Tá mé i mo chónaí sa Spáinn

Tá mé i mo chónaí san Iodáil.

9

Sasana: Labhraítear Béarla i Sasana. Ceanada: Labhraítear Fraincis agus Béarla i gCeanada.

Éire: Labhraítear Gaeilge agus Béarla in Éirinn. An Fhrainc: Labhraítear Fraincis sa Fhrainc.

An Ghearmáin: Labhraítear Gearmáinis sa Ghearmáin. Albain: Labhraítear Gàidhlig agus Béarla in Albain.

An Pholainn: Labhraítear Polainnis sa Pholainn. An Iodáil: Labhraítear Iodáilis san Iodáil.

Meiriceá: Labhraítear Béarla agus Spáinnis i Meiriceá.

Cén teanga a labhraítear sa Fhrainc? Cad iad na teangacha a labhraítear i gCeanada?

7.3b: Tíortha agus Teangacha arís: Gramadach

‘i’:i/insa/san/sna

7.3b: Tíortha agus Teangacha arís: Gramadach

Sasana: Labhraítear Béarla ____ Sasana. Ceanada: Labhraítear Fraincis agus Béarla ____ Ceanada.

Éire: Labhraítear Gaeilge agus Béarla ____ Éirinn. An Fhrainc: Labhraítear Fraincis ____ Fhrainc.

An Ghearmáin: Labhraítear Gearmáinis ____ Ghearmáin. Alba: Labhraítear Gàidhlig agus Béarla ____ Albain.

An Pholainn: Labhraítear Polainnis ____ Pholainn. An Iodáil: Labhraítear Iodáilis ____ Iodáil.

Meiriceá: Labhraítear Béarla agus Spáinnis ____ Meiriceá.

10

7.3c: Cén teanga a labhraítear sa tír seo?: Caint

An bhfuil Fraincis/Béarla/Gearmáinis agat? Tá/Níl.

Cé mhéad teanga atá agat?

Cad iad na teangacha (ar fad) atá agat?

ceann amháin

dhá cheann

Cé mhéad seomra codlata sa teach? trí cinn

ceithre cinn

cúig cinn

sé cinn

7.4 Ag rá cé chomh maith is atá teanga agat

Níl Fraincis ar bith agam.

Níl ach cúpla focal agam.

Tá beagán Fraincise agam.

Tá Fraincis measartha maith agam.

Tá Fraincis mhaith agam.

Tá Fraincis líofa agam.

11

7.4 Ag rá cé chomh maith is atá teanga agat

Fraincis mhaith, Gearmáinis mhaith, Iodáilis mhaith, Gaeilge mhaith, Béarla maith

Tá na teangacha go léir a chríochnaíonn in ‘-is’ baininscneach agus mar sin go mbíonn séimhiú san aidiacht ina ndiaidh: Fraincis mhaith, Gearmáinis mhaith, Iodáilis mhaith.

Focal baininscneach é Gaeilge freisin: Gaeilge mhaith.

Focal firinscneach é Béarla: Béarla maith.

7.4d Suirbhé

Teanga Líofa Maith Sách Maith Beagán Faic

Béarla

Gaeilge

Fraincis

Gearmáinis

Spáinnis

12

7.5 Ag rá cé chomh éasca atá rud éigin

Tá sé ródheacair

Tá sé an-deacair

Tá sé éasca (furasta) go leor

Tá sé an-éasca (an-fhurasta)

Tá tú ag foghlaim Gaeilge. An bhfuil sí deacair nó éasca?

An bhfuil Béarla deacair nó éasca le foghlaim?

An bhfuil Fraincis deacair nó éasca le foghlaim?

13

Téipscript 7.5(B): Súil siar

Rónán:

Tá orm ríomhaire a úsáid san obair agus mar sin tá scileanna maithe ríomhaireachta agam agus clóscríobh. Tá tiomáint agam ar ndóigh freisin. Is ball de theaghlach ceolmhar mé agus seinnimid ar fad ceol; mé féin seinnim an pianó agus tá mo dheirfiúr Máire go maith ar an ngiotár. Teangacha? Bhuel, tógadh le Gaeilge mé, mar sin tá Gaeilge agus Béarla líofa agam. Níl Fraincis ar bith agam –is dóigh liom go bhfuil sí ródheacair mar theanga.

14

Téipscript 7.5(B): Súil siar

Deirbhile:

D'fhoghlaim mé Gaeilge ar scoil - tá go leor Gaeilge agam, is dócha, ach níl sí chomh líofa le mo chuid Béarla. Tá beagán Fraincise agam agus is breá liom an teanga. Téim ag snámh cúpla uair sa tseachtain, is aoibhinn liom é. Is maith liom ceol ach níl bua an cheoil agam faraor. Scileanna ríomhaire? Cinnte, tá sé an-éasca ríomhaire a úsáid nuair a bhíonn cleachtadh agat air.

15

7.6 Ag cur ceiste ar dhuine cé chomh maith is atá ag éirí leis agus ag freagairt na ceiste sin

Cén chaoi a bhfuil ag éirí leat? (Conas atá ag éirí leat? )Tá ag éirí go maith liom. Níl ag éirí go rómhaith liom. Maith go leor.

Cuir ceist ar dhaoine aonair:Tá tú ag foghlaim Gaeilge. Conas atá ag éirí leat?

An bhfuil tú ag foghlaim scil nua eile? Tá/Níl. An bhfuil tú féin ag foghlaim scil nua?

Conas atá ag éirí leat? Conas atá ag éirí leat féin?