T.C. Yükseköğretim Kurulu

1

T.C. Yükseköğretim Kurulu

BOLOGNA SÜRECİ VE ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER

Pamukkale Üniversitesi, 01 Aralık 2008, Denizli

Prof. Dr. Mehmet DURMAN

2

LİSBON VE BOLONYA SÜREÇLERİ

Avrupa Yükseköğretim Alanını yeniden yapılandırmaktadır.

LİSBON SÜRECİ:

AMAÇ: Dünyanın en güçlü, bilgiye dayalı ekonomisini yaratmak. Bunun için Avrupa Bilgi Toplumunun ve bunu gerçekleştirecek Avrupa Yükseköğretim Sisteminin oluşturulması.

İTİCİ GÜÇ: Ekonomik Rekabet

ARAÇLAR: Daha fazla rekabet, yüksek kalitede araştırma, mükemmellik, gelişmiş teknoloji, yenilik

BOLONYA SÜRECİ:

AMAÇ: Avrupa Toplumunun ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Sisteminin oluşturulması

İTİCİ GÜÇ: Ekonomik ve sosyal ortak hedefler

ARAÇLAR: Daha fazla işbirliği, farklılık, esneklik, yaratıcılık, ve ortak referans noktaları

3

BOLOGNA VE LİSBON SÜREÇLERİ’NİN HEDEFLERİ(Avrupa Yükseköğretim Reformu)

• Avrupa topluluğunun ihtiyaçlarına uygun Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı (AYA) oluşturmak.

• Eğitim-öğretim sistemlerini birbiri ile uyumlu,kolay anlaşılır ve ulusal ve uluslararası bir çerçevede tanınır duruma getirmek,

----------

• Bilgi toplumuna uygun insan gücü yetiştirmek,

• Mezunlara daha fazla istihdam yaratabilmek,

• Dinamik ve rekabet gücü yüksek bilgiye dayalı dünyanın en güçlü ekonomisini oluşturmak,

4

BOLOGNA SÜRECİTarihçe

• Bologna Deklarasyonu, 1999 (29 ülke)

• Prag Bildirgesi, 2001 (32 ülke, Türkiye’nin katılımı)

• Berlin Bildirgesi, 2003

• Bergen Bildirgesi, 2005

• Londra Bildirgesi, 2007 (47 ülke)

• Leuven, 2009

5

1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 2/3 aşamalı yükseköğretim sistemi (Lisans, Master ve Doktora)

2. Ortak bir kredi sistemi (ECTS-AKTS)

3. Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği

4. Kalite güvencesi konusunda işbirliği

5. Yükseköğrenimde Avrupa boyutu

6. Yaşam boyu öğrenim

7. Öğrencilerin süreçlere katılımı

8. Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)’nın çekiciliğinin arttırılması

9. Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması

10. Bu çalışmaların 2010 yılına kadar tamamlanması ve EHEA ‘nın oluşturulması

BOLOGNA DEKLARASYONUÇALIŞMA KONULARI

1999

2010

66

BOLOGNA SÜRECİ NASIL İŞLEMEKTEDİR?

• Uluslararası Düzey• Bakanlar Konferansı (iki yılda bir kez toplanır)• Bologna İzleme Grubu (BFUG)• BFUG Yürütme Kurulu • BFUG Çalışma Grupları

• Bologna Durum Değerlendirmesi (Stocktaking) Çalışma Grubu• Bologna Yeterlilikler Çerçeveleri Çalışma Grubu• Sosyal Boyut Çalışma Grubu, vb.

• Bologna Seminerleri

• Ulusal Düzey: YÖK, Ulusal Ajans ve Bologna Uzmanları Türkiye Ulusal Takımı

• Kurumsal Düzey: Yükseköğretim Kurumları

77

Renk Açıklama

5 Mükemmel Performans

4 Çok iyi Performans

3 İyi Performans

2 Gelişme var

1 Gelişme az

ÜLKELERİN BOLOGNA SÜRECİDURUM DEĞERLENDİRME RAPORU

BERGEN 2005 – LONDRA 2007

88

DERECE SİSTEMİ MÜKEMMEL (4.67) ÇOK İYİ (4.33)

• İkili Sistemin Uygulama Düzeyi MÜKEMMEL (5) MÜKEMMEL (5)

• 1 den 2’ ye Geçiş ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5)

• İkili Sistemdeki Öğrenci Oranı MÜKEMMEL (5) -

• Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi - İYİ (3)

KALİTE GÜVENCESİ ORTA (2.00) ÇOK İYİ (4.00)

• AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi Uygulama Düzeyi ORTA (2) MÜKEMMEL (5)

• Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4)

• Öğrencilerin Katılım Düzeyi ORTA (2) ÇOK İYİ (4)

• Uluslararası Katılım Düzeyi ORTA (2) İYİ (3)

DİPLOMA VE EĞİTİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİ ÇOK İYİ (3.67) ÇOK İYİ (4.33)

• Diploma Eki Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) ÇOK İYİ (4)

• Lizbon Tanınma Konvansiyonu İYİ (3) ÇOK İYİ (4)

• ECTS Uygulama Düzeyi ÇOK İYİ (4) MÜKEMMEL (5)

YAŞAM BOYU ÖĞRENİM İYİ (3.00)

• Önceki Öğrenimin Tanınması - İYİ (3)

ORTAK DERECELER MÜKEMMEL (5.00)

• Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması - MÜKEMMEL (5)

GENEL İYİ (3,45) ÇOK İYİ (4.13)

BERGEN-2005 LONDRA-2007

Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı

99

4

4,67

2

3,673,44

4,13,83 3,97

0

1

2

3

4

5

Derece Sistemi Kalite Güvencesi Tanınma GENEL

Bologna Ülkeleri Ortalaması Türkiye

2005 Bologna Süreci Değerlendirme Raporunda Türkiye’nin Performansı

2005

1010

3,7

4,64,33

44,33

3

5

4,164

4,13,83 3,97

0

1

2

3

4

5

Derece Sistemi KaliteGüvencesi

Tanınma Yaşam BoyuÖğrenme

Ortak Derece GENEL

Bologna Ülkeleri Ortalaması Türkiye

2005-2007 Bologna Süreci Değerlendirme Raporunda Türkiye’nin Performansı

2007

11

1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi:• 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi• Kademeler arası geçiş• Ulusal yeterlilikler Çerçevesi

Bologna 1999

Londra 2007

BOLOGNA SÜRECİNDE ÜLKEMİZDE YAPILAN ÇALIŞMALAR VE YAPILMASI GEREKENLER

2. Kalite güvencesi• Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi• Dış Kalite Güvence Sisteminin gelişim düzeyi• Öğrenci Katılımı• Uluslararası Katılım

3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması• Diploma eki• Lisbon Tanıma Sözleşmesi• AKTS

4. Yaşam Boyu Öğrenme• Tecrübeye dayalı yeterliliklerin tanınması

5. Ortak Dereceler• Ortak derecelerin oluşturulması ve tanınması

4.33

4

4.33

3

5

54.33

12


Bologna Süreci ile uyumlu 2/3 aşamalı sistem hali hazırda mevcut:

• Lisans (4 yıl)

• Lisansüstü

- Master (2 yıl)

- Doktora (3 yıl)

FARKLILIK: Avrupa’da oluşturulmaya çalışılan 3+2+3 yıl öğrenim süresine oranla uzun bir öğrenim süresi.

54.33

13


5

4.33

Kademeler arası geçiş belirli bir mevzuat çerçevesinde uygulanabilir durumda:

• Mevzuat daha fazla şeffaflaştırılmalı

• Çok disiplinli alanlara geçiş süreçlerinde daha açık süreçler belirlenmeli

• Üst kademelere geçişi olmayan disiplinler tanımlanmalı ve geçişe engel sorunlar ortadan kaldırılmalı

• Konunun takibi için ulusal veri toplama ve izleme sistemi oluşturulmalı

14

1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi:• 2/3 kademeli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi• Kademeler arası geçiş• Ulusal yeterlilikler Çerçevesi 3

4.33

15

Yeterlilik:

Bir eğitim kademesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bileceğinin

(bilgi-knowledge), neleri yapabileceğinin (beceri-skill) ve hangi

yetkinliklere (competence) sahip olacağının tanımıdır. Yeterlilikler

çerçevesi bunları organize eden ve sınıflandıran yapıdır.

• Yükseköğretim Yeterlilikleri

• Mesleki Yeterlilikler: 21.09.2006 tarihinde 5544 sayılı Kanunla

Mesleki Yeterlilikler Kurumu Kanunu


4.33

16Öğrenim Çıktıları ve Yetkinlikler


4.33

Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi

Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi

Sektörel Yeterlilikler

Program Yeterlilikleri

17

• Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak

(saydamlık),

• Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma)

• Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik)

AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ


4.33

18

1. Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi(The overarching framework for qualifications of the EHEA)

“QF - EHEA”: Bologna Süreci-Bergen Kararı, 19-20 Mayıs 2005

2. Yaşam Boyu Öğrenim için Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi(European Qualifications Framework for Lifelong Learning)

“EQF-LLL”: Avrupa Parlementosu ve Konseyi tarafından 23 Nisan 2008’de kabul edilmiştir.

İki ayrı çerçevenin yaklaşımları farklı, amaçları aynıdır.

AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ(Şemsiye Çerçeveler)

19

Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ve Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Tanımlayıcıları

Bilgi ve Kavrama

Bilgiyi ve Kavrananları Uygulama

Karar Verme

İletişim Becerileri

Öğrenme Becerileri

DUBLIN TANIMLAYICILARI (EHEA)

Bilgi

Beceriler

EQF TANIMLAYICILARI

Geniş çerçevede yetkinlilikler:

• Bağımsız çalışabilme ve sorumluluk• Öğrenme yetkinliği• İletişim ve sosyal yetkinlikler• Profesyonel ve mesleki yetkinlikler

20

EQF Kademe 1

EQF Kademe 2

EQF Kademe 3

EQF Kademe 4

EQF Kademe 5

EQF Kademe 6

EQF Kademe 7

EQF Kademe 8

Kısa Kademe (Önlisans)

Birinci Kademe (Lisans)

İkinci Kademe (Yüksek Lisans)

Üçüncü Kademe (Doktora)

QF-EHEAEQF-LLL

AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

120

180-240

90-120

???

Yük

sekö

ğret

im

Kad

emel

eri

İlk V

e O

rta Ö

ğret

im K

adem

eler

i

AKTS

21

8 ORTAK EQF SEVİYESİ (LEVELS)

Her birEQF

Referans Seviyesi

Bilgi(Knowledge)

Beceriler(Skills)

Yetkinlikler(Competences)

22EQF Kademe 1

EQF Kademe 2

EQF Kademe 3

EQF Kademe 4

EQF Kademe 5

EQF Kademe 6

EQF Kademe 7

EQF Kademe 8

ÜlkeÜlke A A ÜlkeÜlke B B

Yeterlilik

Yeterlilik

Yeterlilik

Yeterlilik

Yeterlilik

Yeterlilik

Yeterlilik

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİNİNİLİŞKİLENDİRİLMESİ


4.33

23

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDİR?

Ülkelerin toplumsal,

kültürel ve ekonomik

gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren,

Yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen,

Ulusal ve Uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen

derecelerin verilebileceği bir sistem.


4.33

24

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ NEDEN?

• Uluslararası alanda bir ülkenin yüksek öğretim sisteminin

– şeffaflığı

– tanınması

– öğrenenler ve mezunlarının hareketliliği

için bir araçtır.


4.33

25

AKADEMİSYENLER için neden önemlidir?

Öğreticilere, öğrencilerine öğrenim gördükleri programın ve program

içersindeki derslerin amaçlarını ve bunları başarı ile tamamladıklarında

kazanacakları yeterlilikleri açıklamasına yardımcı olur.

Başka bir eğitim kurumunda alınmış olan derslerin tanınmasını, intibakını ve

kredilenmesini kolaylaştırır.

Öğrenci hareketliliği için engelleri azaltır ve yaşam boyu öğrenimi teşvik

eder.


26

ÖĞRENCİLER için neden önemlidir?

Öğrencilerin eğitim programlarını ve derslerini bilinçli seçmelerine ve bunları başarı ile tamamladıklarında hangi yeterliklere (neleri bileceklerine, uygulayabileceklerine ve hangi sosyal ve iletişim yetkinliklerine) sahip olacaklarını önceden bilmelerine yardımcı olur.

Öğrencilerin öğrenim programları dışındaki aktivitelerinde öğreneceklerinin anlaşılır olmasına yardım eder.


27

İŞVERENLER için neden önemlidir?

İstihdam edecekleri öğrencilerin mezuniyetleri sonunda neleri bileceğini, bunları hangi ölçüde uygulamaya aktarabileceğini, bilgi ve becerilerinden ne bekleyeceklerini anlamalarına yardım eder.

Eğitim kademeleri arasındaki yeterliliklere dayalı farkı ve bunların, ihtiyaçlara göre istihdamına yönelik daha bilinçli tercih yapmasına yardımcı olur.


28

Hazırlama Süreci

• Sürecin organizasyonu

• Taslak metnin hazırlanması

• Paydaşlarla tartışma ve nihai metnin oluşturulması

• Ulusal otorite onayı

• Uygulama ile ilgili hazırlık süreci, idari yapılanma, ilgili yasal

düzenlemeler ve akreditasyon

• Eğitim-öğretim programları seviyesinde uygulama


4.33

29


4.33

DOKTORA* TIPTA UZMANLIK**SANATTA

YETERLİLİK**

TEZLİ YÜKSEKLİSANS PROGRAMLARI*

TEZSİZ YÜKSEKLİSANS PROGRAMLARI**

FAKÜLTE PROGRAMLARI*YÜKSEKOKUL &

KONSERVATUVAR PROGRAMLARI**

MESLEKYÜKSEKOKULU PROGRAMLARI*

1.KADEME İÇERİSİNDEN KISA KADEME PROGRAMLARI**

YÜKSEKÖĞRETİM KADEMELERİ VERİLEN DERECELER

3.KADEME(Doktora)

2.KADEME(Yükseklisans)

1.KADEME(Lisans)

KISA KADEME(Önlisans)

* Yeterlilikleri taslak olarak tanımlanmış profiller.** Yeterlilikleri tanımlanması gereken profiller

ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİKADEMELERİ YÜKSEKÖĞRETİM PROFİLLERİ

30


4.33

Seviyeler (cycles)

Profiller (profiles)

Verilen Dereceler (award types)

Öğrenim Çıktıları (Learning Outcomes)

Dublin (EHEA) veya EQF-LLL Tanımlayıcıları (Descriptors)

Krediler ve Öğrenim Yükü (Credits and workload)

Kalite Güvencesi

Ulusal Yeterlilikler Çerçevesinin Tasarımı

31


4.33

1. Başlangıç için karar verme (Ulusal otorite, YÖK):

2. Sürecin planlanması ve organizasyonu (Komisyon, Çalışma grubunun oluşturulması, ilgili paydaşların belirlenmesi vb.) (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu):

3. Sürecin tasarımı (Kademeler, Kademelerin Tanımlanması, Verilen Dereceler ve Profiller) (Komisyon, Çalışma Grubu):

4. Taslak metnin hazırlanması (Komisyon, Çalışma Grubu): Kasım 20085. Metnin paydaşlar tarafından Ulusal düzeyde tartışılması ve kabulü (Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık

20086. Ulusal otorite tarafından çerçevenin onaylanması ve ilgili yasal düzenlemelerin yapılması (Kanun,

yönetmelik) (YÖK): Mart 20097. Ulusal otorite tarafından idari düzenlemeler (Yükseköğretim Kurumları, Kalite Ajansları ve Diğer İlgili

kuruluşlar) (YÖK): Mayıs 20098. Sektörel yeterliliklerin belirlenmesi (İlgili akademik birimler ve sektör paydaşları) (Komisyon, Çalışma

Grubu): Aralık 20099. Çerçevenin seçilecek kurum, bölüm ve program düzeyinde pilot ölçekte uygulanması ve ders

programlarının öğrenim çıktılarına dayalı olarak güncellenmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2010

10. Çerçevenin tüm yükseköğretim kurumlarında, bölüm ve program düzeyinde uygulanması ve ders programlarının öğrenim çıktılarına dayalı olarak güncellenmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2012

11. Yeterliliklerin, Ulusal Yeterlilikler çerçevesine Ulusal Kalite Güvencesi Sistemi (Akreditasyon, Değerlendirme) ile dahil edilmesi (YÖK, Komisyon, Çalışma Grubu): Aralık 2010-2020

ULUSAL YETELİLİKLER ÇERÇEVESİ HAZIRLAMA SÜRECİ TAKVİMİ

32

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ ÖRNEK: KADEME 6 (LİSANS )

KADEMELER/TANIMLAYICILAR

BİLGİ-Kuramsal-Uygulamalı

BECERİLER-Kavramsal/Bilişsel-Pratik

YETKİNLİKLER(KİŞİSEL VE MESLEKİ)

Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Öğrenme İletişim ve Sosyal Profesyonel ve

Mesleki

KADEME 6(LİSANS)

- Ortaöğretimde kazanılan yeterlilikler üzerine kurulan, alanındaki en güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç ve gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeyde kuramsal ve uygulamalı bilgiye sahip olmak

- Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek- Alanındaki kavram, düşünce ve verileri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek ve değerlendirebilmek; karmaşık konu ve sorunları belirleyebilmek, analiz edebilmek, tartışabilmek; kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek

- Alanındaki uygulamalarda karşılaşabileceği öngörülemeyen karmaşık durumlarda sorumluluk alarak çözüm üretebilmek- Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayıp yönetebilmek

- Öğrenmeyi öğrenme becerileri ve eleştirel düşünceyle, ileri düzey çalışmaları bağımsız olarak yürütebileceğini gösterebilmek

- Uzman ya da uzman olmayan dinleyici gruplarını, alanı ile ilgili konularda bilgilendirmek, onlara düşüncelerini problemleri ve çözüm yöntemlerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü aktarabilmek-Alanındaki bilgileri takip edip kullanabilecek ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmak. (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1)- Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ve donanımı bilgisi ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Advanced Level)

- Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerleri gözetme yeterliliğine sahip olmak- İş güvenliği, işçi sağlığı, sosyal güvenlik hakları, kalite kontrol ve yönetimi ile çevre koruma konularında yeterli bilgi ve bilince sahip olmak


33


4.33

MESLEKÎ YETERLİLİK KURUMU KANUNUKanun No. 5544 Kabul Tarihi : 21/9/2006

Amaç ve Kapsamı:• Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak, teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; • Denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere Mesleki Yeterlilik Kurumunun kurulması, çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi ile ulusal yeterlilik çerçevesiyle ilgili hususların düzenlenmesini sağlamak.• Tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mühendislik ve mimarlık meslekleri ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun kapsamı dışındadır.

34


4.33

Kurumun görev ve yetkileri:

a) Ulusal meslekî yeterlilik sistemi ile ilgili yıllık gelişme planlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulamasını yapmak veya yaptırmak, denetlemek; bunlara ilişkin düzenlemeleri yapmak.

b) Standartları belirlenecek meslekleri belirlemek ve bu standartları hazırlayacak kurum ve kuruluşları tespit etmek.

c) 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa tâbi teknik ve meslekî eğitim veren yüksek öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Yükseköğretim Kurulu ile; orta öğretim düzeyindeki meslekî ve teknik eğitim veren öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Millî Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapmak.

ç) Ulusal meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek.

d) Ulusal meslekî yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarını ve programlarını akredite edecek kurumları belirlemek.

e) Sınav ve belgelendirme sistemi kapsamında; yeterliliği belgelendirecek yetkilendirilmiş kurumları belirlemek ve sınavlarda başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak.

35

SONUÇ• Öğrenci Merkezli Eğitim son yıllarda Bologna Sürecinde ortaya çıkan en önemli

gelişmelerden birisidir.

• Yükseköğretim kurumları, oluşturulacak Ulusal Yeterlilikler çerçevesi ve Sektörel Yeterlilikler

doğrultusunda tüm programlarını “program çıktıları”na göre tanımlamaları gerekmektedir.

• Ders müfredatı program çıktılarını sağlayacak şekilde “ders öğrenim çıktıları” tanımlanarak

tasarlanmalı, bunu test edecek prosedürler geliştirilerek sürekli gözden geçirilmeli ve

iyileştirmelidir.

• Bu alanda yapılacak tüm çalışmalar “Mesleki Yeterlilikler Kurumu” çalışmaları ile

ilişkilendirilmeli ve Yükseköğretim yeterlilikleri ile mesleki yeterlilikler arasında anlaşılabilir ve

şeffaf bir ilişki kurulmalı ve yükseköğretim yeterliliklerini mesleki yeterliliklere taşıyacak ve

“yaşam boyu öğrenim” kapsamında mesleki yeterlilikleri geliştirecek mekanizmalar

oluşturulmalıdır.


4.33

36


Bologna 1999

Londra 2007






4.33

4

4.33

3

5

45

44

3

37

Avrupa Yükseköğretim ve Araştırma Alanı’nı oluşturmak için yapılacak

reformları ifade eden Bologna Süreci’nin başlangıcından itibaren

• Sürecin başarı ile sürdürülebilmesi

• Lizbon hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi

• Uluslararası rekabetin oluşturulabilmesi

için Yükseköğretimde Kalite Güvencesi ve bu alandaki Uluslararası İşbirliği, en önemli eylem konusu olarak öne çıkmış ve bu konuda eyleme dönüşen bir dizi somut adım atılmıştır.


45

44

3

38

• Avrupa Komisyonu’nun 4 basamaklı modeli (1998)

• Yükseköğretimde Avrupa Kalite Güvence Birliği’nin (ENQA) 2005 Raporu

• Yükseköğretimden sorumlu Avrupa Bakanlarının Bergen (2005) ve Londra (2007) toplantıları kararları

• Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sistemimin kabulü ve uygulanması.

SOMUT ADIMLAR:


45

44

3

4 BASAMAKLI MODEL (Avrupa Komisyonu,1998)

• Kalite Güvencesi Konusunda bağımsız kuruluşların (ajansların) kurulması

• Kalite güvencesinde iç ve dış değerlendirme unsurlarının oluşturulması

• Konuyla ilgili paydaşların çalışmalara katılımı

• Sonuçların yayınlanması (raporlanması)


45

44

3

40

AVRUPA YÜKSEKÖĞRETİM ALANINDA KALİTE GÜVENCESİ İÇİN STANDARTLAR VE TEMEL İLKELER

(ENQA Raporu, Helsinki 2005)

İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları

ve Temel İlkeleri

Dış Kalite GüvencesininAvrupa Standartları

ve Temel İlkeleri

Dış Kalite GüvenceAjansları İçin

Avrupa Standartları• Kalite Güvencesi İçin Politika ve

Prosedürler

• Program ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi

• Öğrencilerin Değerlendirilmesi

• Öğretim Elemanının Kalite Güvencesi

• Öğrenme Kaynakları ve Öğrencilere Sağlanan Destek

• İletişim ve Bilgi Sistemleri

• Kamunun Bilgilendirilmesi

• İç Kalite Güvencesi Prosedürlerinin Kullanımı

• Dış Kalite Güvencesi Süreçlerinin Gelişimi

• Karar Kriterleri

• Amaca Uygun Süreçler

• Raporlama

• İzleme Prosedürleri

• Periyodik Gözden Geçirmeler

• Sistem Çapında Analizler

• Yükseköğretim İçin Dış Kalite Güvencesi Yöntemlerinin Kullanımı

• Resmi Statü

• Etkinlikler

• Kaynaklar

• Görev Bildirisi

• Bağımsızlık

• Kuruluşlar Tarafından Kullanılan Dış Kalite Güvencesi Kriterleri ve Süreçleri

• Güvenirlik Sağlama Yöntemleri


45

44

3

41

(ENQA Raporundan Örnekler, Helsinki 2005)

İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları

ve Temel İlkeleri

Dış Kalite GüvencesininAvrupa Standartları

ve Temel İlkeleri

Dış Kalite GüvenceAjansları İçin

Avrupa Standartları

2

• Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler• Kurumdaki öğretim ve araştırma ilişkisi• Kalite ve standartlarla ilgili kurumun stratejisi• Öğrencilerin kalite güvencesi süreçlerine katılımı

• Programların ve Kazanımların Onaylanması, İzlenmesi ve Düzenli Olarak Gözden Geçirilmesi

• Şeffaf ve net olarak hedeflenmiş öğrenme çıktılarının geliştirilmesi ve yayınlanması

• Öğretim programı ve program tasarımı ve içeriğine özen ve dikkat• Programların, dış katılımcıları da kapsayan panellerle, düzenli

aralıklarla gözden geçirilmesi• Öğrencilerin kalite güvencesi etkinliklerine katılımı

• Öğrencilerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi• Planlanan öğrenme çıktılarının ve diğer program hedeflerinin

öğrencilerin başarısını ölçecek şekilde tasarlanmış olması• Notlandırmada şeffaf ve yayınlanmış kriterler


45

44

3

42

• Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin Uygulanması

• Kalite Güvence Ajanslarının tescilini oluşturacak bir birliğin oluşturulması (European Register for Quality Assurance Agencies)

• Kalite Güvence Ajansları için bir dış denetim sisteminin oluşturulması

• Yeterliliklerin anlaşılabilir olması ve uluslararası tanınabilirliğinin sağlanabilmesi için ulusal yeterlilik çerçevelerinin oluşturulması (National Qualification Framework) ve bunun Avrupa boyutunda ilişkilendirilmesi (Overarching of EQF)

BERGEN – 2005


45

44

3

43

• Kalite Güvencesinde Avrupa Standart ve İlkelerinin devamlılığı

• Kalite Güvencesinde Yükseköğretim Kurumlarının sorumluluğu

• Kalite Güvence Forumu’nun ve E4 Grubu çalışmalarının devamlılığı

• E4 Grubu tarafından önerilen Kalite Güvence Ajanslarının Tescil sistemimin kabulü ve geliştirilmesi

• Ulusal ve Avrupa Yeterlilikler çerçevesi ve kalite güvencesi ile ilişkilendirilmesine önemli vurgu

LONDRA – 2007


45

44

3

44

KALİTE GÜVENCE AJANSLARININ AVRUPA TESCİLİ (EQAR)

(11 Üye ve 5 Ülke gözlemcisinden oluşmaktadır)

• Ulusal ve ENQA izlemeleri temel alınarak Kalite güvencesinde Avrupa

Standart ve ilkeleri’ni yerine getiren ajanslar gibi Avrupa’da hizmette

bulunan güvenilir ajanslara istemli olarak bilgi temin eden bir sistemin

oluşturulması

• Öğrencilere, işverenlere, Yükseköğretim Kurumlarına, ülkelere ve QA

ajanslarına hizmet verilmesi

• Yükseköğretim kurumları, öğrenciler, kalite güvence ajansları ve sosyal

ortaklar gibi paydaşların sorumluluğunu taşıması

Amaç:


45

44

3

45

EQAR TESCİL SÜRECİ

QA Ajansları

a) Ulusal İzlemeb) Ulusal olmayan

izleme

ENQA Üyeliği Tescil Komitesi Tescil = liste


45

44

3

46

AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ KALİTE GÜVENCE AJANSLARI

• 25 Ülkede, 71 Ajans• 35 Ajans ENQA Tam Üyesi• 9 Ajans ENQA Aday Üyesi• 12 Ajans bağımsız değil

•YÖDEK Asosiye Üye-2007


45

44

3

AJANSLAR TARAFINDAN KULLANILAN KALİTE GÜVENCE YÖNTEMLERİ


45

44

3

48

ÜLKEMİZDEKİ DURUM

Mevcut önemli birikim• ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.)

- 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır.

• MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu)

- 10 Üniversitemizde 57 mühendislik programı akredite olmuş durumdadır.

• Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon

• EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği)

- 21 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir.• Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar.

Yeni Yönetmelik: “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005)

• Eğitim, araştırma ve İdari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması• Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu• Dış Değerlendirmeye açık.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu


45

44

3

49

Yükseköğretim Kurumlarında “Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme” Yönetmeliği

20 Eylül 2005

Yükseköğretim kurumlarının eğitim, öğretim ve araştırma faaliyetleri ile idari hizmetlerinin değerlendirilmesi, kalitelerinin geliştirilmesi, bağımsız "dış değerlendirme" süreciyle kalite düzeylerinin onaylanması ve tanınması konusundaki çalışmalara ilişkin esasları düzenlemektedir.

ÜLKEMİZDEKİ GELİŞMELER


45

44

3

50

İlgili yönetmelik çerçevesinde;

Ulusal Boyutta:Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite GeliştirmeKomisyonu (YÖDEK)

Yükseköğretim Kurumlarında:Yükseköğretim Kurumu Akademik Değerlendirme ve KaliteGeliştirme Kurulları (ADEK)

çalışmaların yürütülmesi ve koordinasyonundan sorumludur.


45

44

3


51

• Yükseköğretimde Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme

Ana Süreç Haritası

• Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite

Geliştirme Süreci

• Stratejik Planlama Süreci

• Kurumsal (Öz- ve Çevre-) Değerlendirme Süreci

• Periyodik İzleme ve İyileştirme Süreci

• Performans Göstergeleri

Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Rehberi

YÖDEK, Mayıs 2006


45

44

3



45

44

3


53

STRATEJİK PLANLAMA SÜRECİ


45

44

3

54

ÖZDEĞERLENDİRME


45

44

3

PERFORMANS GÖSTERGELERİ

NO GÖSTERGE ÖLÇME YÖNTEMİ BİRİMİ

1 Önlisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği

Orta öğretim başarı puanlarının ortalaması Mutlak

sayı 2 Lisans programlarına kabul

edilen öğrencilerin niteliği 1. SAY, SÖZ, EA, DİL Puanlarının Ortalamaları2. (İlk %10’luk ÖSS puan diliminden giren ÖS

/Toplam giren ÖS)x100

1. Mutlak Sayı

2. Yüzde

3 Yüksek lisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği

[(LES puanlarının yüz üzerinden ortalaması)+ (Lisans mezuniyet notlarının yüz üzerinden ortalaması)] / 2

Yüzde

4 Doktora…………………………… ………………………………………………. ……….

… ……….. ……… …..

75 Hizmet verilen kurum dışı toplum kesimlerinin memnuniyeti

Anket Yüzde

76 Yükseköğretim Misyonunu Başarma Performansı Düzeyi

Anket Yüzde


45

44

3

56

2,542,8 2,81

2,33

2,64 2,612,75

3,082,88

3,333,37

3,04

3,64

3,042,94

3,44 3,383,5

3,39

3,63

2,762,87

3,04

2,512,72

2,86 2,91

3,193,05

3,41

1

2

3

4

5

Girdiler(Kaynaklar ve

İlişkiler)

KurumsalNiteliklerin veÖzelliklerinin

Değerlendirilmesi

Eğitim-ÖğretimSüreçlerinin

Değerlendirilmesi

Araştırma veGeliştirme (Bilgi

Üretme)Süreçlerinin

Değerlendirilmesi

Uygulama veHizmet

SüreçlerininDeğerlendirilmesi

İdari Süreçler veDestek

SüreçlerininDeğerlendirilmesi

YönetselÖzelliklerin(Yapısal)

Değerlendirilmesi

YönetselÖzelliklerin

(Davranışsal)Değerlendirilmesi

Çıktılar/SonuçlarınDeğerlendirilmesi

YükseköğretimMisyonunuBaşarma

PerformansınınDeğerlendirilmesi

Beklenen Düzey

Bek. Düz. Üstü

Bek. Düz. Çok Üstü

Bek. Düz. Altı

Bek. Düz. Çok Altı

8,88 3,19 12,06 8,13 3,27 11,40 8,07 3,00 11,07 9,00 3,00 12,00 8,94 3,00 11,94 8,76 3,86 12,62 8,85 3,00 11,85 8,70 3,00 11,70 8,00 4,00 12,00 8,60 3,24 11,84

1

2

3

4

5

Öğr

enci

nite

liğin

debe

k. d

üz.

Aka

dem

ikpe

rson

elni

teliğ

inde

bek.

düz

.İd

ari p

erso

nel

nite

liğin

debe

k. d

üz.

Mal

ika

ynak

ların

y.

Bilg

ite

knol

ojile

ri ve

kayn

akla

rının

y.

İşte

knol

ojile

rinin

y.

Fizi

ksel

olan

akla

rın y

.

Tem

in e

dile

nhi

zmet

lerin

y.

San

ayi i

leili

şkile

rin y

.

Topl

um il

eili

şkile

rin y

.

Kam

u ku

rum

ve k

urul

uşla

rıile

iliş

kile

rin y

.

Mez

unla

r ile

ilişk

ilerin

y.

Çal

ışan

lar i

leilg

ili il

işki

lerin

y.

Öğr

enci

ler i

leili

şkile

rin y

.

Yük

sekö

ğret

imal

anın

da u

lusa

lili

şkile

rin y

.Y

ükse

köğr

etim

alan

ında

ulus

lara

rası

ilişk

ilerin

y.

Devlet Vakıf Tüm Üniversiteler

2005 YILI ÖZ DEĞERLENDİRME SONUÇLARI


45

44

3

57

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARIPERFORMANS GÖSTERGELERİ SONUÇLARI


45

44

3

58

• YÖDEK’in görevlerini daha etkin ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi için, Komisyon’un bütçe ve kadro ile desteklenerek, bu alandaki düzenlemelerden sorumlu tüzel bir yapıya kavuşması sağlanmalıdır.

• İlgili yönetmelik, ilke ve standartlar çerçevesinde yükseköğretim kurumlarının kurumsal bazda dış değerlendirilmelerini gerçekleştirecek bağımsız bir kurum/kurumların sürekli ve uluslararası standartlarda benimsenen bir örgütsel yapı içerisinde oluşturulması/oluşturulmaları gerekmektedir. Bu oluşumun “ulusal bir kalite ajansı” olarak yapılandırılması düşünülebileceği gibi özel kurum veya kuruluşların da bu alanda faaliyet göstermeleri teşvik edilebilir.

• Birim/alt birim veya program bazında dış değerlendirme yapabilecek Mühendislik Değerlendirme Kurulu (MÜDEK) gibi kuruluşların oluşumunu, diğer bilim/meslek alanlarında da teşvik etmek ve bu kurum/kuruluşların çalışmalarını, tüzel bir yapı içerisinde yürütebilmeleri sağlanmalıdır. Bu kapsamda oluşturulacak kurum/kuruluşların günümüzde giderek önem kazanan “ yeterliliklerin çerçevelendirilmesi - (qualification framework)” çalışmalarında özellikle bilim ve meslek alanlarındaki çıktıların dış kalite güvencesi konusunda önemli işlevleri olacağı göz önünde bulundurularak yapılandırılmaları teşvik edilmelidir.

ATILMASI GEREKEN ADIMLAR (1/2)


45

44

3

59

• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında öngörülen yükseköğretim kurumlarının stratejik planlama ve performanslarına yönelik bütçe ödenek tahsisleri “Ulusal Kalite Güvence Sistemi” ile ilişkilendirilmelidir.

• Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Konseyleri ile birlikte Ulusal Öğrenci Konseyi’nin mali açıdan özerk yapıya kavuşmaları ve tüm süreçlere daha fazla katılımları teşvik edilmelidir.

• Tüm süreçlerde uluslararası katılım teşvik edilmelidir.

ATILMASI GEREKEN ADIMLAR (2/2)


45

44

3

60


Bologna 1999

Londra 2007






4.33

4

4.33

3

5

4.334

61

• İlk çalışmalar 2001 yılında başlatılmıştır.

• 2005-2006 yılı sonu itibari ile tüm Yükseköğretim Kurumları’nda

UNESCO-CEPES Standartları çerçevesinde 3 dilden (İngilizce,

Almanca ve Fransızca) birinde tüm mezunlara talepleri doğrultusunda

verilmektedir.


44.33

62

1997 yılında hazırlanan bu sözleşmeye imza atan ülke sayısı:47

Türkiye’de 1 Mart 2007 tarihinden itibaren geçerli

Sözleşmede yer alan tanınırlık konularından bazıları:

• Yükseköğretime geçiş yapmayı sağlayan niteliklerin tanınması

• Bir başka ülkede eğitimde geçirilen sürenin tanınması

• Yabancı bir ülkenin yüksek öğretim niteliklerinin tanınması

• İki veya daha fazla ülkede yürütülen ortak derecelerin tanınması

• Yabancı ülkelerden alınan derecelerin ve sürelerinin tanınması çalışmaları YÖK çatısı altında ENIC (1998) ve NARIC (2003) ofisleri tarafından yürütülmektedir.


4

4.33

63

• İlk çalışmalar 2001 yılında başlatılmıştır.

• 2005-2006 yılı sonu itibari ile tüm Yükseköğretim Kurumları’nda kullanılmaktadır.

• Ulusal ve Sektörel Yeterlilikler Çerçevesi doğrultusunda geliştirilecek olan program

yeterlilikleri kapsamında öğrenim çıktılarını karşılayacak olan öğrenim iş yükü

(1500-1800 saat/yıl) ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.

Kısa Kademe (Önlisans)

Birinci Kademe (Lisans)

İkinci Kademe (Yüksek Lisans)

Üçüncü Kademe (Doktora)

120

180-240

90-120

???

QF-EHEA AKTS

3. Diplomaların ve öğrenim sürelerinin tanınması• Diploma eki• Lisbon Tanıma Sözleşmesi• AKTS 5

4.33

64


Bologna 1999

Londra 2007






4.33

4

4.33

3

5

33

65


33

• Önceden Öğrenilenlerin Tanınması Kurum dışı ve içi formal olmayan öğrenimi (non-formal ve informal) içeren üniversite öncesi öğrenimin tanınmasını sağlayacak prosedürlerin tanımlanması (örneğin iş yerinde edinilen ya da toplum içinde kazınılan bilgi)İçermesi gerekenler:

- Üniversite öncesi öğrenimin tanınması için prosedürlerin ya da ulusal ilkelerin gelişim aşaması

- Ulusal nitelikler çerçevesinde ön öğrenimin tanınmasını içerecek düzenlemeler- Yükseköğretime erişim sağlayacak bir temel olarak üniversite öncesi öğrenime

ulaşılması için prosedür ve ulusal ilkelerin tanımı- Bazı yüksek öğretim programı gerekliliklerinden muafiyet için üniversite öncesi

öğrenimin tanınmasında temellendirilen kredilerin dağıtılmasındaki prosedür ve ulusal ilkelerin tanımı

• Esnek Öğrenme YollarıTemsil edilmeyen gruplar tarafından katılımı özendirmek ve yükseköğretimdeki esnek öğrenmeyollarında fırsatların yaratılması için yasal ve diğer düzenlemelerin yapılması.İçermesi gerekenler:

- Ulusal nitelikler çerçevesinde dahil olan esnek öğrenme yollarını özendirecek belirli önlemler.

- Katılımı genişletmesi amaçlanan giriş gereksinimlerinde esneklik- Farklı öğrenci gruplarının ihtiyaçlarını karşılayacak esnek öğretim yöntemleri- Daha büyük katılımı kolaylaştıran programların modüler yapısı.

66


Bologna 1999

Londra 2007


2. Kalite güvencesi• Avrupa ilke ve standartları ile uyumlu Ulusal Kalite Güvence Sistemi• Öğrenci Katılımı• Uluslararası Katılım




4.33

4

4.33

3

5

55

67


55

Yükseköğretim kurumları’nın yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarıyla Ortak Eğitim ve Öğretim Programları oluşturması ile ilgili yönetmelik Yükseköğretim Kurulu tarafından 20 Aralık 2006 tarihinde kabul edilmiştir.

AMACI:Türkiye’deki Yükseköğretim Kurumları’nın yurt dışındaki yükseköğretim kurumları ve diğer kuruluşlarla işbirliği tesis ederek önlisans, lisans ve lisansüstü programlarında yürütecekleri uluslararası ortak eğitim ve öğretim programlarının işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemeyi amaçlamaktadır.

68

Teşekkür ederim..

T.C. Yükseköğretim Kurulu

Documents