T.C. STOKHOLM BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ LEBLEBİ...T.C. STOKHOLM BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Haziran 2016 İSVEÇ’İN GENEL EKONOMİK DURUMU

T.C.

STOKHOLM BÜYÜKELÇİLİĞİ

TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

Haziran 2016

İSVEÇ’İN GENEL

EKONOMİK DURUMU

VE

TÜRKİYE İLE

EKONOMİK-TİCARİ

İLİŞKİLERİ

(2015 Yıllık Raporu)

2

BÖLÜM I

1. GİRİŞ

Bu raporda, İsveç hakkında genel bilgiler ile ekonomi, dış ticaret, sanayi, tarım, hizmetler,

enerji gibi alanlarda 2015 yılında meydana gelen iç ve dış gelişmelere dair ülkenin kendi

kaynakları kullanılmak suretiyle derlenen bilgi ve değerlendirmelere yer verilmekte, İsveç ile

Türkiye arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerde yaşanan son gelişmeler, bu bağlamda ikili

ticaret hacmi, yatırım alanındaki faaliyetler ile yeni işbirliği olanakları ele alınmaktadır.

Rakamsal veriler için kaynak olarak büyük ölçüde İsveç İstatistik Ofisi’nin veri tabanından

(http://www.scb.se) yararlanılmış olup, aksi takdirde kullanılan kaynak metin içinde ayrıca

belirtilmiştir.

Raporun ilgili bölümlerinde İsveç Kronu (SEK), ABD dolarına çevrilirken İsveç Merkez

Bankası’nın yıllık ortalama döviz kurları baz alınmıştır (2010, 1 $ = 7,2049 SEK; 2011, 1 $ =

6,4969 SEK; 2012, 1 $ = 6,7754 SEK; 2013, 1 $=6,5140 SEK; 2014, 1 $=6,8569 SEK; 2015,

1 $=8,4350 SEK). (Bazı tablolarda aylık ortalama döviz kuru da kullanılmıştır). Verilerin

zaman içinde revize edilebildiğini ve SEK verilerin asıl veriler olduğunu ve ABD Doları

verilerine gösterge niteliğinde (yıllık ortalama kur ile) yer verildiğini, tanımlara/metodolojiye

ve veri kaynaklarına göre farklılıklar olabileceğini özellikle vurgulamak yararlı olacaktır.

İsveç ekonomisi, dış ticareti ve ekonomik ve ticari işbirliğine ilişkin detaylı bilgilere, güncel

haberlere, istatistiklere ve raporlara, Stockholm Ticaret Müşavirliğimizin internet sayfasından

ulaşabilirsiniz (http://www.ekonomi.gov.tr/portal/url/bnl).

Rapor, tamamen genel bilgilendirme ve pazar araştırmalarına katkı yapmak amacıyla

hazırlanmıştır.

Görüş ve önerileriniz için: [email protected]

İsveç haritası için: http://www.visitsweden.com/Global/Map/VisitSweden_Map_of_Sweden_EN.pdf

İsveç hakkında genel ve pratik bilgiler için (Resmi kaynaklar): a) http://www.visitsweden.com/sweden/ ; b) https://sweden.se/

http://www.ekonomi.gov.tr/portal/url/bnlmailto:[email protected]://www.visitsweden.com/Global/Map/VisitSweden_Map_of_Sweden_EN.pdfhttp://www.visitsweden.com/sweden/https://sweden.se/

3

İÇİNDEKİLER SAYFA NO

BÖLÜM I

1. GİRİŞ 2

2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. ÜLKE KİMLİĞİ 4 2.2. SOSYAL GÖSTERGELER 5 2.3. EKONOMİK GÖSTERGELER 6

3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi 7

3.2. Siyasi ve İdari Durum 9

3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus 11

4. GENEL EKONOMİK DURUMU

4.1. Genel durum 17

4.2. Tarım 20

4.3. Sanayi 22

4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon 22

4.5. Hizmetler 23

4.6. Enerji 24

4.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik 24

4.8. Para Piyasaları 24

5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

5.1. Genel Durum, Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri 26

5.2. Dış Ticaret Politikası 29

5.3. Dış Ticaret İstatistikleri 32

BÖLÜM II

1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ 1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu, Doğrudan Yatırımlar 36

1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu ve İsveç Kaynaklarına Göre Dış Ticaret İstatistikleri 37

1.3. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular 39

1.4. Fuarlar 42

1.5. Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar 42

1.6. Diğer Bilgiler 43

2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER

2 1. Sorunlar 44

2.2. Değerlendirmeler 44

EKLER 45

KAYNAKÇA 44

4

2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER

2.1. ÜLKE KİMLİĞİ

Devletin Adı İsveç Krallığı

Başkenti Stokholm

Yönetim Biçimi Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi

Resmi Dili İsveççe

Dini (CIA Factbook) % 87 Lutheryan; %13 Diğer (Katolik, Ortodoks, Müslüman, Yahudi,

Budist)

Para Birimi İsveç Kronu (SEK), 1 SEK=100 Öre

Üyesi Olduğu Uluslararası

Kuruluşlar

*AB, WTO, OECD, UN, WB. AfDB, Kuzey Kutbu Konseyi, AsDB,

Avustralya Grubu, BIS, CBSS, CE, CERN, EAPC, EBRD, EIB, ESA,

EU, FAO, G-6, G-9, G-10, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt,

ICRM, IDA, IEA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol,

IOC, IOM, IPU, ISO, ITU, ITUC, MIGA, MONUC, NAM (misafir),

NC, NEA, NIB, NSG, OAS (gözlemci), OECD, OPCW, OSCE, Paris

Klübü, PCA, PFP, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO,

UNMEE, UNMIL, UNMIS, UNMOGIP, UNOMIG, UNRWA,

UNTSO, UPU, WCO, WEU (gözlemci), WFTU, WHO, WIPO,

WMO,WTO, ZC

Döviz Kuru 1 ABD $ = 8,4350 SEK (2015 yılı ortalaması),

1 TL= 3,1115 SEK (2015 yılı ortalaması)

Yüzölçümü 450.295 km² (410.335 km² toprak, 39.960 km² su)

Nüfus 9.851.017 (31/12/2015)

Yıllık Nüfus Artışı % 1,1 (2014-2015 değişim)

Nüfus Yoğunluğu 21,9 kişi / km²

Büyük Kentler Stokholm (Merkez: 923.516), Göteborg (548.190), Malmö (322.574)

Büyük Limanlar Göteborg, Helsingborg, Karlshamn, Luleå, Malmö, Oxelösund,

Stenungsund, Stockholm, Trelleborg

Türkiye ile Saat Farkı -1 saat (GMT+1)

Haftalık Çalışma Saati 40 saat (Yılda en az 5 hafta ücretli tatil izni)

Resmi Tatiller (2016 yılı) 1 ve 6 Ocak / 25, 27 ve 28 Mart / 1 ve 15 Mayıs/ 6 ve 25 Haziran/ 24,

25, 26 ve 31 Aralık (http://www.visitsweden.com/sweden/Sweden-

Facts/Worth-knowing-about-Sweden/Public-holidays/)

Uluslararası Telefon Kodu +46 (Stokholm’ün şehir tel. kodu 8, Göteborg’un 31, Malmö ise 40)

http://www.visitsweden.com/sweden/Sweden-Facts/Worth-knowing-about-Sweden/Public-holidays/http://www.visitsweden.com/sweden/Sweden-Facts/Worth-knowing-about-Sweden/Public-holidays/

5

2.2. SOSYAL GÖSTERGELER

Ortalama Ömür (Yaş)

· Kadın 84,0 (2015)

· Erkek 80,3 (2015)

Okuma Yazma Oranı 99% (2012)

Yüksek Öğretim Okul Sayısı 48 (2014)

Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı 344.087 (2014 Güz dönemi itibariyle)

Hastane Sayısı 102 adet (2015)

Doktor Sayısı 39.524 (2013)

Düzenli Olarak Internet Kullananların

Oranı (Toplam) 89% (2015)

Düzenli Olarak Internet Kullananların

Oranı (16-24 yaş) 98% (2015)

Sabit Telefon Abonesi 1,6 milyon (2015)

Mobil Telefon Abonesi 14,8 milyon (2015)

Trafikte Bulunan Şahsi Binek Otomobili

Sayısı 4,6 milyon (2015 yılı sonu itibariyle)

Toplam Sağlık Harcamaları/GSMH 11,2% (2014)

Asgari Ücret (uygulama varsa)

Resmi-standart asgari ücret uygulaması

bulunmamaktadır. Asgari ücret, sektörlere göre sendika

ve işveren temsilcileri tarafından belirlenmektedir.

6

2.3. EKONOMİK GÖSTERGELER

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar SEK)* 3.289 3.520 3.656 3.684 3.769 3.918 4.155

Reel GSYİH Artışı (%)* -5,2 6,0 2,7 -0,3 1,2 2,3 4,2

Kişi Başına Düşen Milli Gelir (PPP'ye göre US$)** 40.680 42.980 45.020 45.880 46.420 46.870 …

Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $)** 430 488 563 544 579 571 493

Enflasyon (%) (HICP)* 2,8 2,1 0,4 0,9 0,4 0,2 0,7

Mal İhracatı (Milyar SEK)* 1.011 1.152 1.226 1.193 1.108 1.125 1.128

Hizmet İhracatı (Milyar SEK)* 384 391 423 439 476 525 606

Mal İthalatı (Milyar SEK)* 918 1.068 1.151 1.118 1.045 1.113 1.165

Hizmet İthalatı (Milyar SEK)* 344 341 356 371 395 453 500

Cari İşlemler Dengesi (Milyar SEK)* 195 212 223 217 227 210 240

İhracat (Milyar $ – Mal Ticareti)*** 131 159 187 173 168 165 140

İthalat (Milyar $ – Mal Ticareti)*** 120 149 177 163 158 161 138

Ticaret Dengesi (Milyar $)*** 11 10 10 10 10 4 2

Dünya Mal İhracatı İçindeki Payı (%)*** 1,04 1,04 1,02 0,94 0,89 0,87 0,85

Dünya Mal İthalatı İçindeki Payı (%)*** 0,94 0,96 0,96 0,88 0,85 0,85 0,82

Dünya Hizmet İhracatı İçindeki Payı (%)*** 1,58 1,58 1,64 1,61 1,61 1,54 1,50

Dünya Hizmet İthalatı İçindeki Payı (%)*** 1,34 1,29 1,33 1,30 1,31 1,37 1,27

Türkiye ile Ticaret (Milyon SEK)*

İsveç’in Türkiye’ye İhracatı 12.767 13.404 16.530 13.417 13.258 13.095 13.167

İsveç’in Türkiye’den İthalatı 6.411 7.745 8.720 8.862 8.351 9.827 10.410

Ülke Dış Ticareti İçinde Türkiye’nin Payı (%, SEK)*

İhracat 1,3 1,2 1,4 1,1 1,2 1,2 1,1

İthalat 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,9 0,9

$/SEK Döviz kuru 7,64 7,20 6,49 6,77 6,51 6,85 8,44

*İsveç İstatistik Kurumu, Haziran 2016.

**Dünya Bankası, Mayıs 2016.

***Dünya Ticaret Örgütü, Mayıs 2016.

Veri kaynakları (Mayıs 2016):

İsveç İstatistik Kurumu: http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/

Dünya Bankası (İsveç) : http://databank.worldbank.org/data//reports.aspx?source=2&country=SWE&series=&period=

DTÖ: https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/statis_e.htm

İsveç ekonomisine ilişkin data setleri (genel bilgi): http://www.konj.se

http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&country=SWE&series=&periodhttps://www.wto.org/english/res_e/statis_e/statis_e.htmhttp://www.konj.se/

7

3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi

Günümüzden 40.000 yıl önce, Avrupa kıtasının şu anda İsveç’in yer aldığı kuzey bölgeleri

tamamen buzlarla kaplı olup, gezegenin ikliminin düzenli olarak ısınması sonucunda 15.000-

20.000 yıllık bir süreçte buzların erimeye başladığına; İsveç’in güney bölgelerine ilk

yerleşimlerin M.Ö. 12.000 yıllarında gerçekleştiğine ve ilk yerleşimcilerin avcılık/balıkçılıkla

geçindiklerine dair işaretler mevcuttur.

İlk yerleşenlerin kimliği hakkında kesin bir kanıt bulunmamasına rağmen birçok araştırmacı

bunların Lapland’da yaşayan Sami ırkının ataları olduğu görüşünde birleşmektedir.

Dilbilimsel olarak İsveç nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Hindu-Avrupalıların göç

dalgasının zamanı tam olarak bilinmemekle birlikte, tarımsal üretimin başladığı M.Ö. 4000

yılları civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. M.Ö. 4000 yıllarında İsveç’te tarım

toplumları görülmeye başlamış ve bunlar güneyden kuzeye doğru yayılmışlardır. Her

durumda, M.Ö. 2000 yıllarında bugünkü İsveç topraklarında büyük ölçüde Hindu-Avrupa dili

konuşulduğu ve sonradan göç edenlerin ilk yerleşimcilerle kaynaştığı bilinmektedir.

M.S. 3. y.y.’da başlayan ve Roma İmparatorluğu’nun gücünü kaybetmesine denk gelen üçyüz

yıllık süreçte dünyada yaşanan büyük göç dalgası esnasında İskandinavya ile Kıta Avrupası

arasındaki yakın etkileşim devam etmiştir.

İskandinavya tarihinin diğer uluslar bakımından en çok ilgi çeken kısmı M.S. 800-1050

dönemine rastlayan Viking dönemidir. Viking dönemine dair oldukça kıt yazılı kaynak, buna

karşılık çok sayıda farklı yorum mevcuttur.

İsveç’in ne zaman birleştiği konusunda da kesin bir mutabakat bulunmamakla birlikte, M.S.

10. y.y.’da bugünkü güney ve kuzey bölgelerin haricinde kalan alanda, tek bir kral tarafından

yönetilen ve birbirine oldukça gevşek bağlarla bağlı federatif bir yapının mevcudiyetine dair

işaretler vardır.

M.S. 829 yılında Ansgar isimli bir misyoner İsveç’e gelmiş ancak İsveçlilere Hıristiyanlık

inancını kabul ettirmek konusunda fazla başarı sağlayamamıştır. İlk olarak 1008 yılında Olof

Skötkonung isimli İsveç Kralı Hıristiyanlığı kabul etmiştir. İsveç halkının Hıristiyanlığı

tamamen benimsemesi ise 12. y.y. ortalarını bulmuş ve bu zamana kadar paganizm halk

arasındaki etkisini sürdürmüştür.

Yüzyıllar geçtikçe Kral’ın gücü artmaya başlamış, 1323 yılında İsveç Finlandiya’yı ele

geçirmiş ve 1809 yılına kadar Finlandiya İsveç’in egemenliğinde kalmıştır.

1397 yılında İsveç ve Danimarka tek bir Krallık altında birleşerek Kalmar Birliği’ni (1397-

1523) oluşturmuştur. Anılan dönemde Finlandiya İsveç’in, Norveç ise Danimarka’nın

hakimiyeti altında bulunduğundan Kalmar Birliği esasen tam bir Kuzey Birliğini temsil

etmiştir.

1523 yılında, fazla tanınmayan bir genç olan Gustav Vasa, Birliği yöneten Danimarka Kralına

karşı ayaklanarak askeri bir zafer kazanmış ve ardından kendisini İsveç Kralı ilan etmek

suretiyle Kalmar Birliği’nden ayrılmıştır. Gustav Vasa İsveç’in bağımsızlığını ilan etmenin

ötesinde, tüm iç mücadeleleri bastırmış, İsveç Katolik Kilisesini Lutheran Devlet Kilisesine

çevirmiş ve 1560 yılında öldüğünde geride Krallığın soydan soya geçtiği güçlü bir devlet

8

bırakmıştır.

Gustav Vasa’nın Krallığını izleyen dönemde İsveç’in ekonomik ve politik gücü artmıştır.

Danimarka, Rusya ve Polonya ile girişilen birçok savaş sonucunda 1561’de Talin ve

Estonya’nın bir kısmı; 1629’da Riga ve Letonya’nın bir kısmı; 1655’de ise Polonya’nın

büyük bir kısmı İsveç’in eline geçmiş olup, 1660 itibariyle İsveç Kuzey Avrupa’da egemen

güç haline gelmiştir.

1700 yılında Danimarka, Polonya ve Rusya İsveç’e savaş açmıştır. 1720 yılında Danimarka

ile imzalanan Nystad Anlaşması sonucunda, Baltık bölgesi ve Finlandiya’nın bir kısmı

Rusya’ya bırakılmış ve İsveç’in Kuzey Avrupa’daki hakimiyet süreci sona ermiştir.

Bu parlak dönemin bitişi mutlakiyeti de zayıflatmış ve Kral zorunlu olarak meşruti

anayasaları kabul etmek durumunda kalmıştır. Bu itibarla, 18. y.y. başı ve ortaları İsveç

tarihinde özgürlük dönemi olarak anılmaktadır. Bahse konu dönemde İsveç tarım ekonomisi

gelişme göstermiştir.

Öte yandan, Rusya ve Prusya ile girişilen savaşların ülkeyi zayıflatması neticesinde 1772’de

Kraliyet tekrar mutlak hakim konumuna gelmiştir. 1809 yılında Rusya ile yapılan barış

sonucunda Finlandiya tamamen kaybedilmiş, 1814 yılında Danimarka ile sağlanan barışın

ardından İsveç’in savaş dönemi tamamen sona ermiştir.

Ülke, 1814 yılından bu yana hiçbir savaşa katılmamıştır. 1865 yılında yapılan anayasal reform

sonucunda daha evvel asiller, ruhban sınıfı, burjuvazi ve köylülerden oluşan Riksdag iki

meclisli hale gelmiştir. Danimarka ile yapılan anlaşma uyarınca Norveç İsveç’in

egemenliğinde kalmış, ancak 1905’te Norveç’in bağımsızlığını ilan etmesiyle bu birlik de

sona ermiştir.

19. y.y. başında büyük ölçüde tarıma dayalı olan İsveç ekonomisinde, 19. y.y. sonu ve 20. y.y.

başında endüstri devrimi yaşanmış, demir ve çelik üretimi hızla artmış, hidro-elektrik güç

kullanımı sayesinde mühendislik ve sanayi gelişmiştir.

İsveç I. ve II. Dünya Savaşlarında tarafsızlığını korumuş olmakla birlikte, iktidara gelen

hükümetler herhangi bir askeri saldırı ihtimaline karşı savunma harcamalarını yüksek

tutmuşlardır.

1921 yılında ülkede tüm vatandaşlara eşit seçme hakkı tanınmış olup, o zamandan bu yana

İsveç modern siyasi partiler sistemi ile yönetilmektedir.

1940’ların sonu 1950’lerin başında emeklilik, çocuk bakımı ve sağlık alanlarında yapılan

reformlar sonucunda İsveç’te güçlü bir refah devleti tesis edilmiştir.

1971’de Riksdag tek meclisli hale gelmiş; 1974’de kabul edilen anayasa ile oy kullanma yaşı

18’e düşürülmüş ve monarşinin statüsü sembolik hale getirilmiştir.

1950 ve 1960’lı yıllarda, İsveç’te işsizliğin neredeyse yok denilecek seviyelere düştüğü bir

refah dönemi yaşanmasına karşılık, 1980’ler ve 1990’ların başında ülkede yüksek işsizlik baş

göstermiştir.

20. y.y. sonunda İsveç, hizmetlerin ağırlık kazandığı, sanayi ve tarımın öneminin görece

azaldığı modern bir ekonomi halini almış olup, günümüzde oldukça yüksek refah düzeyine

9

sahip bir ülkedir.

Kısaca İsveç tarihi: https://sweden.se/society/sweden-from-ice-age-to-it-age/ ; https://sweden.se/society/history-of-sweden/

İsveç, 28 Şubat 1991 tarihinde Avrupa Birliği’ne üyelik için resmi başvuruda bulunmuş ve

1994 yılında ülkede bu amaçla yapılan referandumun lehte sonuçlanmasını takiben, 1 Ocak

1995 itibariye AB üyesi olmuştur. 14 Eylül 2003’te yapılan Euro’ya geçişi referandumu ise

%56 hayır (olumsuz) oyu ile reddedilmiştir.

İsveç, -Batı Avrupa ve diğer bölgeleri temsilen- 2017-2018 dönemi için Birleşmiş Milletler

Güvenlik Konseyi (geçici) üyeliğine seçilmiştir.

3.2. Siyasi ve İdari Durum

3.2.1. Yasama

İsveç, Kralın rolünün törensel görevlerle sınırlı bulunduğu anayasal bir monarşidir. Bununla

birlikte, halihazırda Bernadotte ailesinden gelen Kral Carl XVI Gustav ve Kraliçe Silvia

tarafından temsil edilmekte olan Kraliyet geniş halk kitlelerinden saygı görmekte ve ülkede

milli birlik duygusunun güçlenmesine katkıda bulunmaktadır (http://www.kungahuset.se/) .

İsveç, gücünü doğrudan halktan alan parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. Ulusal

düzeyde halk, yasama yetkisi olan ‘Riksdag’ (Meclis) tarafından temsil edilir. Nisbi temsil

prensibine dayanan tek turlu demokratik genel seçimler her dört yılda bir, Eylül ayınının 2.

Pazar günü (daha önce 3. Pazar günü idi) yapılmaktadır. Seçim günü itibariyle 18 yaşını

dolduran tüm İsveç vatandaşları oy kullanma hakkına sahiptir.

Tek meclisli İsveç Parlamentosu Riksdag 349 üyeden oluşmaktadır

(http://www.riksdagen.se/en/). Parlamentodaki 349 sandalyenin 310’u 29 seçim bölgesinde,

geri kalan 39’u ise milli düzeyde nisbi temsil prensibi çerçevesinde siyasi partiler arasında

paylaştırılmaktadır. Bir siyasi partinin mecliste temsil edilebilmesi için ülke genelindeki %

4’lük ve (milletvekilliği için) seçim bölgesi bazında geçerli olan %12’lik oy barajını aşması

gerekmektedir. Parlamentonun herhangi bir nedenden ötürü 4 yıllık görev süresini

tamamlamadan dağılması durumunda, oluşturulacak yeni Meclis yalnızca bir öncekinin görev

süresi dolana kadar görevde kalabilmektedir.

14 Eylül 2014 tarihinde yapılan (son) genel seçimlerde toplam seçmen sayısı 7.330.432 kişi,

seçime katılım oranı ise % 85,8’dir. Bahse konu seçimler neticesinde siyasi partilerin

Meclis’teki dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

İsveç parlamentosunda 152 kadın parlamenter bulunmakta olup, % 43’e karşılık gelen bu oran

kadınların siyasetteki rolü bağlamında dünyadaki en yüksek temsil oranıdır.

Müteakip (olağan) genel seçimler Eylül 2018’de yapılacaktır.

14 Eylül 2014’de yapılan seçim sonuçları: http://www.val.se/sprak/engelska/previous_elections/2014_riksdag/index.html (İsveç

Seçim Kurumu) ve http://www.riksdagen.se/en/Members-and-parties/ (Parlamento)

https://sweden.se/society/sweden-from-ice-age-to-it-age/https://sweden.se/society/history-of-sweden/http://www.kungahuset.se/http://www.riksdagen.se/en/http://www.val.se/sprak/engelska/previous_elections/2014_riksdag/index.htmlhttp://www.riksdagen.se/en/Members-and-parties/

10

3 Ekim 2014’de kurulan Hükümet http://www.government.se/government-of-sweden/ (Hükümette 25 Mayıs 2016 tarihinde değişikliklere gidilmiştir.)

15 Eylül 2015’te açıklanan (son) Hükümet Programı: http://www.government.se/government-policy/

TABLO 1- 14 Eylül 2014 Seçimlerine Göre Siyasi Partilerin Oy Oranı ve Meclis’teki Sandalye Sayısı

Siyasi Parti Oy

Oranı

(%)

Sandalye

Sayısı Siyasi Parti

Oy Oranı

(%)

Sandalye

Sayısı

Ilımlı Parti 30,06 84 Sosyal Demokrat Parti* 30,66 113

Merkez Partisi 6,56 22 Yeşiller Partisi* 7,34 25

Liberal Halk Partisi 7,06 19

Hristiyan Demokrat Parti 5,60 16 Sol Parti 5,60 21

Merkez-Sağ Blok (Toplam) 49,28 141 Merkez-Sol Blok (Toplam) 43,60 159

İsveç Demokratları Partisi 5,70 48

Diğerleri 1,43 0

Kaynak:İsveç Seçim Kurumu (http://www.val.se/sprak/engelska/previous_elections/2014_riksdag/index.html).

3.2.2. Yürütme

Ülkenin nasıl yönetileceği konusundaki temel prensipler, bu çerçevede karar alma

mekanizmasıyla yürütme arasındaki ilişki ile kişi hakları ve özgürlükleri Anayasada

belirlenmiştir (http://www.riksdagen.se/en/Documents-and-laws/Laws/The-Constitution/).

Kral devletin başı sayılmakla birlikte hükümette herhangi bir rolü bulunmamaktadır.

Riksdag’a sunulan yasalar büyük ölçüde hükümet tarafından teklif edilmekte, ancak, özel

kişiler, özel çıkar grupları ve kamu otoriteleri tarafından sunulan görüşler çerçevesinde de

yasa tasarısı oluşturulabilmektedir. Başbakan tarafından yönetilen hükümet Riksdag’a karşı

sorumludur.

Hükümet, Meclisin aldığı kararları uygulamakla ve yeni kanun tasarıları veya değişiklik

önerilerini Riksdag’a sunmakla yükümlüdür. Diğer görevlerinin yanısıra hükümet,

vatandaşların bilgi edinme, eylem yapma, siyasi parti kurma ve din ve vicdan hürriyetinin

gereklerini yerine getirme alanlarındaki özgürlüklerini garanti etmekle yükümlüdür.

2014 yılı (14 Eylül) seçimlerine kadar Başbakanlığını Ilımlı Parti üyesi Fredrik Reinfeldt’in

yürüttüğü Merkez-Sağ Koalisyon Hükümeti görev yapmış; seçimleri müteakip Sosyal

Demokrat ve Yeşiller Partilerinden oluşan Merkez-Sol Hükümeti 3 Ekim 2014’te

kurulmuştur. Bahse konu genel seçimlerde, yeni Hükümeti oluşturan Sosyal Demokrat Parti

%31 ve Yeşiller Partisi %7 oy almış ve 349 sandalyeli Parlamento’da sırasıyla 113 ve 25

sandalye kazanmışlardır.

Bahse konu Kabinede, Şehircilik, Konut ve Bilişim Bakanı Sn. Mehmet Kaplan 18 Nisan

2016 tarihinde ve Başbakan Yardımcısı ve Çevre ve İklim Bakanı Sn. Åsa Romson 9 Mayıs

2016 (resmen 25 Mayıs 2016) tarihinde görevlerinden istifa etmişlerdir (Her 2 isim de

Yeşiller Partisi üyesidir). Bu gelişmeler sonrası, İsveç Hükümetinde, 25 Mayıs 2016 tarihinde

değişikliklere gidilmiştir.

http://www.government.se/government-of-sweden/http://www.government.se/government-policyhttp://www.val.se/sprak/engelska/previous_elections/2014_riksdag/index.htmlhttp://www.riksdagen.se/en/Documents-and-laws/Laws/The-Constitution/

11

Bakanlar Kurulu temsilcileri ile bağlı bulundukları siyasi partiler EK 1’de yer almaktadır.

İsveç Hükümeti: http://www.government.se/government-of-sweden/ (Bakanlıklar, görev alanları, son gelişmelere ilişkin basın bültenleri).

3.2.3. Yargı

Yargı sistemi, yasal güvenliğin ve hukukun üstünlüğünün sağlanmasından sorumlu taraflar

bütünü olarak ele alındığında, İsveç yargı sisteminin temel unsurunu Mahkemeler, yardımcı

unsurlarını ise, Polis Hizmetleri, Savcılık, Hapishaneler, Suç Mağdurları Tazminat ve Destek

Otoritesi gibi diğer kurumlar teşkil etmektedir (http://www.domstol.se/).

Anayasa uyarınca İsveç mahkemeleri bağımsız olup, ne Riksdag’ın ne de diğer herhangi bir

merciin mahkemelerin karar alma sürecinde etkisi bulunmamaktadır. İsveç’te üç çeşit

mahkeme mevcuttur: Adliye Mahkemeleri (Bölge Mahkemeleri, Bölge Temyiz Mahkemeleri

ve Yargıtay); İdari Mahkemeler (Bölge İdari Mahkemeleri, İdari Temyiz Mahkemeleri ve

Yüksek İdari Mahkeme) ve özel alanlardaki uyuşmazlıklarla ilgilenen Özel Mahkemeler (İş

Uyuşmazlıkları Mahkemesi, Kira Davaları Mahkemesi vb.).

Hükümet organları içerisinde, bütçe ve resmi makamların idaresi de dahil olmak üzere,

yargıya ilişkin konular Adalet Bakanlığı’nın sorumluluğundadır. Adalet Bakanlığı aynı

zamanda medeni hukuk, ceza hukuku, usul hukuku gibi temel mevzuat alanlarından da

mesuldür.

3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus

3.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim, Bitki Örtüsü

450.295 km² lik yüzölçümü ile İskandinavya’nın en büyük ülkesi olan İsveç, batıda Norveç,

doğuda Finlandiya ile sınır komşusudur. Norveç ile 1619 km, Finlandiya ile ise 614 km sınırı

mevcuttur. Güneybatıda Danimarka ile arasında denizden sadece 4 km mesafe bulunmakta

olup, Malmö ile Kopenhag şehirleri arasında tesis edilmiş olan tünel ve köprü iki ülke

arasında karayolu bağlantısı sağlamaktadır.

Ülkenin kuzeyden güneye uzunluğu 1574 km, doğu-batı genişliği ise ortalama 300 km (en

fazla 499 km) civarındadır. İsveç’in Kuzey Denizi’nde Skagerra’dan başlayıp, Baltık

Denizi’nin iç kesimindeki Bothina Körfezi’ne kadar uzanan toplam 3218 km’lik sahil

şeridinde fiyordlar, adalar ve adacıklar bulunmaktadır. 3001 km² lik yüzölçümü ile Baltık

Denizi’nin en büyük adası olan Gotland, İsveç’e bağlıdır.

Yüzölçümünün % 9’u göllerle kaplı olan ülkede yaklaşık 100.000 adet göl bulunmaktadır.

5585 km² ile Vänern, Batı Avrupa’nın en büyük gölü olma özelliğine sahiptir. Ülkenin %

16’sı dağlıktır. Norveç sınırının 800 km’lik bir kısmı deniz seviyesinden 2000 metreyi aşan

yükseklikteki Kjölen Dağları ile kaplıdır. İsveç’in en yüksek dağı 2111 metre uzunluğundaki

Kebnekaise’dir. Baltık kıyısı ve Stokholm’ün güneyindeki alanlar ise genelde düzlüktür.

Toplam yüzölçümünün % 8’i ekilebilir toprak niteliğinde olup, % 54’ü ise ormanlarla

kaplıdır. İsveç’in yaklaşık 1/6’sı Kuzey Kutup Dairesi’nin kuzeyinde yer almaktadır.

İsveç’in büyük bir bölümünde tüm mevsimlerde yağış görülen soğuk bir iklim hüküm

sürmekle beraber, güney bölümlerde hava daha ılıktır. Norveç dağları, bir ölçüde de Britanya

ve Danimarka kara kütleleri, ülkeyi Atlantik’in alçak basınç sisteminin olumsuz etkilerine

http://www.government.se/government-of-sweden/http://www.domstol.se/

12

karşı korumakta olup, sonuç itibariyle yıllık toplam yağış miktarı makul düzeydedir. Rusya

üzerinden gelen yüksek basınç sistemleri yazları ılık ve güneşli, kışları soğuk bir iklime yol

açmaktadır. Ülkenin kuzey kesimlerinde Ekim ayından Nisan ayına kadar sert kış şartları

hüküm sürmekte, sıcaklık -50 santigrad derecenin altına düşebilmektedir. Sıcaklık ortalaması

Ocak ayında güney bölgelerde en yüksek -1, kuzey bölgelerde ise -13 derecedir. Haziranda ise

güney bölgelerde en yüksek 18, kuzey bölgelerde 14 derece civarındadır.

3.3.2. Nüfus

2015 yılı sonu itibariyle İsveç’in toplam nüfusu 9.851.017 kişi olup, ülkenin tarihsel olarak

demografik yapısı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

TABLO 2 - İsveç Nüfusunun Tarihsel Olarak Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (1000 Kişi)

31 Aralık İtibariyle 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 1970

Nüfus (Kişi) 9.851.017 9.747.355 9.644,80 9.555,90 9.482,80 9.415,50 9.340,60 8.081,20

Erkek 4.930.966 4.872.240 4.814,30 4.765,90 4.726,80 4.690,20 4.649,00 4.045,30

Erkek Pay 50,06% 49,99% 49,92% 49,90% 49,80% 49,80% 49,80% 50,10%

Kadın 4.920.051 4.875.115 4.830,50 4.790,00 4.756,00 4.725,30 4.691,60 4.035,90

Kadın Pay 49,94% 50,01% 50,08% 50,10% 50,20% 50,20% 50,20% 49,90%

0-17 2.025.077 1.985.282 1.952,40 1.928,10 1.919,20 1.919,00 1.921,00 2.007,00

0-17 Pay 20,56% 20,37% 20,24% 20,20% 20,20% 20,40% 20,60% 24,80%

18-64 5.878.713 5.849.189 5.820,10 5.799,50 5.778,90 5.759,20 5.728,80 4.960,90

18-64 Pay 59,68% 60,01% 60,34% 60,70% 60,90% 61,20% 61,30% 61,40%

65 ve Üzeri 1.947.227 1.912.884 1.872,20 1.828,30 1.784,60 1.737,20 1.690,70 1.113,20

65 ve Üzeri Pay 19,77% 19,62% 19,41% 19,10% 18,80% 18,50% 18,10% 13,80%

TABLO 3- Ülkelere göre İsveç'te Yaşayan Yabancı Ülke Doğumlular - 2015

Ülke Erkek Kadın Toplam

Finlandiya 61968 94077 156045

Irak 70815 61073 131888

Suriye 56701 41515 98216

Polonya 38610 46907 85517

İran 35941 33126 69067

Eski Yugoslavya 33808 33382 67190

Somali 30294 30329 60623

Bosna 28533 29172 57705

Almanya 23412 26174 49586

Türkiye 25520 20853 46373

Norveç 18687 23387 42074

Danimarka 22217 19653 41870

Tayland 8443 30349 38792

Afganistan 18709 12558 31267

Eritre 15892 12724 28616

Çin 11330 17080 28410

Şili 14162 13910 28072

Romanya 12891 13467 26358

Lübnan 14496 11663 26159

Birleşik Krallık 16681 8585 25266

13

Toplam (tüm ülkeler) 1.603.551

TABLO 4 - İsveç Nüfusunun Cinsiyet ve Yaş Grubuna Göre Dağılımı (31/12/2015)

Yaş Grubu Kadın Pay Erkek Pay Toplam Pay

0 - 6 401.435 48,5% 425.534 51,5% 826.969 8,4%

7-15 482.614 48,6% 510.628 51,4% 993.242 10,1%

16-30 915.573 48,5% 970.966 51,5% 1.886.539 19,2%

31-45 921.273 49,0% 958.504 51,0% 1.879.777 19,1%

46-65 1.204.910 49,6% 1.225.974 50,4% 2.430.884 24,7%

66-85 849.255 52,6% 766.196 47,4% 1.615.451 16,4%

85+ 144.991 66,5% 73.164 33,5% 218.155 2,2%

Toplam 4.920.051 49,9% 4.930.966 50,1% 9.851.017 100,0%

Son 50 yıllık dönemde, ortalama ömrün uzaması, bebek ölümleri ve doğurganlık oranındaki

düşüşler neticesinde İsveç’in nüfusu hızla yaşlanmıştır. 2015 yılı sonu itibariyle İsveç

nüfusunun yaş grupları ile cinsiyete göre dağılımına yukarıdaki tabloda, bölgelere göre

dağılımına ise EK 2’de yer verilmektedir. İsveç, işgücü hareketliliği açısından göreli olarak

açık politika izlemektedir. Göçmen kökenli önemli bir nüfusu barındırmaktadır. Demografik

önemli eğilim, yurtdışından gelen göçmen sayısında son dönemdeki artıştır.

Kişi başına en fazla göçmen kabul eden AB ülkesi olan İsveç (2015 yılında 163 bin sığınma

başvurusu almıştır), 12 Kasım 2015’ten itibaren geçici (iç) sınır kontrolleri uygulamasına

başlamıştır. Belirli aralıklarla (kesintisiz) uzatılan bahse konu sınır kontrollerinin; son olarak

Hükümetin 3 Haziran 2016 tarihinde aldığı karar ile, 11 Kasım 2016 tarihine kadar

uygulanmasına karar verilmiştir. Ayrıca göçmen kabul politikasında da sıkılaştırma yönünde

adımlar atılmaktadır.

3.3.3. Çalışma ve İşgücü

1930’lardan bu yana, İsveç işgücü piyasasının genel niteliklerini, gerek işçiler gerekse

işverenler bakımından kuvvetli örgütlenmeler ile taraflar arasında uzlaşıya dayanan

anlaşmalar oluşturmaktadır. Bununla birlikte, ülkede zaman zaman yaygın ve uzun süreli grev

hareketleri de söz konusu olmuştur. 1938 yılında imzalanan Satsbjöbaden Anlaşması devlet

müdahalesi olmaksızın işçi ve işveren dernekleri arasında yapılacak toplu sözleşme

görüşmelerinin ana ilkelerini belirlemektedir. İsveç’teki işçi ve işveren örgütlenmeleri yerel,

bölgesel ve merkezi olmak üzere hiyerarşik bir yapı sergilemekte ve İsveç toplumundaki en

önemli politik güç odaklarından birini temsil etmektedir.

2005-2015 döneminde İsveç’te işgücünün cinsiyete göre dağılımı aşağıdaki tabloda

gösterilmektedir.

Sosyal refah devleti geleneğinin çok sağlam temellere dayandığı İsveç’te ortalama gelir

düzeyi yüksek ve iş kolları arasındaki gelir farkı göreli olarak azdır. 2015 yılında İsveç’te özel

kesim ve kamu kesimi çalışanlarının işkollarına göre ortalama aylık ücretlerini gösterir liste

EK 3’te yer almaktadır.

İsveç’te iş akitlerinde genel prensip olarak süre sınırı bulunmamaktadır. İşverenler işçi

çıkarırken belirli kurallara uymakla yükümlüdür. Bir işyerinde istihdam düşüşü durumunda,

14

en son işe giren kişi ilk çıkarılmakta, ancak herhangi bir kişi işten çıkarılmadan önce şirketin

başka alanlarında iş imkanı olup olmadığı araştırılmakta ve var ise kişi oraya transfer

edilmektedir.

TABLO 5 – İşgücünün Cinsiyete Göre Dağılımı

Yıl

Çalışan (1000 Kişi) İşsiz İşsizlik Oranı % (1) İşgücü Oranı % (2)

Toplam Erkek Kadın (1000 Kişi) Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

2005 4.348 2.281 2.067 366,8 7,8 7,8 7,7 70,8 73,6 67,8

2006 4.429 2.331 2.099 336,3 7,1 6,9 7,2 70,8 73,7 67,9

2007 4.541 2.390 2.150 297,5 6,1 5,9 6,5 71,1 73,9 68,3

2008 4.593 2.422 2.171 304,7 6,2 5,9 6,6 71,2 74 68,3

2009 4.499 2.359 2.140 408,3 8,3 8,6 8 72,5 74,8 73,6

2010 4.546 2.401 2.145 415,6 9,1 9,3 9 70,7 73,9 67,4

2011 4.662 2.444 2.199 378 7,5 7,6 7,5 65,6 68,3 62,9

2012 4.672 2.450 2.221 388 7,7 7,9 7,4 71,7 73,9 68,3

2013 4.704 2.467 2.237 410,9 8 8,2 7,9 65,7 68,2 63,3

2014 4.772 2.502 2.269 411 7,9 8,2 7,7 66,2 68,6 63,8

2015 4.837 2.530 2.307 386,1 7,4 7,5 7,2 66,6 68,8 64,4

1) İşsizlerin işgücüne oranı; 2) İşgücü (16-74 yaşındaki nüfusun toplam nüfusa oranı)

Haftalık ortalama çalışma süresi, 40 saattir. Fazla çalışma, dört hafta için azami 48, bir yıl için

ise 200 saat ile sınırlıdır. Çalışanların, yılda beş hafta ücretli tatil izni; 16 ay (480 gün) ücretli

doğum izni; çocuklarının hastalığı durumunda her bir çocuk için yılda azami 60 gün normal

ücretin % 80’ini almak suretiyle hastalık izni gibi hakları mevcuttur. Çalışanın hastalığı

durumunda, 1. gün ücretsiz, 2-21 gün arası maaşın % 80’i, 22 günden sonra maaşın % 77,6’sı

oranında ücretli izin verilir. İsveç’te ebeveynlerden herhangi birinin doğum izni kullanma

hakkı bulunmaktadır. Bu çerçevede izne ayrılan ebeveyne yılda toplam 289,500 SEK’i

aşmamak suretiyle 390 güne kadar vazgeçilen maaşın % 80’i, 390 günden sonra günde 60

SEK ücret ödenmektedir. (https://www.forsakringskassan.se/wps/wcm/connect/9997804e-

06d0-4fe3-849e-e53063d71316/Socialforsakring_FK_4000_en.pdf?MOD=AJPERES).

İşsizlik durumunda ise işsiz kalan kişiye ilk 100 gün için 730 SEK’i, 100 günden sonra 680

SEK’i geçmemek üzere azami 300 gün (57 yaşın üzerindekiler için 450 gün) işsizlik öncesi

maaşının % 80’i işsizlik sigortası olarak ödenmektedir.

İsveç İstihdam Kurumu’nun internet sayfası- Türkçe bölümü: http://www.arbetsformedlingen.se/Globalmeny/Other-

languages/Languages/Turkce-turkiska.html

Gelecek dönemlerde İsveç işgücü piyasasında beklenen önemli sorunlardan birisi, demografik

yapıya bağlı olarak belirli işkollarında yaşanacak işgücü arzı kısıtlarıdır.

3.3.4. Eğitim ve Kültür

Eğitim ve araştırma, İsveç’in uluslararası alandaki rekabetçi konumunu sağlamasında ve

ülkenin milli kimliğinde önemli unsurlardır.

Sosyal sınıf, cinsiyet, ekonomik durum ve coğrafi konum farkı gözetmeksizin tüm çocukların

okuma yazma öğrenmesini sağlamak amacıyla İsveç’te ilkokul eğitimi 1842 yılında zorunlu

https://www.forsakringskassan.se/wps/wcm/connect/9997804e-06d0-4fe3-849e-e53063d71316/Socialforsakring_FK_4000_en.pdf?MOD=AJPEREShttps://www.forsakringskassan.se/wps/wcm/connect/9997804e-06d0-4fe3-849e-e53063d71316/Socialforsakring_FK_4000_en.pdf?MOD=AJPEREShttp://www.arbetsformedlingen.se/Globalmeny/Other-languages/Languages/Turkce-turkiska.htmlhttp://www.arbetsformedlingen.se/Globalmeny/Other-languages/Languages/Turkce-turkiska.html

15

hale getirilmiştir. Devlet tarafından parasız olarak sağlanan zorunlu eğitim, II. Dünya

Savaşı’nın ardından eğitim sisteminde yapılan bir dizi reform sonucunda 7 yaşından başlamak

suretiyle 9 yıla çıkarılmıştır. 9 yıllık zorunlu eğitimi tamamlayan öğrencilerin % 90’ından

fazlası 3 yıllık yüksek orta öğrenime devam etmekte ve bu çerçevede mesleki veya akademik

eğitim seçebilmektedirler (https://sweden.se/society/education-in-sweden/).

Özel okulların fazla yaygın olmadığı ve müfredatın oldukça homojen olduğu İsveç eğitim

sistemi, uluslararası araştırmalara göre oldukça yüksek bir standarda sahip olarak

nitelendirilmektedir (https://sweden.se/society/higher-education-and-research/). Son yıllarda

eğitim kalitesi ile ilgili tartışmaların yaşandığı ve siyasi partilerin bu tartışmalarda aktif

şekilde yer aldığı görülmektedir. Ülkenin çeşitli bölgelerinde yaklaşık 47 üniversite,

yüksekokul ve enstitü bulunmakta olup, 2015 yılı itibariyle 16-74 yaş arası nüfusun cinsiyete

göre eğitim durumu aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

TABLO 6 – İsveç Nüfusunun Eğitim Durumu

Cinsiyet Nüfus Bilinmeyen

İlkokul İlkokul Üst Orta Öğretim Orta Eğitim Üzeri

(< 9 Yıl) (9 Yıl) (< 3 Yıl) (3 Yıl) (< 3 Yıl) (3 Yıl ve Üstü)

Erkek 3.640.277 2,4% 5,2% 14,7% 21,5% 24,6% 13,6% 16,6%

Kadın 3.543.402 1,8% 4,7% 11,6% 20,3% 21,5% 15,0% 24,3%

Toplam 7.183.679 2,1% 5,0% 13,2% 20,9% 23,1% 14,3% 20,5%

İsveç’te araştırma geliştirmeye (AR-GE) büyük önem verilmektedir. 2013 yılında AR-GE

harcamalarının GSYİH’ye oranı % 3,30 seviyesinde olup (İsveç İstatistik Kurumu), bahse

konu oran AB-28’ler için % 1,92 seviyelerindedir. Bu itibarla İsveç, İsrail, Güney Kore,

Japonya ve Finlandiya’nın ardından dünya beşincisi konumundadır. ARGE harcamalarının

yaklaşık %70’i özel sektör, %27’si yüksek öğretim kurumları ve %3,3’ü kar amacı gütmeyen

özel sektör kuruluşları tarafından yapılmıştır. ARGE harcamalarının yaklaşık %70’i,

Stockholm, Vastra Göteland ve Skane bölgelerinde gerçekleştirilmiştir. (Statistical Report:

R&D in Sweden 2013) (https://sweden.se/business/innovation-in-sweden/).

Nüfusu göreli olarak küçük bir ülke olan İsveç’ten tarihte birçok mucit çıkmıştır. Bu

çerçevede, insan vücudu lenf sistemini bulan Olof Rudbeck; adıyla anılan derece ölçeğinin

mucidi Anders Celsius; günümüzde de kullanılan bitki sınıflandırmasına öncülük eden Carl

Von Linne; havayı ilk olarak oksijen ile nitrojene ayrıştıran ve klorin, molibden ve

oksitlemenin aşamalarını keşfeden Carl Wilhelm Scheele; ilk atom ağırlıkları tablosunu

oluşturan, elementleri iki harfle tanımlama sistemini geliştiren ve selenyum, silikon ve

toryumu bulan Jöns Jacob Berzelius; adıyla anılan ışığın dalga boyunu ölçmekte kullanılan

ölçü birimini bulan Anders Jonas Ångström ilk akla gelen isimlerdir.

1739’da kurulmuş olan İsveç Bilimler Akademisi oldukça prestijli bir kurumdur. İsveç,

TetraPak gıda muhafaza sistemi, gaz ocağı, tek mercekli refleks kamera, otomatik para çekme

makinaları (ATM), emniyetli kibrit, gemi pervanesi, otomatik deniz feneri, ayarlanabilir

civata anahtarı, modern rulman ve dinamit gibi önemli buluşlara da evsahipliği yapmıştır

(https://sweden.se/business/10-innovations-you-didnt-know-were-swedish/).

19. y.y. sonlarında, İsveçli sanayici Alfred Nobel’in patlayıcılar ile suni kimyasallar alanında

kendisinin ve diğer kişilerin buluşlarını ticari olarak kullanmak suretiyle bir servet edinmesi

ve bilahare bu serveti edebiyat, bilim ve barış alanlarında her yıl verilen bir ödüle vakfetmesi,

İsveç’te araştırmayı özendiren önemli bir unsur olmuştur. Her yıl Ekim ayında açıklanan ve

10 Aralık’ta düzenlenen tören ile Edebiyat ve Bilim alanlarında İsveç Kralı tarafından

https://sweden.se/society/education-in-sweden/https://sweden.se/society/higher-education-and-research/http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/Publishing-calendar/Show-detailed-information/?publobjid=24825https://sweden.se/business/innovation-in-sweden/https://sweden.se/business/10-innovations-you-didnt-know-were-swedish/

16

sahiplerine takdim edilen Nobel dünyanın en prestijli ödüllerindendir (Nobel Ekonomi Ödülü

de İsveç Merkez Bankası tarafından verilmektedir) (http://www.nobelprize.org/).

Uzun yıllar İsveç’in uluslararası alandaki tanıtımı açısından en önemli sanat faaliyeti

edebiyatken (August Strindberg, Astrid Lindberg) günümüzde İsveç müzik endüstrisi ihracat

bakımından dünyada üçüncü sırada yer almaktadır. ABBA, Europe, Roxette, Ace of Base ve

Cardigans müzik alanında, oyuncu Greta Garbo ve yönetmen Ingmar Bergman ise sinema

alanında dünyaca ün yapmış İsveçli isimlerdir (https://sweden.se/culture-traditions/p2/).

İsveç’te her yıl “müzik ihracat ödülü” etkinliği düzenlenmektedir.

Ülkedeki hemen hemen tüm kültür enstitüleri (tiyatro, bale, müzik, vs.) devlet tarafından

desteklenmektedir. 1773’de kurulmuş olan İsveç Kraliyet Balesi dünyanın dördüncü en eski

bale topluluğudur.

3.3.5. Sosyal Güvenlik

20. y.y. da İsveç, dünyada gelir vergisi yükünün en ağır olduğu ülke olmanın karşılığında

eğitim, sağlık, çocuk ve yaşlı bakımı, fiziksel, zihinsel ve psikolojik engellilere sağlanan

yardımlar, işsizlik ve emeklilik gibi alanlarda dünyanın en cömert sosyal refah devleti

sistemini kurmuştur.

Esasen sağlam bir piyasa ekonomisine sahip olmakla birlikte, 20. y.y.’ın çoğunluğunda

iktidarda bulunan Sosyal Demokrat hükümetlerin sosyal devlet prensiplerinden esinlenerek

yürürlüğe koyduğu uygulamalar neticesinde İsveç, refahın topluma yeniden dağıtılması

bakımından dünyada ilk sırada yer almaktadır. Bu çerçevede, İsveç’te tüm bireylerin

hayatlarının her aşamasında temel ekonomik ihtiyaçlarının temini devletin garantisi altındadır.

Sosyal mühendislik açısından benzersiz bir örnek oluşturan İsveç refah devleti tüm dünyadan

siyaset bilimcilerin ve siyasetçilerin yoğun ilgisini çekmiş olup, bu sistemi ifade etmek üzere

kullanılan birçok terimden en yaygın olanı “İsveç (Sosyal Refah) Modeli”dir.

1990’lı yılların başından itibaren daha önceki dönemlerde yaşanan yüksek oranlı ve düzenli

büyümenin sona ermesi üzerine anılan sistemde önemli mali ve yapısal sorunlar ortaya çıkmış

olmakla birlikte, İsveç halen oldukça gelişmiş bir sosyal güvenlik ağına sahiptir.

İsveç’te tüm vatandaşların eğitim ve sağlık hizmetlerinden eşit olarak faydalanması

yönündeki temel prensipler merkezi hükümet tarafından belirlenmekte, bu kapsamdaki

hizmetler ise büyük oranda yerel yönetimler tarafından sağlanmaktadır.

7 ile 16 yaş arasındaki çocuklar için eğitim zorunlu ve parasız, daha ileri düzeyde eğitim ise

isteğe bağlı ve parasızdır. Belediyeler, çalışan veya okuyan ebeveynlerin 1 ile 5 yaş arasındaki

çocuklarına resmi tatiller haricinde haftada 5 gün kreş hizmeti sağlamakla yükümlüdür.

Anılan hizmet haftada 15 saate kadar parasız olarak sağlanmakta, 15 saati aşan kısım için

ücretler ise birinci, ikinci ve üçüncü çocuk için ebeveynlerin aylık gelirinin sırasıyla % 3, % 2

ve % 1’ini geçmeyecek şekilde ayarlanmaktadır.

Gittikçe artan oranda yaşlı bir nüfusa, emeklilik, sağlık ve bakım hizmeti sağlamak; İsveç

refah sisteminin önündeki en önemli meydan okuma konumundadır. 1980’lerden bu yana

sağlık harcamaları GSYİH’nin ortalama % 9’una karşılık gelmektedir. 2014 yılına ait (güncel)

veriler incelendiğinde de toplam sağlık harcamalarının GSYİH’ya oranın % 11,2 olduğu

görülmektedir. Devlet, bireylerin bu alandaki harcamalarına bir tavan koymuş olup, bu

http://www.nobelprize.org/https://sweden.se/culture-traditions/p2/

17

çerçevede kişi başına yıllık 900 SEK’in (yaklaşık 138 ABD Doları) üzerindeki doktor ve

hastane masrafları ile yıllık 1800 SEK’i (yaklaşık 277 ABD Doları) aşan ilaç masrafları

devlet tarafından karşılanmaktadır. 2012 yılında söz konusu sağlık harcamalarının finansmanı

ise % 81,8 kamu sektörü, % 1,6 merkezi hükümet, % 15,5 hasta ödemeleri, % 0,5 oranında ise

sağlık sigortacılığı alanı dışında faaliyette bulunan diğer kurumlar tarafından

karşılanmaktadır.

İşsizlere sağlanan olanaklar bakımından da İsveç dünyanın en önde gelen ülkelerinden biridir.

Sorunsuz işleyen bir işgücü piyasasını ekonomik büyümenin ve başarılı bir sosyal refah

politikasının önkoşulu olarak gören İsveç devleti, işsizlere doğrudan yardım sağlamaktan

ziyade tam istihdam ve esnek bir işgücü piyasası sağlamak amacıyla hem arz hem de talep

yönlü programlar yürürlüğe koyma yolunu seçmektedir.

Bu çerçevede, tüm ülkeyi kapsayan 290 belediyede İstihdam Hizmetleri Ofisleri iş arayanlarla

işverenleri eşleştirmeye yönelik olarak aktif görev yapmakta; işsizlere devlet tarafından

öncelikle işgücü ihtiyacı bulunan alanlara yönelik olarak mesleki egitim verilmekte; iş

yerinde eğitim ve geçici işe almalar özendirilmekte ve son çare olarak nakdi yardım

sağlanmaktadır.

Ayrıca, devlet uzun süredir işsiz olanlara iş imkanı veren işverenlere vergi indirimi

sağlamakta, kendi işini kuran küçük işletmelere ise ilk dönemde ayakta kalabilmelerini

teminen destek vermektedir.

4. GENEL EKONOMİK DURUMU

4.1. Genel durum

4.1.1. İsveç Ekonomisinin Tarihsel Gelişimi

Yaklaşık 450.000 km² lik yüzölçümü ile alan bakımından Avrupa’nın en büyük ülkelerinden

biri olan İsveç, 9,9 milyon toplam nüfusu ve nüfus yoğunluğu bakımından göreli küçük

kalmaktadır. Yüksek oranda dışa açıklık, yüksek refah düzeyi, oldukça gelişmiş bir iş

dünyası, ARGE ve yenilikçi yapısı ve özellikle hizmet sektörlerinde kamu kesiminin payının

güçlü varlığı, günümüzde İsveç ekonomisinin öne çıkan niteliklerini oluşturmaktadır.

1850 yılında Avrupa’nın kıyısında kalmış fakir bir tarım ülkesi konumundaki İsveç, 1970

yılında kişi başına düşen GSYİH bakımından dünyada üçüncü sıraya yükselmiştir. 1850-1970

döneminde İsveç, dünyanın en hızlı büyüyen ve kalkınan ülkelerinin başlarında gelmektedir.

Avrupa ülkelerine yönelik demir cevheri ve orman ürünleri ihracatı; eğitime yapılan

yatırımlar; serbest girişimin desteklenmesi; dışa açıklık; demiryolları başta gelmek üzere

yabancı sermayeden faydalanmak suretiyle yapılan alt yapı yatırımları; toplum kesimleri

arasında uzlaşı kültürü, sosyal/liberal politikalar ile etkin bir bürokratik yapının tesisi bahse

konu gelişmenin temelindeki önemli etmenlerdir.

Demir cevheri ve orman ürünleri, tarihsel olarak ülkenin başlıca doğal kaynaklarını

oluşturmaktadır. 19. y.y. sonlarından itibaren bu kaynakların gittikçe artan bir şekilde

gelişmiş ürünlere dönüştürülmesi, ülkenin bugünkü ekonomik faaliyetlerinin de büyük ölçüde

temelini teşkil eden sanayi sektörünün hızla gelişmesine imkan vermiştir.

İsveç imalat sanayi çok erken bir aşamada dışa açılmıştır. Dışa açılma mal ihracatı ile

18

başlamış, daha sonra iç pazarın küçüklüğü nedeniyle sanayi şirketleri faaliyetlerini büyük

ölçüde yurt dışına taşımışlardır. Örneğin daha I. Dünya Savaşı öncesinde Ericsson firmasının

çalışanlarının yarısından fazlası İsveç dışında istihdam edilmiştir.

II. Dünya Savaşı’nın ardından uluslararası ticaretin serbestleşmesi ve Avrupa’nın yeniden

yapılanması çerçevesinde İsveç mallarına artan talep ülkenin dışa açılımını daha da

hızlandırmıştır. 1980’ler ve 1990’larda üçüncü dışa açılma dalgası gerçekleşmiş ve İsveç

sanayi firmaları önce ABD, daha sonra AB’de yoğun doğrudan yatırımlar yapmışlardır.

Dördüncü dalga ise başta finans olmak üzere hizmet sektörünün dışa açılmasıyla

gerçekleşmiştir. Günümüzde İsveç dünyanın en dışa açık ülkelerinden biri konumundadır.

İlk olarak İsveç’te kurulmak suretiyle dünyanın önde gelen çok uluslu firmaları arasında yer

alan birçok firma bulunmakta olup, ABB, Akzo Nobel, AstraZeneca, Atlas Copco, Electrolux,

Ericsson, H&M, Ikea, Metro, Saab, Sandvik, Scania, SKF, Skanska, Teliasonera, Tetra Pak ve

Volvo bunlar arasında ilk akla gelenlerdir.

FORBES dergisi tarafından açıklanan geleneksel global ölçekte en büyük 2000 kamuya açık şirket listesinde, 2016 yılı itibariyle İsveç’ten 23 şirketin yer aldığı

görülüyor: http://www.forbes.com/global2000/list/#country:Sweden (Haziran

2016)

1970’lerin ortasından başlayarak, diğer birçok Avrupa ülkesinde olduğu üzere İsveç’te de

büyüme yavaşlamıştır. Dünyanın diğer bölgeleri kaynaklı çetin rekabet koşulları, ülkede

uygulanan ücret politikaları ile yüksek vergiler neticesinde azalan rekabet gücü ve artan

maliyetler, 1970 ve 1980’lerde İsveç Kronu’nda (SEK) önemli devalüasyonları kaçınılmaz

kılmıştır. Söz konusu devalüasyonlar kısa vadede şirketlerin uluslararası rekabet gücünü

korumaya yardımcı olmuşsa da uzun dönemde enflasyona yol açmak suretiyle ekonomiye

zarar vermiştir. Geleneksel olarak sabit kur sistemine dayanan İsveç Kronu, 1992 yılında

dalgalanmaya bırakılmıştır.

1980’lerde ekonomiyi etkinleştirmeye yönelik olarak, piyasaların işleyişindeki devlet

kontrolünün azaltılması yoluyla, birçok sektörde serbestleşmeye gidilmiştir. Finans

sektöründe başlayan serbestleşme hareketleri, ulaştırma ve enerji piyasaları ile devam

etmiştir. Diğer önemli yapısal reformlar, tamamen devlet tekelinde bulunan eğitim ve sağlık

hizmetlerinde özel sektör iştirakine imkan tanınması, daha sıkı rekabet kurallarının tesisi,

kamu sektörü için harcama tavanı tespiti, Merkez Bankasının bağımsız kılınması, önce

Avrupa Ekonomik Alanı ve 1995 yılında da AB’ne üyelik gibi alanlara yayılmıştır.

1980’lerin ortasından itibaren İsveç ekonomisi ihracata dayalı olarak tekrar büyüme trendine

girmiştir. Bununla birlikte gerek 1970’lerde gerekse 1980’lerde ülkenin ekonomik büyüme

hızı AB ortalamasının altında seyretmiştir.

Kredi piyasalarının serbestleştirilmesi hızlı borçlanmaya ve emlak piyasasına odaklanmaya

yol açmıştır. 1990’ların başında uluslararası ekonomide görülen daralma, uluslararası

rekabete maruz kalan şirketlerde yaşanan maliyet krizi ile İsveç vergi sisteminin yeniden

yapılandırılmasıyla bağlantılı olarak bankacılık ve finans hizmetlerinde oluşan balonun

patlaması sonucunda ülke 1930’lardan sonraki en büyük krize sürüklenmiş, bankacılık ve

finans sektörü çökmenin eşiğine gelmiş ve ekonomi uzun süreli bir durgunluk evresine

girmiştir. Durgunluk yüksek işsizlik artışına sebep olmuştur. 1990-1993 döneminde GSYİH

% 5, istihdam % 10 gerilemiştir. 1990 yılında % 1,5 seviyesinde olan kayıtlı işsizlik 1993

yılında % 15 ile tavana vurmuştur. Yüksek işsizliğin sebep olduğu vergi gelirlerindeki

http://www.forbes.com/global2000/list/#country:Sweden

19

daralma ile tırmanan harcamalar kamu maliyesinde ciddi bozulmaya yol açmış, 1990’ların

ikinci yarısında kamu açığı GSYİH’nin % 15’ine, iç borç GSYİH’nin % 80’ine karşılık

gelmek suretiyle en yüksek seviyelere ulaşmıştır.

1970-1990 yılları arasındaki yavaş büyüme ile bahse konu ekonomik kriz birleşince İsveç,

1970 yılında dünya refah sıralamasındaki üçüncülükten 1990 yılında dokuzuncu, kriz

döneminde ise onaltıncı sıraya kadar gerilemiştir. Kriz bir dizi reform ve tasarruf önlemine

yol açmış, ekonomi politikaları düşük enflasyonu öncelikli hedef almak üzere yeniden

düzenlenmiş, aynı zamanda özellikle üniversite ve yüksek okullar ağırlıklı olmak üzere

geleceğe yatırım (arge, yenilikçilik, bilgi ve iletişim teknolojileri) yapılmıştır.

Uluslararası ekonomideki olumlu koşullar ile ülkede bilgi teknolojisi alanında izlenen hızlı

büyüme sonucunda İsveç krizi atlatmış ve 1993 yılı sonrasında büyüme hızı OECD üyesi

ülkeler ortalamasını yakalamıştır.

1990’lı yılların ikinci yarısında İsveç ekonomisinde sanayi imalatından bilgi yoğun sektörlere

doğru yapısal bir yönelim ortaya çıkmıştır. Bilgi teknolojisi alanında yaşanan gelişmelere

paralel olarak, ilgili hisse senetlerinin aşırı değerlenmesini müteakip 21. y.y. başında bu defa

anılan sektörde kriz patlak vermiştir. Söz konusu kriz 1990’larda yaşanana kıyasla daha

yumuşak atlatılmış ve ardından da İsveç ekonomisi tekrar hızlı büyüme trendine girmiştir.

Ancak, 2007 yılında ABD finans piyasalarında başlayan ve zaman içinde hızla küresel

ekonomiye yayılan kriz, özellikle 2008 yılının son çeyreğinden itibaren İsveç ekonomisini de

son derece olumsuz etkilemiş (yüzde %-0,6 ve 2009 yılında önemli oranda bir küçülme

yaşanmıştır (yüzde -5,2). Bu küçülmenin arkasından, 2010 yılında yüzde 6 oranında

büyüyerek Avrupa’da en hızlı büyüyen (Türkiye’den sonra) ikinci ülke olmuştur. 2011, 2012,

2013, 2014 ve 2015 yıllarında da İsveç ekonomisinde büyüme oynaklık göstermiş; zaman

içinde ivme kazanan büyüme oranları gözlenmiştir (Sırasıyla yüzde 2,7, yüzde -0,3, yüzde

1,2, yüzde 2,3 ve yüzde 4,2).

4.1.2. İsveç Ekonomisinin Mevcut Durumu ve Kalkınma Planları

Müşavirliğimiz tarafından hazırlanan, İsveç Ekonomisinde Son Makroekonomik Gelişmeler başlıklı bilgilendirme notumuza/raporumuza şu internet adresinden

ulaşabilirsiniz: 2016 İsveç Ekonomisinde Son Makroekonomik Gelişmeler (Yaz

2016)- 13 Haziran 2016

İsveç resmi ekonomi politikasının başlıca hedefleri, dengeli ve sürdürülebilir bir kamu

maliyesi, sürdürülebilir ekonomik büyüme ile fiyat istikrarıdır. Diğer belirleyici unsurlar,

geniş kapsamlı yeniden bölüşüm politikası, yüksek oranlı vergi sistemi ve işsizliği düşük

tutmaya yönelik olarak hizmet içi eğitimi de içeren çok yönlü işgücü piyasası politikasıdır.

İsveç 2016 Yılı Ekonomi Programı- İsveç 2016 Yakınsama Raporu (Sweden's Convergence Programme 2016):

http://www.government.se/reports/2016/04/swedens-convergence-programme-

2016/ (26 Nisan 2016);

(2015 yılı programı: http://www.government.se/reports/2015/04/swedens-convergence-programme-2015/ (29 Nisan 2015).

http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-226611http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-226611http://www.government.se/reports/2016/04/swedens-convergence-programme-2016/http://www.government.se/reports/2016/04/swedens-convergence-programme-2016/http://www.government.se/reports/2015/04/swedens-convergence-programme-2015/http://www.government.se/reports/2015/04/swedens-convergence-programme-2015/

20

İsveç temel ekonomik göstergeler (İsveç Ekonomik Araştırmalar Ulusal Enstitüsü Veri Setleri): http://www.konj.se/english/data-sets.html

TABLO 8- Üretim Yöntemi ile GSYİH

SNI 2007 göre Endüstriyel Sınıflandırma

Milyon SEK

2015 % Pay 2014 2015

GSYİH (Cari piyasa fiyatları) 3.918.199 4.158.728 100%

Dolaylı Vergiler 469.556 503.462 12,1%

Sübvansiyonlar (Devlet yardımları) 20.614 22.827 0,5%

Toplam Katma Değer 3.469.257 3.678.093 88,4%

Mal 949.516 1.025.357 24,7%

Tarım, Ormancılık, Balıkçılık 47.822 50.774 1,2%

Madencilik 18.173 16.019 0,4%

İmalat Sektörü 567.536 616.885 14,8%

Elektrik, Gaz ve Su 106.879 105.683 2,5%

İnşaat 209.106 235.996 5,7%

Hizmetler 1.757.108 1.856.959 44,7%

Kamu 714.594 746.185 17,9%

Kar amacı gütmeyen kuruluşlar 48.039 49.592 1,2%

(Kaynak:http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/Statistics-by-subject-area/National-Accounts/National-Accounts

/National-Accounts-quarterly-and-annual-estimates/#c_li_377031)

4.2.Tarım

19. y.y. ortalarına kadar tamamen bir tarım ülkesi konumunda olan İsveç’te, 2015 yılı

itibariyle tarım, ormancılık ve balıkçılık sektörü GSYİH içerisinde % 1,2, toplam istihdam

içerisinde ise %2,3 civarında bir paya sahiptir. İsveç’in toplam yüzölçümünün yaklaşık %

5,8’i ekilebilir arazidir.

http://www.konj.se/english/data-sets.html

21

Son 30 yılda tarım sektöründe yaşanan yapısal değişimler daha az sayıda ancak daha büyük

ölçekli çiftliklerin oluşumuna yol açmıştır. 2005 yılında destek sisteminde meydana gelen

değişiklikler bu eğilimi tersine döndürmeyi hedeflemiş ve bu süreçte küçük çiftlik destek

ödemesi başvurularındaki düşüş eğilimi yavaşlatılmıştır.

TABLO 9 – Büyüklüğe Göre Çiftlik Sayısı

Çiftlik Büyüklüğü 1990 2000 2010 2013

– 2,0 Hektar … … 3.785 3.935

2, 1 – 5,0 Hektar 14.957 11.784 11.601 10.142

5,1 – 10,0 Hektar 19.020 14.110 13.943 13.857

10,1 – 20,0 Hektar 20.832 15.453 13.008 12.439

20,1 – 30,0 Hektar 12.177 8.717 6.603 6.022

30,1 – 50,0 Hektar 14.223 10.624 7.490 6.778

50,1 – 100, 0 Hektar 11.348 10.652 8.205 7.368

100,1 Hektar ve üzeri 4.003 5.458 6.456 6.605

Toplam Çiflik Sayısı 96.560 76.798 71.091 67.146

İsveç’te tarımla iştigal eden nüfus oldukça yaşlıdır. Çiftçilerin % 60’ından fazlası 50 yaşın

üzerinde olup, aktif işgücünün tarımda istihdam edilen oranı her geçen yıl düşmektedir.

Hayvancılık başlıca üretim faaliyeti olup, tarımsal üretim imkanları ülkenin kuzey ve güney

bölgeleri arasında oldukça büyük farklılık arz etmekte ve buğday başta olmak üzere hububat

ağırlıklı olan üretim büyük ölçüde ülkenin orta ve güney bölümlerinde gerçekleştirilmektedir.

TABLO 10 - Başlıca Tarımsal Üretim

1990 2000 2013 2014 2015

Ürün

Verim

(Kg/Hektar)

Miktar

(1000Ton)

Verim

(Kg/Hektar)

Miktar

(1000Ton)

Verim

(Kg/Hektar)

Miktar

(1000Ton)

Verim

(Kg/Hektar)

Miktar

(1000Ton)

Verim

(Kg/Hektar)

Miktar

(1000Ton)

Kış Buğdayı 6.480 2.070.400 6.030 2.129.450 6.310 1.319.000 7.250 2.750.800 7.570 2.984.800

Bahar Buğdayı 5.160 146.400 5.040 242.550 4.800 549.600 4.530 335.600 5.000 315.600

Çavdar 4.690 330.800 5.370 185.120 5.680 142.000 6.450 173.600 6.340 149.200

Kış Arpası .. .. 5.030 59.990 5.750 78.100 6.430 85.800 6.180 96.100

Bahar Arpası 4.490 2.097.900 3.920 1.555.400 4.980 1.862.000 4.710 1.488.400 5.200 1.576.200

Yulaf 4.260 1.565.800 3.910 1.137.720 4.370 851.500 4.170 665.900 4.610 744.700

Triticale .. .. 4.550 185.120 4.880 111.700 5.930 226.400 … …

Karışık Hububat .. .. 3.430 109.020 3.740 71.300 3.180 48.900 3.560 52.000

Bezelye/Nohut .. .. 2.660 67.400 3.340 40.800 3.220 46.500 3.710 83.100

Tarla Fasulyeleri .. .. .. .. 3.510 61.300 3.240 61.100 3.960 99.100

Sofra Patatesi 33.060 834.200 26.720 654.400 30.980 551.700 31.270 551.600 31.530 525.200

Nişasta Üretimi İçin Patates 40.090 351.900 38.700 325.700 41.930 254.400 44.040 270.500 42.960 277.300

Şeker Kamışı 55.800 2.775.500 46.900 2.602.200 64.200 2.326.200 .. .. 60.800 1.178.300

Kış Repi 2.910 240.790 3.250 80.900 3.230 231.400 3.730 296.600 3.940 347.300

Bahar Repi 1.820 77.950 2.010 23.100 1.890 96.100 1.820 26.100 2.040 9.200

Kış Şalgam Repi 1.770 14.440 1.750 2.400 … … 1.700 1.300 1.870 1.600

Bahar Şalgam Repi 1.590 46.910 1.550 15.100 1.370 3.700 1.070 1.400 1.240 1.200

Keten Yağı .. .. 770 7.900 1.990 9.600 1.680 11.000 1.960 13.900

Otlaklar 7.490 5.219.000 .. .. 4.960 4.532.500 5.950 5.224.900 6.240 5.382.200

22

Süt ve süt ürünleri İsveç tarımında merkezi bir role sahip olmakla birlikte, süt ineklerinin

sayısında düşüş gözlenmektedir. Diğer taraftan, hayvan yetiştirilen çiftlik sayısı

azalmaktayken kalan çiftliklerdeki hayvan sayısı artmaktadır.

TABLO 11 - Başlıca Hayvansal Üretim (1000 ton)

1996 2001 2006 2011 2012 2013 2014 2015

Süt ve süt ürünleri 1.065,0 1.021,0 954,0 877,0 867,0 866,0 810,0 815,0

İçmelik Süt 1.310,0 1.281,0 1.221,0 1.139,0 1.121,0 1.112,0 1.057,0 1.061,0

Krema 92,1 99,8 90,4 109,9 112,7 103,8 105,2 112,4

Peynir 127,1 124,9 118,9 103,3 101,2 90,0 87,7 90,2

Tereyağı 30,1 30,2 26,1 17,3 17,6 17,0 16,9 16,4

Süttozu 37,4 45,2 49,5 50,7 61,9 73,7 89,2 84,0

Tavuk 77,8 96,1 102,5 113,5 112,4 117,5 126,1 136,8

Yumurta 71,4 71,4 72,1 91,7 97,8 103,4 99,8 105,8

Buzağı 3,6 4,1 4,5 4,4 4,5 4,3 4,0 3,5

Tosun 2,5 11,8 15,4 14,3 8,2 9,5 10,4 10,7

Boğa 71,3 64,3 58,8 63,5 51,0 54,0 56,6 57,9

Düve 10,7 14,4 12,5 13,6 17,0 16,1 17,7 17,7

İnek 49,3 48,6 46,2 42,0 44,9 42,0 32,3 32,5

Toplam Sığır 133,8 139,1 132,9 133,4 121,1 121,5 127,6 129,7

Domuz 318,9 275,9 264,4 256,1 233,7 234,2 236,2 233,5

At 1,9 1,4 0,9 1,3 1,2 1,1 1,0 0,9

Koyun 0,8 0,7 0,8 1,0 1,0 0,8 0,9 1,0

Kuzu 2,8 3,1 3,4 4,1 4,1 3,9 4,1 4,2

2015 yılı itibariyle İsveç’in dış ticaretinde tarım ürünleri (1 – 24. fasıllar), ithalatta % 11,4,

ihracatta % 6,4 paya sahiptir.

İsveç- Tarım Sektörü İstatistikleri: http://www.jordbruksverket.se/swedishboardofagriculture/statistics.4.68dc110a12

390c69dde8000500.html (Jordbruksverket).

4.3. Sanayi

Ürün yelpazesinin genişliği ile uluslarası faaliyetlerin büyüklüğü, İsveç sanayiinin en belirgin

özellikleri olarak ortaya çıkmaktadır. İsveç’te, madencilikten bilgi teknolojisi ve diğer yüksek

teknolojileri kapsayan ürün grubuna kadar, uluslararası alanda yüksek başarı gösteren birçok

firma bulunmakta, ülkenin toplam sanayi üretiminin yaklaşık %60’ı ihraç edilmektedir.

Tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi İsveç’te de GSYİH içinde sanayi imalatının payı giderek

azalırken, hizmet sektörünün payı artmıştır. 2015 yılı itibariyle imalat sanayi, GSYİH

içerisinde % 14,8 paya sahiptir (İnşaat sektörü ise, %5,7). Bununla birlikte imalat sanayi,

İsveç ekonomisi bakımından yukarıda verilen rakamların işaret ettiğinden daha büyük bir

öneme sahiptir. Zira, İsveç hizmet sektörün önemli bir kısmı ülkenin sanayi altyapısı ile

yakından ilintilidir.

İmalat sanayiinde toplam üretimin %16’sını kimyasallar, %13’ünü metal ve metal mamulleri;

%10’unu orman ve kağıt ürünleri, %11’ini makine ekipmanları, %11’ini motorlu taşıtlar;

%14’ünü bilgisayar, elektronik ve optik cihazlar sektörleri oluşturmaktadır.

http://www.jordbruksverket.se/swedishboardofagriculture/statistics.4.68dc110a12390c69dde8000500.htmlhttp://www.jordbruksverket.se/swedishboardofagriculture/statistics.4.68dc110a12390c69dde8000500.html

23

2010 yılı baz alınmak suretiyle 2005-2015 döneminde çeşitli sanayi kollarına ilişkin üretim

endeksi EK 4’te yer almakta olup, 2015 yılında enerji, endüstriyel enerji girdileri, dayanıklı

tüketim malları, diğer madenler, tekstil, giyim ve deri, mobilya hariç ahşap ürünleri,

marangoz işleri, kömür ve rafine petrol, metal dışı minareller, büro makineleri ve

bilgisayarlar, mobilya ve elektrik gaz ısınma gibi sektörlerde üretim artışı (geniş tabanlı)

yaşanmıştır.

Müşavirliğimiz tarafından hazırlanan, 2016 Yılı İsveç Müteahhitlik Sektörü Raporu'na aşağıdaki internet adresinden ulaşabilirsiniz: 2016 İsveç Müteahhitlik

Sektörü Raporu-Mayıs 2016

4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon

İsveç oldukça gelişmiş ve yüksek standartlarda bir ulaştırma ve iletişim altyapısına sahiptir.

Ülkedeki toplam karayolu uzunluğu, -CIA Factbook verilerine göre- 579.564 km’dir.

Ülkede Sivil Havacılık İdaresinin işlettiği 42 havaalanı çoğunlukla ülke içi taşımacılık amaçlı

kullanılmaktadır. Uluslararası havayolu trafiğinin % 62’si ile iç hat uçuşların % 27’sini Kuzey

Avrupa Bölgesindeki en büyük havaalanı olan Stokholm Arlanda Havaalanı kanalıyla

yapılmaktadır. Arlanda Havaalanından toplam 71 havayolu şirketi 21 dış hat, 27 iç hat varış

noktasına uçuş gerçekleştirmektedir.

1991 yılında iç hat uçuş trafiğinin serbestleştirilmesi sonucunda sektörde lider konumunda

bulunan ve İsveç, Danimarka ve Norveç ortaklığı olan İskandinavya Havayollarına (SAS)

rakip birçok şirket ortaya çıkmıştır. Son dönemde SAS’ın uluslararası rekabet sorunları

yaşadığı basında sıkça yer almıştır.

Telekomünikasyon altyapısı bakımından İsveç dünyanın en gelişmiş ülkeleri arasında yer

almaktadır. Sabit telefon hattı, mobil telefon, kişisel bilgisayar, internet ve genişbant

kullanımı son derece yaygındır. Yaklaşık 9,9 milyon nüfuslu ülkede kişisel ve iş amaçlı

internet erişimi 7 milyonu geçmiş olup, evlerin %90’ından fazlasında bilgisayar

bulunmaktadır.

TABLO 12 – İsveç Ulaştırma Sektörüne İlişkin Temel Veriler

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Karayolları

Binek otomobilleri (1000 adet) 4.308 4.343 4.408 4.457 4.495 4.585 4.669

Kamyon sayısı (1000 adet) 516 527 529 558 565 581 596

Otobüs sayısı (1000 adet) 13.4 13.8 13.9 14.2 13.9 13.9 14.1

Demiryolları

Demiryolu uzunluğu (km) 11.138 11.149 11.206 … … …

Taşınan yolcu sayısı (milyon kişi) 179 180 188 193 201 207 212

Taşınan yük miktarı (milyon ton) 55 67 68 65 66 68 64

Hava Taşımacılığı

Uluslararası

Taşınan yolcu sayısı (milyon kişi) 19.5 20.8 23.0 30.7 24.7 25.8 26.9

Taşınan yük miktarı (1000 ton) 139 171 150 129 116 120 124

http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-225452http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-225452

24

İçhatlar

Taşınan yolcu sayısı (milyon kişi) 6.0 6.1 6.9 7.0 7.1 7.3 7.4

Taşınan yük miktarı (1000 ton) 1.7 2.3 2.4 2.5 3.1 2.4 2.6

Deniz Taşımacılığı

Dış ticarete konu olan miktar (milyon ton) 141.194 154.995 152.720 149.859 138.480 144.715 146.748

Yabancı limanlara sevkedilen yük 66.624 70.624 69.058 69.404 62.924 65.077 65.928

Yabancı limanlardan gelen yük 74.569 84.372 83.662 80.455 75.557 79.638 80.820

2015 yılında özel sektör istihdamının yaklaşık % 5,2’sini ve ihracatın % 12’sini oluşturan

bilgi ve iletişim teknolojisi, son on yıllarda en güçlü sektörlerden biri konumundadır. İsveç

kablosuz iletişim, yazılım geliştirme, mikroelektronik alanlarında dünya lider ülkelerinden

birisidir.

Ülkede telekomünikasyon hizmetleri Avrupa geneline kıyasla oldukça erken bir tarihte, 1993

yılında, serbestleştirilmiştir. Sektördeki en güçlü şirketler TeliaSonera, Tele2, Telenor, Spring

Mobil ve Tre’dir.

4.5. Hizmetler

GSYİH içinde %72 oranında paya sahip olan hizmet sektöründe, bu alandaki toplam katma

değer içindeki pay itibariyle en önemli faaliyet kolları toptan ve perakende ticaret (% 22),

profesyonel, bilimsel ve teknik aktiviteler (%19), emlakçılık (% 16)’dır.

İsveç’te uluslararası kural ve standartlarla uyumlu, oldukça gelişmiş ve sağlam bir finans

sistemi mevcuttur. 1990’ların başında finans sektöründe yaşanan krizin ardından alınan

yapısal önlemler neticesinde sektörde önemli konsolidasyon söz konusu olmuştur. 31 Aralık

2014 itibariyle İsveç’te toplam 117 banka (38 ticari banka, 29 yabancı banka veya şubesi, 48

tasarruf bankası ve 2 kredi kooperatifi) faaliyet göstermektedir. Toplam mevduatın yaklaşık

% 81’i Nordea, Svenska Handelsbanken, SEB ve Swedbank isimli dört büyük grubun

elindedir.

İsveç’teki bankalar ve bankacılık sistemi hakkında ayrıntılı bilgiye İsveç Bankalar Birliği“http://www.swedishbankers.se/Sidor/en/3_Statistics%20%26%20publicati

ons/default.aspx” web adresinden ulaşılabilir.

4.6. Enerji

1970’lerdeki petrol krizi esnasında ülkenin ithalata bağımlığının seviyesi ile rafineri

kapasitesinin yetersizliğinin net olarak ortaya çıkması üzerine enerji konusu İsveç’in en

önemli politik meselelerinden biri halini almıştır. Bu çerçevede, ülkenin yüksek enerji

ihtiyacının karşılanmasını teminen kapasite artırımına gidilmiş ve nükleer enerjiye yatırım

yapılmıştır. İsveç son yıllarda, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmada ve bu alandaki

yeniliklerde global ölçekte ön sıralarda yer almaktadır.

İsveç’te ticari işletime müsait petrol, gaz ve kömür rezervi bulunmadığından, çoğunluğu

Kuzey Denizi petrolü olmak üzere ülkenin enerji hammaddesi ihtiyacının % 70’lik bir kısmı

ithal edilmektedir. Isınma ihtiyacının nükleer güç, hidro güç ve biyo yakıttan elde edilen

elektrikle temini yoluna gidilmesi neticesinde 1970’lerden bu yana İsveç’in petrol tüketimi

% 40 oranında düşmüştür. Yerli elektrik üretiminin % 83’ü nükleer ve hidrogüç ile

sağlanmaktadır. (2014 yılında yerli elektrik üretiminin % 42’sini hidrogüç, % 41’ini nükleer,

25

% 9’unu termik santraller oluşturmaktadır.)

TABLO 13 – Elektrik Arz ve Talebi (gWh)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Toplam elektrik arzı (net) 167.851 157.861 160.759 158.716 146.971 159.844 160.009 174.124 161.872 163.808

Net yerli üretim 154.983 140.314 144.708 145.962 133.200 144.912 147.528 162.444 149.198 149.956

Hidro elektrik 7.201 61.192 65.591 68.550 64.973 66.773 66.609 78.412 60.935 63.334

Termik 12.260 13.151 13.406 14.150 15.839 19.056 16.779 15.456 14.789 13.155

Nükleer 69.764 64.983 64.279 61.266 49.987 55.626 58.026 61.393 63.597 62.185

İthalat 12.868 17.547 16.051 12.754 13.771 14.932 12.481 11.680 12.674 13.852

İç tüketim 147.587 146.364 146.023 144 137.886 146.991 140.282 142.864 139.195 134.333

İmalat Sanayi 56.698 57.406 57.944 56.558 50.657 54.496 53.843 52.981 50.935 49.552

Hizmet Sektörü 40.298 40.039 40.964 40.868 40.667 41.294 40.041 40.682 40.717 39.855

Tarım 3.811 3.252 2.967 2.648 3.045 3.184 2.993 3.150 3.109 2.998

Hanehalkı 34.423 34.807 33.457 33.470 33.934 37.282 33.702 35.086 34.431 32.636

Nakil ve dağıtımdan kaynaklanan kayıplar 12.357 10.860 10.961 10.456 9.583 10.735 9.703 10.966 10.003 9.292

İhracat 20.264 11.497 14.736 14.716 9.085 12.853 19.714 31.254 22.676 29.475

Nordik Enerji Araştırmaları Kurumu ve Uluslararası Enerji Ajansı işbirliği ile hazırlanan “Nordik Enerji Teknolojileri Piyasası Raporu 2016” başlıklı rapor:

Download the report, 23/5/2016 (Raporda, İsveç dahil tüm Nordik ülkeleri için enerji

piyasasının genel durumu, verilerin ışığında son gelişmeler, yenilikler/teknolojik

gelişmeler, hedefler ve projeksiyonlar detaylı incelenmektedir).

4.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik

Son 50-60 yılda ormancılık ve madenciliğin önemi görece azalmış olmakla birlikte doğal

kaynaklar ülke ekonomisinde halen önemli bir role sahiptir. Başlıca ladin ve çam olmak üzere

İsveç topraklarının yaklaşık yarısı ormanlarla kaplıdır. İsveç, orman ürünleri ihracatı

bakımından Kanada ve Finlandiya’nın ardından dünyada üçüncü sırada yer almaktadır.

Maden cevherleri ve hidroelektrik güç ülkenin diğer önemli doğal zenginlik kaynaklarıdır.

4.8. Para Piyasaları

2003 yılında ülkede yapılan referandum sonucunda Avrupa Para Birliği’nin (Euro) dışında

kalan İsveç’in para politikasının temel unsurları, serbest kur rejimi, bağımsız Merkez Bankası

ve fiyat istikrarı/düşük enflasyon hedefidir. Merkez Bankasının enflasyon hedefi %2’dir.

İsveç Kronu (SEK) 1992 yılı Kasım ayından bu yana serbest kur rejimine tabi olup, bir diğer

ifade ile para politikası hedefleri için doğrudan bir araç değildir.

2015 Yılında İsveç Merkez Bankası Para Politikası: Central Bank Annual Report 2015

(http://www.riksbank.se/Documents/Rapporter/Arsredovisning/2016/rap_arsred20

15_160407_eng.pdf ) (Yayım: 07/04/2016)

İsveç Finans Piyasaları: The Swedish Financial Market 2015 (http://www.riksbank.se/Documents/Rapporter/Finansmarknaden/2015/rap_finans

m_150813_eng.pdf) (Yayım: 13/08/2015).

http://www.nordicenergy.org/wp-content/uploads/2016/04/Nordic-Energy-Technology-Perspectives-2016.pdfhttp://www.riksbank.se/Documents/Rapporter/Arsredovisning/2014/rap_arsred2013_140331_eng.pdfhttp://www.riksbank.se/Documents/Rapporter/Arsredovisning/2014/rap_arsred2013_140331_eng.pdf

26

İsveç Merkez Bankası’nın yıllık ve aylık ortalama Avro, Amerikan Doları ve Türk Lirası cari

kurlarına aşağıdaki tablo-14’te yer verilmektedir.

TABLO 14 - Yıllık ve Aylık Ortalama Kurlar

Yıl 1 EUR 1 USD 1 TL Ay 1 EUR 1 USD 1 TL

1998 8,9306 7,9516 0,0048 :100 TL 2015 Ocak 9,4262 8,1096 3,4763

1999 8,8076 8,2671 0,002 :100 TL 2015 Şubat 9,4862 8,3504 3,3936

2000 8,4465 9,1718 0,0015 :100 TL 2015 Mart 9,2406 8,53 3,294

2001 9,2516 10,326 0,0009 :100 TL 2015 Nisan 9,3269 8,6521 3,2514

2002 9,1627 9,7243 0,0007 :100 TL 2015 Mayıs 9,2921 8,3386 3,1502

2003 9,125 8,0894 0,0005 :100 TL 2015 Haziran 9,2809 8,2759 3,0602

2004 9,1268 7,3496 0,0005 :100 TL 2015 Temmuz 9,3798 8,5228 3,1585

2005 9,2849 7,4775 5,5506 : 1TL 2015 Ağustos 9,5205 8,5478 2,999

2006 9,2549 7,3766 5,1623 : 1TL 2015 Eylül 9,401 8,3672 2,7776

2007 9,2481 6,7607 5,1795 : 1TL 2015 Ekim 9,3483 8,3221 2,8428

2008 9,6055 6,5808 5,0607 : 1TL 2015 Kasım 9,3214 8,6758 3,0179

2009 10,6213 7,6457 4,9107 : 1TL 2015 Aralık 9,249 8,5082 2,9161

2010 9,5413 7,2049 4,7817 : 1TL 2016 Ocak 9,2804 8,5368 2,8331

2011 9,0335 6,4969 3,8745 : 1TL 2016 Şubat 9,4033 8,4719 2,8764

2012 8,7053 6,7754 3,7628 : 1TL 2016 Mart 9,2865 8,369 2,8963

2013 8,6494 6,514 3,4292 : 1TL 2016 Nisan 9,2072 8,1204 2,863

2014 9,0961 6,8568 3,1326

5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

5.1. Genel Durum, Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri

İç pazarın küçüklüğü nedeniyle İsveç, çok erken bir tarihte dış pazarlara açılmış ve şirketleri

zaman içinde hızla uluslararasılaşmıştır. ABB, Aga, Akzo Nobel, Assa Abloy, AstraZeneca,

Atlas Copco, Autoliv, Biovitrum, EF, Electrolux, Elekta, Ericsson, Gambro, Handelsbanken,

H&M, Ikea, Nordea, Metro, Saab, Sandvik, Scania, SEB, Securitas, Skanska, SKF, Storaenso,

Swedbank, Swedish Match, Tele2, Teliasonera, Tetra Pak, Vattenfall, Volvo gibi günümüzde

dünyanın önde gelen çokuluslu firmaları arasında yer alan birçok şirket ilk olarak İsveç’te

kurulmuştur.

İsveç’in en büyük firmaları (varlıklar, istihdam, ihracat vb. açısından ) bilgilerini http://www.largestcompanies.com/ internet adresinden incelemek mümkündür.

Uzun yıllar net sermaye ihracatçısı konumunda olan İsveç’te, 1990’ların ortasından itibaren

doğrudan yabancı sermaye yatırımları hızla artmaya başlamıştır. 2014 yılı sonu itibariyle

İsveç’in ülke dışındaki toplam sermaye stoku 2.824 milyar SEK, İsveç’te bulunan doğrudan

yabancı sermaye yatırımlarının kümülatif stok tutarı 2.367 milyar SEK’e ulaşmıştır. Son 6 yıl

itibariyle ülke/bölgelere İsveç’teki yabancı yatırımlar ile İsveç’in yurtdışındaki yatırımları

aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

TABLO 15 –Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Stoku (Milyar SEK)

İsveç’teki Yabancı Yatırımlar İsveç’in Yurtdışındaki Yatırımları

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2009 2010 2011 2012 2013 2014

http://www.largestcompanies.com/

27

Toplam Varlıklar 2.355 2.321 2.396 2.417 2.442 2.367 Toplam Varlıklar 2.461 2.461 2.562 2.487 2.625 2.824

Özkaynaklar 1.516 1.567 1.621 1.790 1.958 1.864 Özkaynaklar 2.426 2.434 2.471 2.404 2.480 2.639

Alacaklar 288 277 294 299 385 323 Alacaklar 585 563 604 580 575 612

Borçlar 1.128 1.031 1.069 926 870 826 Borçlar 550 536 513 497 431 427

OECD 2.236 2.218 2.278 2.297 2.340 2.225 OECD 2.227 2.195 2.260 2.190 2.315 2.438

Avrupa 2.107 2.088 2.115 2.089 2.054 2.076 Avrupa 1.880 1.822 1.903 1.832 2.010 2.114

Kuzey Ülkeleri 567 527 543 568 551 569 Kuzey Ülkeleri 671 637 657 602 619 664

AB 1.849 1.859 1.908 1.861 1.835 1.855 AB 1.592 1.529 1.592 1.516 1.704 1.788

Finlandiya 230 213 242 246 245 244 Finlandiya 324 286 292 249 267 291

Birleşik Krallık 311 299 307 301 281 305 Birleşik Krallık 209 185 176 158 177 163

Hollanda 344 391 446 486 451 479 Hollanda 250 237 226 210 275 258

...Danimarka 186 167 173 165 170 189 ...Danimarka 172 173 185 168 178 186

...Almanya 150 137 125 119 146 159 ...Almanya 117 172 166 166 142 154

Fransa 71 73 71 44 33 31 Fransa 59 42 51 48 42 43

İspanya 7 5 8 14 11 22 İtalya 37 33 34 31 32 40

İtalya 7 6 6 11 8 6 Lüksemburg 64 65 112 116 175 214

Lüksemburg 322 309 360 384 402 354 İspanya 40 36 38 32 20 32

...Belçika 170 182 114 40 58 21 Belçika 150 139 137 139 146 152

...İrlanda .. 25 23 34 17 7 İrlanda 14 14 19 20 19 19

...GKRY 22 22 41 42 44 51 Portekiz 5 7 5 5 6 13

Avusturya 12 14 16 15 13 18 Avusturya 4 .. -1 12 23 31

Diğer Avrupa 258 229 207 227 220 221 Çek C. 9 10 10 11 11 11

ABD 164 146 156 208 220 161 Macaristan 6 4 5 5 8 7

Kanada 31 31 41 25 69 22 Polonya 29 29 40 52 69 47

Estonya 36 32 33 34 36 41

Letonya 9 9 21 19 22 23

Litvanya 11 13 20 22 23 27

Diğer Avrupa 288 292 311 316 305 326

Norveç 176 177 180 186 173 186

Rusya Fed. 45 48 64 50 48 58

İsviçre 49 46 50 47 59 62

Türkiye .. .. 12 15 3 4

ABD 358 379 379 377 351 377

Kanada 19 17 19 20 20 23

Latin Amerika 53 59 63 64 74 94

Okyanusya 18 24 22 15 12 19

Asya 112 129 144 143 133 163

Afrika 18 26 30 28 22 30

İsveç’teki doğrudan yabancı yatırımların sektörlere göre dağılımı ise aşağıda gösterilmektedir.

Tablo 16 – Sektörlere Göre İsveç’teki Yabancı Yatırımlar (Milyar SEK)

Sektör 2009 2010 2011 2012 2013 2014

İmalat 1077 1049 1116 1097 1101 1073

Gıda endüstrisi 196 191 209 200 225 209

28

Tekstil ve ahşap faaliyetleri 155 149 148 138 135 133

Kimyasallar ve eczacılık ürünleri 428 423 421 430 394 408

Metal ve Makine ürünleri 135 129 156 155 128 112

Diğer İmalat 88 72 81 85 81 72

Elektrik, gaz, ısınma ve su 229 226 197 207 210 196

İnşaat 14 18 16 16 21 23

Mal ticareti 196 181 217 218 186 187

Diğer finansal hizmetler ve Sigortacılık 376 369 345 334 353 37

Bilgi iletisim 148 145 133 122 132 105

Nakliye, depolama 40 46 64 51 48 42

Gayri menkul faaliyetleri 107 120 107 112 109 121

Diğer Sektörler 64 69 80 98 125 90

Tablo 17 - Ödemeler Dengesi

TABLO 17 - Ödemeler Dengesi Milyar SEK Milyar $

2012 2013 2014 2015 2012 2013 2014 2015

Cari Denge 216,5 227,0 209,9 240,4 32,0 34,8 30,6 28,5

Ticaret (mal ve hizmet) (net)

Mal ticareti (f,o,b, - f,o,b,) 135,9 137,1 129,4 116,7 20,1 21,0 18,9 13,8

Hizmet ticareti 67,5 80,3 71,8 106,3 10,0 12,3 10,5 12,6

Ticaret, toplam 203,4 217,3 201,2 223,0 30,0 33,4 29,3 26,4

Birincil Gelirler (net)

İşçi gelirleri 19,0 18,7 20,0 17,7 2,8 2,9 2,9 2,1

Yatırım geliri 62,0 54,2 54,7 68,3 9,2 8,3 8,0 8,1

Diğer birincil gelirler 0,2 0,1 0,2 0,3 0,0 0,0 0,0 0,04

Birincil gelirler, toplam 81,2 73,0 74,8 86,3 12,0 11,2 10,9 10,2

İkincil Gelirler (net)

AB'den veya AB'ye katkılar -21,9 -28,0 -28,2 -31,7 -3,2 -4,3 -4,1 -3,8

Kalkınma yardımları -11,0 -19,4 -21,1 -21,2 -1,6 -3,0 -3,1 -2,5

Diğer -35,1 -15,9 -16,8 -15,9 -5,2 -2,4 -2,5 -1,9

İkincil Gelirler, toplam -68,0 -63,3 -66,1 -68,9

-

10,0 -9,7 -9,6 -8,2

Sermaye Dengesi,net -6,1 -9,4 -5,7 -8,3 -0,9 -1,4 -0,8 -1

Finans Hesapları, net 57,5 121,5 131,0 115,9 8,5 18,7 19,1 13,7

Doğrudan yatırımlar 85,5 164,2 34,3 91,4 12,6 25,2 5,0 10,8

Portföy yatırımları -111,3 -315,3 162,4 -97,3

-

16,4

-

48,4 23,7 -12

Finansal türevler -36,2 -63,7 -21,4 -2,6 -5,3 -9,8 -3,1 -0,3

Diğer yatırımlar 116,1 240,9 -45,3 113,5 17,1 37,0 -6,6 13,5

Rezerv varlıklar 3,5 95,4 1,0 11,0 0,5 14,6 0,1 1,3

Net, finans hesabı

29

Net hata ve noksan -152,9 -96,1 -73,2 -116,2

-

22,6

-

14,8

-

10,7 -14

*SEK birimindeki veriler yıllık ortalama $ kuru, 2012 için 6,7757, 2013 için 6,5142, 2014 için 6,8569 ve 2015 yılı için

8,4350’ den Dolara çevrilmiştir.

21 Haziran 2016 tarihinde UNCTAD tarafından yayımlanan Dünya Yatırım Raporu

2016 verilerine göre ise, (a) İsveç, 2012 yılında 16,3 milyar, 2013 yılında 4,9 milyar, 2014

yılında 3,6 milyar ve 2015 yılında 12,6 milyar ABD Doları doğrudan yabancı yatırım

çekmiştir (FDI inflow). (b)İsveç’in yurtdışına doğrudan yatırım ihracı (FDI outflow) ise, 2012

yılında 29 milyar, 2013 yılında 30,1 milyar, 2014 yılında 8,6 milyar ve 2015 yılında 23,7

ABD Doları olmuştur. (c) 2015 yılı itibariyle İsveç’teki doğrudan yabancı yatırım stoku 282

milyar ABD doları; İsveç’in yurtdışındaki doğrudan yatırım stoku ise, 346 milyar ABD

Doları seviyesindedir. (d) 2015 yılında İsveç’e yapılan "üretime dönük yeni doğrudan

yatırım" (“greenfield” yatırımı) girişi, 2,3 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

UNCTAD, WIR 2016, İsveç Ülke Notu (21 Haziran 2016)

Ülkenin sağlam teknolojik altyapısı, kalifiye işgücü, AR-GE’ye atfedilen önem, güvenilir

sermaye piyasası ve özellikle son 20 yılda gerçekleştirilen yapısal ekonomik reformlar bahse

konu gelişmenin ardındaki temel faktörlerdir. İsveç’te daha önce %52 seviyesinde bulunan

kurumlar vergisi oranı 1990 yılında %40, 1991 yılında %30, 1994 yılında %28, 1 Ocak 2013

itibariyle halen geçerli olan %22 seviyesine düşürülmüş olup, söz konusu oran birçok AB ve

OECD ülkesine göre düşük düzeylerdedir.

İsveç düzenli cari işlemler fazlası veren bir ülkedir (Tablo 17). İsveç uzun yıllardır cari

işlemler fazlası veren bir ülkedir (Ana alt kalemler olarak gerek mal ticareti hesabında gerekse

hizmetler ticaretinde fazla vermektedir). 2015 yılında GSYİH’nın %5,9’u oranında cari

işlemler fazlası vermiştir (mal ticareti fazlası %2,9 oranında). İsveç, 2013 yılında 227 milyar

SEK, 2014’te 210 milyar SEK ve 2015’te 246 milyar SEK cari işlemler fazlası vermiştir.

Aynı yıllarda cari işlemler hesabındaki mal ticareti fazlası sırasıyla 137, 129 ve 121 milyar

SEK; ticari hizmetler fazlası ise, 89, 72 ve 107 milyar SEK olarak ge