T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI

T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI’NA YAPILAN İLAÇ İHALELERİNİN İŞLEYİŞİNDE YAŞANMAKTA OLAN TEMEL UYGULAMA

SIKINTILARISUNUMU

KİTDERNİSAN 2011 / ANKARA

Tespit Öneri

Mevzuat; ihale şartname satın alma bedelinin rekabeti

engelleyecek şekilde maliyetinin üzerinde

satılmasını önlemek amaçlı hükümler içerse de, şartname satın alma bedellerinin yüksek

olması rekabeti engellemektedir.

(Ortalama 50 sayfalık bir şartnamenin maliyeti 3 TL iken 2010 ort. Şartname bedeli 80

TL’dir)

Bakanlığımıza bağlı kurumların ilaç ihalelerindeki

ihale şartname satın alma bedellerinin makul bir tutarda standart hale

getirilerek sabitlenmesi gerekmektedir.

2

Tespit Öneri

Şartnamelerde ihaleden kaynaklanacak alacakların temlik

edilemeyeceğine hükmeden ibarelere yer verilmektedir. Ödemelerin geç yapılması

nedeniyle finansman açıklarının dış borçlanma ile karşılanması esnasında alacakların finans

kurumlarına ve / veya 3. şahıslara teminat olarak temliki

gerekebilmektedir. İtiraz süreçleri de çoğu zaman

çözüm getirmemekte ya da uzun sürmektedir.

Şartnamelerde alacağın temlik edilebilmesinin şarta

bağlanmaması gerekmektedir.

3

Tespit Öneri

Şartnamelerdeki teslim koşulları çoğu zaman , ülkenin coğrafi ve iklimsel

koşulları gözetilmeden, gerçekleştirilmesi imkansız yada çok zorlayıcı süreler ihtiva

edecek şekilde tanzim edilmektedir. Strateji Geliştirme Başkanlığı’mızın bu konuda yayınlamış olduğu genelgeye

rağmen , bu koşullar münferit alımlarda / çerçeve anlaşmalar da belirtilen sürelere

aykırı olarak düzenlenmektedir. Münferit alımlarda itiraz sürecinin kısa olması ve itiraz ücretlerinin çok yüksek olması da kanunen tarif edilmiş itiraz

sürecini kullanılamaz kılmaktadır.

Bakanlığımıza bağlı kurumların ihale şartnamelerinde ürün teslim sürelerinin tebligattan itibaren en

az 10 gün olarak standart hale getirilerek sabitlenmesi

gerekmektedir.

4

Tespit Öneri

İhale şartnamelerinde yer alan gecikme cezalarına ilişkin yüzde değerlerinin yüksek belirtilmesi

büyük bir sorun teşkil etmektedir. Ülkemizde tüketilen ilaçların çoğunun

ithal olması veya ithal girdiye bağlı olması, ilaçların piyasaya arzına ilişkin

bir çok konuyu dışa bağımlı kılmaktadır. Yüklenicilerin, tedarikçi firmalar nezdinde hiçbir yaptırım ve

müdahale olanağı da yoktur.

Gecikme cezası oranlarının Yüklenicileri mağdur etmeyecek

ancak caydırıcılık işlevini de yerine getirecek şekilde belirlenerek bir orana sabitlenmesi ve bu cezanın sözleşme tutarı üzerinden değil sadece geç teslim edilen ürün tutarı üzerinden uygulanması

yönünde düzenleme yapılması gerekmektedir.

5

Tespit Öneri

Teknik şartnamelerde ilaçların ambalajları üzerine ekleme ve/veya

değişiklik yapılması yönünde koşullar konulmaktadır. Mezkur mevzuat gereği

yüklenicilerin Bakanlığımızın ilgili yönetmelikleri gereği belirlenmiş ve izne

tabi tutulmuş ambalajlar üzerinde bir ekleme ve/veya değişiklik yapması

hukuken mümkün değildir. Ayrıca shrink yapılması, sticker yapıştırılması, renk kodlaması yapılması gibi koşullar da

konulmaktadır.

Bakanlığımıza bağlı kurumların ihale dokümanlarında ilaç

ambalajları üzerinde oluşan taleplerin ilgili ambalajlama

yönetmeliği çerçevesinde belirtilen hükümlere uygun olarak

engellenmesi gerekmektedir.

6

Tespit Öneri

Damga Vergisi kanunu çerçevesinde ihaleler sonucunda taraflar arasında imza edilecek

sözleşmeler, her bir nüshası %0,825 oranında Damga Vergisine tabidir. Ödeme sorumluluğu

yükleniciye, tahsil sorumluluğu ise kuruma aittir. Sözleşmenin her nüshası için ayrı vergi tahakkuk

ettiğinden nüshasının fazla olması; ihaleye katılım maliyetini ve dolayısıyla ihale fiyatlarını

arttırmaktadır. Sözleşme evraklarının tek nüsha tanzim edilmesi, yüklenici tarafından istenmesi

durumunda çoğaltılması, sözleşmeyi yapan kurum tarafından “aslının aynıdır” vb gibi bir ifade

yüklenicilerin ihtiyaç duyacağı sözleşme nüshasını çözecektir. Ancak hal böyle iken kurumlardan muhtelif sebepler ile sözleşmenin birden fazla nüsha tanzim edilmesi ve/veya sözleşmede bir

nüsha yazmasına rağmen birden fazla nüshada ıslak imza / kaşe istenmesi durumları ile

karşılaşılmaktadır. Bu ise hem kurumun hem yüklenicinin ilerleyen tarihlerde, yapılan incelemeler sonucunda vergi cezaları ile

karşılaşmasına neden olmakta ve ihale maliyetlerini arttırmaktadır.

Sözleşmelerin Bakanlığımıza bağlı kurumların ihale dokümanlarında tek

nüsha olarak tanzim edilerek imza edilmesinin standart hale getirilmesi ve

yükleniciler tarafından talep edilmesi halinde çoğaltılarak sözleşmeyi yapan

kurum tarafından “aslının aynıdır” vb gibi bir ibare ile aslına uygun olduğunun

belirtilmesi yönünde kurumların yönlendirilmesinin sağlanması

gerekmektedir. 

7

Tespit Öneri

Kamu İhale Tebliğleri çerçevesinde ihalelerdeki birim fiyat teklif

mektuplarında birim fiyatın virgülden sonra iki hane olarak düzenlenmesi; ancak kurumun ihale dokümanında

belirtmesi koşulu ile virgülden sonra 4 haneye kadar birim fiyat teklif

verilebileceği hükme bağlanmıştır. Bazı kurumlarımızın virgülden sonra iki

haneye kadar teklif verilecek şekilde ihale dokümanı hazırladığı

görülmektedir. Bu durum rekabetin tam tesisinin önünde büyük bir

engeldir.

Bakanlığımıza bağlı kurumların ihale dokümanlarında teklif vermeye ilişkin

hükümlerin mevzuata uygun olarak virgülden sonra 4 hane teklif

verilebilecek şekilde ve standart hale getirilmesi gerekmektedir.

8

Tespit Öneri

İhalelerde bazı kurumların mevzuata rağmen “halen” götürü bedel liste ihalesi yaptıkları görülmektedir. Bu tarz ihaleler, alıma konu olan tüm

kalemler için rekabeti tesis etmemektedir.

Götürü bedelli liste ihalelerinin engellenerek, mevzuata uygun

standart “birim fiyat teklif usulü” uygulanması gerekmektedir.

9

Tespit Öneri

Bazı kurumlar, alıma çıkacakları her kalem için ayrı ihale açmaktadırlar. Bu

yöntem bir çok anlamda tüm paydaşlara zarar vererek, verimlilik kaybına sebep olmaktadır. Tedarik

zinciri aşamasında sipariş ve sevkiyat süreçlerinde idare edilemeyecek sayıda

ve küçüklükte sipariş lotlarına sebep olmakta; tedarikçi , lojistik ve yüklenici

bağlamında sorun yaratarak maliyetlere yansımaktadır.

İhale ve sipariş büyüklüklerine minimum standart getirilmesi ve az adetli ihtiyaçların stok seviyelerinin yükseltilerek soruna uygulanabilirlik

kazandırılması gerekmektedir.

10

Tespit Öneri

İlaç yüklenicilerine olan borçların 90 gün içinde yapılması Sağlık Bakanlığı S.G.

Başkanlığınca değişik zamanlarda duyurulmuştur. Ödemeler ise faturaların saymanlığa intikal tarihine bağlı olarak

yapılmaktadır. Maliye Bakanlığı’ nın ilgili mevzuatına göre ödemeye ilişkin evrakların fatura tarihinden itibaren 10 gün içerisinde

saymanlığa intikali istenilmiştir. Uygulamada kurumların bu hususlara uymadıkları,

faturaların ve/veya ödeme evraklarının kaybolduğu, izin/tayin vb nedenlerle

evrakların tekamül etmediği, gerçekleri yaşanmaktadır.

Sonuç olarak faturalar saymanlıklara 1-3 ay gibi sürelerde geçmekte, ödeme vadeleri 90

günü aşmakta ve ödeme listeleri ilan edilmeyebilmektedir.

İlgili mevzuata da uygun olarak ihale şartnamelerinde:

a. Ödeme vadelerinin 90 gün içinde yapılmasının,

b. Ödemeye esas olacak belgelerinin 10 gün içerisinde saymanlığa intikalinin belirtilmesinin,

ve Ödeme listelerinin asılmasının

sağlanması gerekmektedir.

11

Tespit Öneri

İhale şartnamelerinde ödeme sürelerine uyulamaması halinde alacaklıların ihtar

edemeyeceği, icra iflas kanunu uyarınca işlem yapamayacağı yönünde hükümler

konulmaktadır. Yargı kararlarının içinde, bu tip maddelerin

sözleşmenin bir tarafınca bu şartın konulmasının, “hakim durumun kötüye

kullanılması” olarak tespit edildiği kararlar mevcuttur. Ayrıca, Kamu İhale Mevzuatı

çerçevesinde yapılan itiraz işlemlerinde de KIK bu konuda bir karar üretmemektedir.

Ödeme sürelerine uyulmayan durumlarda alacaklıların ihtar edemeyeceği, icra iflas kanunu uyarınca işlem yapamayacağı yönündeki hükümlerin ihale

şartnamelerinden çıkartılması gerekmektedir.

12

Tespit Öneri

Tip sözleşmeler içerisinde mücbir sebeplerden bir tanesi de idarenin kabul

edeceği “diğer haller” olarak ihale dokümanlarında yerini almıştır. İlaçların

ithalat ve üretim sorunlarından kaynaklanan gecikmeler, mücbir sebep

olarak mütalaa edilmemektedir. Yükleniciden kaynaklanmayan bu

durumların idareler tarafından kabul edilmesi yönünde hukuki bir engel

bulunmamaktadır. Yüklenicinin herhangi bir müdahale şansının bulunmadığı tedarik gecikmelerinden yasaklama

kararları yaşanmaktadır.

Ürün teslimindeki gecikmelerin üretim veya ithalat sıkıntıları nedeninden

kaynaklandığının üretici/tedarikçi firma tarafından belgelenmesi halinde bu durumun mücbir sebep sayılması ve varsa muadil eşdeğer teslimine izin verilmesinin ihale şartnamelerinde

standart hale gelmesi gerekmektedir.

13

Tespit Öneri

İhale şartnamelerinin kargo ile satın alınması esnasında, kargo bedeli

olarak ek bir ücret talep edilmektedir. Oysaki; şartname alıcı ödemeli

gönderilmektedir. Ayrıca bazı kurumlar şartname alımı için yüklenicinin temsilcisinin bizzat başvurusunu talep etmektedirler.

Şartname bedellerinin kurum banka hesabına yatırılarak şartnamenin kargo

bedeli yükleniciye ait olmak üzere yükleniciye yollanmasının sağlanması ve şartnamenin bizzat alınması koşulunun

kaldırılması gerekmektedir.

14

Tespit Öneri

Doğrudan Temin usulü (22/D) ile yapılan alımlarda Damga Vergisi tahakkuku sorun teşkil etmektedir.

Maliye Bakanlığının bu konu ile ilgili yayınlamış olduğu tebliğ gereği, Karar - Damga Vergisinin

tahakkuk edebilmesi için Kamu İhale Mevzuatında belirtilen şekil ve usul şartlarına uygun bir Komisyon

Kararının olması, Sözleşme Damga Vergisinin olabilmesi için ise taraflar arasında bir sözleşmenin

bulunması gerekmektedir. Taraflar arasında Doğrudan Temine bağlı bir alımda sözleşme imzalanması bu alıma ilişkin ilanda sözleşme

tasarısının da ilan edilmesini gerektirmektedir. Aynı hukuki sürece göre bir komisyon kararının

olabilmesi içinde bu kararın oluşması için gerekli usul ve şekil şartları çerçevesinde yetkili kişiler

tarafından imza edilmiş kararın muhatabına tebliği gerekmektedir. Ancak kurumların bu hukuki

süreçleri dikkate almadan; bazen kurumlarının aleyhinde bazen de yüklenicilerin aleyhine damga

vergisi tahakkukları yaparak kesinti yaptıkları görülmektedir. Esasen bu işlemler yumağı 22/D

alımının ruhuna da aykırıdır.

Doğrudan Temin alımlarda yapılacak işlemlere ilişkin ilgili Damga Vergisi tebliği ve Kamu İhale Tebliğleri hükümleri ile

uyumlu ve her kurum tarafından standart şekilde uygulanacak bir

süreç belirlenerek bunun kurumlarca uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.

15

Tespit Öneri

İhale yüklenimlerinin tamamlanıp; sözleşme süresinin bitmesine rağmen, miat taahhütleri vb

sebepler ile kesin teminatların iadelerinin yapılmadığı örneklerle

sıkça karşılaşmaktayız. İhalenin sözleşme süresine uygun işin

bitiminde muhtelif nedenlerle teminat mektubu iadeleri

gecikmektedir.

Bu konuda yüklenimi tamamlanmış ve/veya sözleşme

süreleri dolmuş ihaleler ait teminatların zamanında iadesi

yönünde kurumların uyarılması ve yüklenimi biten ihalenin teminat mektuplarına en geç 1 ay içinde

iadesinin sağlanması gerekmektedir.

16

Tespit Öneri

Kurumlar tarafından yapılan ödemelerde; bankalar tarafından fahiş havale

masrafları tahsil edilmekte, bazen de çift masraf alınmakta, havaleler bankalarda 48 saat

tutulmaktadır.

Bakanlığımızın, bu bankalar (Ziraat Bankası) ile ilgili

havale masraflarının kaldırılması şeklinde

yükleniciler yanında yer alması gerekmektedir.

17

Tespit Öneri

İhale adetleri kurumlarca belirlenmektedir. Kurumların yanlış ihale adeti belirlemeleri

sonucu % 20 azalışların yapılması sırasında başlangıçta ihalenin

tamamına göre Damga Vergisi ve Karar Pulu yatırılmış olduğundan,

azalış yapılması halinde bu vergiler kurumdan geri

alınamamaktadır.

% 20 azalışlarında mükerrer verginin geri alınmasının sağlanması

gerekmektedir.

18

Tespit Öneri

Çerçeve Anlaşmaları ihale katılım giderlerinde ekonomi yapılması

amacını taşır. İhale katılım ve sözleşmelerde istenilen

evraklardan Ticaret Odası belgesi (2) kez istenerek gereksiz gider

yaratmaktadır. (İhale esnasında ve sözleşme esnasında)

Ticaret Odası faaliyet belgesinin bir defa istenilmesinin sağlanması

gerekmektedir.

19

Tespit Öneri

İlaç ihalelerinde istenilen dokümanlar arasında teklif verilen ürünlerin tedarikçi firmalarına ait Ulusal Bilgi Bankası kayıtlarının

çıktıları istenmektedir. Oysa ki; bu bilgiler kurumlar tarafından online

olarak sorgulanabilecek bir bilgi olup, bu evrak çıktıları büyük bir kırtasiye masrafı yaratmaktadır.

Ayrıca, herhangi bir yasal ehliyeti bulunmayan evraklardır.

Ulusal Bilgi Bankası kayıtlarına ilişkin evrakların ihalelerde istenilen

dokümanlar içerisinden çıkartılması ve bu uygulamanın standart hale

getirilmesi gerekmektedir.

20

Tespit Öneri

Miat konularında şartnamelerdeki hususlar yerine getirilmesi olanaksız şekilde konulmaktadır. Buna rağmen

ve bununla beraber yükleniciden istenen “miat değişim”

taahhütnameleri ile çözüm bulunmakta iken bu taahhütnameleri

“üretici firma” dan alınması istenilmektedir.

Şartnamelerde istenilecek son kullanma tarihleri gerçeğe uygunluğu temin edilmeli ve yüklenici tarafından

(1) defaya mahsus verilecek miat değişimi taahhütlerinin yeterli

olmasının şartnamelerde standart hale getirilmesinin sağlanması veya üretici firmaların söz konusu belgeyi

vermelerinin temin edilmesi gerekmektedir.

21

Tespit Öneri

Her kurumun farklı ve çelişen maddeleri içeren şartnameleri

uygulamada rekabeti engellemektedir.

İhale şartnamelerinin Sağlık Bakanlığımız vb. resmi kurumlar ile

Derneğimizin hukukçularından oluşan bir komisyonca “tek tip” hale

getirilmesinin sağlanması önemle gerekmektedir.

22

TENSİP VE ONAYLARINIZI        ARZ EDERİZ

SAYGILARIMIZLA