Tatrzański PN

Logo Parku Tatrzańskiego przedstawia kozice na tle zaśnieżonych Tatr.

Tatrzański Park Narodowy leży w południowej części Polski, w województwie, małopolskim na granicy ze Słowacją.

Tatrzański Park Narodowy utworzony został w 1954 roku. Jest jednym z 23 parków narodowych na terenie Polski. Jego powierzchnia wynosi 211,64 km².

Klimat Tatr, a co za tym idzie ich roślinność, charakteryzuje się piętrowością. Piętro najniższe, czyli piętro regla dolnego, porastają bory świerkowe z domieszką jodły, buka i jaworu. Regiel górny to prawie wyłącznie bór świerkowy. Piętro kosówki (1550-1800) porasta roślinność krzaczasta z przewagą kosodrzewiny. Piętro hal to łąki wysokogórskie z zadziwiająco bogatą roślinnością alpejską. Można tu spotkać wiele gatunków goryczek, goździki, sasankę i szarotkę. Piętro turni zadziwia tym, że i tam można znaleźć zaskakująco dużo roślin, zwykle bardzo niewielkich i rosnących w kępach "przycupniętych" między skałami (np. lepnica bezłodygowa, skalnica tatrzańska).

Gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Występuje w stanie dzikim w górzystych i wilgotnych terenach Europy i Azji. W Polsce podgatunek typowy rośnie w Sudetach i Karpatach, podgatunek nadbrzeżny występuje w pasie wybrzeża i dolinach rzek. Gatunek rodzimy. Okazała roślina do 2m wysokości o silnym zapachu.

Roślina trwała należąca do rodziny goryczkowatych. Występuje w Tatrach, Pieninach, na Małej Fatrze oraz na Spiszu. Występuje też we wschodnich Sudetach, ale jest tam bardzo rzadka. Środkowo- i południowoeuropejska roślina górska. Kolor kwiatów intensywnie lazurowoszafirowy - bardzo charakterystyczny. Kwiat na szczycie łodygi, pojedynczy o długości do 2 cm. Kwiat: kielich zrosłodziałkowy, rurkowaty, o 5 ząbkach i 5 oskrzydlonych krawędziach.

Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny goździkowatych. W Polsce występuje głównie w górach – w Sudetach i Karpatach. Roślina bardzo rzadka. W liczbie przeważnie kilku wyrastają na szczytach rozgałęzionej łodygi. Mają różowy kolor, z wyjątkiem dolnej części, która od wewnętrznej strony jest ciemnożółta i posiada charakterystyczne brązowofiołkowe włoski.

Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny astrowatych. Występuje w górach środkowej Europy oraz w północnej Europie. W Polsce występuje w Karpatach i Sudetach oraz w okolicach Bolesławca. Kwiatostan złożony – wzniesione koszyczki zebrane na szczycie łodygi w wiechę podobną do grona. Ich korona ma niebieskofioletową barwę, czasami (rzadko) zdarzają się okazy o białych lub różowych kwiatach.

Gatunek byliny należący do rodziny astrowatych (Asteraceae). Występuje w górach Europy. Jedyne naturalne stanowiska w Polsce znajdują się w Tatrach. Kwiatostan tworzą koszyczki zebrane w szczytowy baldaszkowy kwiatostan. Pod nimi występuje kilka liści tworzących okrywę podkwiatostanową (przez laików uważane są one za płatki korony).

Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny dzwonkowatych. Występuje w Europie. W Polsce roślina dość rzadka, występuje w Karpatach, Sudetach i na rozproszonych stanowiskach w południowej Polsce - na pogórzu i w pasie wyżyn. Kwiaty ciemnoniebieskie, bezszypułkowe, zebrane w główkę na szczycie łodygi.

Gryzoń z rodziny wiewiórkowatych. Długość ciała: 42 - 54 cm. Barwa jest różna - od żółtawobrązowej do czerwonawej lub szarej. Wierzch głowy zawsze czarny, boki ciała i nogi żółtawoszare. Zamieszkuje Alpy i niektóre pasma Karpat, sztucznie został wprowadzony w Pirenejach. W Polsce zamieszkuje jedynie wysokie rejony Tatr.

Występuje w Tatrach oraz w Niżnych Tatrach na Słowacji. Kozice odżywiają się pokarmem roślinnym, najczęściej wybieranymi przez nie gatunkami są: pędy, kora i liście jarząbu pospolitego górskiego.

Pożywienie: ssaki (głównie gryzonie), ptaki, padlina, czasem gady, bezkręgowce, i pokarm roślinny (jagody, orzechy). Lisy żyją w parach lub grupach socjalnych, złożonych z dominującej samicy (zwanej alfa), dominującego samca i różnej liczby (3-5) podporządkowanych samic. Najgroźniejszą chorobą roznoszoną przez lisy jest wścieklizna.

Drapieżny ssak z rodziny niedźwiedziowatych. Sierść gęsta, barwy rudej, brunatnej, czarnej lub srebrzystej. Zamieszkiwał pierwotnie całą Europę, obecnie w południowo-zachodniej Europie wytępiony (podjęta została próba reintrodukcji w Pirenejach). Żywi się nasionami, owocami, grzybami, dżdżownicami, ślimakami, jajami ptaków, chętnie zjada miód; z braku produktów naturalnych może wyrządzać znaczne szkody wśród bydła i zwierzyny leśnej.

Ssak z rodziny kotowatych. Wierzch czarnożółtorudy z brunatnymi plamkami (wyraźniejsze u populacji górskich, i mniej wyraźne u nizinnych), brzuch i bokobrody białe. Uszy są zakończone charakterystycznym pędzelkiem, ogon ciemniejszy na czubku. W Polsce pozostało około 200 rysiów. Pożywienie: gryzonie, ptaki, sarny, młode jelenie i dziki. Nie je padliny.

Gatunek ssaków z rodziny psowatych, rzędu drapieżnych. Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Żywią się głównie ssakami średniej wielkości (jelenie), nie gardząc mniejszymi zwierzętami czy padliną, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki lub ich stada.

Tatrzański Park Narodowy to park narodowy obejmujący swym zasięgiem całe polskie Tatry. Celem ochrony jest zachowanie unikalnej przyrody i krajobrazu młodych gór alpejskich. W Tatrach możemy więc zapoznać się rzeźbą wysokogórską, formami polodowcowymi w tym jeziorami cyrkowymi, dolinami U-kształtnymi. Zachodnia część górotworu to skały węglanowe z licznymi formami krasowymi w tym wspaniałymi jaskiniami. Ze świata fauny spotkać możemy w Tatrach niedźwiedzia, kozicę i świstaka. Z ptaków spotyka się tutaj orla przedniego, sokoła, płochacza i pomurnika a także zdarza się, że z obszaru Alp w Tatry doleci sęp płowy.

Morskie Oko jest największym jeziorem w polskiej części Tatr, zajmuje powierzchnię 34,93ha, szerokość 566m, długość 862m, w najgłębszym miejscu osiąga 50,8m. Morskie Oko położone jest w Dolinie Rybiego Potoku, na wysokości około 1395m n.p.m..

W dokumentach nazwa Tatr pojawia się po raz pierwszy w 1086 w przywileju cesarskim Henryka IV dla biskupstwa praskiego, w postaci Triti czy Tritri. Następnie przed 1125 występuje - powtórzona z poprzedniego dokumentu w poprawionej postaci - w rękopisie kronikarza czeskiego - Kosmasa w formie Tatri, która przez różnych wydawców tego rękopisu była źle odczytana i podawana jako Tryn, Tritri, Triti, Tryti itd. W źródłach węgierskich z XII-XIV w. nazwa istnieje w postaci Turtur, Turtul, Tortol, Tarczal, Alpes Tatrarum itd. W tej samej postaci, co dziś, w polskich źródłach nazwa pojawia się od 1255 roku.

Czarny Staw jest największym jeziorem Doliny Gąsienicowej i jednym z dwóch położonych w części wschodniej nazywanej Czarną Doliną Gąsienicową (drugie jezioro to Zmarzły Staw).Nad staw prowadzi niebieski szlak turystyczny. Przy północnym brzegu szlak rozwidla się prowadząc w prawo na Przełęcz Karb (szlak zielony), a w lewo wzdłuż wschodniego brzegu jeziora niebieski szlak prowadzi nad Zmarzły Staw i dalej na Przełęcz Zawrat. Nad wschodnim brzegiem Czarnego Stawu odbija w lewo szlak na Skrajny Granat (szlak żółty).

Otwór wejściowy jest obszerny i wchodzi się nim pod górkę. Aby dostać się do głównej komory trzeba pokonać drabinkę. Sala ta ma charakter zawaliskowy i na jej dnie leżą bloki wapienne oderwane od stropu. Z sali tej można iść w trzech kierunkach. W prawo prowadzi w dół długi na 30 m ślepy korytarz z boczną szczeliną. W lewo znajduje się również opadający w dół korytarz o długości 20 m. Na końcu tego korytarza możemy przedostać się do ciasnej szczeliny o równoległym do korytarza przebiegu. Główny ciąg prowadzi na wprost do następnej sali, z której biegną w lewo dwa łączące się korytarze. Idąc na wprost można przedostać się przez ciasny przełaz do kolejnego obszernego korytarza z kapliczką na ścianie.

Jaskinia Dziura położona jest najbliżej Zakopanego ze wszystkich jaskiń dostępnych dla zwykłego turysty, znajduje się w małej dolinie ku Dziurze. Jest to pierwsza dolina reglowa położona na wschód od doliny Strążyskiej.

Znali ją już siedemnastowieczni poszukiwacze skarbów i kruszców. Jest też jaskinią znaną z dawnych opisów w literaturze. Początkowo nazywano ją Jaskinią Strążyską lub Zbójnicką Jamą (od ostatniego zbójnika tatrzańskiego Wojciecha Mateji). Nazwa Dziura, oznacza w góralskiej gwarze jaskinię.

Smocza Jama położona jest w odnodze Doliny Kocieliskiej w Wąwozie Kraków. Posiada dwa otwory:dolny, wejściowy, położony na wysokości ok. 1100 m n.p.m. (15 metrów nad dnem wąwozu) i górny, wyjściowy znajdujący się na wysokości ok. 1120 m n.p.m. (ok. 50 m nad dnem Doliny Kocieliskiej).Nazwa jaskini pochodzi od doliny, w jakiej się znajduje ( są tu też Ratusz, Kazimierz, Rynek, Zamek ). Jaskinia znana od dawna góralom, poszukiwaczom skarbów i górnikom zamieszkującym Stare Kościeliska. Pisał o niej Gotfryd Ossowski w 1882 r. nazywając ją Smokiem, ale pomylił się, co do długości, 100 m to dużo za dużo. Zwiedzano ją już w XIX w.

Hubert BrzezińskiKlasa II TA