Tarihsel Süreç İçerisinde Mezarlıkların İncelenmesi, Mezarlıkların Planlama ve Tasarım Açısından Bitkisel Tasarım Üzerine Etkileri

Bartın Üniversitesi

Orman Fakültesi

Peyzaj Mimarlığı Bölümü

PEM319 Bitkilendirme Tasarımı

Tarihsel Süreç İçerisinde Mezarlıkların İncelenmesi,

Mezarlıkların Planlama ve Tasarım Açısından Bitkisel Tasarım

Üzerine Etkileri

Hazırlayan

2006010105006 Mehmet Cemil AKTAŞ

2006010105030 Tayfun KIZILDAĞ

2009, BARTIN

İÇİNDEKİLER

1. MEZARLIKLAR İLE İLGİLİ GENEL KAVRAMLAR 011.1. Tarihsel Süreç İçerisinde Mezarlık Kavramı ve Doğuşu 011.2. Mezar ve Mezarlık Kavramı 02

2. MEZARLIK KÜLTÜRÜNÜN GELİŞİMİ 032.1. Batı Kültüründe Mezarlıklar 03

2.1.1.Hristiyanlıktan Önce 032.1.2.Hristiyanlıktan Sonra 03

2.2. Türk Kültüründe Mezarlıklar 042.2.1.Müslümanlıktan Önce 042.2.2.Müslümanlıktan Sonra 04

2.3. Günümüzde Mezarlık Kavramı 042.4. Çağdaş Mezarlık Yaklaşımları ve Örnekleri 04

2.4.1.Igualada Mezarlığı 052.4.2.Fossar De La Pedrera Mezarlığı 072.4.3.Kaze Ne Oka Mezarlığı 082.4.4.Moskova Donskoy Mezarlığı 082.4.5.Al Miniah Mezarlığı 102.4.6.Berlin Treptow Krematoryumu 10

3. YEŞİL ALAN İÇERİSİNDE MEZARLIKLAR 123.1. Mezarlık Alanlarında Planlama ve Tasarım 123.2. Mezarlık Alanlarında Bitkisel Tasarım 15

3.2.1.Mezarlıklarda Bitki Kullanımının Biyolojik Önemi 153.2.2.Bitkisel Tasarım İlkeleri 16

3.2.2.1. Sembol Bitkinin Kullanımı 163.2.2.2. Mezarlık Genelinde Bitkilendirme 173.2.2.3. Mezar Parselinde Bitkilendirme 173.2.2.4. Bakım 17

3.3. Mezarlık Alanlarında Kullanılabilecek Bitki Türleri 173.3.1.Geniş Yapraklı ve İbreli Ağaçlar 173.3.2.Çalı ve Yer Örtücü Bitkiler 18

3.4. Peyzaj Değeri Açısından Dünyadan ve Türkiye’den Mezarlık Örnekleri 21

[1]

1. MEZARLIKLAR İLE İLGİLİ GENEL KAVRAMLAR

İnsan hayatındaki doğum ve evlilikten sonra gelen ve son geçiş dönemi olarak kabul edilen ölüm, kaçınılmaz bir sondur. Birçok toplumda da ölümle her şeyin bitmediğine, ölümün sadece bir âlem değiştirme olduğuna inanılmıştır. Ölümle yok olunmayıp, bu dünyadan öteki dünyaya geçildiği kabul edilmiştir. Tıbbi açıdan ölüm ise söyle tanımlanmaktadır: “Etkili kalp kasılmalarının herhangi bir nedenle birdenbire ortadan kalkması sonucu kalbin çevreye kan pompalaması işlevinin durmasını takiben gelişen solunum durması ve beyin, kalp gibi organlar basta olmak üzere, doku ve organlarda oksijenlenmemeye bağlı geriye dönüsü olmayan değişiklikler sonucu meydana gelen hadise.” (Uslu 1997, Özarslan 2007).

Ancak birçok kültürde benimsendiği üzere ölüm, aslında bir son değil; sonun başlangıcıdır. İnsanın maddi varlığının sona erip manevi varlığının yani ruhunun yeni bir yasama başlamasıdır. İnsanın yani ölünün bıraktığı en önemli işaret olan mezarlar ve mezarlıklar ise yeni başlanan bu manevi hayatın birer simgesidir. Mezar ve mezarlıklar aynı zamanda toplumsal yapıyı da simgeler. İnsanlık tarihinin en eski kalıntıları, kimi insanın ürpererek baktığı, kimilerinin derin düşüncelere daldığı, mezarlıklar, eski çağlardan beri ölü gömme adetleri ve mimari yapılarıyla tarihçilerin, sanat tarihçilerinin, mimarların yavaş yavaş da peyzaj mimarlarının araştırmalarına konu olmuştur. Yapılan çalışmaların çoğunda mezarlıkların mimari özellikleri değerlendirilmiş, kültürel kimlikleri ortaya konulmuş fakat şehir dokusunun önemli bir parçasını oluşturan kentsel yeşil alanlar olarak bilimsel çalışmalara ülkemizde çok az konu olmuşlardır. Ölen kimsenin anısına yaptırılan mezar yapıları ister mütevazı isterse iddialı görüntüler sergilesin; bir milletin belirli devirlerdeki sanat zevkini ve halkın duygularını en güzel, en iyi aksettiren, üstelik tarihleri de açıkça belirtilmiş olan hatıralardır. Diğer taraftan bu mezarlar ve onları bir araya getiren mezarlıklar şehirlerin bir nevi tapu senetleri olmuşlardır. Bir şehrin genel görüntüsünü mezarlıklar tamamlar. Kent içindeki açık yeşil alanların işlevini üstlenmeleri, kentsel ekosisteme ve yeşil dokuya büyük katkı sağlamaları mümkündür. Fakat mezarlıkların bu tür işlevler üstlenmesi su andaki planlama, uygulama ve işletim çalışmaları ile mümkün değildir. Bir mezarlığı, düzenli ve bakımlı bir park halinde; ağaçları, çiçekleri, düzenli tasları ile korumak ve böylece şehrin sağlığına daha yararlı bir duruma getirmek imkânı varken mezarlıkların bir nevi kullanılmayan alanı ya da zoraki ziyaret edilen tas yığınları haline getirmek pek mantıklı değildir. Üstelik dini bir takım yaptırımlar inançlar sebebi ile mezarlıkların kalıcılığı ve kullanım süresi diğer yeşil alanlara oranla uzayabilir. Mezarlıkların doğusu, biçimlenmesi ve kullanımında toplumsal inançlar ve kültürel yapının olduğu kadar bakım, onarım ve işletim çalışmalarının da etkisi büyüktür. Bakım, onarım ve işletim çalışmalarını irdelemeye başlamadan önce mezar ve mezarlık kavramlarından, mezarlık ihtiyacının ortaya çıkısından, bu konuda yapılan çalışmaların öneminden bahsetmek gereklidir. Mezarlık türleri, Müslüman ve ekalliyet mezarlıkları olarak ikiye ayrılmaktadır. Ekalliyet mezarlıkları; ermeni mezarlıkları, Musevi mezarlıkları, Rum mezarlıkları vb. seklinde gruplandırılabilmektedir (Özarslan 2007).

1.1 Tarihsel Süreç İçerisinde Mezarlık Kavramı ve Doğuşu

Ölüyü yok etme amacına yönelik olarak mezar yönteminin ilk kez nerede ve ne zaman ortaya çıktığı bilinmemekle beraber, insanların yerleşik yasama geçtikleri döneme kadar uzanan bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bu yöntemin dışında ölüyü yakma, yırtıcı hayvanların yemesi için yükseklere bırakma, denize bırakma gibi yöntemler bulunmasına rağmen, bunlar hiçbir dönemde mezara gömme yöntemi kadar yaygınlık kazanmamıştır(Karaoğlu 2007).

[1]

Mezarlıkların doğusu, biçimlenmesi ve gelişimi, toplumların inançları, gelenek ve alışkanlıkları, nüfus artısı, hijyen ve sosyal gereksinimler doğrultusunda gerçekleşmiştir. İnsanlık tarihinde mezar ve ölüyü gömmek önemli bir gelenek halinde devam etmiştir. Bu geleneklerin oluşmasında en önemli rolü hiç kuskusuz “din “oynamıştır. Bunun yanında her toplumun kendine özgü gelenekleri ve görenekleri, dini inançlarıyla birleşerek bir mezar kültürünü oluşturmuştur. Dolayısıyla her toplumda kendi motifleriyle, belirli bir mimari anlayışı yansıtan mezar yapıları doğmuştur.

İlk toplumda ölü, yasama mekânı olan mağaraların içine gömülmüştür. Eski tas döneminde ise ölüler kırmızı renge boyanarak 75 cm derinliğindeki çukurlara dizleri çenelerine gelecek şekilde bebeğin ana rahmindeki konumunu hatırlatır biçimde konulmuştur. Ölüler ölümden sonrada yasamın olduğunu anlatmak amacıyla, yasam rengi olan kırmızıya boyanmışlardı(Karaoğlu 2007).

Mısırlılar, sonsuzluğu anlatması isteğiyle mezar yapılılarında simetriyi, sağlamlığı, sessizliği ve kalıcılığı vurgulamışlar ve yaptıkları tüm mezarların önüne ölülerin ruhları için bahçeler yapmışlardır. Helenistik devirde ölünün hatırasını yücelten, tapınak olarak anıt mezarlar yapılmıştır. Hindistan’da özellikle ölü yakma töresine göre Ganj Irmağı’nın kutsal sularına atıldığından, pek az mezara rastlanmaktadır(Karaoğlu 2007).

Florida’da yapılan araştırmalar sonucunda 7000–8000 yıl önce turbalıkların gömü alanı olarak kullanıldığı saptanmıştır. Mezarlıklar tarih boyunca bütün toplumlarda büyük önem taşımaktadır. İnsanlar gelecek kuşaklara varlıklarını ispat etmek için sosyal ve ekonomik durumlarına göre öldükten sonra da hatırlanabilecekleri irili ufaklı gösterişli gösterişsiz yapılardan oluşan mezarlıklar bırakmışlardır(Karaoğlu 2007).

Krallar, devlet adamları ve önemli şahsiyetler için geçmişte yapılan anıt mezarlar, bugün dahi dünya harikaları olarak korunmaktadır. Hindistan’da Karina Kralı’nın esi için yaptırdığı Taç Mahal, Mısır firavunları için yapılan piramitler bunların en ilginç örnekleridir. Anadolu, Likya Medeniyetleri’nin bugün Fethiye, Dalyan, Pamukkale ve Antalya civarında görülebilen kaya ve oda mezarlıkları, o devirde yalnız önemli kişilere değil, toplum çapında tüm mezarlıklara ne denli önem verildiğinin açık göstergesidir(Karaoğlu 2007).

Musevilik, Hıristiyanlık ve İslam dinlerinde de ölümden sonra yasamın devam ettiği düşüncesi, ruhun ölemezliği inancı bulunmaktadır. Ancak bu dinlerim mezarları çok farklı görüntüler sergilemektedir. Özellikle Musevi ve Hıristiyan toplumlarda, mezarların süslü ve gösterişli olması, ailenin ekonomik durumuna göre donatılması gelenek olmuştur.

Endüstrileşme, kentleşme, nüfus artısı ve buna bağlı olarak ölüm oranındaki artış, mezarlık olgusunu etkilemiştir. Dini inançlar, sağlık kuralları, gelenek ve görenekler, gömü sekilerli mezarlık biçimlenmesinde en önemli faktörler olmuşlardır(Karaoğlu 2007).

1.2 Mezar ve Mezarlık Kavramı

Mezar, kelime anlamı olarak ölünün gömüldüğü yer, kabir anlamını taşır. Yasam fonksiyonlarını tamamen yitirmiş organ ve kadavraların toprak içinde mikroorganizmalarca parçalanacağı, çevre sağlığına zarar vermeyecek şekilde uygun derinliklere yasal ve dini kurallara uygun, ölünün defin yerini belirten, üzeri kapatılmış çözülme odacıklarıdır (Uslu 1997, Özarslan 2007).

[2]

Mezarlık ise mezarların toplu halde bulundukları yerlerdir. Eski çağlarda bunlara “nekropol” (yeraltı galerileri) denilirdi. Arapçada mezarlık, “Ziyaret edilen yer, görülmeye gelinen yer” olarak kullanılır (Anonim 1970, Özarslan 2007). İngilizlerde mezarlık “Uyku mekânı”; Almancada “Huzur yeri” anlamını taşımaktadır (Uslu 1997, Özarslan 2007).

Görüldüğü gibi mezarlık, kelime anlamı olarak ölülerin gömüldüğü yer manasına gelse de farklı farklı toplumlarda hep maneviyatla ilgili anlamlar taşır.

2. MEZARLIK KÜLTÜRÜNÜN GELİŞİMİ

2.1. Batı Kültüründeki Mezarlıklar

Hristiyanlık ve Endüstri Devrimi batı mezarlık kültürünün değişim sürecinde ikinci üstünlüktür. Bununla birlikte, ilk kez batı kültüründe, Hristiyanlıktan önce ve Hristiyanlık döneminde olduğu gibi ele almak gereklidir (Cömertler,2001). Bu noktada, Eski Mısır ve Anadolu kültürleri Hristiyanlık öncesi dönemde batı kültürünün kökleri gibi düşünülmüştür. Sonraları, Hristiyanlık dönemi Endüstri Devriminden önce ve sonra olmak üzere göz önünde bulundurulmuştur(Özarslan 2007).

2.1.1 Hristiyanlıktan Önce

Hristiyanlıgın kabulünden önceki batı toplumunda, genellikle defnetme yerleri yerleşim alanlarının dışında yer almaktaydı. Bu noktada, en önemli etken ise ölünün geri gelebileceği ve yasayanları rahatsız edeceği inanışı olmuştur. Bununla birlikte, eskiden batılı insanlar defnedilmeye yaklaşmış olmanın korkusuyla yakılırlardı. Ve böylece, mezarlıklarını kutsal sayılan ve yerleşim alanına belirli bir uzaklıkta olan yerlere yaptılar(Özarslan 2007).

3.1.2. Hristiyanlıktan Sonra

Batı mezarlık kültüründe hristiyanlarla ilgili önemli gelişmeler özellikle Endüstri Devriminden sonra meydana gelmiştir. Mezarlık reformunun etkileri yalnızca batıda değil doğuda da kendini göstermiştir.

İngiliz bahçesi 18. yy’ın sonlarında, güneyliler tarafından tasarlanan küçük özel mezarlıklarla ilgili olarak Amerika’dan etkilenmistir. Diğer bir taraftan, ilk geniş ölçekli mezarlık anlayışı İngilizlerin Pere Lachaise mezarlığından etkilenilerek ortaya çıkmıştır(Özarslan 2007).

Mezarlık reformu ve bahçe mezarlık hareketi, artmakta olan sağlık bilgisinin, hijyen ile halk sağlığı arasındaki etkileşimin farkına varılmasının,19.yy’daki salgın hastalıkların son patlamalarını yaşanması sonucu ortaya çıkmıştır. Mezarlıkların gelişmesiyle birlikte, mezarlıklarla ilgili yeni bir kavram da ortaya çıkmıştır. Bu kavram, kişisel mezar planları ve yapılarına yönelik bir kavramdı.19.yy boyunca daha detaylı anıt mezar uygulamaları yapılmıştır. Günümüzde ise, birçok batı mezarlığında küçük düz plaklar halinde belirli bir standarda sahiptir. Bahçe mezarlık anlayışının bir diğer önemli sonucu ise, toplumun anıtkabir anlayışının gelişmesi olmuştur(Özarslan 2007).

[3]

2.2. Türk Kültüründe Mezarlıklar

Türklerde mezarlık kültürü; değişik karakterler göstermiştir. Bunun en önemli nedenice farklı zamanlarda ki kültür ve dinsel inanısın etkisi olmuştur dolayısıyla Türk mezar Kültürünüze İslam öncesi ve İslam sonrası olmak üzere iki baslık altında inceleyebiliriz;

2.2.1 İslam Öncesi Mezarlıklar

Tarihçilerin bellirtigine göre İslam öncesi Türk uygarlıkları Hun Tükler, Kök Türkler ve Uygur Türkleridir.Mezarlık kültürlerinde Saman, Upanis, Budist ve Hindu döktrinlerinden etkilenmislerdir.

2.2.2 İslam Sonrası Mezarlıklar

Türk İslam uygarlıgının mezarlık kültürü iki dönemde incelenmektedir: Birinci dönem Karahanlı Türkleri, Oğuz Türkleri (Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları), Beylikleri ve Osmanlıları kapsar. Diğer taraftan, ikinci dönem Türkiye Cumhuriyetlerini dikkate almaktadır(Özarslan 2007).

2.3 Günümüzde Mezarlık Kavramı

Yeşil sistem ve açık alan sistemleri tarih boyunca kentlerin sekilenmesinde etkili olmuştur. 19. yy sonlarında açık alan sistemlerinin planlamasında “Yeşil Yol Hareketi” olarak Amerika’da yeni bir akım ortaya çıkmıştır. Amerika’da başlayan bu akım daha sonra Avrupa’da da hızla yayılmaya başlamıştır. Bu dönemde Kent plancıları ve yöneticileri, park ve rekreasyon alanlarının fonksiyonlarından daha fazlasını sunmak için birbirleriyle bağlanmış peyzaj koridorları oluşturmayı düşünmüşlerdir.

Son yıllarda Amerika ve Avrupa ülkelerinde çoğu kentlerde açık alanların yitirilmemesi, ekolojik dengelerin korunabilmesi, yaşanabilir çevre oluşturulması amacı ile açık alan planlamasına önem vermişlerdir. Bu doğrultularda farklı bir yeşil alan olarak mezarlıkları da değişik kullanımlara dönüştürmüşlerdir(Özarslan 2007).

2.4 Çağdaş Mezarlık Yaklaşımları ve Örnekleri

Genellikle, modern mezarlıklar peyzajda bir mezarlık düşüncesi ile geliştirilmiş mezarlıklardır (Spiekerman 1989, Özarslan 2007). Yasam alanları olarak tasarlanırlar çünkü modern mezarlıklar sadece geleneksel işlevleri ile değil aynı zamanda peyzajı korumaları ve ekolojik rolleri açısından önemlidirler. Yalnızca yasayan akrabalarımız için değil bizler içinde mezarlıklar, ölüler için bir dinlenme yeri olmalarının yanı sıra iletişim ve meditasyon alanlarıdırlar (Klose 1989, Özarslan 2007).

Modern mezarlıklar genelde kentsel bir alan oluştururlar. Gömme işlemleri gibi toprak ile kapatma durumlarında uygun olabilirler.

Modern bir mezarlık genellikle yeşildir. Modern mezarlıkların her çeşidinde maksimum gömme alanının oranı %40tır. Aynı zamanda modern mezarlıklarda su elemanları bulunur. Bunların dışında da banklar, çöp kutuları, aydınlatma elemanları, plastik öğeler gibi mobilyalar içerirler. Sonuç olarak, modern mezarlıkların bakımı düzenli ve iyi olarak yapılmalıdır.

[4]

2.4.1 Igualada Mezarlığı

Bitkisel tasarımda büyük ağaçlar seçilmiş, zaten doğal yapıda bulunan bitki örtüsünde korunarak zaman içerisinde ilave kullanılan bitki örtüsünün de iyice büyüyerek mezarlığı gömeceği terimi Enric Miralles tarafından kullanılmıştır (Sekil2).

Sekil 1: Igualada Mezarlığı’ndan Girişi’ndeki Çelik Strüktürler (Özarslan 2007)

Sekil 2: Igualada Mezarlığı’ndan Görünüş (Özarslan 2007)

[5]

Bu projede ölüm ne anıtlaştırılmış ne de önemsiz kabul edilmiştir. Ölüm şehri bir parka dönüştürülmüş, yasam ve ölüm bir arada vurgulanmıştır (Sekil3,4) (Özarslan 2007).

Sekil 3: Igualada Mezarlığı’ndan Görünüş

Sekil 4: Igualada Mezarlığı’ndan Görünüş

[6]

2.4.2 Fossar De La Pedrera Mezarlığı

Uygulanan tasarım anlayışı ve mimari ile içerisinde bulunan doğal yapı ile bütünleştirilerek değerinin arttırılması sağlanmıştır. Büyük tas bloklar bölgenin duvarları için sağlamlık, güvenlilik duygusu uyandırır ve geniş çim alan üzerinde kurulmuş gömü alanını geniş bir kavisle kucaklar (Sekil 5).

Proje tasarlanırken kompozisyon içerisinde doğal olarak var olan özel elemanlara özellikle dikkat edilmiştir (Sekil 6). İki kademeli zarif bir pergola ile siperlenen güzergâh, çevrili büyük bir çukurluk içerisindeki yeşil alanda pek çok hareketli bakış açısı sunabilmektedir (Sekil 7) (Özarslan 2007).

Şekil 5: Fossar De La Pedrera Mezarlığı’nın Girişi

Şekil 6: Fossar De La Pedrera Mezarlığı’nın Oturma Alanları

[7]

Şekil 7: Fossar De La Pedrera Mezarlığı’nın Mezarlık Alanı

2.4.3 Kaze Ne Oka Mezarlığı

Üç değişik zonda yer alan yapılar gerek mimari yapı gerekse de renk olarak birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilir olarak tasarlanmıştır (Sekil 8) (Özarslan 2007).

Sekil 8: Kaze Ne Oka Mezarlığından Görünüş

2.4.4 Moskova Donskoy Mezarlığı

Çok eski bir tarihi olması ilk bakışta görülmesinden de anlaşılmaktadır. İçerisinde çok önemli bir katedral bulunmaktadır. Mezarlık kadınlar manastırının güney duvarının arkasında kurulmuş ve çok hızlı bir şekilde Moskova’nın en kutsal sayılan ve saygın mezarlığı haline gelmiştir (Sekil 9, Sekil 10, Sekil 11) (Özarslan 2007).

[8]

Şekil 9: Donskoy Mezarlığı’ndan İçerisinden Görünüş

Şekil 10: Donskoy Mezarlığı’ndan Dışarısından Görünüş

[9]

Şekil 11: Donskoy Mezarlığı’nın Güney Duvarından Görünüş

2.4.5 Al Miniah Mezarlığı

Mısır da Al Aminah köyündeki mezarlıkta, küçük kubbelerden oluşmuş lahitler göze çarpar. Bu kubbeler herhangi bir eve ait obje içermez. Herhangi bir kitabe- yazıt veya isimde olmaz. Lahit toplum içerisinde saygın bir kişiye ait ise, bazen kubbenin üzerine ufak bir kubbe daha yaparlar (Şekil 12) (Özarslan 2007).

Şekil 12: Al Miniah Mezarlığı

2.4.6 Berlin Treptow Krematoryumu

Krematoryum, park alanının içerisinde yatay olarak uzanan bir binadır. Açık gri betonarme bina ve turkuaz renkli camlar ön cephede kullanılmıştır (Sekil 13, Şekil 14, Şekil 15) (Özarslan 2007).

[10]

Şekil 13: Berlin Treptow Krematoryumu

Şekil 14: Berlin Treptow Krematoryumu

Şekil 15: Berlin Treptow Krematoryumu

[11]

3. YEŞİL ALAN İÇERİSİNDE MEZARLIKLAR

3.1 Mezarlık Alanlarında Planlama ve Tasarım

Mezarlık boyutları, mezarlık arası mesafeler, ulaşım koordinasyonları ve mezar tasları mezarlık alanlarının tasarımında bizleri yönlendirecek olan en önemli baslıklardır.

Mezarlık planlaması; kentsel yerleşimde nüfus artış hızı ve ölüm oranına bağlı olarak uygun büyüklük ve özelliklere sahip arazi seçimi, seçilen arazide tasarım ve uygulama aşamalarını içermektedir.

Mevcut durumun analiz edilmesi ve problemlerin tanımlanması.Hedeflerin belirlenmesi

Gelecekte oluşabilmesi muhtemel ölüm durumun projeksiyonun yapılmasıAlanın standartlarının belirlenmesi ve ihtiyaç duyulan alanın hesap edilmesi

Alternatif mezarlık alanlarının önerilmesiAlternatif mezarlık alanlarının seçimi

Seçilen mezarlık alanlarının tasarım projelerinin hazırlanmasıTasarım projelerinin uygulamasının yapılması

Sekil 16 : Mezarlık Planlama Süreci (Cömertler 2001, Karaoğlu 2007)

3.1.1 Mezarlık Büyüklüğünün Belirlenmesi

Mezarlık alanın büyüklüğü; kentin nüfusunda doğum ve göçe bağlı olan artış ile ölüm oranı gibi demografik veriler, mezar parsel büyüklüğü ve mezarda ölünün gömülme süresi göz önüne alınarak hesaplanmaktadır (URL1 2009).

Bir yetişkin için mezar parseli:

Mezar Alanı : 210-80 cm Ziyaretçi Yolları : 30-40 cm Yol ve Servis Alanı : 50-60 cm

Kişi Başına Ort. :6 m2 alan gerekir.

3.1.2 Yer Seçimi

Mezarlık yeri belirlenirken;

Kamu arazileri tercih edilmeli mecbur kalınmadıkça kamulaştırmaya gidilmemeli. Gelecek yıllarda kentin gelişimiyle konut, sanayi ve yol vb. kullanımlardan gelecek baskı da

düşünülmeli. Alanın jeolojik yapısı, yer altı su seviyesi,toprak yapısı,eğimi,yönlenmesi ve alana ulaşılabilirlik

(URL1 2009).

3.1.3 Yeraltı Su Seviyesi

Mezarlıkta yeraltı su seviyesinin toprak yüzeyine minimum 2,5 m olması gerekir. Bu seviyenin 2,5 m’den fazla olması durumunda, cesetlerin çürüme işlemi ile istenmeyen koku, gaz çıkışı ve mikropların üremesi kaçınılmaz olur (URL1 2009).

[12]

3.1.4 Eğim Durumu

Çok düz araziler drenaj sorunları nedeniyle mezarlık yeri olarak uygun değildir. Genel ilke olarak;

%15’in üzerinde eğim olan arazilerde ise eğim yol gibi amaçlar için kullanılmalı. Mezarlık yerinin %0-10 arasında eğime sahip olması en idealdir (URL1 2009).

3.1.5 Yönlenme

Kuzey bakılı alanlarda cesedin zor çürüyeceği göz önüne alınarak güneye bakan yerler seçilmeli.

Ayrıca mezarlıklardan gelen kötü kokunun kent sakinlerini rahatsız etmemesi için hakim rüzgar yönünün mezarlıktan yerleşim alanına doğru olmasına özen gösterilmeli (URL1 2009).

3.1.6 Ulaşılabilirlik

Mezarlıklar ideal konum olarak yerleşim alanlarını çevreleyen yeşil kuşak içinde ve kamu toplu taşıma araçları ile kolayca ulaşabilecek yerlerde tesis edilmeli.

Mezarlık olarak seçilecek alan;kamu toplu taşıma araçları ile yarım saat seyahat süresini aşmayacak, yerleşim merkezine en fazla 15 km. olmalı (URL1 2009).

3.1.7 Mezarlık Tasarımı

Mezarlık tasarımına başlamadan önce;

Mezarlıkların tarihçesinden itibaren bugünkü kullanım şekilleri Organizasyon yapısı, Doğa koruma ve bakım çalışmaları, Mezarlık için seçilen alanda mevcut ağaç ve çalıların belirlenmesiyle flora ve faunanın

incelenmesi gerekir (URL1 2009).

3.1.7 Mezar Parselleri Ve Adaları

Alandan maksimum oranda yararlanmak için çocuk,büyük,aile mezarlıkları ayrı ayrı düşünülmelidir.

Bunların yanında farklı inançlara sahip insanlar için de adaların ayrılması gerekmektedir (URL1 2009).

3.1.8 Girişler

Mezarlık girişi, dünyanın cennete açılan kapıları gibi mekâna ilahi bir melodi kazandıracak şekilde olmalıdır.

Büyüklük ve konuma göre giriş noktalarının sayısı, denetimi sağlayabilmek için sınırlı tutulmalıdır (URL1 2009).

3.1.9 Otoparklar

Otopark büyüklüğü hesaplanırken bayram ve hafta sonu gibi ziyaretçinin yoğun olduğu günler düşünülmelidir.

[13]

Otopark dışında bisikletin ulaşım aracı olarak yoğun kullanıldığı kentlerde ziyaretçilerin bisikletleri için park yerlerinin de unutulmaması gerekir (URL1 2009).

3.1.10 Çevresel Sınırlama

Mezarların ve donatı elemanlarının vandalizme karşı korunması için çevresel sınırlama yapılmaktadır.

Mezarlıkların sınırlandırılmasında yüksek beton ya da taş duvarların kullanımı yerine dekoratif duvarlar, bitkisel çit ya da sarmaşıklarla örtülü taş duvarlar kullanılmalı (URL1 2009).

3.1.11 Sirkülasyon Sistemi

Mezarlık tasarımında yayalara üstünlük sağlanmalı, Mezarlığın her bölümüne ulaşan ana ve tali taşıt yollarından oluşan sirkülasyon ağı kurulmalı, Sirkülasyon sistemi kişilerin aradıkları yeri kolayca bulmalarını sağlar, Yaya yolu ile gömü alanları arasında yeşil bir bant oluşturulmalı, Ana girişteki yolun genişliği 12-18 m , mezarlık içindeki yaya yolları ise 2-4 m olmalı (URL1

2009).

3.1.11 Toplanma Ve Dağılma Mekanları

Cenazeler kalabalık bir grup tarafından getirildiği zaman zorlukların ortaya çıkmaması için meydan ve tören alanları düzenlenmeli,

Mezarlığın büyüklüğüne göre ilerleyen bölümlerde de toplanma ve dağılma alanlarına yer verilmelidir,

Toplanma ve dağılma alanlarının arasına ziyaretçilere dinlenme imkanı verecek oturma elemanları konulmalıdır (URL1 2009).

3.1.12 Dini Yapı

Mezarlıklarda cenaze töreni için kullanılacak bir dini yapı düşünülmelidir.

3.1.12 Satış Stantları

Mezar parselinin bitkilendirilmesini teşvik etmek amacıyla mezarların bitkisel düzenlemelerinde kullanabilecek bitkilerin satıldığı bir çiçekçi standına da yer verilmelidir (URL1 2009).

3.1.13 Tuvaletler

Mezarlık çalışanları ve ziyaretçiler için bakımı düzenli yapılan tuvaletler, mezarlıklarda düşünülmesi gereken program elemanlarıdır.

Mezarlıklarda yönetim binası, dini yapı, tuvalet ve satış standı gibi yapısal birimler mümkün olduğunca bir arada ve girişe yakın yerlerde konumlandırılmalıdır(URL1 2009).

3.1.14 Donatı Elemanları

[14]

Başarılı bir düzenlemede uygun hizmet yarıçapı olan çeşmeler,su kabı temin noktaları ve çöp toplama birimleri ihmal edilmemeli ve özenle tasarlanmalıdır.

Sulama birimlerinin hizmet yarıçapı 50 m’yi aşmamalı ve çevrelerinde çok sayıda sulama kabı bulunmalıdır.

Mezarlıklarda toplama-dağılma mekânları yanında adalar arasında da sıkça dağıtılmış oturma elemanı bulunmalıdır.

Her mezarlık girişinde mezarlık planının ve mezarlıkla ilgili duyuruların yer aldığı panolar bulundurulmalıdır.

Mezarlıkların aydınlatılması unutulmaması gereken bir konudur. Mezarlıkların parklar gibi aydınlatılması ürküntü hissini önler. Ana aks ve girişlerde 6-15 m yüksekliğinde yoğun aydınlatma, İkinci derece yollarda 3-5 m yüksekliğinde orta aydınlatma, Ayrıca mezarlık çevresinde, ibreli ve geniş yapraklı bitkiler üzerinde aşağıdan ve yukarıdan

verilen ışık kaynağıyla spot aydınlatma yapılmalıdır. Ama mezar ve mezar taşlarının algılanmaması gerekir.

Mezarlıkların ekolojik işlevlerini desteklemek amacıyla kuş evleri ve su yüzeylerine de yer verilmelidir. Çünkü mezarlıklardaki durgun su ziyaretçiler üzerindeki dinlendirici etkileri gerçekleşir(URL1 2009).

3.2 Mezarlık Alanlarında Bitkisel Tasarım

Mezarlıkların ekolojik, hijyenik ve rekreasyonel olmasında bitkisel elemanların payı büyüktür. Bitkisel düzenleme yapılırken düzenlemeye başlamadan önce mezarlık alanın ne kadarının bitkilendirileceğine karar verilmiş olması gerekir. En iyisi %50’sinin bitkilendirilmesidir (URL1 2009).

Bitki türleri seçilirken, alanın toprak yapısı, yer altı su seviyesi, pH değeri, iklim koşulları ve bitkinin kullanım âmâcıda düşünülmelidir. Ayrıca asırlardır süregelen ölüm inançları doğrultusunda mezarlıklarda kullanımları sembol olmuş olan bitki türleri de bitkisel tasarımda unutulmamalıdır (URL1 2009).

Mezarlıklarda bitkisel tasarım yapılırken, mezarlıktaki bitki türlerinin gelecekteki büyüklükleri düşünülmeli, ancak bitkilerin gelişimlerini tamamlayana kadar geçen sürede mezarlığın kendinden beklenen işlevleri gerçekleştirebilmesi için, çabuk gelişen destekleyici türlerin kullanıldığı ikinci bir bitkisel tasarım projesi hazırlanmalıdır (URL1 2009).

3.2.1 Mezarlıklarda Bitki Kullanımının Biyolojik Önemi

Mezarlık toprağı ile çevresi arasında bir etkileşim vardır. Defin işleminden sonra topraktaki organizmalar çürüyen cesetleri ayrıştırırlar. Ceset yapısında en fazla yer işgal eden proteinler ve benzeri azotlu maddeler bu sırada nihai olarak amonyağa kadar parçalanır. Amonyak ise gaz halinde buharlaşır ve toprağın gözeneklerinden geçerek havaya karışır. Havanın sıcaklığı ve toprağın kuruluğu amonyağın buharlaşmasını kolaylaştırır. Amonyak (NH3) toksik bir madde olduğundan canlıların hayati fonksiyonları olumsuz yönde etkilenir. Topraktan buharlasan amonyak soluduğumuz havada belli bir yoğunluğa ulaştığı zaman solunum yolu ile insan vücuduna girip dokularda ATP (adenozin trifosfat) sentezini azaltarak enerji seviyesinin düşmesine sebep olabilir. Beyin ATP azalmasına karsı çok hassas olduğundan merkezi sinir sistemi bundan olumsuz yönde etkilenir. Böylelikle halsizlik, bulanık görme, unutkanlık gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Olaya biyolojik açıdan yaklaştığımızda,

[15]

amonyak çıkısını engellemek için en iyi çözümün mezarlıkların bitkilendirilmesi olduğu görülür. Bitkiler topraktaki azotlu maddeleri alarak beslenir ve toprağı bu maddelerden temizlemiş olurlar. Bitkiler havadaki azot gazından direkt olarak istifade edemezler. Ancak toprakta indirgenmiş olarak bulunan azotlu maddeleri kullanabilirler. Bunların basında ise amonyum (NH4+) ve nitrat (NO3-) iyonları gelir. Amonyum amonyağın bir kademe daha indirgenmiş halidir ve toprakta amonyak ile değişebilen bir denge içerisindedir. Cesetlerin ayrışmasında ortaya çıkan amonyak, topraktaki nitrifikasyon bakterilerince nitrata çevrilir. Ancak toprak özelliklerinin buna uygun olması gerekir (toprak gevsek yapılı olmalı, iyi havalandırılmış olmalı, aşırı killi olmamalı, pH nötr civarında olmalı, yeterli miktarda nitrifikasyon bakterisi bulunmalı vs.) bu ise her zaman mümkün olmaz ve nitrata çevrilmeyen amonyak böylece havaya geçer(Karaoğlu 2007).

Yapılan araştırmalara göre, bitkilerin topraktan nitrat ve amonyum alma bakımından farklılıklar gösterdikleri görülmektedir. Bazı bitkiler amonyum alma, bazıları da nitrat alma eğilimindedirler. Bu sebeple “nitrat seven” ve “amonyum seven” bitkiler olarak ayrışmışlardır. Çok keskin bir sınır olmamakla beraber genellikle tahıl bitkileri, meyve ağaçları ve meşe, gürgen, çınar gibi geniş yapraklı ağaçlar nitrat sevenler gurubundadırlar. Buna karsın, yer örtücü bitkiler ile çam, ardıç, göknar, sedir ve servi gibi iğne yapraklı bitkiler amonyum seven bitkiler grubundan olup topraktaki amonyağı topraktaki amonyağı temizleyerek kendi yapılarına alırlar ve amino asit, protein azotlu organik maddelerin sentezinde kullanırlar(Karaoğlu 2007).

Bu durumda mezarlıklara yer örtücü bitkilerin ve doğal floranın geliştirilmesin, ayrıca geniş yapraklı ağaçlar yerine iğne yapraklı ağaçlarının dikilmesinin önemli olduğu görülmektedir (Karaoğlu 2007).

İğne yapraklı bitkilerin mezarlıklarda kullanımlarını maddeler halinde ifade edilecek olursa;

• Amonyak çıkısını önleyerek çevre sağlığına katkıda bulunurlar,

• İhtiva ettikleri reçine maddeleri sayesinde çevreye güzel kokular yayarlar,

• Herdem yeşildirler,

• Yapraklı bitkilere göre daha uzun ömürlüdürler,

• Form olarak estetik değere sahiptirler (Karaoğlu 2007).

3.2.2 Bitkisel Tasarım İlkeleri

Mezarlıkların bitkisel tasarımı; sembol bitkilerinin kullanımı, mezarlık genelinde ve mezar parsellerinde bitkilendirme ve bakım olarak 4 aşamada ele alınır(URL1 2009).

3.2.2.1 Sembol Bitkinin Kullanımı

Tarih boyunca mezarların bulunduğu alanlarda çeşitli bitkilerle donatılmıştır. Mezarlıklarda kullanılan bitki türleriyle cennete benzetilmek istenmiştir.

Eski bir inanışa göre bedenden çıkan ruh çiçek olarak tomurcuklanmakta ve beyaz zambaklar, güller, çiçeklenen çalılar, asmalar, ıhlamur ağaçları olarak mezarlıkta büyümektedir. Özellikle gülün ölüm kültüründe özel bir anlamı vardır. İsviçre’de Katoliklerin kırmızı, Protestanların mezarlarında ise beyaz

[16]

güller dikilmektedir. Mezarlıklarda yer alan çim alanlar ise cennet çayırlarını sembolize ettiği düşünülmektedir(URL1 2009).

3.2.2.2 Mezarlık Genelinde Bitkilendirme

Alanın jeolojik yapısı, topografyası, toprak yapısı, iklimi mezarlık genelindeki bitkilendirme için ana kriterlerdir. Bu koşullar göz önünde bulundurularak mezarlığın isteklerini en iyi şekilde karşılayacak olan bitkiler ve koordinatları belirlenir. Bitki türleri seçilirken, alanın toprak yapısı, yer altı su seviyesi, pH değeri, iklim koşulları ve bitkinin kullanım âmâcıda düşünülmelidir. Ayrıca asırlardır süregelen ölüm inançları doğrultusunda mezarlıklarda kullanımları sembol olmuş olan bitki türleri de bitkisel tasarımda unutulmamalıdır (URL1 2009).

Mezarlıklarda bitkisel tasarım yapılırken, mezarlıktaki bitki türlerinin gelecekteki büyüklükleri düşünülmeli, ancak bitkilerin gelişimlerini tamamlayana kadar geçen sürede mezarlığın kendinden beklenen işlevleri gerçekleştirebilmesi için, çabuk gelişen destekleyici türlerin kullanıldığı ikinci bir bitkisel tasarım projesi hazırlanmalıdır (URL1 2009).

Mezarlıklar ölen insanların gömüldüğü yer olarak tarif edilseler de insanlar için bir iletişim ve motivasyon alanıdır aynı zamanda. Dini inanışlara göre insanların manevi duygularının yüksek olduğu alanlar olarak tanımlanır. Bu yüzden mezarlıkların duvarları ve içerisinde kullanılan ağaçlar da büyük olmalıdır. Özellikle insanların bu duyguyu mezarlığa ilk girişte hissedebilmeleri için ana giriş kapılarında boylu ve heybetli ağaçlar tercih edilmelidir.

3.2.2.3 Mezar Parselinde Bitkilendirme

Mezarlık parselinde bitkilendirme yaparken bulunan parselin konumuna ve mezarın sahibi olan kişinin istekleri de göz önünde bulundurularak bitkilendirme yapılır. Bunun dışın mezarlığın genel görünümü açısından bir konsept belirlenerek de parsel bitkilendirmesi yapılabilir. Ölen kişinin geçmişte yapmış olduğu herhangi bir şeyi temsil eden sembol bitkileri ya da bir bitki kompozisyonu uygulanabilir. Parsel bitkilendirmesi genel mezarlık bitkilendirmesine göre daha esnek bir yapıya sahiptir. Daha çok yer örtücü ve bodur çalılar parsel bitkilendirmesinde kullanılır.

3.2.2.4 Bakım

Mezarın üzerinde ve çevresinde bulunan yabani ot ve diğer her türlü atıkları, (kış aylarında kar ile kaplanan alanları) temizlenir. Mermer, mezar taşı, uygun kimyasallar veya makine ile ince zımparalama yöntemi kullanılarak ilk günkü haline getirilir. Okunmaz duruma gelen mezar taşı yazıları boyanır ve yenilenir. Var olan bitkilerin periyodik bakımı yapılır.

3.3 Mezarlık Alanlarında Kullanılabilecek Bitki Türleri

3.3.1 Geniş Yapraklı ve İbreli Ağaçlar

Bitki Adı Familya Boy (Cm)Acer Palmatum “Disesctum Garnet” Aceraceae 200Acer Japonicum “Aconitufolium” Aceraceae 200Acer Palmatum “Atropurpureum” Aceraceae 200Berberis Buxifolia “Nana” Berberidaceae 25-30Berberis Candicula Berberidaceae 60

[17]

Berberis Hookeri Berberidaceae 70Berberis Thunbergii Berberidaceae 100Berberis Thunbergii “Atropurpurea” Berberidaceae 150Berberis Thunbergii “Atropurpurea Nana” Berberidaceae 30Buxus Sempervirens Var. Arborescens Buxaceae 300Buxus Sempervirens “Suffruticosa” Buxaceae 100Chaenomeles Japonica Rosaceae 100Chaenomeles Speciosa Rosaceae 200Corylopsis Spicata Hamamellidaceae 200Corylopsis Willmottiae Hamamellidaceae 400Cotoneaster Sp Rosaceae 150-200Foohergilla Majtr Hamamellidaceae 150Genista Lydia Leguminosae 50Hamamelis Mollis Hamamellidaceae 200Hibiscus Syriacus Malvaceae 250-300Hydrangea Arborescens “Grandiflora” Saxifagaceae 100-300Hydrangea Paniculata “Grandiflora” Saxifagaceae 200-300Ilex Crenata Aquifoliaceae 200-250Kerria Japonica Rosaceae 150-200Mahonia Aquifolium Berberidaceae 150-200Malus Floribunda Rosaceae 200Potentilla Fruticosa Var. Tarreria Rosaceae 70-100Potentilla Fruticosa “Gold Finger” Rosaceae 90-100Prunus Laurocerasus Rosaceae 150-200Pyracantha Coccinea Rosaceae 200-300Salix Caprea “Pendula” Salicaceae 300Skimmia Japonica Rutaceae 70Sorbus Koehneana Rosaceae 300-500Syringa Julianae Oleaceae 200Syringa Tigerstedtii Oleaceae 200Viburnum Fragrans Caprifollaceae 350Viburnum Davidii Caprifollaceae 50Viburnum Plicatum Caprifollaceae 50

Tablo 1: Geniş Yapraklı Ağaçlar (Ertek 2006)

3.3.2 Çalı Ve Yer Örtücü Bitkiler

Bitki Adı Familya Boy (Cm) Ve Çiçek RengiAlyssum Saxatile “Citrinum” Cruciferae 15-20, Açık Limon SarısıAlyssum Saxatile “Compactum” Cruciferae 15-20, SarıAlyssum Saxatile “Plenum” Cruciferae 15-20, Altın Sarısı Ve KatmerliAndrosace Primulodies Cruciferae 12-15, KırmızıArabis Albida Cruciferae 12-15, BeyazArabis Albida “Monte Rosa” Cruciferae 12-15, Karmenimsi PembeArabis Albida “Robabella” Cruciferae 12-15, PembeArabis Albida “Rosea” Cruciferae 12-15, PembeArabis Albida “Schneehaube” Cruciferae 12-15, BeyazArabis Albida Plena Cruciferae 12-15, BeyazArabis Albida Variegata Cruciferae 12-15, AlacaAubrieta Deltodiea “Tauricola” Cruciferae 12-15, KırmızıAubrieta Deltoidea “Blue Emperor” Cruciferae 12-15, Mavi

[18]

Aubrieta Deltoidea “Neuling” Cruciferae 12-15, MaviAubrieta Deltoidea “Schloss Eckberg” Cruciferae 12-15, Mavimsi MenekşeAubrieta Deltoidea Dr. Mules Cruciferae 12-15, MaviBellis Perennis “Brillant” Compositae 15-20, Parlak KırmızıBellis Perennis “China Pink” Compositae 12-20, KırmızıCalluna Vulgaris Ericaceae 20-60Campanula Carpatica “Blaue Clips” Campanulaceae 12-15, MaviCampanula Carpatica “Karpatenkrone” Campanulaceae 12-15, Gümüşimsi MaviCerastium Tomentosum Caryophyllaceae 12-15, BeyazCornus Canadensis Cornaceae 16-20Cotoneaster Adpressus Rosaceae 25Cotoneaster Congestus Rosaceae 50Cotoneaster Dammeri Var. Radicans Rosaceae 10Cotoneaster Horizontalis Rosaceae 50-75Dianthus Deltoides “Brillant” Caryophyllaceae 15-20, KırmızıDianthus Deltoides “Leucht Funk” Caryophyllaceae 15-20, Parlak KırmızıDianthus Plumarius Caryophyllaceae 15-20, KırmızıErica Gracilis Ericaceae 20Euonymus Fortunei “Minimus” Celastraceae 10-15Hedera Helix Araliauea 30Hpericum Calycinum Guttiferae 20Iberis Sempervirens “Schneeflocke” CruciferaeIris Denfordiae Iridaceae 10, Sarı Iris Lacustris Iridaceae 5-8, Mavi Iris Winogradowi Iridaceae 10, SarıJuniperus Communis “Rependa” Cupressaceae 20-30Juniperus Horizontalis “Glauca” Cupressaceae 10-15Juniperus Sabina “Tamaricifollia” Cupressaceae 30-40Juniperus Squamata “Blue Star” Cupressaceae 30-40Juniperus Squamata “Blue Carpet” Cupressaceae 30Linum Flavum “Compactum” Linaceae 10, SarıLinum Flavum “Goldzwerg” Linacea 10, Sarı Minuartia Laricifolia Caryophyllaceae 10, BeyazMinuartia Verna Caryophyllaceae 10, BeyazPachysandra Terminalis Buxaceae 30Phlox Subulata “Atropurpurea” Palemoniaceae 20, Erguvan Phlox Subulata “Betty” Palemoniaceae 20, Açık PembePotentilla Fruticosa Rosaceae 50Sedum Acre Crassulaceae 8-10, SarıSedum Album Crassulaceae 8-10, BeyazSedum Spurium “Atropurpureum” Crassulaceae 10-12, PembeSedum Spurium “Roseum” Crassulaceae 10-12, PembeSempervivum Tectorum “Atropurpureum” Crassulaceae 10-12 KırmızıVinca Minor Apocynaceae 10-15

Tablo 2: Çalı ve Yer Örtücüler (Ertek 2006)

Bitki Adı Familya Boy (Cm) Ve ÖzellikBerberis Buxifolia “Pygmea” Berberidaceae Çok Kısa Boylu, HerdemyeşilBerberis X Stenophylla “Gracilis Nana” Berberidaceae Çok Kısa BoyluBerberis Empetrifolia “Carolina Compacta” Berberidaceae 15 Berberis Thunbergii “Atropurpurea Nana” Berberidaceae 40-50, Kırmızı Yapraklı

[19]

Cotoneaster Adpressus Rosaceae 25Cotoneaster Dammeri Rosaceae 30, Meyveli Ve KırmızıCotoneaster Dammeri “Streibs Findling” Rosaceae 15Cotoneaster Dammeri “Surth” Rosaceae 30-40, Sık YapılıCotoneaster Dammeri “Jurgl” Rosaceae 40, Meyveleri Açık PembeCotoneaster Salicifolius “Herbest Feuer” Rosaceae 20-30, Kırmızı MeyveliCotoneaster Salicifolius “Parkteppich” Rosaceae 20-30, Yoğun MeyveliCotoneaster Horizontalis Rosaceae 30-40, Kırmızı MeyveliEuonymus Fortunei “Emerald Gaiety” Celastraceae Kısa Boylui Küçük YapraklıEuonymus Fortunei Var. Radicans Celastraceae YayılıcıHedera Helix “Conglomerata” Araliaceae 30-40, YayılıcıHedera Helix “Goldheart” Araliaceae 20-30, Sarımsı Yeşil YapraklıHedera Helix “Minimia” Araliaceae 20-30, YayılıcıSpiraea Japonica Var. Alpina Rosaceae 20-30, Pembe ÇiçekliSpiraea Decumbens Rosaceae 20, Beyaz ÇiçekliViburnum Opulus “Nanum” Caprifoliaceae 30, Beyaz Çiçekli

Tablo 3: Mezar Üstü İçin Uygun Geniş Yapraklı Çalılar (Ertek 2006)

Bitki Adı Familya Boy (Cm)Abies Balsamea “Nana” Pinaceae 70-100Abies Koreana Pinaceae 100Chamaecyparis Lawsoniana “Minima Glauca” Cupressaceae 100-160Chamaecyparis Obtusa “Nana Gracilis” Cupressaceae 150Chamaecyparis Pisifera Cupressaceae 150-200Cryptomeria Japoina “Cristata” Taxodiaceae 200Juniperus Communis “Hibernica” Cupressaceae 200-300Juniperus Communis “Hornibrookii” Cupressaceae 40-50Juniperus Communis “Rependa” Cupressaceae 30Juniperus Horizontalis “Glauca” Cupressaceae 30Juniperus Sabina “Tamariscifolia” Cupressaceae 50Juniperus Squamata “Blue Carpet” Cupressaceae 40-50Juniperus Squamata “Meyeri” Cupressaceae 200-300Picea Abies “Echiniformis” Pinaceae 60-80Picea Abies “Inversa” Pinaceae 200Picea Glauca “Echiniformis” Pinaceae 60Picea Pungens “Glauca Globosa” Pinaceae 200Picea Mariana “Nana” Pinaceae 50-60Pinus Densiflora “Pumila” Pinaceae 200-300Pinus Mugo Pinaceae 120Pinus Mugo Var. Pumilo Pinaceae 80Pinus Parviflora “Glauca” Pinaceae 100Pinus Pumila “Glauca” Pinaceae 150-200Pinus Sylvestris “Nana” Pinaceae 120-150Taxus Baccata “Fastigiata” Taxaceae 200-300Thuja Occidentalis “Recurva Nana” Cupressaceae 70-80Tsuga Canadensis “Pendula” Pinaceae 150-200

Tablo 4: Mezar Üstü İçin Uygun İbreliler (Ertek 2006)

3.4 Peyzaj Değeri Açısından Dünyadan ve Türkiye’den Mezarlık Örnekleri

[20]

Şekil 16: Japonya’dan Bir Mezar Görünüşü (URL2 2009)

Şekil 17: Mardin’den Bir Mezarlık Görünüşü (URL3 2009)

Şekil 18: Polonya’daki Bir Hristiyan Mezarlığının Gece Görünüşü (URL4 2009)

[21]

Şekil 19: Polonya Varşova’da ki Powazki Mezarlığı (URL5 2009)

Şekil 20: İsviçre’de ki Savaş Mezarlığından Bir Görünüm (URL6 2009)

[22]

Şekil 21: Crown Hill Mezarlığı, Indianapolis (URL7 2009)

Şekil 22: Mezarlık Bangor, Maine (URL8 2009)

Şekil 23: Normandiya Amerikan Askeri Mezarlığı, Fransa (URL9 2009)

[23]

Şekil 24: Çanakkale Şehitliği (URL10 2009)

Şekil 25: Dumlupınar Şehitliği Girişinden Bir Görünüş (URL11 2009)

Şekil 26: Karacaahmet Mezarlığı (URL12 2009)

[24]

Şekil 27: Zincirlikuyu Mezarlığı (URL13 2009)

Şekil 28: Türk Hava Şehitliği (URL14 2009)

[25]

KAYNAKLAR

Ertek D S (2006) Symbolıc Meaning Of Cemeteries For Users: “Karşıyaka Cemetery Case”. Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmış), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir Bölge Planlama Bölümü, Ankara, 155s.

Karaoğlu D (2007) Kent Mezarlıklarının Yeşil Doku İçindeki Önemi Ve Ziyaretçi Memnuniyetinin Belirlenmesi-Karacaahmet Mezarlığı Örneği. Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmış), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul, 121 s.

Özarslan H E (2007) Mezarlıkların Peyzaj Planlanma Ve Tasarımı Açısından İncelenmesi: İstanbul Zincirli Kuyu Mezarlığı Örneği. Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmış), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul, 122 s.

URL1 (2009) Mezarlık Planlaması Nasıl Yapılır? , BahçeselForum, http://www.bahcesel.com/ forumsel/bahcecilikte-siradisi-konular-topiary-bonzai- mozaiculture /6953-mezarlik-planlamasi-nasil-yapilir/

URL4 (2009) Cemetery by ~Deafy, http://deafy.deviantart.com/art/Cemetery-11922046

URL5 (2009) Cemetery by ~MeiyaOnimaru, http://meiyaonimaru.deviantart.com/art/Cemetery-12 032688

URL6 (2009) War Cemetery by ~gizmo-net, http://gizmo-net.deviantart.com/art/War-Cemetery-69441791

URL7 (2009) Autumn Cemetery by ~NickyNightmare, http://nickynightmare.deviantart.com/ art/Autumn-Cemetery-102835757

URL8 (2009) Cemetery by ~Yuk-pac, http://yuk-pac.deviantart.com/art/Cemetery-67340241

URL9 (2009) American Military Cemetery by ~Continue, http://continue.deviantart.com/art/American-Military-Cemetery-30202835

URL10 (2009) Çanakkale Şehitliği http://www.kultur.gov.tr/TR/resimgoster.aspx?DIL=1&BELGEANAH=89956&RESIMISIM=sehitlik_03_canakkale.jpg

URL11 (2009) 30 Ağustos Zafer Bayramı http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Dumlupınar-şehitlik_1.JPG

URL12 (2009) Karacaahmet Mezarlığı http://www.panoramio.com/photo/1919960

URL13 (2009) Zincirlikuyu Mezarlığı http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zincirlikuyu_mezarlar1.JPG

URL14 (2009) Türk Hava Şehitliği http://img3.imageshack.us/i/3040125739d1b0739a23.jpg/

[26]