Top Banner

of 218

[Tailieuluyenthi.com]Tong Hop Cac Bat Dang Thuc Va Pp Chung Minh, Ung Dung

Mar 02, 2016

Download

Documents

HungLe
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • Tr-ng THPT CHUYN QUNG BNH

    ti nghin cu khoa hc

    PHNG PHP CHNG MINH

    BT NG THC

    Gio vin hng dn : Nguyn Chin Thng

    Nhm tc gi: Tp th chuyn Ton kha 2012-2015

  • - 2 -

    LI NI U

    Trong mn Ton trng THPT, bt ng thc ngy cng c quan

    tm ng mc v t ra c sc hp dn mnh m nh v p v tnh c o

    ca phng php v k thut gii chng cng nh yu cu cao v t duy cho

    ngi gii. Bt ng thc l mt trong nhng dng ton hay v kh i vi

    hc sinh trong qu trnh hc tp cng nh trong cc k thi, trc ht l k thi

    i hc m hu ht hc sinh THPT u phi vt qua. Ngoi ra bt ng thc

    cng l mt dng thng gp trong cc k thi hc sinh gii ton cc cp

    tnh, Quc gia, Olympic khu vc v Olympic quc t.

    Cc bi ton bt ng thc khng nhng rn luyn t duy sng to, tr

    thng minh m cn em li say m v yu thch mn Ton ca ngi hc.

    Trong ti nghin cu khoa hc ny, tp th lp 10 Ton trng THPT

    Chuyn Qung Bnh xin trnh by mt s vn v bt ng thc, mt s

    phng php chng minh bt ng thc. ti gm cc bi vit ca cc

    nhm tc gi c trnh by di dng cc chuyn .

    Nhm tc gi

  • - 3 -

    MC LC

    LI NI U ........................................................................................................ 2

    MC LC .................................................................................................................. 3

    BT NG THC AM-GM V NG DNG...................................... 7

    1. Bt ng thc AM-GM ........................................................................................... 7

    1.1. nh l ................................................................................................................... 7

    1.2. Chng minh ........................................................................................................ 7

    1.3. Cc dng thng gp ......................................................................................... 8

    2. V d.............................................................................................................................. 8

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................23

    BT NG THC MINKOWSKI V NG DNG...................... 24

    1. Bt ng thc Minkowski ......................................................................................24

    1.1 Bt ng thc Minkowski dng 1 ....................................................................24

    1.1.1 nh l ..........................................................................................................24

    1.1.2 Chng minh................................................................................................24

    1.2 Bt ng thc Minkowski dng 2......................................................................25

    1.2.1 nh l .........................................................................................................25

    1.2.2 Chng minh................................................................................................25

    2. V d.............................................................................................................................25

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................28

    BT NG THC HOLDER V NG DNG ............................... 29

    1. Bt ng thc Holder .............................................................................................29

    1.1 Dng tng qut ....................................................................................................29

    1.1.1 nh l ..........................................................................................................29

    1.1.2 Chng minh................................................................................................29

    1.2 M rng 1 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    1.3 M rng 2 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    1.4 M rng 3 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    2. V d.............................................................................................................................30

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................41

    BT NG THC CAUCHY-SCHWARZ .......................................... 43

  • - 4 -

    1.Bt ng thc Cauchy-schwarz .............................................................................43

    1.1. nh l ..................................................................................................................43

    1.2. Chng minh .......................................................................................................43

    1.3. H qu .................................................................................................................45

    2. V d.............................................................................................................................45

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................78

    BT NG THC CHEBYSHEV ..............................................................82

    1.Bt ng thc Cheybyshev .....................................................................................82

    1.1. nh l ..................................................................................................................82

    1.2. Chng minh .......................................................................................................82

    2. V d.............................................................................................................................83

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................96

    BT NG THC MUIRHEAD ...................................................... 97

    1. Gii thiu bt ng thc Muirhead......................................................................97

    2. Mt s khi nim lin quan n Bt ng thc Muirhead .............................97

    2.1. B tri ..................................................................................................................97

    2.2. Trung bnh loi .............................................................................................98

    2.3. Tng hon v .......................................................................................................98

    2.4. Tng i xng ....................................................................................................98

    2.5. Lc Young ...................................................................................................99

    3. nh l Muirhead .....................................................................................................99

    4. K thut s dng nh l Muirhead ................................................................... 101

    Phng php chung ............................................................................................... 101

    5. S dng nh l Muirhead vi AM GM, Holder, ASYM, Schur ............ 102

    5.1. Bt ng thc AM GM ................................................................................ 102

    5.2. Bt ng thc Holder ...................................................................................... 102

    5.3. Bt ng thc ASYM ...................................................................................... 102

    5.4. S dng nh l Muirhead vi bt ng thc Schur ................................. 102

    6. V d........................................................................................................................... 103

    7. Bi tp t gii .......................................................................................................... 112

    [ ]a

  • - 5 -

    PHNG PHP PQR ...................................................................................... 114

    1. Kin thc lin quan ................................................................................................ 114

    1.1. nh ngha v cc php bin i ................................................................... 114

    1.2. Phng php pqr kt hp bt ng thc Schur .................................. 114

    1.3. M rng phng php pqr kt hp hm s ................................................ 117

    2. Bi tp t gii .......................................................................................................... 119

    PHNG PHP PHN TCH TNG BNH PHNG S.O.S ............................................................................................................................................ 124

    1. L thuyt v v d .................................................................................................. 124

    1.1 nh l v cc k thut phn tch ................................................................... 124

    1.2. Cc tiu chun v k thut sp xp bin ...................................................... 130

    1.3. ng dng tm hng s k tt nht .................................................................. 135

    2. Bi tp t gii .......................................................................................................... 137

    3. M rng..................................................................................................................... 141

    S DNG PHNG PHP S.O.S TRONG CHNG MINH

    BT NG THC .............................................................................................. 142

    1. Li ni u .............................................................................................................. 142

    2. Xy dng nh l, tiu chun ............................................................................... 142

    3. Phn tch c s ........................................................................................................ 143

    4. Cc ng dng ca phng php S.O.S ............................................................. 144

    5. Bi tp vn dng .................................................................................................... 149

    6. Bi tp dnh cho bn c ..................................................................................... 151

    PHNG PHP DN BIN ....................................................................... 153

    1. Kin thc lin quan ............................................................................................... 153

    2. V d minh ha ....................................................................................................... 157

    3. Bi tp vn dng .................................................................................................... 184

    S DNG TIP TUYN TRONG VIC CHNG MINH BT

    NG THC .......................................................................................................... 187

    1. Phng trnh tip tuyn tng qut .................................................................... 187

    2. S dng tip tuyn chng minh bt ng thc ......................................... 187

    3. V d .......................................................................................................................... 188

  • - 6 -

    PHNG PHP NHN T LAGRANGE ......................................... 203

    1. C s l thuyt ......................................................................................................... 203

    2. Mt s v d ............................................................................................................. 204

    3. Bi tp vn dng .................................................................................................... 215

    KT LUN ............................................................................................................... 218

  • - 7 -

    BT NG THC AM-GM V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc AM-GM

    1.1. nh l

    nh l (Bt ng thc AM-GM). Vi mi s thc dng 1 2, ,..., na a a ta c bt ng

    thc

    1 21 2

    ......n n n

    a a aa a a

    n

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    1.2. Chng minh

    Phng php Quy np Cauchy

    Vi

    2

    1 21 2 1 2

    1 2 1 22 : 02 2 2

    a aa a a an a a a a

    (ng)

    Gi s bt ng thc ng vi n k ta s chng minh bt ng thc ng vi

    2n k . S dng gi thit quy np ta c:

    1 2 2 1 2 1 2 2... ... ...1

    2 2 2

    k k k k ka a a a a a a a a

    k k k

    21 2 1 2 2 1 1 2 1 2 2... ... ... ... ... ...

    k k k k kk k k k k k k k ka a a a a a a a a a a a a a

    Gi s bt ng thc ng vi n p ta s chng minh bt ng thc ng vi

    1n p .

    Tht vy, xt 1p s: 1 2 1, ,..., 0.pa a a S dng gi thit quy np vi n p ta c:

    11 2 1 1 2 1

    1 11 1 1 1 1 2 1

    ... ...... . ... ...

    pp p p p p

    p p p

    a a a a a aa a a a a a a

    p

    1 11 2 1 1 2 1 1 2 1... ... . ...

    p pp p pa a a a a a p a a a

  • - 8 -

    1 2 11 11 2 1 1 2 1 1 1...

    ... 1 . ... ...1

    pp pp p p

    a a aa a a p a a a a a

    p

    Theo nguyn l quy np ta c bt ng thc ng vi mi 2, .n n

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    1.3. Cc dng thng gp

    n 2n 3n 4n

    iu kin , 0a b , , 0a b c , , , 0a b c d

    Dng 1 2

    a bab

    3

    3

    a b cabc

    4

    4

    a b c dabcd

    Dng 2

    2

    2

    a bab

    3

    3

    a b cabc

    4

    4

    a b c dabcd

    Du bng a b a b c a b c d

    2. V d

    V d 1: (Bt ng thc Nesbit) Chng minh rng vi mi s thc khng m , ,a b c

    ta c

    3

    2

    a b c

    b c a c a b

    Gii: Xt cc biu thc sau

    a b cS

    b c a c a b

    b c aM

    b c a c a b

    c a bN

    b c a c a b

    Ta c 3M N . Mt khc theo bt ng thc AM-GM th

  • - 9 -

    3

    3

    a b b c c aM S

    b c a c a b

    a c a b b cN S

    b c a c a b

    Vy 2 6 2 3M N S S hay

    3

    2

    a b c

    b c a c a b

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c (pcm)

    Nhn xt: Bi ny cn nhiu cch gii khc nhng c l y l cch hay nht v

    vic ngh ra cc biu thc ,M N khng phi l d dng.

    V d trn phn no cho ta thy c sc mnh v s tinh t ca bt ng thc AM-

    GM, nhng ch mi l mt v d n gin. Chng ta s xt n k thut thm bt

    trong bt ng thc AM-GM qua v d sau.

    V d 2: Chng minh rng vi mi s thc khng m , ,a b c ta c

    2 2 2

    2

    a b c a b c

    b c a c a b

    Gii: S dng bt ng thc AM-GM, ta c:

    2 2

    2 .4 4

    a b c a b ca

    b c b c

    2 2

    2 2

    2 .4 4

    2 .4 4

    b a c b a cb

    a c a c

    c a b c a bc

    a b a b

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c:

    2 2 2

    2

    a b c a b ca b c

    b c a c a b

    Hay 2 2 2

    2 a b c a b c

    b c a c a b

  • - 10 -

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c (pcm)

    Nhn xt: y l dng bi tp nh gi im ri t AM sang GM. Nu nhng ai

    mi ch tip xc qua bt ng thc AM-GM th c th nhn xt rng vic tm ra

    nh gi 2 2

    2 .4 4

    a b c a b ca

    b c b c

    c v mang nhiu tnh may mn. Nhng

    khng phi vy, chng ta cng , im ri ca bt ng thc trn ti a b c .

    Khi 2

    2

    a a

    b c

    , chng ta phi to ra mt biu thc va c gi tr bng

    2

    a, va

    c th loi c mu ca biu thc 2a

    b c. Hn na, 2 v ca bt ng thc l ng

    bc 1, t d dng nhn ra biu thc thm vo phi l 4

    b c.

    S dng kt qu bi ny ta c th lm bi ton sau:

    V d 3: [IMO 1995] Cho , , 0a b c tha mn 1abc . Chng minh rng:

    3 3 3

    1 1 1 3

    2a b c b a c c a b

    (1)

    Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    3 3 31 1 1 1

    2

    abc abc abc

    a b c b a c c a b a b c

    2 2 2

    1 1 1

    1 1 1 1

    1 1 1 1 1 1 2

    a b c

    a b c

    b c a c a b

    t 1 1 1

    , ,x y za b c

    , ta quay tr li v d 2.

    Nhn xt: Bi ny c th gii bng bt ng thc Cauchy Schwarz m chng ta s

    xt trong phn sau.

    V d 4: Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 2 4

    ab bc ca a b c

    a b c b c a c a b

  • - 11 -

    Gii: Ta c:

    1 1 1.

    2 4

    1 1 1.

    2 4

    1 1 1.

    2 4

    ab abab

    a b c a c b c a c b c

    bc bcbc

    b c a a b b c a b b c

    ca caca

    c a b a b b c a b b c

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c

    Nhn xt: Trong v d trn chng ta s dng bt ng thc AM-GM dng cng

    mu s: Cho 1 2, ,..., na a a l cc s thc dng. Ta c:

    21 21 2

    1 1 1... ...n

    n

    a a a na a a

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    V d 5: Cho 3 s , ,a b c khng m, chng minh rng:

    3 3 3

    3 3 33 3 31

    a b c

    a b c b a c c a b

    Gii: Xt bt ng thc ph sau:

    2

    31 1 02

    xx x

    Tht vy, theo bt ng thc AM-GM, ta c:

    2 2

    3 2 1 11 1 1 12 2

    x x x xx x x x

    (1)

    p dng vo bi ton ta c:

    3 2

    3 3 2 2 2 23

    1 1

    11 1

    2

    a a

    a b ca b c b c b c

    a a

    Tng t ta c

  • - 12 -

    3 2

    3 2 2 23

    b b

    a b cb a c

    3 2

    3 2 2 23

    c c

    a b cc a b

    Cng ba bt ng thc theo v ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Nhn xt: Bi ton trn thuc dng bi tp nh gi im ri ca bt ng thc t

    biu thc GM sang AM. im kh ca v d trn l nm ch i bin v tm ra bt

    ng thc ph (1). Bi tp trn cn c th gii bng bt ng thc Cauchy-Schwarz.

    V d 6 [diendantoanhoc.net] Cho 3 s thc dng , ,a b c tha mn 1ab bc ca

    .Chng minh rng:

    2 2 2

    1 1 1 1 1 13 1 1 1

    ab bc ca a b c

    Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    2

    23

    cyc

    ab bc ca ab bc ca ab bc ca a ab bc ca

    ab bc ca a

    3 3

    .cyc cyc cyc

    a b a ca b

    b a a a

    M theo bt ng thc AM-GM th

    16

    . 2cyc cyc cyc

    a b a c a b

    a a b a

    Cn chng minh 6cyc cyc

    a b

    b a (hin nhin ng theo AM-GM)

    Vy bt ng thc cho c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1

    3a b c

  • - 13 -

    Nhn xt: Vi bi ton trn, nu kho lo s dng gi thit 1ab bc ca th bi

    ton s tr nn n gin.

    V d 7: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    a b c a b b c c a

    b c a c a a b b c

    Gii: t , ,a b c

    x y zb c a . Khi , ta c:

    1 1

    1 1

    a b yz yy

    c a z z

    Bi ton quy v vic chng minh:

    1 1 10

    1 1 1

    x y z

    y z x

    2 2 21 1 1 1 1 1 0x z y x z y

    2 2 2 2 2 2 3x z z y y x x y z x y z

    D thy theo bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2 2 3 3 333 3x z z y y x x y z

    `

    2

    2 2 2

    3

    x y zx y z x y z

    (v 3x y z )

    Kt thc chng minh.ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Nhn xt: rng biu thc v phi ca bt ng thc cha php cng gia 2

    bin c t v mu nn vic s dng bt ng thc AM-GM mt cch trc tip l

    v cng kh khn. Do phng n kh d nht l i bin to ra bt ng thc

    mi.

    By gi, chng ta s xt ti mt k thut mi trong vic chng minh bt ng thc

    bng AM-GM, l k thut nh gi ph nh. K thut ny c dng chng

  • - 14 -

    minh mt s bt ng thc khi p dng trc tip AM-GM th b ngc du rt hiu

    qu.

    V d 8 [ Bulgarian TST 2003] Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 3a b c .

    Chng minh:

    2 2 2

    3

    1 1 1 2

    a b cS

    b c a

    Gii: Bin i v s dng bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    1 1 2 2

    1 1 2 2

    1 1 2 2

    a ab ab aba a a

    b b b

    b bc bc bcb b b

    c c c

    c ca ca cac c a

    a a a

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c:

    1 1

    32 2

    S a b c ab bc ca ab bc ca

    Mt khc: 2

    9 3 3a b c ab bc ca ab bc ca

    T suy ra 3

    2S

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c

    Nhn xt: 1. bt ng thc ban u, nu ta p dng trc tip bt ng thc AM-

    GM th s b ngc du. V d:

    3

    3 2 2 2

    33. 3.

    2 .2 .2 21 1 1

    abc abcS

    b c ab c a

    (sai)

    2. Ta c bi ton tng qut ca bi ton trn:

    Cho cc s thc dng 1 2, ,..., na a a tha mn 1 2 ... na a a n . Chng minh rng:

    1 2

    2 2 2

    2 3 1

    ...1 1 1 2

    naa a n

    a a a

  • - 15 -

    V d 9: Cho , ,a b c l cc s thc dng. Chng minh:

    3

    2 2 228

    a b c ab bc ca

    abc a b c

    Gii: Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    362 2 2

    2 2 2 22

    3 27

    ab bc ca a b c a b cab bc ca a b c

    Suy ra:

    3 3

    2 62 2 2 2 2 2

    27ab bc ca ab bc caab bc ca

    a b c ab bc ca a b c a b c

    Cn chng minh:

    3 62

    12

    2728

    a b c ab bc ca

    abc a b c

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    63 2 2 23 6 62

    55

    12 4 42 2

    34 275 5 5

    27 27 27

    a b ca b c ab bc ca ab bc ca

    abc a b c abc abc

    (1)

    Mt khc, ta c:

    3

    23. 2327

    a b c

    abc

    (2)

    T (1) v (2) ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 0a b c

    Nhn xt: Trong bi ton trn nu khng quan st k lng m p dng ngay bt

    ng thc AM-GM th s dn n ngc du v

    3

    27a b c

    abc

    nhng

    2 2 21

    ab bc ca

    a b c

    . Qua cho chng ta thy c v p v sc mnh ca phi hp

    hai bt ng thc ng bc ngc chiu.

  • - 16 -

    V d 10 [IMO 2005]: Cho cc s dng , ,x y z tha mn 2 2 2 3x y z . Chng

    minh rng:

    5 2 5 2 5 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 20

    x x y y z z

    x y z y z x z x y

    Gii: Bt ng thc cho c vit li nh sau:

    5 2 2 2 2 2

    1 3

    cyc x y z x y z

    T y ta suy ra ch cn xt trng hp 2 2 2 3x y z .

    Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

    5 2

    11

    3cyc x x

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    6 65

    2

    2

    1

    x xx

    x x

    t 2 2 2, ,a x b y c z . Suy ra: 3a b c .

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh

    3

    11

    23

    1

    cyc a aa

    3 2

    11

    2 2 3cyc

    a

    a a a

    2 2

    3 2

    1 2 3 30

    2 2 3cyc

    a a a

    a a a

    (1)

    Khng mt tnh tng qut, gi s a b c , suy ra 1a c . Xt 2 trng hp:

    +TH1: 1b c , suy ra 2a , khi :

  • - 17 -

    3

    3

    3

    2 3 3 0

    2 3 3 0

    2 3 3 0

    a a

    b b

    c c

    Suy ra, (1) ng.

    +TH2: 1b c , suy ra 2a , khi :

    3 2 3 22 2 3 5 1 2 3 2a a a a a a a

    33 3

    2 3 2 3

    1 3 2 1 3 22 2 0

    2 2 2 2

    aa a

    a a a

    Suy ra 3 2

    1 1

    2 2 3 5

    a

    a a a

    . Cn chng minh:

    3 2 3 2

    1 1 4

    2 2 3 2 2 3 5

    b c

    b b b c c c

    Ta c b : Vi mi 0 1x , ta c:

    3 2

    1 2

    2 2 3 5

    x

    x x x

    (2)

    Ta c (2) tng ng vi: 34 1 2 1x x x

    + Nu 1

    2x , ta c iu phi chng minh.

    + Nu 1

    2x , ta c:

    3 3 34 1 2 1 4 2 2 1 2 2 2 1x x x x x x x

    222 2 1 2 1 0x x x (pcm)

    Bt ng thc (1) c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c .

    Nhn xt: 1. im kh ca bi ton ny l vic a bt ng thc v dng (1) nh

    bt ng thc AM-GM.

  • - 18 -

    2. Bi ton ny c th gii bng mt s cc khc nh Cauchy-Schwarz, S.O.S,

    U.C.T.

    Tip theo, chng ta s xt mt s v d v s kt hp gia bt ng thc AM-GM

    vi mt s bt ng thc cng nh phng php khc.

    u tin chng ta s xt ti s kt hp gia 2 bt ng thc AM-GM v Cauchy-

    Schwarz:

    V d 11 [diendantoanhoc.net] Cho 3 s thc dng , ,a b c . Chng minh rng:

    1 1 1 3

    3 2 3 2 3 2 5a a b b b c c c a abc

    Gii: t 1 1 1

    , ,a b cx y z

    . Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3

    3 2 3 2 3 2 5

    x x x

    zx yz xy zx yz xy

    3

    55 . 3 2 5 . 3 2 5 . 3 2

    x y z

    z x y x y z y z x

    Theo bt ng thc AM-GM v Cauchy-Schwarz, ta c:

    23 2 55 . 3 2cyc cyc

    x x

    x y zz x y

    2

    2

    2 2 2

    2

    2 2 2

    2

    3 2 5 5 3 2 2 5 3

    2

    3 7

    2

    1 203

    3 3

    x y z

    x x y z y x y z z x y z

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z

    x y z xy yz zx xy yz zx

    2

    2 2 2 2 2 2

    2

    2 2 2

    2

    1 203

    3 3

    3 3

    55 2

    x y z

    x y z x y z xy yz zx

    x y z

    x y z xy yz zx

  • - 19 -

    Bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Tip theo s l s kt hp y ngon mc gia 2 bt ng thc AM-GM v Schur

    qua v d sau y:

    V d 12 [Vasile Cirtoaje]: Cho cc s khng m , ,a b c sao cho 3 3 3 3a b c .

    Chng minh rng:

    4 4 4 4 4 4 3a b b c c a

    Gii: Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    3 3 31 4

    3 3

    b c abc

    (1)

    T suy ra: 3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    b c a b cb c

    Tng t ta c: 3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    a b a b ca b

    3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    c a a b cc a

    Cng 3 bt ng thc trn theo v ta c:

    3 3 3 3 3 34 4 4 4 4 4 3 3 3

    4

    3

    a b b c c aa b b c c a a b c

    Cn chng minh: 3 3 3 3 3 3

    3 3 34

    33

    a b b c c aa b c

    3 3 3 3 3 3 3 3 34 3 9a b b c c a a b c

    Mt khc, theo bt ng thc Schur, ta c:

    3

    3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 34 9a b b c c a a b c a b c a b c

    3 3 3 3 3 3 3 3 34 3 9a b b c c a a b c

    Vy bt ng thc trn c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c .

  • - 20 -

    Nhn xt: Trong v d trn, nu khng pht hin ra bt ng thc ph (1) th vic

    gii l rt kh khn. V d trn cn c th gii quyt bng phng php dn bin.

    Cui cng, ta s xt n s kt hp gia bt ng thc AM-GM v phng php

    kho st hm s.

    V d 13 [Vit Nam TST 2005]: Cho cc s , , 0a b c . Chng minh:

    3 3 3

    3 3 3

    3

    8

    a b c

    a b b c c a

    Gii: t , , , 1.b c a

    x y z xyza b c

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3 3 3

    1 1 1 3

    81 1 1x y z

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    33 3 6 2

    33 3 6 2

    33 3 6 2

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    x x x x

    y y y y

    z z z z

    Ta cn chng minh:

    2 2 2

    1 1 1 3

    41 1 1x y z

    (1)

    Ta c :

    2 21 1 1

    , 011 1

    x yxyx y

    2 2

    1 0xy x y xy (lun ng)

    Suy ra: VT(1)

    2

    2 2 2

    1 1 1 1

    1 1 2 11 1

    z z z

    xy z z zz z

    Gi s max , , 1z x y z z .

    Xt hm s: 2

    2

    1( )

    2 1

    z zf z

    z z

  • - 21 -

    Ta c:

    2

    4

    1'( ) 0, 1

    1

    zf z z

    z

    T suy ra: 3

    ( ) (1)4

    f z f

    Bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c

    Nhn xt: V d trn l mt bi ton hay v kh. gii c bt ng thc trn

    cn phi hp rt nhiu k thut m li gii trn nm trong nhng li gii nhanh v

    hay nht cho bi ny.

    Sau y, chng ta s xt thm 2 v d v du bng khng i xng trong bt ng

    thc AM-GM, qua , ta s thy ht c v p v s tinh t ca bt ng thc.

    V d 14: Cho cc s , ,a b c tha mn 3a b c . Chng minh rng:

    3 3 31 1 1 5a b b c c a

    Gii: Ta c: 3 3 31 1 1a b b c c a

    2 2 2

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1

    2 2 2. . .

    2 2 2

    32

    a b b b b c c c c a a a

    b c aa b c

    ab bc ca

    Cn chng minh: 2 2 2 4ab bc ca (1)

    Gi s b l s nm gia 2 s ,a c .Ta c:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2

    0a b a b c

    ab a c a b abc

    ab bc ca a b abc bc b a ac c

    2

    2 21 1 2 3 3.2 . 3 . 4

    2 2 3

    b b bb a c b b

    Suy ra iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 0, 1, 2a b c v cc hon v.

    Nhn xt: Ci kh trong v d ny l nh gi c bt ng thc (1). Ngoi cch

    nh gi nh trn, chng minh (1) c th dng phng php dn bin v bin.

  • - 22 -

    V d 15 [Tp ch TH&TT]: Cho , ,a b c l cc s thc i mt khc nhau thuc

    [0;2]. Chng minh:

    2 2 2

    1 1 1 9

    4P

    a b b c c a

    Gii: Khng mt tnh tng qut gi s 2 0a b c . Theo bt ng thc AM-GM

    ta c:

    32 21 1

    3 . . 3a b a b a b a ba b a b

    (*)

    32 2

    1 13 . . 3b c b c b c b c

    b c b c

    Cng 2 bt ng thc trn theo v ta c:

    2 2

    2

    1 12 6

    12 6

    a ca b b c

    P a ca c

    Cn chng minh:

    21 9

    2 64

    P a ca c

    . (1)

    V 2 0a b c nn 2

    1 90 2 2.2 6

    2 4a c P

    Vy 9

    4P . ng thc xy ra khi v ch khi 2, 1, 0a b c v cc hon v.

    Nhn xt: Trong bi ton trn, nu ta p dng 3 ln bt ng thc (*) cho 3 bin

    , ,a b b c c a th bt ng thc s ri vo ng ct, khng th i tip. n lc

    dn n bt ng thc (1) l bt ng thc mt bin th bi ton tr nn n gin,

    ta ngh ngay n phng php kho st hm s trn on.

    Vy l chng ta cng nhau i ht chng ng khm ph bt ng thc AM-GM.

    Pht biu v chng minh bt ng thc c a ra trong mc 1. Cc k thut

    chuyn i qua li gia trung bnh cng v trung bnh nhn c trnh by trong

    cc v d 2, 3, 4, 5. K thut phi hp gia bt ng thc AM-GM v bin i i s

    thng thng c cp trong cc v d 6 ,7. Cc k thut nh gi ph nh v

    phi hp cc bt ng thc ng bc ngc chiu c gii thiu qua cc v d

    8, 9. S kt hp gia bt ng thc AM-GM v cc bt ng thc khc c gii

    thiu trong cc v d 11, 12, 13. Cui cng, phng php cn bng h s hay du

  • - 23 -

    bng khng i xng trong bt ng thc AM-GM c cp trong hai v d

    14, 15. Qua cc v d trn phn no cho chng ta thy v p, sc mnh, s linh

    hot ca bt ng thc AM-GM trong vic chng minh bt ng thc. Sau y l

    mt s bi tp gip cc bn cng c kin thc:

    3. Bi tp t gii

    Bi 1. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    a b ca b c

    b c a

    Bi 2. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    3b c c a a b

    a b ca b c

    Bi 3. [Russia MO] Cho , ,a b c 0 tha mn 3a b c . Chng minh:

    a b c ab bc ca

    Bi 4. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b b b a b c

    Bi 5. Chng minh rng vi mi s thc , , 1x y z :

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 12

    1 1 1

    x y z

    y z z x x y

    Bi 6. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    32 2 2 2 2 23 x y y z z x xy yz zx xyz x y z

    Bi 7. [MOSP 2001] Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    4 1a b b c c a a b c

    Bi 8. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    3

    3 . .3 2 3

    a ab abc a b a b ca

    Bi 9. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    3 31 1 1 3

    1 1 1 1a b b c c a abc abc

  • - 24 -

    BT NG THC MINKOWSKI V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc Minkowski

    1.1 Bt ng thc Minkowski dng 1

    1.1.1 nh l

    Cho 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v 1 p , khi

    1 1 1

    1 1 1

    n n np q ppp p

    k k k k

    k k k

    a b a b

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    c bit: 2 22 2 2 2a b c d a c b d

    2 2 22 2 2 2 2 2a b c m n p a m b n c p

    1.1.2 Chng minh

    Ly q sao cho 1 1

    1p q . S dng bt ng thc Holder cho 2 b dy s:

    1 2

    1 1 1

    1 1 2 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    p p p

    n n

    a a a

    a b a b a b

    v

    1 2

    1 1 1

    1 1 2 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    p p p

    n n

    b b b

    a b a b a b

    Ta c: 11

    1 1 1

    1 2 1 1

    1

    ... ...n

    p q p q pqp p p pn n n k k k

    k

    a a a a b a b a a b

    11

    1 1 1

    1 2 1 1

    1

    ... ...n

    p q p q pqp p p pn n n k k k

    k

    b b b a b a b b a b

    Li c: 1 1

    1 1p p qp q , nn cng 2 bt ng thc trn ta c:

    1 1 1

    1 1 1

    n n np q ppp p

    k k k k

    k k k

    a b a b

  • - 25 -

    1.2 Bt ng thc Minkowski dng 2:

    1.2.1 nh l

    Cho

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    .......................

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    khi ta c bt ng thc

    1 2 1 2 1 21

    ... ... ... ... ...n

    n n n nn n n i i i

    i

    a a a bb b l l l a b l

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    1.2.2 Chng minh:

    1 2 1 2 1 21

    ... ... ... ... ...n

    n n n nn n n i i i

    i

    a a a bb b l l l a b l

    1 2 1 2

    1 1 1 1 1 1

    ... ...... 1

    ... ... ... ... ... ...

    n nn n

    n n n n n n

    a a a l l l

    a b l a b l a b l a b l

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    1 2 1

    1 1 1 1 1 1

    1 2 1

    1 1 1 1 1 1

    ... 1...

    ... ... ... ... ...

    ...

    ... 1...

    ... ... ... ... ...

    n nn

    n n n n n n

    n nn

    n n n n n n

    a a a aa

    a b l a b l n a b l a b l

    l l l ll

    a b l a b l n a b l a b l

    T suy ra:

    1 2 1 2

    1 1 1 1 1 1

    ... ...... 1

    ... ... ... ... ... ...

    n nn n

    n n n n n n

    a a a l l l

    a b l a b l a b l a b l

    (pcm)

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    2. V d:

    V d 1: Cho cc s thc dng ,a b .Chng minh:

    3 3 32 2a b

    a bb a a b

    (1)

  • - 26 -

    HD: a bt ng thc (1) v dng:

    3 3 31 1

    1 1a b

    a bb a a b

    S dng bt ng thc Minkowski loi 2 ta c iu phi chng minh.

    V d 2: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 3

    2

    a b ca b c b c a c a b

    HD: V bt ng thc trn l thun nht nn ta c th chun ha: 1a b c .

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    2 2 22 2 2 31 1 1

    2a a b b c c

    Ta c:

    2

    2 2 3 33

    2 2

    a b c a b cVT a b c a b c VP

    Vy ta c iu phi chng minh,

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    V d 3: Cho cc s thc dng , ,a b c sao cho 1a b c . Tm min ca:

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1P a b c

    b c a

    Gii: Ta c: 2 2 22 2 2

    1 1 1 1 1 12P a b c ab bc ca

    a b c ab bc ca

    2

    2 2

    2

    1 80 1 1 1 1 12 2

    81 81 81 81 81

    2 80 1 1 1 482

    3 81 3

    a ab bc caa a ab ab bc ca

    a b c

    Vy min 82P khi v ch khi 1

    3a b c .

    Nhn xt: Vi bi ton trn nu vi vng p dng ngay bt ng thc AM-GM th

    s khng tha mn iu kin 1a b c dn n sai. Ta c bi ton tng qut ca

    bi trn: Cho cc s thc dng 1 2, ,..., na a a tha mn 1 2, ,...,2

    n

    na a a . Tm min:

  • - 27 -

    2 2 2

    1 22 2 2

    2 3 1

    1 1 1... na a a

    a a a

    V d 4: Cho

    1 2

    1 2

    , ,..., 0

    ... 1

    , 2

    n

    n

    a a a

    a a a

    n n

    . Chng minh:

    1 2

    1 1 11 1 ... 1 1

    n

    n

    na a a

    Gii: p dng bt ng thc Minkowski loi 2 ta c:

    1 2 1 2

    1 1 1 11 1 ... 1 1

    ...

    n

    nn n

    a a a a a a

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    1 21 2

    ... 1... nn n

    a a aa a a

    n n

    Do : 1 2

    1 1 11 1 ... 1 1

    n

    n

    na a a

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 21

    ... na a an

    .

    V d 5: Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn ab bc ca abc . Chng minh:

    2 2 2 2 2 22 2 23

    a b b c c a

    ab bc ca

    Gii: Theo bi ra ta c: 1 1 1

    1ab bc ca abca b c

    Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    2 2 2 2 2 2

    1 2 1 2 1 23

    a b b c c a (1)

    p dng bt ng thc Minkowski, ta c:

    2 2

    2 2 2 2 2 2

    1 2 1 2 1 2 1 1 1 1 1 12 3

    a b b c c a a b c a b c

    Bt ng thc trn chng minh.

  • - 28 -

    ng thc xy ra khi v ch khi 3a b c .

    Nhn xt: Bi ny khng kh, ch cn tinh a bt ng thc v dng (1) l bi

    ton tr nn rt d.

    V d 6: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    2 2 22 1 1 1 1 1 1 1a b c a b c abc

    Gii: B : 3 32 32 1 1 1 , 0u u u u (1) 4 21 1 0u u u

    Quay tr li bi ton, ta c:

    3 3 3 3

    2 2 2 2 2 22 1 1 1 2 1 .2 1 .2 1a b c a b c

    3 3 33 3 3

    33 3 3

    3

    1 1 1 1 1 1

    1 1 1 1 1 1

    1 1 1 1

    a a b b c c

    a b c a b c

    abc a b c

    Vy bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    3. Bi tp t gii

    Bi 1. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21 1 1 1 1 13 3 3

    a b b c c aa b c

    Bi 2. Chng minh rng:

    1 2 1 21 1 ... 1 ... 1 , 0n

    nn n ia a a a a a a

    Bi 3. Chng minh rng:

    ,2. ,

    , , 0

    nn nk k

    k

    n km p m p m

    m p m p

    Bi 4. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 3

    2a b c . Tm min:

    3 3 33 3 3

    3 3 3

    1 1 1S a b c

    b c a

  • - 29 -

    BT NG THC HOLDER V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc Holder

    1.1 Dng tng qut

    1.1.1 nh l

    Cho 2 b s 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v ,p q sao cho

    1 11

    p q . Khi , ta c:

    1 1

    1 2 1 2 1 1 2 2... . ... ...p p p q q qp q

    n n n na a a b b b a b a b a b

    1.1.2 Chng minh

    B : Cho ,a b v ,p q sao cho 1 1

    1p q . Khi :

    p qa aab

    p q .

    Chng minh: V ,p q , *1 1

    , , ,m n kp q

    Sao cho 1 1

    ,m n

    p k q k vi m n k . S dng bt ng thc AM-GM ta c:

    . .. .

    k kk kp q m n

    k k km na a m n ma nb

    a b a b abp q k k k

    ng thc xy ra khi v ch khi p qa b .

    p dng b 1 1

    1 1

    ,j j

    n np qp q

    i i

    i i

    a ba b

    a b

    vi 1,j n . Ta c:

    1 1 1 11 1

    1 1 1 11 1 1 1

    1

    1

    1

    . .1 1 1 1. . . .

    . .

    .1 1

    1

    .

    p q p qn nj j j j j j j j

    n n n np q p qj jn n n np q p q

    p q p qi i i ii i i ii i i i

    i i i i

    n

    j j

    j

    n pp q

    i i

    i i

    a b a b a b a b

    p q p qa b a b

    a b a b

    a b

    p q

    a b

    1 1

    11 1 1

    1

    .n n np q

    p q

    i i i i

    i i in q

    a b a b

  • - 30 -

    1.2. M rng 1 ca bt ng thc Holder [ Bt ng thc Francis-Lithewood]

    Cho 2 b s 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v ,p q sao cho 1 1

    1p q . Khi , ta c:

    1 1 2 2 1 2 1 2... ... ... , 0q ppq p p p q q q

    n n n na b a b a b a a a b b b pq

    1.3 M rng 2 ca bt ng thc Holder

    Cho m b s

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    ...

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    v 1 2

    1 2

    , ,...,

    ... 1

    n

    n

    p p p

    p p p

    . Khi ta c:

    1 1 1

    1 1 1 1

    ... ...i i i

    i i i

    n n n np p pp p p

    i i i i i i

    i i i i

    a b l a b l

    1.4 M rng 3 ca bt ng thc Holder [Bt ng thc Jensen]

    Cho m b s

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    ...

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    v , ,...,

    ... 1

    . Khi ta c:

    1 1 1 1

    ... ...n n n n

    i i i i i i

    i i i i

    a b l a b l

    2. V d

    Trong th gii bt ng thc, cc bt ng thc c cha cn thc hoc cc ly tha

    bc cao lun l chng ngi vt cn bc chng ta. Vic chng minh cc bt ng

    thc nh vy lun gp kh khn v thng lm chng ta tn rt nhiu thi gian.

    Nhng ngh nh ly tha kh cn thc trong nhiu trng hp s a ta n

    vi nhng bi ton phc tp v kh hn bi ton gc. Tuy nhin, khng hn l

    khng c cch gii quyt vn ny; mt trong nhng cch x l tt chnh l s

    dng bt ng thc Holder:

  • - 31 -

    hiu r hn v bt ng thc ny, chng ta s n vi v d sau:

    Cho , , 0a b c .Chng minh:

    43

    a b c a b c a b ca b c

    c b a a b b c c a

    Phn tch v nh hng li gii

    Mt cu hi c t ra l: Ti sao li ngh n vic s dng bt ng thc Holder?

    - Nh ni trn th vic cn thc xut hin cn thc c 2 v gi cho chng ta

    tng bnh phng c 2 v. Khi , ta cn chng minh:

    2 316

    3

    a b ca b c a b c

    c b a a b b c c a

    Xem ra, bc u chng ta kh thnh cng trong vic kh i du cn thc v

    phi. Tuy nhin, n y, nu nh bin i tng ng th s tn kh nhiu thi

    gian, v v tri cn c s xut hin ca ; ;a b c di mu ca cc phn thc.

    iu cn thit by gi l phi trit tiu c cc i lng ny.

    Nu nh s dng bt ng thc Holder kiu :

    2

    33 3 3a b c a b c c b a a b c a b c

    c b a

    Th nhng cch ny vn cha ph hp; nu lm nh trn, ta cn phi chng minh

    33 3 3 3

    16

    3

    a b c a b c a b c

    a b c a b b c c a

    Tuy nhin, vic chng minh bt ng thc ny li b tc do s xut hin ca cc

    i lng 3 3 3; ;a b c a b c v tri. Do , chng ta s khng i theo con

    ng ny. Vy, by gi phi lm th no? Cc tng kh cn thc hu nh

    c s dng nhng cng vic chng minh vn khng thnh cng. R rng l

    chng ta cn phi tinh t hn cht na. rng trong bc kh ; ;a b c bng

    V d 1

  • - 32 -

    vic s dng bt ng thc Holder nu nh thay i lng nhn thm c b a

    bng 2 2 2

    c a b b c a a b c

    th ta s m a b ;c a ;b a s l s nguyn.

    Khi ta c :

    2

    2 2 2 3a b c a b cc a b b c a a b c a b c a b a

    c b a

    Ta cn chng minh

    3 3

    2 2 2

    8 16

    3

    a b c a b c

    a b b c c ac a b b c a a b c

    2 2 2

    3 2a b b c c a c a b b c a a b c

    9a b c ab bc ca abc

    y l mt kt qu quen thuc theo bt ng thc AM-GM:

    33a b c abc

    3 2 2 23ab bc ca a b c

    T ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2a b c

    b c c a a b

    Phn tch v nh hng li gii

    p dng bt ng thc Holder, ta c:

    2

    32a a b c a b cb c

    Ta cn chng minh:

    V d 2

  • - 33 -

    3 2 2 24a b c a b c b c a c a b

    3 3 3 6a b c abc ab a b bc b c ca c a

    Bt ng thc ny hin nhin ng theo bt ng thc Schur:

    3 3 3 3a b c abc ab a b bc b c ca c a v 3 0abc

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi ; 0a b c v cc hon v

    Cho , , , 0a b c d tha mn 1abcd .Chng minh:

    4

    4 4 4 4 4 1 1 1 14 1 1 1 1a b c d a b c da b c d

    ( Gabriel Dospinescu)

    Phn tch v nh hng li gii

    Do 1abcd nn bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh

    44 4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    n lc ny th tng kh r. p dng bt ng thc Holder, ta c:

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a bcd

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d b cda

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d c dab

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d d abc

    Cng v theo v cc bt ng thc trn, ta c:

    4 4 4 444 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    44 4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    V d 3

  • - 34 -

    y chnh l iu cn phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c d

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2 2 2 2

    3

    23 3 3

    a b c

    b c c a a b

    Phn tch v nh hng li gii

    Cng tng t v d , ta s tm cch kh cn thc di mu v tri bng vic s

    dng bt ng thc Holder :

    2

    32 2

    2 23

    3

    aa b c a b c

    b c

    Khi ta cn chng minh:

    3

    2 2

    9

    43

    a b c

    a b c

    3 2 24 9 3a b c a b c

    3 3 3a b c ab a b bc b c ca c a

    y l mt kt qu quen thuc theo bt ng thc AM-GM.

    3 3 3 23a a b a b

    3 3 3 23b b a b a

    3a ab a b

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi a b c

    V d 4

  • - 35 -

    Qua cc v d trn ta thy c sc mnh ca bt ng thc Holder trc nhng

    bi ton c dng phn thc: a bi ton t dng phc tp v dng n gin hn.

    Bn cnh , Holder cn rt hiu qu i vi cc dng bt ng thc thng thng:

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c . Chng minh:

    31 1 1

    a b c

    b bc c ca a ab

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1: Khng mt tnh tng qut, gi s ; ;a max a b c

    rng du ng thc xy ra ti 2 b l 1a b c v 3; 0a b c Do ta s

    s dng bt ng thc Holder vi cc tham s , ,m n p nh sau:

    2

    332 211

    aa ma nb pc b bc m a n p ab

    b bc

    (*)

    Du ng thc (*) xy ra khi

    3 3 32 2 2

    1 1 1

    1 1 1

    a b c

    b bc c ca a ab

    a ma nb pc b bc b mb nc pa c ca c mc na pb a ab

    By gi ta s chn b s , ,m n p tha mn ng thi 2 du bng xy ra. vic

    chng minh nng nhc, ta s chn , ,m n p sao cho 2m a n p ab c dng

    2

    k a b c ; c th :chn 2, 1, 3m n p . Khi (*) tr thnh:

    2

    3 62 2 3 1 81

    aa a b c b bc a b c

    b bc

    Ta cn chng minh

    6 328 3 2 3 1a b c a a b c b bc (**)

    7 2 328 3 9 2 3a b c a a b c b a b c bc a b c

    V d 5

  • - 36 -

    4 4 2 4 4 2 3 3 2 2 24 3 2 2 3

    4 26 39 54 261

    24 93 97

    ab a b a b a b a b a b c

    a bc a b c a b c

    Bt ng thc cui ng theo bt ng thc Schur v AM-GM

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c hoc 3; 0a b c v

    cc hon v

    Tuy nhin, vic bin i t (**) v bt ng thc cui l mt bc tn kh nhiu

    thi gian v ch cn mt cht s sut trong vic tnh ton th ton b cng trnh ca

    ta s "tan vo my khi". Chng ta hy cng xem xt li gii sau:

    Li gii 2:

    S dng bt ng thc Holder ta c:

    2 3

    2

    311

    aa b bc a

    b bc

    Khi ta cn chng minh:

    3

    2 2 2

    3 3 3 9 3 9a b c ab bc ca abc

    2 2 2 2 2

    2 3 3 3 3 33 6 9 3 9a a b a b abc ab abc

    S dng bt ng thc AM-GM ta c

    2 2 2 2

    3 3 3 3 2a b a b ab

    2 2 2 2

    2 23 3 3 33 6 9 4a a b a b a ab ab

    Do ta ch cn chng minh:

    2

    36 9ab bc ca abc abc

  • - 37 -

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2 2 2

    3 3 3 36 3 6 9ab bc ca abc abc abc abc

    V t gi thit 3a b c ta c

    2 2 2 2

    3 3 3 39 3 9 9abc a b c abc abc abc abc

    2

    36 9ab bc ca abc abc

    Vy ta c iu phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c hoc

    3; 0a b c v cc hon v.

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b c c a b c

    (USAMO 2004)

    Phn tch v nh hng li gii

    Cng nh v d u tin ,mt cu hi c t ra l: Ti sao li s dng bt ng

    thc Holder?-Du hiu no nhn bit n?

    D thy l bt ng thc cn chng minh khng thun nht, hn na, cc bin hon

    ton c lp vi nhau; tng l ta s "p" cc i lng ring bit 5 2 3a a ;

    5 2 3b b ; 5 2 3c c ra h bt s bin. Tuy nhin, vic ny khng kh thi lm

    bi v rt kh to ra c cc i lng ni trn, do ta s i tm mt con

    ng khc. Vn da trn tng ban u, do vai tr ca , ,a b c nh nhau nn nu

    x l c i din 5 2 3a a th bi ton s c gii quyt. Nhn thy du ng

    thc ca bt ng thc ti 1a b c ; bc ca v phi l 3 v , ,a b c c lp vi

    nhau. Nn ta s s dng bt ng thc Holder nh sau:

    3 3 3 31 1 1 1 1 1a b c a b c

    Ta s chng minh bt ng thc sau:

    V d 6

  • - 38 -

    5 2 33 2a a a

    2 21 1 1 0a a a a (ng)

    Tng t ta c:

    5 3 33 2b b b

    5 2 33 2c c c

    Nhn v theo v 3 bt ng thc trn, ta c

    5 2 5 2 5 2 3 3 33 3 3 1 1 1 1 1 1a a b b c c a b c

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b c c a b c

    y chnh l iu cn phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh rng:

    3 3 3a b c ab bc ca

    Phn tch v nh hng li gii

    Mt bt ng thc c nu ln trong cun Sng to bt ng thc ca Phm

    Kim Hng. Sau y l li gii:

    S dng bt ng thc Holder ta c

    8

    33 53 4a a b c a

    Ta s chng minh:

    8

    3 3 3354 4 4 3a c c ab bc ca

    (*)

    t

    3 3 3

    4 4 4; ;a x b y c z

    V d 7

  • - 39 -

    8 3

    3 3 3 5 4 4 4 4 4 4(*) 3x y z x y y z z x

    V y l mt bt ng thc thun nht nn ta c th b qua gi thit u bi

    chun ha 3 3 3 3x y z

    Khi ta cn chng minh

    4 4 4 4 4 43 x y y z z x

    Theo bt ng thc AM-GM th

    3 3 31 4

    3 3

    x y zxy

    3 3 3 3 34 4 4

    3

    x y x y zx y

    3 3 3 3 3

    4 44 3

    3

    x y x y zx y

    Do ta cn chng minh

    3 3 3 3 34 3 9x y x y z (**)

    Do 3 3 3 3x y z nn (**) tng ng

    3

    3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 34 9x y z x y y z z x x y z x y z

    9 9 9 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 33x y z x y z x y x y y z y z z x z x

    y chnh l bt ng thc Schur

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Cho , , 0a b c tha mn 1 1 1

    a b ca b c

    . Chng minh rng:

    2

    27ab bc ca ab bc ca

    V d 8

  • - 40 -

    Phn tch v nh hng li gii

    Kh khn ca bi ton chnh l gi thit ca n, do ta s x l iu kin u

    tin. Ta c:

    1 1 1a b c

    a b c

    abc a b c ab bc ca

    t ; ;ab x bc y ca z . Khi bi ton tr thnh:

    Cho , , 0x y z

    x y z xy yz zx

    . Chng minh rng:

    2

    27x y z x y z

    p dng bt ng thc Holder ta c

    2 32 2 2x y z x y z x y z

    4

    2

    2 2 2

    x y zx y z x y z

    x y z

    Ta s chng minh

    4 2 2 227x y z x y z

    Mt khc, t gi thit x y z xy yz zx ta c

    22 2 2 2 2x y z x y z xy yz zx x y z x y z

    Do ta cn chng minh

  • - 41 -

    4

    27 2x y z x y z x y z

    3

    27 54x y z x y z

    Hin nhin ng theo bt ng thc AM-GM

    3

    27 27 27x y z x y z

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    3. Bi tp t gii

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh:

    a b c ab bc ca

    ( Russian Mathematical Olympiad 2002)

    Cho , , 0a b c tha mn 4 4 4 3a b c . Chng minh:

    2 2 2

    3a b c

    b c a

    ( Alexey Gladkich)

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21

    7 7 7

    a b c

    a ab b b bc c c ca a

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    Bi 1

    Bi 2

    Bi 3

    Bi 4

  • - 42 -

    2 2 2

    1 1 1 4

    4 4 4 a b ca bc b ca c ab

    Cho , , , 0a b c d . Chng minh:

    2 2 2 24

    9

    a b c d

    a b c b c d c d a d a b

    Cho , , , 0a b c d . Chng minh:

    3 4

    4 . . .4 2 3 4

    a ab abc abcd a b a b c a b c da

    Cho , , 0a b c v 0ab bc ca .Chng minh rng:

    48 48 481 1 1 15

    a b c

    b c c a a b

    ( Vasile Cirtoaje)

    Bi 5

    Bi 6

    Bi 7

  • - 43 -

    BT NG THC CAUCHY-SCHWARZ

    on Quc t - Ng Hong Thanh Quang

    1.Bt ng thc Cauchy-schwarz

    1.1. nh l

    Vi 2 dy s thc ty 1,..., na a v 1,..., nb b ta lun c bt ng thc:

    22 2 2 21 1 1 1... ... ...n n n na a b b a b a b

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    1.2. Chng minh:

    Cch 1: S dng bt ng thc AM-GM:

    Chia c hai v cho 2 2

    1 1

    n n

    i i

    i i

    a b

    ta cn chng minh:

    1 2 2

    1 1

    1n

    i i

    n ni

    i i

    i i

    a b

    a b

    S dng bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2

    2 2

    1 1

    2 2 2 21 1 12 2 2 2

    1 1 1 11 1 1 1

    1 11

    2 2

    n n

    i in n ni ii i i i i i

    n n n nn n n n

    i i ii i i i

    i i i ii i i i

    i i i i

    a ba ba b a b

    a b a ba b a b

    Vy ta c iu phi chng minh

    Cch 2: S dng tam thc bc hai:

  • - 44 -

    Nu 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    th ta c 1a ... 0na . Khi bt ng thc tr thnh ng thc.Do

    ta ch cn xt vi 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    .

    Xt tam thc bc hai

    2 2 2

    1 1 1

    ( ) 2n n n

    i i i i

    i i i

    f x a x a b x b

    Ta thy

    2

    1

    ( ) 0;n

    i i

    i

    f x a x b x

    nn 0f

    Hay

    22 2 2 21 1 1 1... ... ...n n n na a b b a b a b

    Cch 3: S dng bt ng thc Jensen

    Cng nh cch th 2, ta ch cn xt trng hp 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    Nhn xt: Nu c 1 s bng 0 th ta c th quy v chng minh bt ng thc cho

    trng hp 1n bin s, v nu vn cn mt s no bng 0 th ta s tin hnh

    tng t cho n khi khng cn s no bng 0.

    Do ta ch cn chng minh trong trng hp 0ia l .

    Xt 2( ) ;f x x x . Ta c '( ) 2xf x

    ''( ) 2 0f x .Do 2( )f x x l hm li trn .

    Do theo bt ng thc Jensen, vi mi 0ic tha mn 1

    0n

    i

    i

    c

    v ix , ta c

    1 1

    1 1

    n n

    i i i i

    i i

    n n

    i i

    i i

    c x c f x

    f

    c c

  • - 45 -

    Suy ra

    2 2 21 1 1 1 1... ... ...n n n n nc x c x c c c x c x

    Chn 2; ii i ii

    ac b x

    b ta c iu phi chng minh

    1.3.H qu

    H qu 1.3.1. Vi 2 dy s 1,..., na a v 1,..., nb b 0, 1,ib i n ta c:

    222

    11

    1 `

    .....

    ...

    nn

    n n

    a aaa

    b b b b

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    Bt ng thc ny c gi l bt ng thc Cauchy-Schwarz dng Engel, gi tt l

    Schwarz

    H qu 1.3.2.Vi 2 dy s 1,..., na a v 1,..., nb b ta c:

    2 22 2 2 2

    1 1 1 1... ... ...n n n na b a b a a b b

    Bt ng thc ny c gi l bt ng thc Minkowski

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    2. V d

    By gi chng ta s khng cp n nhng bi ton kh c bn nh:

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 21

    2 2 2

    a b c

    a bc b ca c ab

  • - 46 -

    M s i vo mt s v d kh hn thy c v p ca bt ng thc quan

    trng ny:

    V d 1.Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    22 2 2 4 a ba b ca b c

    b c a a b c

    (BMO 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Bi ton ny gy kh khn cho khng t ngi bi s xut hin kh l "v duyn"

    ca i lng

    24 a b

    a b c

    v phi. V th y l mt bt ng thc mnh hn bt

    ng thc c bn: 2 2 2a b c

    a b cb c a do

    2

    4 a ba b c a b c

    a b c

    .

    Thng thng, khi gp nhng bi ton cht nh th ny, php bin i tng ng

    lun cho ta hiu qu cao nht v khng cn phi s dng bt k s nh gi no

    tuy nhin iu yu cu vic tnh ton qu kh khn v mt nhiu thi gian

    cha k n vic d gy ra sai st . V vy, ta s i tm mt con ng khc, mt

    hng suy ngh khc. u tin ta thy v tri ca bt ng thc trn c dng phn

    thc, hn na, v phi s xut hin ca 2

    a b

    24 a b

    a b c

    phn no gi

    cho chng ta v s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz dng Engel. V vic cn

    thit by gi l phi to c cc phn thc m t s c dng bnh phng

    rng:

    22

    2a ba

    a bb b

    22

    2b cb

    b cc c

  • - 47 -

    22

    2c ac

    c aa a

    Do chng ta s thm cc i lng 2a b ; 2b c ; 2c a v tri to ra

    cc i lng nh trn.Bt ng thc cn chng minh tng ng

    22 2 2 4

    2 2 2a ba b c

    a b b c c ab c a a b c

    2 2 2 24a b b c c a a b

    b c a a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    22 2 2

    a b b c c aa b b c c a

    b c a a b c

    p dng bt ng thc c bn:

    x y x y

    Ta c 2 2 2 2

    2 4a b b c c a a b b c a c a b a b

    2 2

    4a b b c c a a b

    a b c a b c

    Hay

    2 2 2 2

    4a b b c c a a b

    b c a a b c

    Kt thc chng minh, du ng thc xy ra khi

    0

    a b b c c a

    b c a

    b c c a

    6 2 5 5 1; ; 0

    4 2

    a b c

    a b c b b

  • - 48 -

    V d 2 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 6 a b ca b ca b c

    b c a a b c

    (Phm Hu c)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng hon ton tng t v d 1,ta s thm cc i lng 2a b

    ; 2b c ; 2c a v tri , bt ng thc c vit li thnh:

    2 2 22 2 2 62 2 2 2

    a b ca b cb a c b a c a b c

    b c a a b c

    22 2 2 2 2 26 a b c a b ca b b c c a

    b c a a b c

    Khng mt tnh tng qut gi s b l s nm gia a v c. p dng bt ng thc

    Cauchy-Schwarz ta c:

    22 2 2 2

    4a b b c a ca b b c a c a c

    b c a a b c a b c

    Do ta cn chng minh

    2 22 2 22 3a c a b c a b c

    2 0b c b a

    iu ny ng do b l s nm gia a v c.

    Bi ton c chng minh .Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 49 -

    V d 3: Cho , , 0a b c tha mn a b c

    a b cb c a

    .Chng minh rng

    3 3 3 3

    2

    a c b a c b

    b c a c a b a b c

    (Romania 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng s dng Cauchy-Schwarz dng Engel kh r rng. Nhng vic s dng

    trc tip Cauchy-Schwarz:

    23 3 3

    3 3 3

    2

    a c b a c ba c b a c b

    b c a c a b a b c ab bc ca

    c

    em li hiu qu?

    Chng ta cha bit liu bt ng thc

    23 3 3

    3

    2 2

    a c b a c b

    ab bc ca

    ng hay cha

    v con ng chng minh xem ra khng n gin cht no. R rng l ta vn

    cha s dng ht d kin ca bi ton :a b c

    a b cb c a

    .

    ng nhin, s dng c d kin ny ta phi to ra s xut hin ca cc i

    lng ; ;a b c

    b c a Bt ng thc cn chng minh tng ng:

    2 2 2 3

    21 1 1

    a b c

    b a c b a c

    a c b a c b

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22 2 2

    1 1 1

    a b ca b c

    b c a a b cb a c b a c

    a b c b c aa c b a c b

  • - 50 -

    Ta cn chng minh

    2

    2 3b c a a b c

    a b ca b c b c a

    Mt khc ta c:

    2

    3 . . . 3a b c a b b c c a b c a

    b c a b c c a a b a b c

    V theo gi thit a b c

    a b cb c a

    Nn

    23 ( ) 3( )b c a a b c

    a b c a b ca b c b c a

    Do bi ton s c chng minh nu

    2 2

    2 3a b c a b c a b c

    3 0a b c a b c

    Bt ng thc ny hin nhin ng v theo AM-GM v iu kin bi ton ta c:

    33 . . 3a b c a b c

    a b cb c a b c a

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    V d 4 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh:

    22 2 216 1 1 1 5 1a b c a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc khng thun nht v cc bin hon ton c lp vi nhau,

    do ta s tm cch nh gi s bin gim i. Tc l nu s dng Cauchy-

  • - 51 -

    Schwarz sao cho 1 trong 3 i lng 2 1b ; 2 1c ; 2( 1)a xut hin th khi

    cng vic chng minh bt ng thc ban u s c quy v chng minh mt bt

    ng thc ch cn 2 bin, hin nhin vic chng minh s nng nhc v d dng

    hn. Vic by gi cn lm l nhm cc s hng 1 cch ph hp.

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    Do ta cn chng minh:

    2 2 25 1 1 16 1 1b c b c

    2 2 2 216 10 11 10 6 0b c bc b c b c

    S dng Cauchy-Schwarz:

    2 2 22 2 2 216 10 11 10 6 4 1 5 1 0b c bc b c b c bc b c b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi

    0

    4 1 0

    1 0

    1 1

    1

    b c

    bc

    b c

    b c

    a

    1

    2a b c

    i khi, cc bi ton s dng cch chng minh trn s khng l r nh th m phi

    qua mt s bc bin i, ci chng ta cn mi hin ra:

    V d 5 Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 25 1 5 1 1 1a b c b c a

    22 210 5b c b c

  • - 52 -

    2 2 22 1 2 1 1 1 1 1 1abc a b c a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    Vic xut hin ca 2 2 22 1 1 1a b c lm cho bi ton kh l rc ri, chnh

    v vy, ta s chuyn n sang mt v, sau bnh phng c 2 v ln kh i cn

    thc. Da trn tng , bt ng thc c th vit li thnh:

    2 2 22 1 1 1 1a b c a b c ab bc ca abc

    Nu 1 0a b c ab bc ca abc th bt ng thc hin nhin ng do

    2 2 22 1 1 1 2a b c

    Nu 1 0a b c ab bc ca abc , bt ng thc cn chng minh tng

    ng:

    22 2 22 1 1 1 1a b c a b c ab bc ca abc

    Cng nh bi trc, ta s s dng Cauchy-Schwarz gim bt s bin i, c th:

    2 2 221 1 1 1 1a b c bc b c bc a b c bc b c bc

    Do ta cn chng minh

    2 22 22 1 1 1 1b c b c bc b c bc

    Nhng thc cht y ch l mt hng ng thc.

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Nhn xt: Cch nh gi trn kh l hiu qu trong vic chng minh mt lp cc bt

    ng thc m cc bin c lp vi nhau. Th nhng, chng qua ch l mt trng

    hp c bit trong th gii bt ng thc. i vi cc dng khc th vic s dng n

    hon ton khng kh thi, chng ta hy cng xem xt v d di y:

  • - 53 -

    V d 6 Cho , , 0a b c tha mn 2 2 2a 1b c . Chng minh rng:

    2

    2 2 2

    3

    1 1 1 4

    a b ca a b b c c

    b c a

    Phn tch v nh hng li gii

    R rng, trong bi ton ny, chng ta khng th bin i a v mt bt ng

    thc m cc bin c lp vi nhau; do ta s i tm con ng chng minh

    khc.Nhn thy rng nu ta s s dng Cauchy-Schwarz sao cho biu thc sau khi

    nh gi c s xut hin ca 2

    a a b b c c th bi ton s khng cn kh

    khn na, cng vic chng minh hon ton s nh nhng hn.

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    3 3 3

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 21 1 1

    a a b b c ca b c a b c

    b c a a b a b c b c a c a b b c c a a b c

    Do bi ton s c chng minh nu ta ch ra:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 3

    4a b b c c a a b c

    2 2 2 2 2 21 3 a b b c c a

    2

    2 2 2 2 2 2 2 2 23a b c a b b c c a

    Bt ng thc cui l mt kt qu ca bt ng thc quen thuc:

    2

    3 xx y z xy yz z

    Do ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

  • - 54 -

    Nhn xt: Vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz cho mt v ( thng l v

    phc tp hn) sao cho biu thc sau khi nh gi c s xut hin ca mt i lng

    lin quan n v cn li th s gip vic chng minh nh nhng v hiu qu hn.

    V d 7 Cho , ,a b c l cc s dng. Chng minh rng:

    2

    1 1 1a b ca b c

    b c a a b c

    (British Mathematical Olympiad 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Nh ni trn, chng ta s nh gi sao cho v tri xut hin cc i lng

    lin quan n v phi, c th l ta s to ra s c mt ca a b c v 1 1 1

    a b c . S

    dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2a b c

    ab bc ca a b cb c a

    (1)

    V

    21 1 1 1 1 1a b c

    b c a ab bc ca a b c

    (2)

    Nhn v theo v (1) v (2) ta c

    22

    1 1 1 1 1 1a b cab bc ca a b c

    b c a ab bc ca a b c

    Ta cn chng minh

    1 1 1 1 1 1

    a b c ab bc caa b c ab bc ca

    Nhng thc cht y ch l mt hng ng thc.

  • - 55 -

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi a b c

    V d 8 Cho , ,a b c l cc s thc dng tha mn 1abc . Chng minh rng:

    5 2 5 2 5 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 20

    a a b b c c

    a b c b c a c a b

    (International Mathematic Olympiad 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Do5 2 2 2 2

    5 2 2 5 2 21

    a a a b c

    a b c a b c

    nn bt ng thc cn chng minh c th vit li

    thnh:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 23

    a b c a b c a b c

    a b c b c a c a b

    5 2 2 5 2 2 5 2 2 2 2 2

    1 1 1 3

    a b c b c a c a b a b c

    By gi chng ta cn s dng Cauchy-Schwarz sao cho cc phn thc 5 2 2

    1

    a b c ;

    5 2 2

    1

    b c a ;

    5 2 2

    1

    c a b v chung mt i lng lin quan n v phi , c th l

    phn thc c mu l 2 2 2a b c .

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2 2 2

    25 2 22 2 2

    5 2 2 2 2

    1 1

    1

    1

    b c b ca a

    a b c a b ca b c b ca

    Cng bt ng thc ny vi cc bt ng thc tng t, ta c

    2 2 2

    25 2 22 2 2

    1 1 12

    1b c a

    a b c

    a b c a b c

  • - 56 -

    Ta cn chng minh

    2 2 21 1 1

    2 3 b c aa b c

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1a b c

    a b c

    ab bc caa b c

    abc

    iu ny ng do

    2 2 21ab bc ca

    abc ab bc ca a b cabc

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    V d 9 Cho a,b,c l cc s thc dng tha mn 1abc . Chng minh rng:

    2 3 2 3 2 3

    1 1 1 11 1 1 a b ca b b c c a

    a b c b c a c a b a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    Mc d trng c v phc tp v rc ri nhng thc ra bi ny cng chung mt

    tng chng minh vi 2 bi va ri

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    22 31

    1a b c a a b cc

    22 3

    11 1

    1a b a

    a b c

    a b c a b c

    Cng cc bt ng thc tng t li, ta cn chng minh

  • - 57 -

    1

    1 1 1 1 1 1a b a a b c a b cc

    Th nhng y thc ra ch l mt hng ng thc do 1abc

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    By gi chng ta s i n mt k thut chng minh khc: K thut i bin.

    Mt cu hi c t ra l Ti sao li phi i bin? Nu khng i bin th c

    c khng. tm kim cu tr li, ta s xem qua v d di y:

    V d 10 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21

    a b c

    a ab b b bc c c ca a

    Phn tch v nh hng li gii:

    Sai lm thng gp khi gp bi ny l vic s dng bt ng thc Cauchy-

    Schwarz mt cch thng thng:

    22 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 22

    a b ca b c

    a ab b b bc c c ca a a b c ab bc ca

    s dn n mt kt qu sai do

    2

    2 2 2

    2 2 21 ??

    2

    a b cab bc ca a b c

    a b c ab bc ca

    .

    R rng l vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz trc tip nh vy s khng

    th p dng trong trng hp ny. Ta s cn mt cht bin i sng to cng

    vic chng minh hiu qu hn. rng nu chia

  • - 58 -

    2 2a ab b ; 2 2b bc c ; 2 2c ca a tng ng cho 2a ; 2b ; 2c th s xut hin cc i

    lng ; ;b c a

    a b c v nu t ; ;

    b c ax y z

    a b c th bt ng thc cn chng minh by

    gi l

    2 2 2

    1 1 11

    1 1 1x x y y z z

    v khi ta c 1xyz

    Vy l t cc bin c lp hon ton , ta bin i c v cc bin ph c mi

    quan h mt thit vi nhau. Vic a c v bin ph nh vy v cng quan trng,

    n l mt bc tin ln trong vic nh hng ti tng i bin. V 1xyz nn

    ta i bin 2 2 2, , , ,np mp mn

    x y zm n p

    ;trong , , 0m n p

    Bt ng thc c vit li thnh :

    4 4 4

    4 2 2 2 4 2 2 2 4 2 2 21

    m n p

    m m np n p n mn p m p p mnp m n

    (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22 2 2

    4 2 2(1)

    m n pVT

    m m n mnp m n p

    .

    Do , bi ton s c chng minh nu ta ch ra:

    2

    2 4 2 2m m m n mnp m n p

    2 2m n mnp m n p

    Bt ng thc cui l mt kt qu quen thuc:

    2 2 2 xx y z xy yz z

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 59 -

    R rng l trong nhiu trng hp, vic s dng Cauchy-Schwarz mt cch

    thng thng s khng th gii quyt c bi ton, hoc nu gii quyt c th

    cng s kh vt v. Lc , cc php i bin lun l mt gii php tt.

    Thng thng, vi cc bt ng thc 3 bin a,b,c th cc php i bin thng c

    s dng l:

    I. 1 1 1

    , , , ,a b ca b c

    II. , , , ,ka kb kc

    a b cb c a

    III. , , , ,kb kc ka

    a b ca b c

    IV. 2 2 2, , , ,kbc kca kab

    a b ca b c

    V. 2 2 2

    , , , ,ka kb kc

    a b cbc ca ab

    Trong v d 10 ta s dng php i bin (V) vi 1k

    V d 11 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    2 2 23

    4

    a b c

    a b b c c a

    Phn tch v nh hng li gii:

    Thng thng, ta s ngh n vic h bc ca biu thc v bn tri bng cch s

    dng Cauchy-Schwarz:

    2 2 2 2

    1 1 1a b c a

    a b b c c a a b

    v khi cn chng minh

  • - 60 -

    3

    2

    a b c

    a b b c c a

    .

    Bt ng thc ny c dng "kh ging" vi bt ng thc Nesbitt ni ting nhng

    rt tic l tnh ng n ca n li khng c nh th. Trong trng hpa c b

    hoc c b a th bt ng thc hon ton b ngc du. n y, ta s ngh n

    vic s dng k thut i bin nh v d 10 va ri. t ; ;b c a

    x y za b c

    khi

    1xyz v bt ng thc ban u tng ng:

    2 2 2

    1 1 1 3

    41 1 1x y z

    (1)

    V 1xyz nn ta i bin 2 2 2, , , ,np mp mn

    x y zm n p

    ;trong , , 0m n p

    4

    4 2 2 2

    3(1)

    2 4

    m

    m m np n p

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    2

    24

    4 2 2 2 4 2 22 2

    mm

    m m np n p m mnp m m n

    Ta cn chng minh

    2

    2 4 2 24 3 2m m mnp m m n

    4 2 25 6m m n mnp m n p

    Bt ng thc cui ng theo 2 bt ng thc c bn sau:

    4 4 4 2 2 2 2 2 2m n p m n n p p m

    v

    2 2 2 2 2 2m n n p p m mnp m n p

    T ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c .

  • - 61 -

    V d 12 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    1 1 1 3

    1 1 1 1a b b c c a abc

    Phn tch v nh hng li gii

    Do bt ng thc trn khng thun nht nn r ngi ln nht ca chng ta chnh l

    i lng 1 abc di mu v phi. Do ta s tm cch "kh" i lng ny;

    cch hiu qu nht trong trng hp ny l tng i bin x

    , , , ,k ky kz

    a b cy z y

    . trong 0k . Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3

    z 3

    z z 1

    zy x xy k

    xy kx yz kxy zx k y k

    (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    22 2

    2 2(1)

    (1 )

    xyz yVT

    xy z kxyz k xyz x y z

    .

    Ta cn chng minh

    2

    3

    3

    11

    xy k

    kk xyz x y z

    22 1 3k k xy kxyz x y z

    Bt ng thc ny ng do

    2

    x 3xxy yz z yz x y z

    v

  • - 62 -

    22 1 1 0k k k k

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi x y z v 1k hay

    a b c

    By gi chng ta s n vi mt k thut khng th thiu khi s dng bt ng thc

    Cauchy-Schwarz: K thut thm-bt . tng kh n gin: chng minh mt bt

    ng thc c dng , , , ,f a b c g a b c m vic chng minh thng thng c l s

    khng em li hiu qu th khi ta s tm 1 biu thc , , , ,h a b c f a b c sao cho

    , , , , , , , ,f a b c h a b c g a b c h a b c . V nh gi ny cng cht cng tt .

    , ,h a b c trong mt s trng hp c th l cc s, cng c th l cc biu thc lin

    quan ti bin. r hn v k thut ny, ta s xem xt v d sau y:

    V d 13 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 2 2 2

    22 2 2 2 2 2

    6 a b ca b b c c a

    a ab b b bc c c ca a a b c

    Phn tch v nh hng li gii:

    Khng t bn khi nhn vo bi ton ny s ngh ngay n phng php S.O.S; nhng

    bi ny hon ton c th gii c ch vi k thut thm -bt ni trn. Nhn thy v

    tri ca bt ng thc c dng phn thc- mt du hiu chng ta ngh n vic s

    dng Cauchy-Schwarz dng

    22211

    1 `

    .....

    ...

    nn

    n n

    a aaa

    b b b b

    ; th nhng chiu ca n li

    l ch khng phi nh mong mun. Do ta ngh n vic i chiu bt ng

    thc li bng vic thm bt 2 v vi mt s thc 0k . Bt ng thc cho c th

    vit li thnh:

    2 2 22 2

    22 2

    63

    a b ca bk k

    a ab b a b c

  • - 63 -

    22 2

    22 2

    2 21 13

    k a k abk a kab k b

    a ab b a b c

    m bo vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz hiu qu v an ton nht,

    chng ta phi tm s k sao cho 2 21 1k a kab k b ; 2 21 1k b kbc k c ;

    2 21 1k c kca k a u l cc s khng m. chc chn

    2 21 1 0k a kab k b vi , 0a b th

    22 4 1 0

    1 0

    k k

    k

    2k

    Trong trng hp ny hng s k tt nht chnh l hng s nh nht.Vy ta s chn

    2k . Khi bt ng thc cn chng minh tr thnh

    2

    22 2

    12a b ab bc ca

    a ab b a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2

    2 2 2

    4

    2

    a b a b c

    a ab b a ab

    Ta cn chng minh

    2

    22

    4 12

    2

    a b c ab bc ca

    a ab a b c

    Hay

    4 23 2a b c ab a ab

    Bt ng thc ny ng theo AM-GM:

    22

    4223 2

    3 24 4

    a b cab a abab a ab a b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 64 -

    V d 14 Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh rng:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 1 1 1

    4 4 4 2a b c b c a c a b

    (Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1: rng 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    31

    4 4

    a b c a

    a b c a b c

    ; chnh chi tit ny phn no

    khi gy tng trong ta: nhn c 2 v vi 2 2 2a b c . khi bt ng thc cn

    chng minh l:

    2 2 2 2 2 2

    2 2 24 2

    a b c a b c

    a b c

    hay

    2 2 2 2

    2 2 23 3

    4 2

    a a b c

    a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    22

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    3

    4 4 2

    a b ca

    a b c a b c a b c

    V theo bt ng thc AM-GM:

    2 2 2

    2 2 2

    93

    22

    a b c

    a b c

    T hai bt ng thc trn ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi

    1a b c

    Li gii 2: Do bc ca 2 v lch nhau nn ta s ngh n vic ng bc bt ng

    thc nh sau: Bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    9

    4 4 4 2

    a b c a b c a b c

    a b c b c a c a b

  • - 65 -

    Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 22 2 2 2 24 22

    a b c a b c a b c

    a b c a a b c aa a b a c

    Cng cc bt ng thc tng t li vi nhau, ta c

    2 2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 9

    4 2 2 2

    a b c a b c b a

    a b c a a b c a a b b a

    Vy ta c iu phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Bn cnh vic thm bt th li gii 2 ca v d va ri s dng mt k thut khc

    song song v khng th thiu trong vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz : k

    thut tch ghp.

    V d 15 Cho a,b,c dng . Chng minh rng:

    1 1 1

    1 22 2 2 2 2 2

    a b b c a ca b c

    a c b a c b b a c b a c

    (diendantoanhoc.net)

    Phn tch v nh hng li gii:

    im kh khn ca bi ton ny chnh l s hin din h s t do v tri, trong khi

    v phi li l mt biu thc cha bin kh phc tp. tng ca ta by gi l

    phi loi b c s 1 ; mt ngh kh t nhin l to ra h s t do v phi.

    rng 12 2

    a b a

    b a b a

    . Do bt ng thc cn chng minh c vit li

    thnh:

    22 2

    a b c b

    b a b a

    22 2

    a b c b

    b a b a

    hay

  • - 66 -

    22 2 2

    b c c a a b

    b a c b a c

    . (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    2

    (1)2

    a cVT

    b a a c

    Ta cn chng minh

    2

    4 2 2a b c b a a c hay 2 2 2a b c ab bc ca

    Bt ng thc cui l mt kt qu quen thuc. Vy ta c iu phi chng minh. Du

    ng thc xy ra khi a b c

    V d 16 Cho , , 0a b c tha mn 2 2 2 1a b c .Chng minh rng:

    1 1 1 9

    1 1 1 2ab bc ca

    ( Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1:Cng nh nhng bi trc, ta s ngh n vic s dng mt s 0k v

    bin i bt ng thc v dng

    1 93

    1 2k k

    ab

    Hay

    1 3

    31 2

    k kabk

    ab

    Ta cn tm s k sao cho 1 0k kab , v nh gi ny cng cht cng tt. Bng bt

    ng thc AM-GM, ta c 2 2 2 21= 2 2a b c ab c ab , do ta s chn 2k .

    Khi , ta cn chng minh bt ng thc

    1 2 1 2 1 2 3

    1 1 1 2

    ab bc ca

    ab bc ca

  • - 67 -

    22 3

    1 1 2

    a bc

    ab ab

    Khng mt tnh tng qut gi s a b c .

    Khi , s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22

    1 3

    a b cc

    ab ab bc ca

    2 2 24

    1 3 3

    a b a b b c a c a c

    ab ab bc ca ab bc ca

    Do ta cn chng minh

    2 2

    2 4 3 3a c a b c ab bc ca (1)

    ng bc bt ng thc:

    2 2 2 2 2(1) 2 4 3 3a c a b c a b c ab bc ca

    2

    7 0b a b a c a c

    Bt ng thc cui ng do a b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

    Li gii 2: Cch gii trn l mt cch gii mang m tnh k thut thm bt, tuy

    nhin cch gii trn cha phi l ngn nht .By gi chng ta s tm mt li gii

    ngn hn thng qua k thut tch ghp: V tri ca bt ng thc c dng phn thc

    v chiu ca bt ng thc l . iu ny gi cho ta ngh n vic s dng bt

    ng thc Cauchy-Schwarz dng

    2 221 1

    ` 1

    .....

    ...

    n n

    n n

    a a aa

    b b b b

    . Nu s dng AM-GM

    :

    2 2 2 21 1 2

    1 1 11

    2

    a bab a b

  • - 68 -

    ri s dng Cauchy-Schwarz:

    2 22 22 1 1 1

    2 1 11 1 a ba b

    Khi cng vic chng minh s hon tt nu nh ch ra c

    2

    1 9

    1 2a

    Tuy nhin chiu ca bt ng thc ny li ngc li do:

    2 2 2 21 9 9

    1 23a a b c

    Vy, tng trn khng cho kt qu nh mong mun; chng ta s li tip tc i

    tm mt con ng mi: Mun s dng c bt ng thc

    2 22

    1 1

    ` 1

    .....

    ...

    n n

    n n

    a a aa

    b b b b

    th ta phi c i lng bnh phng t ca phn thc.

    V con ng trn khng thnh cng khi i lng trn t l h s t do nn by gi

    ta s th i lng bnh phng lin quan ti cc bin. Do 1

    11 1

    ab

    ab ab

    nn bt

    ng thc cn chng minh c th vit li thnh

    3

    1 1 1 2

    ab bc ca

    ab bc ca

    22

    43

    1

    ab

    c a b

    Mt khc ta c 2

    4ab a b nn

    2

    2 2 2 2 22

    4

    1

    a bab

    a c b cc a b

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    a b a b

    a c b ca c b c

  • - 69 -

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    b c b c

    a b a ca b a c

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    c a c a

    c b a bb c b a

    2 2 2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 22 2 2 23

    a b a b b c c a

    a c b c a b a c c b a ba c b c

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

    V d 17 Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 2

    1 1 1 a b b c c a

    a b c c ab a bc b ac

    (Hojoo Lee)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng nh bi trn, ta s to ra i lng bnh phng t ca phn thc v bn

    phi, sau dng k thut tch ghp ph hp. Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz

    ta c:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    a ba b a b

    c ab b c a a b c b c a a b c

    Tng t ta c

    2 2

    2 2 2 2 2

    b c b c

    a bc c a b c c a

    2 2

    2 2 2 2 2

    c a c a

    b ac a b c c a b

  • - 70 -

    2 2

    2 2 2 2 2

    1 1 1a b a c

    c ab a b cb c a c c a

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

    Trong mt s trng hp, ngoi pht hin ra du hiu tch ghp, chng ta cn

    phi tinh t v kho lo s dng k thut ny sao cho vic chng minh tr nn n

    gin nht. Chng hn nh v d di y:

    V d 18 Cho , , 0a b c tha mn 3a b c Chng minh rng:

    3

    2

    a b c

    a bc b ca c ab

    Phn tch v nh hng li gii

    Do 1a bc

    a bc a bc

    nn bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh:

    3

    2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

    1

    3 3 3 2

    bc ca ab

    a b c a bc a b c b ca a b c c ab

    21

    2 2

    bc

    a bc ab ac bc

    Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    Do 1bc

    ab bc ca

    nn ta cn chng minh

    2 2 21

    2 2 2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

  • - 71 -

    2 2 2

    2 2 22

    2 2 2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

    2 2 2

    2 2 21

    2 2 2

    a b c

    a bc b ca c ab

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 22 2 2

    22 2 2 2 2 21

    2 2 2 2 2 2

    a b c a b ca b c

    a bc b ca c ab a bc b ca c ab a b c

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Nhn xt :im mu cht ca li gii trn chnh l vic tch kh k thut:

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    .

    Bi v nu tch thng thng: 2 2

    13

    2 36

    bc bc b c

    a bc ab ac bc a a a

    s lm

    cho vic chng minh i vo ng ct.

    V d 19 Cho , , 0a b c tha mn 2a b c . Chng minh rng:

    4

    2 2 24 4 4

    2 3

    33 4 3 4 3 4

    bc ca ab

    a b c

    (Internatinonal Mathematical Archimede Olympiad 2010)

    Phn tch v nh hng li gii

    B : Vi a, , 0b c tha mn 2a b c , ta c:

    1

    2 2 2 2

    bc ca ab

    a b c

    Chng minh:

    Bt ng thc cn chng minh tng ng

  • - 72 -

    1

    2

    bc ca ab

    a b a c b a c b c b a c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    1

    4

    bc bc bc

    a b a c a b c a

    1

    4

    ca ca ca

    b a c b a b b c

    1

    4

    ab ab ab

    c b a c b c c a

    1 1 1

    4 4 4 2

    bc bc bc bc ca a b c

    a b a c a b c a a b a b

    B c chng minh. Du ng thc xy ra khi 2

    3a b c

    Tr li bi ton:

    cho n gin, ta vit bt ng thc cn chng minh li thnh:

    2 2 24 4 4

    2

    39 12 9 12 9 12

    bc ca ab

    a b c

    Tr ngi ln nht khi ng trc bi ton ny chnh l s hin din ca 4 mu.

    Do , ngh n gin l phi lm sao loi b n i, hoc l tng bc ca n ln.

    D on c du ng thc ca bi ton xy ra khi 2

    3a b c . Mt khc ta thy

    2

    2

    29

    9 13

    12 12 3

    a

    nn ta d on rng, nu bin i hp l th bt ng thc c th

    a c v dng 1

    2 2 2 2

    bc ca ab

    a b c

    . Da trn tng ta s gii quyt bi

    ton nh sau:

    t

  • - 73 -

    2 2 24 4 49 12 9 12 9 12

    bc ca abA

    a b c

    4 2 2 24 4 44 4 9 12 4 9 12 4 9 12

    A bc ca ab

    a b c

    .

    Khi , theo bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    229 12 1 3 3 6a a

    4 4 3 6 3 2

    A bc bc

    a a

    Tip tc s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2

    3 2 2 23 2

    bc bc ca ab bc ca ab

    a b ca

    p dng b v bt ng thc c bn 2

    3 4ab bc ca a b c , ta c

    2

    2

    93 2

    bc

    a

    2

    4

    2

    94

    A

    2

    3A

    Hay

    4

    2 2 24 4 4

    2 3

    33 4 3 4 3 4

    bc ca ab

    a b c

    y chnh l iu cn phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 2

    3a b c

  • - 74 -

    Trong th gii bt ng thc, nu , ta s thy rng cc bt ng thc kinh in

    nh AM-GM, Cauchy-Schwarz, Chebyshev, Holder, Minkowxki,.. hay l cc bt

    ng thc hin i nh Muirhead, S.O.S,... khi s dng chng minh cc bt ng

    thc i xng em li hiu qu rt cao th nhng khi trm chn vi cc bt ng

    thc dng hon v vng quanh th cha hn nh vy. Do , trong nhiu bi ton,

    chng ta thng ngh n vic a bt ng thc cn chng minh v dng i xng.

    Trong

    nhng phng php s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, c mt phng php

    rt hiu qu, l :k thut i xng ha.

    m u k thut ny, ta s n vi mt bi ton kh ni ting sau:

    V d 20 Cho , , 0a b c . Chng minh rng :

    3

    2

    a b c

    a b b c c a

    ( Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc dng hon v vng quanh, do vic chng minh s kh

    kh khn. Nh ni trn, ta s s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz a

    bt ng thc ny v dng i xng. C th:

    Bt ng thc cn chng minh tng ng:

    2 2 23

    a b c

    a b b c c a

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    42 a b c ab bc caa aa c

    a b a b a c a b b c c a

    Do ta cn chng minh:

  • - 75 -

    8 9a b c ab bc ca a b b c c a

    9a b c ab bc ac abc

    y l mt kt qu quen thuc. Bi ton c chng minh. Du ng thc xy ra

    khi a b c

    V du 21 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    3

    22 2 2

    a b ca b c

    a b b c c a

    (Phm Kim Hng)

    Phn tch v nh hng li gii

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    22 22

    a aa a c

    a b a ca b

    Do ta cn chng minh:

    2

    3

    2 2 2

    a a b c a b c

    a b a c

    Ta c

    2 2 2

    2 2 2 2 2

    a a b c a b c a b ca a

    a b a c a b a c ab bc ca

    nn

    2 2

    2 2 2

    a a b c a b ca b c

    a b a c ab bc ca

    M

    2 9 3

    2 2 2 2

    a ab abc a aba b ca b c a a a

    ab bc ca ab ab

  • - 76 -

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc khng xy ra

    Sau khi tri qua nhng bi ton, v d c th trn ta c th thy c th gii bt

    ng thc tht phong ph, k o, cc phng php cng nh k thut cng rt nhiu,

    nhng v d va qua ch l nhng v d ca cc phng php ni bt v quan trng

    m ta cn bit. kt thc bi vit ny, chng ta hy n vi mt bi ton ni ting

    v rt kh sau y:

    V d 22 Cho cc s thc khng m a,b,c tha mn 0ab bc ac .Chng minh

    rng:

    5

    4

    a b ca b c

    a b b c c a

    ( Jack Garfunket)

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc rt kh v c nhiu ng dng ca Jack Garfunket, hin c

    3 li gii cho bi ton ny. Ngoi li gii ca tc gi, xin trch dn li gii ca V

    Quc B Cn-SV lp YY0647A1, Kha 32, H Y Dc Cn Th:

    Bt ng thc ny c ng thc xy ra ti 3 ; 0a b c v cc hon v tng ng.

    Nhn thy ci kh ca bt ng thc ny chnh l ch n c cha cn thc, v vy

    ra s tm cch dng Cauchy-Schwarz loi b cn thc.

    T bi ton s tr nn n gin hn. Hn na ta cng phi thm vo cc tham s

    thch hp. Th nhng, nh va ch ra trn, ta khng th thm vo cc tham s c

    nh khi nh gi bt ng thc ny. V vy ta s dng cc tham s chy. C th l

    ta s thm vo cc i lng c dng ; ;ma nb pc mb nc pa mc na pb vi

    , , 0m n p .

    Ta p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz nh sau:

    2 aVT a ma nb pca b ma nb pc

    (*)

  • - 77 -

    nh gi ny xy ra du bng khi

    a b c

    a b ma nb pc b c mb nc pa c a mc na pb

    a ma nb pc b mb nc pa c mc na pb

    Mt khc, do ta d on c 0c nn ta cn tm m,n,p tha mn

    a b

    a b ma nb pc b c mb nc pa

    a ma nb pc b mb nc pa

    v 3a b (1)

    Mt khc, ta