Tác động của hội nhập KTQT đối với nền kinh tế sau 3 năm VN gia nhập WTO

VIN NGHIN CU QUN L KINH T TRUNG NG

TC NG CA HI NHP KINH T QUC T

I VI NN KINH T SAU BA NM VIT NAM GIA NHP WTO

H Ni, thng 12 nm 2010m

B-WTO

et V i

a

n

LI CM N

Bo co Tc ng ca hi nhp kinh t quc t i vi nn kinh t sau ba nm Vit Nam gia nhp WTO do Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng (NCQLKTTW) ch tr bin son thc hin nhim v ca Chnh ph giao cho B K hoch v u t. Trong qu trnh son tho Bo co, Nhm Son tho nhn c kin ng gp qu bu ca Lnh o B v lnh o cc Cc, V, Vin, Trung tm ca B K hoch v u t, cc thnh vin Hi ng Khoa hc Vin NCQLKTTW, cc i biu tham gia Hi tho nh gi tc ng sau ba nm Vit Nam gia nhp WTO do Vn phng Chnh ph t chc ngy 24/5/2010. Vin NCQLKTTW xin trn trng cm n Chng trnh h tr k thut hu gia nhp WTO ti tr cho vic son tho Bo co ny. Chng ti cng xin chn thnh cm n ng Trng nh Tuyn, nguyn B trng B Thng mi v TS. L ng Doanh ng gp nhng bnh lun v gp qu bu v thit thc trong qu trnh hon thin Bo co. Bo co ny do Nhm Son tho ca Vin NCQLKTTW v nhm t vn thc hin di s ch o v h tr ca TS. V Tr Thnh, Ph Vin trng Vin NCQLKTT. Nhm son tho do TS. Phm Lan Hng ch tr, vi s tham gia ca cc ng, b inh Hin Minh, Nguyn Anh Dng, TS. Trn Th Hnh, Trnh Quang Long, Nguyn Hi Thanh, v s h tr ca cc ng, b inh Thu Hng, Trn Bnh Minh, Nguyn Cng Mnh, Hong Vn Thnh, TS. Nguyn T Anh. Cc t vn ng gp bo co chuyn gm PGS. TS. Bi Quang Tun, TS. Nguyn Th Lan Hng, Bi Trinh, Nguyn ng Bnh, TS. Ph Vnh Tng, Nguyn Chin Thng, TS. ng Vn Thun, Trn Th Thu Huyn, Phm Ch Quang, Nguyn ng Khoa, Nguyn Hng Yn. Cui cng, chng ti xin trn trng cm n D n H tr Thng mi a bin (EU-Vietnam MUTRAP III) ti tr vic dch Bo co ting Anh v in n Bo co. Cc quan im, kin trnh by trong Bo co ny l ca Nhm Son tho, khng phi ca c quan ti tr hay ca Vin NCQLKTTW.

Mc lc

PHN TH NHT .......................................................................................................... 1 TNH HNH HI NHP KINH T QUC T, TRIN KHAI THC HIN CC CAM KT QUC T V THC HIN NGH QUYT 08-NQ/TW ........... 1 1. TIN TRNH HI NHP KINH T QUC T CA VIT NAM ......................... 1 2. TNH HNH VIT NAM THC HIN CC CAM KT HI NHP ..................... 3 2.1. Tnh hnh Vit Nam thc hin cc cam kt WTO ............................................... 3 2.2. Tnh hnh Vit Nam thc hin Hip nh Hp tc kinh t ton din ASEAN Trung Quc ................................................................................................................. 9 2.3. Tnh hnh Vit Nam thc hin Hip nh Hp tc kinh t ton din ASEAN Hn Quc................................................................................................................... 11 3. TNH HNH CC NC THC HIN CC CAM KT I VI VIT NAM . 11 4. BI CNH KINH T TH GII V PHN NG CHNH SCH CA VIT NAM .............................................................................................................................. 13 5. CC KNH TC NG CH YU CA HI NHP KINH T QUC T...... 14 5.1. Hi nhp kinh t quc t .................................................................................... 14 5.2. Khng hong ti chnh th gii .......................................................................... 17 5.3. Phn ng chnh sch ca Chnh ph .................................................................. 17 6. KT QU THC HIN NGH QUYT 08-NQ/TW .............................................. 18 6.1. Cng tc tuyn truyn v ph bin thng tin v hi nhp kinh t quc t ......... 18 6.2. Cng tc xy dng php lut, th ch; hnh thnh cc yu t ca nn kinh t th trng, pht huy ti a v s dng hiu qu cc ngun lc...................................... 19 6.3. Ci cch hnh chnh, nng cao hiu qu, hiu lc ca b my nh nc .......... 21 6.4. Nng cao nng lc cnh tranh ............................................................................ 22 6.5. Hin i ha nng nghip v pht trin nng thn ............................................ 23 6.6. Thc hin chnh sch an sinh x hi .................................................................. 24 6.7. Bo v v pht huy gi tr vn ha dn tc ........................................................ 25 6.8. Bo v mi trng v pht trin bn vng ......................................................... 26 6.9. Bo m an ninh, quc phng ............................................................................ 27 7. MC TIU, KT CU V PHM VI CA BO CO ....................................... 27 PHN TH HAI ............................................................................................................ 29 NH GI TC NG CA HI NHP KINH T QUC T ........................ 29 1. TC NG N TNG TRNG KINH T ...................................................... 29 1.1. nh gi chung................................................................................................... 29 1.2. Tc ng ti cc ngnh ...................................................................................... 31 1.3. Tc ng ti cc yu t bn tiu dng ca GDP ................................................ 44 1.4. Cc khu vc kinh t theo hnh thc s hu ........................................................ 46 2. TC NG N XUT NHP KHU ................................................................ 48 2.1. Xut khu ........................................................................................................... 48 2.2. Nhp khu .......................................................................................................... 59 3. TC NG N U T ..................................................................................... 63 3.1. nh gi chung................................................................................................... 63 3.2. u t theo ngnh .............................................................................................. 64 3.3. u t theo thnh phn kinh t .......................................................................... 67ii

4. TC NG N N NH KINH T V M ......................................................80 4.1. Lm pht .............................................................................................................80 4.2. T gi ..................................................................................................................82 4.3. Cn cn thanh ton .............................................................................................83 4.4. H thng v th trng ti chnh .........................................................................87 4.5. Ngn sch nh nc ...........................................................................................92 4.6. Cc thnh tu v vn ni bt trong cng tc n nh kinh t v m ..............95 5. TC NG X HI ................................................................................................98 5.1. Lao ng, vic lm .............................................................................................98 5.2. Tin lng v thu nhp .....................................................................................102 5.3. Tht nghip .......................................................................................................103 5.4. Ngho i v d b tn thng .........................................................................106 5.5. Quan h lao ng ..............................................................................................108 5.6. Cc khun kh php lut mi v tiu chun lao ng .....................................109 6. TC NG N TH CH KINH T.................................................................113 6.1. Hon thin khung php l.................................................................................113 6.2. B my thc thi chnh sch ..............................................................................121 6.3. C ch thc thi php lut ..................................................................................125 PHN TH BA ............................................................................................................126 NH GI CHUNG V MT S KIN NGH ..................................................126 1. NH GI CHUNG ..............................................................................................126 1.1. Cc thnh tu chnh ..........................................................................................126 1.2. Cc tn ti chnh ...............................................................................................127 1.3. Cc nguyn nhn chnh ....................................................................................128 1.4. Mt s bi hc ..................................................................................................130 2. MT S KIN NGH.............................................................................................135 3.1. Nhm chnh sch chung ...................................................................................135 3.2. Nhm chnh sch ngnh v doanh nghip ........................................................138 3.3. Nhm chnh sch x hi ...................................................................................138 3.4. Nhm chnh sch v th ch .............................................................................140 3.5. Nhm chnh sch khc......................................................................................141 TI LIU THAM KHO TING VIT ....................................................................143 TI LIU THAM KHO TING ANH ....................................................................145 PH LC 1: R SOT VIC THC HIN CC CAM KT GIA NHP WTO I VI HNG HA ........................................................................................................146 PH LC 2: R SOT VIC THC HIN CC CAM KT GIA NHP WTO I VI DCH V.............................................................................................................161 PH LC 3: R SOT VIC THC HIN LCH TRNH GIM THU QUAN THEO HIP NH KHUNG V HP TC KINH T TON DIN ASEAN TRUNG QUC ...........................................................................................................166 PH LC 4: R SOT VIC THC HIN LCH TRNH GIM THU QUAN THEO HIP NH KHUNG V HP TC KINH T TON DIN ASEAN HN QUC ..........................................................................................................................227 PH LC 5: T L BO H THC T THEO L TRNH GIM THU QUAN WTO THI K 2005-2009 (%) .................................................................................231 PH LC 6: CC S LIU THNG K .................................................................233iii

Danh mc bng

Bng 1: Lch trnh gim thu quan theo danh mc thu hoch sm ca Vit Nam trong khu vc mu dch t do ASEAN Trung Quc (%) ...................................................... 9 Bng 2: Cc sn phm danh mc thu hoch sm theo nhm gim thu v danh mc loi tr ........................................................................................................................... 10 Bng 3: Lch trnh cam kt gim thu sut ca Vit Nam trong khu vc mu dch t do ASEAN Trung Quc (%) ........................................................................................... 10 Bng 4: Lch trnh cam kt gim thu sut ca Vit Nam trong khu vc mu dch t do ASEAN Hn Quc (%) .............................................................................................. 11 Bng 5: Cc v kin chng bn ph gi i vi Vit Nam thi k 2004-2009 ............ 12 Bng 6: Tng trng GDP theo ngnh thi k 2004-2009 ........................................... 33 Bng 7: Cc ngn hng thng mi hot ng trn lnh th Vit Nam ....................... 40 Bng 8: Tng trng v c cu GDP bn chi tiu thi k 2004-2009 (%)................... 45 Bng 9: Tc tng trng v c cu kinh t theo thnh phn s hu thi k 20052009 (%) ........................................................................................................................ 47 Bng 10: Cc yu t nh hng n tng trng xut khu Vit Nam trc v sau khi gia nhp WTO (% thay i kim ngch xut khu)........................................................ 49 Bng 11: Thay i kim ngch, gi v lng xut khu ca mt s mt hng thi k 2007-2009 (%)............................................................................................................... 49 Bng 12: Tc tng kim ngch xut khu mt s mt hng ch bin hng nm thi k 2004-2009 (%).......................................................................................................... 50 Bng 13: Cc yu t nh hng n tng trng xut khu dt may, da giy v in t trc v sau khi gia nhp WTO (% thay i kim ngch xut khu) ............................. 51 Bng 14: Tc tng trng xut khu ca Vit Nam sang mt s i tc thng mi ln v tc tng trng nhp khu ca cc nc ny thi k 2004-2009 (%) .......... 53 Bng 15: C cu mt s mt hng xut khu theo th trng (%) ................................ 54 Bng 16: Ch s nng lc cnh tranh thc ca cc nhm hng ha Vit Nam trn th trng Hoa K (phn loi hng ha theo HS-6) ........................................................... 55 Bng 17: S lng mt hng Vit Nam c nng lc cnh tranh (RCA 1) ti cc th trng chnh .................................................................................................................. 55 Bng 18: T trng cc mt hng xut khu chnh trong tng kim ngch xut khu thi k 2004-2009 (%).......................................................................................................... 57 Bng 19: T trng gi tr xut khu (khng k du th) theo trnh cng ngh ........ 58 Bng 20: Tng trng vn u t ton x hi theo ngnh thi k 2001-2009 (%) ...... 65 Bng 21: C cu vn u t theo ngnh thi k 2001-2009 (%) ................................. 66 Bng 22: Vn u t ca doanh nghip nh nc v ngun vn khc thi k 20042009 (nghn t VN) .................................................................................................... 70 Bng 23: C cu u t ca khu vc kinh t nh nc theo ngnh (%) ....................... 71 Bng 24: Pht trin doanh nghip dn doanh thi k 2006-2009 ................................. 72 Bng 25: Tnh hnh thu ht vn u t trc tip nc ngoi thi k 2006-2009 ......... 74 Bng 26: C cu vn FDI ng k thi k 2006-2009 (%) .......................................... 75 Bng 27: Tng trng vn FDI ng k theo ngnh thi k 2006-2009 (%)............... 76 Bng 28: Cn cn thanh ton thi k 2006-2009 .......................................................... 85

iv

Bng 29: Tng trng tn dng ca cc ngn hng thng mi Vit Nam v mt s ch tiu kinh t v m khc thi k 2005-2009....................................................................89 Bng 30: Mt s ch s th hin su ti chnh ca Vit Nam thi k 2004-2009 (%) .......................................................................................................................................89 Bng 31: Mt s ch s c bn ca th trng c phiu (12/2001-12/2008).................90 Bng 32: C cu ngn sch thi k 2005-2009 (% GDP).............................................93 Bng 33: Quy m gi kch thch kinh t nm 2009 (nghn t VN) ............................93 Bng 34: Tnh hnh tht nghip thi k 2001-2009 ....................................................105 Bng 35: Kt qu gim ngho thi k 2001-2009 ......................................................107 Bng 36: Tnh hnh ph chun cc cng c ca T chc Lao ng quc t.............111

Danh mc hnh

Hnh 1: Khung kh phn tch tc ng ca vic hi nhp kinh t quc t i vi nn kinh t Vit Nam............................................................................................................15 Hnh 2: C cu nhp khu (% tng kim ngch nhp khu hng ha) ...........................60 Hnh 3: Ngun nhp khu theo nhm bn hng chnh (%) ...........................................61 Hnh 4: Tng trng vn u t ton x hi hng nm thi k 2000-2009 ..................63 Hnh 5: Tng trng vn u t theo thnh phn kinh t thi k 2001-2009 (%)........68 Hnh 6: Din bin ch s gi tiu dng thi k 2006-2009 (%) ....................................80 Hnh 7: Din bin t gi VN/USD (nghn VN/USD) v can thip ca Chnh ph thi k thng 1/2006-12/2009 .......................................................................................84 Hnh 8: Din bin ch s chng khon VN-Index thi k 2006-2009 ..........................91 Hnh 9: T l dn s 15 tui tr ln hot ng kinh t thi k 2001-2009 (%) ............99 Hnh 10: Nhng chiu hng/kha cnh t duy v m hnh pht trin mi ...............131

Danh mc hp

Hp 1: Ngnh ma ng v bng trong bi cnh hi nhp .........................................35 Hp 2: Tc ng nhiu mt ca chnh sch...................................................................35 Hp 3: Thc hin trch nhim x hi ca doanh nghip.............................................112

v

Danh mc t vit tt AFTA ANQP ASEAN ATM BHTT B KHT B LTBXH CMKT CNH CoC CPI CSR DNNN DNNVV TNN TRNN EAB FDI FTA GDP GSP GTGT GTSX GTTT HNKTQT HS IFC NLTS NSNN NHNN NHTM RCA SXNN TCTK TLTS TNC TTCK UNIDO USD Vin NCQLKTTW VN WTOvi

Khu vc thng mi t do ASEAN An ninh quc phng Hip hi cc quc gia ng nam My rt tin t ng Bo h thc t B K hoch v u t B Lao ng - Thng binh v x hi Chuyn mn k thut Cng nghip ha B quy tc ng x (Code of Conducts) Ch s gi tiu dng Trch nhim x hi ca doanh nghip (Corporate Social Responsibility) Doanh nghip nh nc Doanh nghip nh v va u t nc ngoi u t trc tip ra nc ngoi Ngn hng Thng mi C phn ng Vn u t nc ngoi Khu vc thng mi t do Tng sn phm quc ni H thng u i thu quan ph cp (Generalised system of preferences) Gi tr gia tng Gi tr sn xut Gi tr tng thm Hi nhp kinh t quc t H thng hi ha ha (Harmonised System) T chc Ti chnh quc t (International Financial Corporation) Nng, lm nghip, thy sn Ngn sch nh nc Ngn hng nh nc Ngn hng thng mi Li th so snh th hin (Revealed comparative advantage) Sn xut nng nghip Tng cc Thng k Tch ly ti sn Cng ty xuyn quc gia Th trng chng khon T chc Pht trin cng nghip Lin hip quc -la M Vin Nghin cu qun l kinh t TW Tin ng Vit Nam T chc Thng mi th gii

PHN TH NHT

TNH HNH HI NHP KINH T QUC T, TRIN KHAI THC HIN CC CAM KT QUC T V THC HIN NGH QUYT 08-NQ/TW

1. TIN TRNH HI NHP KINH T QUC T CA VIT NAM Tuy Vit Nam mi tr thnh thnh vin T chc Thng mi Th gii (WTO) c 3 nm, nhng tin trnh hi nhp kinh t quc t (HNKTQT) ca nc ta tri qua trn 20 nm. T cui thp nin 1980, t nc bt u m ca nn kinh t, y mnh thng thng vi bn ngoi v tip nhn lung vn u t nc ngoi (FDI). Vic tr thnh thnh vin Hip hi cc quc gia ng nam (ASEAN) nm 1995 nh du bc i quan trng u tin trong HNKTQT. T nm 1996 Vit Nam bt u thc hin Hip nh u i thu quan c hiu lc chung nhm thit lp Khu vc thng mi t do (FTA) trong khi ASEAN (AFTA) vi lch trnh ct gim thu quan m mc cui cng ca Hip nh l nm 2006 khi ton b cc mt hng, tr mt hng trong Danh mc nng sn nhy cm v Danh mc loi tr hon ton, phi a v mc thu sut trong khong 0-5%. Nhm tin ti t do ha thng mi hon ton trong ASEAN, Vit Nam s xa b thu quan i vi hu ht cc mt hng vo nm 2015.1 ng thi, ASEAN cng la chn 12 lnh vc u tin t do ha sm t nay n nm 2012. ASEAN cng quyt nh hnh thnh mt Cng ng Kinh t ASEAN vo nm 2015, trong hng ha, dch v, u t, vn v lao ng (c k nng) c dch chuyn t do. Mt mc quan trng na trong HNKTQT l vic Vit Nam k kt (nm 2000) v thc hin Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K (nm 2001) vi nhng ni dung v phm vi cam kt st vi chun mc WTO. Tip l Hip nh khung v hp tc kinh t ton din ASEAN - Trung Quc c k kt vo thng 11/2002. Ni dung chnh ca Hip nh l xy dng mt Khu vc thng mi t do ASEAN-Trung Quc trong vng 10 nm. Lnh vc t do ha bao gm thng mi hng ha, thng mi dch v, u t cng nh cc hp tc khc v ti chnh, ngn hng, cng nghip, vv... Theo Hip nh khung, ASEAN6 v Trung Quc s dnh c ch i x c bit cho Cm-pu-chia, Lo, Mi-an-ma v Vit Nam do chnh lch v

ASEAN6 (gm Bru-ny, In--n-xia, Ma-lai-xia, Phi-lip-pin, Xin-ga-po v Thi Lan) s xa b thu quan vo nm 2010. Bn thnh vin mi Cm-pu-chia, Lo, Mi-an-ma v Vit Nam s xa b thu quan vo nm 2015 vi mt s dng thu c tha thun linh hot n 2018.

1

1

trnh pht trin kinh t. ASEAN6 v Trung Quc s phi hon thnh ngha v ct gim thu quan xung 0% vo nm 2010, cn vi bn thnh vin mi l vo nm 2015, tng ng vi thi im hon thnh AFTA. Vic t do ha thu quan i vi hng ha c chia thnh 3 danh mc ct gim chnh, gm: (i) Danh mc thu hoch sm; (ii) Danh mc ct gim thu thng thng; v (iii) Danh mc nhy cm. Vit Nam cng tham gia vo Khu vc thng mi t do ASEAN - Hn Quc c k li ln th 3 vo thng 8/2006 vi cam kt l trnh ct gim thu quan bt u t nm 2007. Theo cam kt trong Hip nh thng mi hng ha, Vit Nam phi ct gim thu theo l trnh vi ch cui cng l xa b thu nhp khu ca t nht 90% mt hng trong Danh mc thng thng vo ngy 1/1/2015, v t nht 95% mt hng trong Danh mc ny vo ngy 1/1/2016. u nm 2007, Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin WTO. Cc cam kt WTO ca Vit Nam, tng t nh cam kt ca cc nc mi gia nhp khc, nhm xa b s phn bit i x gia hng ni a v nhp khu hoc gia u t trong v ngoi nc v minh bch ha. Cc lnh vc quan trng nht m Vit Nam c cam kt gm m ca th trng thng qua ct gim thu quan;2 chnh sch gi c minh bch, khng phn bit i x v ph hp vi cc quy nh ca WTO; gim hoc iu chnh li thu xut khu i vi mt s hng ha; khng p dng tr cp xut khu i vi nng sn t thi im gia nhp; duy tr h tr nng nghip trong nc mc khng qu 10% gi tr sn lng; bi b hon ton cc loi tr cp cng nghip b cm t thi im gia nhp; cc u i u t cp trc ngy gia nhp WTO s c bo lu trong 5 nm (tr cc u i xut khu i vi ngnh dt may); tun th Hip nh v Cc bin php u t lin quan n thng mi ca WTO t thi im gia nhp; p dng cc loi ph v l ph theo quy nh ca WTO; tun th Hip nh v xc nh gi tr tnh thu hi quan ca WTO ngay t khi gia nhp; tun th Hip nh v gim nh hng ha trc khi giao cng nh cc Hip nh c lin quan khc ca WTO; duy tr h thng th tc hi quan thng nht, minh bch, n gin v ph hp vi chun mc quc t; cc doanh nghip nh nc (DNNN) s hon ton hot ng theo tiu ch thng mi, Nh nc khng can thip trc tip hay gin tip vo hot ng ca DNNN; chp nhn iu khon v nn kinh t phi th trng trong thi gian ti a l 12 nm; tham gia vo mt s Hip nh t do ha theo ngnh; cam kt m ca th trng dch v ti chnh, dch v bo him, dch v k ton, kim ton, dch v thu.

Tuyt i a s cc dng thu s phi gim xung 0-5%, ch mt s t mt hng c duy tr mc 1020%. Thi gian thc hin gim thu thng khng qu 3 nm, a s cc trng hp phi gim ngay t khi gia nhp. Mc thu bnh qun ton biu c gim t mc hin hnh 17,2% xung cn 13,4%, thc hin dn trong vng 5-7 nm. i vi lnh vc nng nghip, mc cam kt bnh qun l 25,2% vo thi im gia nhp v 21,0% s l mc ct gim cui cng. i vi lnh vc cng nghip, mc cam kt bnh qun vo thi im gia nhp l 16,1%, v mc ct gim cui cng s l 12,6%.

2

2

Thng 12/2008, Khu vc thng mi t do ASEAN - Nht Bn c thit lp v c hiu lc ngay vi mt s cam kt. Khu vc thng mi t do ASEAN - c+NiuDi-ln chnh thc c k kt vo u nm 2009. Hip nh thng mi t do gia ASEAN v n bt u c hiu lc t ngy 1/1/2010, m ra cho c 2 bn c hi lin kt thng mi c v hng ha v dch v y trin vng i vi mt th trng rng ln vi hn 1,7 t dn. Vit Nam cng c trch nhim trong vic thc y m phn thng mi ton cu v xy dng Cng ng kinh t ng , d y l nhng qu trnh phc tp v lu di. C th thy WTO khng phi l im bt u v kt thc qu trnh hi nhp v i mi ca Vit Nam. Cc hip nh t do thng mi khu vc v song phng c mc m ca cao hn cam kt trong WTO. Nhng khc bit trong cam kt gia cc hip nh thng mi c th to ra hiu ng thng mi v u t khc nhau. Cc hip nh thng mi t do song phng (nh Hip nh c k kt gia Vit Nam v Nht Bn cui nm 2008) v khu vc ng thng bao hm c nhng vn u t v hp tc kinh t ton din. Chnh v vy, tc ng ca cc hip nh n nn kinh t Vit Nam su sc hn l trong khun kh ca khu vc thng mi t do thun ty. iu r rng l tin trnh HNKTQT, t do ha thng mi, u t v chuyn sang th ch kinh t th trng ang din ra ngy cng su rng v khng th o ngc. Nn kinh t Vit Nam ang ngy cng hi nhp su rng hn vo kinh t th gii.

2. TNH HNH VIT NAM THC HIN CC CAM KT HI NHP Ngay trc khi gia nhp WTO v trong 3 nm sau gia nhp, Vit Nam sa i v ban hnh mi nhiu vn bn php l nhm ni lut ha cc cam kt gia nhp, to iu kin cho cc doanh nghip cng nh cc c quan qun l thc hin cc cam kt theo ng l trnh. iu ny cho thy Vit Nam v ang c nhiu n lc trong vic thc hin nghim tc cam kt gia nhp.

2.1. Tnh hnh Vit Nam thc hin cc cam kt WTO

2.1.1. Cam kt i vi hng haSau khi tr thnh thnh vin chnh thc WTO, Vit Nam ban hnh v cp nht nh k rt nhiu vn bn php quy thc hin ct gim thu quan v hng ha theo l trnh cam kt.3

3

Cc cam kt ct gim thu quan v thu xut khu i vi hng ha c quy nh ti cc Quyt nh s 39/2006/Q-BTC ngy 28/7/2006 Ban hnh Biu thu xut khu, biu thu nhp khu u i;

3

Hng nng sn4 Nhn chung cc mc thu sut p dng cui nm 2009 i vi hng nng sn nhp khu bng hoc thp hn so vi mc cam kt n thi im . Cc sn phm tht v ph phm tht l mt hng chu thu sut nhp khu ct gim nhanh nht, v lch trnh gim thu ca Vit Nam t gia nm 2007 nhanh hn ng k so vi cam kt WTO.5 Thu nh vo tht gia cm gim t 20% xung 12%, tht b t 20% xung 12%, tht ln t 30% xung 20%, ng t 5% xung 3%, trng cc loi gia cm t 30% xung 20%, thp gn bng mc cam kt thu quan nm 2012. i vi mt s mt hng, sau khi gim thu quan, Chnh ph quyt nh p dng tr li cc mc thu nhp khu c; c th l 40% i vi tht g, 20% i vi tru b v 30% i vi tht ln, 5% i vi ng v trng gia cm l 40%. Hng phi nng sn Nhn chung cc mc thu sut p dng cui nm 2009 i vi nhm ny bng hoc thp hn so vi mc cam kt n thi im . Cc mt hng gim thu quan nhiu nht bao gm thy hi sn, dt v may, g v giy, st thp, my mc thit b in t v cc hng ch to khc. Ring i vi thy hi sn, khong 2/3 dng thu quan hin ang p dng thp hn so vi cam kt, phn cn li l ng vi cam kt.6 Hn ngch thu quan p dng i vi cc sn phm trng chim v trng gia cm; ng tinh luyn, ng th, thuc l nguyn liu, mui.7 Vit Nam thc thi cam kt ny.

Quyt nh s 106/2007/Q-BTC ngy 20/12/2007 Ban hnh biu thu xut khu, biu thu nhp khu u i; Quyt nh s 123/2008/Q-BTC ngy 26/12/2008 v vic iu chnh mc thu sut thu xut khu, mc thu sut thu nhp khu u i i vi mt s nhm mt hng trong Biu thu xut khu, biu thu nhp khu u i; Thng t s 216/2009/TT-BTC ngy 12/11/2009 Quy nh mc thu sut ca Biu thu xut khu, biu thu nhp khu u i theo danh mc mt hng chu thu; Quyt nh s 1474/Q-BTC ngy 15/6/2009 v vic nh chnh Quyt nh s 106/2007/QBTC ngy 20/12/2007. 4 Theo phn loi ca WTO, lm sn v thy hi sn thuc nhm hng phi nng sn. 5 Xem chi tit v kt qu thc hin cam kt gim thu sut i vi hng nng sn trong Bng PL1.1 v PL1.2, Ph lc 1. 6 Xem chi tit v kt qu thc hin cam kt gim thu sut i vi hng phi nng sn trong Bng PL1.3 v PL1.4, Ph lc 1. 7 Cc vn bn php quy v hn ngch thu quan gm: Quyt nh s 35/2006/Q-BTM ngy 8/12/2006 v Lng hn ngch thu quan i vi hng ha nhp khu nm 2007; Quyt nh s 77/2006/Q-BTC ngy 29/12/2006 v vic Ban hnh Danh mc hng ha v thu sut thu nhp khu p dng hn ngch thu quan; Quyt nh s 46/2007/Q-BTC ngy 6/6/2007 v vic Sa i, b sung Quyt nh s 77/2006/Q-BTC ngy 29/12/2006; Quyt nh s 014/2007/Q-BCT ngy 28/12/2007 v Lng hn ngch thu quan i vi hng ha thu nhp khu nm 2007; Quyt nh s 23/2008/Q-BCT ngy 31/7/2008 v vic B sung lng hn ngch thu quan nhp khu mui ti iu 1 Quyt nh s 014/2007/Q-BCT; Thng t s 16/2008/TT-BCT ngy 9/12/2008 Hng dn vic nhp khu cc mt hng thuc Danh mc qun l nhp khu theo hn ngch thu

4

2.1.2. Cam kt dch v8Vit Nam thc hin y cc cam kt WTO trong lnh vc ny. i vi cc loi hnh dch v c mc cam kt gia nhp cao hn so vi khung php l hin hnh trc khi gia nhp, Chnh ph ban hnh cc vn bn php quy thc thi cc cam kt. l cc lnh vc dch v phn phi9, dch v ngn hng10, dch v bu chnh vin thng11, dch v chng khon12, dch v bo him13. i vi cc loi hnh dch v cn li, vic thc hin cc cam kt WTO tun theo Lut K kt, gia nhp v thc hin iu c quc t s 41/2005/QH11 ngy 24/6/2005. Vic r sot cc cam kt hi nhp trong lnh vc ny cho thy cc lnh vc c mc m ca tng i nhanh (khng cn thi gian qu hoc thi gian qu ngn) l dch v ngn hng, dch v phn phi, xy dng, y t, du lch, bo him, dch v kinh doanh (kim ton, php l, my tnh, nghin cu v trin khai). Trong lnh vc vin thng, ngay sau khi gia nhp, cc nh u t nc ngoi (TNN) c php lin doanh vi cc nh cung cp dch v vin thng c cp php ti Vit Nam. i vi cc dch v c h tng mng, phn gp vn ca pha nc ngoi trong lin doanh khng vt qu 49% vn php nh ca lin doanh v mc 51% c

quan nm 2009; Thng t s 18/2009/TT-BCT ngy 3/7/2009 v vic Sa i b sung Thng t s 16/2008/TT-BCT. 8 Xem chi tit hn Ph lc 2. 9 Cc vn bn php quy chnh ban hnh thc hin cam kt WTO trong lnh vc ny l Ngh nh s 23/2007/N-CP ngy 12/2/2007 Hng dn thc hin Lut Thng mi v hot ng mua bn hng ha v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ha ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam; Thng t s 09/2007/TT-BTM ngy 17/7/2007 Hng dn thi hnh Ngh nh 23/2007/N-CP, sa i b sung bng Thng t s 05/2008/TT-BCT ngy 14/4/2008; Quyt nh s 10/2007/Q-BTM ngy 21/5/2007 Cng b l trnh thc hin cc cam kt WTO v hot ng mua bn hng ha v cc hot ng lin quan trc tip n mua bn hng ha. 10 Cc vn bn php quy chnh ban hnh thc hin cam kt WTO trong lnh vc ny l Ngh nh s 22/2006/N-CP ngy 28/02/2006 v T chc v hot ng ca chi nhnh ngn hng nc ngoi, ngn hng lin doanh, ngn hng 100% vn nc ngoi, vn phng i din t chc tn dng nc ngoi ti Vit Nam; Thng t s 03/2007/TT-NHNN ngy 5/6/2007 Hng dn thi hnh mt s iu ca Ngh nh s 22/2006/N-CP; Ngh nh s 69/2007/N-CP ngy 20/4/2007 v vic Nh u t nc ngoi mua c phn ca NHTM Vit Nam; Thng t s 07/2007/TT-NHNN ngy 29/11/2007 Hng dn thi hnh Ngh nh 69/2007/N-CP. 11 Cc vn bn php quy chnh ban hnh thc hin cam kt WTO trong lnh vc ny l Lut Vin thng ngy 23/11/2009, Ngh nh s 121/2008/N-CP ngy 3/12/2008 v Hot ng u t trong lnh vc bu chnh vin thng. 12 Vn bn php quy chnh ban hnh thc hin cam kt WTO trong lnh vc ny l Quyt nh s 55/2009/Q-TTg ngy 15/4/2009 v T l tham gia ca nh u t nc ngoi trn TTCK Vit Nam. 13 Vn bn php quy chnh ban hnh thc hin cam kt WTO trong lnh vc ny l Ngh nh s 45/2007/N-CP ngy 27/3/2007 Quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Kinh doanh bo him.

5

coi l nm quyn kim sot trong vic qun l lin doanh. i vi cc dch v khng c h tng mng, phn gp vn ca pha nc ngoi trong lin doanh khng vt qu 51% vn php nh ca lin doanh. Trong lnh vc phn phi, t ngy 1/1/2009, doanh nghip phn phi 100% vn TNN c php thnh lp Vit Nam. i vi hot ng ngn hng, t ngy 1/4/2007 ngn hng 100% vn TNN cng c php thnh lp.

2.1.3. Cc bin php h trTr cp xut khu Vit Nam xa b ton b cc loi tr cp xut khu k t ngy gia nhp WTO. Tuy nhin trong khun kh Hip nh nng nghip, Vit Nam c quyn bo lu 2 hnh thc tr cp xut khu c WTO cho php p dng i vi cc nc ang pht trin l: (i) tr cp gim chi ph tip th, bao gm c chi ph x l, nng cp, ti ch sn phm, chi ph vn ti quc t, cc ph vn chuyn v (ii) u i v cc ph vn ti trong nc v quc t i vi hng xut khu. Nhng 2 hnh thc tr cp ny vn cha c p dng Vit Nam. H tr u t Gi tr vn u t ca Nh nc cho ngnh nng, lm nghip, thy sn (NLTS) tng u v s lng nhng gim v c cu, tng ng t khong 8% nm 2000 xung 6,3% nm 2008. Tt c cc h tr trc tip ca Chnh ph cho sn xut nng nghip (SXNN) c yu t xut khu b xa b nhm thc hin cc cam kt vi WTO. Tuy nhin c mt s h tr Vit Nam vn c th duy tr, thm ch tng cng h tr nng dn m vn ph hp vi quy nh (Hp xanh l cy, xanh da tri, Chng trnh pht trin). V d, mt s chnh sch h tr cc dch v chung (nghin cu khoa hc, kim sot dch bnh v su bnh, o to, khuyn nng, xc tin v tip th, v c s h tng), tr cp iu chnh c cu SXNN. u t pht trin kt cu h tng l h tr u t ln nht, chim phn ln tng u t cho ngnh NLTS v lun tng. Trong 3 nm 2007-2009, u t ring cho thy li tip tc xu th tng t 1.386,32 t VN nm 2007 ln 2.257,17 t VN nm 2009. u t cho cc d n NLTS tng t 180,93 t VN ln 474,45 VN v cho khoa hc cng ngh cng tng t 137,96 t ln 208,50 t VN. Ngoi ra, u t qua cc chng trnh mc tiu, cc d n thc hin cc nhim v mc tiu c th cng tng ln trong 3 nm 2007-2009.

6

H tr ging cy trng, vt nui Thi gian qua, mt s chnh sch h tr ny cha c tn dng trit , c bit l mt s khon h tr c th khng vi phm cam kt vi WTO. Tng cng kinh ph h tr nghin cu, cung cp, i mi ging cy trng, ging vt nui v ging cy lm nghip14 l mt trong cc hot ng theo hng ny. Chnh sch tn dng Mi trng chnh sch c ci thin mt bc nhm n gin ha th tc tn dng thng mi ngi sn xut c th tip cn vn vay thun li hn. c nhng n lc ln nhm ci thin th tc vay vn, m rng tn dng, tng mc vay, v.v cho cc t chc, doanh nghip, h, c nhn sn xut kinh doanh trong nng nghip tip cn tn dng thng mi. Tuy nhin, chnh sch tn dng u t cho nng nghip cn chung chung, cha hp dn, cha th hin nhng u i c th cho cc nh u t khi b vn u t vo nng nghip. iu ny dn n s lng h gia nh, doanh nghip v lng vn u t vo khu vc nng nghip rt hn ch. V bo lnh tn dng: chnh sch ny c p dng nhm gip cc doanh nghip, cc trang tri v cc h nng dn tip cn tt hn vi tn dng.15 Tuy nhin, chnh sch ny kh thc hin i vi cc doanh nghip, trang tri v h gia nh nng nghip v quy m nh, khng c iu kin p ng cc yu cu bo lnh tip cn tn dng c hiu qu. V tn dng u i: c nhng quy nh kh r v quy trnh cho vay, iu kin vay, tr n... Tuy nhin, vn cn thiu nhng chnh sch kh thi hn i tng thuc ngnh nng nghip c th tip cn ngun vn ny. c bit, nm 2009, Nh nc ban hnh mt lot cc vn bn quan trng gip cc t chc kinh t, h, c nhn, trong c c cc i tng hot ng trong NLTS v lm mui, vt qua nhng kh khn ca thi k khng hong kinh t. Mt trong cc chnh sch ban hnh gn y nht l chnh sch h tr li sut tn dng mua vt t, my mc, thit b phc v SXNN.16 y l dng h tr chung, v vy ph hp vi cc quy nh ca WTO. Chnh sch ny nm trong Gi kch cu ca Chnh ph. Mc d thi gian trin khai thc hin chnh sch ny ngn (t thng 4 n thng 12/2009), bc l mt s tn ti trong thc hin nh (i) hn mc vay c quy nh rt thp; (ii) yu cu phi mua thit b, my mc c sn xut trong nc, trong14

Nh quy nh ti Quyt nh s 17/2006/Q-TTg ngy 20/1/2006 v vic Tip tc thc hin chng trnh ging cy trng, ging vt nui v ging cy lm nghip n nm 2010. 15 Quy nh ti Quyt nh s 14/2009/Q-TTg ngy 21/1/2009 ban hnh Quy ch Bo lnh cho doanh nghip vay vn ca Ngn hng thng mi. 16 Theo Quyt nh s 497/Q-TTg ngy 17/4/2009 v vic H tr li sut vn vay mua my mc thit b, vt t phc v SXNN v vt liu xy dng nh khu vc nng thn.

7

khi cc sn phm my mc thit b sn xut trong nc cha p ng yu cu ca ngi s dng v gi c, cht lng; (iii) th tc vay vn cn phc tp, phin h. Nhng yu cu ny trong thc t hn ch tip cn tn dng. Do vy, rt t ngi dn, c bit l nng dn, vay c tin. Chnh sch h tr li sut c p dng theo hnh thc cho cc nh u t vay vn vi li sut u i khuyn khch cc doanh nghip, t chc kinh t, h nng dn cng b vn vo u t vo sn xut kinh doanh. Chnh sch ny c p dng cho mi i tng, khng phn bit ngnh ngh v thuc nhm cc chnh sch h tr pht trin sn xut gi l Chng trnh pht trin. Ni chung, cc chnh sch tn dng u i hin nay ch yu vn hng vo cc doanh nghip ln, cha hng vo cc doanh nghip nh, h nng dn, c nhn kinh doanh trong lnh vc NLTS. Trong qu trnh thc hin cc chnh sch h tr ni ln mt s vn nh sau: - Cc chnh sch h tr ca Vit Nam trong thi gian qua thng mang tnh tnh th, khng theo mt chng trnh tng th. Din mt hng v khi lng nng sn c h tr ty thuc vo tnh hnh pht sinh, cha c tiu ch c th cho chnh sch h tr. Chnh sch h tr bo h hp l nhng ngnh sn phm trong thi gian u khi cha sc cnh tranh hoc chuyn i c cu sn xut l cn thit nhng li cha c p dng. - Trong khi WTO quy nh i tng ca cc chnh sch h tr trong nc l ngi sn xut th Vit Nam li thng h tr cho doanh nghip kinh doanh xut nhp khu, ch yu l DNNN. H tr cho ngi sn xut (nng dn) rt t, nht l i vi nng dn ngho, vng kh khn. - Mt s chnh sch h tr m WTO cho php nh h tr ngi SXNN chuyn ngh, chuyn i ngun lc SXNN (t ai), h tr thu nhp cho nng dn khi gi c xung thp, 2 hnh thc tr cp xut khu i vi cc nc ang pht trin li cha c p dng. Tm li, Vit Nam thc hin nghim chnh cc cam kt WTO, trong chng ta i nhanh hn lch trnh cam kt gim thu quan, m ca th trng trong nc i vi kh nhiu mt hng v lnh vc, song li cha trin khai p dng c nhiu bin php h tr m WTO cho php cng nh cc hng ro k thut. Cc ng ph ca chng ta i vi cc nh hng bt li lin quan n thng mi v u t cng cha ch ng, kp thi v linh hot. S phi hp gia cc b ngnh thc thi ti u cc cam kt HNKTQT cng cn l vn phi bn; trong b my, c ch v

8

c quan ch o iu hnh thc thi cn phi c nh gi, tng kt sm v nghim tc. Thc hin nhanh lch trnh m ca mt mt gp phn h thp gi c, gim gi thnh sn xut, cho php ngi s dng c c nhiu la chn hn i vi hng ha dch v; nhng mt khc c th gy bt li cho cc doanh nghip hoc ngnh vi kh nng cnh tranh thp, cn c thi gian chun b t chc li hoc chuyn hng sn xut.

2.2. Tnh hnh Vit Nam thc hin Hip nh Hp tc kinh t ton din ASEAN Trung Quc Hip nh khung v hp tc kinh t ton din ASEAN - Trung Quc nhm xy dng mt Khu vc thng mi t do ASEAN - Trung Quc trong vng 10 nm. Lnh vc t do ha bao gm thng mi hng ha, thng mi dch v, u t, cc hp tc khc v ti chnh, ngn hng, cng nghip. T do ha thng mi hng ha c tin hnh vi 3 danh mc ct gim thu quan: thu hoch sm, thng thng v nhy cm.

2.2.1. Danh mc thu hoch smDanh mc ny bao gm cc nng sn t Chng 1 n Chng 8 ca H thng hi ha ha (HS) v phn loi sn phm vi lch trnh gim thu quan nhanh nht, bt u t 1/7/2003 v kt thc 1/1/2008 (xem Bng 1 v Bng 2). Theo danh mc ny, nhm sn phm c thu sut kh cao (nhm 1 trn 30%) nm 2003 bao gm nhiu sn phm m Vit Nam c kh nng cnh tranh cao cng nh mt s sn phm Vit Nam kh cnh tranh. Nhm sn phm vi thu sut trung bnh (nhm 2) v thp (nhm 3) ch yu gm cc sn phm c kh nng cnh tranh trung bnh hoc thp. Vit Nam thc hin ng tin 100% cc dng thu cam kt i vi cc sn phm trong Chng trnh thu hoch sm. Bng 1: Lch trnh gim thu quan theo danh mc thu hoch sm ca Vit Nam trong khu vc mu dch t do ASEAN Trung Quc (%)Nhm sn phm Nhm 1 Nhm 2 Nhm 3 Ti thi im 1/7/2003 thu sut30 15thu sut