Tο φωτοβολταϊκό φαινόμενο ανακαλύφθηκε το 1839 ...mba.aua.gr/wp-content/uploads/2018/07/thesisabstract.pdfTο φωτοβολταϊκό φαινόµενο

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ .................................................................................................................................... 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ .......................................................................................................................................... 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ .......................................................................................................................................... 5 ∆ΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ .............................................................................................. 7 EΦΑΡΜΟΓΕΣ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ............................................................................ 8

1. ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ............ 9

1.1 ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΣΤΡΑΦΩ ΣΤΗΝ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ; ............................................................................. 9 1.3 ΓΙΑΤΙ ΝΑ ∆ΙΑΛΕΞΩ ΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ; ................................................................................. 10

2. ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β .................................................. 13

2.1.1. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ ......................................................................................................... 13 2.1.2. Επιδότηση κιλοβατώρας .................................................................................................. 13 2.1.3. Υποχρεωτικό ελάχιστο µερίδιο ηλιακού ηλεκτρισµού .................................................... 15

2.2. ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β ............................................................. 16 2.2.1. Συµµετοχικά προγράµµατα .............................................................................................. 16 2.2.2. Πράσινη τιµολόγηση......................................................................................................... 16

3. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ......... 21

3.1 ΛΟΓΟΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ......................................................................... 21 3.2 ΕΠΙ∆ΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Φ/Β ΓΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ. ............ 22 3.3 ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΩΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ Φ/Β ...................................................................... 22 3.4 ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ................................................................................................. 22 3.5 ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ - Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ∆ΕΗ ΣΕ ΝΗΣΙΑ .............................. 26 3.5 ΘΕΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΛΑ∆Ο. .......................................................................................... 27

4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΑ∆ΟΥ .................................................................................................................... 28

4.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΛΑ∆ΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ......................................................................... 28 4.2 ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Φ/Β ................................... 29 4.3 ∆ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΓΧΩΡΙΟΥ ΚΛΑ∆ΟΥ............................................................................................... 31 4.4 ΑΓΟΡΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ : ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ......................................... 31

4.4.1 Η διεθνής αγορά ................................................................................................................ 31 4.4.2 Στοιχεία για την Ελλάδα .................................................................................................... 45

4.5 Η ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ................................................................... 49

5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ ..................................................................................................... 57

5.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ............................................................................................................................... 57 5.1.1 Σκοπιµότητα Επένδυσης ................................................................................................... 57 5.1.2 Περιγραφή προϊόντων που θα παραχθούν ........................................................................ 58 5.1.3 Πρώτες Ύλες ...................................................................................................................... 59 5.1.4 Συνοπτική παρουσίαση τεχνικών στοιχείων του προγράµµατος .................................... 59 5.1.5 Απασχόληση ....................................................................................................................... 59 5.1.6 Τόπος εγκατάστασης ......................................................................................................... 59

5. 2 ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ .................................................................................................................. 62 5.2.1 Παραγωγική διαδικασία .................................................................................................... 62 5.2.2 Οικόπεδο ............................................................................................................................ 66 5.2.3 Κτιριακές εγκαταστάσεις .................................................................................................. 66 5.2.4 Μηχανολογικός Εξοπλισµός .............................................................................................. 67 5.2.5 ∆απάνες Μεταφοράς και εγκατάστασης .......................................................................... 72 5.2.6 Ειδικές Εγκαταστάσεις ..................................................................................................... 72

2

5.2.7 Λοιπός Εξοπλισµός ............................................................................................................ 73 5.2.8 Μεταφορικά Μέσα ............................................................................................................. 73 5.2.9 ∆απάνες Αγοράς Τεχνογνωσίας ........................................................................................ 73 5.2.10 Έργα περιβάλλοντος χώρου ............................................................................................ 73 5.2.11 Έργα Υποδοµής ............................................................................................................... 74 5.2.12 ∆απάνες Μελετών και Συµβούλων ................................................................................. 74

5.3 ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ -ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ .............................................................................. 75 5.3.1. Ανάλυση Κόστους ............................................................................................................. 75 5.3.2. Χρηµατοδοτικό Σχήµα της Επένδυσης ........................................................................... 76

6. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ .......................................................................................................... 78

6.1. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ .................................................................................................................. 78 6.2 ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ......................................................................................................................... 79

6.2.1 Αρχική επένδυση ................................................................................................................ 79 6.2.2 ∆ιάκριση δαπανών σε σταθερές και µεταβλητές ............................................................. 80

6.3 ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ .......................................................................................... 83 6.4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ ................................................................................................ 85

6.4.1. Καθαρά Παρούσα Αξία .................................................................................................... 86 6.4.2 Εσωτερικός Βαθµός Απόδοσης (IRR) .............................................................................. 86

6.5 ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ (CASH FLOW) .......................................................................................... 87

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ...................................................................................................................... 90

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ .................................................................................................................................. 106

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………….........................................................................121

3

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Η εκπόνηση µιας ερευνητικής εργασίας είναι µια πολύπλοκη και πολυσύνθετη διαδικασία, η

οποία απαιτεί πολλές ώρες δουλειάς και µεγάλη υποµονή. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά

όλους εκείνους που συµπορεύτηκαν και συνέβαλαν, ο καθένας µε το δικό του τρόπο, στην

ολοκλήρωση της παρούσας µεταπτυχιακής εργασίας.

Ιδιαίτερα θέλω να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή µου κ. Χρήστο Καζαντζή για την

αµέριστη βοήθειά του και τη µεγάλη υποµονή που έδειξε. Χωρίς την καθοδήγηση του, την

βοήθεια και την επιµονή του δεν θα ήταν εφικτή η ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας.

Οφείλω ένα µεγάλο ευχαριστώ στον κ. Σπύρο Κυριακόπουλο, ιδιοκτήτη της εταιρίας ΑΙΓΙΣ,

ο οποίος µου παραχώρησε χωρίς δισταγµό πολλά από τα οικονοµικά στοιχεία της

επιχείρησης του και κάθε άλλη πληροφορία και βοήθεια όταν του ζητήθηκε.

Θέλω ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τον κ. Θεµιστοκλή Λαγορκόπουλο, µηχανολόγο µε

ειδίκευση σε θέµατα ανανεώσιµων πηγών ενέργειας για την καθοριστική παρέµβαση και

συµµετοχή του τόσο σε τεχνικά όσο και σε οικονοµικά θέµατα, καθώς επίσης και στο

δύσκολο έργο αναζήτησης βιβλιογραφίας.

Τέλος, να ευχαριστήσω θερµά τον υπεύθυνο του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος κ. Πέτρο

Σολδάτο, καθώς και όλους τους καθηγητές µου, οι οποίοι µου προσέφεραν τη δυνατότητα να

συµµετάσχω σε αυτό το Πρόγραµµα, όπως επίσης και τους συµφοιτητές µου, οι οποίοι

πίστεψαν σε εµένα και µε παρότρυναν να συνεχίσω την προσπάθεια στις δύσκολες στιγµές.

4

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα µεταπτυχιακή εργασία εξετάζει τη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας

από την εκµετάλλευση της ηλιακής ακτινοβολίας µέσω φωτοβολταϊκών συστηµάτων.

Κύριος στόχος της µελέτης είναι η ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου για την εγκατάσταση

φωτοβολταϊκών συστηµάτων, η χρηµατοοικοµική ανάλυση και αξιολόγηση της επένδυσης.

Συγκεκριµένα, θα εξεταστεί η υφιστάµενη κατάσταση στο χώρο των ανανεώσιµων πηγών

ενέργειας και ειδικά στο χώρο των φωτοβολταϊκών, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του

εξωτερικού, καθώς επίσης και οι προσπάθειες ενίσχυσης που γίνονται από τις εκάστοτε

κυβερνήσεις. Θα εξεταστούν οι τάσεις που επικρατούν στις διάφορες χώρες για την

προώθηση των φωτοβολταϊκών και θα προσπαθήσουµε να αναδείξουµε την ανάγκη

αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας.

Κατόπιν παρατίθεται το θεσµικό πλαίσιο που αναπτύχθηκε προκειµένου να ενθαρρύνει την

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην

Ελληνική Επικράτεια. Θα παρουσιαστούν οι νοµοθετικές ρυθµίσεις στη Ελλάδα, καθώς και

τα κίνητρα µέσω εθνικών και ευρωπαϊκών προγραµµάτων, που σκοπό έχουν την ενίσχυση

της επενδυτικής δραστηριότητας προς την κατεύθυνση της παραγωγής ενέργειας.

Το επόµενο στάδιο της µελέτης αφορά στην ανάπτυξη επιχειρησιακού σχεδίου για την

εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστηµάτων απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας και

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Θα παρουσιαστεί συνοπτικά η επιχείρηση και θα

περιγραφεί η προτεινόµενη επένδυση και οι αντικειµενικοί της στόχοι. Θα γίνει

χρηµατοοικονοµική ανάλυση και θα αναλυθούν τα συµπεράσµατα.

Η ανάλυση και αξιοποίηση των οικονοµικών δεδοµένων γίνεται µέσα από το πρόγραµµα

Εxcel και βοηθάει τον ενδιαφερόµενο να αποκτήσει σαφή εικόνα της βιωσιµότητας της

επένδυσης, αλλά και να πειραµατιστεί τροποποιώντας κάθε φορά τα δεδοµένα

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων και την αξιολόγηση της επένδυσης, προέκυψε ότι η

παρούσα επενδυτική προσπάθεια είναι συµφέρουσα και προτείνεται να πραγµατοποιηθεί.

5

Εισαγωγή Ο πληθυσµός των ανθρώπων της γης έχει ξεπεράσει πια τα 7 δισεκατοµµύρια. Οι άνθρωποι

χρειάζονται ενέργεια για να βελτιώσουν το επίπεδο της διαβίωσης τους. Πολλοί επιστήµονες

µάλιστα συσχετίζουν την ποιότητα διαβίωσης µε την κατανάλωση ενέργειας. Πολλές

αναπτυσσόµενες χώρες αυξάνουν ραγδαία την εγκατεστηµένη ισχύ τους κάτι που είναι και

αποτέλεσµα του αυξανόµενου βιοτικού επίπεδου τους. Στην ∆ηµοκρατία της Κίνας το 1997

κατασκευάζονταν µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε ρυθµό 300MW / εβδοµάδα

(η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς στην Ελλάδα είναι περίπου 12.500MW).

Θα επικεντρωθούµε στην ηλεκτρική ενέργεια µιας και αυτή είναι η πιο άµεσα συνδεδεµένη

µορφή ενέργειας µε τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Η µονάδα ηλεκτρικής ενέργεια είναι η

κιλοβατώρα (kilowatt-hour). Μία κιλοβατώρα θεωρητικά αντιστοιχεί στην ενέργεια που

καταναλώθηκε από µια συσκευή ισχύος 1kilowatt (κιλοβάτ) που λειτούργησε για την

διάρκεια της µιας ώρας (1hour).

1 kWh = 1 kW x 1h = 1 kilowatt-hour = 1 κιλοβατώρα

Υποδιαιρέσεις µονάδας ενεργού ισχύος:

1 kW (kilowatt) = 1000 W (watt)

1 MW (megawatt) = 1000 kW (kilowatt)

1 TW (terawatt) = 1000 MW (megawatt)

Στην πραγµατικότητα η κιλοβατώρα είναι η µονάδα µέτρησης της κατανάλωσης ή

παραγωγής ενεργού ισχύος. Στην πράξη οι καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας στην

συνολική ενέργεια που «απορροφούν», «καταναλώνουν» ή «παράγουν» και ένα άλλο

ποσοστό ενέργειας ανάλογα µε τα ποιοτικά ηλεκτρικά χαρακτηριστικά της εγκατάστασης

(χωρητικά, επαγωγικά φορτία). Αυτή είναι η άεργος ισχύς (reactive power) η οποία είναι

ανεπιθύµητη αφού δεν παράγει κανένα έργο και ακόµα χειρότερα επιβαρύνει τα δίκτυα

µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας µε µια επιπλέον ποσότητα ρεύµατος που αναλογεί απλά σε

αντίστοιχες θερµικές απώλειες ενώ επίσης αλλοιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της

ηλεκτρικής ενέργειας. Η ∆ΕΗ µάλιστα (σωστά) χρεώνει τους µεγάλους καταναλωτές όταν

ξεπεράσουν κάποιο όριο «έγχυσης» ή «κατανάλωσης» (συντελεστής ισχύος, συνφ <=0.85)

άεργου ισχύος στο δίκτυο. Βελτίωση του «συνηµίτονου» µιας εγκατάστασης που

6

καταναλώνει ηλεκτρική ενέργεια µπορεί να γίνει µε την προσθήκη φορτίων πυκνωτών ή µε

την προσθήκη καταναλώσεων επαγωγικών ρευµάτων (πηνίων) ανάλογα µε τα ποιοτικά

χαρακτηριστικά µιας εγκατάστασης (επαγωγική συµπεριφορά ή χωρητική αντιστοίχως).

Η µονάδα της άεργου ισχύος είναι το Volt Ampere Reactive (VAR).

Η συνολική ισχύς λέγεται και «φαινόµενη» και έχει µονάδα το Volt-Ampere (VA).

Το µέτρο της φαινόµενης ισχύος είναι S=VI=(τετραγωνική ρίζα του(P2+Q2)) Volt Ampere.

Tο φωτοβολταϊκό φαινόµενο ανακαλύφθηκε το 1839 και χρησιµοποιήθηκε για πρακτικούς

σκοπούς στα τέλη της δεκαετίας του '50 σε διαστηµικές εφαρµογές. Τα φωτοβολταϊκά (Φ/Β)

συστήµατα έχουν τη δυνατότητα µετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Ένα

τυπικό Φ/Β σύστηµα αποτελείται από το Φ/Β πλαίσιο ή ηλιακή γεννήτρια ρεύµατος και τα

ηλεκτρονικά συστήµατα που διαχειρίζονται την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τη

Φ/Β συστοιχία. Για αυτόνοµα συστήµατα υπάρχει επίσης το σύστηµα αποθήκευσης

ενέργειας σε µπαταρίες.

Καθώς το κόστος των Φ/Β συστηµάτων συνεχίζει να µειώνεται, όλο και περισσότερες Φ/Β

εφαρµογές γίνονται οικονοµικά ανταγωνιστικές, σε σύγκριση µε παραγωγή ενέργειας από

συµβατικές µορφές. Παράλληλα, η αυξανόµενη ευαισθησία της κοινής γνώµης, λόγω των

δυσµενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις συµβατικές µεθόδους παραγωγής και

χρήσης ενέργειας, σε συνδυασµό µε τα πλεονεκτήµατα των Φ/Β συστηµάτων, έχει σαν

αποτέλεσµα αυτά να αποτελούν µια από τις περισσότερα υποσχόµενες ενεργειακές

τεχνολογίες.

7

Όπως έχει προκύψει από τη διεθνή εµπειρία, το µεγάλο µερίδιο της αγοράς των Φ/Β

συστηµάτων στις αναπτυγµένες χώρες βρίσκεται σε αστικά κέντρα, σε εγκαταστάσεις όπως

κτίρια, συµπλέγµατα οικιών, δηµόσια κτίρια, εξωτερικοί χώροι κλπ.

∆ιεθνής Αγορά Φ/Β Συστηµάτων

Η αγορά των Φ/Β στην Ευρώπη είναι σηµαντική κυρίως στις χώρες Γερµανία, Ολλανδία,

Ισπανία και Ιταλία. Ιδιαίτερα στη Γερµανία, το αρχικό Εθνικό Πρόγραµµα των 1.000 Φ/Β

Στεγών (1990) και µετέπειτα των 100.000 Φ/Β Στεγών (1999) σε συνδυασµό µε επιδότηση

της παραγόµενης ηλιακής kWh, δηµιούργησαν ιδιαίτερη ανάπτυξη τόσο στις εφαρµογές όσο

και στη βιοµηχανία. Το συνολικό µέγεθος της Ευρωπαϊκής αγοράς στο τέλος του έτους 2003

ήταν περίπου 561MWp, από τα οποία το 71%, δηλαδή 398MWp, είχαν εγκατασταθεί στη

Γερµανία. Από την ανάλυση των παραπάνω µεγεθών της Ευρωπαϊκής αγοράς, προκύπτει ότι

δηµιουργήθηκαν 15.000 άµεσες θέσεις εργασίας (πολλές από τις οποίες είναι υψηλής

τεχνολογίας απασχόληση), ο ετήσιος κύκλος εργασιών ήταν €1 δις, τη διετία 2002–2003

καταγράφηκε αύξηση της αγοράς κατά 33% και έγιναν νέες επενδύσεις σε έρευνα και

καινοτόµα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας.

Σήµερα, η µεγαλύτερη αγορά Φ/Β στον κόσµο είναι αυτή της Ιαπωνίας. Το έτος 2003, οι

Ιαπωνικές εταιρείες Φ/Β γεννητριών παρήγαγαν περίπου 400MWp, από τα οποία τα

250MWp εγκαταστάθηκαν στη χώρα και τα υπόλοιπα εξήχθησαν, κυρίως στην Ευρώπη και

τις ΗΠΑ.

8

Eφαρµογές Φ/Β Συστηµάτων στην Ελλάδα

Οι κύριες εφαρµογές Φ/Β συστηµάτων στον

Ελλαδικό χώρο είναι οι εγκαταστάσεις της ∆ΕΗ

στα νησιά (Κύθνος, Αρκοί, Αντικύθηρα, Γαύδος,

Σίφνος κλπ.), η ηλεκτροδότηση του συνόλου του

φαρικού δικτύου από την αντίστοιχη υπηρεσία του

Πολεµικού Ναυτικού, οι αναµεταδότες σταθερής

και κινητής τηλεφωνίας, καθώς και διάφορες

εγκαταστάσεις στα πλαίσια πιλοτικών εφαρµογών µέσω επιδοτούµενων έργων της

Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και του ΕΠΑN.

Η εγκατεστηµένη ισχύς στην Ελλάδα εκτιµάται σε 2,2MWp στο τέλος του έτους 2003, το

50% των οποίων είναι Φ/Β εγκαταστάσεις διασυνδεδεµένες στο δίκτυο. Η ετήσια παραγωγή

ενέργειας από Φ/Β κατά το 2002 και 2003, ήταν 2,3GWh και 2,7 G Wh αντίστοιχα. Το

εκτιµούµενο δυναµικό της βιοµηχανίας Φ/Β στην Ελλάδα είναι 60–70 άτοµα και ο ετήσιος

κύκλος εργασιών είναι της τάξης των €3 εκατοµµυρίων. Αντίστοιχα, ο ετήσιος εθνικός

προϋπολογισµός για Ε&Α σε Φ/Β τεχνολογίες εκτιµάται σε €2,2 εκατοµµύρια.

Η δυνητική αγορά των Φ/Β συστηµάτων στην Ελλάδα αλλά και η παραγωγική

δραστηριότητα είναι αντίστοιχη της αγοράς των ηλιακών συλλεκτών ζεστού νερού. Η

ανάπτυξη της αγοράς εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από την προώθηση βέλτιστων µέτρων και

κινήτρων εκ µέρους της πολιτείας.

9

1. Βασικά ερωτήµατα για την χρήση φωτοβολταϊκών συστηµάτων

1.1 Γιατί να στραφώ στην ηλιακή ενέργεια;

Για να καλύψετε δύο τουλάχιστον ανάγκες. Την ανάγκη σε ενέργεια και την ανάγκη να

προστατευτεί το περιβάλλον. Κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρισµού που προµηθευόµαστε από το

δίκτυο της ∆ΕΗ και παράγεται από ορυκτά καύσιµα, επιβαρύνει την ατµόσφαιρα µε ένα

τουλάχιστον κιλό διοξειδίου του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι, όπως είναι

γνωστό, το σηµαντικότερο "αέριο του θερµοκηπίου" που συµβάλλει στις επικίνδυνες

κλιµατικές αλλαγές. Η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή, αποτελεί τη

µόνη διέξοδο για την αποτροπή των κλιµατικών αλλαγών που απειλούν σήµερα τον

πλανήτη. Επιπλέον, η χρήση της ηλιακής ενέργειας συνεπάγεται λιγότερες εκποµπές άλλων

επικίνδυνων ρύπων (όπως τα καρκινογόνα µικροσωµατίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι

ενώσεις του θείου, κ.λπ). Οι ρύποι αυτοί επιφέρουν σοβαρές βλάβες στην υγεία και το

περιβάλλον.

10

1.2 Συµφέρει η ηλιακή ενέργεια;

Ναι, στις περιπτώσεις εκείνες όπου παρέχονται κίνητρα και υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική

στήριξης της ηλιακής τεχνολογίας. Όταν, για παράδειγµα, παρέχεται ενισχυµένη τιµή της

πωλούµενης ηλιακής κιλοβατώρας (όπως ισχύει πλέον και στη χώρα µας), τότε, ο

καταναλωτής όχι µόνο κάνει απόσβεση της επένδυσης αλλά έχει και ένα λογικό κέρδος από

την παραγωγή και τροφοδοσία πράσινης ενέργειας στο δίκτυο. Στις περιπτώσεις πάλι των

αυτόνοµων φωτοβολταϊκών συστηµάτων σε εφαρµογές εκτός δικτύου, η ανταγωνιστική

τεχνολογία είναι οι πανάκριβες στη λειτουργία τους, θορυβώδεις και ρυπογόνες

ηλεκτρογεννήτριες, οπότε τα φωτοβολταϊκά είναι µια συµφέρουσα εναλλακτική λύση.

1.3 Γιατί να διαλέξω τα φωτοβολταϊκά;

Τα φωτοβολταϊκά συνεπάγονται σηµαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία.

Οφέλη για τον καταναλωτή, για τις αγορές ενέργειας και για τη βιώσιµη ανάπτυξη.

Τα φωτοβολταϊκά εγγυώνται:

• µηδενική ρύπανση

• αθόρυβη λειτουργία

• αξιοπιστία και µεγάλη διάρκεια ζωής (που φθάνει τα 30 χρόνια)

• απεξάρτηση από την τροφοδοσία καυσίµων για τις αποµακρυσµένες περιοχές

• δυνατότητα επέκτασης ανάλογα µε τις ανάγκες

• ελάχιστη συντήρηση

11

Η ηλιακή ενέργεια είναι καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ανανεώσιµη. Η ηλιακή ακτινοβολία

δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο εγχώριο ενεργειακό πόρο, που

παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιµότητα και ασφάλεια στην ενεργειακή τροφοδοσία.

Τα φωτοβολταϊκά παρέχουν τον απόλυτο έλεγχο στον καταναλωτή και άµεση πρόσβαση στα

στοιχεία που αφορούν την παραγόµενη και καταναλισκόµενη ενέργεια. Τον καθιστούν έτσι

πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει την ενέργεια και συµβάλλουν µ' αυτό τον

τρόπο στην ορθολογική χρήση και εξοικονόµηση της ενέργειας. ∆εδοµένου ότι η παραγωγή

και κατανάλωση του ηλιακού ηλεκτρισµού γίνονται τοπικά, αποφεύγονται οι σηµαντικές

απώλειες της µεταφοράς και διανοµής του ηλεκτρισµού και κατ' αυτό τον τρόπο

επιτυγχάνεται εξοικονόµηση ενέργειας της τάξης του 10% σε σχέση µε τη συµβατική

παροχή ηλεκτρικής ενέργειας µέσω του δικτύου.

Τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήµατα έχουν αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και µεγάλη

διάρκεια ζωής, δυνατότητα επέκτασης ανάλογα µε τις ανάγκες, δυνατότητα αποθήκευσης

της παραγόµενης ενέργειας (στο δίκτυο ή σε συσσωρευτές) και απαιτούν ελάχιστη

συντήρηση.

Τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήµατα των φωτοβολταϊκών είναι αδιαµφισβήτητα. Κάθε

κιλοβατώρα που παράγεται από φωτοβολταϊκά, και άρα όχι από συµβατικά καύσιµα,

συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης 1,1 κιλών διοξειδίου του άνθρακα στην ατµόσφαιρα (µε

βάση το σηµερινό ενεργειακό µείγµα στην Ελλάδα και τις µέσες απώλειες του δικτύου). Ένα

τυπικό φωτοβολταϊκό σύστηµα του ενός κιλοβάτ, αποτρέπει κάθε χρόνο την έκλυση 1,4

τόνων διοξειδίου του άνθρακα, όσο δηλαδή θα απορροφούσαν δύο στρέµµατα δάσους.

Επιπλέον, συνεπάγεται λιγότερες εκποµπές άλλων επικίνδυνων ρύπων (όπως τα αιωρούµενα

µικροσωµατίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι ενώσεις του θείου, κ.λπ). Οι εκποµπές διοξειδίου

του άνθρακα πυροδοτούν το φαινόµενο του θερµοκηπίου και αλλάζουν το κλίµα της Γης,

ενώ η ατµοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον.

Η βαθµιαία αύξηση των µικρών ηλεκτροπαραγωγών µπορεί να καλύψει αποτελεσµατικά τη

διαρκή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα

έπρεπε να καλυφθεί µε µεγάλες επενδύσεις για σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή

ηλεκτρισµού από µικρούς παραγωγούς µπορεί να περιορίσει επίσης την ανάγκη επενδύσεων

σε νέες γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος µιας νέας γραµµής µεταφοράς

12

είναι πολύ υψηλό, αν λάβουµε υπόψη µας πέρα από τον τεχνολογικό εξοπλισµό και θέµατα

που σχετίζονται µε την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις αλλαγές στις χρήσεις γης.

Οι διάφοροι µικροί παραγωγοί "πράσινης" ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση

για τη µελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αµφισβητείται η

ασφάλεια της παροχής. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δοκιµάζεται από

δαπανηρές ενεργειακές απώλειες που αντιµετωπίζει το ηλεκτρικό δίκτυο (απώλειες, οι

οποίες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 10,6% κατά µέσο όρο). Από την άλλη, η µέγιστη

παραγωγή ηλιακού ηλεκτρισµού συµπίπτει χρονικά µε τις ηµερήσιες αιχµές της ζήτησης

(ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες), βοηθώντας έτσι στην εξοµάλυνση των αιχµών φορτίου,

στην αποφυγή black-out και στη µείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής,

δεδοµένου ότι η κάλυψη αυτών των αιχµών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή. Σηµειωτέον ότι, κάθε

ώρα black-out κοστίζει στην εθνική οικονοµία 25-40 εκατ. ευρώ.

13

2. Κανονιστικές στρατηγικές ενίσχυσης των Φ/Β

2.1.1. Ενίσχυση επένδυσης

∆ύο είναι τα κύρια οικονοµικά εργαλεία που έχουν χρησιµοποιηθεί: η άµεση επιδότηση της

αγοράς και εγκατάστασης Φ/Β και οι εκπτώσεις φόρου που αποσκοπούν στη µείωση της

τελικής τιµής για τον καταναλωτή. Οι τελευταίες µπορεί να αφορούν εκπτώσεις επί του

συνολικού φορολογητέου εισοδήµατος του καταναλωτή ή µειωµένο ΦΠΑ για την αγορά

των Φ/Β (όπως για παράδειγµα, στην περίπτωση της Βρετανίας ή της Γερµανίας όπου τα

οικιακά συστήµατα απαλλάσσονται του ΦΠΑ).

Οι επιδοτήσεις αποδείχτηκαν ένα εξαιρετικά αποτελεσµατικό εργαλείο για τη γρήγορη

ανάπτυξη της αγοράς και την εγκατάσταση µεγάλου αριθµού Φ/Β συστηµάτων. Είναι ένα

από τα βασικά µέτρα που χρησιµοποίησαν µερικές από τις πιο αναπτυγµένες αγορές όπως

π.χ. η ιαπωνική. Η κριτική που γίνεται σε αυτή την προσέγγιση είναι πως, ενώ είναι

αποτελεσµατική για το άνοιγµα νέων αγορών και την προώθηση νέων τεχνολογιών, δεν

διασφαλίζει τη βιωσιµότητα της αγοράς µακροπρόθεσµα. Γι’ αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται

και από άλλα µέτρα, όπως για παράδειγµα η επιδότηση της ηλιακής κιλοβατώρας.

Οι φοροαπαλλαγές και φοροελαφρύνσεις έχουν αποδειχθεί αποτελεσµατικά εργαλεία όταν

συνοδεύονται και από άλλα παράλληλα µέτρα ενίσχυσης της αγοράς. Κι αυτό γιατί από

µόνες τους δεν αποτελούν τόσο ισχυρό κίνητρο για την ταχεία ανάπτυξη της αγοράς, όπως

έδειξε και η ελληνική εµπειρία για όσο διάστηµα ίσχυσε η φοροαπαλλαγή για τα συστήµατα

ΑΠΕ σε κατοικίες.

2.1.2. Επιδότηση κιλοβατώρας

Το µέτρο αφορά τα διασυνδεδεµένα στο δίκτυο Φ/Β συστήµατα και έχει τρεις εκδοχές.

Σύµφωνα µε την πρώτη εκδοχή, η ηλιακή κιλοβατώρα που τροφοδοτείται στο δίκτυο

αγοράζεται από τον διαχειριστή του δικτύου σε µια “λογική” τιµή, λίγο µικρότερη από

την τιµή που πληρώνει ο καταναλωτής στη χαµηλή τάση (feed-in-tariff). Η τιµή αυτή

είναι εγγυηµένη για µεγάλο χρονικό διάστηµα (π.χ. 10-20 χρόνια). Το µοντέλο αυτό

14

εφαρµόζεται π.χ. στην Ελλάδα, όπου ο παραγωγός ηλιακού ηλεκτρισµού παίρνει για κάθε

ηλιακή κιλοβατώρα που τροφοδοτεί στο δίκτυο 0,06-0,078 €, δηλαδή ως και 90% της τιµής

καταναλωτή στη χαµηλή τάση.

Η δεύτερη εκδοχή είναι το λεγόµενο “net-metering”, ο συµψηφισµός δηλαδή της

εισερχόµενης και εξερχόµενης από το δίκτυο κιλοβατώρας, όπου ο παραγωγός ηλιακού

ηλεκτρισµού πωλεί τον πλεονάζοντα ηλεκτρισµό στην τιµή που τον αγοράζει από την

ηλεκτρική εταιρία. Το σύστηµα αυτό έχει ως πλεονέκτηµα την ύπαρξη ενός απλού µετρητή,

σε αντίθεση µε την πρώτη και τρίτη εκδοχή που απαιτούν µετρητή διπλής εγγραφής, ο

οποίος καταγράφει τόσο την εισερχόµενη όσο και την εξερχόµενη ενέργεια. Ο δεύτερος

αυτός µετρητής επιβαρύνει το συνολικό κόστος του Φ/Β. Έρευνες στη ∆ανία έδειξαν όµως

ότι το γεγονός ότι οι καταναλωτές µπορούν ανά πάσα στιγµή να έχουν µέσω του µετρητή

διπλής εγγραφής εικόνα του ηλεκτρισµού που παράγουν, πωλούν ή καταναλώνουν, έχει

αλλάξει την καταναλωτική συµπεριφορά τους οδηγώντας σε µια µείωση της κατανάλωσης

ηλεκτρισµού κατά 5-10% (UK Department of Trade and Industry, 2001). Το net-metering

εφαρµόζουν η Αυστραλία, η Ελβετία, οι ΗΠΑ (36 πολιτείες), η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία

και η Ολλανδία (Greenpeace, 2001).

Η τρίτη εκδοχή αφορά στη γενναία επιδότηση της τιµής της ηλιακής κιλοβατώρας

(premium prices ή rate-based incentives), ούτως ώστε, αφενός να αντανακλά τα πραγµατικά

“εξωτερικά” κόστη της παραγωγής ενέργειας, και αφετέρου ο καταναλωτής να έχει ισχυρό

κίνητρο από τη σίγουρη και σχετικά γρηγορότερη απόσβεση του Φ/Β συστήµατος που

εγκαθιστά. Το σύστηµα αυτό έχει εφαρµοστεί µε επιτυχία σε αρκετές χώρες (π.χ. Γερµανία,

Ισπανία).

Τα µέτρα επιδότησης της κιλοβατώρας (ιδίως η τρίτη εκδοχή) έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα

αποτελεσµατικά στην προώθηση των Φ/Β. Εγγυώνται σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, είναι

ελκυστικά για µικρούς οικιακούς καταναλωτές και έχουν µικρό διοικητικό κόστος. Η κριτική

που ασκείται σ’ αυτά τα µέτρα είναι πως συνιστούν µακροχρόνιες και σε ορισµένες

περιπτώσεις υψηλού κόστους επιδοτήσεις, δεν διασφαλίζουν την προώθηση των πιο

αποτελεσµατικών τεχνολογιών και δεν ευνοούν τον ανταγωνισµό.

15

2.1.3. Υποχρεωτικό ελάχιστο µερίδιο ηλιακού ηλεκτρισµού Το µέτρο αυτό είναι προσανατολισµένο στην επίτευξη ενός τελικού στόχου για το ποσοστό

κάλυψης των ηλεκτρικών αναγκών από Φ/Β µέσα σε ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα

(quotas). Οι προµηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας είναι υποχρεωµένοι να παρέχουν ηλιακό

ηλεκτρισµό στο δίκτυο (ως ποσοστό της συνολικής ενέργειας που διαθέτουν), είτε

παράγοντάς τον οι ίδιοι, είτε αγοράζοντάς τον από ανεξάρτητους παραγωγούς ή

αυτοπαραγωγούς ηλιακής ενέργειας.

Συνοδευτικό του µέτρου αυτού είναι τα εµπορεύσιµα πράσινα πιστοποιητικά, που

πιστοποιούν ότι όντως ένα ποσοστό της παρεχόµενης ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από

ανανεώσιµες πηγές ή και πιο συγκεκριµένα από Φ/Β. Τέτοια εµπορεύσιµα πιστοποιητικά

εφαρµόζονται (ή προτείνεται να εφαρµοστούν) για τις ΑΠΕ στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη

∆ανία, την Ιταλία, τη Σουηδία και τη Βρετανία. Το σύστηµα αυτό εγγυάται ότι παρέχεται

στο δίκτυο καθαρή ενέργεια στη χαµηλότερη δυνατή τιµή. Παρόλα αυτά ενέχει υψηλό

διοικητικό κόστος καθώς και σηµαντικό ρίσκο για τους επενδυτές καθαρής ενέργειας.

16

2.2. Εθελοντικές στρατηγικές ενίσχυσης των Φ/Β 2.2.1. Συµµετοχικά προγράµµατα Η προσέγγιση αυτή εφαρµόζεται κυρίως στη Γερµανία και αφορά στην εθελοντική

συµµετοχή ευαισθητοποιηµένων καταναλωτών στις επενδύσεις ηλιακής ενέργειας. Η

συµµετοχή αυτή µπορεί να γίνει µε τρεις τρόπους. Πρώτον, ο καταναλωτής µπορεί να

αγοράσει µετοχές που αντιστοιχούν σε τµήµα µιας επένδυσης (να αγοράσει για παράδειγµα

ένα µικρό ποσοστό από ένα ηλιακό πάρκο, όπου µια µετοχή αντιστοιχεί π.χ. σε 100 W

εγκατεστηµένης ισχύος). Η προσέγγιση αυτή εφαρµόστηκε π.χ. στο πρόγραµµα “Bürger für

Solarstrom” της ηλεκτρικής εταιρίας “Bayernwerke” και συµµετείχαν σ’ αυτό εκατοντάδες

πελάτες της εταιρίας.

Ο δεύτερος τρόπος είναι η εθελοντική συνεισφορά χρηµάτων για να αγοραστούν και

εγκατασταθούν Φ/Β συστήµατα σε εφαρµογές µε δηµόσιο χαρακτήρα (π.χ. ηλιακά

σχολεία).

Ο τρίτος τρόπος είναι η συµµετοχή σε “ηθικά χρηµατοδοτικά σχήµατα”. Ο ευαίσθητος

καταναλωτής αποκτά µερίδιο ενός ταµείου µε δεδηλωµένη την πρόθεσή του να κατευθύνει

τους πόρους του µόνο σε “καθαρές” επενδύσεις, π.χ. σε ηλιακή ενέργεια. Παραδείγµατα

τέτοιων σχηµάτων αποτελούν π.χ. η Triodos Bank και η UK “Wind Fund”.

2.2.2. Πράσινη τιµολόγηση Οι καταναλωτές που επιλέγουν την “πράσινη τιµολόγηση” αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια

από παραγωγούς που εγγυώνται καθαρό ηλεκτρισµό, σε µια τιµή κατά τι υψηλότερη από την

κανονική. Η αυξηµένη τιµολόγηση της ηλιακής κιλοβατώρας γίνεται για να καλυφθούν τα

υψηλά κόστη της επένδυσης που απαιτείται. Η πράσινη τιµολόγηση συνοδεύεται συνήθως

από ένα “πράσινο πιστοποιητικό” για να υπάρχει εγγύηση για την προέλευση της

ηλεκτρικής ενέργειας. Στη λογική αυτή κινείται και η ιδέα του “ηλιακού χρηµατιστηρίου”

που εφαρµόζεται στη Ζυρίχη.

17

Ήδη στις αρχές του έτους 2002, πάνω από 1,2 εκατ. ευρωπαίοι αγόραζαν “πράσινο

ηλεκτρισµό”, έχοντας δηλώσει την πρόθεσή τους να πληρώσουν ένα υψηλότερο τίµηµα

προκειµένου να διασφαλίσουν καθαρή ενέργεια από τον άνεµο, τον ήλιο, κ.λπ. Η Αυστρία,

το Βέλγιο, η Βρετανία, η Γερµανία, η ∆ανία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Σουηδία παρέχουν

σήµερα τη δυνατότητα αυτή στον ευρωπαϊκό χώρο. Η πράσινη τιµολόγηση παρέχεται επίσης

στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, ενώ εξετάζεται σοβαρά και από την Κίνα. Ένα από

τα σηµαντικά προβλήµατα που ανέκυψαν είναι αυτό της πιστοποίησης και του ορισµού της

πράσινης ενέργειας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει σύντοµα να υπάρξει ένα ευρωπαϊκό ή/και

διεθνές σύστηµα πιστοποίησης για να αρθούν οι τυχόν αµφιβολίες των καταναλωτών.

Οι παρακάτω πίνακες συνοψίζουν και κατηγοριοποιούν τα διάφορα µέτρα που έχουν κατά

καιρούς χρησιµοποιηθεί (Haas, 2001).

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β

ΑΜΕΣΕΣ ΕΜΜΕΣΕΣ

Προσανατολισµένες

στο κόστος της

επένδυσης

Προσανατολισµένες

στην εγκατεστηµένη

ισχύ

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ

Ενίσχυση

επένδυσης

Επιδότηση αγοράς και

εγκατάστασης

Φοροελαφρύνσεις

Υποχρεωτικό ελάχιστο

µερίδιο ηλιακού

ηλεκτρισµού (quotas)

Εµπορεύσιµα πράσινα

πιστοποιητικά

Περιβαλλοντικοί

φόροι

Επιδότηση

παραγόµενης

ενέργειας

Εγγυηµένη τιµή

κιλοβατώρας

(feed-in-tariffs)

18

Επιδότηση κιλοβατώρας

(rate-based incentives)

ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ

Ενίσχυση

επένδυσης

Προγράµµατα

µετοχοποίησης ηλιακών

επενδύσεων

Προγράµµατα

οικειοθελούς ενίσχυσης

ηλιακών επενδύσεων

Εθελοντικές

συµφωνίες

Επιδότηση

παραγόµενης

ενέργειας

Πράσινη τιµολόγηση

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Αποτελεσµατικότητα

στην προώθηση

της τεχνολογίας

∆ιοικητική

εµπλοκή

Οικονοµική

αποτελεσµατικότητα

Προώθηση

ανταγωνιστικότητας

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

Άµεση

επιδότηση

επένδυσης

Υψηλή Μέτρια Μέτρια Όχι

19

Επιδότηση

κιλοβατώρας Υψηλή Χαµηλή Μέτρια Όχι

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥ

Εµπορεύσιµα

πράσινα

πιστοποιητικά

Εξαρτάται από το

ποσοστό συµµετοχής

των Φ/Β

Μέτρια Υψηλή Ναι

ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

Πράσινη

τιµολόγηση Χαµηλή Μέτρια Υψηλή Ναι

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕ ΕΜΜΕΣΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Περιβαλλοντική

τιµολόγηση

(π.χ.

ενεργειακός

φόρος)

Χαµηλή Χαµηλή Υψηλή Ναι

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ Φ/Β

Επιδότηση

αγοράς Φοροελαφρύνσεις

Χαµηλότοκα

δάνεια µε

εγγύηση

του

δηµοσίου

Επιδότηση

κιλοβατώρας

Πράσινη

τιµολόγηση

Υποχρεωτικό

ελάχιστο

µερίδιο

ηλιακού

ηλεκτρισµού

% της

επένδυσης

ή ανά kW

% της επένδυσης

% επιτοκίου

+

χρόνος

αποπληρωµής

Ανά kWh

Υψηλότερες

τιµές για

επιλέγοντες

καταναλωτές

% Φ/Β στη

συνολική

παραγωγή

ηλεκτρισµού

20

Ποιός

πληρώνει; Επενδυτής και κυβέρνηση

Όλοι οι

καταναλωτές

Οι

επιλέγοντες

καταναλωτές

Όλοι οι

καταναλωτές

21

3. Πολιτικές ενίσχυσης των Φ/Β και θεσµικό πλαίσιο στην Ελλάδα 3.1 Λόγοι Προώθησης των Φ/Β στην Ελλάδα Οι λόγοι για την προώθηση εγκατάστασης Φ/Β συστηµάτων στην Ελλάδα είναι πολλοί και

σηµαντικοί :

• Αξιοποίηση µιας εγχώριας και ανανεώσιµης πηγής ενέργειας που είναι σε αφθονία µε

συµβολή στην ασφάλεια παροχής ενέργειας

• Υποστήριξη του τουριστικού τοµέα για καλύτερο περιβάλλον και οικολογικό

τουρισµό, ιδιαίτερα στα νησιά

• Ενίσχυση του ηλεκτρικού δικτύου στις ώρες των µεσηµβρινών αιχµών, ιδιαίτερα

κατά την θερινή περίοδο έλλειψης ή πολύ υψηλού κόστους αιχµής, όπου τα Φ/Β

παράγουν τα µεγάλο µέρος ηλεκτρικής ενέργειας

• Μείωση των απωλειών του δικτύου, µε την παραγωγή στον τόπο της κατανάλωσης,

ελάφρυνση των γραµµών και χρονική µετάθεση των επενδύσεων στο δίκτυο

• Κοινωνική προσφορά του παραγωγού/ καταναλωτή και συµβολή στη βιώσιµη

ανάπτυξη

• Ανάπτυξη οικονοµικών δραστηριοτήτων µε έντονη συµβολή σε αναπτυξιακούς και

κοινωνικούς στόχους (νέες θέσεις εργασίας)

• Ανάπτυξη βιοµηχανικών δραστηριοτήτων εντός και εκτός της χώρας βιοµηχανίες για

κατασκευή Φ/Β, 3 ΜΜΕ για ανάπτυξη ηλεκτρονικών ισχύος και 2 µονάδες

παραγωγής µπαταριών για Φ/Β εφαρµογές

Τα Φ/Β ενισχύονται στα πλαίσια της γενικότερης πολιτικής για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Η

πολιτική αυτή καθορίζεται από το εξής θεσµικό πλαίσιο:

• Νοµοθεσία για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Ν. 2773/99, Ν.

2244/94, Υ.Α. 8295/95 και σχετικές προς αυτά διατάξεις και εγκύκλιοι).

• Αναπτυξιακός νόµος 2601/98.

• Κοινοτική Οδηγία 2001/77/ΕC για τις ΑΠΕ, η οποία καθορίζει ως ενδεικτικό στόχο

για την Ελλάδα την κάλυψη του 20,1% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια από

ΑΠΕ ως το 2010.

22

Από τη σειρά κινήτρων που περιγράψαµε παραπάνω, στην Ελλάδα για την περίπτωση των

Φ/Β εφαρµόζονται τα εξής:

3.2 Επιδότηση της αγοράς και εγκατάστασης Φ/Β για εµπορικές εφαρµογές.

Η επιδότηση αυτή δίνεται είτε από τα σχετικά προγράµµατα του Υπουργείου Ανάπτυξης

(Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Ενέργειας [ΕΠΕ] 1995-1999, Επιχειρησιακό Πρόγραµµα

Ανταγωνιστικότητα [ΕΠΑΝ] 2000-2006) είτε µέσω του Αναπτυξιακού Νόµου 2601/1998 .

Στην περίπτωση του ΕΠΕ υπήρξαν τρείς προκηρύξεις µέσω των οποίων επιδοτήθηκαν

εφαρµογές Φ/Β µε ποσοστά επιδότησης 55-70% του κόστους της επένδυσης. Στο τρέχον

ΕΠΑΝ (Β’ φάση), το ποσοστό επιδότησης είναι σηµαντικά µικρότερο (40-50% ανάλογα µε

την γεωγραφική περιοχή). Τα κίνητρα αυτά δεν ισχύουν προς το παρόν για τον οικιακό

τοµέα.

Ο αναπτυξιακός νόµος στηρίζει εφαρµογές Φ/Β παρέχοντας τα εξής πακέτα κινήτρων (ο

επενδυτής επιλέγει τον ένα ή τον άλλο τρόπο ενίσχυσης, όχι και τους δύο ταυτόχρονα).

Α. Επιχορήγηση κεφαλαίου: 40% του συνολικού κόστους επένδυσης

Επιδότηση επιτοκίου: 40% του επιτοκίου δανεισµού για επένδυση σε Φ/Β

Επιδότηση χρηµατοδοτικής µίσθωσης: 40%

Β. Φορολογική απαλλαγή: 100% του συνολικού κόστους επένδυσης

Επιδότηση επιτοκίου: 40% του επιτοκίου δανεισµού για επένδυση σε Φ/Β

Τα κίνητρα αυτά του αναπτυξιακού νόµου είναι υπό συζήτηση, αφού αναµένεται να

ψηφιστεί ένας νέος αναπτυξιακός νόµος ο οποίος θα ισχύσει από το 2003.

3.3 ∆υνατότητα πώλησης της ενέργειας από Φ/Β

Το τρέχον σύστηµα τιµολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ που καθιερώθηκε από

τους Ν. 3468/2006 για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και τη Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού

και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης διαφοροποιεί τις τιµές ανάλογα µε το αν η παραγωγή

23

από Φ/Β γίνεται στο ηπειρωτικό σύστηµα ή στα µη διασυνδεδεµένα νησιά και ανάλογα µε το

αν η ενέργεια προέρχεται από ανεξάρτητο παραγωγό ή αυτοπαραγωγό.

Αξίζει εδώ να αναφέρουµε µια σειρά από πρόσφατες ρυθµίσεις που διευκολύνουν σε ένα

βαθµό τη σύνδεση των Φ/Β στο δίκτυο και η απουσία των οποίων δηµιούργησε πολλά

γραφειοκρατικά προβλήµατα στο παρελθόν.

• Σύµφωνα µε το Ν. 2244/94, τα Φ/Β νοούνται µόνο ως ηλεκτροµηχανολογικές

εγκαταστάσεις. Ως εκ τούτου για την εγκατάσταση ηλιακών σταθµών δεν απαιτείται η

έκδοση οικοδοµικής άδειας (µε εξαίρεση φυσικά τις άδειες για τυχόν οικίσκους στους

οποίους τοποθετούνται οι ηλεκτρονικές διατάξεις των σταθµών). Για τα συστήµατα κάτω

των 20 KWp δεν απαιτείται επίσης άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας. Να τονίσουµε

όµως εδώ ότι το όριο των 20 KWp είναι πολύ µικρό για να καλύψει τις σύγχρονες

ανάγκες. Σε άλλες χώρες είναι πλέον συνήθη τα συστήµατα αρκετών δεκάδων ή και

εκατοντάδων kW σε στέγες και προσόψεις κτιρίων. Απαιτείται συνεπώς µια

αναπροσαρµογή προς τα πάνω του ορίου ισχύος για το οποίο δεν θα απαιτείται

άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας, προκειµένου να απλοποιηθούν οι διαδικασίες

και να διευκολυνθεί η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών.

• Σύµφωνα µε τη ∆ΕΗ, Φ/Β συστήµατα ισχύος µικρότερης των 100 KWp συνδέονται στη

χαµηλή τάση.

• Για τη διασύνδεση του Φ/Β συστήµατος µε το δίκτυο, η ∆ΕΗ απαιτεί την εγκατάσταση

µετρητικού συστήµατος διπλής εγγραφής (εισερχόµενης και εξερχόµενης ενέργειας). Κι

αυτό γιατί γίνεται χρηµατικός και όχι ενεργειακός συµψηφισµός (δεν ισχύει δηλαδή το

net-metering).

24

3.4 Τιµολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας

Η τιµολόγηση της ενέργειας που παράγεται µε χρήση ΑΠΕ ή µέσω ΣΗΘΥΑ γίνεται στο

άρθρο 13 του Ν. 3468/2006 για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και τη Συµπαραγωγή

Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης µε διαφοροποίηση κατά είδος

ανανεώσιµου ενεργειακού πόρου όπως φαίνεται στον κατωτέρω συνοπτικό πίνακα. Στην

δική µας περίπτωση η τιµή πώλησης του παραγόµενου ηλεκτρικού ρεύµατος ανέρχεται στα

450€/Μwh, ή 0,45€/Κwh.

Πηγή ηλεκτρικής ενέργειας Τιµή Ενέργειας (Ευρώ/MWh)

∆ιασυνδεδε-µένο σύστηµα

Μη διασυνδεδε-µένα νησιά

Αιολική, υδραυλική, γεωθερµική ενέργεια, βιοµάζα, αέρια εκλυόµενα από χώ-ρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού και βιοαερία, λοιπές ΑΠΕ και ενέργεια µέσω συµπαραγωγής υψηλής απόδοσης

73 84,6

Αιολικά πάρκα στη θάλασσα 90 Φωτοβολταϊκά συστήµατα ισχύος µέχρι 100 kW που εγκαθίστανται σε ακίνητο ιδιοκτησίας ή νόµιµης κατοχής ή όµορα ακίνητα του ίδιου ιδιοκτήτη ή νοµίµου κατόχου

450 500

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκά συστήµατα µε ισχύ µεγαλύτερη των 100 kW

400 450

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από συστήµατα άλλης τεχνολογίας πλην φωτοβολταϊκών µε ισχύ µέχρι 5 MW

250 270

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από συστήµατα άλλης τεχνολογίας πλην φωτοβολταϊκών µε ισχύ µεγαλύτερη των 5 MW

230 250

Πόσο αποτελεσµατικά έχουν αποδειχθεί τα παραπάνω κίνητρα; Μια απάντηση µπορεί να

δοθεί ίσως από το γεγονός ότι ως και την έναρξη υλοποίησης των έργων του ΕΠΕ (1997) ο

ετήσιος ρυθµός αύξησης της αγοράς Φ/Β στην Ελλάδα ήταν περίπου 24% (για την περίοδο

1994-97), ενώ µε την ουσιαστική έναρξη των επιδοτήσεων ο ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης της

αγοράς Φ/Β ανέβηκε στο 30-50%. ∆εδοµένης όµως της αναξιοπιστίας των υπαρχόντων

στοιχείων για την εγκατεστηµένη ισχύ, θα πρέπει κανείς να αξιοποιήσει αυτή τη στατιστική

µε επιφυλάξεις.

25

Σε ότι αφορά την αποτίµηση της ηλιακής κιλοβατώρας, αυτή αντιµετωπίζεται όπως και η

ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από πιο ώριµες και ανταγωνιστικές τεχνολογίες (όπως

π.χ. η αιολική ενέργεια), µε αποτέλεσµα ο καταναλωτής να µη κάνει ουσιαστικά απόσβεση

του συστήµατος (σε περίπτωση βέβαια που επιλέξει τη σύνδεση µε το δίκτυο). Κατ’ αυτή

την έννοια, ο χρηµατικός συµψηφισµός εισερχόµενης και εξερχόµενης κιλοβατώρας δεν

αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τον καταναλωτή, αλλά απλώς διασφαλίζει ότι εξοικονοµεί ένα

µικρό χρηµατικό ποσό ετησίως. Ενδεικτικά αναφέρουµε πως, µε τις σηµερινές τιµές αγοράς

και εγκατάστασης Φ/Β, για να αποσβέσει κανείς το σύστηµα σε µια εικοσαετία, απαιτείται

είτε επιδότηση 50% συν επιδότηση κιλοβατώρας ίση µε 0,3 € ή ισοδύναµα επιδότηση

κιλοβατώρας ίση µε 0,6 € για µια εικοσαετία.

Σε ότι αφορά τέλος στα µέτρα που ήδη έχουν δροµολογηθεί και αναµένεται να επηρεάσουν

θετικά την πορεία εξέλιξης της αγοράς Φ/Β στην Ελλάδα, αξίζει να αναφέρουµε τη

νοµοθεσία για τη Χρηµατοδότηση από Τρίτους (ΧΑΤ). Η νοµοθεσία αυτή θα δίνει

φορολογικά και άλλα κίνητρα στις εταιρίες ΧΑΤ προκειµένου να είναι σε θέση να

υποστηρίξουν εφαρµογές εξοικονόµησης ενέργειας ή και Φ/Β. Σύντοµα αναµένεται να

προχωρήσει επίσης νοµοθεσία ΧΑΤ ειδικά για τους φορείς του ∆ηµοσίου, η οποία θα

προσπαθήσει να άρει τα διάφορα εµπόδια που υπάρχουν σήµερα.

26

3.5 Μερικές πρακτικές εφαρµογές - Φ/Β Συστήµατα ∆ΕΗ σε Νησιά

Φ/Β 100 KWp στην Κύθνο

Φ/Β 60 KWp στην Σίφνο

27

3.6 Θέση επιχείρησης στον κλάδο. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι ο κλάδος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από την

εκµετάλλευση Ανανεώσιµων Πηγών όπως ο ήλιος, στη χώρα µας, είναι ανερχόµενος. Σε

αυτό έρχεται να προστεθεί το γεγονός ότι η Ελλάδα πρέπει µέχρι το 2010 να έχει φτάσει το

20,1% της ηλεκτρικής ισχύος προερχόµενης από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας. Επιπλέον,

η εγχώρια παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές θα βοηθήσει στη µείωση του

ρεύµατος που εισάγεται από γειτονικές χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου.

Τα παραπάνω, σε συνδυασµό µε τον ήδη καθορισµένο τρόπο διάθεσης της παραγόµενης

ενέργειας από ΑΠΕ στη ∆ΕΗ, συµβάλλουν στο συµπέρασµα ότι η προτεινόµενη επένδυση

εγκατάστασης µονάδας φωτοβολταϊκών στοιχείων της επιχείρησης έχει όλες τις

προϋποθέσεις για µια βιώσιµη και αναπτυξιακή πορεία, σε µια αγορά που δεν είναι

κορεσµένη µέχρι στιγµής, στη χώρα µας.

Ο κλάδος παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήµατα την τελευταία 5ετία

σηµείωσε αύξηση πωλήσεων. Κατά συνέπεια ο κλάδος παραγωγής ενέργειας από

φωτοβολταϊκά συστήµατα θεωρείται ανερχόµενος κλάδος.

28

4. Στοιχεία κλάδου 4.1 Περιγραφή των κλάδων δραστηριότητας Τα µεγάλα ποσοστά ηλιοφάνειας µας παρέχουν τη δυνατότητα για ευρεία χρήση

φωτοβολταϊκών. Με τη χρήση των φωτοβολταϊκών συλλεκτών επιτυγχάνουµε τη µετατροπή

της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική.

Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύ, από φωτοβολταϊκά, στη χώρα µας έφθανε µόλις τα 2,37

µεγαβάτ το 2002, υστερώντας σηµαντικά ακόµη και έναντι χωρών του ευρωπαϊκού βορρά,

όπως η Γερµανία (278 MW), η Ολλανδία (28,31 MW), η Αυστρία (10,04 MW), η Σουηδία

(3,28 MW), αλλά και του µεσογειακού νότου, όπως η Ιταλία (22,75 MW), η Ισπανία (19,3

MW) και η Γαλλία (16,66 MW).

Τα πλεονεκτήµατα των φωτοβολταϊκών συλλεκτών είναι τα ακόλουθα:

• ∆εν έχουν κινούµενα µέρη και παράγουν ισχύ αθόρυβα

• ∆εν ρυπαίνουν το περιβάλλον µε αέρια ή µε άλλα κατάλοιπα, αφού δεν λαµβάνει χώρα

κάποια χηµική αντίδραση.

• Λόγω του σπονδυλωτού τρόπου κατασκευής τους τα φωτοβολταϊκά συστήµατα µπορούν

να προσαρµοστούν σε όλες τις απαιτήσεις µεγέθους και ζήτησης ισχύος.

• Μπορούν εύκολα να λειτουργήσουν παράλληλα µε άλλα συστήµατα παραγωγής

ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνοντας την αξιοπιστία των συστηµάτων.

• Είναι επεκτάσιµα ανάλογα µε τις ανάγκες σε φορτίο χωρίς την απαίτηση ειδικής

εγκατάστασης.

• Μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνοµα και αξιόπιστα χωρίς την παρουσία κάποιου

χειριστή.

• Επειδή δεν χρειάζονται διαρκή παρακολούθηση, έχουν πολύ µικρό κόστος λειτουργίας και

συντήρησης.

• ∆εν καταναλώνουν καύσιµο.

• Λειτουργούν χωρίς προβλήµατα σε µεγάλο εύρος θερµοκρασιών και κάτω από όλες τις

καιρικές συνθήκες.

• Το ηλιακό κύτταρο δεν αλλοιώνεται κατά την διάρκεια της λειτουργίας του και έχει επίσης

µεγάλη διάρκεια ζωής

29

Ένα µειονέκτηµα των φωτοβολταϊκών συστηµάτων είναι η απαραίτητη χρήσης σχετικά

µεγάλων επιφανειών για την εγκατάσταση τους λόγω της µικρής απόδοσης (µετατρέπουν

περίπου το 11% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική).

4.2 Τεχνοοικονοµικά στοιχεία εγκατάστασης συστήµατος Φ/Β Αναµφίβολα η χρησιµοποίηση Φ/Β συστηµάτων µπορεί να συνεισφέρει σηµαντικά στην

εξοικονόµηση φυσικών πόρων για την παραγωγή ενέργειας. Μελέτες στο θέµα έχουν δείξει

ότι το κόστος κατασκευής ενός συστήµατος Φ/Β στοιχείων και ανά Wp ενέργειας έχει τις

ακόλουθες τιµές :

•∆ιασυνδεδεµένο Σύστηµα: € 5 έως €7

•Αυτόνοµο Σύστηµα: €8 έως €10

Ένα Φ/Β σύστηµα ονοµαστικής ισχύος 10 kWp καταλαµβάνει επιφάνεια 100 µ2 και έχει

ετήσια δυνατότητα παραγωγής στην Ελλάδα περίπου 14,5 ΜWh ηλεκτρικής ενέργειας. Με

τη χρήση του συστήµατος εκτιµάται ότι µειώνεται η παραγωγή 14 tn CO2 ρύπων από

λιγνίτη.

Μηδενική ρύπανση, αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και µεγάλη διάρκεια ζωής, απεξάρτηση

από την τροφοδοσία καυσίµων για τις αποµακρυσµένες περιοχές, δυνατότητα επέκτασης

ανάλογα µε τις ανάγκες, ελάχιστη συντήρηση. Αυτά είναι µερικά µόνο από τα

πλεονεκτήµατα που προσφέρει η αξιοποίηση του ηλιακού ηλεκτρισµού, της ηλεκτρικής

ενέργειας δηλαδή η οποία παράγεται από φωτοβολταϊκά συστήµατα (Φ/Β) που τιθασσεύουν

την ηλιακή ακτινοβολία.

Η ηλιακή ενέργεια είναι µια καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ανανεώσιµη ενεργειακή

πηγή. Η ηλιακή ακτινοβολία δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο

εγχώριο ενεργειακό πόρο, που παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιµότητα και ασφάλεια στην

ενεργειακή τροφοδοσία.

30

Τα φωτοβολταϊκά παρέχουν τον απόλυτο έλεγχο στον καταναλωτή, και άµεση πρόσβαση

στα στοιχεία που αφορούν την παραγόµενη και καταναλισκόµενη ενέργεια. Τον

καθιστούν έτσι πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει την ενέργεια και συµβάλλουν

µ’ αυτό τον τρόπο στην ορθολογική χρήση και εξοικονόµηση της ενέργειας.

Το όφελος για το περιβάλλον είναι σηµαντικό, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι κάθε

κιλοβατώρα ηλεκτρισµού που προµηθευόµαστε από το δίκτυο της ∆ΕΗ παράγεται από

ορυκτά καύσιµα και επιβαρύνει την ατµόσφαιρα µε ένα τουλάχιστον κιλό διοξειδίου του

άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι, ως γνωστόν, το σηµαντικότερο θερµοκηπιακό

αέριο που συµβάλλει στις επικίνδυνες κλιµατικές αλλαγές.

Τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήµατα είναι λειτουργικά καθώς προσφέρουν

επεκτασιµότητα της ισχύος τους και δυνατότητα αποθήκευσης της παραγόµενης

ενέργειας (στο δίκτυο ή σε συσσωρευτές).

Όλα αυτά τα πλεονεκτήµατα όµως δεν στάθηκαν ικανά µέχρι σήµερα να απογειώσουν την

αγορά των φωτοβολταϊκών. Αιτία το σχετικά υψηλό κόστος συγκριτικά µε τις συµβατικές

πηγές ενέργειας. Τα φωτοβολταϊκά δείχνουν εγκλωβισµένα σε ένα φαύλο κύκλο, στο γνωστό

πρόβληµα της “κότας µε το αυγό”. Η αγορά Φ/Β θα ευδοκιµήσει όταν πέσει το κόστος τους,

αλλά για να πέσει το κόστος χρειάζεται µία οικονοµία κλίµακας, δηλαδή µια σχετικά

δυναµική αγορά.

Προσπαθώντας να σπάσουν αυτόν τον φαύλο κύκλο, πολλές χώρες έχουν ξεκινήσει τα

τελευταία χρόνια σηµαντικά προγράµµατα ενίσχυσης των Φ/Β, µε γενναίες επιδοτήσεις τόσο

της αγοράς και εγκατάστασης Φ/Β, όσο και της παραγόµενης ηλιακής κιλοβατώρας.

Αντίστοιχα προγράµµατα δεν έχουν δυστυχώς ξεκινήσει στην Ελλάδα, ιδίως στον οικιακό-

τριτογενή τοµέα τον οποίο αφορούν πρωτίστως τα Φ/Β. Έτσι, η ελληνική αγορά Φ/Β

παραµένει µικρή και περιθωριακή και η χώρα µας έχει εγκαταστήσει µόλις το 0,1% των

συνολικών Φ/Β συστηµάτων παγκοσµίως.

Προκειµένου να αλλάξει αυτή η εικόνα, οι σηµαντικότερες ελληνικές εταιρίες που

δραστηριοποιούνται στον κλάδο, συνασπίστηκαν και δηµιούργησαν τον Σύνδεσµο

31

Εταιριών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), προκειµένου να διασφαλιστεί µία υγιής ανάπτυξη της

αγοράς Φ/Β και στην Ελλάδα.

Η έκθεση αυτή καταγράφει την κατάσταση και τις τάσεις τόσο της διεθνούς όσο και της

ελληνικής αγοράς Φ/Β και παρουσιάζει εκτενώς τα θεσµικά και οικονοµικά µέτρα που έχουν

ληφθεί σε διάφορες χώρες για την ανάπτυξη της αγοράς των Φ/Β. Καταλήγει τέλος µε

προτάσεις για την ευρεία και γρήγορη ανάπτυξη των Φ/Β και στην Ελλάδα.

4.3 ∆ιάρθρωση εγχώριου κλάδου Η ηλιακή ενέργεια αποτελεί ένα ανεξάντλητο ενεργειακό πόρο, που παρέχει ανεξαρτησία,

προβλεψιµότητα και ασφάλεια στην τροφοδοσία. Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα (που

µετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρισµό) µπορούν να χρησιµοποιηθούν είτε

αυτόνοµα (ανεξάρτητα δηλαδή από το δίκτυο της ∆ΕΗ), είτε σε συνεργασία µε το δίκτυο

(µειώνοντας τις απώλειες, απαλύνοντας τις αιχµές φορτίου και βοηθώντας στην αποτροπή

black-out). Μπορούν ακόµη να χρησιµοποιηθούν και ως συστήµατα αδιάλειπτης λειτουργίας

(UPS), παρέχοντας ασφάλεια τροφοδοσίας σε επιχειρήσεις και διασφαλίζοντας ότι αυτές δεν

θα υποστούν σοβαρές ζηµίες σε περίπτωση διακοπής ή black-out..

4.4 Αγορά Φωτοβολταϊκών : Σηµερινή κατάσταση και τάσεις 4.4.1 Η διεθνής αγορά Η συνολική εγκατεστηµένη ισχύς φωτοβολταϊκών βρίσκεται σήµερα πάνω από το

ψυχολογικό όριο των 2.000 MW, το οποίο ξεπέρασε στα τέλη του 2002. Εκτιµάται ότι το

2010, η εγκατεστηµένη ισχύς των Φ/Β θα ξεπεράσει διεθνώς τα 10.000 MW. Η εκτίµηση

αυτή βασίζεται τόσο στους σηµερινούς ρυθµούς ανάπτυξης, όσο και στους στόχους που

έχουν θέσει κατά καιρούς διάφορες κυβερνήσεις. Συγκεκριµένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη

Λευκή Βίβλο για τις ΑΠΕ, έχει θέσει ως στόχο τα 3.000 MW ως το 2010, η Ιαπωνία τα

32

5.000 MW, οι ΗΠΑ τα 2.000 MW, ενώ εκτιµάται ότι οι υπόλοιπες χώρες θα εγκαταστήσουν

περί τα 1.200 MW (ECOTEC, 2002). Προς το παρόν, οι ρυθµοί της ΕΕ υπολείπονται των

στόχων της Λευκής Βίβλου, αν και οι πρόσφατες αποφάσεις διαφόρων ευρωπαϊκών

κυβερνήσεων (µε χαρακτηριστικότερο το παράδειγµα της Βρετανίας) να ενισχύσουν την

ανάπτυξη των Φ/Β, θα βοηθήσουν σε µεγάλο βαθµό την επίτευξη του κοινοτικού στόχου.

Ακόµη πάντως κι αν οι στόχοι της ΕΕ επιτευχθούν µερικώς, η συνολική εκτίµηση για 10.000

MW διεθνώς το 2010 παραµένει ρεαλιστική.

Εξέλιξη αγοράς Φ/Β, 1991-2001

0

500

1000

1500

2000

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

MW

p

Ετήσιες πωλήσεις Φ/Β Συνολική ισχύς Φ/Β

(Πηγές: Business Communications Company Inc. 2002, Earth Policy Institute 2002, EPIA-

Greenpeace 2001, IEA 2002b, SolarAccess.com 2002a)

Σχετικά µε την παγκόσµια παραγωγή Φ/Β στοιχείων, τελευταίες έρευνες έδειξαν τα

ακόλουθα :

• Παρατηρήθηκε αύξηση της παγκόσµιας παραγωγής σε ποσοστό 67% σε σχέση µε το

έτος 2003

• Το κόστος παραγόµενης kWh ανήλθε στο 1$ το1980, 0.2$/kWh2005 για µεγάλες

µονάδες. Στόχος το 0.1$/kWh για την επόµενη δεκαετία

• Από πλευρά Παραγωγής, η Ιαπωνία είναι πάντα πρώτη µε 48% της παγκόσµιας

αγοράς κα µε εταιρείες όπως τη Sharp να παραµένει πάντα πρώτη µε25,8% της

παγκόσµιας παραγωγής

• Τέλος στο τοµέα των εγκατεστηµένων συστηµάτων η Γερµανία πέρασε πρώτη (µε

366 MW), η δε Ιαπωνία παραµένει δεύτερη (µε277 MW)

33

Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται στο ακόλουθο διάγραµµα :

Ως το 1998, η πλειονότητα των εγκατεστηµένων Φ/Β αφορούσε σε αυτόνοµα (stand-alone)

συστήµατα. Τα τελευταία χρόνια όµως η αγορά αλλάζει υπέρ των διασυνδεδεµένων στο

δίκτυο (grid-connected) συστηµάτων. Ενώ το 1994 µόνο το 20% των εγκατεστηµένων

συστηµάτων ήταν διασυνδεδεµένα στο δίκτυο, το 2001 το ποσοστό τους ξεπέρασε το 50%.

Τα διασυνδεδεµένα συστήµατα γνώρισαν µια εντυπωσιακή αύξηση το 2001 (περίπου 50%

σε σχέση µε το 2000). Τα περισσότερα µάλιστα από τα συστήµατα αυτά αφορούν εφαρµογές

στον κτιριακό τοµέα, µια τάση που ενισχύεται από προγράµµατα ενίσχυσης των Φ/Β (BIPV,

Building Integrated PhotoVoltaics) σε πολλές χώρες (π.χ. Ιαπωνία, Γερµανία, Ολλανδία,

ΗΠΑ, κ.λπ). Αντίθετα, οι κεντρικοί ηλιακοί σταθµοί (ηλιακά πάρκα) γνώρισαν µικρή µόνο

αύξηση τα τελευταία χρόνια (χαρακτηριστικό παράδειγµα η Ελλάδα µε εγκατάσταση

µερικών εκατοντάδων κιλοβάτ σε ηλιακά πάρκα στην Κρήτη το 2001).

Σε ότι αφορά στο µέγεθος των εγκατεστηµένων συστηµάτων, αυτό ποικίλει από χώρα σε

χώρα, ανάλογα µε τη στρατηγική ανάπτυξης που έχει επιλέξει η κάθε χώρα. Στη Γερµανία

π.χ. το µέσο σύστηµα που εγκαταστάθηκε το 2000 είχε ισχύ 5,18 KWp (έναντι 2,5 KWp που

ήταν το µέσο µέγεθος το 1999), ενώ στην Ολλανδία προωθούνται κυρίως µικρά grid-

connected συστήµατα (κάτω από 400 Wp, αν και στη χώρα αυτή εγκαταστάθηκε από τη

2000 2001 2002 2003 2004 0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Παγκόσµια παραγωγή Φ/Β Στοιχείων

1999

34

Siemens τον Φεβρουάριο του 2002 το µεγαλύτερο ως τότε roof-top σύστηµα στον κόσµο

ισχύος 2,3 MWp). Στη Γερµανία, αναπτύσσονται επίσης ευρέως τα µεγάλα roof-top

συστήµατα (το 2000 εγκαταστάθηκαν πάνω από 100 τέτοια συστήµατα ισχύος 50-120 KWp

σε βιοµηχανικές και εµπορικές εγκαταστάσεις). Στην ίδια χώρα, όπως και στην Ιαπωνία,

ιδιαίτερη ανάπτυξη γνωρίζουν επίσης οι ηλιακές προσόψεις (PV façades), ενώ δίνεται πλέον

µεγάλη προσοχή στην αισθητικά άψογη ενσωµάτωση των Φ/Β στο κέλυφος των κτιρίων και

στον περιβάλλοντα χώρο.

Σε κάποιες άλλες χώρες βέβαια (π.χ. Γαλλία, Μεξικό, Νορβηγία, Φινλανδία, Σουηδία,

Καναδάς, Ισραήλ, Κορέα, κ.λπ) πάνω από 90% των εγκατεστηµένων συστηµάτων είναι

αυτόνοµα και εξυπηρετούν κυρίως ανάγκες αποµακρυσµένων αγροτικών περιοχών και τις

τηλεπικοινωνίες.

Το παρακάτω διάγραµµα συνοψίζει την κατανοµή της παγκόσµιας αγοράς για το 2000

(ΕΡΙΑ-Greenpeace, 2001).

∆ιεθνής αγορά Φ/Β - 2000

Καταναλωτικά αγαθά 4,7%

Αυτόνοµα συστήµατα

(stand-alone) 18,8%

Αυτόνοµεςβιοµηχανικές

χρήσεις30,5% ∆ιασυνδεδεµένα

στο δίκτυο46%

Ο παρακάτω πίνακας δίνει λεπτοµερή στοιχεία για την κατάσταση σε 20 χώρες που

συµµετέχουν στο πρόγραµµα PVPS της ∆ιεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ, 2001a,

2002a), καθώς και για την Ελλάδα. Τα στοιχεία αφορούν το έτος 2001 (µε εξαίρεση την

35

Ισπανία και την Πορτογαλία για τις οποίες τα στοιχεία είναι του 1999 και του 2000

αντίστοιχα).

Συνολική εγκατεστηµένη ισχύς Φ/Β (2001)

Χώρα

Αυτόνοµα

συστήµατα

(kW)

∆ιασυνδεδεµένα

στο δίκτυο

(kW)

Σύνολο

(kW)

Εγκατεστηµένη

ισχύς ανά

κάτοικο

(W ανά

κάτοικο)

Αυστραλία 30.170 3.450 33.580 1,72

Αυστρία 1.955 4.681 6.636 0,81

Βρετανία 520 2.226 2.746 0,05

Γαλλία 12.884 972 13.856 0,23

Γερµανία 16.700 178.000 194.700 2,34

∆ανία 210 1.290 1.500 0,28

Ελβετία 2.700 14.900 17.600 2,42

Ελλάδα 785 785 1.570 0,14

ΗΠΑ 115.200 52.600 167.800 0,60

Ιαπωνία 69.560 382.670 452.230 3,57

Ισπανία 7.000 2.080 9.080 0,23

Ισραήλ 453 20 473 0,08

Ιταλία 11.650 8.350 20.000 0,35

Καναδάς 8484 352 8.836 0,28

Κορέα 4.233 524 4.757 0,10

Μεξικό 14.963 9 14.972 0,15

36

Νορβηγία 6.145 65 6.210 1,38

Ολλανδία 4.330 16.179 20.509 1,28

Πορτογαλία 660 268 928 0,09

Σουηδία 2.883 149 3.032 0,34

Φινλανδία 2.641 127 2.758 0,53

Μόνο στις χώρες που συµµετέχουν στο πρόγραµµα PVPS της ΙΕΑ, η βιοµηχανία Φ/Β

απασχολεί σήµερα πάνω από 21.000 άτοµα στους τοµείς της κατασκευής, εµπορίας και

εγκατάστασης Φ/Β συστηµάτων (ΙΕΑ, 2001a). Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τις θέσεις

εργασίας ανά τοµέα σε 15 χώρες (ΙΕΑ, 2001b).

Οι διάφοροι µικροί παραγωγοί “πράσινης” ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση

για τη µελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αµφισβητείται η

ασφάλεια της παροχής. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δοκιµάζεται από

δαπανηρές ενεργειακές απώλειες που αντιµετωπίζει το ηλεκτρικό δίκτυο (απώλειες, οι

οποίες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 12% κατά µέσο όρο). Από την άλλη, η µέγιστη

παραγωγή ηλιακού ηλεκτρισµού συµπίπτει χρονικά µε τις ηµερήσιες αιχµές της ζήτησης

(ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες), βοηθώντας έτσι στην εξοµάλυνση των αιχµών φορτίου

και στη µείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, δεδοµένου ότι η κάλυψη

αυτών των αιχµών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.

Λίγους µήνες πριν η µισή Ελλάδα βιώσει το δικό της black-out, κι άλλες χώρες

δοκιµάστηκαν από αντίστοιχες κρίσεις (ΗΠΑ, Καναδάς, Ιταλία...). Η απάντηση εκεί ήταν,

µεταξύ άλλων, η ενίσχυση της αποκεντρωµένης παραγωγής και η εξαγγελία προγραµµάτων

ενίσχυσης των φωτοβολταϊκών συστηµάτων παραγωγής ηλιακού ηλεκτρισµού.

Θέσεις εργασίας στη βιοµηχανία φωτοβολταϊκών

(επιλεγµένες χώρες 2001)

37

Χώρα

Έρευνα και

Ανάπτυξη

Παραγωγή

Φ/Β

Λοιπές

θέσεις

εργασίας

στον κλάδο

Σύνολο

Αυστραλία 30 320 250 600

Αυστρία - - - 475

Βρετανία 65 170 125 360

Γαλλία 65 320 170 555

Γερµανία 460 2.200 3.340 6.000

∆ανία 8 15 10 33

Ελβετία 130 5 350 485

Ιαπωνία 300 1.700 2.000 4.000

Ιταλία 110 75 300 485

Καναδάς 40 75 160 275

Κορέα 42 77 32 151

Νορβηγία 14 140 12 166

Ολλανδία 140 300 160 600

Σουηδία 23 84 13 120

Φινλανδία 15 20 50 85

Η αµερικανική βιοµηχανία φωτοβολταϊκών από την πλευρά της εκτιµά ότι στον ευρύτερο

χώρο που άπτεται των Φ/Β απασχολούνται µόνο στις ΗΠΑ περί τα 20.000 άτοµα και

ευελπιστεί να αυξήσει τον αριθµό στις 150.000 ως το 2020 (US Photovoltaic Industry, 2001).

Εκατό χιλιάδες θέσεις εργασίας εκτιµά πως θα δηµιουργήσει η ΕΕ µε την επίτευξη του

στόχου για παραγωγή και εγκατάσταση 3.000 MW Φ/Β ως το 2010, σύµφωνα µε τη Λευκή

Βίβλο για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας (ECOTEC, 2002).

Σε ότι αφορά τη µελλοντική ανάπτυξη της βιοµηχανίας, εκτιµάται ότι για κάθε νέο MW την

περίοδο 2000-2010 θα δηµιουργηθούν περίπου 50 νέες θέσεις εργασίας [20 στην κατασκευή

38

Φ/Β και 30 στην εµπορία, εγκατάσταση και στην παροχή των συναφών υπηρεσιών] (EPIA-

Greenpeace, 2001). Το παρακάτω διάγραµµα δείχνει τις άµεσες θέσεις εργασίας που

δηµιουργούνται ετησίως ανά εκατοµµύριο επενδεδυµένων δολαρίων σε διάφορους

ενεργειακούς κλάδους (US Photovoltaic Industry, 2001).

Θέσεις εργασίας ανά εκατοµµύριο $

0 2 4 6 8 10 12 14 16

Εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου

Εταιρίες φυσικού αερίου

Εξόρυξη άνθρακα

Ηλεκτρικές εταιρίες

Φ/Β (χαµηλή εκτίµηση)

Βιοµηχανία (µέσος όρος)

Κατασκευές

Φ/Β (υψηλή εκτίµηση)

Σε ότι αφορά στο κόστος εγκατάστασης ενός Φ/Β συστήµατος, αυτό ποικίλλει ανάλογα µε

την εφαρµογή και την διαθέσιµη ηλιοφάνεια. Ιστορικά, το κόστος των Φ/Β πλαισίων

µειώνεται κατά 4-5% ετησίως την τελευταία εικοσαετία. Κάθε φορά που διπλασιάζεται η

συνολική εγκατεστηµένη ισχύς, έχουµε µείωση του κόστους κατά 18% [experience curve]

(IEA, 2000).

Τα αυτόνοµα συστήµατα είναι ακριβότερα από τα διασυνδεδεµένα λόγω κυρίως του

επιπλέον κόστους των συσσωρρευτών που απαιτούνται στην περίπτωση των πρώτων. Σε ότι

αφορά τα αυτόνοµα συστήµατα, οι διεθνείς τιµές κυµάνθηκαν το 2001 από 7.000 έως 19.000

$/kW για συστήµατα ως 1 KWp, και από 8.000 έως 24.000 $/kW για µεγαλύτερα συστήµατα

(IEA, 2001a, 2002α). Στην Ελλάδα, το εύρος των τιµών κυµαίνεται επίσης από 7.000 έως

24.000 €/kW (οι µεγάλες διαφορές οφείλονται στις ιδιαιτερότητες κάθε έργου), ενώ µια

τυπική τιµή για ένα αυτόνοµο σύστηµα ισχύος 1 KWp είναι περί τα 11.000-12.000 € (τιµές

Ιανουαρίου 2003).

Σε ότι αφορά στα διασυνδεδεµένα συστήµατα, το κόστος ποικίλλει ανάλογα µε την

εφαρµογή και τις συνθήκες κάθε χώρας. Έτσι οι τιµές κυµαίνονται από 4.000-14.000 $/kW,

(τιµές 2001) αν και στις πιο ώριµες αγορές οι συνήθεις τιµές κυµάνθηκαν το 2001 κάτω από

39

τα 8.000 €/KW (IEA, 2001a). Στην Ελλάδα, το εύρος των τιµών για την αγορά και σύνδεση

Φ/Β µε το δίκτυο της ∆ΕΗ κυµαίνεται από 6.000 έως 10.500 €/kW, ανάλογα µε το µέγεθος

και τις ιδιαιτερότητες της εφαρµογής (τυπική τιµή για το 2002, 9.000 €/kW).

Στη διεθνή αγορά, τιµές κάτω από 5.000 $/kW για εγκατάσταση διασυνδεδεµένων

συστηµάτων είχαµε το 2000 στο πρόγραµµα Sol-300 της ∆ανίας, ενώ το 2001, το Pioneer

Programme του Sacramento στην Καλιφόρνια πέτυχε τιµές 4.500 $/kW. Το ρεκόρ κατέχει

προς το παρόν το πρόγραµµα City of the Sun της Ολλανδίας µε τιµές 4.000 $/kW (τιµές

2001). Η εγκατάσταση του µεγαλύτερου συστήµατος στον κόσµο (4 MW), που

ολοκληρώθηκε στη Γερµανία στα τέλη του 2002, κόστισε 4.400 €/kW (PHOTON

International, 2002f).

Στην Ιαπωνία, χάρη στο δυναµικό πρόγραµµα ενίσχυσης των Φ/Β που εφαρµόζεται, το

κόστος των συστηµάτων µειώθηκε κατά 75% την τελευταία πενταετία. Η εγκατάσταση ενός

διασυνδεδεµένου συστήµατος στην Ιαπωνία κόστιζε το 2001 κατά µέσο όρο 6.000 $/kW

(Photon International, 2002c), ενώ στόχος είναι τα 3.000 $/kW ως το 2007 (IEA, 2000).

Ο παρακάτω πίνακας (IEA 2002a, Photon International 2002c) δίνει ενδεικτικές τυπικές

τιµές αγοράς και εγκατάστασης συστηµάτων (τιµές χωρίς ΦΠΑ) για επιλεγµένες χώρες το

2001. Οι τιµές για την Ελλάδα είναι του 2002.

Κόστος αγοράς και εγκατάστασης Φ/Β

(σε επιλεγµένες χώρες 2001)

Αυτόνοµα συστήµατα

∆ιασυνδεδεµένα συστήµατα

Χώρα

< 1 kW

(US $/W)

> 1 kW

(US $/W)

< 10 kW

(US $/W)

> 10 kW

(US $/W)

40

Αυστραλία 11,7 9,4 7,1 6,3

Αυστρία - - 6,8 6,2

Βρετανία 14 11,9 10,6 9,4

Γαλλία 12,8 19,6 - -

Γερµανία 7 7,8 5,5 4,7

∆ανία 9,2 20 6,9 10,9

Ελβετία 11,3 9 7 6,1

Ελλάδα

11

(7-24 ανάλογα µε την ισχύ και

τις ιδιαιτερότητες)

9

(6-10,5 ανάλογα µε την ισχύ)

ΗΠΑ 18,5 16 10 8,5

Ιαπωνία - - 6 7,6

Ιταλία 11,5 11,1 6,3 6,1

Κορέα 18,1 17,4 11,5 10,3

Μεξικό 13,3 - - -

Νορβηγία 10,7 10,7 - -

Ολλανδία - - 5,6 5,3

Σουηδία 16,6 - 6,2 -

Φινλανδία 13,2 - 6,8 6,8

Οι υψηλής τεχνολογίας εφαρµογές θεωρούνται συνήθως εντάσεως κεφαλαίου και όχι

εργασίας. Αυτό δεν φαίνεται να ισχύει στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών (Φ/Β), αφού

όλες οι αναλύσεις, παρόλες τις ποσοτικές διαφορές µεταξύ τους, συγκλίνουν στο ότι η

βιοµηχανία των φωτοβολταϊκών συµβάλλει στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας (ανά

µονάδα αποδιδόµενης ενέργειας) περισσότερο από κάθε άλλη ενεργειακή τεχνολογία.

Το ανοιγµένο κόστος της κιλοβατώρας που παράγεται από Φ/Β κυµαίνεται διεθνώς από

0,25 έως 1$ (EPIA-Greenpeace, 2001). Στην Ελλάδα, το µέσο ανηγµένο κόστος της ηλιακής

41

κιλοβατώρας για διασυνδεδεµένα συστήµατα είναι περίπου 0,6 € (υποθέτοντας µέση

παραγωγή 1.300 kWh/kW, διάρκεια ζωής του συστήµατος 20 χρόνια και προεξοφλητικό

επιτόκιο 6%). Φυσικά το κόστος αυτό ποικίλλει ανάλογα µε τη φύση του συστήµατος

(αυτόνοµο ή διασυνδεδεµένο) και την κλιµατική ζώνη που εγκαθίσταται το σύστηµα.

Την τελευταία εξαετία, η φωτοβολταϊκή βιοµηχανία αναπτύσσεται µε ετήσιους ρυθµούς που

ξεπερνούν σταθερά το 30%. Το 2004 µάλιστα, η παραγωγή ξεπέρασε το ψυχολογικό φράγµα

του 1 GWp, ο δε κύκλος εργασιών της βιοµηχανίας έφτασε τα 5,8 δις €, µε προοπτικές να

αγγίξει τα 25 δις € το 2010 (1). Η άνθηση αυτή της βιοµηχανίας φωτοβολταϊκών εκτιµάται

ότι έχει οδηγήσει, µεταξύ άλλων, στη δηµιουργία περίπου 50.000 θέσεων εργασίας ως τις

αρχές του 2005. Οι εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης Φωτοβολταϊκών Βιοµηχανιών

(ΕΡΙΑ) και της Greenpeace κάνουν λόγο για συνολικά 2,25 εκατ. θέσεις εργασίας στον

κλάδο ως το 2020, αν επιτευχθεί ο στόχος για κάλυψη του 1,1% της παγκόσµιας

ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκά ως το 2020. Κάτι τέτοιο θα σήµαινε στην πράξη

εγκατάσταση 205 GWp φωτοβολταϊκών ως το τέλος της δεύτερης δεκαετίας του αιώνα.

Σύµφωνα µε την ΕΡΙΑ και τη Greenpeace, οι θέσεις αυτές κατανέµονται ως εξής :

Η µείωση των θέσεων εργασίας ανά MWp κυρίως την περίοδο µετά το 2010 οφείλεται στην

αύξηση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της απόδοσης των συστηµάτων, ενώ η

αύξηση των θέσεων εργασίας στη συντήρηση και λειτουργία οφείλεται στην ανάπτυξη των

φωτοβολταϊκών συστηµάτων στις αναπτυσσόµενες χώρες σε αποµακρυσµένες περιοχές και

εφαρµογή αυτόνοµων συστηµάτων που απαιτούν περισσότερη φροντίδα από τα

διασυνδεδεµένα στο δίκτυο.

Με πρωτόγνωρους ρυθµούς ανάπτυξης κινείται η διεθνής αγορά φωτοβολταϊκών (Φ/Β) τα

τελευταία χρόνια, κυρίως χάρη στα προγράµµατα τριών χωρών που αποτελούν το βαρόµετρο

για την ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής: της Ιαπωνίας, της Γερµανίας και των ΗΠΑ. Έτσι,

το 2002, πωλήθηκαν 530 µεγαβάτ (MW) φωτοβολταϊκών, ενώ η παραγωγή άγγιξε τα 562

42

MW. Η διεθνής αγορά φωτοβολταϊκών παρουσίασε το 2002 αύξηση 33,3% έναντι του

προηγούµενου έτους, ενώ η αντίστοιχη αύξηση στην ευρωπαϊκή αγορά ήταν 37,7%.

Οι συνολικές πωλήσεις φωτοβολταϊκών ξεπέρασαν το 2002 το ψυχολογικό όριο των 2.000

MW. Εκτιµάται ότι το 2010, η εγκατεστηµένη ισχύς των φωτοβολταϊκών θα ξεπεράσει

διεθνώς τα 10.000 MW. Η εκτίµηση αυτή βασίζεται τόσο στους σηµερινούς ρυθµούς

ανάπτυξης, όσο και στους στόχους που έχουν θέσει κατά καιρούς διάφορες κυβερνήσεις.

Συγκεκριµένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη Λευκή Βίβλο για τις ΑΠΕ, έχει θέσει ως στόχο τα

3.000 MW ως το 2010, η Ιαπωνία τα 4.820 MW, οι ΗΠΑ τα 2.000 MW, ενώ εκτιµάται ότι οι

υπόλοιπες χώρες θα εγκαταστήσουν περί τα 1.200 MW (68). Προς το παρόν, οι ρυθµοί της

ΕΕ υπολείπονται των στόχων της Λευκής Βίβλου, αν και οι πρόσφατες αποφάσεις διαφόρων

ευρωπαϊκών κυβερνήσεων (µε χαρακτηριστικότερο το παράδειγµα της Βρετανίας) να

ενισχύσουν την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, θα βοηθήσουν σε µεγάλο βαθµό την

επίτευξη του κοινοτικού στόχου. Ακόµη πάντως κι αν οι στόχοι της ΕΕ επιτευχθούν

µερικώς, η συνολική εκτίµηση για 10.000 MW διεθνώς το 2010 παραµένει ρεαλιστική. Ο

κύκλος εργασιών της βιοµηχανίας φωτοβολταϊκών αναµένεται να φθάσει τα 27,5 δις $ το

2012 (από 3,5 δις $ το 2002).

43

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την εγκατεστηµένη ισχύ φωτοβολταϊκών σε διάφορες

ευρωπαϊκές χώρες στα τέλη του 2002. Για σύγκριση, σηµειώνουµε πως η εγκατεστηµένη

ισχύς στην πρωτοπόρο Ιαπωνία ήταν 584 MW.

Σε ότι αφορά στη µελλοντική ανάπτυξη της βιοµηχανίας, εκτιµάται ότι για κάθε νέο MW

την περίοδο 2000-2010 θα δηµιουργηθούν περίπου 50 νέες θέσεις εργασίας [20 στην

κατασκευή φωτοβολταϊκών και 30 στην εµπορία, εγκατάσταση και στην παροχή των

συναφών υπηρεσιών] (14).

Το παρακάτω διάγραµµα δείχνει τις άµεσες θέσεις εργασίας που δηµιουργούνται ετησίως

ανά εκατοµµύριο επενδεδυµένων δολαρίων σε διάφορους ενεργειακούς κλάδους (70).

44

Στα τέλη του 2002, η ισχύς των εγκατεστηµένων φωτοβολταϊκών συστηµάτων στην Ελλάδα

εκτιµάται ότι ήταν 2.365 KWp (0,22 W ανά κάτοικο ή περίπου 0,1% της παγκόσµιας

αγοράς). Ο παρακάτω πίνακας δείχνει το µερίδιο αγοράς των διαφόρων φωτοβολταϊκών

εφαρµογών :

45

4.4.2 Στοιχεία για την Ελλάδα

Τα στοιχεία για την Ελλάδα δεν είναι πολύ ενθαρρυντικά. Όπως δείχνουν τα περισσότερα

στοιχεία πολλά πράγµατα πρέπει να γίνουν ακόµα για να πλησιάσει η Ελλάδα τις επιδόσεις

των άλλων κρατών.

Έτσι έρευνες για τα Φ/Β στην Ελλάδα έδειξαν ότι :

• Η Ελλάδα βρίσκεται µόλις στην 9η θέση στην Ε.Ε.

• Η απόστασή από τους πρώτους Γερµανούς είναι χαώδης (800MW)

• Η σχέση µας µε τους δεύτερους Ολλανδούς υποδεκαπλάσια (47MW)

• Τα 3 MWp (75%) αυτόνοµα συστήµατα –Τα 1,5MWp (25%) διασυνδεδεµένα

• Από το 2001 έχουν υποβληθεί στη ΡΑΕ7 8 αιτήσεις συνολικής ισχύος 30,73 MWp

• Οι 58 αιτήσεις συνολικής ισχύος 23,17 MWp κατά τους τελευταίους 5 µήνες

• Άδεια Παραγωγής έχουν πάρει 14 µονάδες µε 2,35 MWp

Η αγορά των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα είναι σήµερα σε εµβρυακή θα λέγαµε

κατάσταση. Ελάχιστες αποκεντρωµένες εφαρµογές µετά βίας συντηρούν λίγες εταιρίες που

δραστηριοποιούνται στον κλάδο. Κι αυτό παρόλες τις άριστες καιρικές συνθήκες που

ευνοούν την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας. Η σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

µε τίτλο “Photovoltaics 2010” (European Commission, 1995) αναφέρει πως το δυναµικό των

Φ/Β σε οικιακές εφαρµογές αρκεί για να καλύψει το 25-30% των αναγκών της χώρας σε

ηλεκτρισµό (κι αυτό λαµβάνοντας υπ’ όψιν µόνο τα κατάλληλα για µια τέτοια χρήση κτίρια).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η χρήση Φ/Β ενσωµατωµένων σε ηχοπετάσµατα σε δρόµους

ταχείας κυκλοφορίας και κατά µήκος σιδηροδροµικών γραµµών. Συνήθως τα συστήµατα

46

αυτά είναι ισχύος λίγων δεκάδων ή και εκατοντάδων kW. Μελέτη που έγινε για λογαριασµό

της ΕΕ στα πλαίσια του προγράµµατος Thermie έδειξε ένα σηµαντικό δυναµικό για τέτοιες

χρήσεις στις χώρες της ΕΕ (κυρίως στη Βρετανία, την Ιταλία, τη Γερµανία, την Ολλανδία, τη

Γαλλία και την Ισπανία). Για την Ελλάδα, η µελέτη έδειξε ένα ρεαλιστικό δυναµικό της

τάξης των 6,2 MW για τους νέους αυτοκινητόδροµους και 13,4 MW για το σιδηροδροµικό

δίκτυο (Nordmann et al, 2000).

Περί τις 40 εταιρίες δραστηριοποιούνται σήµερα στο χώρο (εµπορία Φ/Β και συναφών

συστηµάτων, µελέτες, εγκατάσταση, κ.λπ). Οι µεγαλύτερες εταιρίες του κλάδου εγκαθιστούν

µόλις 20-250 kW το χρόνο, ενώ η σηµερινή δυναµική της ελληνικής αγοράς απορροφά λίγες

εκατοντάδες KW ετησίως, ισχύ πολύ µικρή συγκρινόµενη µε το δυναµικό της χώρας, αλλά

και τις εξελίξεις σε άλλες χώρες.

Μέχρι και το 2000, στην ελληνική αγορά κυριαρχούσαν τα αυτόνοµα συστήµατα. Τα πρώτα

διασυνδεδεµένα συστήµατα σε κτιριακές εφαρµογές εγκαταστάθηκαν µόλις την τελευταία

πενταετία, ενώ το 2001, χάρη στις επιδοτήσεις του Επιχειρησιακού Προγράµµατος

Ενέργειας του Υπουργείου Ανάπτυξης, εγκαταστάθηκαν µερικές εκατοντάδες κιλοβάτ

διασυνδεδεµένων σε ηλιακές εφαρµογές στην Κρήτη.

Τα στοιχεία για την ελληνική αγορά είναι ελλειπή και γι’ αυτό όχι ιδιαίτερα αξιόπιστα. Κι’

αυτό γιατί ένα ποσοστό των συστηµάτων εγκαθίσταται σε αυθαίρετες κατοικίες (αυτόνοµα

συστήµατα), ενώ αρκετά από τα διασυνδεδεµένα συστήµατα δεν έχουν δηλωθεί καν στη

∆ΕΗ. Μόλις πρόσφατα άλλωστε άρχισε να ξεκαθαρίζει το πρωτόκολλο σύνδεσης τέτοιων

συστηµάτων µε το δίκτυο της ∆ΕΗ. Τα στοιχεία που δίνονται παρακάτω προέρχονται από

εκτιµήσεις του ΣΕΦ και του ΚΑΠΕ, συµπληρωµένα µε στοιχεία της ΡΑΕ, της ICAP και

παραγόντων της αγοράς (Μαυρογιάννης et al 1998, European Commission 1998, Zachariou

and Protogeropoulos 2001, Ζαχαρίου και Πρωτογερόπουλος 2001, ICAP-∆ΗΛΟΣ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ 2001, Protogeropoulos, Zachariou and Tselepis 2002).

47

Συνολική εγκατεστηµένη ισχύς Φ/Β στην Ελλάδα

0

500

1000

1500

2000

2500

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

kW

Στα τέλη του 2004, η ισχύς των εγκατεστηµένων Φ/Β συστηµάτων στην Ελλάδα εκτιµάται

ότι ήταν 2.365 KWp (0,22 W ανά κάτοικο ή περίπου 0,12% της παγκόσµιας αγοράς). Ο

παρακάτω πίνακας δείχνει το µερίδιο αγοράς των διαφόρων Φ/Β εφαρµογών:

Μερίδιο αγοράς Φ/Β εφαρµογών

(2004)

Τύποι Φ/Β εφαρµογών Εγκατεστηµένη ισχύς

(kW)

Μερίδιο αγοράς

(%)

∆ιασυνδεδέµενα στο δίκτυο 1.039 44

Αυτόνοµα συστήµατα 1.326 56

ΣΥΝΟΛΟ 2.365 100

Παράλληλα, το Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας αποφάσισε να επιδοτήσει την κατασκευή

του πρώτου εργοστασίου παραγωγής φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα (a-Si double junction

4ης γενιάς, παραγωγικής δυνατότητας 5 µεγαβάτ ετησίως, µε προοπτική επέκτασης στα 10

µεγαβάτ και στροφή στην τεχνολογία λεπτού υµενίου CIGS – Copper indium gallium

diselenide). Η νέα αυτή µονάδα κατασκευάζεται στο Κιλκίς από την εταιρία ΗΛΙΟ∆ΟΜΗ

(θυγατρική της κατασκευαστικής εταιρίας ΘΕΜΕΛΙΟ∆ΟΜΗ), σε συνεργασία µε την

αµερικανική εταιρία EPV (συµµετέχει µε 20%). Η µονάδα θα κοστίσει 25 εκατ. € και θα

απασχολήσει 163 άτοµα, ενώ η πρώτη παραγωγή φωτοβολταϊκών αναµένεται στις αρχές του

48

2004 µε κόστος παραγωγής για τα Φ/Β πλαίσια της τάξης των 2 $/W. Το χαµηλό κόστος

παραγωγής αναµένεται να οδηγήσει σε µείωση των τελικών τιµών καταναλωτή στην

ελληνική αγορά, παρασύροντας και τα κόστη των εισαγόµενων προϊόντων. Τα Φ/Β θα είναι

ονοµαστικής ισχύος 10-160 W, ενώ ένα σηµαντικό τµήµα της παραγωγής (1,25 MW

ετησίως) θα αφορά Φ/Β µεγάλης επιφάνειας και υψηλής διαφάνειας ειδικά για ενσωµάτωση

σε κτιριακές κατασκευές. Στη στέγη του υπό ανέγερση εργοστασίου, προβλέπεται να

εγκατασταθούν 400 KW Φ/Β διασυνδεδεµένα µε το δίκτυο της ∆ΕΗ. Τον Ιανουάριο του

2002, η ΗΛΙΟ∆ΟΜΗ ανακοίνωσε τη συνεργασία της µε την ισπανική ενεργειακή εταιρία

ΕΗΝ και συγκεκριµένα την προµήθεια Φ/Β στον ηλιακό σταθµό ισχύος 1,2 MW που

διαχειρίζεται η ΕΗΝ στη Ναβάρα (ΗΛΙΟ∆ΟΜΗ, 2002).

Η εµπειρία των πιο δυναµικών αγορών, τις οποίες εξετάζουµε παρακάτω, δείχνει ότι έµφαση

θα πρέπει να δοθεί πλέον στα διασυνδεδεµένα συστήµατα και ιδίως τα ενσωµατωµένα σε

κτίρια (BIPV). Αυτό σηµαίνει βέβαια και αναπροσανατολισµό των πολιτικών ενίσχυσης των

Φ/Β στη χώρα µας, δεδοµένου ότι µέχρι σήµερα οι ενισχύσεις αφορούσαν κυρίως τον

εµπορικό τοµέα και τις κεντρικές µονάδες ηλεκτροπαραγωγής, δίνοντας λιγότερη έµφαση

στον οικιακό και τριτογενή τοµέα.

Όπως αναφέραµε, το κόστος αγοράς και εγκατάστασης των Φ/Β στην Ελλάδα κυµαίνεται

σήµερα από 6.000 έως 10.500 €/KWp (τυπική τιµή 9.000 €/KWp) για τα διασυνδεδεµένα

συστήµατα, και κατά µέσο όρο 11.000 €/KWp για τα αυτόνοµα, αν και σε ειδικές

περιπτώσεις, το κόστος µπορεί να ποικίλλει σηµαντικά.

Παρόλη τη µικρή ζωτικότητα της αγοράς, και παρόλη τη δυσµενή επίπτωση που είχαν στις

τιµές οι αυξηµένες ισοτιµίες δολαρίου-δραχµής, τα κόστη αυτά είναι χαµηλότερα από το

πρόσφατο παρελθόν. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΕΠΕ (για την περίοδο 1997-1999)

το µέσο κόστος των συµβολαιοποιηµένων έργων Φ/Β ήταν 3,772 εκατ. δρχ/KWp (11.070

€/KWp σε τιµές 1999). Σε σηµερινές τιµές (λαµβάνοντας δηλαδή υπ’ όψιν τον πληθωρισµό)

αυτό µεταφράζεται σε περίπου 12.000 €/KWp. Η µέση αυτή τιµή αφορά τόσο

διασυνδεδεµένα όσο και αυτόνοµα συστήµατα (ΥΠΑΝ, 2000). Σηµαντικά χαµηλότερες ήταν

βέβαια οι τιµές που προσφέρθηκαν για τα Φ/Β έργα στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της τρίτης

προκήρυξης του ΕΠΕ το 1999, όπου το κόστος (για διασυνδεδεµένα συστήµατα) κυµάνθηκε

από 8.000 έως 9.000 €/KWp (για έργα όµως ισχύος 170 KWp και όχι µικρές εφαρµογές).

49

Εξέλιξη του κόστους των Φ/Β στην Ελλάδα(µέσο κόστος για διασυνδεδεµένα και αυτόνοµα συστήµατα)

9

9,5

10

10,5

11

11,5

12

12,5

1997-98 2002

€200

2/kW

Μέσο κόστος σε σταθερές τιµές 2002

Κατά µέσο όρο πάντως µπορούµε να πούµε ότι τα τελευταία 4-5 χρόνια υπήρξε µια

πραγµατική µείωση του µέσου κόστους των Φ/Β κατά 15% περίπου. Ακόµη κι αν ένα µέρος

αυτής της µείωσης εξανεµίστηκε από τον πληθωρισµό, σήµερα ο καταναλωτής πληρώνει

περίπου 1 €/W λιγότερο απ’ ότι την περίοδο 1997-99.

Στα ακόλουθα διαγράµµατα παρουσιάζεται η σηµαντική µεταβολή των µεριδίων αγοράς

Φ/Β στην Ελλάδα το 1998 και 2004.

50

Έτσι για το 1998 η µελέτη του ΚΑΠΕ έδωσε την ακόλουθη εικόνα :

Αντίστοιχη έρευνα και µελέτη για το έτος 2004 έδωσε τα ακόλουθα αποτελέσµατα :

Μερίδιο αγοράς Φ/Β Συστηµάτων στην Ελλάδα (Πηγή ΚΑΠΕ 2004)

21,00%

7,00%

3,00%

32,00%

36,00%

1,00%

Αυτόνοµες κατοικίες Αυτόνοµες αγροτικές Λοιπές εφαρµογές

Συνδεδεµένες στο δίκτυο Τηλεπικοινωνίες κλπ Εξωτερικός φωτισµός

Μερίδια αγοράς Φ/Β Συστηµάτων στην Ελλάδα (Πηγή ΚΑΠΕ 1998)

45,00%

13,00% 8,00%

24,00%

8,00% 2,00%

Αυτόνοµες κατοικίες Αυτόνοµες αγροτικές Λοιπές εφαρµογές

Συνδεδεµένες στο δίκτυο Τηλεπικοινωνίες κλπ Εξωτερικός φωτισµός

51

Από τα ανωτέρω είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι µε την πάροδο του χρόνου αυξήθηκαν

σηµαντικά τα συστήµατα εξυπηρετήσεις των τηλεπικοινωνιών και των αναµεταδοτών καθώς

επίσης και τα συνδεδεµένα στο δίκτυο συστήµατα. Αντίθετα µείωση επήλθε στα συστήµατα

στις αυτόνοµες κατοικίες και στις αυτόνοµες αγροτικές συνδέσεις.

Σηµαντική ανάπτυξη σηµειώθηκε στην παγκόσµια φωτοβολταϊκή βιοµηχανία κατά το 2003

και 2004. Το 2003 παράχθηκαν περίπου 764 MWp Φ/Β στοιχείων έναντι 558 MWp το 2002,

δηλαδή είχαµε µια αύξηση της τάξης του 7%. Το 2004, εκτιµάται ότι εγκατασταθήκαν

περίπου 1000 MWp ανεβάζοντας την παγκόσµια εγκατεστηµένη ισχύ σε 3,7 GWp.

4.5 Η προστιθέµενη αξία των φωτοβολταϊκών

Τα φωτοβολταϊκά αποτελούν ίσως το ιδανικότερο παράδειγµα καθαρής αποκεντρωµένης

παραγωγής και παρουσιάζουν µια σειρά από πλεονεκτήµατα (πολλά εκ των οποίων

µοιράζονται και άλλα αποκεντρωµένα µικροσυστήµατα ισχύος). Τα φωτοβολταϊκά

συνεπάγονται σηµαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία. Οφέλη για τον

καταναλωτή, για τις αγορές ενέργειας και για τη βιώσιµη ανάπτυξη.

Τα Φ/Β είναι ακριβά. Καµία αντίρρηση, τουλάχιστον µε τις σηµερινές τιµές. Τα Φ/Β, όπως

άλλωστε και όλες οι ΑΠΕ, έχουν υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης και ασήµαντο

λειτουργικό κόστος, αντίθετα µε τις συµβατικές ενεργειακές τεχνολογίες που συνήθως έχουν

σχετικά µικρότερο αρχικό επενδυτικό κόστος και υψηλά λειτουργικά κόστη.

Το υψηλό κόστος όµως δεν είναι ίδιον µόνο των Φ/Β. Όταν ξεκίνησε η αγορά της κινητής

τηλεφωνίας, η τηλεφωνική µονάδα κόστιζε 30-40 φορές περισσότερο από την αντίστοιχη της

σταθερής τηλεφωνίας, το δε κόστος κτήσης των κινητών ήταν σχεδόν απαγορευτικό για το

µέσο βαλάντιο. Κι όµως, σε λιγότερο από µια δεκαετία, τα κινητά τηλέφωνα κατέκτησαν τις

διεθνείς αγορές, ακόµη και εκείνες που θα χαρακτηρίζαµε µη αναπτυγµένες. Ακόµη και

σήµερα η τιµή της µονάδας της κινητής τηλεφωνίας είναι πολλαπλάσια της αντίστοιχης

σταθερής. Κι όµως οι καταναλωτές πληρώνουν πρόθυµα αυτό το επιπλέον κόστος. Γιατί; Μα

γιατί τα κινητά προσφέρουν ευελιξία και υπηρεσίες που δεν έχει η σταθερή τηλεφωνία. Αυτή

52

η προστιθέµενη αξία της κινητής τηλεφωνίας, δικαιολογεί το υψηλό κόστος της και βοήθησε

την ταχεία ανάπτυξή της.

Αντίστοιχη και ίσως πιο κραυγαλέα είναι η περίπτωση των εµφιαλωµένων νερών. Ένα λίτρο

εµφιαλωµένου νερού κοστίζει στην Ελλάδα κατά µέσο όρο 1.350 φορές περισσότερο από

ένα λίτρο νερού βρύσης! Κι όµως, η αγορά των εµφιαλωµένων νερών αυξάνεται συν τω

χρόνω. Γιατί; Όχι γιατί το εµφιαλωµένο νερό υπερτερεί σε ποιότητα από το νερό της βρύσης.

Τις περισσότερες φορές, η ποιότητα είναι ίδια. Είναι γιατί το εµφιαλωµένο νερό παρέχει µια

(καλώς ή κακώς εννοούµενη) προστιθέµενη αξία που κάνει τους καταναλωτές πρόθυµους να

ξοδέψουν τεράστια συγκριτικά ποσά για την κτήση του.

Την προστιθέµενη αξία των προϊόντων την αναζητά και την εκτιµά σχεδόν πάντα ο

καταναλωτής. Επιλέγουµε ένα ακριβό καναπέ ή ένα ακριβό αυτοκίνητο σε σχέση µε ένα

φθηνότερο που κάνει πρακτικά την ίδια δουλειά, γιατί µας αρέσει περισσότερο, γιατί µας

παρέχει περισσότερη ασφάλεια ή κύρος, γιατί απλά έχει για µας µια προστιθέµενη αξία. Και

όχι µόνο πληρώνουµε αδιαµαρτύρητα το υπερβάλλον κόστος, αλλά ουδέποτε

αναρωτιόµαστε αν και πότε κάνουµε απόσβεση της επένδυσής µας.

Όλα τα παραπάνω δεν φαίνεται να εφαρµόζονται στην περίπτωση των Φ/Β. Η µόνιµη

επωδός είναι πως τα Φ/Β είναι ακριβά και δεν αποσβένει κάποιος το κόστος της επένδυσής

του. Κι όµως, τα Φ/Β έχουν τη δική τους προστιθέµενη αξία, µια αξία που κανονικά θα

έπρεπε ήδη να έχει υπερκεράσει την απροθυµία των καταναλωτών. Η αναγνώριση αυτής της

προστιθέµενης αξίας µπορεί να οδηγήσει τις αγορές σε πραγµατική απογείωση (IEA, 2001b).

Τα Φ/Β συνεπάγονται σηµαντικά οφέλη για το περιβάλλον και την κοινωνία. Οφέλη για

τον καταναλωτή, για τις αγορές ενέργειας και για τη βιώσιµη ανάπτυξη.

Τα Φ/Β είναι µία από τις πολλά υποσχόµενες τεχνολογίες της νέας εποχής που ανατέλλει στο

χώρο της ενέργειας. Μιας νέας εποχής που θα χαρακτηρίζεται ολοένα και περισσότερο από

τις µικρές αποκεντρωµένες εφαρµογές σε ένα περιβάλλον απελευθερωµένης αγοράς. Τα

µικρά, ευέλικτα συστήµατα που µπορούν να εφαρµοστούν σε επίπεδο κατοικίας, εµπορικού

κτιρίου ή µικρού σταθµού ηλεκτροπαραγωγής (όπως π.χ. τα Φ/Β, τα µικρά συστήµατα

συµπαραγωγής, οι µικροτουρµπίνες και οι κυψέλες καυσίµου) αναµένεται να κατακτήσουν

53

ένα σηµαντικό µερίδιο της ενεργειακής αγοράς στα χρόνια που έρχονται. Ένα επιπλέον

κοινό αυτών των νέων τεχνολογιών είναι η φιλικότητά τους προς το περιβάλλον.

∆ύσκολα µπορεί να επιχειρηµατολογήσει κανείς εναντίον των περιβαλλοντικών

πλεονεκτηµάτων των Φ/Β. Κάθε κιλοβατώρα που παράγεται από Φ/Β, και άρα όχι από

συµβατικά καύσιµα, συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης 1,1 κιλών διοξειδίου του

άνθρακα στην ατµόσφαιρα (µε βάση το σηµερινό ενεργειακό µίγµα στην Ελλάδα και τις

µέσες απώλειες του δικτύου). Επιπλέον, συνεπάγεται λιγότερες εκποµπές άλλων

επικίνδυνων ρύπων (όπως τα αιωρούµενα µικροσωµατίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι

ενώσεις του θείου, κ.λπ). Οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα πυροδοτούν το φαινόµενο του

θερµοκηπίου και αλλάζουν το κλίµα της Γης, ενώ η ατµοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές

επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον.

Αν προσπαθήσει να αποτιµήσει κανείς τις δυσµενείς επιπτώσεις σε χρήµα από τη χρήση των

ορυκτών καυσίµων (όπως είναι ο λιγνίτης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο) θα διαπιστώσει

ότι ένα σηµαντικό οικονοµικό κόστος που έχουν αυτά τα καύσιµα για την κοινωνία δεν

περιλαµβάνεται στην τιµή της κιλοβατώρας που παράγεται απ’ αυτά. Είναι το λεγόµενο

“εξωτερικό” κόστος, ένα κόστος που εµµέσως πληρώνει όλη η κοινωνία. Σύµφωνα µε

πρόσφατη µελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (πρόγραµµα EXTERNE), το κόστος αυτό

(περιβαλλοντικό και κοινωνικό) για την περίπτωση της Ελλάδας φτάνει έως και 0,08 €/kWh.

Η ίδια µελέτη το ανεβάζει και στα 0,15 €/kWh για άλλες χώρες (European Commission,

2001). Αντίθετα, το “εξωτερικό” κόστος στην περίπτωση των Φ/Β είναι σχεδόν µηδενικό

ακόµη κι όταν συνυπολογίζουµε τα κόστη για την παραγωγή των Φ/Β.

Η ηλιακή ενέργεια είναι µια καθαρή, ανεξάντλητη, ήπια και ανανεώσιµη ενεργειακή πηγή. Η

ηλιακή ακτινοβολία δεν ελέγχεται από κανέναν και αποτελεί ένα ανεξάντλητο εγχώριο

ενεργειακό πόρο, που παρέχει ανεξαρτησία, προβλεψιµότητα και ασφάλεια στην ενεργειακή

τροφοδοσία.

Τα Φ/Β είναι λειτουργικά καθώς προσφέρουν επεκτασιµότητα της ισχύος τους και

δυνατότητα αποθήκευσης της παραγόµενης ενέργειας (στο δίκτυο ή σε συσσωρρευτές)

αναιρώντας έτσι το µειονέκτηµα της ασυνεχούς παραγωγής ενέργειας. ∆ίνοντας τον απόλυτο

έλεγχο στον καταναλωτή, και άµεση πρόσβαση στα στοιχεία που αφορούν την παραγόµενη

54

και καταναλισκόµενη ενέργεια, τον καθιστούν πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει

την ενέργεια και συµβάλλουν έτσι στην ορθολογική χρήση και εξοικονόµηση της ενέργειας.

Η εµπειρία της ∆ανίας π.χ. έδειξε µείωση της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρισµού από

χρήστες Φ/Β, της τάξης του 5-10% (UK Department of Trade and Industry, 2001).

Για τις επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισµού, υπάρχουν ευδιάκριτα τεχνικά και εµπορικά

πλεονεκτήµατα από την εγκατάσταση µικρών συστηµάτων παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας. Όσο περισσότερα συστήµατα παραγωγής ενέργειας εγκατασταθούν και

συνδεθούν µε το δίκτυο ηλεκτροδότησης, τόσο περισσότερα είναι τα οφέλη για τις

επιχειρήσεις, όπως π.χ. η βελτίωση της ποιότητας της ηλεκτρικής ισχύος, η σταθερότητα της

ηλεκτρικής τάσης και η µείωση των επενδύσεων για νέες γραµµές µεταφοράς.

Η βαθµιαία αύξηση των µικρών ηλεκτροπαραγωγών µπορεί να καλύψει αποτελεσµατικά τη

διαρκή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα

έπρεπε να καλυφθεί µε µεγάλες επενδύσεις για σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή

ηλεκτρισµού από µικρούς παραγωγούς µπορεί να περιορίσει επίσης την ανάγκη επενδύσεων

σε νέες γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος µιας νέας γραµµής µεταφοράς

είναι πολύ υψηλό, αν λάβουµε υπόψη µας πέρα από τον τεχνολογικό εξοπλισµό και θέµατα

που σχετίζονται µε την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις αλλαγές στις χρήσεις γης.

Οι διάφοροι µικροί παραγωγοί “πράσινης” ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση

για τη µελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αµφισβητείται η

ασφάλεια της παροχής. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δοκιµάζεται από

δαπανηρές ενεργειακές απώλειες που αντιµετωπίζει το ηλεκτρικό δίκτυο (απώλειες, οι

οποίες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 10% κατά µέσο όρο). Από την άλλη, η µέγιστη

παραγωγή ηλιακού ηλεκτρισµού συµπίπτει χρονικά µε τις ηµερήσιες αιχµές της ζήτησης

(ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες), βοηθώντας έτσι στην εξοµάλυνση των αιχµών φορτίου

και στη µείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, δεδοµένου ότι η κάλυψη

αυτών των αιχµών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.

Τα Φ/Β, εκτός από καθαρή ενέργεια, παρέχουν ακόµη προσέλκυση πελατών και αξιοπιστία

σε ένα απελευθερωµένο περιβάλλον. Σε ένα υψηλά ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι

επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισµού χρειάζονται κίνητρα για να προσελκύσουν και να

55

διατηρήσουν τους πελάτες τους. Τα προγράµµατα καθαρής ενέργειας µπορούν να είναι

ελκυστικά σε αρκετά µεγάλο αριθµό καταναλωτών που ενδιαφέρονται γενικά για το

περιβάλλον και ειδικότερα για τις κλιµατικές αλλαγές. Σήµερα οι καταναλωτές στις

απελευθερωµένες ενεργειακές αγορές δεν αγοράζουν απλά τη φθηνότερη ηλεκτρική

ενέργεια, καθώς υπάρχει πλέον θέµα τόσο ποιότητας όσο και υπηρεσιών. Όσον αφορά στην

ποιότητα του ηλεκτρισµού, τα θέµατα είναι ξεκάθαρα: η ενέργεια που χρησιµοποιώ

προέρχεται από θερµοηλεκτρικό σταθµό που χρησιµοποιεί ορυκτά καύσιµα και καταστρέφει

το περιβάλλον, ενώ µπορεί να προέλθει από µια µονάδα που δεν ρυπαίνει το περιβάλλον;

Ποιά ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να αγοράσω; Μπορώ, τουλάχιστον, να αγοράσω µικρές

ποσότητες καθαρής ενέργειας για να ενθαρρύνω τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας; Αυτά

αποτελούν θέµατα που απασχολούν οπωσδήποτε τις “έξυπνες” επιχειρήσεις παραγωγής

ενέργειας. Η επιχείρηση που αποδέχεται τα φωτοβολταϊκά συστήµατα θα προσελκύσει

πελάτες-παραγωγούς που θα χρησιµοποιούν φωτοβολταϊκά και θα πωλούν στη συνέχεια σε

αυτή καθαρή ενέργεια. Σε ένα περιβάλλον απελευθερωµένης αγοράς, τέτοιοι πελάτες-

παραγωγοί µπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε.

Τα Φ/Β µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως δοµικά υλικά παρέχοντας τη δυνατότητα για

καινοτόµους αρχιτεκτονικούς σχεδιασµούς, καθώς διατίθενται σε ποικιλία χρωµάτων,

µεγεθών, σχηµάτων και µπορούν να παρέχουν ευελιξία και πλαστικότητα στη φόρµα, ενώ

δίνουν και δυνατότητα διαφορικής διαπερατότητας του φωτός ανάλογα µε τις ανάγκες του

σχεδιασµού. Αντικαθιστώντας άλλα δοµικά υλικά συµβάλλουν στη µείωση του συνολικού

κόστους µιας κατασκευής (ιδιαίτερα σηµαντικό στην περίπτωση των ηλιακών προσόψεων σε

εµπορικά κτίρια).

Τέλος, τα Φ/Β παρέχουν κύρος στο χρήστη τους και βελτιώνουν το image των επιχειρήσεων

που τα επιλέγουν. Στις πιο αναπτυγµένες αγορές (όπως η ιαπωνική και η γερµανική) τα Φ/Β

είναι πλέον “trendy” και “must” για κάθε νέα κτιριακή εφαρµογή.

Τα φωτοβολταϊκά παρέχουν τον απόλυτο έλεγχο στον καταναλωτή, και άµεση πρόσβαση

στα στοιχεία που αφορούν την παραγόµενη και καταναλισκόµενη ενέργεια. Τον καθιστούν

έτσι πιο προσεκτικό στον τρόπο που καταναλώνει την ενέργεια και συµβάλλουν µ’ αυτό τον

τρόπο στην ορθολογική χρήση και εξοικονόµηση της ενέργειας.

56

Τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήµατα έχουν αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και µεγάλη

διάρκεια ζωής, δυνατότητα επέκτασης ανάλογα µε τις ανάγκες, δυνατότητα αποθήκευσης

της παραγόµενης ενέργειας (στο δίκτυο ή σε συσσωρευτές) και απαιτούν ελάχιστη

συντήρηση.

Για τις επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισµού, υπάρχουν ευδιάκριτα τεχνικά και εµπορικά

πλεονεκτήµατα από την εγκατάσταση µικρών συστηµάτων παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας. Όσο περισσότερα συστήµατα παραγωγής ενέργειας εγκατασταθούν και

συνδεθούν µε το δίκτυο ηλεκτροδότησης, τόσο περισσότερα είναι τα οφέλη για τις

επιχειρήσεις, όπως π.χ. η βελτίωση της ποιότητας της ηλεκτρικής ισχύος, η σταθερότητα της

ηλεκτρικής τάσης και η µείωση των επενδύσεων για νέες γραµµές µεταφοράς.

Η βαθµιαία αύξηση των µικρών ηλεκτροπαραγωγών µπορεί να καλύψει αποτελεσµατικά τη

διαρκή αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε διαφορετική περίπτωση θα

έπρεπε να καλυφθεί µε µεγάλες επενδύσεις για σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής. Η παραγωγή

ηλεκτρισµού από µικρούς παραγωγούς µπορεί να περιορίσει επίσης την ανάγκη επενδύσεων

σε νέες γραµµές µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος µιας νέας γραµµής µεταφοράς

είναι πολύ υψηλό, αν λάβουµε υπόψη µας πέρα από τον τεχνολογικό εξοπλισµό και θέµατα

που σχετίζονται µε την εξάντληση των φυσικών πόρων και τις αλλαγές στις χρήσεις γης.

Οι διάφοροι µικροί παραγωγοί “πράσινης” ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν ιδανική λύση

για τη µελλοντική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στις περιπτώσεις όπου αµφισβητείται η

ασφάλεια της παροχής. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν δοκιµάζεται από

δαπανηρές ενεργειακές απώλειες που αντιµετωπίζει το ηλεκτρικό δίκτυο (απώλειες, οι

οποίες στην Ελλάδα ανέρχονται σε 12% κατά µέσο όρο). Από την άλλη, η µέγιστη

παραγωγή ηλιακού ηλεκτρισµού συµπίπτει χρονικά µε τις ηµερήσιες αιχµές της ζήτησης

(ιδίως τους καλοκαιρινούς µήνες), βοηθώντας έτσι στην εξοµάλυνση των αιχµών φορτίου

και στη µείωση του συνολικού κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, δεδοµένου ότι η κάλυψη

αυτών των αιχµών είναι ιδιαίτερα δαπανηρή.

57

5. Πρόγραµµα επένδυσης

5.1 Περιγραφή

5.1.1 Σκοπιµότητα Επένδυσης Ο σκοπός της επένδυσης είναι η ίδρυση και εγκατάσταση µονάδας παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας ισχύος 99 KW µε τη χρήση διασυνδεδεµένου φωτοβολταϊκού συστήµατος. Η

εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού συστήµατος θα γίνει σε αγροτεµάχιο έκτασης 4.347,09 m2

το οποίο βρίσκεται στη θέση Κάτω Λάκα ∆αφνούλας του ∆.∆. Σταροχωρίου, ∆ήµου

Φαρρών του Νοµού Αχαΐας.

Στόχος του επενδυτικού σχεδίου είναι η εγκατάσταση σύγχρονου εξοπλισµού

φωτοβολταϊκών συστηµάτων για την αποδοτική εκµετάλλευση του φωτοβολταϊκού

φαινόµενου µε σκοπό τη µετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Το σύστηµα

παραγωγής ηλεκτρισµού µε φωτοβολταϊκά θα χρησιµοποιηθεί σε συνδυασµό µε το δίκτυο

της ∆ΕΗ (διασυνδεδεµένο σύστηµα). Αυτό σηµαίνει ότι το παραγόµενο ηλιακό ρεύµα θα

πωλείται στη ∆ΕΗ έναντι µιας ορισµένης από το νόµο τιµής για χρονικό διάστηµα το οποίο

θα συµφωνηθεί.

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι το όφελος από µια τέτοια εγκατάσταση παραγωγής ενέργειας

από φωτοβολταϊκά συστήµατα, δεν είναι µόνο το οικονοµικό κέρδος, αλλά και η προστασία

του περιβάλλοντος, αφού αξιοποιείται µια Ανανεώσιµη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ) όπως ο

ήλιος, αντί της καύσης ορυκτών ή πετρελαιοειδών καυσίµων µε τις γνωστές αρνητικές

επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Στόχος της επένδυσης είναι η ίδρυση και εγκατάσταση µονάδας

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε τη χρήση ενός διασυνδεδεµένου

φωτοβολταϊκού συστήµατος για την αποδοτική εκµετάλλευση της

ηλιακής ενέργειας (ΑΠΕ).

58

Η ίδρυση και λειτουργία της νέας µονάδας παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ θα γίνει µε την

εγκατάσταση σύγχρονου ηλεκτροµηχανολογικού εξοπλισµού τελευταίας τεχνολογίας και

υψηλής απόδοσης ο οποίος επιτρέπει την µέγιστα αποδοτική εκµετάλλευση του

φωτοβολταϊκού φαινόµενου και τη µετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική.

5.1.2 Περιγραφή προϊόντων που θα παραχθούν Όπως προαναφέρθηκε η νέα µονάδα στόχο έχει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας µε τη

χρησιµοποίηση σειράς φωτοβολταϊκών στοιχείων. Η ισχύς του συστήµατος που θα

εγκατασταθεί ανέρχεται σε 99 KW.

Ειδικότερα θα τοποθετηθούν συνολικά 600 φωτοβολταϊκά panel πολυκρυσταλλικού

πυριτίου ισχύος 165 Wp -0%+5% του Γερµανικού οίκου SCHÜCO µε εγγύηση απόδοσης

12 χρόνια για το 90% και 25 χρόνια για το 80%.

Επίσης θα τοποθετηθούν 18 Inverter SUNNY ΜΙΝΙ CENTRAL 5000 του κορυφαίου

Γερµανικού οίκου SMA καθώς και µία µονάδα επικοινωνίας, καταγραφής και ελέγχου του

συστήµατος Sunny Boy Control του κορυφαίου Γερµανικού οίκου SMA.

Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται η αναµενόµενη ενέργεια που θα παράγεται από τη

νέα µονάδα φωτοβολταϊκών panel καθώς και τα αναµενόµενα έσοδα από την πώληση της

ενέργειας. Τα έσοδα έχουν υπολογιστεί µε τιµή πώλησης ανά kWh τα 0,45 €, σύµφωνα µε τα

τιµολόγια αγοράς ρεύµατος της ∆ΕΗ, από µονάδες ισχύος µικρότερης των 100 kW.

ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΠΩΛΗΣΕΩΝ

ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΟΝΑ∆Α ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ

1ο έτος

2008 2ο έτος -

2009 3ο έτος -

2010 4ο έτος -

2011 5ο έτος -

2012 Ενέργεια

παραγόµενη από Φ/Β στοιχεία

KWh / Έτος 157.984 157.984 157.984 157.984 157.984

59

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΙΜΗ

ΠΩΛΗΣΗΣ ΑΝΑ

ΜΟΝΑ∆Α

ΠΟΣΑ ΣΕ €

1ο ΕΤΟΣ 2008

2ο ΕΤΟΣ 2009

3ο ΕΤΟΣ 2010

4ο ΕΤΟΣ 2011

5ο ΕΤΟΣ 2012

Ενέργεια παραγόµενη από Φ/Β στοιχεία

0,45 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093

ΣΥΝΟΛΟ 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093

5.1.3 Πρώτες Ύλες Η επιχείρηση δεν θα χρησιµοποιεί πρώτες ύλες για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η µονάδα θα µετατρέπει την ηλιακή ακτινοβολία που διαθέτει σε µεγάλο βαθµό η χώρα µας,

σε ηλεκτρική ενέργεια µέσω του φωτοβολταϊκού φαινοµένου.

5.1.4 Συνοπτική παρουσίαση τεχνικών στοιχείων του προγράµµατος Η δυναµικότητα της µονάδας θα ανέρχεται στην παραγωγή 157.984 KWh το χρόνο

ηλεκτρικής ενέργειας. Η ενέργεια αυτή θα µεταφέρεται και θα πωλείται στο δίκτυο της

∆.Ε.Η. Η προβλεπόµενη παραγωγικότητα της µονάδας σε ηλεκτρική ενέργεια παρουσιάζεται

στους πίνακες της παραγράφου Β.1.2. Λόγω της σταθερής απόδοσης των φωτοβολταϊκών

πάνελ, η δυναµικότητα της µονάδας δεν παρουσιάζει κλιµάκωση ή διακύµανση, αλλά

παραµένει σταθερή στο βάθος της 5ετίας που εξετάζεται από την παρούσα τεχνοοικονοµική

µελέτη. Επιπλέον, η µονάδα θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια στα ως άνω ετήσια µεγέθη,

αµέσως µετά την ολοκλήρωση της επένδυσης.

Επιπλέον, πέραν του περιβαλλοντικού οφέλους, το προτεινόµενο επενδυτικό σχέδιο

χαρακτηρίζεται και από θετικές επιπτώσεις στο ενεργειακό προϊόν της χώρας µας, αφού

συµβάλλει στον εθνικό στόχο της αντικατάστασης µέρους (έως 20,1% της ακαθάριστης

καταναλισκόµενης ενέργειας) των σήµερα χρησιµοποιούµενων ορυκτών καυσίµων µε ΑΠΕ.

60

Οι δαπάνες που προβλέπονται από το παρόν επενδυτικό σχέδιο παρουσιάζονται

συγκεντρωτικά στον παρακάτω πίνακα

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ & ΜΗΧ. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ

ΜΟΝΑ∆ΑΣ ΚΟΣΤΟΣ

(€)

Α. ΚΤΙΡΙΑΚΑ

1 Εξυγιάνσεις οικοπέδου για τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήµατος

Κατ’ αποκοπή 1.200 1.200

2

Κατασκευή βάσεων για την έδραση των ποδιών των µεταλλικών στηρίξεων των Φ/Β στοιχείων από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα

60 m3 60 3.600

3

Κατασκευή οικίσκου διαστάσεων 3 Χ 4 Χ 3 µε επικαλύψεις πάνελ πάχους 40 mm και πάτωµα από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα

12 m2 200 2.400

ΣΥΝΟΛΟ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ 7.200

Β. ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

1 Σύστηµα φωτοβολταϊκών πάνελ

συνολικής ισχύος 99 KW 1 455.000 455.000

2 Μετατροπείς ρεύµατος (INVERTERS) 18 4.000 72.000

3 ∆ιαγνωστική / καταγραφική µονάδα SUNNY BOY CONTROL και λογισµικό

1 6.000 6.000

4 Βάσεις στήριξης φωτοβολταϊκών πάνελ 18 3.500 63.000

5 Πίνακες λειτουργίας, καλώδια,

ηλεκτρολογικά υλικά και µικροϋλικά για τις συνδέσεις των πάνελ

Κατ΄ αποκοπή - 17.600

ΣΥΝΟΛΟ 613.600

Γ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΧΩΡΟΣ

1 Περίφραξη 350 τ.µ. 17,14 6.000 2 Μεταλλική πόρτα εισόδου 1 1.400 1.400 3 Κατασκευή τάφρων γειώσεων Κατ΄ αποκοπή 1.000

ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ

8.400

∆. ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

1 Εγκατάσταση συστήµατος ασφαλείας 1 4.000 4.000

2 Μετασχηµατιστής τάσης ηλεκτρικού

ρεύµατος 1 12.100 12.100

3 Σύστηµα αντικεραυνικής προστασίας 1 17.500 17.500

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

33.600

Ε. ∆ΑΠΑΝΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ & ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

61

Μελέτη εφαρµογής εγκατάστασης συστήµατος εξοπλισµού - γραµµών

δικτύου και αυτοµατισµών, ηλεκτρολογικά σχέδια AUTOCAD

1 17.000 17.000

ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΛΕΤΩΝ & ΑΜΟΙΒΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ 17.000

ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ 679.800

Ο εξοπλισµός, στην απόκτηση του οποίου επενδύει η επιχείρηση προέρχεται από επώνυµους

οίκους του εσωτερικού και του εξωτερικού και είναι εγνωσµένης αξίας.

Λεπτοµερής περιγραφή και ανάλυση των επί µέρους δαπανών του ως άνω πίνακα ακολουθεί

στις παραγράφους 5.2.3 έως 5.2.12.

5.1.5 Απασχόληση Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο δεν προβλέπεται η πρόσληψη ατόµων. Η λειτουργία της

µονάδας θα είναι συνεχής και η παραγωγική δραστηριότητα θα ασκείται όλο το χρόνο.

Τέλος, η παρακολούθηση της λειτουργίας της µονάδας θα γίνεται αποµακρυσµένα

αξιοποιώντας την τεχνολογία Internet, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία προσώπου.

5.1.6 Τόπος εγκατάστασης Η νέα µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε τη χρήση ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά) του

φορέα της επένδυσης θα εγκατασταθεί σε τµήµα οικοπέδου επιφανείας 4.347,09 m2 το οποίο

βρίσκεται στη θέση Κάτω Λάκα ∆αφνούλας του ∆.∆. Σταροχωρίου, ∆ήµου Φαρρών του

Νοµού Αχαίας. Το συνολικό οικόπεδο έχει επιφάνεια 27.550 m2 Το οικόπεδο στο οποίο θα

εγκατασταθεί η νέα µονάδα έχει πρόσβαση σε επαρχιακό δρόµο, διευκολύνοντας την

πρόσβαση στη µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήµατα.

Η επένδυση προβλέπει τη µίσθωση του τµήµατος επιφάνειας 4.347,09 m2 για 30 έτη, µε

σκοπό την εγκατάσταση της µονάδας ηλεκτροπαραγωγής που αποτελεί το αντικείµενο της

επένδυσης.

62

Η τοποθεσία επιλέχθηκε µε βάση το αυξηµένο ηλιακό δυναµικό της περιοχής, και µε

βάση το γεγονός ότι η επιλεχθείσα περιοχή δεν ανήκει στις κορεσµένες περιοχές από

άποψη ηλεκτρικής ενέργειας, διευκολύνοντας έτσι την πώληση του ρεύµατος στο

δίκτυο της ∆ΕΗ. Η τοποθεσία εγκατάστασης της µονάδας βρίσκεται σε κοντινή απόσταση

από το κέντρο της πόλης των Πατρών (περίπου 20 χλµ.) και σε πεδινή περιοχή µακριά από

εµπόδια που θα µπορούσαν να µειώσουν την απόδοση του εν λόγω συστήµατος

φωτοβολταϊκών (συστοιχίες δέντρων, λόφοι, µεγάλα κτίσµατα, κ.ο.κ.). Επιπλέον, ο οικισµός

της ∆αφνούλας είναι αραιοκατοικηµένος και αγροτικού χαρακτήρα µε απουσία βιοτεχνιών ή

βιοµηχανικών µονάδων. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει κορεσµός του δικτύου ηλεκτροδότησης

της ∆ΕΗ και άρα ο οικισµός της ∆αφνούλας προσφέρεται για την παραγωγή ηλεκτρικού

ρεύµατος.

5. 2 Τεχνικά στοιχεία

5.2.1 Παραγωγική διαδικασία Τα φωτοβολταϊκά συστήµατα αποτελούν µία εφαρµογή της ηλιακής ενέργειας για την άµεση

µετατροπή της σε ηλεκτρική. Είναι αποδεδειγµένα µία από τις πολλά υποσχόµενες

τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως την τελευταία 5ετία όπου η τεχνολογία

κατασκευής των πάνελ εξελίχθηκε µε αποτέλεσµα την µείωση του κόστους αγοράς.

Η ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί µια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Η διαθέσιµη ηλιακή

ακτινοβολία στη χώρα µας κυµαίνεται σε υψηλά επίπεδα τόσο κατά τη καλοκαιρινή όσο και

κατά την χειµερινή περίοδο.

Η µέση µηνιαία διαθέσιµη ηλιακή ακτινοβολία σε µερικές αντιπροσωπευτικές περιοχές της

Ελλάδας, παρουσιάζεται στον πιο κάτω πίνακα.

63

Πίνακας Ι: Μέση µηνιαία διαθέσιµη ακτινοβολία

Το προτεινόµενο έργο θα συµβάλλει σαφώς στη µείωση των εκποµπών αέριων ρύπων που

εκπέµπονται από τις συµβατικές µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Συνοπτικά, η διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από την ηλιακή ακτινοβολία

µέσω του φωτοβολταϊκού φαινοµένου που παρατηρείται σε ορισµένα υλικά (όπως το

κρυσταλλικό και το άµορφο πυρίτιο), παρουσιάζεται στο επόµενο διάγραµµα:

Αρχή λειτουργίας φωτοβολταϊκού φαινοµένου

64

Όπως φαίνεται και από το παραπάνω διάγραµµα, η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία πάνω

σε µια φωτοβολταϊκή πλάκα από πυρίτιο έχει ως αποτέλεσµα τη συγκέντρωση των

ηµιαγωγών τύπου p (οπές) και n (πλεόνασµα ηλεκτρονίου) στα άκρα του υλικού (ηλεκτρόδια

– και +). Ο διαχωρισµός αυτός έχει σαν αποτέλεσµα την εµφάνιση τάσης µεταξύ των δύο

επιφανειών του υλικού, η οποία αν συνδεθεί σε κύκλωµα παράγει ηλεκτρικό ρεύµα.

Κάθε κιλοβατώρα ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά, και άρα όχι από συµβατικά

καύσιµα, συνεπάγεται την αποφυγή έκλυσης 1,12 κιλών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην

ατµόσφαιρα (µε βάση το σηµερινό ενεργειακό µίγµα στην Ελλάδα και τις µέσες απώλειες

του δικτύου). Επιπλέον, συνεπάγεται λιγότερες εκποµπές άλλων επικίνδυνων ρύπων (όπως

τα αιωρούµενα µικροσωµατίδια, τα οξείδια του αζώτου, οι ενώσεις του θείου, κλπ). Οι

εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα πυροδοτούν το φαινόµενο του θερµοκηπίου και αλλάζουν

το κλίµα της Γης, ενώ η ατµοσφαιρική ρύπανση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και το

περιβάλλον.

Ένα κιλοβάτ φωτοβολταϊκών παράγει κατά µέσο όρο στην Ελλάδα 1.300-1.600 κιλοβατώρες

το χρόνο και, έτσι, αποτρέπεται η έκλυση 1.450 κιλών διοξειδίου του άνθρακα, όσο δηλαδή

απορροφούν ετησίως 2 περίπου στρέµµατα δάσους ή αλλιώς 100 δέντρα.

Για την περίπτωση της εταιρίας όπου θα παράγονται 99 kWp η αποφυγή διοξειδίου του

άνθρακα ανέρχεται περίπου σε 142,8 tn ετησίως.

Παράλληλα σύµφωνα µε βιβλιογραφικά δεδοµένα («Σύνταξη Πινάκων

Μετεωρολογικών Στοιχείων για Ηλιακές Εφαρµογές» των Α. Πελεκάνου και Κ.

Παπαχριστόπουλου, 1ο Εθνικό Συνέδριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας, Θεσ/κη 1982) η

ετήσια συνολική ηλιακή ακτινοβολία για την περιοχή εγκατάστασης της µονάδας είναι

1.599 kWh/m2.

65

Για την περιοχή της Αχαΐας η συνολική προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία είναι, όπως

προκύπτει από τη σχετική βιβλιογραφία που χρησιµοποιήθηκε για τον υπολογισµό του προς

εκµετάλλευση ενεργειακού δυναµικού της περιοχής, ίση µε 1.599 kwh/m2. ∆ιαφορετικές

µετρήσεις που προέρχονται από προµηθευτές σχετικού εξοπλισµού δίνουν ελαφρώς

διαφορετικές τιµές αλλά για λόγους καλύτερης αξιοπιστίας χρησιµοποιείται η τιµή της

σχετικής βιβλιογραφίας.

Άρα η συνολική ετήσια παραγόµενη ενέργεια από το σύστηµα των φωτοβολταϊκών στοιχείων είναι:

ykWhmkWSUN

kWymkWhmkWSUN

kWPymkWhykWhE /984.157

)/(199.0*99.0*99*/599.1

)/(1

**)(*)/.(.)/(

2

2

2

2

==ΑΗ

= ρθ σσ

όπου, σθ: είναι ο συντελεστής θερµοκρασίας ο οποίος ανάλογα µε την εξωτερική

θερµοκρασία κυµαίνεται από 0.9~1 κατά τη διάρκεια του έτους.

σρ : είναι ο συντελεστής ρύπανσης ο οποίος ανάλογα µε την επικαθείµενη ρύπανση

κυµαίνεται από 0.9~1 κατά τη διάρκεια του έτους, λαµβάνοντας υπ’ όψιν ότι θα γίνεται

καλός καθαρισµός των επιφανειών.

Μετά την επένδυση, το σύστηµα θα παράγει 157.984 kWh ετησίως (λαµβάνοντας ως

δεδοµένο ότι η σχετική βιβλιογραφία δίνει στην περιοχή συνολική ηλιακή ακτινοβολία

1.599 kWh/m2).

Συµπερασµατικά η δυναµικότητα της νέας µονάδας µετά την υλοποίηση του επενδυτικού

σχεδίου θα ανέρχεται στην παραγωγή 157.984 KWh ηλεκτρικής ενέργειας τον χρόνο, όπως

προαναφέρθηκε, χρησιµοποιώντας συστοιχία φωτοβολταϊκών panel µαζί µε τον απαραίτητο

εξοπλισµό (inverters, µονάδα ελέγχου και επικοινωνίας και βάσεις στήριξης).

Η επιχείρηση δεν διαθέτει υφιστάµενο εξοπλισµό για την παραγωγή ενέργειας από

φωτοβολταϊκά στοιχεία.

Ο νέος παραγωγικός εξοπλισµός που θα αγοραστεί στα πλαίσια του παρόντος επενδυτικού

σχεδίου προέρχεται από επώνυµους οίκους του εσωτερικού και του εξωτερικού και είναι

κατασκευασµένος από ανοξείδωτα υλικά.

66

5.2.2 Οικόπεδο Το οικόπεδο στο οποίο θα εγκατασταθεί η νέα µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από

φωτοβολταϊκά στοιχεία βρίσκεται στη θέση Κάτω Λάκα ∆αφνούλας του ∆.∆. Σταροχωρίου,

∆ήµου Φαρρών του Νοµού Αχαίας, είναι συνολικής επιφάνειας 4.347,09 m2 .Στην

παράγραφο 5.1.6 αναφέρθηκαν ήδη οι λόγοι εγκατάστασης της µονάδας στην συγκεκριµένη

περιοχή.

5.2.3 Κτιριακές εγκαταστάσεις Για τις ανάγκες λειτουργίας της επιχείρησης δεν είναι αναγκαία η κατασκευή κτιριακών

εγκαταστάσεων για την τοποθέτηση των φωτοβολταϊκών panel και του λοιπού εξοπλισµού.

Η δαπάνη που προβλέπεται αφορά:

• χωµατουργικές εργασίες για τη διαµόρφωση του δαπέδου όπου θα τοποθετηθούν οι

βάσεις των φωτοβολταϊκών συστηµάτων. Οι εργασίες περιλαµβάνουν την επίστρωση

επιπέδου µε ειδικό πλέγµα µικρών οπών που εµποδίζει την ανάπτυξη παρασίτων και

θαµνοειδών, σε επιφάνεια 2.000 m2, καθώς και την διαµόρφωση αποστραγγιστικού

στρώµατος µε σκύρα σε ποσότητα 300 m3.

• την κατασκευή βάσεως από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα πάνω στην οποία θα

στηριχθούν οι βάσεις στηρίξεως των φωτοβολταϊκών συστηµάτων.

• την κατασκευή οικίσκου διαστάσεων ΜxΠxΥ = 3 Χ 4 Χ 3 m που θα στεγάζει τα

ευαίσθητα ηλεκτρονικά µηχανήµατα. Ο οικίσκος θα είναι κατασκευασµένος από

θερµοµονωτικό πάνελ πολυουρεθάνης, πάχους 40 mm, πάνω σε βαµµένο µεταλλικό

σκελετό από κοιλοδοκούς βαρέως τύπου. Το δάπεδο του οικίσκου θα κατασκευαστεί

από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα.

Η ανάλυση του κόστους της κατηγορίας των κτιριακών εγκαταστάσεων παρουσιάζεται στον

πίνακα που ακολουθεί:

67

Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ

ΜΟΝΑ∆ΑΣ ΚΟΣΤΟΣ

(€)

Α. ΚΤΙΡΙΑΚΑ

1 Εξυγιάνσεις οικοπέδου για τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήµατος

Κατ’ αποκοπή 1.200 1.200

2

Κατασκευή βάσεων για την έδραση των ποδιών των µεταλλικών στηρίξεων των Φ/Β στοιχείων από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα

60 m3 60 3.600

3

Κατασκευή οικίσκου διαστάσεων 3 Χ 4 Χ 3 µε επικαλύψεις πάνελ πάχους 40 mm και πάτωµα από ελαφρώς οπλισµένο σκυρόδεµα

12 m2 200 2.400

ΣΥΝΟΛΟ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ 7.200

5.2.4 Μηχανολογικός Εξοπλισµός Υφιστάµενος

Η επιχείρηση δεν διαθέτει υφιστάµενο εξοπλισµό για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας

από ανανεώσιµες πηγές και κυρίως από φωτοβολταϊκά στοιχεία.

Στόχος της επένδυσης είναι η προµήθεια του πλέον σύγχρονου εξοπλισµού για την

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές και ειδικότερα µε τη χρήση

φωτοβολταϊκών στοιχείων.

Νέος Μηχανολογικός Εξοπλισµός

Στα πλαίσια του παρόντος σχεδίου η εταιρεία θα προχωρήσει στην αγορά και εγκατάσταση

σύγχρονου εξοπλισµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στοιχεία. Ο

νέος εξοπλισµός θα έχει προδιαγραφές που θα είναι συµβατές µε τις απαιτήσεις της

Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Υπουργείου Ανάπτυξης και Οικονοµίας.

68

Ακολούθως παρουσιάζεται σύντοµη περιγραφή του µηχανολογικού εξοπλισµού παραγωγής

ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στοιχεία.

Φωτοβολταϊκά πλαίσια (panel).

Για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων κατά τη λειτουργία της µονάδας θα προµηθευτεί και

εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά πλαίσια (panel) του Γερµανικού οίκου SCHÜCO µε εγγύηση

απόδοσης 12 χρόνια για το 90% και 25 χρόνια για το 80%. Τα panel αυτά είναι υψηλής

απόδοσης τελευταίας τεχνολογίας και πληρούν τους διεθνείς κανονισµούς και προδιαγραφές.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά κάθε φωτοβολταϊκού πλαισίου παρουσιάζονται ακολούθως :

∆ιαστάσεις Φ/Β πλαισίου 1580 x 800 mm

Ύψος Φ/Β πλαισίου 46 mm

Βάρος 15,5 kg

Εµπρόσθιο γυαλί 3,2 mm

Συνδέσεις πολλαπλών επαφών MC-T3

Κάλυψη 50 Φ/Β κυψέλες (10 x 5)

Σύνδεση Φ/Β κυψελών 50 κυψέλες εν σειρά

Τύπος κυψέλης πολυκρυσταλλικού πυριτίου

∆ιαστάσεις κυψέλης 150 x 150 mm

Συντελεστής απόδοσης κυψέλης 15,0 %

Ηλεκτρικές τιµές STC:1000W/m2; 25 oC Ονοµαστική

ισχύς PMPP 165 Wp

Απόκλειση ισχύος ∆ PMPP -0% / +5%

Εγγυηµένη ελάχιστη ισχύς PMPP ΜΙΝ 165 W

Ονοµαστική τάση UMPP 24,2 V

Ονοµαστική ένταση IMPP 6,83 A

Τάση ανοιχτού κυκλώµατος UOC 30,4 V

Ένταση βραχυκυκλώµατος ISC 7,36 A

Μέγιστη τάση συστήµατος USYS 780 V

Εγγύηση ισχύος 25 χρόνια 80 % PMPP ΜΙΝ

12 χρόνια 90 % PMPP ΜΙΝ

Εγγύηση προϊόντος 5 χρόνια

69

Για την λειτουργία της νέας µονάδας θα χρησιµοποιηθούν 600 φωτοβολταϊκά πάνελ

πολυκρυσταλικου πυριτίου ισχύος 165 Wp.

Τα Φ/Β πάνελ συνδέονται 17 εν σειρά δηµιουργώντας ένα “string” και στη συνέχεια τα 2

“string” στον κάθε SUNNY MINI CENTRAL 5000 ήτοι 34 Φ/Β ανά inverter. Για τους

υπόλοιπους 3 inverter 15 Φ/Β εν σειρά δηµιουργώντας ένα string και στη συνέχεια τα 2

string στον κάθε SUNNY MINI CENTRAL 5000 ήτοι 30 Φ/Β ανά inverter.

Η σύνδεση στο τριφασικό δίκτυο επιτυγχάνεται µε τη σύνδεση 6 inverter σε κάθε φάση «R –

S –T» του ήδη υπάρχοντος δικτύου AC.

Μετατροπείς (inverters)

Οι µετατροπείς είναι τα στοιχεία εκείνα του συστήµατος που µετατρέπουν τη συνεχή τάση

σε εναλλασσόµενη. Οι µετατροπείς που χρησιµοποιούνται στην παρούσα εφαρµογή είναι

τύπου SUNNY ΜΙΝΙ CENTRAL 5000 του κορυφαίου Γερµανικού οίκου SMA. Θα

τοποθετηθούν συνολικά 18 τεµάχια µετατροπέων για την πλήρη και αποδοτική λειτουργία

της µονάδας.

70

∆ιαγνωστική – καταγραφική µονάδα- Λογισµικό

Όλα τα δεδοµένα και οι παράµετροι λειτουργίας του συστήµατος των φωτοβολταϊκών

στοιχείων θα καταγράφονται µέσω δικτύου και θα µπορούν αυτόµατα να προβάλλονται στην

οθόνη ενός Η/Υ. Επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα τηλεχειρισµού του συστήµατος έτσι ώστε

τυχόν σφάλµατα να µπορούν να διαγνωσθούν και να διορθωθούν από µακριά. Το

ειδικευµένο και όµως απλό στην χρήση λογισµικό «Sunny Data Control» επιτρέπει την

ανασκόπηση της αποδοτικότητας όλης της µονάδας, την µακροχρόνια αποθήκευση

δεδοµένων όπως και την γραφική απεικόνιση όλων αυτών δηλαδή των Φ/Β, και των 18

Inverter Sunny Boy και του Sunny Boy Control plus.

Η µονάδα αυτή:

• Είναι εύκολη στη χρήση

• Παρέχει ευελιξία

• Προσαρµόζεται εύκολα στις συνθήκες λειτουργίας

• Έχει χαµηλή κατανάλωση ρεύµατος

• Μπορεί να λειτουργεί σε µεγάλο εύρος θερµοκρασιών (-25 έως +55 0C).

Βάσεις στήριξης

Το σύστηµα στήριξης του Φ/Β πεδίου αποτελείται από γαλβανισµένο µέταλλο και από

προφίλ Αλουµινίου τελευταίας γενιάς. Θα χρησιµοποιηθούν 15 βάσεις (τραπέζια) µε 2

σειρές των 17 Φ/Β πάνελ ήτοι 34 Φ/Β πάνελ ανά τραπέζι και 3 βάσεις (τραπέζια) µε 2

σειρές των 15 Φ/Β πάνελ ήτοι 30 Φ/Β ανά τραπέζι, επίσης σε κάθε τραπέζι θα είναι

τοποθετηµένος και ο Ιnverter. Οι συνδέσεις µεταξύ τους γίνονται µε ανοξείδωτους κοχλίες

και περικόχλια ασφαλείας, καθώς και η πάκτωσή τους µε βιοµηχανικού τύπου ανοξείδωτα

βύσµατα. Τα προφίλ αλουµινίου εισάγονται αποκλειστικά από την Γερµανία και διαθέτουν

τα πλέον αυστηρά πρότυπα ποιότητας (Γερµανίας).

Τέλος θα χρησιµοποιηθούν οι απαραίτητοι πίνακες σύνδεσης των αντιστροφέων,

ασφαλειοδιακόπτες, µετρητές και τα κατάλληλα καλώδια, γειώσεις και προστασίες.

71

Συγκεντρωτικά ο ως άνω εξοπλισµός µε τα βασικά χαρακτηριστικά του παρουσιάζεται στον

επόµενο πίνακα:

ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

Α/Α

Περιγραφή εξοπλισµού ανά

σύστηµα παραγωγής

Τύπος εξοπλισµού

- έτος κατασκευής

Οίκος κατασκευής -

χώρα προέλευσης - αντιπρόσωπος

Ισχύς Παραγωγι

κή ικανότητα

Άλλα βασικά τεχνικά

χαρακτηριστικά

Αξία σε €

1

Σύστηµα φωτοβολταϊκών πάνελ συνολικής

ισχύος 99 KW

2007

Γερµανικού οίκου SCHUCO – Αντιπρόσωποι

: PV SUN ENERGY

ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΙΑ

99 KW

99 KW

455.000

2 Μετατροπείς

ρεύµατος (INVERTERS)

2006

Γερµανικού οίκου SCHUCO – Αντιπρόσωποι

: PV SUN ENERGY

ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΙΑ

SMA SMC

5000

73.600

3

∆ιαγνωστική / καταγραφική

µονάδα SUNNY BOY CONTROL και λογισµικό

2006

Γερµανικού οίκου SCHUCO – Αντιπρόσωποι

: PV SUN ENERGY

ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΙΑ

SMA SUNNY

BOY CONTROL

6.000

4 Βάσεις στήριξης φωτοβολταϊκών

πάνελ 2006

Γερµανικού οίκου SCHUCO – Αντιπρόσωποι

: PV SUN ENERGY

ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΙΑ

62.000

5

Πίνακες λειτουργίας,

καλώδια, ηλεκτρολογικά

υλικά και µικροϋλικά για τις συνδέσεις των πάνελ

PV SUN ENERGY

ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΙΑ

17.000

ΣΥΝΟΛΟ 99 KW 613.600 €

72

5.2.5 ∆απάνες Μεταφοράς και εγκατάστασης ∆εν απαιτούνται δαπάνες για τη µεταφορά και εγκατάσταση του εξοπλισµού στο χώρο

παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας.

5.2.6 Ειδικές Εγκαταστάσεις Ο φορέας της επένδυσης δεν διαθέτει υφιστάµενες ειδικές εγκαταστάσεις που θα

χρησιµοποιηθούν µετά την υλοποίηση της προτεινόµενης επένδυσης.

Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο προβλέπονται δαπάνες για ειδικές εγκαταστάσεις που

αφορούν:

α.) Την εγκατάσταση συστήµατος ασφαλείας, το οποίο αποτελείται από:

- Σύστηµα ανιχνεύσεως, αποτελούµενη από ανιχνευτές κίνησης

- Μονάδα ελέγχου χειρισµού

- Μονάδα µεταδόσεως σήµατος συναγερµού

- Αποστολή σηµάτων σε κέντρο 24ωρης παρακολούθησης

β.) Την εγκατάσταση µετασχηµατιστή 3Χ20 kV / 400 V AC (Dyn0) επί κολόνας και στεγανό

πίνακα ασφαλιστικών της εξόδου προς τη µονάδα φωτοβολταϊκών για την παροχή ηλ.

ενέργειας στο δίκτυο της ∆ΕΗ.

γ.) Την εγκατάσταση συστήµατος αντικεραυνικής προστασίας, τάξης ισοδύναµης ή

καλύτερης από Class III, και το οποίο αποτελείται από τα εξής υλικά και ποσότητες

Το σύνολο των δαπανών της κατηγορίας αυτής ανέρχεται σε 33.600 €, όπως φαίνεται και

στον ακόλουθο πίνακα.

73

Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ

ΜΟΝΑ∆ΑΣ ΚΟΣΤΟΣ

(€)

∆. ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

1 Εγκατάσταση συστήµατος ασφαλείας 1 4.000 4.000

2 Μετασχηµατιστής τάσης ηλεκτρικού

ρεύµατος 1 12.100 12.100

3 Σύστηµα αντικεραυνικής προστασίας 1 17.500 17.500

ΣΥΝΟΛΟ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

33.600

5.2.7 Λοιπός Εξοπλισµός Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο δεν προβλέπονται δαπάνες για λοιπό εξοπλισµό.

5.2.8 Μεταφορικά Μέσα Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο δεν προβλέπονται δαπάνες για µεταφορικά µέσα.

5.2.9 ∆απάνες Αγοράς Τεχνογνωσίας Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο δεν προβλέπονται δαπάνες για αγορά τεχνογνωσίας.

5.2.10 Έργα περιβάλλοντος χώρου Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο προβλέπονται δαπάνες διαµόρφωσης περιβάλλοντος χώρου

ύψους 8.400 €, που αφορούν την περίφραξη της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών µε

συρµατόπλεγµα διατοµής 1,7 mm. Το ύψος της περίφραξης θα ανέρχεται σε 1,5 m και το

τρέχον µήκος της περίφραξης θα είναι 350 m. Η στήριξη θα γίνεται µε γαλβανιζέ πασάλους

που θα τοποθετηθούν σε κατάλληλες αποστάσεις. Τέλος, για την είσοδο στην εγκατάσταση

θα τοποθετηθεί µεταλλική συρόµενη πόρτα, ενώ για την εγκατάσταση του συστήµατος

αντικεραυνικής προστασίας θα σκαφθούν τάφροι περιµετρικά της εγκατάστασης. Η ανάλυση

του κόστους της κατηγορίας αυτής παρουσιάζεται στον επόµενο πίνακα.

74

Α/Α ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΙΜΗ

ΜΟΝΑ∆ΑΣ ΚΟΣΤΟΣ

(€)

Γ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΧΩΡΟΣ

1 Περίφραξη 350 τ.µ. 17,14 6.000 2 Μεταλλική πόρτα εισόδου 1 1.400 1.400 3 Κατασκευή τάφρων γειώσεων Κατ΄ αποκοπή 1.000

ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ

8.400

5.2.11 Έργα Υποδοµής

∆εν προβλέπονται έργα υποδοµής από το παρόν επενδυτικό σχέδιο.

5.2.12 ∆απάνες Μελετών και Συµβούλων

Οι δαπάνες αυτής της κατηγορίας αφορούν τις µελέτες για την εγκατάσταση του

µηχανολογικού εξοπλισµού και την έναρξη λειτουργίας της µονάδας. Η µελέτη θα

περιλαµβάνει τη βέλτιστη τοποθέτηση των φωτοβολταϊκών πάνελ για την αξιοποίηση του

ηλιακού δυναµικού της περιοχής, καθώς και την εκπόνηση µηχανολογικών και

ηλεκτρολογικών σχεδίων σε Autocad, τα οποία θα αποτυπώνουν τόσο τις εγκαταστάσεις,

όσο και τις ηλεκτρολογικές συνδέσεις του εγκατεστηθέντος εξοπλισµού.

Αναλυτικά, οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί:

Α/Α Περιγραφή Κόστος

1 Μελέτη εφαρµογής εγκατάστασης συστήµατος εξοπλισµού - γραµµών δικτύου και αυτοµατισµών,

ηλεκτρολογικά σχέδια AUTOCAD

17.000

ΣΥΝΟΛΟ 17.000

75

5.3 Κόστος επένδυσης -Χρηµατοδότηση

5.3.1. Ανάλυση Κόστους

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται συνοπτικά το κόστος της επένδυσης ανά κατηγορία

δαπανών.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ (σε ευρώ)

ΚΤΙΡΙΑΚΑ

ΜΕΤΑΦΟΡΑ & ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΗΧ/ΚΟΥ & Λ.ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΑΓΟΡΑ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ***

∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ

"ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ" υπαγόµενου σχεδίου (άρθρου 3§1)

Τόπος εγκατάστασης (Νοµός, περιοχή) :

ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

LEASING

ΣΥΝΟΛΟ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

7.200ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

Περίπτωση τοµέα (α-ε) και υποπερίπτωση τοµέα (ι, ii, iii …) του Άρθρου 3 παρ 1 **

ΕΝΟΤΗΤΑ 1*

β(vi)

613.600

613.600

4

33.600

ΑΧΑΪΑ, ∆ΑΦΝΟΥΛΑ ∆. ΦΑΡΡΩΝ

ΣΥΝΟΛΟ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

662.800

LEASING

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

ΣΥΝΟΛΟ

33.600

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

LEASING

ΕΝΟΤΗΤΑ 2*

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

17.000

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΙΣΧΥΟΜΕΝΗΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

ΣΥΝΟΛΟ

LEASING

ΕΡΓΑ ΥΠΟ∆ΟΜΗΣ

613.600

7.200

613.600

33.600

662.800

33.600

ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΝΙΣΧΥΟΜΕΝΗΣ

ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

662.800

679.800 679.800

17.000

ΛΟΙΠΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

ΣΥΝΟΛΟ

8.400

LEASING

8.400

662.800

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

∆ΑΠΑΝΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΝ∆ΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗΝ

ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ (µόνο για ΜΜΕ) ***

ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

(ΣΕ €)

ΕΝΟΤΗΤΑ 3*

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΕ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 §1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 3299/2004 ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

76

5.3.2. Χρηµατοδοτικό Σχήµα της Επένδυσης

Η επένδυση συνολικού ύψους 679.800 € επιδοτείται (συµβατική επιδότηση) µε ποσοστό

50% τόσο στο τµήµα της συµβατικής δαπάνης, όσο και στο τµήµα των άυλων δαπανών. Το

ποσοστό επιχορήγησης προκύπτει από το ποσοστό βάσης 35% για την Αχαΐα και Κατηγορία

επένδυσης 4, προσαυξηµένο κατά 15% λόγω του ΜΜΕ χαρακτήρα της εταιρείας.

Το συνολικό επιχορηγούµενο ποσό ανέρχεται σε 339.900 € ήτοι 50% του συνολικού

προϋπολογισµού της επένδυσης.

Το 25% (169.950 €) θα καλυφθεί από ίδια κεφάλαια σύµφωνα και µε τα αποδεικτικά

στοιχεία που επισυνάπτονται στο τµήµα των δικαιολογητικών µέσω υπολοίπων που

υπάρχουν σε τραπεζικούς λογαριασµούς των εταίρων.

Το υπόλοιπο 25 % ήτοι 169.950 € θα καλυφθεί από δάνειο από την Γενική Τράπεζα µε

επιτόκιο 5,6% και 5ετούς διάρκειας.

Το απαιτούµενο κεφάλαιο κίνησης, το οποίο λόγω του τρόπου λειτουργίας της µονάδας

κυµαίνεται σε πολύ χαµηλά επίπεδα (292 € για το πρώτο έτος) θα καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου

από ίδια κεφάλαια του φορέα της επένδυσης.

Με βάση τα παραπάνω, το χρηµατοδοτικό σχήµα της επένδυσης παρουσιάζεται στους

πίνακες που ακολουθούν.

77

Α. ∆ΑΠΑΝΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

Β. ∆ΑΠΑΝΕΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ

Γ. ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗΣ

78

6. Οικονοµική Μελέτη

6.1. Παραγωγικότητα

Το προίόν που παράγεται είναι ηλεκτρική ενέργεια ,η οποία πωλείται στο δίκτυο της

∆ΕΗέναντι συγκεκριµενής τιµής (0.45€ ανα Κ/W)

ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΟΝΑ∆Α ΜΕΤΡΗΣΗΣ 2008 2009 2010 2011 2012

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ Ενέργεια παραγόµενη από Φ/Β Κ/W 157.984 157.984 157.984 157.984 157.984 ΣΥΝΟΛΟ (Α) 157.984 157.984 157.984 157.984 157.984 ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 0 0 0 0 0 ΣΥΝΟΛΟ (Β) 0 0 0 0 0

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ) 157.984 157.984 157.984 157.984 157.984

Τα συνολικά έσοδα της επιχείρησης θα ανέρχονται ως κάτωθι:

ΠΡΟΙΟΝΤΑ

ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΑΝΑ Κ/W 2008 2009 2010 2011 2012

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ Ενέργεια παραγόµενη από Φ/Β 0.45 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093 ΣΥΝΟΛΟ (Α) 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 0 0 0 0 0

ΣΥΝΟΛΟ (Β) 0 0 0 0 0

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ (ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ) 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093

ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΠΩΛΗΣΕΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

79

6.2 Κοστολόγηση

Ο προσδιορισµός του κόστους της επένδυσης περιλαµβάνει

• Τον προσδιορισµό των κατ’είδος δαπανών

• Τον προσδιορισµό των δαπανών σε σταθερά και µεταβλητά

Με τα παραπάνω η επιχείρηση µπορεί:

• Να ελέγχει το κόστος διαπιστώνοντας κατά πόσο το πραγµατοποιηθέν κόστος

ανταποκρίνεται προς το κόστος-στόχο

• Να αναλύει το κόστος κατά λειτουργία, κατά είδος, κατά φάση συσχετίζοντας τα

προύπολογστικά µε τα πραγµατικά κόστη

• Να συγκρίνει το κόστος µε τις εναλλακτικές λύσεις ως προς τις µεθόδους

δραστηριότητες κλπ

• Να ελέγχει την αποτελεσµατικότητα της λειτουργίας της επιχείρησης

προσδιορίζοντας το βέλτιστο επίπεδο παραγωγής

Η µέθοδος κοστολόγησης που ακολουθείται είναι της πλήρους κοστολόγησης,η οποία

είναι η συνήθης µέθοδος. Σύµφωνα µε αυτή οι δαπάνες

• ∆ιαχωρίζονται σε σταθερές και µεταβλητές

• Υπόκεινται σε λειτουργικό διαχωρισµό, έναντι της άµεσης κοστολόγησης, η

οποία µελετά το κόστος µόνο µε βάση τις µεταβλητές δαπάνες

6.2.1 Αρχική επένδυση

Το κόστος για την προµήθεια του µηχανολογικού εξοπλισµού, την διαµόρφωση του χώρου

εγκατάστασης των φωτοβολταϊκών και την τοποθέτηση τους, όπως επίσης τις δαπάνες για

τις µελέτες εγκατάστασης και αµοιβών συµβούλων ανέρχεται στα 679800€. Συγκεκριµένα:

Κόστος αγοράς µηχανολογικού εξοπλισµού 613600

Κόστος διαµόρφωσης-κατασκευής εγκατάστασης 49200

Κόστος µελετών -αµοιβές συµβούλων 17000

80

6.2.2 ∆ιάκριση δαπανών σε σταθερές και µεταβλητές

Το σταθερό κόστος ή κόστος ιδιοκτησίας περιλαµβάνει τις δαπάνες εκείνες που δε

µεταβάλλονται µε τη δραστηριότητα της επιχείρησης ενώ το µεταβλητό κόστος

περιλαµβάνει όλες τις δαπάνες της επιχείρησης που µεταβάλλονται καθώς µεταβάλλεται η

δραστηριότητα της και είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει η επιχείρηση.Απο τη στιγµή

,που η τιµή πώλησης της παραγοµένης ηλεκτρικής ενέργειας είναι κατοχυρωµένη µε

συµβόλαιο και από την νοµοθεσία, δεν υπάρχουν µεταβλητά κόστη ,οπότε έχουµε να

κάνουµε µόνο µε σταθερές δαπάνες

6.2.2.1 Αµοιβές προσωπικού

Με το παρόν επενδυτικό σχέδιο δεν προβλέπεται η πρόσληψη ατόµων. Η λειτουργία της

µονάδας θα είναι συνεχής και η παραγωγική δραστηριότητα θα ασκείται όλο το χρόνο.

Τέλος, η παρακολούθηση της λειτουργίας της µονάδας θα γίνεται αποµακρυσµένα

αξιοποιώντας την τεχνολογία Internet, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία προσώπου.

6.2.2.2 Συντήρηση µηχανηµάτων και εγκαταστάσεων

Το κόστος συντήρησης ενός πάγιου στοιχείου είναι οι δαπάνες που απαιτούνται

προκειµένου να διατηρηθεί σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο και να παρέχει τις απαιτούµενς

υπηρεσίες για τις οποίες έχει αποκτηθεί. Η συντήρηση των µηχανηµάτων δε µπορεί να

ξεπερνά το 1% του κόστους κτήσης.

6.2.2.3 Ασφάλιστρα µηχανηµάτων και εγκαταστάσεων

Η ασφάλιση των µηχανηµάτων και των κτιριακών εγκαταστάσεων παρέχει κάλυφη ενάνται

σε φωτιά ,κλοπή και φυσική καταστροφή και διαφοροποιείται κατά περίπτωση ανάλογα µε

το µέγεθος της κάλυψης που παρέχει το ασφαλιστικό επίπεδο

81

6.2.2.4 Αποσβέσεις µηχανηµάτων και εγκαταστάσεων

Απόσβεση είναι η µείωση της αξίας ενός µηχανήµατος ή µιας εγκατάστασης που οφείλεται

στον χρόνο, στην χρήση η την αχρηστία. Ειδικά για τα µηχανήµατα µπορεί να ισχυριστεί

κανείς ότι η απόσβεση εξαρτάται από την χρήση που γίνεται στο µηχάνηµα και γιαυτό το

λόγο να θεωρηθεί σαν µεταβλητό κόστος. Αν και αυτό το επιχείρηµα έχει κάποια βάση, οι

ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο χρόνος είναι ο παράγοντας που υπερισχύει και ο οποίος εξηγεί

τη µείωση της αξίας. Κατά συνέπεια η απόσβεση θεωρείται σταθερό κόστος ανεξάρτητα από

τη χρήσης.

Οι συντελεστές απόσβεσης που έχουν χρησιµοποιηθεί είναι βάση του ΦΕΚ µε Αρ.Φύλλου

255, το οποίο εκδόθηκε την 4 Νοεµβρίου του 2003 και ισχύουν συγκεκριµένα για παραγωγή

ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ειδικότερα για Φ/Β πάρκα. Στο παράρτηµα

παρουσιάζονται οι συντελεστές απόσβεσης που έχουν χρησιµοποιηθεί για τον υπολογισµό

των ετήσιων αποσβέσεων ανά κατηγορία παγίων

82

ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΕΞΟ∆ΩΝ

(ποσά σε €)

Α/Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ∆ΑΠΑΝΗΣ 1ο ΕΤΟΣ

2ο ΕΤΟΣ

3ο ΕΤΟΣ

4ο ΕΤΟΣ 5ο ΕΤΟΣ

1 Έξοδα συντήρησης 500,00 500,00 500,00 500,00 500,00

2 Βιοµηχανικό νερό - € - € - € - € - €

3 Ασφάλιστρα Παγίων 1.000,00

1.000,00

1.000,00

1.000,00 1.000,00

4 Ασφάλιστρα λοιπά (εµπορευµάτων κλπ) - € - € - € - € - €

5 ∆απάνες δικαιωµάτων τεχνογνωσίας (royalties, fees κλπ)

- € - € - € - € - €

6 ∆απάνες δικαιωµάτων εκµετάλλευσης (µεταλλείων, λατοµείων κλπ)

- € - € - € - € - €

7 ∆απάνες φύλαξης (security) 500,00 500,00 500,00 500,00 500,00 €

8 ∆απάνες συνεργείων καθαρισµού - € - € - € - € - €

9 Τέλη & ∆ηµοτικοί φόροι - € - € - € - € - €

10 ∆ιατροφή προσωπικού - € - € - € - € - €

11

Λειτουργικές δαπάνες προστασίας & αποκατάστασης περιβάλλοντος

- € - € - € - € - €

12 Λοιπά βιοµηχανικά έξοδα (να αναφέρονται) - € - € - € - € - €

ΣΥΝΟΛΟ 2.000,00

2.000,00

2.000,00

2.000,00 2.000,00 €

83

6.3 Λογαριασµός Εκµετάλλευσης

Η µονάδα σύµφωνα και µε το χρονοδιάγραµµα που αναλύεται στους πίνακες θα ξεκινήσει

εργασίες το Α΄ Εξάµηνο του 2008 και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του. Οπότε η επιχείρηση

θα ξεκινήσει την λειτουργία της στην θερινή περίοδο του 2008.

Η βιωσιµότητα της προτεινόµενης επένδυσης κατά την πενταετία που ακολουθεί την περίοδο

υλοποίησης του προτεινόµενου Επενδυτικού Σχεδίου παρουσιάζεται στους πίνακες που

ακολουθούν και που αφορούν τους προβλεπόµενους λογαριασµούς εκµετάλλευσης και τις

προβλεπόµενες ροές κεφαλαίων για τα 5 πρώτα χρόνια λειτουργίας της µονάδας. Η

πρόβλεψη των σχετικών τιµών πραγµατοποιήθηκε µε βάση τις τιµές του πρώτου έτους

λειτουργίας και σε βάθος 5ετίας.

Οι προβλεπόµενοι λογαριασµοί εκµετάλλευσης παρουσιάζουν την εικόνα µιας βιώσιµης

επένδυσης. Μετά την επένδυση, η επιχείρηση παρουσιάζει σταθερό κύκλο εργασιών στο

ύψος των 71.093 € ο οποίος προκύπτει λόγω της σταθερής πώλησης της παραγόµενης

ενέργειας στη ∆ΕΗ. Από τα προσκοµιζόµενα στοιχεία αποδεικνύεται η δυνατότητα του

φορέα να υλοποιήσει άµεσα και γρήγορα την προτεινόµενη επένδυση, γεγονός που συµβάλει

στην βιωσιµότητα της επένδυσης και στη καλή πορεία των χρηµατορροών. Πρόκειται για

µια οριακά κερδοφόρα επένδυση η οποία όµως έχει τεράστια οφέλη για την προστασία

του περιβάλλοντος.

Τα αποτελέσµατα προ φόρων και αποσβέσεων στο διάστηµα 5 ετών από την έναρξη της

παραγωγικής λειτουργίας της µονάδας, παρουσιάζονται στον επόµενο πίνακα:

84

ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΕΩΝ

σε €

1ο ΕΤΟΣ

2008 2ο ΕΤΟΣ

2009 3ο ΕΤΟΣ

2010 4ο ΕΤΟΣ

2011 5ο ΕΤΟΣ

2012

ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ 71.093 71.093 71.093 71.093 71.093

Μείον : Κόστος πωληθέντων 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000

ΜΙΚΤΟ ΚΕΡ∆ΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ 69.093 69.093 69.093 69.093 69.093

Πλέον : άλλα έσοδα εκμετάλλευσης

Σύνολο 69.093 69.093 69.093 69.093 69.093

Μείον : Εξοδα Διοίκησης 0 0 0 0 0

Μείον : Εξοδα διάθεσης 0 0 0 0 0

Μείον : Χρεωστικοί τόκοι και συναφή έξοδα 0 0 0 0 0

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 69.093 69.093 69.093 69.093 69.093

Πλέον : διάφορα έσοδα

Μειον : Λοιπές δαπάνες

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟ ΤΟΚΩΝ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ & ΦΟΡΩΝ 69.093 69.093 69.093 69.093 69.093

Μείον : τόκοι υφιστάμενων μακροπρόθεσμων δανείων

Μείον : τόκοι κατασκευαστικής περιόδου

Μείον : τόκοι μακροπρόθεσμων δανείων επένδυσης *

9.517 7.815 6.018 4.120 2.116

Μείον : τόκοι βραχυπρόθεσμων δανείων επένδυσης

Μείον : Δόσεις leasing

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ & ΦΟΡΩΝ 59.576 61.278 63.075 64.973 66.977

Αποσβέσεις (συνολικές) 35.960 33.842 31.867 30.024 28.301

Μείον : Αποσβέσεις (ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος)

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ 23.616 27.435 31.207 34.949 38.676

Μείον: Φόρος εισοδήματος 5.415 5.971 6.441 7.189 7.934

ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 18.200 21.464 24.766 27.760 30.741

85

Όπως φαίνεται και στον πίνακα µε τα προβλεπόµενα αποτελέσµατα χρήσης, οι αποσβέσεις

ξεκινούν από τις 35.960 € τον πρώτο χρόνο λειτουργίας 2008 και µειώνονται στις 28.301 €

τον πέµπτο. Αυτές προσδιορίζονται ,όπως είπαµε και προηγουµένως από το αντίστοιχο

ΦΕΚ και ισχύουν συγκεκριµένα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και

ειδικότερα για Φ/Β πάρκα.

6.4 Αξιολόγηση της επένδυσης

Κριτήριο αξιολόγησης και λήψης επενδυτικών αποφάσεων είναι ο στόχος της επιχείρησης

να µεγιστοποιήσει τη καθαρή της περιουσία .Αυτό σηµαίνει ότι µια επενδυτική πρόταση

είναι συµφέρουσα για την επιχείρηση όταν η συνεισφορά της στην καθαρή αξία της

επιχείρησης είναι µεγαλύτερη από το κόστος υλοποίησης της. Οι επενδυτικές αποφάσεις

λαµβάνονται µετά απο λεπτοµερή και ολοκληρωµένη αξιολόγηση των σχετικών µε αυτές

προτάσεων, η δε σηµασία τους για την ευηµερία και περαιτέρω ανάπτυξη της επιχείρησης

είναι πολύ µεγάλη, λόγω των µεγέθους των κεφαλαίων που απαιτούνται για την υλοποίηση

τους και των µακροπρόθεσµων επιπτώσεων που οι αποφάσεις αυτές συνεπάγονται για το

σύνολο της επιχείρησης.

Η πραγµατοποίηση µιας επένδυσης από την επιχείρηση συνεπάγεται τη δηµιουργία

χρηµατορροών, θετικών και αρνητικών. Οι χρηµατορροές µιας επιχείρησης είναι πάσης

φύσεως σειρές χρηµατικών ποσών που εισρέουν και εκρέουν από αυτή, ως αποτέλεσµα των

επιχειρηµατικών της δραστηριοτήτων. Η αξία µιας χρηµατορροής εξαρτάται από το µέγεθος

των χρηµατικών ποσών εισπράξεων και πληρωµών που πραγµατοποιούνται από το πότε

πραγµατοποιούνται ,από το επιτόκιο προεξόφλησης, το οποίο είναι η απόδοση που θυσιάζει

η επιχείρηση επενδύοντας τα χρηµατικά της κεφάλαια στην επένδυση αντι σε έντοκα

γραµµάτια του δηµοσίου και απο το βαθµό κινδύνου που συνεπάγεται η πραγµατοποίηση

της χρηµατορροής.

86

6.4.1. Καθαρά Παρούσα Αξία

Η Καθαρά Παρούσα Αξία µιας επένδυσης είναι η παρούσα αξία του καθαρού οικονοµικού

πλεονάσµατος της επένδυσης. Με καθαρό οικονοµικό πλεόνασµα εννοούµε τη διαφορά

µεταξύ της τελικής αξίας της υπό εξέτασης επένδυσης και του κόστους ευκαιρίας της, ενώ το

κόστος ευκαιρίας της υπό εξέτασης επένδυσης, είναι το ποσό των χρηµάτων που θα έχουµε

εάν επενδύσουµε το ποσό των χρηµάτων στην καλύτερη εναλλακτική επένδυση. Όταν η

ΚΠΑ είναι θετική η επένδυση είναι συµφέρουσα, όταν είναι ίση µε το µηδέν ο επενδυτής

είναι αδιάφορος για την πραγµατοποίηση της, ενώ όταν είναι αρνητική η επένδυση δεν

πρέπει να υλοποιηθεί.

Στην αξιολόγηση της παρούσας επένδυσης η οποία φαίνεται αναλυτικά παρακάτω, η

Καθαρά Παρούσα Αξία υπολογίζεται µε αρχικό ποσό επένδυσης ,το 50% της συνολικής

επένδυσης αφού τόσο είναι το ποσό της επιχορήγησης ,το οποίο δεν προσµετράτε ως ποσό

εκταµίευσης.. Η Καθαρά Παρούσα αξία είναι θετική και ίση µε 246014€ γεγονός που µας

δείχνει ότι η επένδυση είναι συµφέρουσα και µπορεί να υλοποιηθεί

6.4.2 Εσωτερικός Βαθµός Απόδοσης (IRR)

Ο ΕΒΑ µιας επένδυσης ορίζεται ως το ετήσιο εσωτερικό επιτόκιο της επένδυσης που

επιτυγχάνεται στο κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στην αρχή κάθε περιόδου. Είναι το επιτόκιο

εκείνο που εξισώνει την Παρούσα αξία των Καθαρών Ταµειακών Ροών της επένδυσης µε το

αρχικό κεφάλαιο. Εναλλακτικά ο ΕΒΑ µπορεί να θεωρηθεί ως εκείνο το επιτόκιο το οποίο

έχει τη δυνατότητα να µηδενίζει την ΚΠΑ της επένδυσης.

Όταν ο ΕΒΑ είναι µεγαλύτερος από το επιτόκιο προεξόφλησης η επένδυση είναι

συµφέρουσα. Όταν είναι ίσος µε το επιτόκιο προεξόφλησης η επένδυση θεωρείται οριακή

και ο επενδυτής µένει αδιάφορος, ενώ όταν είναι µικρότερος από το προεξοφλητικό επιτόκιο

η επένδυση δεν πρέπει να γίνει αποδεκτή, επειδή η απόδοση που αναµένουµε από την

επένδυση είναι µικρότερη από την απόδοση που απαιτούµε από αυτήν.

87

Ο Εσωτερικός βαθµός απόδοσης είναι οριακά αποδεκτός ,αλλά εξαιτίας της προστιθέµενης

αξίας της επένδυσης ,της φιλικότητας δηλαδή προς το περιβάλλον, µας επιτρέπεται να

θεωρήσουµε τον ΕΒΑ αρκετά ικανοποιητικό. Τονίζουµε ότι ο ΕΒΑ είναι υπολογισµένος µε

βάση το συνολικό ποσό της επένδυσης, µαζί δηλαδή και µε την επιχορήγηση.

ΚΑΘΑΡΑ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΞΙΑ -ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟ∆ΟΣΗΣ ΕΤΟΣ 0 1 2 3 4 5

ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ 339900 519806 ΠΩΛΗΣΕΙΣ 71093 71093 71093 71093 71093

ΣΤΑΘΕΡΑ ΕΞΟ∆Α 0 0 0 0 0

ΜΕΤΑΒΛΗΤΑ ΕΞΟ∆Α 0 0 0 0 0

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΞΟ∆Α 0 0 0 0 0 ΡΟΕΣ ΜΕΤΡΗΤΩΝ 71093 71093 71093 71093 590899 Κ.Π.Α 246014 Ε.Β.Α 0.29

6.5 Ταµειακές ροές (CASH FLOW)

Στον πίνακα ‘ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ’ παρουσιάζονται οι προβλεπόµενες χρηµατορροές της

επιχείρησης στις περιπτώσεις υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου. Στα κέρδη προ τόκων –

φόρων και αποσβέσεων µε την υλοποίηση της επένδυσης, χρησιµοποιούνται οι τιµές που

υπολογίζονται στον πίνακα ‘ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ’.

Οι τιµές των αποτελεσµάτων προ τόκων αποσβέσεων και φόρων καθώς και οι δαπάνες

κεφαλαίου κίνησης έχουν υπολογισθεί για την συγκεκριµένη µονάδα λαµβάνοντας υπόψη τα

κόστη λειτουργίας της και τις απαιτούµενες δαπάνες.

88

Με βάση τα προηγούµενα οικονοµικά στοιχεία η προτεινόµενη επένδυση εµφανίζει θετικές

χρηµατοροές από το 1ο έτος µετά την περίοδο υλοποίησης της επένδυσης, ξεκινώντας από

τις 69.801 €, οι οποίες διατηρούνται σταθερές µέχρι και το 10ο έτος. Η πορεία των

ταµειακών ροών εγγυάται την επιστροφή της επένδυσης, µε µικρό ωστόσο Εσωτερικό

Συντελεστή Απόδοσης, ίσο µε 0,29%.

Ο εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (IRR) υπολογισµένος σύµφωνα µε την Απόφαση

Κριτηρίων (Α.Π. ΥΠΟΙΟ 8356 3-3-2005) του Ν.3299/2004, είναι θετικός µε τιµή 0,29%,

γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι η προτεινόµενη επένδυση προβλέπεται να είναι

βιώσιµη.

89

Π

ΕΡ

ΙΟ∆

ΟΣ

Ε Τ

Η

Λ Ε

Ι Τ

Ο Υ

Ρ Γ

Ι Α

Σ

Σ

ΧΕ

∆ΙΑ

ΣΜ

ΟΥ

ΚΑ

ΤΑ

ΣΚ

ΕΥ

ΗΣ

-2

-1

0

1ο

2ο

3ο

4ο

5ο

6ο

7ο

8ο

9ο

10ο

ΜΕ

ΤΑ

ΤΗ

Ν Ε

ΠΕ

Ν∆

ΥΣ

Η

2008

20

09

2010

20

11

2012

20

13

2014

20

15

2016

20

17

2018

ΕΙΣ

ΡΟ

ΕΣ

(Α1)

ΑΠ

ΟΤ

ΕΛ

ΕΣΜ

ΑΤ

Α Π

ΡΟ

ΤΟ

ΚΩ

Ν Α

ΠΟ

ΣΒΕ

ΣΕΩ

Ν &

Φ

ΟΡΩ

Ν

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

ΕΚ

ΡΟ

ΕΣ

(Β1)

∆απ

άνες

επέ

νδυσ

ης

679.

800

∆απ

άνες

κεφ

αλαί

ου κ

ίνησ

ης

29

2 0

0 0

0 0

0 0

0 0

Σύνο

λο (Β

1)

679.

800

292

0 0

0 0

0 0

0 0

0 Τ

ΑΜ

ΕΙΑ

ΚΕ

Σ Ρ

ΟΕ

Σ (Γ

1=Α

1-Β

1)

-679

.800

68

.801

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

69

.093

ΠΡ

ΙΝ Τ

ΗΝ

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

ΕΙΣ

ΡΟ

ΕΣ

(Α2)

ΑΠ

ΟΤ

ΕΛ

ΕΣΜ

ΑΤ

Α Π

ΡΟ

ΤΟ

ΚΩ

Ν Α

ΠΟ

ΣΒΕ

ΣΕΩ

Ν &

Φ

ΟΡΩ

Ν

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

ΕΚ

ΡΟ

ΕΣ

(Β2)

∆απ

άνες

επέ

νδυσ

ης

∆απ

άνες

κεφ

αλαί

ου κ

ίνησ

ης

0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 Σύ

νολο

(Β2)

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

ΤΑ

ΜΕ

ΙΑΚ

ΕΣ

ΡΟ

ΕΣ

(Γ2=

Α2-

Β2)

0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

∆ΙΑ

ΦΟ

ΡΑ

Γ1-

Γ2

-679.800

68.801

69.093 69.093

69.093 69.093 69.093 69.093 69.093

69.093

69.093

IRR

= 0,29%

90

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σκοπός της παρούσης µελέτης είναι η διερεύνηση της δυνατότητας εγκατάστασης

σύγχρονου εξοπλισµού φωτοβολταϊκών συστηµάτων για την αποδοτική εκµετάλλευση του

φωτοβολταϊκού φαινόµενου µε σκοπό τη µετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Η

τεχνολογία αυτή εφαρµόζεται εδώ και πολλά χρόνια στις περισσότερες από τις ανεπτυγµένες

χώρες του κόσµου και τελευταία έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος και στον ελληνικό χώρο.

Το σύστηµα παραγωγής ηλεκτρισµού µε φωτοβολταϊκά θα χρησιµοποιηθεί σε συνδυασµό µε

το δίκτυο της ∆ΕΗ .Αυτό σηµαίνει ότι το παραγόµενο ηλιακό ρεύµα θα πωλείται στη ∆ΕΗ

έναντι µιας ορισµένης από το νόµο τιµής για χρονικό διάστηµα το οποίο θα συµφωνηθεί.

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι το όφελος από µια τέτοια εγκατάσταση παραγωγής ενέργειας

από φωτοβολταϊκά συστήµατα, δεν είναι µόνο το οικονοµικό κέρδος, αλλά και η προστασία

του περιβάλλοντος, αφού αξιοποιείται µια Ανανεώσιµη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ) όπως ο

ήλιος, αντί της καύσης ορυκτών ή πετρελαιοειδών καυσίµων µε τις γνωστές αρνητικές

επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Επιπλέον, πέραν του περιβαλλοντικού οφέλους, το προτεινόµενο επενδυτικό σχέδιο

χαρακτηρίζεται και από θετικές επιπτώσεις στο ενεργειακό προϊόν της χώρας µας, αφού

συµβάλλει στον εθνικό στόχο της αντικατάστασης µέρους (έως 20,1% της ακαθάριστης

καταναλισκόµενης ενέργειας) των σήµερα χρησιµοποιούµενων ορυκτών καυσίµων µε ΑΠΕ.

Παρουσιάστηκε το θεσµικό πλαίσιο που έχει διαµορφωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην

Ελλάδα, µε τις διαφορές νοµοθετικές ρυθµίσεις και είναι σταθερά προσανατολισµένο µε

όλες τις παραλείψεις και τις ατέλειες που ενδεχοµένως έχει, στην παρακίνηση και

διευκόλυνση των επιχειρήσεων να αντικαταστήσουν η να συµπληρώσουν την ηλεκτρική

ενέργεια που αγοράζουν από το εθνικό δίκτυο , µε παραγωγή ή συµπαραγωγή ενέργειας από

ανανεώσιµες πηγές ενέργειας,

Οι µέθοδοι που χρησιµοποιήθηκαν για την αξιολόγηση της επένδυσης (Καθαρά Παρούσα

Αξία, Εσωτερικός Βαθµός Απόδοσης) οδήγησαν στο συµπέρασµα ότι η επένδυση είναι

συµφέρουσα και η επιχείρηση πρέπει να την υλοποιήσει. Στην Καθαρά Παρούσα Αξία

91

βέβαια είναι υπολογισµένα τα αποτελέσµατα ,θεωρώντας την επιδότηση που λαµβάνει η

επιχείρηση από το κράτος ως ένα ποσό που δεν επιβαρύνει τον επενδυτή και γιαυτό δεν

υπολογίζεται στην αρχική αξία. Αντίθετα ο Εσωτερικός Βαθµός Απόδοσης είναι

υπολογισµένος µε βάση ολόκληρο το αρχικό ποσό της επένδυσης. Ασφαλώς όµως σε αυτά

τα ποσά δεν υπολογίζεται η προστιθεµένη αξία των φωτοβολταϊκών ,καθώς επίσης και η

υπεραξία της άδειας παραγωγής. ηλεκτρικής ενέργειας που σε µερικά χρόνια θα είναι

ανάρπαστη ,µιας και το κράτος δε θα δίνει τη δυνατότητα για δηµιουργία νέων µονάδων.

Τα Φ/Β είναι ακριβά. Καµία αντίρρηση, τουλάχιστον µε τις σηµερινές τιµές. Τα Φ/Β, όπως

άλλωστε και όλες οι ΑΠΕ, έχουν υψηλό αρχικό κόστος επένδυσης και ασήµαντο

λειτουργικό κόστος, αντίθετα µε τις συµβατικές ενεργειακές τεχνολογίες που συνήθως έχουν

σχετικά µικρότερο αρχικό επενδυτικό κόστος και υψηλά λειτουργικά κόστη. Παρόλα αυτά η

προστιθέµενη αξία των φωτοβολταίκών έρχεται να υπερκεράσει αυτό το µειονέκτηµα και να

µας επιτρέψει να βλέπουµε µόνο µε θετικές προοπτικές αυτή την επένδυση.

Εν κατακλείδι, µπορούµε να πούµε ότι η επένδυση είναι οικονοµικά βιώσιµη και συµφέρει η

υλοποίησή της ,ενώ ταυτόχρονα είναι µια αποτελεσµατική µέθοδος αξιοποίησης της ηλιακής

ακτινοβολίας, που ειδικά για την χώρα µας αποτελεί προνόµιο, επιτρέποντας πλέον να

µιλάµε για αυξηµένη οικολογική συνείδηση και πιο «πράσινη» ζωή.

92

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

93

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ταχ.∆/νση: Μεσογείων 119 101 92 ΑΘΗΝΑ Πληροφορίες: Γ. Μέντζος Τηλέφωνο: 210 6969445 Φαξ: 210 6969448 e-mail: [email protected]

Αθήνα, 30 Οκτωβρίου 2006

Αριθ. πρωτ.: ∆6/Φ1/οικ.21691 ΠΡΟΣ: Τους Αποδέκτες Πίνακα ∆ιανοµής

ΘΕΜΑ: Πρώτες οδηγίες εφαρµογής του Ν. 3468/2006 για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέρ-

γειας και τη Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης

Για την ορθή και κατά ενιαίο τρόπο εφαρµογή των διατάξεων του νέου νόµου 3468/ 2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής απόδοσης και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 129)1 από όλες τις εµπλεκόµενες υπηρεσίες και άλλους φορείς παρέχονται κατωτέρω οι πρώτες οδηγίες κατά κεφάλαιο του νόµου. Με κριτήριο την τήρηση της έκτασης της παρούσας σε λογικά όρια έµφαση δίνεται στις ρυθµίσεις που συνεπάγονται ουσιώδη αλλαγή σε σχέση µε το προϋφιστάµενο καθεστώς ενώ παραλείπεται αναφορά σε άλλες των οποίων η εφαρµογή εκτιµάται ότι δεν θα προκαλέσει σοβαρά προβλήµατα.

Κεφάλαιο Α’ – Σκοπός και ορισµοί (άρθρα 1-2)

Με το άρθρο 1 ορίζεται ο σκοπός του νόµου ως µέσου ενσωµάτωσης της βασικής Οδηγίας 2001/77/ΕΚ για την προαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα µε τις ρυθµίσεις του νόµου προωθείται κατά προτεραιότητα η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας µε χρήση ΑΠΕ και µέσω συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας υψηλής απόδοσης. Με το άρθρο 2 δίνονται οι ορισµοί των κύριων εννοιών που χρησιµοποιούνται στο

νόµο κατά τρόπο συµβατό µε τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν. 2773/1999 (ΦΕΚ Α’ 286)

για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, του άρθρου 23 του Ν.

3175/2003 (ΦΕΚ Α’ 207) για την επίσπευση της διαδικασίας απελευθέρωσης, του 1 Το κείµενο του νόµου, καθώς και αγγλική µετάφρασή του είναι διαθέσιµο στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Ανάπτυξης ypan.gr

94

άρθρου 1 του Ν. 3426/2005 (ΦΕΚ Α’ 309) µε το ίδιο αντικείµενο και τέλος του άρθρου 2

της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ.

Κεφάλαιο Β’ – ‘Αδεια παραγωγής (άρθρα 3-5)

Στο άρθρο 3 αντιµετωπίζεται το σοβαρό θέµα της έκδοσης των αδειών παραγωγής. Ως προς τα κριτήρια µε βάση τα οποία χορηγείται η άδεια παραγωγής σηµειώνεται ότι για την εφαρµογή των διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος η ΡΑΕ διαβιβάζει την Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων2 στην αρµόδια για την περιβαλλοντική αδειοδό-τηση Υπηρεσία και υποβάλλει τη γνωµοδότηση της στον Υπουργό Ανάπτυξης µόνο αφού περιέλθει σ΄ αυτή η γνωµοδότηση της Υπηρεσίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Με την έννοια αυτή στην άδεια παραγωγής ενσωµατώνεται η κατ’ αρχή συναίνεση της πολιτείας ως προς το επιτρεπτό της αιτούµενης δραστηριότητας και βελτιώνεται το προηγούµενο καθεστώς του άρθρου 28 παρ. 1 του Ν. 2773/1999 όπου η ΡΑΕ ασκούσε οιονεί καθήκοντα Υπηρεσίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης αφού θα µπορούσε επ’ ευκαιρία της διατύπωσης της γνωµοδότησης προς τον Υπουργό Ανάπτυξης να αποκλείσει για περιβαλλοντικούς λόγους επενδύσεις για τις οποίες δεν είχε καν υπάρξει χειρισµός σχετικών αιτηµάτων από τις καθ’ ύλη κεντρικές και περιφερειακές Υπηρεσίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Ουσιαστική είναι η ρύθµιση της παρ. 1 του άρθρου 3 που επιβάλλει την ύπαρξη ανεµολο-γικών στοιχείων που θα έχουν εκτελεστεί από πιστοποιηµένους φορείς κατά DIN-EN ISO/IEC 17025. Με τον τρόπο αυτό περιορίζεται ο υπαρκτός κίνδυνος µαταιώσεως σοβαρών κατά τα άλλα επενδυτικών προσπαθειών µετά τη διαπίστωση κατά τη φάση έναρξης υλοποίησης των έργων ότι το πραγµατικό αιολικό δυναµικό της συγκεκριµένης θέσης υπο-λείπεται του εκτιµηθέντος σε βαθµό καθιστώντα την επένδυση µη βιώσιµη. Επίσης σηµαν-τική είναι και η ρύθµιση της πρώτης περιόδου της παρ. 2 του άρθρου 3 µε την οποία επιβάλλεται συνεργασία της ΡΑΕ µε τον οικείο ∆ιαχειριστή για τον καταρχάς καθορισµό του τρόπου και σηµείου σύνδεσης του προς αδειοδότηση σταθµού µε το Σύστηµα ή το ∆ίκτυο ώστε να µη δηµιουργείται προσδοκία ικανοποίησης αιτηµάτων για λήψη άδειας παραγωγής σε περιοχές µε κορεσµένο ηλεκτρικό χώρο και έλλειψη προοπτικών κατασκευής έργων ενίσχυσης και επέκτασης των έργων µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο ορατό µέλλον.

Στην παρ. 4 του άρθρου 3 ορίζεται σε 25 έτη η κατ’ αρχή διάρκεια της άδειας παραγωγής και η δυνατότητα ισόχρονης παράτασης της. Με τις εν λόγω διατάξεις επίσης προβλέπεται ότι εάν σε 24 µήνες (ή 36 µήνες σε περιπτώσεις εταιριών λαϊκής βάσης) δεν έχει εκδοθεί και η άδεια εγκατάστασης θα ανακαλείται η άδεια παραγωγής. Στους λόγους παράτασης του χρονικού διαστήµατος των 24 µηνών δεν θα συνυπολογίζεται ο χρόνος δικαστικής αναστολής της εκτέλεσης οποιασδήποτε πράξης ή έγκρισης αναγκαίας για τη χορήγηση της άδειας εγκατάστασης ή καθυστέρησης µη οφειλόµενης σε υπαιτιότητα του κατόχου της άδειας παραγωγής. Ρητή µνεία γίνεται στο ότι δεν συνιστούν λόγο παράτασης η τροπο-ποίηση της άδειας παραγωγής λόγω µεταβολής µετοχικής σύνθεσης του κατόχου της, ή του τόπου εγκατάστασης ή της εγκατεστηµένης ή της µέγιστης ισχύος, καθώς και η µεταβίβαση της άδειας σε άλλο πρόσωπο. 2 Επισηµαίνεται ότι τα καθεστώς περιβαλλοντικής αδειοδότησης εγκαταστάσεων ανανεώσιµης ηλεκτροπαρα-γωγής διέπεται κυρίως από τις πρόσφατες κοινές υπουργικές αποφάσεις 104247/ΕΥΠΕ/ΠΕΧΩ∆Ε/ 25.5.2006 (ΦΕΚ Β’ 663) και 104248/ΕΥΠΕ/ΠΕΧΩ∆Ε/25.5.2006 (ΦΕΚ Β’ 663) και δεν ισχύει πλέον η κοινή υπουργική απόφαση 1723/2003 (ΦΕΚ Β’ 552). ∆ιευκρινίσεις επί του περιεχοµένου των εν λόγω αποφάσεων δόθηκαν µε την εγκύκλιο 107100/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩ∆Ε/29.8.2006.

95

Το άρθρο 4 ασχολείται µε τις εξαιρέσεις από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής και δεν αναµένεται να εµφανίσει προβλήµατα ορθής εφαρµογής. Πάντως ειδικά για τα φωτοβολταϊκά συστήµατα είναι ενδεχόµενο να υπάρξουν προσπάθειες για κατάτµηση του πραγµατικού µεγέθους σε υποσύνολα ισχύος µικρότερης αυτής για την οποία απαιτείται άδεια µε σκοπό και την καταστρατήγηση του ευνοϊκού καθεστώτος τιµολόγησης που εισάγει το άρθρο 13 του νέου νόµου. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει η ΡΑΕ κατά την εξέταση αιτηµάτων για έκδοση απόφασης απαλλαγής από την υποχρέωση έκδοσης άδειας παραγωγής αλλά και οι φορείς όπως ο ∆ΕΣΜΗΕ και η ∆ΕΗ επ’ ευκαιρία της διατύπωσης όρων σύνδεσης και σύναψης συµβάσεων αγοραπωλησίας ανανεώσιµης ενέργειας να εξετάζουν τη νοµική κατάσταση των ακινήτων για διαπίστωση τυχόν υπαίτιας κατάτµησης3. ∆ηλαδή από τη φύση των διατάξεων φαίνεται ότι η ∆ιοίκηση νοµιµοποιείται να προβαίνει κατ’ εξαίρεση σε έλεγχο τίτλο ιδιοκτησίας.

Υπενθυµίζεται ότι αποµονωµένα µικροδίκτυα κατά τους ορισµούς του άρθρο 1 παρ. 4 του Ν. 3426/2005 είναι τα δίκτυα κάθε Μη ∆ιασυνδεδεµένου Νησιού το οποίο είχε κατά το έτος 1996 συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας µικρότερη των 500 GWh, ήτοι το σύνολο των 30 αυτόνοµων συστηµάτων της νησιωτικής χώρας εκτός της Κρήτης που κατά το εν λόγω έτος είχε κατανάλωση µεγαλύτερη του εν λόγω ορίου.

Το άρθρο 5 ρυθµίζει θέµατα του Κανονισµού Αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που θα αντικαταστήσει τον ισχύοντα σήµερα κανονισµό που περι-λαµβάνει όλες τις κατηγορίες ηλεκτροπαραγωγής χωρίς εξειδίκευση στις ιδιαιτερότητες των ΑΠΕ, καθώς και τήρησης ειδικού µητρώου που θα απεικονίζει κάθε στιγµή την κατάσταση του τοµέα από άποψη αδειοδοτήσεων.

Το άρθρο 6 ρυθµίζει το ιδιάζον καθεστώς αδειοδότησης των υβριδικών σταθµών. Συγκε-κριµένα ορίζεται ότι τα αιτήµατα για χορήγηση άδειας παραγωγής θα συνοδεύονται από αναλυτική µελέτη για τον τρόπο ένταξης και λειτουργίας των εν λόγω σταθµών στα ηλεκτρικά δίκτυα των µη διασυνδεδεµένων νησιών µε έµφαση στην τεκµηρίωση της δυνατό-τητας παροχής εγγυηµένης ισχύος. Επίσης στα αιτήµατα θα περιλαµβάνεται πρόταση τιµολόγησης της διαθεσιµότητας ισχύος και της παρεχόµενης ενέργειας αλλά και της ενέργειας που θα απορροφά ο σταθµός από το ∆ίκτυο για την πλήρωση των συστηµάτων αποθήκευσης.

Κεφάλαιο Γ’ – Εγκατάσταση σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. και διάθεση ηλεκτρικής ενέργειας (άρθρα 7-12)

Στο άρθρο 7 προβλέπεται ότι οι σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής θα µπορούν να εγκαθίστανται σε γήπεδο ή σε χώρο επί των οποίων ο αιτών έχει δικαίωµα νόµιµης χρήσης, δάση ή δασικές εκτάσεις κατά τις διατάξεις των άρθρων 45 και 58 του Ν. 998/1979 (ΦΕΚ Α’ 289) για έγκριση επέµβασης σε περιοχές µε υπαγόµενες στις πλέον άγονες αλλά έχουσες δασικό ενδιαφέρον ή του άρθρου 13 του Ν. 1734/1987 (ΦΕΚ Α’ 189) για παραχώρηση σε περιοχές άγονες ήτοι µε περιορισµένο δασοπονικό ενδιαφέρον, όπως ισχύουν κάθε φορά, καθώς και

3 Υπενθυµίζεται το ανάλογο της πολεοδοµικής νοµοθεσίας και συγκεκριµένα του άρθρου 2 του Ν.∆. 690/ 1948 (ΦΕΚ Α’ 135), όπως η διάταξη αυτή επανήλθε σε ισχύ µε το άρθρο 6 παρ. 1 του Ν. 651/1977 (ΦΕΚ Α’ 207) όπου ορίζεται ότι απογορεύεται η υπαίτια κατάτµηση οικοπέδων επαγοµένη τη δηµιουργία οικοπέδων µη αρτίων ενώ περαιτέρω προβλέπεται ότι είναι εξυπαρχής απολύτως άκυρη κάθε δικαιοπραξία που έχει ως αντικείµενο απαγορευόµενη από τις διατάξεις αυτές µεταβίβαση κυριότητας.

96

σε αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή πυθµένα της µετά από παραχώρηση του σχετικού δικαιώµατος σύµφωνα µε το άρθρο 14 του Ν. 2971/2001 (ΦΕΚ Α’ 285).

Με το άρθρο 8 επέρχονται σηµαντικές αλλαγές στο καθεστώς έκδοσης αδειών εγκατάστα-σης αφού για τα έργα της 2ης υποκατηγορίας της Α’ κατηγορίας και της 3ης ή 4ης υποκα-τηγορίας του άρθρου 3 του Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ Α’ 160) προβλέπεται ότι εάν ο Γενικός Γραµµατέας Περιφέρειας δεν εκδώσει την άδεια εγκατάστασης µέσα σε αποκλειστική προθεσµία 15 ηµερών τότε για την έκδοση αυτής αρµόδιος καθίσταται ο Υπουργός Ανάπτυ-ξης που εκδίδει την εν λόγω πράξη σε 30 ηµέρες από την περιέλευση σ’ αυτόν σχετικού αιτήµατος συνοδευόµενου όπωσδήποτε από την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Εξάλλου για έργα που κατατάσσονται στην 1η υποκατηγορία της Α’ κατηγορίας, καθώς και έργα όλων των άλλων κατηγοριών που κατασκευάζονται σε προστατευόµενες περιοχές RAMSAR4, Natura 20005, εθνικούς δρυµούς6 και αισθητικά δάση7 η άδεια εγκατάστασης χορηγείται εξυπαρχής µε κοινή απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και του κατά περίπτωση αρµόδιου Υπουργού.

Με το ίδιο άρθρο ορίζεται ότι η άδεια λειτουργίας χορηγείται µε απόφαση του οργάνου που είναι ή κατέστη αρµόδιο για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης.

Στο άρθρο 9 κανονίζεται το καθεστώς ένταξης σταθµών στο Σύστηµα ή το ∆ιασυνδεδεµέ-νο ∆ίκτυο µε άρση του προηγούµενου περιορισµού του άρθρου 35 του Ν. 2773/1999 που έθετε όριο τα 50 MW. Ειδικά για τα µικρά υδροηλεκτρικά έργα το όριο ισχύος για την άσκηση του δικαιώµατος προτεραιότητας στην πρόσβαση διαµορφώνεται πλέον στα 15 MW. Το όριο των 35 MW διατηρείται για διαθέσιµες εγκαταστάσεις ηλεκτροπαραγωγής µέσω ΣΗΘΥΑ στις οποίες δεν γίνεται αποκλειστική χρήση ΑΠΕ ή συνδυασµένη χρήση ΑΠΕ και αερίων καυσίµων και για τις εγκαταστάσεις των αυτοπαραγωγών.

Ειδικά οι µονάδες ελεγχόµενης παραγωγής υβριδικού σταθµού που αξιοποιούν την αποθη-κευµένη ενέργεια από το σύστηµα αποθήκευσης του σταθµού εντάσσονται στο Σύστηµα σύµφωνα µε όσα προβλέπει κάθε φορά ο Κώδικας ∆ιαχείρισης του Συστήµατος για υδροηλεκτρικά έργα ισχύος ανώτερης των 15 MW. Επίσης θα είναι δυνατή η απορρόφηση ενέργειας από το Σύστηµα ή διασυνδεδεµένο ∆ίκτυο για την πλήρωση του µέσου αποθή-κευσης µετά από δήλωση απευθυνόµενη στο ∆ιαχειριστή.

4 Πρόκειται για δέκα υγρότοπους διεθνούς ενδιαφέροντος που περιλαµβάνονται στη διεθνή συνθήκη που υπογράφτηκε στο Ραµσάρ των Ινδιών το 1971 και από τη χώρα µας. Η κύρωση της συνθήκης έγινε µε Ν.∆. 191/1974. 5 Πρόκειται κατά βάση για περιοχές περιλαµβανοµένες στο Ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο Natura 2000 σύµφωνα µε την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Οι χαρακτηρισµένοι βιότοποι ανέρχονται σε περίπου 234 από τους οποίους 52 έχουν χαρακτηριστεί ως ειδικά προστατευόµενες περιοχές για τη διατήρηση των άγριων πουλιών σύµφωνα µε την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ. 6 Ο όρος εθνικοί δρυµοί αναφέρεται σε περιοχές, οι οποίες σύµφωνα µε τη διεθνή δασική νοµοθεσία εµφανίζουν ειδικό οικολογικό ενδιαφέρον λόγω της σπάνιας και πολυσχιδούς πανίδας και χλωρίδας σε συνδυασµό µε τις γεωµορφολογικές συνθήκες, τα νερά και την ατµόσφαιρα. Στην Ελλάδα δέκα δάση έχουν χαρακτηριστεί και οριοθετηθεί κατάλληλα ως εθνικοί δρυµοί αρχικά µε τις διατάξεις του Α.Ν. 856/1937 (ΦΕΚ Α’ 367) που µεταγενέστερα µεταφέρθηκαν στο Ν.∆. 86/1969 (ΦΕΚ Α’ 7) που αποτελεί τον ισχύοντα δασικό κώδικα ενώ τροποποιήθηκαν µε τις σχετικές µε τους εθνικούς δρυµούς διατάξεις του Ν. 996/1971 (ΦΕΚ Α’ 192). 7 Ο όρος αισθητικά δάση χαρακτηρίζει δασικές εκτάσεις ή φυσικά τοπία ιδιαίτερης αισθητικής, οικολογικής και τουριστικής αξίας και των οποίων η πανίδα, χλωρίδα και µοναδικό κάλλος τελούν υπό καθεστώς προστασίας. Στην Ελλάδα υπάρχουν 19 αισθητικά δάση.

97

Οι διατάξεις του άρθρου 10 ρυθµίζουν το καθεστώς ένταξης των σταθµών ηλεκτροπαραγω-γής στα µη διασυνδεδεµένα νησιά και συγκεκριµένα καθορίζουν ότι προτεραιότητα στην απορρόφηση ενέργειας έχουν οι σταθµοί ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, καθώς και οι µονάδες ΑΠΕ των υβριδικών σταθµών και έπεται το πλεόνασµα ενέργειας που παράγει αυτοπαραγωγός µέσω ΣΗΘΥΑ.

Για την ενεργοποίηση του άρθρου 11 σηµειώνεται ότι όταν νέα εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε χρήση ΑΠΕ συνδέεται στο Σύστηµα ή το ∆ίκτυο µέσω υποσταθµού µέσης προς υψηλή τάση που βρίσκεται εκτός του χώρου της εγκατάστασης, για τις απαιτούµενες εγκρίσεις προς κατασκευή των έργων σύνδεσης βρίσκουν αναλογική εφαρµογή οι διατάξεις της κείµενης νοµοθεσίας που διέπουν την εκτέλεση έργων του Κυ-ρίου του Συστήµατος ή του ∆ικτύου. Κατά συνέπεια δεν οφείλεται αντάλλαγµα χρήσης δασι-κής έκτασης8.

Στο άρθρο 12 ορίζεται ο κατ’ αρχή χρόνος ισχύος συµβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας σε δέκα (10) έτη µε δυνατότητα παράτασης κατά δέκα (10) ακόµη έτη µε την προϋπόθεση κατάθεσης έγγραφης δήλωσης του παραγωγού πριν τη λήξη της αρχικής περιόδου ισχύος της συµβάσεως απευθυνόµενης προφανώς στον οικείο ∆ιαχειριστή. ‘Ηδη κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 3 εκδόθηκε η υπουργική απόφαση ∆6/Φ1/οικ.18359/ 14.9.2006 (ΦΕΚ Β’ 1442), µε την οποία καθορίστηκε ο τύπος και το περιεχόµενο συµβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστηµα και επίκειται η έκδοση αντίστοιχης απόφασης που θα καθορίζει τον τύπο και περιεχόµενο συµβάσεων στο ∆ίκτυο.

Κεφάλαιο ∆’ –Τιµολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας (άρθρα 13-18)

Η τιµολόγηση της ενέργειας που παράγεται µε χρήση ΑΠΕ ή µέσω ΣΗΘΥΑ γίνεται στο άρθρο 13 µε διαφοροποίηση κατά είδος ανανεώσιµου ενεργειακού πόρου όπως φαίνεται στον κατωτέρω συνοπτικό πίνακα.

Πηγή ηλεκτρικής ενέργειας Τιµή Ενέργειας (Ευρώ/MWh)

∆ιασυνδεδε-µένο σύστηµα

Μη διασυνδεδε-µένα νησιά

Αιολική, υδραυλική, γεωθερµική ενέργεια, βιοµάζα, αέρια εκλυόµενα από χώ-ρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού και βιοαερία, λοιπές ΑΠΕ και ενέργεια µέσω συµπαραγωγής υψηλής απόδοσης

73 84,6

Αιολικά πάρκα στη θάλασσα 90 Φωτοβολταϊκά συστήµατα ισχύος µέχρι 100 kW που εγκαθίστανται σε ακίνητο ιδιοκτησίας ή νόµιµης κατοχής ή όµορα ακίνητα του ίδιου ιδιοκτήτη ή νοµίµου κατόχου

450 500

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκά συστήµατα µε ισχύ µεγαλύτερη των 100 kW

400 450

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από συστήµατα άλλης τεχνολογίας πλην φωτοβολταϊκών µε ισχύ µέχρι 5 MW

250 270

Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από συστήµατα άλλης τεχνολογίας πλην φωτοβολταϊκών µε ισχύ µεγαλύτερη των 5 MW

230 250

8 Εξάλλου βάσει της παρ. 2 του ίδιου άρθρου στην περίπτωση που δεύτερος χρήστης συνδεθεί µε τα προαναφε-ρόµενα έργα σύνδεσης και η κυριότητα της έκτασης ανήκει στο ∆ηµόσιο, δεν υφίσταται υποχρέωση καταβολής ανταλλάγµατος από το δεύτερο στον πρώτο για τη χρήση του εδάφους που αναλογεί στα έργα αυτά και κατά το τµήµα που ο δεύτερος κάνει χρήση. Τέτοια υποχρέωση δεν έχει ούτε ο Κύριος του ∆ικτύου (και του Συστήµατος για την ταυτότητα του νοµικού λόγου), στον οποίο µεταβιβάζονται τα έργα σύνδεσης και αντίστοιχα η κυριότητα επί του εδάφους επ’ ευκαιρία της σύνδεσης του επόµενου κατά συνέχει του πρώτου χρήστη µε την έννοια ότι τέτοιο αντάλλαγµα ουδέποτε καταβλήθηκε από τον πρώτο χρήστη.

98

Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στη φωτοβολταϊκή ενέργεια της οποίας η τιµολόγηση επιτρέπει πλέον την υλοποίηση επενδύσεων που στο παρελθόν ήταν ανέφικτες. Γενικά η τιµολόγηση γίνεται κατ’ απλούστερο τρόπο σε σχέση µε το προηγούµενο καθεστώς αφού δεν προβλέπεται πλέον αποζηµίωση του σκέλους ισχύος ως µέτρου ώθησης για επιλογή ηλεκτροπαραγωγικού εξοπλισµού που θα λειτουργεί εγγύς του ονοµαστικού µεγέθους κατά το δυνατό µεγαλύτερη διάρκεια του έτους εκτός από την περίπτωση των υβριδικών σταθµών ούτε εφαρµογή συντελεστών διαφοροποίησης ανάλογα το επίπεδο της τεκµαιρόµενης χρονικής διαθεσιµότητας του σταθµού. Ειδικά για τους υβριδικούς σταθµούς η αποζηµίωση για τη διαθεσιµότητα ισχύος δεν καθορίζεται στο νόµο αλλά θα αποτελεί όρο της σχετικής άδειας παραγωγής µετά από στάθµιση της αποζηµίωσης διαθεσιµότητας ισχύος νεοεισερχοµένων µονάδων συµβατικής ηλεκτροπαραγωγής. Επίσης η τιµή ενέργειας που παράγεται σε υβριδικό σταθµό θα καθορίζεται στην άδεια παραγωγής µε βάση το µέσο οριακό µεταβλητό κόστος συµβατικών µονάδων του αυτόνοµου συστήµατος. Η τιµή αυτή δεν θα µπορεί να υπολείπεται του 125% της τιµής µε την οποία χρεώνεται ο υβριδικός σταθµός για την απορρόφηση ενέργειας αναγκαίας για την πλήρωση των µέσων αποθήκευσης. Η τελευταία αυτή τιµή επίσης θα καθορίζεται στην άδεια παραγωγής και θα αντανακλά το µέσο µεταβλητό κόστος παραγωγής των µονάδων βάσης του αυτόνοµου συστήµατος και όχι σύµφωνα µε τις προκαθορισµένες τιµές πώλησης ενέργειας για συγκεκριµένη, π.χ. βιοµηχανική χρήση. Οι ευνοϊκές αυτές ρυθµίσεις δεν επεκτείνονται και στην ενέργεια που οι µονάδες ΑΠΕ του υβριδικού σταθµού εγχέουν απευθείας στο ∆ίκτυο αλλά η τιµολόγηση γίνεται όπως στην παρ. 1 του άρθρου 13. Περαιτέρω στον παραγωγό του υβριδικού σταθµού δίνεται εναλλακτικά το δικαίωµα συµψηφισµού της ενέργειας που παράγει στις µονάδες ΑΠΕ του σταθµού και εγχέει απευθείας στο ∆ίκτυο µε την ενέργεια που απορροφά από το ∆ίκτυο για την πλήρωση του µέσου αποθήκευσης.

Στην παρ. 4 του άρθρου 13 γίνεται ρητή πρόβλεψη ότι σε περίπτωση µελλοντικής σύν-δεσης αυτόνοµου νησιού µε το σύστηµα δεν θα θίγονται οι εν ενεργεία συµβάσεις αγοραπω-λησίας ηλεκτρικής ενέργειας αλλά δεν θα είναι δυνατή η παράταση τους µε το ίδιο καθεστώς τιµών .

Στην παρ. 6 του ίδιου άρθρου ρυθµίζεται το βασικό θέµα της αναπροσαρµογής των τιµών ανανεώσιµης ενέργειας στη βάση της µεσοσταθµικής µεταβολής των τιµολογίων της ∆ΕΗ όπως εγκρίνονται κάθε φορά από τον Υπουργό Ανάπτυξης. Η ρύθµιση επεκτείνεται και πέραν του τρέχοντος επιπέδου απελευθέρωσης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ορίζοντας ότι στην περίπτωση κατά την οποία δεν θα γίνεται διοικητικός καθορισµός των τιµολογίων της ∆ΕΗ, η αναπροσαρµογή θα λαµβάνει χώρα ενιαία για όλες τις τιµές µε απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και σε επίπεδο 80% της µεταβολής του δείκτη τιµών καταναλωτή.

Τέλος στην παρ. 7 γίνεται πρόβλεψη για ετήσια αναπροσαρµογή των τιµών πώλησης ενέρ-γειας υβριδικού σταθµού και της αποζηµίωσης διαθεσιµότητας ισχύος µε απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης .

Για την περαιτέρω προώθηση της φωτοβολταϊκής ενέργειας και την αντιµετώπιση ειδικό-τερων θεµάτων του κλάδου στο άρθρο 14 προβλέπεται η κατάρτιση από τη ΡΑΕ και η έγκριση από τον Υπουργό Ανάπτυξης ειδικού προγράµµατος ανάπτυξης µε ενδεικτικό στόχο τα 500 ΜWpeak στο διασυνδεδεµένο και τα 200 ΜWpeak στα αυτόνοµα νησιά. Ο επιµερισµός των 200 ΜWpeak στα επί µέρους αυτόνοµα συστήµατα µετά από σχετική µελέτη του οικείου ∆ιαχειριστή που λαµβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε συστήµατος.

99

Παρότι για την τιµολόγηση της φωτοβολταϊκής ενέργειας θα ισχύουν κατ’ αρχή οι τιµές του άρθρου 13 θα είναι δυνατή η µεταβολή τους µε απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης ώστε να εξυπηρετηθούν καλύτερα οι στόχοι του προγράµµατος.

Κεφάλαιο Ε’ – Εγγυήσεις προέλευσης ηλεκτρικής ενέργειας (άρθρα 15-18)

Με τα άρθρα αυτά εισάγεται στην εσωτερική νοµοθεσία ο θεσµός των εγγυήσεων προέλευσης µε τη µεταφορά των διατάξεων του άρθρου 5 της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ κατά το πρότυπο της ∆ανικής νοµοθεσίας.

Με τις εισαγόµενες ρυθµίσεις ορίζονται οι αρµόδιοι κατά περίπτωση φορείς έκδοσης των εγγυήσεων προέλευσης και συγκεκριµένα ο ∆ΕΣΜΗΕ για το διασυνδεδεµένο Σύστηµα, η ∆ΕΗ για το ∆ίκτυο, το ΚΑΠΕ για τα αυτόνοµα συστήµατα. Παράλληλα η ΡΑΕ που είναι ανεξάρτητη από τις δραστηριότητες παραγωγής και εµπορίας ηλεκτρικής ενέργειας ορίζεται ως φορέας ελέγχου της ορθής λειτουργίας του συστήµατος. Για την αποτελεσµατική εκπλήρωση του έργου των ανωτέρω φορέων καθορίζονται το περιεχόµενο των εγγυήσεων προέλευσης και η διαδικασία έκδοσης τους, ο τρόπος µεταβίβασης και η τήρηση ειδικού µητρώου σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή.

Κεφάλαιο ΣΤ’ – Όργανα Συντονισµού και Προώθησης Επενδύσεων στους Τοµείς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. (‘Αρθρα 19-23)

Με το άρθρο 19 συνιστάται επιτροπή προώθησης επενδυτικών σχεδίων µεγάλης κλίµακας, ήτοι έργων άνω των 30 εκατ. Ευρώ µε ευρεία συµµετοχή συναρµόδιων Υπουργείων σε επίπεδο γενικών γραµµατέων και άλλων φορέων, καθώς και υπηρεσιακών παραγόντων µε κύριο έργο το συντονισµό και κατεύθυνση των αρµόδιων υπηρεσιών. Παράλληλα η επιτροπή εξετάζει και συµβάλλει στην επίλυση κάθε αναφυόµενου προβλήµατος αλλά και διαµεσολαβεί µεταξύ των ενδιαφεροµένων επενδυτών και των υπηρεσιών.

Με το άρθρο 20 συνιστάται επιτροπή σε επίπεδο διευθυντικών στελεχών του Υπουργείου Ανάπτυξης και άλλων συναρµόδιων Υπουργείων και της ΡΑΕ για το χειρισµό θεµάτων επενδύσεων µέχρι του ύψους της προηγούµενης επιτροπής. Η επιτροπή επιλαµβάνεται αυτεπάγγελτα ή µετά από αίτηµα ενδιαφεροµένου ή και παραποµπή του θέµατος από την επιτροπή του άρθρου 19. Η επιτροπή εξετάζει κάθε υπόθεση επένδυσης και µεριµνά για την επίλυση των αναφυοµένων προβληµάτων

Με το άρθρο 21 προβλέπεται η κατάρτιση και δηµοσιοποίηση από τον Υπουργό Ανάπτυ-ξης τριών κατηγοριών εθνικών εκθέσεων. Συγκεκριµένα η πρώτη κατηγορία εκθέσεων καταρτίζεται σε ετήσια βάση από το ΚΑΠΕ µε αντικείµενο την αναλυτική επισκόπηση της διείσδυσης των ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, τον εντοπισµό προβληµάτων στην ανάπτυξη του τοµέα και την παράθεση συγκριτικών στοιχείων άλλων χωρών της ΕΕ. Επίσης ανά διετία η ΡΑΕ συντάσσει έκθεση που αναφέρεται στην επίτευξη των εθνικών στόχων και εστιάζεται στους κλιµατικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υλοποίηση µε αναφορά στα λαµβανόµενα νοµοθετικά, κανονιστικά και διοικητικά µέτρα µαζί µε αξιολόγηση τους µε τελικό στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών προώθησης του τοµέα. Η έκθεση αυτή συµπληρώνεται µε προτάσεις σε επίπεδο πολιτικής και εφαρµογής. Τέλος κάθε πέντε χρόνια η ΡΑΕ συντάσσει αναλυτική έκθεση µε στοχοθεσία ορίζοντα δεκαετίας και ταυτόχρονη περιγραφή ληφθέντων ή µελετώµενων µέτρων.

100

Με το άρθρο 22 καθορίζεται πλαίσιο διοικητικών κυρώσεων που επιβάλλονται στην περί-πτωση παράβασης των διατάξεων του νόµου και των κανονιστικών πράξεων που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση του.

Με το άρθρο 23 παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης προεδρικού διατάγµατος µε το οποίο θα κωδικοποιείται το θεσµικό πλαίσιο που διέπει την εν γένει παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να εµπεδωθεί, προς όφελος κυρίως των επενδυτών, η αναγκαία ασφάλεια δικαίου.

Κεφάλαιο Ζ’ – Τροποποιούµενες διατάξεις (άρθρο 24)

Με το στοιχείο Α παρ. 1 του άρθρου 24 επέρχεται τροποποίηση της βασικής διάταξης του άρθρου 58 παρ. 2 του Ν. 998/1979 όπου στην έγκριση περιβαλλοντικών όρων ενσωµατώνε-ται η απόφαση έγκρισης επέµβασης σε δασική έκταση που εκδίδεται από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων για δραστηριότητες για την περιβαλλοντική αδειοδό-τηση των οποίων αρµόδιες είναι οι κεντρικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµοσίων ‘Εργων ή τον Γενικό Γραµµατέα της οικείας Περιφέρειας εφόσον αρµόδιες είναι οι περιφερειακές ή νοµαρχιακές Υπηρεσίες περιβάλλοντος.

Επίσης µε την παρ. 2 του στοιχείου Α του ίδιου άρθρου προβλέπεται ότι όταν απαιτείται χαρακτηρισµός γης κατά τις διατάξεις του άρθρου 14 του Ν. 998/1979, η σχετική διαδικασία κινείται παράλληλα µε τη διαδικασία έκδοσης της απόφασης έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, η προθεσµία της οποίας παρατείνεται για όσο χρόνο διαρκεί η διαδικασία χαρακτηρισµού.

Με το στοιχείο Β εισάγεται κατά τροποποίηση του άρθρου 2 παρ. 5 του Ν. 2244/1994 (ΦΕΚ Α’ 168) η δυνατότητα συνδέσεως αυτοπαραγωγού µε απευθείας γραµµή, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 του Ν. 3426/2005 µε το χώρο κατανάλωσης στην περίπτωση που οι χώροι αυτοί δεν είναι όµοροι, δηλαδή δεν απαιτείται η γραµµή αυτή να αποτελεί τµήµα του Συστήµατος ή του ∆ικτύου.

Με το στοιχείο Γ που αναφέρεται στη διάταξη του άρθρου 10 παρ. 1 του Ν. 2773/1999 όπως ίσχυε µετά την τροποποίηση από το άρθρο 2 παρ. 11 του Ν. 2941/2001 (ΦΕΚ Α’ 201) καταργείται το όριο ισχύος των 900 kW για τους εφεδρικούς σταθµούς για την απαλλαγή από την υποχρέωση εφοδιασµού µε άδεια παραγωγής αλλά ορίζεται ότι σε περίπτωση λειτουργίας των σταθµών για σκοπούς διάφορους από τους προβλεπόµενους θα απαιτείται η έκδοση άδειας παραγωγής.

Με το στοιχείο ∆ εισάγεται η δυνατότητα παραχώρησης δικαιώµατος χρήσης αιγιαλού, παραλίας, συνεχόµενου ή παρακείµενου θαλάσσιου χώρου ή πυθµένα θάλασσας για την κατασκευή έργων ανανεώσιµης ηλεκτροπαραγωγής µέσω κατάλληλης συµπλήρωσης των διατάξεων του Ν. 2971/2001 και παράλληλα καθορίζεται η σχετική διαδικασία.

Κεφάλαιο Η’ – Λοιπές διατάξεις (άρθρα 25-26)

Με το άρθρο 25 ρυθµίζεται το καθεστώς του ειδικού τέλους ύψους 3% που, µε εξαίρεση τους παραγωγούς φωτοβολταϊκής ενέργειας, επιβάλλεται σε όλες τους παραγωγούς επί των προ ΦΠΑ τιµών πωλήσεως της ενέργειας στον οικείο ∆ιαχειριστή. Με το ίδιο άρθρο τερµα-τίζεται εκκρεµότητα που ταλαιπώρησε επί σειρά ετών τους επενδυτές αφού προβλέπεται ότι δεν συνιστά παραβίαση των διατάξεων του άρθρου 10 του Ν. 3299/2004 (ΦΕΚ Α’ 261) και προφανώς των αντιστοίχων διατάξεων των προηγούµενων αναπτυξιακών νόµων η πριν την παρέλευση πενταετίας από την παροχή δηµόσιας ενίσχυσης µεταβίβαση στον κύριο του

101

Συστήµατος ή του ∆ικτύου παγίων περιουσιακών στοιχείων που αντιστοιχούν στην αξία των έργων επέκτασης για τη σύνδεση σταθµών ανανεώσιµης ηλεκτροπαραγωγής µε το Σύστηµα ή ∆ίκτυο της χώρας. Με το άρθρο 26 που δεν αφορά τις ΑΠΕ απλοποιούνται οι διαδικασίες και συντέµνονται

οι χρόνοι που απαιτούνται για την τροποποίηση των αδειών παραγωγής, εγκατάστασης και

λειτουργίας που κατέχονται από πρόσωπα που συµµετέχουν στους διαγωνισµούς του

∆ΕΣΜΗΕ Α.Ε. που διεξάγονται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 2773/ 1999.

Συγκεκριµένα καθίσταται δυνατή µετά από απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης εκδιδόµενη

µετά από εισήγηση του ∆ΕΣΜΗΕ και γνώµη της ΡΑΕ η τροποποίηση άδειας παραγωγής

προκειµένου να ισχύει υπέρ προσώπου που υποκατέστησε τον ανάδοχο που προέκυψε από το

διαγωνισµό και κατείχε άδεια παραγωγής. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η κατασκευή

σταθµών συµβατικής ηλεκτροπαραγωγής από πρόσωπα που έχουν την οικονοµική και

τεχνική δυνατότητα αλλά δεν είχαν συµµετάσχει στο διαγωνισµό του ∆ΕΣΜΗΕ και δεν

κατείχαν άδεια παραγωγής. Στην ουσία πρόκειται για ρύθµιση ανάλογη αυτής του άρθρου 5

παρ. 7 του Ν. 1418/1984 (ΦΕΚ Α’ 23) για τα δηµόσια έργα, όπως προστέθηκε µε το άρθρο 1

του Ν. 2940/2001 (ΦΕΚ Α’ 180), για τις «κατασκευαστικές κοινοπραξίες» που συνιστώνται

όχι πριν τη διενέργεια διαγωνισµού για την ανάληψη δηµοσίου έργου αλλά µετά από την κα-

τακύρωση του αποτελέσµατος του. Επίσης στο ίδιο άρθρο προστίθεται η δυνατότητα

ορισµού ως κριτηρίου ανάθεσης της προσφοράς χαµηλότερης τιµής.

Κεφάλαιο Θ’ - Μεταβατικές και τελικές διατάξεις (’Αρθρα 27-33)

Με το άρθρο 27 παρ. 1 καθορίζεται η τύχη αιτηµάτων εκκρεµών κατά την έναρξη ισχύος του νέου νόµου µε τη ρητή πρόβλεψη ότι η αξιολόγηση τους µε σκοπό τη λήψη άδειας παρα-γωγής θα διενεργηθεί µε τον υφιστάµενο Κανονισµό Αδειών Παραγωγής και Προµήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας µε την πρόσθετη απαίτηση της προσκόµισης µετρήσεων (οι οποίες για το αιολικό δυναµικό θα πρέπει να έχουν διεξαχθεί από πιστοποιηµένο φορέα), καθώς και φακέλου προµελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων σύµφωνα µε το κριτήριο του άρθρου 3 παρ. 1 περ. δ του νέου νόµου. Με την παρ. 2 εφαρµόζεται το καθεστώς των προϊσχυσασών διατάξεων στις περιπτώσεις αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας, καθώς και λοιπών αδειών και σχετικών διοικητικών πράξεων που είναι αναγκαίες για τη συντέλεση της αδειοδοτικής διαδικασίας.

Συγκεκριµένα µέχρι την έκδοση της υπουργικής απόφασης κατά τις διατάξεις του άρθρου 8 παρ. 10 η αδειοδοτική διαδικασία θα ακολουθεί τις προϋφιστάµενες ρυθµίσεις της απόφασης ∆6/Φ1/2000/13.2.2002 στο βαθµό που δεν έρχονται σε αντίθεση µε τις διατάξεις του νέου νόµου. Εποµένως αιτήµατα για λήψη άδειας εγκατάστασης ή λειτουργίας που είχαν υποβληθεί πριν την έναρξη ισχύος του νέου νόµου θα εξετάζονται βάσει των προϋφισταµένων διατάξεων. Εξάλλου κάτοχοι αδειών παραγωγής που είχαν εκδοθεί βάσει των προϋφισταµένων διατάξεων, πριν την υποβολή αιτήµατος για λήψη άδειας εγκατάστα-σης θα πρέπει να έχουν υποβάλει στην αρµόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση υπηρε-

102

σία φάκελο Π.Π.Ε. για τη διενέργεια Π.Π.Ε.Α. Εποµένως αιτήµατα που έχουν υποβληθεί στις οικείες ∆ιευθύνσεις Σχεδιασµού και Ανάπτυξης των Περιφερειών (∆ιεύθυνση ∆ηµο-σίων ‘Εργων για την περίπτωση της Περιφέρειας Αττικής) θα εξετάζονται µετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας διενέργειας Π.Π.Ε.Α.

Αιτήµατα για λήψη άδειας λειτουργίας θα υποβάλλονται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης σε όσες περιπτώσεις είναι αρµόδια για την κίνηση της σχετικής διαδικασίας χορήγησης αδειών εγκατάστασης. Κατά συνέπεια σχετικά αιτήµατα που τυχόν έχουν υποβληθεί στις ∆ιευθύνσεις των Περιφερειών της προηγούµενης παραγράφου που εφεξής δεν είναι αρµόδιες, θα πρέπει να διαβιβάζονται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Τέλος αιτήµατα για τροποποίηση άδειας εγκατάστασης (ή λειτουργίας) που είχε εκδοθεί πριν την έναρξη ισχύος των νέου νόµου αντιµετωπίζονται ως συνέχεια του αρχικού αιτή-µατος και ως εκ τούτου ο χειρισµός τους θα γίνεται από την Υπηρεσία που εξέδωσε την αρχική άδεια.

Με τις παρ. 3 και 4 επεκτείνεται αυτοδίκαια η ισχύς αδειών παραγωγής ώστε να λήγουν είκοσι (20) έτη µετά την έκδοση τους.

Με την παρ. 4 εξαιρούνται από την εφαρµογή του νόµου τα υδροηλεκτρικά έργα εγκατε-στηµένης ισχύος ανώτερης των δέκα πέντε (15) MW9. Από την τελεολογική ερµηνεία αυτής της διάταξης προκύπτει ότι σκοπός του νοµοθέτη δεν ήταν να αφεθούν τα µεγάλα υδρο-ηλεκτρικά έργα εκτός πάσης νοµοθετικής ρυθµίσεως. Κάτι τέτοιο θα καθιστούσε αδύνατη την αδειοδότηση και κατασκευή τους εκτός ίσως των έργων της ∆ΕΗ η οποία λόγω των υπηρεσιών δηµοσίου συµφέροντος10 που υποχρεούται να παρέχει υπάγεται στο καθεστώς που είχε διαµορφωθεί κατά τη µέχρι την έκδοση της Οδηγίας 96/92/ΕΚ για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ήδη 2003/54/ΕΚ) περίοδο. Ενόψη τούτου η αληθής έννοια της ρύθµισης για την οποία θα γίνει τροποποίηση ή αυθεντική ερµηνεία από νεότερο νοµοθέτηµα είναι ότι τα µεγάλα υδροηλεκτρικά έργα απλώς δεν απολαύουν προτεραιότητας στην κατανοµή του φορτίου ούτε εγγυηµένης τιµής πώλησης της κιλοβατώρας τους αλλά διέπονται από τον ισχύοντα Κώδικα ∆ιαχείρισης του Συστήµατος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας. Ειδικότερα το καθεστώς αδειοδότησης δεν µπορεί να αποκλίνει από αυτό που διέπει τα µικρά υδροηλεκτρικά έργα αφού η διαφορά είναι απλώς ποσοτική και µάλιστα από κοινού συµµετέχουν στην επίτευξη του στόχου της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ.

Η αληθής έννοια της παρ. 5 εκφράζεται µε τη νεότερη διάταξη του άρθρου 17 παρ. 2 του Ν. 3489/2006 σύµφωνα µε την οποία το ειδικό τέλος που προβλέπεται στην παρ. Α1 του Ν. 3468/2006 ορίζεται για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. των οποίων οι σταθµοί τελούσαν σε εµπορική λειτουργία πριν τις 27.6.2006 σε ποσοστό 2% κατά το διάστηµα µέχρι 31.12.2004 και σε ποσοστό 3% από 1.1.2006, όπως άλλωστε και οι νεοεσερχόµενοι σταθµοί που διέπονται ως προς το ύψος του τέλους από τις διατάξεις του άρθρου 25 παρ. 1 του Ν. 3468/2006.

9 Η διάρθωση στο µέγεθος αυτό έγινε µε τις διατάξεις του άρθρου 17 παρ. 1 του Ν. 3489/2006 (ΦΕΚ Α’ 205). 10 ‘Οπως είναι γνωστό τα έργα αυτά παράλληλα προς την υδροενεργειακή αξιοποίηση ικανοποιούν και αρδευ-τικές, υδρευτικές, αντιπληµµυρικές κλπ ανάγκες δηµοσίου συµφέροντος.

103

Με την παρ. 9 της οποίας βεβαίως η σηµασία είναι περισσότερο συµβολική, εκφράζεται σε νοµοθετική βάση η δέσµευση της πολιτείας για επίτευξη του ενδεικτικού στόχου του παραρτήµατος της Οδηγίας σε ποσοστό 20,1% ενώ για το έτος 2020 ο στόχος τίθεται σε επίπεδο 29%.

Με την παρ. 10 διευκρινίζεται το καθεστώς έκδοση αδειών εγκατάστασης υδροηλεκτρικών έργων µε ρητή αναφορά στις απαιτήσεις του άρθρου 711 του Ν. 3199/2003 (ΦΕΚ Α’ 208) για προηγούµενη κατάρτιση και έγκριση σχεδίων διαχείρισης υδατικών πόρων από τις οικείες Περιφέρειες αλλά µε εφαρµογή µετά τις 22.12.2009. Με τον τρόπο αυτό αίρεται τυχόν αµφισβήτηση ως προς την ισχύ των διατάξεων του άρθρου 3 παρ. 5 εδάφ. ε του Ν. 1739/1987 (ΦΕΚ Α’ 189) που επίσης προέβλεπε µεσοχρόνια προγράµµατα ανάπτυξης υδα-τικών πόρων για τα οποία νοµολογιακά είχε επικρατήσει η άποψη ότι δεν απαιτείται η έκδοση προεδρικών διαταγµάτων για την εφαρµογή τους µε αρνητικές συνέπειες στην υλο-ποίηση αξιόλογων επενδυτικών σχεδίων.

Η παρ. 11 που καλύπτει ουσιαστικό νοµοθετικό κενό µεριµνά για την τύχη ισχυουσών συµβάσεων που δεν είχαν ανανεωθεί σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 37 του Ν. 2773/1999 ορίζοντας ότι οι συµβάσεις αυτές µπορεί να παραταθούν για δέκα (10) επιπλέον έτη απλώς µε µονοµερή δήλωση του παραγωγού προς τον οικείο ∆ιαχειριστή.

Με το άρθρο 28 καταργείται το τελευταίο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 3 και το άρθρο 10 του Ν. 3175/2003 που αναφέρονται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερµία αφού το θέµα αυτό ρυθµίζεται εφεξής µε τις γενικότερες διατάξεις του Ν. 3468/2006. Με το ίδιο άρθρο καταργούνται οι παράγραφοι 1, 2 και 3 του άρθρου 35 του Ν. 2773/1999 που αναφέρονται στο ευνοϊκό καθεστώς προτεραιότητας στην κατανοµή, καθώς και τα άρθρα 36-39 του ίδιου νόµου που ρυθµίζουν θέµατα απορρόφησης ανανεώσιµης ενέργειας, σύνδεσης µε το Σύστηµα και το ∆ίκτυο και τιµολόγησης ανανεώσιµης ενέργειας αφού το θέµα ρυθµίζεται εφεξής µε τις διατάξεις των άρθρων 9-13 του Ν. 3468/2006. Επίσης καταργείται η παρ. 4 του άρθρου 2 του Ν. 2244/1994 που αναφέρεται στη δυνατότητα εγκατάστασης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής σε χώρο επί του οποίου υπάρχει δικαίωµα απο-κλειστικής χρήσης βάσει εµπράγµατου δικαιώµατος ή ενοχικής σχέσης αφού το θέµα ρυθµί-ζεται µε τις διατάξεις του άρθρου 7 του νέου νόµου. Τέλος καταργούνται οι διατάξεις των παρ. 1, 2, 3, 5, 6 και 7 του άρθρου 3 του ίδιου νόµου που αφορούν το καθεστώς έκδοσης αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας κατά το µέρος που αφορούν σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση ΑΠΕ ή µέσω ΣΗΘΥΑ καθώς και εφεδρικούς σταθµούς ενώ παραµένουν σε ισχύ για ρύθµιση θεµάτων συµβατικής ηλεκτροπαραγωγής.

Με τις διατάξεις των άρθρων 29-32 ρυθµίζονται θέµατα άσχετα προς το κύριο αντικείµενο του νόµου.

Τέλος µε το άρθρο 33 ορίζεται η έναρξη ισχύος του νόµου.

Ο Γενικός Γραµµατέας

11 Σηµειώνεται ότι µε τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3481/2006 (ΦΕΚ Α’ 162) προστέθηκe στο άρθρο 7 πα-ράγραφος 5 σύµφωνα µε την οποία µέχρι την εγκριση του εθνικού προγράµµατος διαχείρισης και προστασίας του υδατικού δυναµικού και την έκδοση των οικείων σχεδίων διαχείρισης των Περιφερειών επιτρέπεται η υδροληψία από συγκεκριµένη λεκάνη απορροής και η µεταφορά ύδατος σε άλλη λεκάνη για παραγωγή ενέρ-γειας από υδροηλεκτρικά έργα ισχύος ανώτερης των 50 MW.

104

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ

Αποδέκτες 1. Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών Πλατεία Συντάγµατος 101 80 ΑΘΗΝΑ Γραφείο Υπουργού

2. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµοσίων ‘Εργων Χαρ. Τρικούπη 187 101 78 ΑΘΗΝΑ Γραφείο Υπουργού

3. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων Αχαρνών 2 101 76 ΑΘΗΝΑ Γραφείο Υπουργού

4. Περιφέρειες της Χώρας ∆ιευθύνσεις Σχεδιασµού και Ανάπτυξης

5. Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας Πανεπιστηµίου 69 105 64 ΑΘΗΝΑ

6. ∆ΕΣΜΗΕ Α.Ε. Λεωφ. Αµφιθέας 11 171 22 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ

7. Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος Καρ. Σερβίας 4 105 62 ΑΘΗΝΑ

8. ∆ΕΗ Α.Ε. Χαλκοκονδύλη 30 104 32 ΑΘΗΝΑ

9. ΚΑΠΕ 19ο χλµ. Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 ΡΑΦΗΝΑ

10. ΕΛΚΕ Μητροπόλεως 3 105 57 ΑΘΗΝΑ

11. Ελληνική Εταιρία Αιολικής Ενέργειας Ναυαρίνου 10 106 80 ΑΘΗΝΑ

12. Ελληνικός Σύνδεσµος Ηλεκτροπαραγωγών ΑΠΕ Λεωφ. Μεσογείων 85 115 26 ΑΘΗΝΑ

13. Αναπτυξιακός Σύνδεσµος Παραγωγών Ηλεκτρισµού Ριζαρίου 3 152 33 ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ

105

14. Ελληνικός Σύνδεσµος Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού & Θερµότητας Ιουστινιανού 7 114 73 ΑΘΗΝΑ

15. ‘Ενωση Βιοµηχανιών Ηλιακής Ενέργειας Αχαρνών 315 111 45 ΑΘΗΝΑ

16. Σύνδεσµος Εταιριών Φωτοβολταϊκών Κασταλίας 6 113 63 ΑΘΗΝΑ Εσωτερική ∆ιανοµή 1. Γραφείο Υπουργού 2. Γραφείο Υφυπουργού κ. Α. Νεράντζη 3. Γραφείο Γενικού Γραµµατέα Ανάπτυξης 4. Γενική Γραµµατεία Βιοµηχανίας 5. Γενική ∆ιευθύντρια Ενέργειας 6. ∆ιεύθυνση Ανανεώσιµων Πηγών & Εξοικονόµησης Ενέργειας- Τµήµα Ανανεώσιµων Πηγών

Ενέργειας 7. ∆ιεύθυνση Ηλεκτροπαραγωγής 8. ∆ιεύθυνση Ενεργειακής Πολιτικής 9. ∆ιεύθυνση ∆ιεθνών Σχέσεων και ∆ιεθνών ∆ραστηριοτήτων 10. ∆ιεύθυνση Ενεργειακών Ορυκτών 11. Αυτοτελές Τµήµα ∆ιαχείρισης Προγραµµάτων Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης 12. Γραφείο Τύπου

106

ΠΡΟΕ∆ΡΙΚΟ ∆ΙΑΤΑΓΜΑ 299/2003 ΦΕΚ 255/Α/4.11.2003 Καθορισµός κατώτερων και ανώτερων συντελεστών απόσβεσης. Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις της περίπτωσης στ' της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος, ο οποίος κυρώθηκε µε το Ν. 2238/1994 (Φ.Ε.Κ. 151 Α'), όπως ισχύουν µετά την τροποποίηση τους µε την παράγραφο 6 του άρθρου 5του Ν. 3091/2002 (Φ.Ε.Κ. 330 Α'). 2. Τις διατάξεις του άρθρου 29Α του Ν. 1558/1985 (Φ.Ε.Κ. 137 Α'), όπως αυτό προστέθηκε µε το άρθρο 27 του Ν. 2081 /1992 (Φ.Ε.Κ. 154 Α') και αντικαταστάθηκε από την παράγραφο 2α του άρθρου 1 του Ν. 2469/1997 (Φ.Ε.Κ. 38 Α'). 3. Την 1065956/863/Α0012/15.7.2003 απόφαση του Πρωθυπουργού και Υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών (Φ.Ε.Κ. 985 Β'), µε την οποία καθορίστηκαν οι αρµοδιότητες των Υφυπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών. 4. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος Προεδρικού ∆ιατάγµατος δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισµού. 5. Τη γνωµοδότηση του Συµβουλίου της Επικρατείας 385/2003, µε πρόταση του Υφυπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών αποφασίζουµε: ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ∆ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΡΘΡΟ 1 1. Για τον προσδιορισµό του καθαρού κέρδους των εµπορικών, βιοµηχανικών και γεωργικών επιχειρήσεων που ασκούνται από φυσικά και νοµικά πρόσωπα, καθώς και του καθαρού εισοδήµατος από υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελµάτων, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 31, 41, 49 και 105 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος, οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης της αξίας των πάγιων περιουσιακών στοιχείων ορίζονται κατά τις επόµενες διατάξεις του παρόντος. 2. Η διενέργεια των αποσβέσεων κατ' έτος και µε τα οριζόµενα δια του παρόντος ποσοστά είναι υποχρεωτική. Ειδικότερα οι νέες επιχειρήσεις, για τις τρεις (3) πρώτες διαχειριστικές περιόδους που έπονται της χρήσης µέσα στην οποία άρχισε η παραγωγική λειτουργία τους, δύνανται να προβούν σε απόσβεση όλων των πάγιων περιουσιακών στοιχείων τους είτε µε συντελεστή µηδέν τοις εκατό (0%) είτε µε συντελεστή πενήντα τοις εκατό (50%) του ισχύοντος ποσοστού, µε την προϋπόθεση ότι ο συντελεστής απόσβεσης που θα επιλεγεί από την επιχείρηση δεν θα µεταβάλλεται από διαχείριση σε διαχείριση. 3. Τα ποσοστά αποσβέσεων που ορίζονται µε το παρόν αφορούν ετήσια απόσβεση. Για τα νέα πάγια περιουσιακά στοιχεία η απόσβεση αρχίζει από το µήνα κατά τον οποίο αυτά χρησιµοποιήθηκαν ή τέθηκαν σε λειτουργία και υπολογίζεται σε τόσα δωδέκατα όσοι και οι µήνες µέχρι το τέλος της διαχειριστικής χρήσης.

107

4. Οι αποσβέσεις που διενεργούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις του παρόντος δεν δύνανται να υπερβούν την αξία κτήσης ή την αναπροσαρµοσµένη αξία του αποσβεστέου πάγιου περιουσιακού στοιχείου, κατά τα οριζόµενα στην παράγραφο 3 του άρθρου 2. 5. Η αξία των εργαλείων και των ανταλλακτικών των µηχανηµάτων που χρησιµοποιούνται από τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελµατίες αποσβένεται εξ' ολοκλήρου µέσα στη χρήση κατά την οποία χρησιµοποιήθηκαν για πρώτη φορά. 6. Πάγια περιουσιακά στοιχεία, των οποίων η αξία κτήσης εκάστου είναι µέχρι εξακόσια (600) ευρώ, δύνανται να αποσβένονται εξ' ολοκλήρου µέσα στη χρήση κατά την οποία χρησιµοποιήθηκαν ή τέθηκαν σε λειτουργία. 7. Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 9 του Ν. 1809/1988 (Φ.Ε.Κ. Α'222) δεν θίγονται από τις διατάξεις του παρόντος. 8. Οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης που ορίζονται µε το παρόν εφαρµόζονται από 1ης Ιανουαρίου 2003, για διαχειριστικές περιόδους που αρχίζουν από την ηµεροµηνία αυτή και µετά. ΑΡΘΡΟ 2 1. Για τα πάγια περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτηθεί µέχρι και 31.12.1997, καθώς και εκείνα που αποκτούνται από 1.1.1998 και µετά, µε την επιφύλαξη των αναφερόµενων στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού, οι αποσβέσεις διενεργούνται µε τη σταθερή µέθοδο απόσβεσης. 2. Για τα καινούργια µηχανήµατα και το λοιπό µηχανολογικό ή τεχνικό εξοπλισµό παραγωγής, που αποκτούν από 1.1.1998 και µετά οι βιοµηχανικές, βιοτεχνικές, µεταλλευτικές, λατοµικές και οι µικτές επιχειρήσεις αυτών, οι αποσβέσεις διενεργούνται υποχρεωτικά είτε µε τη σταθερή µέθοδο απόσβεσης είτε µε τη φθίνουσα µέθοδο απόσβεσης, µε την προϋπόθεση ότι η µέθοδος που θα επιλεγεί, γι' αυτά τα πάγια στοιχεία, θα εφαρµόζεται κατά πάγιο τρόπο. 3. Οι τακτικές αποσβέσεις, που διενεργούνται µε τις µεθόδους που προαναφέρθηκαν, υπολογίζονται σύµφωνα µε όσα ορίζονται ειδικότερα στις διατάξεις του παρόντος και µε την εφαρµογή των προβλεπόµενων στο παρόν διάταγµα συντελεστών, επί της σε ευρώ αξίας κτήσης των πάγιων περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, προσαυξηµένης µε τις δαπάνες προσθηκών και βελτιώσεων, ή της αναπροσαρµοσµένης αξίας τους, όπως η αξία αυτή εξευρίσκεται σύµφωνα µε τις ισχύουσες κάθε φορά σχετικές διατάξεις. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β' ΣΤΑΘΕΡΗ ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΜΕΘΟ∆ΟΥ ΑΡΘΡΟ 3 1. Οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης της αξίας των κτιριακών εγκαταστάσεων και οικοδοµηµάτων ορίζονται ως ακολούθως:

108

α) Για οικοδοµές ή τµήµατα αυτών που χρησιµοποιούνται ως οικοτροφεία, σχολεία, φροντιστήρια, αίθουσες κινηµατογράφων ή θεάτρων, κλινικές, σανατόρια και καταστήµατα εξυπηρέτησης του κοινού, γενικώς, κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). β) Για οικοδοµές ή τµήµατα αυτών που χρησιµοποιούνται ως ξενοδοχεία, κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). γ) Για οικοδοµές ή τµήµατα αυτών, που χρησιµοποιούνται ως µπαγκαλόους ή κάµπιγκς και είναι κατασκευασµένες από ξύλο, καθώς και τις συναφείς εγκαταστάσεις, που επίσης είναι κατασκευασµένες από ξύλο, κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). Για τις ίδιες οικοδοµές ή τµήµατα αυτών και τις συναφείς εγκαταστάσεις τους, που είναι κατασκευασµένες από τσιµέντο, κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). δ) Για οικοδοµές ή τµήµατα αυτών που χρησιµοποιούνται για άλλες χρήσεις, κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). ε) Για πρόχειρες κατασκευές (ξύλινες, πλαστικές κ.λπ.) που χρησιµοποιούνται για οποιαδήποτε χρήση, κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). στ) Για βιοµηχανοστάσια, όπως αυτά νοούνται από τις διατάξεις της περίπτωσης α' της παραγράφου 2 του άρθρου 21 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος, τα παραρτήµατα και παρακολουθήµατά τους, καθώς και τις αποθήκες που είναι συνεχόµενες µε αυτά και χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση πρώτων υλών ή την πρώτη εναπόθεση των βιοµηχανικών προϊόντων, κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). ζ) Για οικοδοµήµατα που χρησιµοποιούνται για την επεξεργασία και συντήρηση καπνών σε φύλλα (αποθήκες καπνών ή άλλων εξαγώγιµων γεωργικών προϊόντων) και ως ξηραντήρια καπνού, κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). η) Για οικοδοµήµατα αεροδροµίων που χρησιµοποιούνται ως αεροσταθµοί επιβατών, κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). θ) Για οδικά δίκτυα εντός χώρου εργοστασίων ή χώρου που βρίσκεται οικισµός προσωπικού, κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). 2. Τα ποσοστά απόσβεσης που αναφέρονται στην προηγούµενη παράγραφο υπολογίζονται στην αξία µόνο των κτισµάτων, ανεξάρτητα από τον τρόπο κατασκευής τους (συνήθης ή προκατασκευή). 3. Από το ποσό της µε βάση τις διατάξεις του παρόντος άρθρου αναγνωριζόµενης απόσβεσης αφαιρείται η κατά τις διατάξεις του άρθρου 23 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήµατος παρεχόµενη απόσβεση κατά ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) ή πέντε τοις εκατό (5%) επί του ακαθάριστου εισοδήµατος της οικοδοµής ή του καταστήµατος, γραφείου κ.λπ., αναλόγως της περίπτωσης. ΑΡΘΡΟ4 1. Για τα µηχανήµατα και τις εγκαταστάσεις παραγωγής, µεταφοράς και διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για τα ορυχεία επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, στα οποία εξορύσσονται ύλες που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για τα µηχανήµατα και τις εγκαταστάσεις τους, οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για ατµοηλεκτρικές µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας:

109

αα) Για λιγνιτικές µονάδες, µονάδες πετρελαίου (ΜΑΖΟΥΤ) και µονάδες φυσικού αερίου, κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). β) Για αεριοστροβιλικές µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ελαφρού πετρελαίου (ΝΤΗΖΕΛ), κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). γ) Για µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνδυασµένου κύκλου: αα) Για µονάδες ελαφρού πετρελαίου (ΝΤΗΖΕΛ), κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). ββ) Για µονάδες φυσικού αερίου, κατώτερος έξι τοις εκατό (6%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). δ) Για ντηζελοηλεκτρικές µονάδες (µονάδες εσωτερικής καύσης) παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). ε) Για υδροηλεκτρικούς σταθµούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας: αα) Για φράγµατα δύο τοις εκατό (2%). ββ) Για µηχανήµατα και εγκαταστάσεις κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). στ) Για µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εναλλακτικών µορφών: αα) Για αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκές και γεωθερµικές µονάδες κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). ζ) Για σταθµούς συµπαραγωγής ηλεκτρισµού θερµότητας (ΣΗΘ) κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). η) Για µηχανήµατα και εγκαταστάσεις µεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας: αα) Για γραµµές µεταφοράς κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). ββ) Για υποσταθµούς µεταφοράς κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). γγ) Για εναέρια καλώδια µεταφοράς δεδοµένων κατώτερος δέκα τοις εκατό (10%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). δδ) Για συστήµατα τηλεποπτείας -τηλεχειρισµών κατώτερος δεκαοκτώ τοις εκατό (18%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). θ) Για µηχανήµατα και εγκαταστάσεις διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας: αα) Για δίκτυα διανοµής χαµηλής τάσης κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). ββ) Για δίκτυα διανοµής µέσης τάσης κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). γγ) Για υποσταθµούς διανοµής µέσης τάσης - χαµηλής τάσης κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). δδ) Για υποσταθµούς διανοµής υψηλής τάσης - µέσης τάσης κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). εε) Για κέντρα διανοµής υψηλής τάσης - µέσης τάσης κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). στστ) Για καλώδια µεταφοράς δεδοµένων κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). ζζ) Για συστήµατα τηλεποπτείας - τηλεχειρισµών κατώτερος δεκαοκτώ τοις εκατό (18%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). ι) Για εξοπλισµό συνεργείων συντήρησης µονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, γενικά, κατώτερος δέκα τοις εκατό (10%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). ια) Για ορυχεία επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα οποία εξορύσσονται ορυκτές ύλες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). ιβ) Για µηχανήµατα και εγκαταστάσεις των παραπάνω ορυχείων:

110

αα) Για ηλεκτροκίνητο εκσκαπτικό εξοπλισµό (εκσκαφείς - αποθέτες -ταινιόδροµοι) κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). ββ) Για τεχνικά έργα υποδοµής και υποστήριξης κατώτερος έξι τοις εκατό (6%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). γγ) Για χωµατουργικά µηχανήµατα και οχήµατα κατώτερος δεκατέσσερα τοις εκατό (14%) και ανώτερος δεκαέξι τοις εκατό (16%). δδ) Για εξοπλισµό συνεργείων συντήρησης κατώτερος δέκα τοις εκατό (10%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό 2. Για τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις και τηλεπικοινωνιακά έργα οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για ψηφιακά κέντρα και ηλεκτρονικές τερµατικές διατάξεις κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). β) Για εξοπλισµό µετάδοσης (δικτύων) κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό γ) Για τηλεφωνικές, τηλεγραφικές και τηλετυπικές (TELEX) εγκαταστάσεις κέντρων και ραδιοηλεκτρικές εγκαταστάσεις κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). δ) Για υπόγεια και υποβρύχια καλώδια – σωληνώσεις (συµβατικά και οπτικών ινών) κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). ε) Για καλώδια σωληνώσεων οπτικών ινών κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). στ) Για εναέρια ενσύρµατα δίκτυα κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%) και για εναέρια ασύρµατα δίκτυα κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). ζ) Για κύριες τηλεφωνικές, τηλεγραφικές και ραδιοηλεκτρικές συνδέσεις - συσκευές και θαλάµους κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). η) Για δευτερεύουσες εγκαταστάσεις κατώτερος οκτώµισι τοις εκατό (8,5%) και ανώτερος δωδεκάµισι τοις εκατό (12,5%). θ) Για καλωδιακά πλοία κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). 3. Για τα µηχανήµατα και γενικά τον ειδικό εξοπλισµό των ραδιοτηλεοπτικών σταθµών οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για κάµερες και παρελκόµενα, βίντεο και παρελκόµενα, καθώς και κινητές µονάδες εξωτερικών µεταδόσεων, κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). β) Για κέντρα εκποµπής - αναµεταδότες (ποµποί - αναµεταδότες και παρελκόµενα, πυλώνες - ιστοί και παρελκόµενα, καθώς και κεραίες εκποµπής - λήψης και παρελκόµενα) κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). γ) Για λοιπά µηχανήµατα και εγκαταστάσεις ραδιοτηλεοπτικών σταθµών κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). 4. Για τα έργα δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης, αντιπληµµυρικών έργων, έργων αντιρρύπανσης και κέντρων επεξεργασίας λυµµάτων, οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για έργα δικτύων ύδρευσης: αα) Για φράγµατα ένα τοις εκατό (1%). ββ) Για διυλιστήρια κατώτερος ένα τοις εκατό (1%) και ανώτερος δύο τοις εκατό (2%).

111

γγ) Για υδραγωγεία κατώτερος ενάµισι τοις εκατό (1,5%) και ανώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%). δδ) Για κύριους τροφοδοτικούς αγωγούς κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τρία τοις εκατό (3%). εε) Για δευτερεύοντες τροφοδοτικούς αγωγούς κατώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%) και ανώτερος τρεισίµισι τοις εκατό (3,5%). στστ) Για δίκτυα διανοµής, καθώς και εξωτερικά και εσωτερικά αντλιοστάσια, κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). ζζ) Για δεξαµενές κατώτερος ένα τοις εκατό (1%) και ανώτερος δύο τοις εκατό (2%). β) Για έργα δικτύων αποχέτευσης: αα) Για έργα βαρείας υποδοµής και βασικούς συλλεκτήρες κατώτερος ένα τοις εκατό (1 %) και ανώτερος δύο τοις εκατό (2%). ββ) Για δευτερεύοντες αγωγούς κατώτερος ενάµισι τοις εκατό (1,5%) και ανώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%). γγ) Για εξωτερικές διακλαδώσεις κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). δδ) Για ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). γ) Για αντιπληµµυρικά έργα: αα) Για διευθετήσεις ρεµάτων ένα τοις εκατό (1%). ββ) Για συλλεκτήρες οµβρίων υδάτων κατώτερος ένα τοις εκατό (1 %) και ανώτερος δύο τοις εκατό (2%). γγ) Για δίκτυα οµβρίων υδάτων κατώτερος ενάµισι τοις εκατό (1,5%) και ανώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%). δδ) Για φρεάτια υδροσυλλογής κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). δ) Για έργα αντιρρύπανσης και κέντρα επεξεργασίας λυµµάτων: αα) Για ερευνητικά κέντρα λυµµάτων και κέντρα λυµµάτων κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). 5. Για τα µηχανήµατα και εγκαταστάσεις που χρησιµοποιούνται από τις καπνοβιοµηχανίες οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για κοπτικές µηχανές, χαρµανιέρες, υγραντήρια και ξηραντήρια καπνών, εγκαταστάσεις µεταφοράς καπνών σε φύλλα και κεκοµµένου, κλιµατιστικές εγκαταστάσεις στους χώρους επεξεργασίας και βιοµηχανοποίησης κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). β) Για σιγαροποιητικές, κυτιοποιητικές, πακεταριστικές, λιθογραφικές µηχανές καισελλοφανέζες κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). 6. Για τα µηχανήµατα και εγκαταστάσεις των πρατηρίων υγρών καυσίµων και λιπαντηρίων οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για αντλίες και εξοπλισµό αυτών (των πρατηρίων) κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). β) Για αεροσυµπιεστές και γρασσαδόρους κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). 7. Για τα δοχεία µεταφοράς υγρών και αερίων, δεξαµενές κ.λπ. οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για δοχεία µεταφοράς υγρών υλών (βαρελιών κ.λπ.) κατώτερος είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και ανώτερος τριάντα τοις εκατό (30%).

112

β) Για χαλύβδινες φιάλες υγραερίου κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). γ) Για δίκτυα σωληνώσεων υγρών καυσίµων και τα σχετικά εξαρτήµατα κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). δ) Για µεταλλικές και από σκυρόδεµα δεξαµενές εναποθήκευσης υγρών καυσίµων κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). 8. Για τα ψυκτικά µηχανήµατα οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για τα ψυκτικά µηχανήµατα (ψυγεία διατήρησης τροφίµων κ.λπ.) και τις εγκαταστάσεις κλιµατισµού και κεντρικής θέρµανσης (λέβητες - καυστήρες κ.λπ.) στους χώρους παραγωγής κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). β) Για τα ψυγεία αποθήκευσης τροφίµων γενικά σε εγκαταστάσεις τρίτων κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). 9. Για τα γερανοφόρα και ανυψωτικά µηχανήµατα ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε έντεκα τοις εκατό (11 %) και δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αντίστοιχα. 10. Για τα µηχανήµατα παραγωγής ταινιών (κινηµατογραφικών, βίντεο και συναφών) ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε έντεκα τοις εκατό (11%) και δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αντίστοιχα. 11. Προκειµένου για ειδικές εγκαταστάσεις και µηχανήµατα των παρακάτω επιχειρήσεων οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Κονσερβοποιίας και τυποποιηµένων προϊόντων, βυρσοδεψίας, παραγωγής νηµάτων και υφασµάτων από φυσικό και τεχνητό βαµβάκι, παραγωγής πλαστικών ειδών και εκτυπωτικών, εκδοτικών και βιβλιοδετικών εργασιών κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). β) Υποδηµατοποιίας, παραγωγής νηµάτων και υφασµάτων από µαλλί και µετάξι (φυσικό ή τεχνητό), παραγωγής χηµικών και φαρµακευτικών προϊόντων, διυλιστηρίων, παραγωγής τσιµέντου και παραγωγής σιδήρου, χάλυβα, όλου µίνας και αλουµινίου κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). 12. Για τις µήτρες (καλούπια) που έχουν κατασκευασθεί από οποιαδήποτε ύλη, εκτός πλαστικής ή θερµοπλαστικής, ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε έντεκα τοις εκατό (11%) και δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αντίστοιχα. 13. Για τις οικιακές συσκευές ή συστήµατα χρήσης φυσικού αερίου και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας παρέχεται η δυνατότητα απόσβεσης µέχρι ποσοστού εβδοµήντα πέντε τοις εκατό (75%) της δαπάνης µε τους κατωτέρω οριζόµενους κατώτερους και ανώτερους συντελεστές απόσβεσης: α) Λέβητες κεντρικής θέρµανσης φυσικού αερίου χυτοσίδηροι, θερµοσίφωνες αποθήκευσης καύσης φυσικού αερίου και µαγειρικές συσκευές καύσης φυσικού αερίου κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). β) Λέβητες κεντρικής θέρµανσης φυσικού αερίου χαλύβδινοι, θερµοσίφωνες ταχείας ροής και συνδυασµένοι λέβητες, θερµοσίφωνες καύσης φυσικού αερίου και ηλιακό θερµοσιφωνικό οικιακό σύστηµα κατώτερος τεσσεράµισι τοις εκατό (4,5%) και ανώτερος εξίµισι τοις εκατό (6,5%).

113

γ) Αυτόνοµα θερµαντικά σώµατα καύσης φυσικού αερίου, µαγειρικές συσκευές µεικτού τύπου (ηλεκτρικές και φυσικού αερίου) και ηλιακούς συλλέκτες κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). 14. Για τα µηχανήµατα και ειδικές εγκαταστάσεις παραγωγής, µεταφοράς, αποθήκευσης και διανοµής του φυσικού αερίου οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για αγωγούς µεταφοράς και διανοµής φυσικού αερίου χαλύβδινους ή πολυαιθυλαινίου και τις εγκαταστάσεις τους, δεξαµενές υγροποιηµένου φυσικού αερίου από σκυρόδεµα και ειδικό µέταλλο και υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου κατώτερος ενάµισι τοις εκατό (1,5%) και ανώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%). β) Για µηχανήµατα ηλεκτρονικής εγκατάστασης καθοδικής προστασίας αγωγών φυσικού αερίου κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος επτά τοις εκατό (7%). γ) Για σταθµούς µέτρησης και ρύθµισης της πίεσης του φυσικού αερίου και σταθµούς συµπίεσης κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). δ) Για κρυογενικές εγκαταστάσεις αεριοποίησης υγροποιηµένου φυσικού αερίου µετά των εξαρτηµάτων τους, κατώτερος ενάµισι τοις εκατό (1,5%) και ανώτερος δυόµισι τοις εκατό (2,5%). 15. Για τα λοιπά µηχανήµατα και εγκαταστάσεις οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, σανατορίων, κλινικών και εκπαιδευτηρίων κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). β) Των λοιπών επιχειρήσεων κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). ΑΡΘΡΟ 5 1. Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης της αξίας των εγκαταστάσεων γενικά των επιχειρήσεων που χαρακτηρίζονται ως επικίνδυνες ορίζονται σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και είκοσι τοις εκατό (20%) αντίστοιχα. 2. Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης της αξίας των εγκαταστάσεων γενικά των επιχειρήσεων που παράγουν πολεµικά είδη µε εκρηκτικές ύλες ορίζονται σε είκοσι επτά τοις εκατό (27%) και τριάντα τρία τοις εκατό (33%) αντίστοιχα. 3. Οι επιχειρήσεις που αναφέρονται στο άρθρο αυτό δεν δικαιούνται να διενεργήσουν τις κατά τα άρθρα 3, 4 και 10 του παρόντος αποσβέσεις. ΑΡΘΡΟ 6 1. Οι επιχειρήσεις λατοµείων, εξόρυξης µεταλλευµάτων ή άλλων ορυκτών υλών εκτός από τις κατά τα άρθρα 3, 4, 10 και 11 του παρόντος αποσβέσεις διενεργούν ετήσια απόσβεση και επί της αξίας των λατοµείων ή των µεταλλείων µε κατώτερο συντελεστή επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερο δέκα τοις εκατό (10%). 2. Για τα έξοδα κατασκευής ιδιωτικών οδών, πλατειών, δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης και αντιπληµµυρικών έργων των επιχειρήσεων που αναφέρονται στην προηγούµενη παράγραφο ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε τέσσερα τοις εκατό (4%) και επτά τοις εκατό (7%) αντίστοιχα.

114

3. Για τα έξοδα κατασκευής υποσταθµών διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας, υποσταθµών µεταφοράς και γραµµών διανοµής χαµηλής τάσης και γραµµών µεταφοράς αυτής των ίδιων επιχειρήσεων ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε επτά τοις εκατό (7%) και δέκα τοις εκατό (10%) αντίστοιχα. 4. Για τους σπαστήρες λίθων, θραυστήρες, τριβεία, πετρελαιοµηχανές και λοιπά µηχανήµατα των επιχειρήσεων του άρθρου αυτού ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε έντεκα τοις εκατό (11 %) και δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αντίστοιχα. 5. Η απόσβεση των δαπανών που πραγµατοποιούνται για την εκτέλεση κάθε φύσης µεταλλευτικών ερευνών, καθώς και των συναφών προς αυτές δαπανών γενικά διενεργείται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν.∆. 4029/1959 (Φ.Ε.Κ. Α' 250). Οι διατάξεις της παραγράφου αυτής έχουν ανάλογη εφαρµογή και επί των λατοµικών επιχειρήσεων. ΑΡΘΡΟ 7 1. Για λιµενικά έργα και ναυπηγεία οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για λιµένες, αποβάθρες, ορµητήρια και προβλήτες κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). β) Για έργα ελάφρυνσης πρανών κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11 %) και ανώτερος δεκαέξι τοις εκατό (16%). γ) Για ρυµούλκες, βυθοκόρους, πλωτούς γερανούς, ακάτους, πορθµεία, λέµβους, φορτηγίδες, πλωτήρες και λοιπά συναφή στοιχεία κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). δ) Για µόνιµες δεξαµενές από σκυρόδεµα και πλωτές δεξαµενές κατώτερος πέντε τοις εκατό (5%) και ανώτερος οκτώ τοις εκατό (8%). ε) Για ναυπηγικές κλίνες κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). στ) Για σχέδια ναυπήγησης πλοίων κατώτερος είκοσι επτά τοις εκατό (27%) και ανώτερος τριάντα τρία τοις εκατό (33%). 2. Για τα πάγια περιουσιακά στοιχεία των εργοληπτικών επιχειρήσεων δηµόσιων και ιδιωτικών έργων οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για ξυλεία η οποία χρησιµοποιείται σε οικοδοµικά και άλλα τεχνικά έργα, κατώτερος είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και ανώτερος τριάντα τοις εκατό (30%). β) Για µεταλλικά ικριώµατα, κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). γ) Για προωθητήρες γαιών (µπουλντόζες), φορτωτές, ισοπεδωτές, αεροσυµπιεστές, εκσκαφείς, ασφαλτικά µηχανήµατα, γεωτρύπανα, αναβατόρια, µηχανικά φτυάρια, αυτοκινούµενους αποξεστήρες, θραυστήρες, τριβείς, σιλοκόσκινα, δονητές και αναµικτήρες σκυροδέµατος, οδοστρωτήρες κ.λπ. κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). 3. Για τις εγκαταστάσεις γενικά των επιχειρήσεων εκµετάλλευσης διωρύγων ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε έντεκα τοις εκατό (11%) και δεκαέξι τοις εκατό (16%) αντίστοιχα.

115

4. Οι επιχειρήσεις που αναφέρονται στην προηγούµενη παράγραφο του άρθρου αυτού δεν δικαιούνται να διενεργούν τις κατά τα άρθρα 3, 4, 7 παράγραφος 1 και 10 του παρόντος αποσβέσεις. 5. Για τις εγκαταστάσεις αεροδροµίων οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για αεροδιάδροµους, γέφυρες διέλευσης αεροσκαφών, χώρους πίστας αεροδροµίου για στάθµευση αεροσκαφών, γέφυρες επιβίβασης επιβατών, σύστηµα τροφοδοσίας επεξεργασµένου αέρα και ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης αποσκευών, κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). β) Για υπόγειο σύστηµα παροχής ρεύµατος 400 ΗΖ στα αεροσκάφη κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). γ) Για οπτικά αεροβοηθήµατα: αα) Για εργασίες κατασκευής, κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). ββ) Για εξοπλισµό, κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). δ) Για τηλεπικοινωνιακά συστήµατα κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). ΑΡΘΡΟ 8 Για τα γεωργικά µηχανήµατα και τα εργαλεία που χρησιµοποιούνται από τις γεωργικές επιχειρήσεις και εκµεταλλεύσεις γενικά οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για ελκυστήρες, αλωνιστικές µηχανές, οδοντωτές σβάρνες, σκαλιστήρια, καλλιεργητές, άροτρα, δισκοσβάρνες, χορτοαναδευτές, χορτοσωρευτές, σπαρτικές µηχανές, φορητά αναβατόρια, µηχανές τεµαχισµού σανών για αποθήκευση (στάσιµες), µηχανές άλεσης τροφών, ρυµούλκες, θεριστικές µηχανές, αυτοδετικές, χορτοσυλλεκτοδεµατικές, πατατοσυλλεκτικές και θεριζοαλωνιστικές µηχανές, φορτωτικές, χορτοκοπτικές, συλλεκτικές βάµβακος και συλλεκτικές αραβόσιτου µηχανές, φρέζες, τευτλοεξαγωγείς, κινητήρες εσωτερικής καύσης και αντλητικά συγκροτήµατα κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). β) Για λιπασµατοδιανοµείς και ψεκαστήρες, κατώτερος δέκα τοις εκατό (10%) και ανώτερος δεκατέσσερα τοις εκατό (14%). γ) Για λοιπά µηχανήµατα, κατώτερος επτά τοις εκατό (7%) και ανώτερος δέκα τοις εκατό (10%). ΑΡΘΡΟ 9 Οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης της αξίας των ακόλουθων πάγιων περιουσιακών στοιχείων των επιχειρήσεων που εκµεταλλεύονται κινηµατογραφικές ταινίες, βιντεοκασέττες - D.V.D., καθώς και των ραδιοτηλεοπτικών σταθµών ορίζονται ως ακολούθως: α) Για τις κινηµατογραφικές ταινίες: αα) κατώτεροι εβδοµήντα πέντε τοις εκατό (75%) για το πρώτο έτος, έντεκα τοις εκατό (11%) για το δεύτερο έτος, επτά τοις εκατό (7%) για το τρίτο έτος και επτά τοις εκατό (7%) για το τέταρτο έτος εκµετάλλευσης τους και ββ) ανώτεροι ογδόντα τοις εκατό (80%) για το πρώτο έτος, δώδεκα τοις εκατό (12%) για το δεύτερο έτος και οκτώ τοις εκατό (8%) για το τρίτο έτος εκµετάλλευσης τους.

116

Η απόσβεση υπολογίζεται σε δωδεκάµηνη βάση ανεξάρτητα από το χρόνο εκµετάλλευσης της ταινίας στο οικείο διαχειριστικό έτος, µε τον περιορισµό ότι αυτή δεν µπορεί να υπερβεί κατά το πρώτο έτος τα ακαθάριστα έσοδα που πραγµατοποιήθηκαν από την εκµετάλλευση της ταινίας. Η τυχόν διαφορά της µειωµένης κατά το πρώτο έτος απόσβεσης προσαυξάνει τις αποσβέσεις του δεύτερου έτους ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθάριστων εσόδων, ώστε για τα πρώτα δύο (2) έτη η συνολική απόσβεση να ανέρχεται στο ογδόντα έξι τοις εκατό (75% + 11% = 86%) της αξίας της ταινίας στην περίπτωση επιλογής των κατώτερων συντελεστών ή στο ενενήντα δύο τοις εκατό (80% + 12% = 92%) της αξίας της ταινίας στην περίπτωση επιλογής των ανώτερων συντελεστών. β) Για τις βιντεοταινίες - D.V.D.: αα) κατώτεροι εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) για το έτος κτήσης, είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) για το δεύτερο έτος και δέκα τοις εκατό (10%) για το τρίτο έτος εκµετάλλευσης τους και ββ) ανώτεροι εβδοµήντα τοις εκατό (70%) για το έτος κτήσης και τριάντα τοις εκατό (30%) για το δεύτερο έτος εκµετάλλευσης τους. γ) Οι τηλεταινίες, τηλεσειρές, µουσικές εκποµπές, εορταστικές εκποµπές, κινούµενα σχέδια, τηλεπαιχνίδια, ψυχαγωγικές εκποµπές, εκποµπές λόγου, αθλητικές και ποικίλου περιεχοµένου αναλόγως του χρόνου εκµετάλλευσης τους αποσβένονται είτε εφάπαξ είτε τµηµατικά και ισόποσα µέσα σε µία πενταετία σύµφωνα µε τη διάταξη της περίπτωσης α' της παραγράφου 3 του άρθρου 43 του Κ.Ν. 2190/1920, αν η εκµετάλλευση τους διαρκεί ένα έτος ή περισσότερα του ενός αντίστοιχα. ΑΡΘΡΟ 10 1. Για τα µεταφορικά µέσα (εκτός από τα πλωτά και τα εναέρια) και το τροχαίο υλικό οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για τουριστικά λεωφορεία (πούλµαν) και λεωφορεία µεταφορικών επιχειρήσεων κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). β) Για φορτηγά αυτοκίνητα κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). γ) Για επιβατηγά αυτοκίνητα και µοτοσικλέτες: αα) Εκπαιδευτηρίων, κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). ββ) Επιχειρήσεων ενοικίασης αυτοκινήτων και µοτοσικλετών και εκπαίδευσης υποψήφιων οδηγών (αυτοκινήτων και µοτοσικλετών), κατώτερος δεκαεννέα τοις εκατό (19%) και ανώτερος είκοσι πέντε τοις εκατό (25%). γγ) Λοιπών επιχειρήσεων, κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). δ) Για µοτοποδήλατα και ποδήλατα κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). ε) Για οχήµατα χωµατουργικών έργων εντός ορυχείου, εξαιρουµένων εκείνων που αναφέρονται στην υποπερίπτωση γγ' της περίπτωσης ιβ' της παραγράφου 1 του άρθρου 4, κατώτερος δεκαεννέα τοις εκατό (19%) και ανώτερος είκοσι πέντε τοις εκατό (25%). στ) Για οχήµατα µεταφοράς προσώπων εντός ορυχείου κατώτερος έντεκα τοις εκατό (11%) και ανώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%). ζ) Για σιδηροτροχιές και τροχαίο υλικό κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). η) Για λοιπά µέσα και µηχανήµατα των συγκοινωνιακών επιχειρήσεων κατώτερος οκτώ τοις εκατό (8%) και ανώτερος δώδεκα τοις εκατό (12%). 2. Για τα εναέρια µεταφορικά µέσα οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως:

117

α) Για καινούργια αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεµόπτερα κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%). β) Για µεταχειρισµένα αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεµόπτερα κατώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%) και ανώτερος έξι τοις εκατό (6%), πλέον ένα τοις εκατό (1 %) για κάθε έτος το οποίο παρήλθε από το επόµενο έτος της κατασκευής µέχρι το έτος της απόκτησης. 3. Για τα πλοία και λοιπά πλωτά µέσα χωρητικότητας φορτίου κάτω των 500 τόνων: α) κατώτεροι συντελεστές απόσβεσης δεκαπέντε τοις εκατό (15%) για το πρώτο έτος εκµετάλλευσης τους υπό ελληνική σηµαία, επτά τοις εκατό (7%) ετησίως από το δεύτερο έως και το πέµπτο έτος και τρία τοις εκατό (3%) ετησίως για το έκτο και κάθε ένα από τα επόµενα έτη εκµετάλλευσης τους και β) ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης είκοσι τοις εκατό (20%) για το πρώτο έτος εκµετάλλευσης τους υπό ελληνική σηµαία, δέκα τοις εκατό (10%) ετησίως από το δεύτερο έως και το πέµπτο έτος και πέντε τοις εκατό (5%) ετησίως για το έκτο και κάθε ένα από τα επόµενα έτη εκµετάλλευσης τους. 4. Τα ποσοστά απόσβεσης που αναφέρονται στις παραγράφους 1 έως και 3 αυτού του άρθρου δεν εφαρµόζονται στην περίπτωση που προβλέπονται διαφορετικοί συντελεστές από διατάξεις ειδικών νόµων. ΑΡΘΡΟ 11 1. Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης των ειδών εξοπλισµού γενικά (επίπλων, σκευών κ.λπ.) των σανατορίων, κλινικών, εκπαιδευτηρίων, εστιατορίων και κέντρων διασκέδασης ορίζονται, αντίστοιχα, σε είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και τριάντα τοις εκατό (30%). 2. Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης των ειδών εξοπλισµού γενικά (επίπλων, σκευών κ.λπ.) των λοιπών επιχειρήσεων ορίζονται σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και είκοσι τοις εκατό (20%) αντίστοιχα. 3. Για τα είδη εξοπλισµού γραφείου, δηλαδή αριθµοµηχανές, λογιστικές µηχανές, φωτοαντιγραφικά και φωτοτυπικά µηχανήµατα, γραφοµηχανές, µαγνητόφωνα, προβολείς διαφανειών, τηλεφωνικά κέντρα, τηλεφωνικές συσκευές, συσκευές TELEX, FAX, καθώς και τα επιστηµονικά όργανα και τις συσκευές εργαστηρίου χηµείου, ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και είκοσι τοις εκατό (20%) αντίστοιχα. 4. Αν τα πάγια περιουσιακά στοιχεία που αναφέρονται στην παράγραφο 3 αυτού του άρθρου χρησιµοποιούνται ως µέσα εκπαίδευσης, ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε είκοσι εννέα τοις εκατό (29%) και τριάντα πέντε τοις εκατό (35%) αντίστοιχα. 5. Για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα ηλεκτρονικά συγκροτήµατα, γενικώς, ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και τριάντα τοις εκατό (30%) αντίστοιχα. Αν τα παραπάνω πάγια περιουσιακά στοιχεία χρησιµοποιούνται ως µέσα εκπαίδευσης, ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζονται σε τριάντα τέσσερα τοις εκατό (34%) και σαράντα τοις εκατό (40%) αντίστοιχα.

118

Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης του λογισµικού (SOFTWARE) των ηλεκτρονικών υπολογιστών ορίζεται σε είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και τριάντα τοις εκατό (30%) αντίστοιχα. Η απόσβεση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του λογισµικού (SOFTWARE) µπορεί να γίνεται και εφάπαξ κατά τη χρήση εντός της οποίας τίθενται σε λειτουργία. 6. Ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης της αξίας των ειδών υγιεινής των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, σανατορίων και κλινικών, στις περιπτώσεις που αυτά θεωρούνται εγκαταστάσεις των παραπάνω επιχειρήσεων και όχι των ακινήτων, ορίζονται σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και είκοσι τοις εκατό (20%), αντίστοιχα. 7. Για φωτεινές επιγραφές που είναι εγκατεστηµένες σε ακίνητα τρίτων ο κατώτερος και ο ανώτερος συντελεστής απόσβεσης ορίζεται σε δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και είκοσι τοις εκατό (20%) αντίστοιχα. ΑΡΘΡΟ 12 Για τα είδη τα οποία αποτελούν πάγια στοιχεία ασκούµενης δραστηριότητας, η οποία εντάσσεται στις υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελµάτων, οι κατώτεροι και οι ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης ορίζονται ως ακολούθως: α) Για µηχανήµατα και λοιπές επαγγελµατικές εγκαταστάσεις, όργανα και συσκευές εργαστηρίου χηµείου και συναφών ειδών και έπιπλα και σκεύη κατώτερος δεκαπέντε τοις εκατό (15%) και ανώτερος είκοσι τοις εκατό (20%). β) Για ηλεκτρονικούς υπολογιστές και ηλεκτρονικά συγκροτήµατα και λογισµικό (SOFTWARE) των ηλεκτρονικών υπολογιστών κατώτερος είκοσι τέσσερα τοις εκατό (24%) και ανώτερος τριάντα τοις εκατό (30%). γ) Για οικιακές συσκευές ή συστήµατα χρήσης φυσικού αερίου και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας παρέχεται η δυνατότητα απόσβεσης µέχρι ποσοστού εβδοµήντα πέντε τοις εκατό (75%) της δαπάνης µε τους κατωτέρω οριζόµενους ετήσιους συντελεστές απόσβεσης: αα) Λέβητες κεντρικής θέρµανσης φυσικού αερίου χυτοσίδηροι, θερµοσίφωνες αποθήκευσης καύσης φυσικού αερίου και µαγειρικές συσκευές καύσης φυσικού αερίου κατώτερος δύο τοις εκατό (2%) και ανώτερος τέσσερα τοις εκατό (4%). ββ) Λέβητες κεντρικής θέρµανσης φυσικού αερίου χαλύβδινοι, θερµοσίφωνες ταχείας ροής και συνδυασµένοι λέβητες, θερµοσίφωνες καύσης φυσικού αερίου και ηλιακό θερµοσιφωνικό οικιακό σύστηµα κατώτερος τεσσεράµισι τοις εκατό (4,5%) και ανώτερος εξίµισι τοις εκατό (6,5%). γγ) Αυτόνοµα θερµαντικά σώµατα καύσης φυσικού αερίου, µαγειρικές συσκευές µεικτού τύπου (ηλεκτρικές και φυσικού αερίου) και ηλιακούς συλλέκτες κατώτερος τρία τοις εκατό (3%) και ανώτερος πέντε τοις εκατό (5%). δ) Για επιστηµονικά περιοδικά και συγγράµµατα εκατό τοις εκατό (100%). ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΦΘΙΝΟΥΣΑ ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ ΦΘΙΝΟΥΣΑΣ ΜΕΘΟ∆ΟΥ ΑΡΘΡΟ 13

119

1. Για την εφαρµογή των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του παρόντος ως µηχανήµατα και λοιπός µηχανολογικός ή τεχνικός εξοπλισµός παραγωγής θεωρούνται τα πάγια περιουσιακά στοιχεία που αναφέρονται στις ακόλουθες διατάξεις του παρόντος: α) στις παραγράφους 1 (εκτός της υποπερίπτωσης αα' της περίπτωσης ε', των περιπτώσεων ι' και ία' και των υποπεριπτώσεων ββ' και δδ' της περίπτωσης ιβ'), 5, 7 (εκτός των περιπτώσεων α' και β'), 8 (εκτός της περίπτωσης β'), 9,11, 12 και 14 (εκτός των περιπτώσεων α' και β') του άρθρου 4. β) Στην περίπτωση β' της παραγράφου 15 του άρθρου 4, µε την προϋπόθεση ότι αυτά τα πάγια περιουσιακά στοιχεία χρησιµοποιούνται άµεσα στην παραγωγική διαδικασία και γ) στην παράγραφο 4 του άρθρου 6. 2. Για τον υπολογισµό των τακτικών αποσβέσεων µε τη φθίνουσα µέθοδο οι κατώτεροι ή ανώτεροι συντελεστές απόσβεσης που προβλέπονται για τη σταθερή µέθοδο από τις διατάξεις του παρόντος πολλαπλασιάζονται για κάθε πάγιο περιουσιακό στοιχείο µε συντελεστή τρία (3). 3. Οι κατά την προηγούµενη παράγραφο προκύπτοντες συντελεστές αποσβέσεων της φθίνουσας µεθόδου υπολογίζονται επί του εκάστοτε υπολοίπου της αναπόσβεστης αξίας κάθε πάγιου περιουσιακού στοιχείου. 4. Κατά τη διαχειριστική περίοδο που η αναπόσβεστη αξία των πάγιων περιουσιών στοιχείων, µειωµένη µε τις αποσβέσεις που αντιστοιχούν σε αυτή τη διαχείριση, είναι µικρότερη από το ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) της αξίας κτήσης, προσαυξηµένης µε τις δαπάνες προσθηκών ή βελτιώσεων, ή της αναπροσαρµοσµένης αξίας τους, ολόκληρο το ποσό της αναπόσβεστης αξίας δύναται να αποσβεσθεί σε αυτή τη διαχείριση. Στον Υφυπουργό Οικονοµίας και Οικονοµικών αναθέτουµε τη δηµοσίευση και εκτέλεση αυτού του διατάγµατος.

120

121

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α’ Ξένη American Agricultural Economics Association, Commodity Costs and Returns Estimation Handbook, A Report of the AAEA Task Force on Commodity Costs and Returns, ch5 Machinery, Equipment and Buildings Costs European Commission, Communication for the commission, Energy for the future: Renewable sources of energy White Paper for a community strategy and action plan European Renewable Energy Council , Renewable Energy in Europe: Building Markets and Capacity (Paperback - Aug 2004)Institution of electrical engineers (IEE), Combined Heat and Power (CHP), an environment & energy fact sheet Jiambalvo James , Managerial Accounting Hans Lang, Cost analysis for Capital Investment Lasnier F. Photovoltaic Engineering Handbook Regulatory Authority for Energy (RAE) ,General information on the greek electricity sector for the period 2000-2003: Installed capacity, production and consumption level, renewable energy sources and long term energy planning United States Combined Heat and Power Association, Provide a 7-year depreciable life for agricultural heat and power energy systems Yogi Goswami , Principles of solar engineering

122

Β’ Ελληνική

Ευθυµόγλου Γ. ,Θέµατα Χρηµατοοικονοµικής διοικήσεως. Τεύχος Α’, Χρηµατοοικονοµική επιχειρήσεων, σελ 17-20 & 26-96 Καραθανάσης Γ., Χρηµατοοικονοµική ∆ιοίκηση και Χρηµατιστηριακές αγορές, σελ 34-109, γ’έκδοση Καρυδογιάννης Η., Θεσµικό πλαίσιο προώθησης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και συµπαραγωγής στην Ελλάδα (νόµος 2244/94),Τεχνικά χρονικά, Μαρίνου Αγγελική, Η Ελλάδα στο τρένο των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας,Executive Know-How , σελ 71-76,Ιανουάριος 2004 Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, Απελευθέρωση της αγοράς Ηλ. Ενέργειας στην Ελλάδα ,Αξιολόγηση της πορείας και προτάσεις, Φεβρουάριος 2002 Φραγκιαδάκης, Φωτοβολταϊκά συστήµατα

123

Χρήσιµες συνδέσεις www.cres.gr (Kέντρο ανανεώσιµων πηγών ενέργειας) www.ypan.gr (Υπουργείο Ανάπτυξης) www.energia.gr www.dei.gr (∆ΕΗ) http://ec.europa.eu/energy/res/index_en.htm