ALES SÖZEL ADAYLARA KONU ANLATIMLI Savaş Doğan Kenan Osmanoğlu Kerem Köker . . ÖSYM Sınav Sistemine Uygun TEK KİTAP ÖYP kapsamında araştırma görevlisi atamalarında ALES daha da önem kazandı... 85 ve üzeri puan alan adaylara TÜBİTAK burs veriyor... ALES 2015
14
Embed
SÖZEL ADAYLARA ALESpegem.net/dosyalar/dokuman/1112015155159Pages from Ales...daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ALES
SÖZEL ADAYLARA
KONU ANLATIMLI
Savaş Doğan Kenan Osmanoğlu Kerem Köker. .ÖSYM
Sınav SistemineUygun
TEK KİTAP
ÖYP kapsamındaaraştırma görevlisiatamalarında ALES
daha da önem kazandı...
85 ve üzeri puan alan adaylaraTÜBİTAK burs veriyor...ALES
2015
Savaş Doğan Kenan Osmanoğlu
Kerem Köker
ALES KONU ANLATIMLI SÖZEL ADAYLARA
978-605-364-571-9
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.
9. Baskı: Ocak 2015, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Ezgi Öz Dincel
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR' ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
Didem
Sticky Note
Marked set by Didem
iii
Değerli Adaylar, Dünyadaki bilimsel gelişmeleri yakından izleyecek, bu gelişmelere katkıda bulunacak ve ülkemizi bilimsel platformlarda daha da yukarılara taşıyacak siz bilim insanı adaylarının eğitim sürecine katkıda bulunabilmekten PEGEM AKADEMĐ ailesi olarak gurur duyuyoruz. Akademik yayın alanında 27 yıllık lider bir kurum olan PEGEM AKADEMĐ, Akademik Lisansüstü Egitimi Giriş Sınavı (ALES)’nın ilk yıllarından bu yana yurt çapındaki en önemli başvuru kaynağıdır. Yeni sınav sisteminde; adaylara Sözel Yetenek bölümünde 40’ar sorudan oluşan iki test (Sözel Yetenek-1 ve Sözel Yetenek-2), Sayısal Yetenek bölümünde de yine 40’ar sorudan oluşan iki test (Sayısal Yetenek-1 ve Sayısal Yetenek-2) uygulanacaktır. Böylece her aday için Sayısal-1, Sayısal-2 ,Sözel-1, Sözel-2 Standart Puanlar (SP) hesaplanacaktır. Bu standart puanlar kullanılarak her aday için sayısal ağırlıklı, sözel ağırlıklı ve eşit ağırlıklı olmak üzere 3 ağırlıklı puan (AP) hesaplanacaktır. Ağırlıklı puanların hesaplanmasında testlerin ağırlıkları aşağıdaki gibi olacaktır:
Sayısal-1 SP Sayısal-2 SP Sözel-1 SP Sözel-2 SP Sayısal AP 0,35 0,35 0,3 - Sözel AP 0,2 - 0,4 0,4 Eşit AP 0,4 0,2 0,4 -
Kitap, bu testleri etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla, sınavın uygulanmaya başladığı ilk yıllardan günümüze kadarki süreçte konuyla ilgili tüm gelişmeleri yakından takip eden ve bu sınava yönelik çalışmalar yapan uzman eğitimcilerce hazırlanmıştır. Sözel Yetenek, Sayısal Yetenek olmak üzere 2 kitaptan oluşan bu sette yer alan konu anlatımlarının, örnek soruların;
� gerçek sınavla kapsam açısından uyumu, � biçimsel sunumu, � içerik ve metinlerin uygunluğu ve zorluk dereceleri
açısından ALES’le bire bir örtüşmesi konusunda titiz bir çalışma yürütülmüştür. Konu anlatımları, adayların kolaylıkla anlayabileceği açıklıkta sunulmuş ve anlatılan konuyu en iyi şekilde örnekleyen-pekiştiren sorular olarak her ünitenin sonunda; - çıkmış sorulara ve - çözümlü testlere yer verilmiştir. Böylece, adayların gerçek sınav formatına uygun çok sayıda soru çözebilecekleri bir yayın ortaya konmuştur. Adaylar, kendilerine sunulan bu kaynaktaki çalışma programıyla sınava hazırlandıkları zaman, arzu edilen hedefe çok daha rahat ulaşabilecek ve başarılı olacaklardır. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, ALES’te ve meslek hayatınızda başarılar.
Tüm adaylara başarı dileklerimizle
Kerem Köker – Kenan Osmanoğlu – Savaş Doğan
SUNU
iv
TÜRKÇE 1. BÖLÜM
SÖZCÜKTE ANLAM ................................................. 3 Sözcüğün Anlamı .................................................... 4
Söz Öbekleri............................................................. 23 Deyimler ........................................................... 23 Atasözleri ......................................................... 24 İkilemeler ......................................................... 27 Pekiştirmeler ................................................... 28 Sözün Cümleye Kattığı Anlam........................ 28
Çıkmış Sorular ......................................................... 30 Çözümlü Test ........................................................... 36
2. BÖLÜM CÜMLEDE ANLAM ................................................... 41 Cümlenin Yorumu ................................................... 42
Cümlenin Anlamı ..................................................... 59 Anlamlarına Göre Cümleler ............................ 59 Anlam İlişkilerine Göre Cümleler ................... 61 Anlatım Özelliklerine Göre Cümleler ............. 63 İlettiği Duygu, Düşünce ve Duruma Göre Cümleler ................................... 67
Çıkmış Sorular ......................................................... 74 Çözümlü Test ........................................................... 83
3. BÖLÜM ANLATİM BİÇİMLERİ ............................................... 88
Çıkmış Sorular ......................................................... 95 Çözümlü Test ........................................................... 101
4. BÖLÜM PARAGRAF .............................................................. 107 ALES’te Paragraf Soruları ...................................... 108 ALES Paragraf Sorularının Özelliği Nedir?............ 108 Paragraf Konusuna Nasıl Çalışmalı? ..................... 108 Paragrafın İçeriği ..................................................... 109
Paragrafta Konu .............................................. 109 Paragrafta Başlık ............................................. 112 Paragrafta Ana Düşünce ................................ 113 Paragrafta Yardımcı Düşünceler .................... 116 Paragrafta Tanıtılan Kişiyle İlgili Sorular ....... 122 Parçaya Dayalı Sorular ................................... 124
Paragrafın Yapısı ..................................................... 155 Paragrafın Bölümleri ....................................... 155 Paragrafın Yapısına İlişkin Soru Tipleri ve Çözüme Yönelik Pratikler ............................... 156
Çıkmış Sorular ......................................................... 180 Çözümlü Test ........................................................... 197
5. BÖLÜM SÖZEL MANTIK ....................................................... 203
Mantıkla İlgili Temel Kavramlar ...................... 204 Sözel Mantık Sorularının Kapsamı ................. 204 Sözel Mantık Soruları Hakkında ..................... 204
Çıkmış Sorular ......................................................... 220 Çözümlü Test ........................................................... 226
Sayı Kümeleri........................................................... 236 Doğal Sayılar............................................................ 237 Tam Sayılar .............................................................. 240 Tek ve Çift Tam Sayılar ........................................... 241 Pozitif ve Negatif Sayılar ......................................... 243 Ardışık Sayılar ......................................................... 245 Asal Sayı .................................................................. 250 Aralarında Asal Sayılar ........................................... 250
Basamak Analizi ...................................................... 251 Çözümleme .............................................................. 256 Faktöriyel ................................................................. 258 Sayma Sistemleri ..................................................... 261 Çıkmış Sorular ......................................................... 268 Çözümlü Test – 1 ..................................................... 273 Çözümlü Test – 2 ..................................................... 278 Çözümlü Test – 3 ..................................................... 283 Çözümlü Test – 4 ..................................................... 288
Çözümlü Test – 5 ..................................................... 294 Çözümlü Test – 6 ..................................................... 299 Çözümlü Test – 7 ..................................................... 304 Çözümlü Test – 8 ..................................................... 309 Çözümlü Test – 9 ..................................................... 313
Basit Kesir ......................................................... 385
Bileşik Kesir ....................................................... 385 Tam Sayılı Kesir................................................. 386 Sabit Kesir ......................................................... 387 Denk Kesir ......................................................... 387
Rasyonel Sayılarda Dört İşlem ............................... 388
Toplama İşlemi .................................................. 388 Çıkarma İşlemi ................................................... 389 Çarpma İşlemi .................................................... 389 Bölme İşlemi ...................................................... 389 Kuvvet Alma ...................................................... 389 İşlem Önceliği .................................................... 390
Ondalık Kesirler ....................................................... 393 Ondalık Sayılarda Dört İşlem .................................. 394
Devirli Ondalık Açılımlar ......................................... 396 Rasyonel Sayılarda Sıralama.................................. 397 İki Rasyonel Sayı Arasındaki Sayıları Yazma ........ 399 Çıkmış Sorular ......................................................... 400
Çözümlü Test - 1 ..................................................... 403
Çözümlü Test - 2 ..................................................... 408
vi
6. BÖLÜM
ÜSLÜ SAYILAR ........................................................ 413 Özellikleri ........................................................... 414
Üslü Sayılarda Dört İşlem ....................................... 417
Toplama – Çıkarma ............................................ 417
Kök Dışındaki Bir Sayının Kök İçine Alınması ....... 439 Eşlenik (Paydayı Kökten Kurtarma) ....................... 440 İç İçe Sonlu Kökler .................................................. 442
İç İçe Sonsuz Kökler................................................ 443
A 2 B∓ ifadesinin Kök Dışına Çıkarılması ........... 445 Köklü Sayılarda Sıralama ........................................ 447 Köklü Sayılarda Denklem Çözme ........................... 448 Çıkmış Sorular ......................................................... 449 Çözümlü Test ........................................................... 451
İki Kare Farkı ...................................................... 460 Tam Kare İfadeler .............................................. 462
III. Dereceden Özdeşlikler ....................................... 465 Çıkmış Sorular ......................................................... 467 Çözümlü Test ........................................................... 470
9. BÖLÜM
EŞİTSİZLİK – MUTLAK DEĞER .............................. 475 Eşitsizlikler .............................................................. 476
Özellikleri ........................................................... 476 Reel (Gerçel) Sayı Aralıkları .................................... 479
Kapalı Aralık ....................................................... 479 Yarı Açık Aralık .................................................. 479 Açık Aralık .......................................................... 480
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler .... 480 Eşitsizlikler ve İşaret İncelemesi ............................ 481 Mutlak Değer ............................................................ 483
Özellikleri ........................................................... 485 Çıkmış Sorular ......................................................... 489 Çözümlü Test – 1 ..................................................... 493 Çözümlü Test – 2 ..................................................... 499
10. BÖLÜM
ORAN – ORANTI ..................................................... 504 Oran .................................................................... 505
Çıkmış Sorular ......................................................... 640 Çözümlü Test ........................................................... 642
Bağımsız ve Bağımlı Olasılık ............................ 687
Çıkmış Sorular ......................................................... 688
Çözümlü Test – 1 ..................................................... 690
Çözümlü Test – 2 ..................................................... 695
Çözümlü Test – 3 ..................................................... 700
15. BÖLÜM
TABLO VE GRAFİKLER .......................................... 705 Tablo ve Yorumlama ............................................... 706 Grafik ve Yorumlama............................................... 710
Çizgi Grafik ........................................................ 710 Sütun Grafiği ...................................................... 712 Daire Grafiği ....................................................... 712
Çıkmış Sorular ......................................................... 715 Çözümlü Test – 1 ..................................................... 727 Çözümlü Test – 2 ..................................................... 730
Cevaplı Test - 1 ....................................................... 836
Cevaplı Test - 2 ....................................................... 838
Cevaplı Test - 3 ....................................................... 840
Cevaplı Test - 4 ....................................................... 842
Cevaplı Test - 5 ....................................................... 844
Cevaplı Test - 6 ....................................................... 846
Cevaplı Test - 7 ....................................................... 848
Cevaplı Test - 8 ....................................................... 850
Cevaplı Test - 9 ....................................................... 852
Cevaplı Test - 10 ..................................................... 854
Cevaplı Test - 11 ..................................................... 856
Cevaplı Test - 12 ..................................................... 858
Cevaplı Test - 13 ..................................................... 860
2. BÖLÜM
ÇOKGENLER VE DÖRTGENLER ............................ 862 Çokgenler ................................................................. 863
Dışbükey ve İçbükey Çokgenler ....................... 863 Düzgün Çokgen ................................................. 864
Dörtgenler ................................................................ 869 Dörtgenin Özellikleri .......................................... 869 Dörtgenlerde Alan ............................................. 870
Paralelkenar ............................................................. 872 Paralelkenarda Alan .......................................... 873 Paralelkenarın Alan Özellikleri ......................... 873 Paralelkenarda Uzunluk İle İlgili Özellikler ...... 875
Bir Noktanın Bir Çembere Göre Kuvveti .......... 904 Kuvvet Ekseni .................................................... 906
İki Çemberin Ortak Teğetleri................................... 907 İki Çemberin Birbirine Göre Durumları .................. 909 Üçgen Çemberleri ................................................... 909
Üçgenin İç Teğet Çemberi ................................ 909 Üçgenin Dış Teğet Çemberi .............................. 910
Teğetler Dörtgeni .................................................... 910 Dairede Alan ............................................................ 911
Dairenin Alanı ve Çevresi ................................. 911 Daire Diliminin Alanı ......................................... 911 Çember Yayının Uzunluğu ................................ 911 Daire Kesmesinin Alanı..................................... 911 Daire Halkasının Alanı ....................................... 912 Çemberde Benzerlik .......................................... 913
Cevaplı Test - 1 ....................................................... 915 Cevaplı Test - 2 ....................................................... 917 Cevaplı Test - 3 ....................................................... 919
Cevaplı Test ............................................................. 946
5. BÖLÜM KATI CİSİMLER ........................................................ 948 Prizma ...................................................................... 949
Mayıs Kasım Mayıs Aralık Nisan Kasım Mayıs Kasım Mayıs Kasım Mayıs Kasım
- 3 1 2 3 8 4 8 4 5 4 5
Dil, insanın karakterinin bir parçasıdır.
Bacon
Sözcükte Anlam
Geçmiş Yıllarda Çıkmış Soru Analiz Tablosu
Sözcüğün Anlamı
Sözcüklerde Anlam İlişkileriSöz Sanatları Söz Öbekleri
Çıkmış Sorular Çözümlü Test
4
ALE
S T
ürkç
e
SÖZCÜKTE ANLAM
Bu ünitede, a a daki konu ve alt ba l klar i lenecektir:
1. SÖZCÜ ÜN ANLAMI a. Gerçek Anlam
i. Temel anlam ii. Yan anlam
b. Mecaz Anlam c. Terim Anlam d. Soyut - Somut Anlam e. Nitel - Nicel Anlam f. Sözcü ün Cümleye Katt Anlam
2. SÖZCÜKLERDE ANLAM L K LER a. E Anlaml Sözcükler b. Yak n Anlaml Sözcükler c. Kar t Anlaml Sözcükler d. E Sesli (Seste ) Sözcükler e. Genel-Özel li kili Sözcükler
3. SÖZ SANATLARI a. Benzetme (Te bih) b. E retileme ( stiare)
i. nsandan do aya aktarma ii. Do adan insana aktarma iii. Do adan do aya aktarma iv. Duyular aras aktarma
c. Ad Aktarmas (Mecaz- Mürsel) d. De inmece (Kinaye) e. Dokundurma (Tariz) f. Mübalâ a (Abartma ) g. Dolaylama h. Güzel Adland rma i. Somutlama
4. SÖZ ÖBEKLER a. Deyimler b. Atasözleri c. kilemeler d. Peki tirmeler e. Sözün Cümleye Katt Anlam
SÖZCÜĞÜN ANLAMI
Sözcük: Anlaml ses veya ses birli i, söz, sözcük. (TDK, 2005)
Sözcükte anlam ünitesi “anlam bilgisi”nin temelidir. Bir yaz binaya benzetilirse sözcük de o binay olu turan tu lalard r. Bir parça içerisindeki sözcüklerin anlam kavranamazsa cümlenin, cümle iyi anla lmazsa da paragraf n ne demek istedi i tam olarak anla lamaz.
Sözcükte anlam ünitesi; sözcüklerin tek ba na ya da bir araya gelerek kazand klar farkl anlamlar , anlam ili kilerini ve sözcükte meydana gelen anlam olaylar n kavratmay amaçlayan “temel” bir ünitedir.
Türkçede baz kelimelerin tek bir anlam varken baz kelimeler kullan ld klar cümleye göre çe itli anlamlar kazanabilir. Cümlenin iyi anla lmas , cümlede kelimenin hangi anlamda kullan ld n n do ru anla lmas yla mümkündür.
Tek anlaml sözcükler: Sadece bir kavram kar layan sözcüklerdir.
Buzul: Kutup bölgelerinde veya da ba lar nda
bulunan büyük kar ve buz kütlesi:
“Küresel s nma nedeniyle kutuplardaki buzullar h zla eriyor.”
F rlatmak: H zla atmak, bulundu u yerden d ar atmak:
“ Elindeki kalemi pencereden d ar f rlatt .”
Beton: Çimentonun su yard m yla kum, çak l vb. maddelerle kar mas sonucu olu an sert, dayan kl , ba lay c yap malzemesi:
“Bahçenin önündeki e imli araziye beton döktüler.”
(TDK, 2005)
Görüldü ü gibi yukar daki sözcüklerin sözlükte tek kar l vard r ve bu kelimelerin ba ka anlamlara gelebilecek kullan m yoktur.
Çok anlaml sözcükler: Kullan ld yere ve duruma göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir.
Kaçmak: 1. H zla ko up bir yere saklanmak: “Bir tehlike sezdi in anda hemen eve kaçars n.” 2. Firar etmek: “Üç mahkûm hapisten kaçt .” 3.Girmek: “Kula na su kaçt denizde.” 4. Yakla mak, benzemek: “Bu mavi biraz ye ile kaç yor.” 5 ...
Örneklerde görüldü ü gibi, “kaçmak” sözcü ü kullan ld yere göre farkl anlamlar kazanm t r.
ÖRNEK
ÖRNEK
5
Sözcükte Anlam
Örnek:
A a daki cümlelerde alt çizili sözcüklerden hangisi farkl anlamlarda kullan lamaz?
A) A ac n yapraklar sarar p solmaya ba lam .
B) Bu gürültülü yerde uyudu una göre çok yorgun
olmal .
C) Medeniyette ilerleyememenin en büyük sebebi
bilimsizliktir.
D) Soka n ba nda durmu , gelen geçen arabalar
seyrediyordu.
E) E er kravat takm yorsan yakan biraz düzeltmelisin.
Çözüm: D seçene inde “sokak” sözcü ü tek anlaml bir sözcüktür. Di er sözcükler kullan ld klar cümleye göre farkl anlamlar kazanabilir.
Cevap D
Gerçek Anlam
Temel anlam ( lk anlam) Bir sözcü ün zihinde kar lad ilk kavramd r. Di er bir deyi le sözcük (tek ba na) duyuldu unda ya da okundu unda dü ünülen ilk eydir. Örne in “ayak” dendi inde akla gelen ilk kavram o sözcü ün temel anlam d r.
Örne in,
A z : Yüzde bulunan, ses ç karmaya, soluk al p vermeye yarayan ve besinlerin sindirilmeye ba land organ. “Yeni matematik ö retmenimizin kocaman bir a z var.”
Ate : Yan c cisimlerin tutu mas yla beliren s ve k, od, nâr. "Uygarl k ate ten do mu tur."
Kesmek : B çak, makas vb. bir araçla bir eyi ikiye ay rmak, parçalamak, do ramak. “Tüm gücüyle ipi kesmeye çal t .”
Örnek: A a daki cümlelerin hangisinde, alt çizili sözcük temel anlamda kullan lm t r?
A) Aya ndaki ayakkab n n burnu çok a nm . B) Sertçe açt kap n n kolu elinde kald . C) Ak am karanl nda iki el silah sesi duyuldu. D) Kuca nda kundakl bir çocuk tutuyordu. E) Ya l adam, çocu a fazla yüz vermeyin, dedi.
Çözüm: A seçene inde “burun”, B seçene inde “kol”, C seçene inde “el” sözcükleri yan anlamlar nda ve E seçe-ne inde “yüz” sözcü ü mecaz anlamda kullan lm t r. D seçene inde ise “tutmak” sözcü ü “elde bulundurmak, ele almak” anlam nda, yani temel (ilk) anlam nda kullan lm t r.
Cevap D
Yan anlam Sözcü ün, “temel anlam ”ndan tamamen kopmadan kazand , onunla ili kili yeni anlamlard r.
Ma aran n a z o kadar küçüktü ki içeri ancak bir çocuk girebiliyordu
Çocu un ate ini bir türlü dü üremiyorlar.
Belediye, elektrik faturalar n ödemeyen irketlerin elektri ini kesti.
Örnek:
A a daki cümlelerin hangisinde, alt çizili sözcük gerçek anlamda kullan lm t r?
A) Bal kç lar ekmeklerini ta tan ç kar rcas na denizlerde yelken açt lar.
B) Adam n evini ucuza sat n almak için türlü oyunlar oynad lar.
C) Yemek vakti gelince herkes usulca sofraya dizilirdi. D) Bütün günlerimiz için kendimize bir yol çizer, sonra
her gün bunun aksine hareket ederiz. E) Onun böyle yapmas bazen kan ma dokunuyor.
Çözüm: A seçene indeki “ta ”, B seçene indeki “oyunlar”, D seçene indeki “çizer” ve E seçene indeki “kan” sözcü ü mecaz anlamda kullan lm t r. C seçene indeki “sofra” sözcü ü “yemek yenilen yer, masa vs.” olarak yani gerçek anlamda kullan lm t r.
Cevap C
6
ALE
S T
ürkç
e
“Yan anlam” ile “temel anlam” aras nda herhangi bir ekilde (biçimsel benzerlik, ortak i lev, ayn maddeden
olu mas ...vb. ) ilgi kurulabilmelidir.
Örne in,
Ma aran n a z o kadar küçüktü ki içeri ancak bir çocuk girebiliyordu. (“Ma aran n a z ” ile yemeye içmeye ve ses ç karmaya yarayan organ olan “a z” aras nda biçimsel olarak bir benzerlik kurulmu tur.)
Çocu un ate ini ne yapsalar da dü üremiyorlar. (“Çocu un ate i” ile nesnelerin tutu mas yla beliren “ate ” aras nda bir s ortakl vard r)
Belediye, elektrik faturalar n ödemeyen irketlerin elektri ini kesti. (“kesmek” sözcü ü bu cümlede “ba lant y koparmak, engellemek” anlam nda oldu u için “kesmek” sözcü ü temel anlam yla ilgilidir.)
Mecaz Anlam Sözcü ün gerçek anlamlar ndan (temel anlam ndan ve yan anlamlar ndan) tamamen koparak farkl anlamlarda kullan lmas d r.
Bu mahallede onun gibi a z bozuk birini daha görmedim.
Yeni seçilen muhtar, ilk toplant s nda çok ate li konu tu.
Kap n n hemen yan nda oturan gizemli bir adam garsonu kesiyordu.
Mecaz anlam, asl nda somuttan soyuta kaym , gerçekte olmas mümkün olmayan dü sel bir anlamd r. Örne in, bu cümlelerde geçen “birisini kesmek, ate li konu mak, a z bozuk” sözlerini somut olarak ne dü ünebiliriz ne de kafam zda canland rabiliriz.
Örnek:
A a daki cümlelerin hangisinde alt çizili sözcük gerçek anlamda kullan lm t r?
A) Kar daki Bozcaada mavi klara boyanm t . B) Vadideki çiçeklerin moru denize ak yor, denizin
mavili inde kayboluyordu. C) Kay s a açlar ilkbaharla birlikte çiçeklerle
duvaklanm t . D) Ku lar gökyüzünü sesleriyle dolduruyordu. E) Güllerin kokusu, han mellerinin kokusuna
kar yordu.
Çözüm: Mecaz anlam, sözcü ün gerçek anlam ndan s yr larak ba ka bir anlam kazanmas d r. Soruda gerçek anlam nda kullan lan sözcük istenmektedir. “E” seçene-
inde verilen “kar mak” sözcü ü gerçek anlamda kullan lm t r. A, B, C, D seçeneklerindeki sözcükler mecaz anlamda kullan lm t r.
Cevap E
Örnek:
A a daki cümlelerin hangisinde, alt çizili sözcük, gerçek anlam d nda (mecaz anlam nda) kullan lm t r?
A) Avluda ya murun sesi yank lan yor. B) Önceki y l bahçeye dikti iniz a açlar meyve verdi
mi? C) Okuduklar n sindirmezsen çok okuman n sana bir
yarar olmaz. D) Bu aç k oturumu izlemeseydim çok üzülürdüm. E) Kümesteki tavuklar n eksildi ini fark ettin mi?
Çözüm: A, B, D, E seçeneklerinde verilen alt çizili sözcükler gerçek anlamlar nda kullan lm lard r. Oysa “C” seçene inde verilen sindirmek sözcü ü biyolojik bir terimdir. “Al nan bir besinin midede eritilmesi” anlam na gelir. “C” seçene indeki cümlede ise “okuduklar n sindiremezsin” ifadesiyle “anlamak” eylemi kastedilmi , yani sözcük mecaz anlamda kullan lm t r.
Cevap C
Örnek:
A a daki cümlelerin hangisinde, alt çizili sözcük mecaz anlam yla kullan lm t r?
A) Gelecek hafta bugün sizinle yine görü mek istiyorum.
B) Az sonra beyaz at n üstünde bir gelin geçecek. C) Çocuklar uyutmak için saatlerdir u ra yor. D) Art k bu bo sözleri dinlemekten b kt m. E) Sevdi im insanlar görmek, onlarla sohbet etmek
istiyorum.
Çözüm: A, B, C ve E seçeneklerindeki alt çizili sözcükler gerçek anlamda kullan lm t r. Ancak D seçene indeki “bo ” sözcü ü gerçek anlam n n d nda “i e yaramayan söz” olarak kullan lm t r.