UNIWERSYTET ŁÓDZKI Wydział Nauk o Wychowaniu Pracownia Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego Iga Wójcikowska Album nr 302174 System ogólnopolski „Przedszkoliada" i jego rola w promowaniu zdrowego stylu życia wśród najmłodszych Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr Anny Maszorek-Szymala Praca na zlecenie Ogólnopolskiego systemu Przedszkoliada.pl Łódź 2014
150
Embed
System ogólnopolski przedszkoliada i jego rola w promowaniu zdrowego stylu życia wśród najmłodszych
Praca magisterska Igy Wójcikowskiej na temat zajęć Przedszkoliady oraz ich wpływu na biorące w nich udział dzieci. Praca powstała w 2014 roku na Uniwersytecie Łódzkim pod kierunkiem dr Anny Maroszek-Szymali
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Rozwój sprawności motorycznej dzieci pięcioletnich (E. Lewandowska) ............................................... 56
Poziom sprawności dzieci z przedszkola „BAJKA” na tle ich rówieśników z innych przedszkoli
(M. Nowak, M. Matysiak) .............................................................................................................. 59
ROZDZIAŁ III METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH .......................................... 63
3.1. Przedmiot badań ............................................................................................................................ 63
3.2. Problem badawczy ......................................................................................................................... 64
3.3. Cel badań ....................................................................................................................................... 66
LITERATURA ................................................................................................................ 118
8
9
WSTĘP
Wiek przedszkolny jest okresem przejściowym, w którym dziecko na przestrzeni
od 3 do 6 roku życia przechodzi szereg ważnych zmian. Następuje intensywny rozwój
fizyczny, umysłowy, emocjonalny i społeczny.
Okres ten doskonale sprzyja promocji zdrowia fizycznego, ze względu na dobroczynny
wpływ aktywności ruchowej wśród dzieci, bowiem mają one ogromną potrzebę poruszania
się i codziennie dają temu wyraz w sposób niemożliwy do przeoczenia. Nie należy go jednak
tłumić, ale stwarzać dzieciom jak najwięcej okazji by spędzały czas aktywnie.
Warunki, w jakich żyjemy, mają priorytetowy wpływ na organizm dziecka. Niestety
te dzisiejsze nie sprzyjają zdrowemu rozwojowi. Niedostatek ruchu, telewizja, komputer
oraz zanieczyszczanie środowiska powodują, że dzieci nie zawsze rosną i rozwijają się
prawidłowo. Organizm dziecka staje się bardziej podatny na niekorzystne zmiany.
Nauczyciel przedszkola powinien organizować dzieciom dostateczną ilość zajęć
ruchowych. Często jednak dzieje się tak, że i to nie wystarcza lub warunek ten nie jest do
końca spełniany, z braku czasu, umiejętności i wiedzy do prowadzenia takich zajęć, bądź
niewystarczającej bądź znikomej ilości sprzętu, przyborów oraz miejsca.
Między innymi z tego powodu placówki chętnie korzystają i współpracują z różnymi
projektami czy też programami. Takim przedsięwzięciem skierowanym do przedszkoli jest
ogólnopolski system Przedszkoliada, którego głównym celem jest wytworzenie
u przedszkolaków zainteresowania i potrzeby regularnej aktywności fizycznej, a misją
zapewnienie dzieciom rozrywki i edukacji ruchowej bardzo ważnej w dzisiejszym młodym
społeczeństwie.
W dzisiejszych czasach pożądane jest, aby w każdym przedszkolu znalazł się
specjalista w zakresie wychowania fizycznego, do którego obowiązków należy fachowa
opieka i umiejętność nowoczesnego prowadzenia zajęć. Należy pamiętać, że sport
w przedszkolu musi być przede wszystkim zabawą. Zabawa jest dla dziecka zajęciem
o podstawowym znaczeniu. Dzięki niej opanowuje ono umiejętności niezbędne do życia
oraz odkrywa wzorce zachowań panujące na świecie. Wykorzystanie ruchu w pracy
programu Przedszkoliady stawia sobie za cel przyczynianie się poprzez sport do ogólnego,
wszechstronnego wychowania dziecka, sport nie jest tu jednak celem samym w sobie.
Praca magisterska składa się z czterech rozdziałów. Rozdział I poświęcony został
ogólnopolskiemu systemowi Przedszkoliada. W pierwszym podrozdziale został poruszony
10
temat problematyki rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, głównie rozwój motoryczny.
Drugi podrozdział wprowadza w teoretyczne podstawy wychowania fizycznego dzieci
w wieku przedszkolnym, m.in. wpływ ruchu na rozwój dziecka, a także bodźce, czynniki,
warunki i środki w wychowaniu fizycznym. W trzecim podrozdziale została przedstawiona
obowiązująca podstawa programowa wychowania przedszkolnego w przedszkolu, jej cele
i zadania. Czwarty podrozdział mówi o celach i założeniach programu Przedszkoliada, jej
misji i zasięgu. W piątym podrozdziale został ukazany system w jakim funkcjonuje
przedsięwzięcie, czyli franczyza Przedszkoliady. Szósty podrozdział opisuje imprezy dla
przedszkolaków znane pod ogólną nazwą „Przedszkoliada Tour”, sposób ich przygotowania
i realizacji. Natomiast siódmy podrozdział podsumowuje działalność programu poprzez
zamieszczone w nim opinie dotyczące systemu Przedszkoliada.
Rozdział II to przegląd badań w literaturze. Składa się z trzech podrozdziałów, których
zostały opisane badania innych osób dotyczące sprawności fizycznej dzieci w wieku
przedszkolnym. Pierwszy podrozdział to badania Marty Załugi „Taniec towarzyski jako
forma zachowań prozdrowotnych i forma spędzania czasu wolnego”. W drugim
podrozdziale znajdują się badania Ewy Lewandowskiej „Rozwój sprawności motorycznych
dzieci pięcioletnich. Z kolei trzeci podrozdział został poświęcony badaniom Marcina
Nowaka i Marcina Matysiaka „Poziom sprawności dzieci z przedszkola „Bajka” na tle ich
rówieśników z innych przedszkoli”.
Rozdział III dotyczy metodologii badań pedagogicznych. W rozdziale tym zostały
opisane metody, techniki oraz narzędzia badawcze stosowane w pedagogice, a także
metodologia badań własnych
Rozdział IV składa się z analizy wyników badań własnych i odpowiedzi na pytania
badawcze. Ostatnim elementem pracy było podsumowanie zgromadzonego materiału
badawczego na podstawie zebranych odpowiedzi wśród nauczycieli i rodziców oraz
wyników uzyskanych z prób sprawności fizycznej.
11
ROZDZIAŁ I
Przedszkoliada jako system promujący sport wśród
najmłodszych
1.1. Problematyka rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym
Edukacja przedszkolna jest w Polsce pierwszym etapem systemu kształcenia.
Głównym zadaniem jest nie tylko pomoc rodzicom w sprawowaniu opieki wychowawczej
ale przede wszystkim stymulowanie wszechstronnego rozwoju dzieci i przygotowanie ich
do szkoły.
Wiek przedszkolny jest okresem przejściowym, w którym dziecko na przestrzeni
od 3 do 6 roku życia przechodzi szereg bardzo istotnych zmian. Każdy żywy organizm jest
bardziej lub mniej podatny na liczne wpływy środowiska zewnętrznego i wewnętrznego.
Jest to związane zarówno z właściwościami somatycznymi, psychomotorycznymi,
intelektualnymi, jak i moralnymi. Wiele cech osobniczych jest zdeterminowanych
genetycznie i każdemu człowiekowi drogą dziedziczenia przypisany jest nieco odrębny „tok
rozwojowy”, jednak czynniki środowiskowe, bodźce ruchowe, warunki w jakich żyjemy czy
też nasz tryb życia powodują, że zdeterminowany genetycznie tor rozwoju ulega
przebudowie1.
Somatyczny wizerunek człowieka, jego psychomotoryka oraz moralny
i intelektualny kształt osobowości zależą w dużej mierze od tego w jakich warunkach
środowiskowych przebywa osoba od początku swojego życia, działań w kierunku rozwoju
swojej osobowości oraz jak oddziałują na niego inni. Szczególnie korzystny dla
prawidłowego kształtowania cech somatycznych i motorycznych jest okres przedszkolny2.
Praca z dzieckiem wymaga zainteresowania i zaangażowania. W tym celu należy
poznać rozwój jego osobowości, która jest konsekwencją historii jego życia. Nie istnieje
pojęcie tzw. dziecka standardowego, mimo że przyjęło się używanie terminu „dziecko”
w znaczeniu uniwersalnym. Każde dziecko jest odrębną indywidualnością, która jest jedyna
w swoim rodzaju i jest niepowtarzalną osobą. Mimo, że rozwój wszystkich dzieci przebiega
1 Wlaźnik K., Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Wydawnictwo JUKA, Łódź 1996, str. 5-7 2 Tamże, str. 5-7
12
podobnie, jak również identyczna jest kolejność jego stadiów to dzieje się to w specyficznym
dla każdej jednostki tempie i na bazie indywidualnych cech ciała, temperamentu
i zdolności3.
Wiek przedszkolny znajduje się w czwartym okresie rozwojowym, a mianowicie
w okresie wczesnego dzieciństwa. Okres wczesnego dzieciństwa trwa od około 1 roku,
od opanowania chodzenia) do 6-7 roku życia (do rozpoczęcia wymiany zębów mlecznych
na stałe)4.
Trzeci rok życia to stadium rozwojowe, w którym dziecko nie tylko naśladuje gesty
i czynności dorosłych, ale również przyswaja sobie ich postawy życiowe. Posiada znaczną
sprawność ruchową, potrafi jeździć na trzykołowym rowerku i rzucać piłką. Trudność
sprawiają mu precyzyjne ruchy dłoni i palców. Maluje przy każdej nadarzającej się okazji.
Większość czasu spędza na wymyślaniu i inscenizowaniu zabaw z wyobraźni. Wszystko co
je interesuje, intryguje i niepokoi wykorzystuje podczas zabawy. Trzylatek jest bardzo
radosnym i towarzyskim dzieckiem. Należy mu dostarczyć odpowiedni materiał do zabaw
oraz zapewnić przebywanie z rówieśnikami, ponieważ jest już gotowy do następnego kroku
na drodze rozwoju społecznego. Potrzebuje rozmów i bajek oraz wsparcia i przykładu ze
strony rodziców5.
Dziecko czteroletnie jest bardziej hałaśliwe i niesforne niż trzyletnie. Jest energiczne,
zręczne fizycznie, ruchliwe, pełne pomysłów i dość niezależne. Bywa rozsądne, ocenia
zachowanie własne i innych, potrafi krytykować zarówno dzieci jak i dorosłych. Podczas
zabawy czterolatek potrafi stworzyć jej plan. Dosyć dobrze panuje nad swoimi emocjami
i wbrew pozorom posiada dużo cierpliwości. Dzieci w tym wieku chętnie bawią się
w grupach, troszczą się o siebie nawzajem i lubią zadawać mnóstwo pytań dorosłym.
W umyśle dziecka nadal świat realny ściera się ze światem fantazji. Dziecko opowiada
długie, wyszukane historie, którego bohaterem jest on sam. W przedziale wieku 4,5 – 5 lat
często niektóre dzieci stają się przesadnie pewne siebie, niegrzeczne i niemądre. W tym
wieku dziecko potrzebuje o wiele więcej aktywności ruchowej niż trzylatek6.
Dziecko pięcioletnie jest śmiałe, zdecydowane i ruchliwe, a także energiczne i pełne
życia. Większość maluchów w tym wieku cechuje ufność i życzliwość wobec otoczenia.
Bardzo lubią się uczyć, są rozmowne i zadają ogromną ilość pytań. Potrafią panować nad
3 Lee C., Wzrastanie i rozwój dziecka, WSiP, Warszawa 1997, str. 8 4 Jopkiewicz A., Suliga E., Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania, Wydawnictwo Instytutu
Technologii Eksploatacji – PIB, Radom – Kielce 2005, str. 120 5 Lee C., Wzrastanie i rozwój dziecka, WSiP, Warszawa 1997, str. 35-39 6 Tamże, str. 39-44
13
emocjami, jednak bywają zarozumiałe i lubią się popisywać. W tym wieku darzą dorosłych
sympatią i zaufaniem. Chętnie pracują i bawią się w małych grupach, jednakże każdy
pięciolatek jest głównie zainteresowany sobą i tym co sam chce zrobić. W tym wieku dzieci
raczej rywalizują niż współpracują7.
Sześciolatki są przyjazne i ufne wobec dorosłych, chętne do współpracy z nimi,
zainteresowane światem dorosłych i otaczającą je rzeczywistością, a równocześnie żywe
i pełne energii. Są one bardzo ciekawskie i interesują się prawie wszystkim. Dziecko
sześcioletnie bywa niesforne i sprawia wrażenie, że znajduje się w ciągłym ruchu. W tym
wieku dzieci rzadko odczuwają lęk, ale w porównaniu z pięciolatkiem są bardziej
uwrażliwione na wyimaginowane sytuacje. Grupy zabaw, w których dziecko zwykło
uczestniczyć, są coraz liczniejsze, a widok sześciolatka bawiącego się samotnie jest czymś
niespotykanym. W miarę zbliżania się do siódmych urodzin dziecko staje się coraz mniej
zależne od rodziców8.
Właściwości rozwoju fizycznego9
Rozwój fizyczny w ciągu okresu przedszkolnego nie przebiega w sposób jednakowy.
Coroczne zmiany, które się dokonują wykazują pewne zróżnicowania, przy czym
zauważalna jest przy tym ogólna prawidłowość. Między trzecim i czwartym rokiem życia
oraz między piątym a szóstym rokiem życia tempo i rytm zmian rozwojowych są
umiarkowane, wyraźne nasilenie procesów rozwojowych można zaobserwować między
czwartym a piątym rokiem życia. W tym okresie następuje większy przyrost wzrostu i masy
ciała oraz zmiany w psychice, pojętności umysłowej, a także usamodzielniania się.
Dokonujące się zmiany mają cechy skoku rozwojowego. Zjawisko to zdecydowało
o wyodrębnieniu się dwóch grup wiekowych: młodszej (dzieci 3 – 4 letnie) i starszej (dzieci
5 – 6 letnie).
Budowa ciała dzieci młodszych przypomina budowę ciała małego dziecka. Mają
dużą głowę, długi tułów, krótkie kończyny, słabe i mało wydolne stopy oraz niepełne
uformowanie naturalnych krzywizn kręgosłupa.
Dzieci z grupy starszej wykazują się znacznym postępem w rozwoju i wzmacnianiem
organizmu. Widoczny jest przyrost wysokości ciała, zwłaszcza wydłużenie kończyn
dolnych. Skutkiem tego jest zanik wcześniejszych dysproporcji w budowie ciała, dzieci
7 C. Lee, Wzrastanie i rozwój dziecka, WSiP, Warszawa 1997, str. 44-50 8 Tamże, str. 50-56 9 K. Wlaźnik, Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Wydawnictwo JUKA, Łódź 1996, str. 16-23
14
5 – 6 letnie charakteryzują się bardziej harmonijną sylwetką. Zauważyć można korzystne
zmiany w zarysie kręgosłupa oraz postępujące wysklepianie się łuków stóp, co zwiększa ich
wydolność.
U dzieci w wieku przedszkolnym układ ruchowy i mięśniowy jest jeszcze słaby.
Kościec jest miękki, elastyczny, zbudowany w znacznej części z tkanki chrzęstnej, która
warunkuje wzrost kości na długość. Nasilający się proces kostnienia powoduje wzmacnianie
kośćca i przyczynia się do ustalania naturalnych krzywizn kręgosłupa w odcinku szyjnym,
piersiowym i lędźwiowym. Z każdym rokiem wzmacnia się struktura budowy kości, jednak
nadal kościec dziecka pozostaje elastyczny i miękki, ma dużą odporność na złamania, ale
też w złych warunkach ulega deformacjom. Dzieci posiadają dużą gibkość, ale nie można
przesadzać z jej rozwijaniem, nie należy zbytnio rozszerzać ruchów w stawach.
W wieku przedszkolnym rozwój mięśni nie jest równomierny. Mięśnie dziecka
są słabe, szybko się męczą i nie są zdolne do wysiłku długotrwałego o dużym natężeniu.
W pierwszym okresie życia najsilniejsze i najlepiej przystosowane są duże grupy
mięśniowe. Występuje obfita tkanka tłuszczowa. Umięśnienie ciała, a zwłaszcza nóg
i tułowia znacznie wzrasta około 5 roku życia. Następuje również przyrost siły. Tkanka
tłuszczowa ustępuje miejsca tkance mięśniowej. Starsze dzieci mają predyspozycje do
większych wysiłków, które trwają dłużej.
Serce dziecka jest stosunkowo małe i jako mięsień niezbyt silne, stąd musi pracować
intensywnie. Na szczęście pracuje w korzystnych dla niego warunkach. Wskutek szerokiego
przekroju naczyń krwionośnych, częstych skurczów i przyspieszonego rytmu oddechowego
zaopatrzenie organizmu w niezbędne składniki odżywcze następuje sprawnie. Swój udział
ma też w tym procesie zwiększająca się powierzchnia oddechowa płuc, krótszy czas obiegu
krwi oraz lepsze utlenianie pracujących tkanek. Doskonale tłumaczy to zjawisko szybko
następującego zmęczenia u dziecka i równie szybkiej regeneracji sił.
Im dziecko jest młodsze tym bardziej jego układ pobudzania dominuje nad układem
hamowania. Dziecko przy bardzo atrakcyjnych czynnościach nie potrafi się skupić przez
dłuższy czas, szybko się nudzi. Dzieci w tym wieku bardzo łatwo przechodzą w stany
krańcowe,
od ożywienia i wesołości do przygnębienia i płaczu. Ich uczciwość i pobudzona wyobraźnia
znajdują wyładowanie i zaspokojenie w aktywności ruchowej.
Mówiąc o rozwoju motorycznym, mamy na myśli szereg dokonujących się zmian
jakościowych i ilościowych, które przejawiają się w postaci wzbogacania się czynności,
15
podnoszenia ogólnej wydolności organizmu, rozwijania zdolności koordynacyjnych
i podwyższania poziomu osiąganych wyników.
Rozwój motoryczny i jego usprawnianie są w ścisłej relacji z ogólnym stanem
organizmu i psychomotorycznych cech osobowości dziecka.
Trzylatki w ciągu pierwszych lat swojego życia opanowały już różnorodne
umiejętności ruchowe. Dosyć pewnie chodzą i biegają, wdrapują się na różne sprzęty,
a także potrafią przez chwilę ustać na jednej nodze. Można więc uznać, że przyswoiły
podstawowe formy ruchu. Widoczna na każdym kroku i charakterystyczna dla dzieci w tym
wieku jest również tzw. rozrzutność ruchowa. Dziecko nie potrafi wykonywać ruchów
ekonomicznych, precyzyjnych i dokładnych. Trzylatek nie jest w stanie wykonywać
skomplikowanych czynności, które łączą w sobie dwie lub kilka podstawowych form ruchu,
np. rzucić piłką w górę i złapać, połączyć skoku z biegiem lub rozbiegiem, rozwijać cukierka
w biegu. Rozwijając motorykę w tym wieku zaleca się stosowanie zabaw.
Dziecko czteroletnie jest bardziej sprawne niż trzyletnie. Czterolatki mają większą
potrzebę ruchu i dążą do wspólnej zabawy z rówieśnikami. Lepiej reagują na sygnały
i polecenia, a także dłużej potrafią się skupić na jednej rzeczy. Są zwinniejsze, zręczniejsze,
poruszają się pewniej i swobodniej. Robią postępy w chwytach, podskokach, rzutach
w określonym kierunku oraz prostych ćwiczeniach równoważnych. Na tym etapie zauważyć
można duże zróżnicowanie na poziomie rozwoju motorycznego.
Rozwój motoryczny dzieci pięcioletnich nazywany jest złotym wiekiem
motoryczności. Mamy do czynienia ze skokiem rozwojowym. Następuje przyrost siły
mięśniowej oraz doskonalenie zdolności koordynacyjnych, pojętności, uwagi i pamięci.
Najwyższy poziom osiągają takie zdolności motoryczne jak: siła, szybkość, zwinność,
zręczność i wytrzymałość. Dziecko nabiera takich cech charakteru jak: odwaga, ambicja
oraz przeżywanie własnych sukcesów i niepowodzeń. Pięciolatki pobudzają zabawy trudne
i nowe, natomiast te zbyt łatwe są przez nie lekceważone. Różnice w rozwoju motorycznym
zaznaczają się pomiędzy dziewczynkami a chłopcami. Chłopcy wykazują przewagę nad
dziewczynkami. Chłopcy dominują w rzutach, biegach i skokach, natomiast dziewczynki
osiągają lepsze rezultaty w ćwiczeniach gimnastycznych, rytmicznych i inscenizowanych ze
śpiewem.
W najstarszej grupie przedszkolnej dzieci stają się silniejsze, zwinniejsze, wzrasta
ich wytrzymałość, a procesy pobudzania i hamowania są u nich zrównoważone
i zharmonizowane. Ruchy stają się celowe, płynne, swobodne i odpowiednio przystosowane
do zadania, a wysiłki ekonomiczniejsze. Można zauważyć zjawisko przewidywania
16
ruchowego, jak np. wyciągnięcie rąk w celu chwycenia piłki. W prowadzeniu zajęć należy
wprowadzać trudniejsze ćwiczenia, a także łączyć ze sobą kilka podstawowych form ruchu.
Ważnym elementem jest stosowanie współzawodnictwa indywidualnego oraz grupowego.
Zajęcia znane i łatwe powodują nudę i obniżają dyscyplinę w grupie, dzieci interesują się
zadaniami nowymi i trudnymi. Ćwiczenia z sześciolatkami należy prowadzić metodą
zadaniową, zajęcia powinny być intensyfikowane poprzez zadania dodatkowe, tory
przeszkód oraz metodę stacyjną.
17
1.2. Teoretyczne podstawy wychowania fizycznego dzieci
w wieku przedszkolnym10
Troska o zdrowie oraz harmonijny rozwój somatyczny i sprawność jest specyficznym
celem wychowania fizycznego, natomiast generalnym celem jest rozwój pełnej osobowości
człowieka. Ludzkie ciało jest jedynie punktem wyjścia. Powoduje to, że we wszystkich
czynnościach i staraniach powinno podkreślać się aspekty wychowawcze oraz przedstawiać
korzyści jakie daje aktywność ruchowa i dbałość o zdrowie swoje i innych.
Atmosfera zajęć wychowania fizycznego powinna być pogodna, przyjazna, nacechowana
wyrozumiałością, co nie wyklucza stosowania w razie potrzeby wyraźnych momentów
dyscyplinujących i porządkujących.
Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się ruchu, opanowania podstawowych, użytecznych
jego form, gromadzenia jak najwięcej doświadczeń ruchowych i kształtowania cech
motorycznych. Słuszne jest również wprowadzenie takich elementów ruchowych, które
pomagają w nauce podstawowych umiejętności rekreacyjno-sportowych, np. kometka,
ringo, umiejętność jazdy na rowerze, rolkach.
Postęp cywilizacji technicznej w dużej mierze przyczynia się do minimalizowania,
a wręcz eliminowania wysiłku fizycznego. Prowadzi to do różnych dysfunkcji układu
ruchowego, chorób cywilizacyjnych i wynaturzenia organizmu człowieka. Aby temu
przeciwdziałać należy już na etapie przedszkolnym dynamizować wysiłek fizyczny na
zajęciach wychowania fizycznego. Dużą rolę w intensyfikowaniu zajęć odgrywają różnego
rodzaju przybory. Stosowanie ich urozmaica i ożywia zajęcia, zwiększa aktywność dzieci,
wyzwala inicjatywę i pomysłowość w tworzeniu własnych zadań ruchowych. Można to
również osiągnąć przez lepsze wykorzystanie czasu przeznaczonego na ruch i stosowanie
odpowiednich metod.
Wychowanie fizyczne ma przygotować dzieci do życia i pomóc w przystosowaniu
organizmu do zmieniających się warunków, takich jak: hałas, napięcie nerwowe, zatrucie
powietrza, ziemi, wody, zmiany klimatyczne i atmosferyczne itp. Zadaniem przedstawicieli
wychowania fizycznego jest jego ciągłe aktualizowanie i unowocześnianie, polegające na
takim doborze środków, metod, rodzaju ruchu i sposobu życia, które osłabią szkodliwe
wpływy tych czynników poprzez adaptację organizmu do współczesnego życia. Formy
10 K. Wlaźnik, Wychowanie fizyczne w przedszkolu, Wydawnictwo JUKA, Łódź 1996, str. 8-15
18
ćwiczeń powinny być dobrane wedle upodobań dzieci oraz nadawać się do przeprowadzenia
w różnych warunkach terenowych, klimatycznych i atmosferycznych. Należy również
sięgać do tematyki sportowej, stosowania współzawodnictwa i uczenia szacunku dla
wyniku.
Cele wychowania fizycznego
W zakresie wychowania fizycznego możemy wyróżnić następujące cele:
harmonijny rozwój dziecka;
kształtowanie psychomotoryki;
kształtowanie charakteru i cech społecznych;
kształtowanie estetyki ruchu.
Cele te można usystematyzować w dwóch grupach:
1. Cele kształcące, dotyczą ludzkiego ciała i jego motoryki, dotyczą biologicznej strony
osobowości człowieka i są osiągane za pomocą czynników i środków fizykalnej
natury, jak ruch, słońce, powietrze, woda, teren, przybory, przyrządy.
2. Cele wychowawcze, są związane z cechami charakteru, postawami moralno-
społecznymi, zainteresowaniami i zamiłowaniami do ruchu. Polegają na wyrabianiu
postaw i nawyków higieniczno-zdrowotnych oraz korzystania z takich czynników
jak powietrze, ruch, słońce, woda, teren.
Bodźce, czynniki, warunki i środki w wychowaniu fizycznym
Człowiek jest poddany działaniu różnych bodźców zewnętrznych i wewnętrznych.
Wywierają na niego wpływ między innymi bodźce ruchowe, termiczne, mechaniczne,
chemiczne i świetlne. Jeżeli bodźce te działają sporadycznie, nieregularnie i są krótkotrwałe
to nie wywołują trwałych zmian w organizmie. Doraźne reakcje ustroju nie pozostawiają
w nim żadnych śladów w postaci zmian o charakterze adaptacyjnym.
Natomiast, gdy działanie zespołu bodźców nazywanych czynnikami ma charakter
trwały i systematyczny oraz działa wystarczająco silnie, wtedy organizm odpowiada na nie
zmianami, które są zauważalne i bardziej lub mniej ustabilizowane. Celem tych zmian jest
utrzymanie równowagi ustrojowej. W wychowaniu fizycznym takimi czynnikami są: czynniki
społeczne, mechaniczne, termiczne, chemiczne, energii promieniowania, teren i ruch.
Priorytetowym czynnikiem wykorzystywanym w wychowaniu fizycznym jest ruch.
Korzystne zmiany w organizmie zależą od intensywności bodźców ruchowych i od innych
19
czynników działających na organizm. Wielkości utrzymujące się w granicach tolerancji
ustroju działają korzystnie, zaś wielkości przekraczające te granice prowadzą do zaburzeń,
w końcu do naruszenia równowagi funkcjonalnej. Brak jakiegokolwiek ruchu, wysiłku
fizycznego również jest niebezpieczny. Im korzystniejsze będą warunki w jakich znajdzie
się osoba, tym efekty działania czynników w wychowaniu fizycznym będą lepsze.
Warunki to ogół rozmaitych elementów występujących w otoczeniu dzieci i ich samych
oraz w czasie procesu dydaktycznego i wychowawczego. Według Zygmunta Gilewicza, do
warunków w wychowaniu fizycznym zalicza się: wiek, płeć, konstytucję wychowywanych,
stopień ich fizycznego rozwoju, warunki bytu i pracy, stan wypoczęcia i odżywienia, stan
zdrowia, wreszcie tło społeczne, na którym przebiega proces wychowawczy i które reguluje
ten proces po myśli własnego interesu. Jego zdaniem do warunków zalicza się również czas
przeznaczony na ćwiczenia fizyczne i na odpoczynek czynny jak również zasoby terenów,
urządzeń i sprzętu do ćwiczeń.
Środki w wychowaniu fizycznym to nic innego jak te zjawiska, przedmioty i sposoby,
które umożliwiają właściwy dobór i odpowiednie stosowanie czynników kształtujących
człowieka. Idąc za definicją do środków będziemy zaliczać: wodę, powietrze, śnieg, lód,
słońce, urządzenia i przybory sportowe, gry i zabawy, ćwiczenia ruchowe, instrumenty
perkusyjne, metody pracy, formy organizacyjne, testy, a nawet system nagród i kar.
Znaczenie ruchu dla rozwoju dziecka
Wychowanie fizyczne realizuje cztery podstawowe funkcje:
stymulację – pobudzanie procesów rozwojowych;
adaptację – przystosowanie do życia, wysiłku fizycznego i zmieniających się
warunków;
kompensację i korektywę – przeciwdziałanie niepożądanym zjawiskom
rozwojowym i likwidowanie tych zjawisk w razie ich zaistnienia.
Ruch jako czynnik stymulujący
Głównym czynnikiem biologicznym stymulującym rozwój i sprawność fizyczną jest
ruch. Spowodowane jest to tym, że aktywność ruchowa powoduje doskonalenie czynności
i funkcji pracujących narządów. Wpływa to również na działalność pedagogiczną, ponieważ
ruch jest również stymulatorem życia psychicznego: odświeża umysł i staje się ważnym
środkiem wychowania moralnego, estetycznego i społecznego. Psychika dziecka jest
20
związana z jego motoryką. Podczas zajęć ruchowych dziecko gromadzi spostrzeżenia, zbiera
doświadczenia, kształci pamięć, uwagę i myślenie, a także pobudza wyobraźnie i uczy się
nowych pojęć. Współpracując w grupie dziecko przystosowuje się do przyjętych norm
współżycia, kształtuje charakter, uczucia i wolę.
Ruch jako czynnik adaptacyjny
Zajęcia ruchowe mają kształtować zdolności przystosowawcze ustroju dziecka
do zmieniających się warunków życia i nauki, środowiska materialnego i społecznego,
właściwości klimatu, wysiłku fizycznego oraz do pokonywania trudności. Najlepszym
sposobem na adaptację jest podejmowanie zróżnicowanych działań rekreacyjno-sportowych
oraz systematyczne uczestnictwo w zajęciach wychowania fizycznego, turystyce, a także
innych formach działalności ruchowej. Dobrze przystosowane do życia – to dziecko zdrowe
i radosne, odporne na zachorowania, sprawne fizycznie, wyposażone w niezbędny zasób
nawyków i umiejętności, mające zaufanie do własnych sił, dobrze przystosowane do
środowiska materialnego i zdolne do pokonywania różnych oczekujących je trudności.
Ruch jako czynnik kompensacyjny
Przez termin kompensacja rozumie się wzajemne znoszenie się dwóch działań.
W wychowaniu fizycznym chodzi o wyrównywanie bilansu bodźców na organizm dziecka.
Przedszkolak dla prawidłowego rozwoju potrzebuje 3 – 4 godzin ruchu dziennie. Dopiero
przy takiej dawce można powiedzieć, że bilans ruchowy został wyrównany. Tylko ruch na
powietrzu korzystnie wpływa na organizm, ożywia funkcjonowanie różnych układów
i przynosi radość z życia. Niestety w wielu przedszkolach odbywa się więcej zajęć
o charakterze intelektualnym, niż tych wspomagających rozwój somatyczny i motoryczny.
Ruch jako czynnik korektywny
Zdaniem Macieja Demela zadaniem korektywy jest wychowawcza interwencja
we wszystkich przypadkach odchyleń rozwojowych, możliwych do zlikwidowania lub
złagodzenia środkami wychowawczymi (ćwiczeniami). Zajęcia korekcyjne odbywają się na
zasadzie zabiegów terapeutycznych, w których dziecko powinno brać czynny i świadomy
udział i są podejmowane dopiero wtedy, gdy kompensacja okazała się mało skuteczna.
Zabiegi korektywne powinny być prowadzone przez osoby z dodatkowymi kwalifikacjami
Podsumowując w badaniu przeprowadzonym Wrocławskim Testem Sprawności
Fizycznej udział wzięło w sumie 281 przedszkolaków w wieku 4 i 5 lat z trzech różnych
przedszkoli (jedno z województwa kujawsko – pomorskiego z Bydgoszczy i dwa
przedszkola z województwa zachodnio – pomorskiego ze Szczecina).
Przeprowadzone badania pozwoliły na wyciągnięcie wniosków z których wynika, że
uczestnictwo w zajęciach na basenie ma pozytywny wpływ na rozwój zdolności
motorycznych u dzieci w wieku przedszkolnym. Pomimo różnic punktowych,
przemawiających za pozytywnym wpływem jakie niesie ze sobą regularne uczestnictwo
w zajęciach na basenie, to analizując je, nie można pominąć faktu, że uzyskane wyniki nie
są w pełni zadowalające. Słabe wyniki uzyskane przez badane dzieci pokazują, że sprawność
fizyczna u najmłodszych jest zaniedbana i znajduje się zaledwie na dostatecznym poziomie.
63
ROZDZIAŁ III
Metodologia badań pedagogicznych
Metodologia badań pedagogicznych „jest nauką o zasadach i sposobach postępowania
badawczego zalecanych i stosowanych w pedagogice. Przez zasady, czyli reguły lub normy
takiego postępowania, rozumie się pewne najogólniejsze dyrektywy (zalecenia), mające na
celu ułatwienie w miarę skutecznego przeprowadzania badań. Natomiast sposobami
postępowania badawczego nazywa się mniej lub bardziej skonkretyzowane procedury
(strategie) gromadzenia i opracowania interesujących badacza wyników (materiału
badawczego). Sposoby te noszą zazwyczaj nazwę metod lub technik badawczych.”20.
Rozpoczynając rozważania i dokonując ustaleń dotyczących problematyki badawczej,
warto zacząć od pojęć najbardziej ogólnych. Dlatego, aby je przedstawić pomocne jest
sięgnięcie do tak znanych i popularnych źródeł wiedzy, jak encyklopedia czy słownik oraz
do literatury psychologiczno-pedagogicznej odnoszącej się do zagadnień
metodologicznych.
3.1. Przedmiot badań
Stefan Nowak postrzega przedmiot badań jako: własności, zdarzenia i procesy, jakim
przedmiot ten podlega, oraz zależności między nimi stanowią dla nas same w sobie ważny
przedmiot zainteresować i twierdzenia o tych właśnie zjawiskach zamierzamy formułować
i uzasadniać w wyniku naszych badań. W innych przypadkach przedmiot badany interesuje
nas dlatego i o tyle tylko, o ile jest on reprezentantem pewnej szerszej klasy przedmiotów lub
zjawisk, która jest dla nas poznawczo lub praktycznie ważna. [...] Czasem jednak pewien
przedmiot interesuje nas nie sam w sobie, ale jako reprezentant pewnej szerszej klasy
przedmiotów. Zakładamy przy tym, że jego własności i zależność, którym podlega, są
charakterystyczne dla pewnej, znacznie bardziej rozległej klasy zjawisk, zdefiniowanej bądź
w kategoriach uniwersalnych, bądź przynajmniej w dość szerokich kategoriach
historycznych21.
Heliodor Muszyński postrzega przedmioty badań pedagogicznych za zjawiska
pedagogiczne. Zjawiskami pedagogicznymi są czynności osób, grup ludzkich lub instytucji
podejmowane w celu osiągnięcia pożądanych wychowawczo zmian w zakresie wiadomości
20 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 13 21 S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, str. 43
64
lub postępowania wychowanków. Czynności te można podzielić na pojedyncze zachowanie
jednostki, ciąg pojedynczych zachowań jednostki (nauczyciela), ciąg działań zespołu osób
(system wychowawczy) oraz złożony zestaw działań jednostek i instytucji (system
oświatowo - wychowawczy)22.
Z kolei Albert Wojciech Maszke twierdzi, że mówiąc o przedmiocie badań mamy na
uwadze obiekty i rzeczy w sensie dosłownym, jak i zjawiska czy zdarzenia, jakim one
podlegają i w odniesieniu do których chcemy prowadzić badania. [...] Przedmiotem badań
pedagogicznych jest uczeń i jego wszechstronny rozwój, jak i wszelkie procesy i zjawiska
objęte wspólnym mianem wychowania. Rozszerzając ten punkt widzenia można powiedzieć,
iż przedmiotem badań pedagogicznych jest proces wychowania, na który składa się
świadoma i celowa działalność wychowawcza, wszelkie zjawiska i procesy związane
z kształtowaniem osobowości wychowanka oraz rezultat tego procesu jakim jest
wychowanie23.
Natomiast definicja Zbigniewa Skornego , wydaje się być bardziej przystępna.
Według niego przedmiot badań naukowych to zbiór osób, przedmiotów lub zjawisk
z zastrzeżeniem, że zarówno badania pedagogiczne jak i psychologiczne odnoszą się do
wybranej kategorii osób, zwanej populacją24.
Problem badawczy
W toku pracy, wyłaniają się pewne pytania, stawiane sobie przed rozpoczęciem
badań. Pytania te to problemy badawcze. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie każde pytanie
można określić mianem problemu badawczego. Można zadawać wiele pytań. Na niektóre
znajdujemy gotowe odpowiedzi i one właśnie, jako niewymagające przeprowadzenia
własnych badań, włożenia osobistego wysiłku w zgłębianie i zrozumienie czegoś, nie są
problemami badawczymi25.
Józef Pieter twierdzi, że pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze badań
naukowych, są to właśnie problemy badawcze. Kiedy je wysuwamy, nie zadajemy pytania
drugiej osobie, ale przyrodzie i otoczeniu. Szukamy wtedy odpowiedzi na postawione przez
22 H. Muszyński, Wstęp do metodologii pedagogiki, PWN, Warszawa 1971, str. 174 23 A.W. Maszke, Metody i techniki badań pedagogicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego,
Rzeszów 2008, str. 91 – 92 24 Z. Skorny, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki: przewodnik metodologiczny dla studiujących
nauczycieli, WSiP, Warszawa 1984, str. 23 – 29 25 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2007, str. 12 – 18
65
nas pytanie poprzez własny wysiłek, nie oczekujemy gotowej odpowiedzi od innego
człowieka26.
Według Janusza Sztumskiego problemem badawczym nazywamy to, co jest
przedmiotem wysiłków badawczych, czyli po prostu to, co orientuje nasze przedsięwzięcia
poznawcze27.
Zaś Stefan Nowak pisze, że problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół
pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie28.
Kolejną definicję proponuje Mieczysław Łobocki, która mówi że: na ogół jest nim
takie pytanie, które w miarę precyzyjnie określa cel zamierzonych badań i jednocześnie
ujawnia braki w dotychczasowej wiedzy na interesujący nas temat. Problem badawczy jest
zwykle uszczegółowieniem celu badań; umożliwia bowiem dokładniejsze poznanie tego, co
rzeczywiście zamierzamy zbadać29.
Formułowanie problemów badawczych skupia się na tym by były one określone
prosto, jasno i wyczerpująco. Najczęściej uzyskuje się to dopiero po długich i żmudnych
badaniach próbnych bądź też w toku zaplanowanego z góry postępowania badawczego.
Zdarza się, że jest to możliwe dopiero podczas opracowywania wyników badań. Najbardziej
budzącymi zainteresowanie są problemy badawcze w postaci pytań, na które nie dano
jeszcze satysfakcjonującej odpowiedzi30.
Istnieją jednak pewne zasady, których należy się trzymać podczas wykonywania tej
czynności.
Wyróżniamy trzy zasady31:
1. Problem badawczy musi drobiazgowo wskazywać to, czego się nie wie. Jeżeli tak
jest, to przedstawia on wtedy teren, po którym badacz porusza się w trakcie przeprowadzania
badań.
2. Inna zasada dotyczy umieszczenia w problemach badawczych wszystkich
zależności między zmiennymi, co jasno wyznacza ramy badanych zjawisk.
3. Ostatnią zasadą stanowiącą trzeci warunek poprawności problemów badawczych
jest posiadanie przez nie wartości praktycznych oraz empirycznej rozstrzygalności.
26 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 15 27 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 15 28 Tamże, str. 15 29 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 21 30 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 22 31 T. Pilch i T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, strategie jakościowe i ilościowe, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, str. 43 - 45
66
Zdaniem Gastona Bachelardea nie ma nauki bez wyraźnie postawionego pytania.
Sentencja ta traktuje problemy badawcze jako jedne z fundamentalnych kroków
badawczych. Dlatego należy podkreślić, że problem badawczy nie może być sformułowany
zbyt ogólnie oraz to, że muszą istnieć takie metody badań, którymi można go rozwiązać.
Problem winien być rozstrzygany na płaszczyźnie naukowej, a nie moralnej lub religijnej32.
3.2. Cel badań
Cel badań jest najważniejszym etapem w procedurze badawczej.
Słownik wyrazów bliskoznacznych podaje przy haśle cel takie synonimy jak: zamiar,
dążenie, zamierzenie; które jasno korespondują z tym, co napisane zostało w powyższym
akapicie. Ten sam słownik wyrazów bliskoznacznych wskazuje także, że cel jest
przedmiotem czegoś33.
Według Jana Sucha zasadniczym celem poznania naukowego jest zdobycie wiedzy
Maria Węglińska przytacza słowa Zbigniewa Skornego, którego zdaniem określenie
celu wymaga uświadomienia sobie, po co podejmujemy badania oraz do czego mogą być
przydatne uzyskane w nich wyniki35.
3.3. Pytania badawcze
W tym przypadku wyróżnia się dwa rodzaje pytań:
- pytania dopełnienia, które zawierają pytajnik: „jaki…”, „kiedy…”, „w jakich
warunkach…”, „w jakim stopniu…”
- pytania rozstrzygnięcia zaczynające się od partykuły „czy…”36.
32 F. B. Barnes [w:] M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, Kraków
2007, str. 111 33 Słownik Wyrazów Bliskoznacznych, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 2000 34 T. Pilch i T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, strategie jakościowe i ilościowe, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, str.23 35 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 12 36 Tamże, str. 16
67
3.4. Hipoteza badawcza
Hipotezy są to przypuszczenia bądź założenia, które wymagają potwierdzenia lub
odrzucenia wyniku badań naukowych. Odnoszą się one do oczekiwanego końcowego
rezultatu badań, ale nie decydują o ich ostatecznych wynikach37.
Jerzy Brzeziński uważa, że dane stwierdzenie może być uznane za hipotezę naukową,
jeżeli jest sprawdzalne. Hipoteza, której nie można poddać procedurze sprawdzania
empirycznego, nie może pretendować do miana hipotezy naukowej38.
Trzecią propozycją jest definicja Tadeusza Kotarbińskiego, która mówi, że przez
hipotezę rozumie się na ogół w metodologii takie przypuszczenie dotyczące zachodzenia
pewnych zjawisk lub zależności między nimi, które pozwala wyjaśnić jakiś niewytłumaczony
dotąd zespół faktów będących dotąd problemem39.
Hipoteza przede wszystkim powinna zawierać informację konkretną, która wychodzi
poza proste stwierdzenie faktów. Powinna też inspirować do dociekań. Według Williama
Iana Beveridge jest ona najistotniejszą umysłową techniką badawczą. By zbudować hipotezę
najpierw trzeba zająć się rozeznaniem i studiami literatury. Wtedy też osiąga się większą
precyzję i instruktywność hipotez. Takie hipotezy nazywa się roboczymi, gdyż na tym etapie
wiedza jest niekompletna, często stronnicza ze względu na wykorzystywaną literaturę. Są to
wersje robocze, które tworzy się po to, aby potem przybrały doskonalszą postać40.
37 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2006, str. 132 38 J. Brzeziński, [w:] M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Impuls, Kraków 2002, str. 19 39 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 19 40 T. Pilch i T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, strategie jakościowe i ilościowe, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, str. 193
68
3.5. Metody, techniki, narzędzia badawcze
Metody badawcze
Istnieje tendencja do pojmowania metody badań jako zespołu teoretycznie
uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość
postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.
Zależnie od postawionego problemu badacz dokonuje wyboru określonego sposobu
realizowania swych poczynań badawczych41.
Każde badanie różni się w zasadniczy sposób od potocznego poznania otaczającej nas
rzeczywistości. Elementem różniącym oba te typy poznania jest rygorystyczne
przestrzeganie w badaniach naukowych grupy warunków metodologicznych, które mają
uchronić badacza przed uzyskaniem subiektywnych obrazów rzeczywistości. Eliminowanie
tego właśnie czynnika uzyskuje się, między innymi, przez stosowanie naukowych metod
poznania.
Na dzień dzisiejszy nie ma jednoznacznego pojmowania metod badawczych. Daremne
również by było poszukiwanie ich pełnej klasyfikacji. Obecnie, na teraźniejszym etapie
nauki, jest to wręcz niemożliwe.
Wincenty Okoń poprzez metodę badawczą określa systematycznie stosowany sposób
postępowania prowadzący do założonego wyniku. Na dany sposób postępowania składają
się czynności myślowe i praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej
kolejności42.
Mieczysław Łobocki określa metodę jako sposób postępowania naukowego. Sposób
ten ma na celu rozwiązanie sformułowanego uprzednio problemu. Same metody zaś są
raczej ogólnie zalecanymi sposobami rozwiązywania problemów, które nurtują badacza43.
Tadeusz Pilch pisze natomiast, iż metoda jest zespołem czynności i zabiegów
zmierzających do poznania określonego przedmiotu. Jest to pewnego rodzaju charakter
działania jaki podejmujemy dla zdobycia interesujących nas danych44.
41 A. Kamiński,[w:] R. Wroczyński, T. Pilch, Metodologia pedagogiki społecznej, Zakład Narodowy im.
Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974, str. 65 – 77 42 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 29 43 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 27 44 Tamże, str. 29
69
Wyróżnia on następujące metody badawcze w pedagogice45:
1. Metoda sondażu diagnostycznego;
2. Monografia pedagogiczna;
3. Metoda indywidualnych przypadków;
4. Eksperyment pedagogiczny.
Metoda sondażu diagnostycznego – użycie tej metody polega na zgromadzeniu wiedzy
o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych, a także o prężności zjawisk społecznych,
opiniach i poglądach wybranych zbiorowości. Koncentruje się także na zbiorze informacji
o tematyce nasilania się i kierunków rozwoju poszczególnych zjawisk i wszelkich innych
zjawisk instytucjonalnie niezlokalizowanych, czyli takich, które posiadają znaczenie
wychowawcze opierając się na specjalnie utworzonej grupie reprezentującej populację
generalną, w której badane zjawisko występuje. Opierając się na słowach Janusza
Sztumskiego można uznać, że w sondażu diagnostyczny, stwierdzone prawidłowości są
najbardziej prawdopodobne w ramach ograniczonych doborem próby. Ponadto zyskują one
większe prawdopodobieństwo wraz z większym odniesieniem analizowanej populacji do
podobnej całości.
Monografia pedagogiczna – to metoda, której przedmiotem są instytucje wychowawcze
w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej. Mogą nimi
również być jednorodne zjawiska społeczne. Wszystko to ma prowadzić do gruntownego
rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz do
opracowania koncepcji ulepszeń prognoz rozwojowych. Istnieją dwa czynniki, które
decydują o tym, że określony sposób postępowania badawczego można uznać za metodę
monograficzną. Pierwszym z nich jest przedmiot badań, jakim może być wspomniana już
instytucja wychowawcza, a drugim czynnikiem jest sposób badania, za pomocą którego
powinno dążyć się do sięgnięcia w głąb danej instytucji i gruntownego, wielostronnego
wejrzenia w jej funkcjonowanie zarówno jako systemu społecznego, jak i jako związanego
ze sobą zbioru osób.
45 T. Pilch i T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, strategie jakościowe i ilościowe, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, str. 70 – 82
70
Metoda indywidualnych przypadków - jest to sposób badań polegający przede wszystkim
na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze,
a także na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat
jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub
zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. Metoda ta zrodziła się z potrzeby
rozpoznania skomplikowanych sytuacji oraz ich istoty i przyczyn. Wkomponowana została
w praktyczne cele usuwania nieprawidłowości lub sytuacji zagrożenia w indywidualnych
losach ludzkich. Jej szczególny rodowód i ścisłe pokrewieństwo z metodą pracy socjalnej
uzasadniają podkreślenie w definicji funkcji poznawczych i terapeutycznych.
Eksperyment pedagogiczny – jest to metoda, która bada określony aspekt rzeczywistości
wychowawczej. Jest to również szczególny przypadek obserwacji, jednak ma bardziej
złożoną strukturę, staranniej opracowany zamysł badawczy oraz stosuje bardziej
zróżnicowaną liczbę narzędzi badawczych. Eksperyment pedagogiczny skupia się na
wprowadzeniu do wybranego układu specjalnie wybranego czynnika, czego wynikiem są
pożądane zmiany układu bądź też sprawdzenie jakie zmiany zajdą pod wpływem danego
czynnika. Wybranym układem może być zbiorowość społeczna, zespół zdarzeń, zjawisko
lub proces. W związku z tym, zamysłem eksperymentu jest ujawnienie związków
przyczynowo – skutkowych między zmienną niezależną, a elementami badanego układu.
Według Tadeusza Kotarbińskiego ta metoda prowadzi do cennych domysłów, nawet do
cennych uogólnień, lecz na ogół bywa słusznie krytykowana, jako naiwna i mało wydajna.
Z kolei Mieczysław Łobocki uważa, iż rozumiane w ten sposób metody są z reguły
pewnym ogólnym systemem reguł, dotyczących organizowania określonej działalności
badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania,
jak również specjalnych środków i działań skierowanych z góry na założony cel badawczy46
i proponuje następujący podział47:
1. Metoda obserwacji;
2. Metoda szacowania (skale ocen);
3. Eksperyment pedagogiczny;
4. Testy osiągnięć szkolnych;
46 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 28 47 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 45 – 310
71
5. Metoda socjometryczna;
6. Analiza dokumentów;
7. Metoda sondażu;
8. Metoda dialogowa;
9. Metoda biograficzna.
Metoda obserwacji – w znaczeniu potocznym obserwacja jest stosowana w codziennym
życiu oraz jest podstawowym atrybutem pracy zawodowej każdego nauczyciela. Metoda
obserwacji jest zawsze celowym i planowym spostrzeganiem jakiegoś faktu, zjawiska czy
zdarzenia w sposób systematyczny, a niekiedy także okazjonalny i z zastosowaniem
różnych środków technicznych. Dotyczy faktów, zjawisk i zdarzeń w ich naturalnym
rozwoju, czyli nie wywiera wpływu na ich powstawanie i przebieg. Główną rolę
w metodzie obserwacji odgrywa osoba ją przeprowadzająca;
Metoda szacowania – przez metodę szacowania rozumie się ocenianie osób badanych
pod względem określonych cech zachowania się w skali kilkustopniowej. Każda metoda
szacowania dotyczy oceniania co najmniej jednej cechy według określonych kryteriów
oceny. Takiej oceny może dokonać ten, kto zna bliżej osoby, które są jej przedmiotem;
Eksperyment pedagogiczny – jest metodą badania zjawisk, związanych z wychowaniem,
nauczaniem i kształceniem, wywołanych specjalnie przez osobę badającą
w kontrolowanych przez nią warunkach celem poznania tych zjawisk. Wartość
eksperymentu polega na poddaniu naukowej kontroli warunków w jakich został
przeprowadzony. Poprzez warunki rozumie się metody i formy oddziaływań
pedagogicznych, a także następstwa jakie za sobą pociągają. Warunki odnoszą się
również do osób objętych eksperymentem, miejsca, w którym jest przeprowadzany oraz
do panującej tam atmosfery;
Testy osiągnieć szkolnych – nazywane również testami wiadomości. Stanowią
udoskonalony sposób sprawdzania i oceniania stopnia opanowania przez uczniów
wiadomości i umiejętności w zakresie określonego przedmiotu nauczania. Toteż każdy
tego rodzaju test jest zbiorem zadań, których cechą jest to, że wiążą się one tematycznie
z jednym obszarem wiedzy. Tak pojmowana definicja testów osiągnięć szkolnych
pozwala możliwie dokładnie sprawdzić i ocenić postępy w nauce szkolnej;
72
Metoda socjometryczna – ilościowe badanie stosunków międzyludzkim w aspekcie
faworyzowania, obojętności i odrzucenia w określonej sytuacji wyboru. Polega na
dokonywaniu wyborów pozytywnych lub negatywnych spośród członków danej grupy
ze względu na ściśle określone kryterium, bądź kilka kryteriów. Metoda socjometryczna
dotyczy głownie badania stosunków interpersonalnych;
Analiza dokumentów – to analiza wszelkich wytworów dzieci, młodzieży i dorosłych
mogących stanowić źródło informacji, na podstawie której można wydawać uzasadnione
sądy o przedmiotach, ludziach i procesach. To znaczy, że analiza dokumentów oprócz
wytworów pisemnych, rysunków, prac ręcznych i konstrukcyjnych może również
obejmować nagrania magnetofonowe i magnetowidowe. Jej rolą jest opis interpretacja
szeroko rozumianych dokumentów;
Metoda sondażu – to metoda badań polegająca na gromadzeniu informacji
o interesujących badacza problemach w wyniku relacji słownych osób badanych, czyli
respondentów. Na metodę tą składają się pytania i odpowiedzi, przy czym odpowiedzi
mogą być ustne bądź pisemne. W przypadku odpowiedzi ustnych metoda ta przybiera
formę wywiadu, natomiast gdy są to odpowiedzi pisemne jest to ankieta. Metodę sondażu
stosuje się wtedy, gdy badacz chce poznać opinie i przekonania respondentów na temat,
który go interesuje;
Metoda dialogowa – jest próbą wykorzystania swobodnie prowadzonej rozmowy
w celach badawczych. Należy do tzw. metod „miękkich”, czyli takich, które są z góry
pozbawione przewidywanego przebiegu, co wyklucza jej zaprogramowanie. Metodę tę
można też określić jako wzajemną wymianę myśli i uczuć pomiędzy badaczem a osobą
badaną. W metodzie dialogowej pytania zadaje się bez uprzedniego ich sformułowania,
a co ciekawe pytania mogą też być zadawane przez osoby badane, nawet jest to wskazane;
Metoda biograficzna – jest pewnym konglomeratem różnych innych metod badawczych
łącznie z ich technikami, obejmującym zwłaszcza analizę dokumentów, obserwację,
metodę sondażu i metodę dialogową. Dlatego też, bardziej przypomina określony typ
badań, niż metodę badawczą. Nie jest więc metodą samodzielną, a jej zastosowanie
wymaga odwołania się do jednej lub kilku innych samodzielnych metod lub technik
badawczych. Jej odmianami jest metoda monograficzna i indywidualnych przypadków.
73
Testy są oddzielną metodą badań. Badania testowe różnią się od innych sposobów
kontroli i oceny wyników nauczania tym, że są od nich dokładniejsze. Dobór i układ
zadań testowych zależy od charakteru badanych czynników u interesującej badacza grupy
lub osoby48.
Najogólniej test [ang. test – próba] jest to próba rozpoznania interesujących nas
właściwości pewnych przedmiotów. Zazwyczaj składa się on z racjonalnie dobranego
zestawu zadań, które ma wykonać osoba lub grupa badana. Testy są oddzielną metodą
badań i podobnie jak różnego rodzaju sprawdziany także prace pisemne oraz ustne formy
kontroli wyników nauczania służą do oceny rezultatów badań eksperymentalnych czy
obserwacji49.
Metody testowe umożliwiają porównywanie grup i pojedynczych osób oraz ustalenie
różnic indywidualnych. Właśnie dlatego w badaniach dydaktycznych znalazły
zastosowanie przede wszystkim tzw. testy umiejętności elementarnych, takich jak
czytanie, pisanie i najprostsze operacje arytmetyczne, a także różne testy wiadomości
i umiejętności50.
Klasyfikacji testów można dokonywać z różnych punktów widzenia i stosując różne
kryteria. Na przykład testy można podzielić biorąc pod uwagę kryterium merytoryczne –
czyli podział wedle zasady, co test mierzy oraz jego kryterium metodyczne51.
W pracy został zastosowany test sprawności fizycznej. Sprawność fizyczna posiada
cechy mierzalne, dlatego też jej poziom można zmierzyć za pomocą testu sprawności
fizycznej. Dzięki testom można uzyskać stopień sprawności fizycznej. Nauczyciele
wychowania fizycznego, trenerzy i instruktorzy wykorzystują testy sprawności fizycznej,
które dostarczają dane z wyników pomiaru zdolności motorycznych. Według Davida
Magnussona pomiar to przyporządkowanie liczb cechom przedmiotów lub osób według
pewnych zasad, których prawidłowość można zweryfikować empirycznie. Autorzy
licznych testów sprawności fizycznych uważają, że należy wykonywać pomiary
sprawności motorycznych, ponieważ sprawność fizyczna jest ważnym elementem
zdrowia i wychowania fizycznego. Istnieje wiele testów sprawności fizycznej
48 C. Kupisiewicz, Dydaktyka ogólna, Oficyna Wydawnicza "Graf-Punkt", Warszawa 2000, str. 35 – 41 49 Tamże, str. 35 – 41 50 Tamże, str. 35 – 41 51 Tamże, str. 35 – 41
74
stosowanych w praktyce na pewnych warunkach: obiektywizmie, rzetelności, trafności,
standaryzacji i normalizacji52.
Techniki badawcze
Na problematykę badawczą oprócz metod składają się również techniki.
Heliodor Muszyński twierdzi, że w ślad za wyborem metody musi następować
przygotowanie szczegółowych technik badawczych53.
Aleksander Kamiński definiuje techniki badawcze jako sposób gromadzenia
materiału, który opiera się na dokładnie opracowanych dyrektywach, które są staranne,
ścisłe i jasne, sprawdzanych w badaniach różnych nauk społecznych. Dzięki temu posiadają
one walor użyteczności międzydyscyplinarnej54.
Z kolei Mieczysław Łobocki postrzega techniki badawcze jako bliżej
skonkretyzowane sposoby postępowania badawczego. Są zależne od metod badawczych,
pełniąc wobec nich wyraźnie widoczną służebną rolę. Stanowią ostatnie ogniwo danej
metody badań, która jest dla nich zawsze ważnym punktem odniesienia i obejmuje ich kilka
odmian. Dlatego też ich wartość poznawcza w dużej mierze zależy od perfekcyjnej
znajomości metody badań, której są częścią55.
Mieczysław Łobocki zaproponował podział technik badawczych opierając się
o wcześniejszy podział metod56:
1. a) techniki obserwacji standaryzowanej, czyli technika obserwacji skategoryzowanej
i technika obserwacji próbek czasowych b) techniki obserwacji niestandaryzowanej,
tj. technika obserwacji dorywczej, technika dzienniczków obserwacyjnych, technika
obserwacji fotograficznej i technika próbek zdarzeń;
2. skale numeryczne i graficzne, skale przymiotnikowe i opisowe, skale dyskretne
i ciągłe, skale z wymuszonym wyborem;
3. technika grup równoległych, technika rotacji (podziału krzyżowego), technika
czterech grup (Salomona), technika jednej grupy i badania quasi-eksperymentalne;
52 M. Napierała, A. Skaliy, W. Żukow, Stan, Perspektywy i Rozwój Ratownictwa, Kultury Fizycznej i Sportu
w XXI wieku, WSG, Bydgoszcz 2013, str. 311 53 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 31 54 Tamże, str. 30 55 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 29 - 30 56 Tamże, str. 29 - 30
75
4. testy według mierzonej cechy osiągnięć badanego, według układu odniesienia
wyników testowania, według stopnia ich zaawansowania konstrukcyjnego, według
zasięgu ich stosowania i inne, np. testy pisemne, ustne i praktyczne;
5. klasyczna technika socjometryczna, plebiscyt życzliwości i niechęci, technika
„Zgadnij kto?”, technika szeregowania rangowego;
6. a) klasyczne techniki analizy dokumentów – analiza wewnętrzna i zewnętrzna
dokumentów, b) nowoczesne techniki analizy dokumentów, c) analiza jakościowa,
ilościowa i formalna dokumentów, d) analiza wypracowań, dzienników, rysunków
i inne techniki analizy dokumentów;
7. a) techniki sondażu z zastosowaniem ankiety – technika ankiety audytoryjnej,
pocztowej, prasowej, w tym ankieta anonimowa i jawna, b) techniki sondażu
z zastosowaniem wywiadu, tj. częściowo lub całkowicie swobodnego wywiadu
i wywiadu strukturalizowanego czy skategoryzowanego oraz wywiadu jawnego
i ukrytego, a także wywiadu indywidualnego i zbiorowego;
8. rozmowa indywidualna i grupowa, rozmowa bezpośrednia i pośrednia, rozmowa
oparta na słuchaniu biernym lub czynnym.
Technika badań według Tadeusza Pilcha57 to czynności praktyczne, regulowane
starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie
sprawdzalnych informacji, opinii i faktów.
Powyższa definicja pozwala na wyszczególnienie następujących technik badań:
1. Obserwacja – najbardziej wszechstronna technika gromadzenia materiałów drogą
spostrzeżeń. Jest uniwersalna, ale równocześnie najbardziej pierwotna ze względu na swoją
historię, jak i istotę w przypadku indywidualnego jej traktowania. Obserwacją można
nazwać prostą, nieplanowaną rejestrację zdarzeń i faktów, ale także złożony proces
kontrolowanej obserwacji systematycznej z użyciem skomplikowanych technik
pomocniczych z użyciem kamery, magnetofonu i arkuszy obserwacyjnych włącznie.
Technika ta dostarcza badaczowi najbardziej naturalnej wiedzy o obserwowanej grupie,
a więc i najbardziej prawdziwej. Przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi kontrolnych
można uzyskać najbardziej obiektywny obraz przedmiotu badań, ponieważ na drodze od
źródła danych do badacza stoi najmniej czynników mogących go zdeformować;
57 T. Pilch i T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, strategie jakościowe i ilościowe, Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, Warszawa 2001, str. 85 - 102
76
2. Ankieta – jest to technika gromadzenia informacji za pomocą wypełniania
kwestionariuszy, zazwyczaj wypełnianych samodzielnie w obecności lub bez obecności
ankietera. Tematyka ankiety najczęściej obejmuje wąskie zagadnienia lub też szersze, które
są podzielone na kilka zagadnień o znacznej szczegółowości. Pytania zazwyczaj mają formę
zamkniętą i są zaopatrzone w kafeterię – zestaw wszelkich możliwych odpowiedzi. Ankieta
jest zawsze wykorzystywana w przypadku badań cech zbiorowości, faktów, opinii
o zdarzeniach czy danych liczbowych;
3. Wywiad – jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami według
opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz. Służy
głównie do poznawania faktów, opinii i postaw danej zbiorowości. Materiał uzyskany drogą
wywiadu pozwala również na analizę układów i zależności między zjawiskami.
Najważniejszym warunkiem poprawnego przeprowadzenia wywiadu są właściwie
przygotowane dyspozycje;
4. Techniki projekcyjne – ukazują badanemu sytuacje bodźcowe, które nie mają dla
niego znaczenia odgórnie ustalonego przez eksperymentatora. Taki stan rzeczy nabiera
jednak znaczenia, kiedy osobowość badanego wymusi na niej swoje indywidualne znaczenie
i organizację. Można przez to powiedzieć, że jest to technika, za pomocą której wprowadza
się celowo dobrany czynnik pomiędzy badającego a badanego, który prawdopodobnie
wywoła określone reakcje i postawy emocjonalne. I właśnie to charakter tych reakcji, ich
siła oraz natężenie i ich trwanie są przedmiotem zainteresowania badacza;
5. Analiza treści – to technika badawcza służąca do obiektywnego, systematycznego
i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych. Analiza treści dokumentów
osobistych pozwala na stawianie diagnoz cech psychicznych osób i grup. Tadeusz Pilch
przytacza Bernarda Berelsona, który wyróżnia trzy różne sposoby podejścia do analizy
materiału symbolicznego: w pierwszym badacz interesuje się cechami samej treści,
w drugim wychodząc z analizy treści próbuje sformułować wnioski o autorze treści,
a w trzecim interpretuje treść, aby dowiedzieć się czegoś o odbiorcach treści, bądź
o skutkach jej oddziaływania;
6. Badanie dokumentów – jest to technika zbierania wstępnych, opisowych, również
ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. W rzadkich
przypadkach, może występować samodzielnie jako instrument naukowego poznania, jednak
częściej wykorzystuje się ją w ramach poznania biografii jednostek i opinii wyrażonych
w dokumentach. Jednak przypisuje się jej nieużyteczność przy analizach ilościowych,
statystycznych, ponieważ trudno ustalić autentyczność dokumentów i materiałów, które
77
poddane zostały zafałszowaniu mimowolnemu (przez niesprawność pamięci) lub też
celowemu (z winy autorów).
Rzetelne stosowanie technik badawczych determinuje rezultaty pracy badawczej,
jednakże nie można opierać badań dysponując wyłącznie za pomocą jednej techniki
badawczej – stosowanie wielu technik podnosi miarodajność badań. Zazwyczaj jest tak, iż
jedna metoda traktowana jest jako główna, a pozostałe są technikami pomocniczymi
i weryfikują materiał zebrany przy pomocy techniki głównej.
Warto podkreślić, iż skuteczne wykorzystanie w pedagogice objętych
w zaproponowanej klasyfikacji metod i technik badawczych zależy w dużej mierze od ich
poprawności metodologicznej, co jednak nie zawsze daje pełną gwarancję poznania
badanych zjawisk w stopniu zadawalającym. Skuteczne ich zastosowanie zależy w dużej
mierze od spełnienia całego szeregu innych warunków poprawności metodologicznej
niezbędnej w badaniach pedagogicznych58.
Należy też pamiętać, że w badaniach społecznych nie można opierać poznania na
jednej technice badań. Wśród kilku użytych w pracy technik, jedną można traktować jako
główną i na niej się opierać, a pozostałe będą technikami pomocniczymi, dopełniającymi
i weryfikującymi materiał zebrany przy pomocy techniki głównej.
Narzędzia badawcze
Następnym etapem badań pedagogicznych jest przygotowanie odpowiednich narzędzi
badawczych, czyli określonej procedury badań. Przygotowanie tej procedury łączy się
z trafnym doborem metod badawczych – zgodnie z wcześniej sformułowanymi problemami
badawczymi i hipotezami roboczymi59.
Tadeusz Pilch i Tadeusz Wujek definiują je w następujący sposób60: narzędzie
badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań. O ile technika
badawcza oznacza czynność, np. obserwowanie, prowadzenie wywiadu, o tyle narzędzie
badawcze to instrument służący do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym
rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, magnetofon, arkusz
obserwacyjny, a nawet ołówek.
58 M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2008, str. 30 - 32 59 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Impuls, Kraków 2006, str. 193 60 M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską? Poradnik dla studentów, Impuls, Kraków 2005, str. 31
78
Kwestionariusz wywiadu – kwestionariusz wywiadu nie musi być tylko dyspozycjami do
rozmowy, może być również silnie skategoryzowany. Wywiad dostarcza nam pogłębioną
wiedzę o wąskim problemie lub małej grupie;
Kwestionariusz ankiety – różnica pomiędzy kwestionariuszem ankiety a kwestionariuszem
wywiadu polega na stopniu standaryzacji. W ankiecie większość pytań jest zamknięta,
opatrzona kafeterią zamkniętą lub półotwartą. Dzięki temu ankieta nie wymaga dozoru,
może być wysłana pocztą. Zazwyczaj wypełnia się ją łatwo i szybko. Jednak wiedza jaką
nam dostarcza jest dość powierzchowna i obszerna;
Narzędzia socjometrii – opracowując testy socjometryczne należy postawić pytanie o cel
badań, czyli trzeba jasno oznajmić co chce się badać. Testem socjometrycznym można badać
zarówno związki emocjonalne, jak również stosunek młodzieży do określonych cech,
wartości, preferencje i aspiracje życiowe. Najczęściej jednak testem socjometrycznym bada
się strukturę, rodzaj i natężenie związków emocjonalnych zachodzących w małej
nieformalnej grupie;
Narzędzia obserwacji – można wymienić wiele zróżnicowanych narzędzi obserwacji.
Najczęściej jednak stosuje się dzienniki obserwacji lub proste karty obserwacji. Karty
obserwacji mogą być indywidualne lub tematyczne. Ich stosowanie jest bardziej celowe
kiedy badamy jednostki stawiając diagnozy osobnicze. Natomiast przy badaniu „reakcji” lub
„zjawisk” lepiej jest stosować dziennik obserwacji.
79
3.6. Metodologia badań własnych
Przedmiotem badań własnych jest poznanie roli ogólnopolskiego systemu
„Przedszkoliada” w promowaniu zdrowego stylu życia wśród najmłodszych.
Problemem badawczym jest wpływ ogólnopolskiego systemu „Przedszkoliada” na
zdrowy styl życia i rozwój sprawności fizycznej wśród najmłodszych.
Celem badań było:
zapoznanie się z funkcjonowaniem ogólnopolskiego systemu „Przedszkoliada”;
poznanie wpływu „Przedszkoliady” na rozwój sprawności fizycznej dzieci;
poznanie opinii nauczycieli pracujących w przedszkolach oraz rodziców dzieci na
temat zajęć „Przedszkoliady”;
promocja ogólnopolskiego systemu „Przedszkoliada”, jako projektu promującego
zdrowy styl życia wśród najmłodszych.
W pracy sformułowano następujące pytania badawcze:
1. W jaki sposób sport wpływa na rozwój fizyczny i psychiczny dzieci w wieku
przedszkolnym?
2. Jaki jest poziom sprawności fizycznej przedszkolaków z Przedszkoliady
w porównaniu z rówieśnikami?
Hipotezy badawcze brzmiały:
System zabaw i gier z piłką Przedszkoliada.pl znacząco wpływa na rozwój
psychomotoryczny przedszkolaków, dlatego powinien na stałe być wpisany w program
zajęć przedszkolnych.
1. Chłopcy w wieku przedszkolnym są bardziej sprawni fizycznie, niż dziewczynki
w wieku przedszkolnym.
2. Dzieci uczestniczące w ogólnopolskim systemie „Przedszkoliada” mają wyższą
sprawność fizyczną, niż dzieci, które nie biorą w nim udziału.
80
3.7. Program SPSS Statistic Base61
Program SPSS Statistics Base to system przeznaczony do analizy i graficznej
wizualizacji danych i wyników analiz oferujący szerokie spektrum technik analitycznych.
Program posiada budowę modułową i wykorzystuje architekturę klient-serwer. Może
również wykorzystywać w działaniu model rozproszonej architektury analitycznej. Moduły