Świadome zarządzanie ryzykiem w biznesie 1 Warszawa, 17 czerwca 2008 Jacek Gogolowicz, Maciej Roch
Świadome zarządzanie ryzykiem w biznesie
1
Warszawa, 17 czerwca 2008
Jacek Gogołowicz, Maciej Roch
Agenda
Nowe obszary ryzyka w biznesie, ERM
Konieczność ciągłej identyfikacji ryzyk
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 2
Jak zarządzać zidentyfikowanym ryzykiem ?
Przykład - Ryzyko kredytowe
Nowe obszary ryzyka w biznesie, ERM
3
Nowi aktorzy
Zewnętrzne i Wewnętrzne źródła ryzyka
Krajowe Regulacje
prawne
Unijne Regulacje
prawne
Stopy procentowe –
koszt pieni ądza
Rynek giełdowy
Media i opinia społeczna
...???
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 4
Klienci
Substytuty
Dostawcy
Nasza firma i Konkurencja
wewnątrzbranŜy
Większość ryzyk
była zwi ązana
z majątkiem
Przeszło ść
Otoczenie biznesowe
coraz bardziej
ryzykowne
� Nowe technologie
� Nowi konkurenci
� Nowe produkty i usługi
� Globalizacja
Aktywa niematerialne � Kurcz ący i zmieniaj ący si ę rynek pracy
Teraźniejszo ść i przyszło ść
Zmienna natura ryzyka
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 5
z majątkiem
trwałym
Identyfikacja
i ocena ryzyka
była prostsza
Aktywa niematerialne
coraz bardziej istotne
� Kurcz ący i zmieniaj ący si ę rynek pracy
� Innowacyjno ść
Oczekiwania wzgl ędem
osób zarz ądzających
� Regulatorzy i interesariusze
� Wymagania dotycz ące ryzyk i sposobów
ich zarz ądzania
Marka i reputacja �Coraz wi ększe zainteresowanie mediów
Kluczowe ryzyka w biznesie wg mened Ŝerów
: Aon
Glo
bal R
isk
Man
agem
ent S
urve
y 20
07Ranking istotno ści
ryzykaOpis ryzyka
1 Utrata reputacji firmy2 Przerwa w działalności3 Odpowiedzialność cywilna (roszczenia)4 Zakłócenia w łańcuchu dostaw
Deklarowany stopie ń
przygotwania na ryzyko
48%70%75%63%
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 6
Źró
dło:
Aon
Glo
bal R
isk
Man
agem
ent S
urve
y 20
07
4 Zakłócenia w łańcuchu dostaw5 Otoczenie rynkowe6 Zmiany w regulacjach prawnych7 Problem z przyciągnięciem lub zatrzymaniem pracowników8 Ryzyko rynkowe9 Fizyczne zniszczenie mienia10 Fuzje / Przejęcia / Restrukturyzacja10 Nieskuteczność planów odtworzenia działności
63%35%41%55%56%77%69%65%
Konieczność ciągłej identyfikacji ryzyk
7
EkonomiaStrategia
Polit yka
Ryzyka zewn ętrzneRyzyka wewn ętrzne
• Zmiany w regulacjach• Bariery wejścia • Embarga handlowe
• Brak szybkiej adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych • Niedotrzymywanie kroku zmieniającej się technologii• Niewłaściwy dobór partnera
• Zła komunikacja pomiędzy jednostkami operacyjnymi
Ryzyka firmy X:
• Fluktuacje cen surowców • Zmiany oprocentowania• Wahania kursów walut• Wzrost inflacji• Wzrost składek ubezpieczeniowych
Identyfikacja ryzyka – rejestr ryzyk
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 8
Społeczne
Rynek
Natura
Polit yka
Organizacja
Pracownicy
Procesy i Aktywa
Firma
• Presja klientów na obniŜanie ceny – konsolidacja klientów• Niedotrzymanie warunków kontraktu przez kluczowych dostawców• Brak pracowników na rynku• Utrata własności intelektualnej• Wzrost konkurencji
• Powódź• Huraganowy wiatr
• Sprzeniewierzenia• Pogwałcenie wytycznych i procedur wewn ętrznych
• Choroby zawodowe• Strajki pracownicze• Brak kompetencji • Utrata pracowników
• Przestępstwa • Wzrost Świadomo ści odszkodowawczej• Demonstracje
• Wypadki w trakcie transportu• PoŜar / awarie• Wadliwa jako ść produktów i zanieczyszczenia/ska Ŝenia
Przykładowe rezultaty prac:
Mapa Ryzyka – wynik analizy
5Critical > $50 M
6
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 9
54321
1
2
3
4
>90%30-59%10-29% 60-89%
ExpectedHighly LikelyLikelyNot LikelySlight
Minor
Low
Moderate
High
Critical
Likelihood
<10%
< $2.5 M
$2.5-10 M
$10-25 M
$25-50 M
> $50 M
Impact
1
2 3
4
5
7
8
9,10
Przykłady zagro Ŝeń
Finanse, administracja
Zasoby ludzkie ( rekrutacja, rotacja, systemy motywacyjne)
Zarządzanie
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 10
Zasoby ludzkie ( rekrutacja, rotacja, systemy motywacyjne)
Rozwój technologiczny (rozwój produktu, rozwój procesu produkcji)
IT
Logistykawewnętrzna
Produkcja Logistykazewnętrzna
Marketing Serwis
Zakupy SprzedaŜ
Jak zarządzać zidentyfikowanym ryzykiem ?Schemat procesu ERM wg metodologii Aon
11
Schemat procesu ERM wg metodologii Aon
Proces zarz ądzania ryzykiem
MONITOROWANIEMonitorowanie,
raportowanie i kolejna iteracja cyklu
zarządzania ryzykiem
IDENTYFIKACJAIdentyfikacja obszarów
niepewno ści
Cele
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 12
REAKCJAOkreślenie wła ściwej
reakcji na ryzyko
OCENAOcena prawdopodobie ństwa i
skutków zidentyfikowanych ryzyk
Cele
Opcje post ępowania z ryzykiem
Reakcja na Ryzyko
Łagodzenie i w konsekwencji
Transfer Ryzyka
Transfer Ryzyka
Unikanie Ryzyka
Łagodzenie Ryzyka
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 13
Rozwi ązania OrganizacyjneRozwi ązania Finansowe
Strategia Pracownicy Procesy SystemyRynki
FinansoweRozwi ązania Hybrydowe
Ubezpieczenia
Wyjście z obszaru ryzyka
Zarządzanie i redukcja Ryzyka
Źródło: The EIU, Enterprise Risk Management – Implementing New Solutions
Identyfikacja Ryzyka
Ocena Ryzyka
Środki Kontroli Ryzyka
Określenie Kontekstu
Proces zarz ądzania ryzykiem - resume
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 14
eliminacjałagodzenie
zatrzymanietransfer
Finansowanie RyzykaKontrola ryzyka
Ranking priorytetowych działa ń w zarządzaniu ryzykiem wg mened Ŝerów
: Aon
Glo
bal R
isk
Man
agem
ent S
urve
y 20
07
Obecny ranking
wg waŜności
Priorytetowe działanie
1 Identyfikacja, ocena wielkości i analiza ryzyka2 Zgodność działania i raportowanie3 Kontrola strat / prewencja
Prognoza zmiany
istotno ści na następne 2
lata
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 15
Źró
dło:
Aon
Glo
bal R
isk
Man
agem
ent S
urve
y 20
07
3 Kontrola strat / prewencja4 Zarządzanie ryzykiem na bazie całej firmy5 Komunikacja ryzyka (wewnętrzna w ramach organizacji)6 Planowanie na wypadek nagłych zdarzeń7 Zakup ubezpieczeń8 Finansowanie ryzyka9 Zarządzanie roszczeniami 10 Komunikacja ryzyka (zewewnętrzna do kontrahentów)
Przykład - Ryzyko kredytowe
16
Warszawa, 17 czerwca 2008
Marek Brandt
Ryzyko polityczne i ekonomiczne
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 17
Źródło: Aon Political & Economic Risk Map 2008, Aon Crisis Management
Ryzyko polityczne i ekonomiczne
•Spowolnienie wzrostu gospodarczego w strefie Euro
•Efekt kryzysu w Stanach Zjednoczonych
• Restrykcje na rynkach monetarnych
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 18
Źródło: Aon Political & Economic Risk Map 2008, Aon Crisis Management
• Zwiększenie opó źnień płatniczych w wielu bran Ŝach
• Prognozowany wzrost upadło ści o 10 % w 2008
• Zapowiedzi zwi ększonych kosztów transferu ryzyka
Upadło ści podmiotów gospodarczych w Polsce
100012001400160018002000
?
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 19
0200400600800
1000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
?Źródło: Upadłości firm w 2007, Coface Poland
Rola zarz ądzania ryzykiem kredytowym.
� NaleŜności stanowią średnio 20-30% � Kontrola naleŜności jest zarządzeniem prawie
Czy zarządzanie nale Ŝnościami jest wa Ŝne dla firmy?
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 20
� NaleŜności stanowią średnio 20-30% aktywów firm produkcyjnych i nawet 70% aktywów firm handlowych.
� Jest to majątek firmy eksponowany na szereg ryzyk wewnętrznych i zewnętrznych.
� Kontrola naleŜności jest zarządzeniem prawie wszystkimi przychodzącymi przepływami pienięŜnych do firmy
.
Jakie mo Ŝna tu osi ągnąć oszcz ędności?
� Zaburzenia przepływów pienięŜnych to jedna z głównych przyczyn upadłości dostawcy.
.
Oszczędności - wymiar finansowyProducent materiałów wykończeniowych:
� Przychody ze sprzedaŜy 140 milionów zł. rocznie.
� Średni okres spływu naleŜności 57 dni.
� Średni koszt kapitału: 7 %
� 270 kontrahentów.
� Utracone naleŜności w ciągu ostatnich 2 lat: 32 tyś zł.
� Utracone naleŜności w ciągu ostatnich 4 lat: 640 tyś zł.
53 dni:
� Uwolnienie środków pienięŜnych:
(4/365 dni * 140 M) = 1 530 tys. złotych
� ObniŜenie kosztów finansowania:
(1 530 tyś PLN * 7%) = 107 tyś zł. rocznie .
� Poprawa profilu ryzyka firmy:
Redukcja wskaźników zadłuŜenia
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 21
Wolne przepływy pienięŜne
Koszty finansowania klienta
Zalegający kontrahenci
Koszty obsługi klienta
Cele zarządzania ryzykiem kredytowym
� Rezygnacja z zagroŜonych kontrahentów � Aktywizacja sprzedaŜy do nowych klientów
Zapewnienie wzrostu wartości firmy poprzez stabilizację przepływów pienięŜnych moŜe być osiągnięte w ramach róŜnych strategii:
STRATEGIA KONSERWATYWNA STRATEGIA AGRESYWNA
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 22
� Rezygnacja z zagroŜonych kontrahentów
� Skrócenie okresu spływu naleŜności
� Maksymalna redukcja strat na naleŜnościach
� Uwolnienie środków pienięŜnych
� Oszczędność kosztów finansowych i administracyjnych
� Aktywizacja sprzedaŜy do nowych klientów
� Finansowanie kontrahentów jako wsparcie sprzedaŜy
� Inwestowanie w sprzedaŜ
� Zabezpieczenie tylko kluczowych ryzyk
Ryzyko kredytowe w strukturze firmy
� Minimalizacja naleŜności spisanych w koszty
Kto jest odpowiedzialny za naleŜności handlowe?
� Zapewnienie zyskowności sprzedaŜy
� Realizacja planów sprzedaŜowych
GŁÓWNY KSIĘGOWY DYREKTOR FINANSOWY DYREKTOR SPRZEDAśY
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 23
w koszty
� Uniknięcie błędów rachunkowych
sprzedaŜy
� Uwolnienie środków finansowych
� Kontrola płynności firmy
� Zabezpieczenie ryzyk firmy
� Troska o relacje z klientami
� Rozwój sprzedaŜy do nowych kontrahentów
Struktura portfela nale Ŝności
80%
•Krajowe grupy zakupowe
•Międzynarodowe sieci handlowe
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 24
20 %•Regionalne składy budowlane
•Małe firmy wykonawcze
•Sklepy detaliczne
Ryzyko portfela nale Ŝności
80%
•Krajowe grupy zakupowe
•Międzynarodowe sieci handlowe
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 25
20 %•Regionalne składy budowlane
•Małe firmy wykonawcze
•Sklepy detaliczne
Zarządzanie ryzykiem portfelowym
Przewidywalność ryzyka: NiemoŜliwa
Częstotliwość: Bardzo niska
Skutek finansowy: Katastroficzny
Transfer Ryzyka
Ochrona majątku
akcjonariuszy
Przewidywalność ryzyka: Niska Transfer Ryzyka
Wysokie
Średnie
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 26
Częstotliwość: Średnia
Skutek finansowy: Wysoki
Przewidywalność ryzyka: Wysoka
Częstotliwość: Wysoka
Skutek finansowy: Niewielki
Retencja części ryzyka
Monitoring ryzyka
Kontrola własnych procesów
Inwestycja w lepsze systemy
Kontrola, retencja lub transfer ryzyka
Średnie
Małe
Źródło: Aon Trade Credit
Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym
Akceptacja zamówienia
Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ
Raporty kredytowe
Systemy scoringowe
Audyt procedur ryzyka
Ubezpieczenie nale Ŝności
Systemy fakturowania
Finansowanie sprzeda Ŝy
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 27
Monitoring ryzyka
Windykacja
Raportowanie
Wartość firmy
Analizy bran Ŝowe
Monitoring kredytów
Oprogramowanie CMS
Monitoring wierzytelno ści
Windykacja zewn ętrzna
Obrót wierzytelno ściami
Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym
Akceptacja zamówienia
Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ
Raporty kredytowe
Systemy scoringowe
Audyt procedur ryzyka
Ubezpieczenie nale Ŝności
Systemy fakturowania
Finansowanie sprzeda Ŝy
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 28
Monitoring ryzyka
Windykacja
Raportowanie
Wartość firmy
Analizy bran Ŝowe
Monitoring kredytów
Oprogramowanie CMS
Monitoring wierzytelno ści
Windykacja zewn ętrzna
Obrót wierzytelno ściami
Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym
Akceptacja zamówienia
Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ
Raporty kredytowe
Systemy scoringowe
Audyt procedur ryzyka
Systemy fakturowania
Finansowanie sprzeda Ŝy
Ubezpieczenie nale Ŝności
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 29
Monitoring ryzyka
Windykacja
Raportowanie
Wartość firmy
Monitoring kredytów
Oprogramowanie CMSObrót wierzytelno ściami
Analizy bran ŜoweMonitoring wierzytelno ści
Windykacja zewn ętrzna
Proces zarz ądzania ryzykiem kredytowym
Ocena ryzyka Sprzeda Ŝ
Raporty kredytowe
Systemy scoringowe
Audyt procedur ryzyka
Systemy fakturowania
Finansowanie sprzeda Ŝy
Ubezpieczenie nale Ŝności
•Raporty kredytowe dla 110 kontrahentów
•Ocena i monitoring limitów 110 kredytowych przez ubezpieczyciela
• Ubezpieczenie kontrahentów
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 30
Monitoring ryzykaWindykacja
Wartość firmy
Monitoring kredytów
Oprogramowanie CMSObrót wierzytelno ściami
Analizy bran ŜoweMonitoring wierzytelno ści
Windykacja zewn ętrzna
•Analizy branŜowe•Refundowana przez ubezpieczyciela
Dziękuję.
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 31
Marek Brandt
Departament Ryzyk Finansowych
Kilka słów o Aon i badaniu ZR
32
Aon na świecie i w Polsce
Aon Headquarters
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 33
Raport Aon z badania zarz ądzania ryzykiem
W badaniu wzi ęło udział 320 firm z całego świata.
� Azja 10 %,
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 34
� Azja 10 %,
� Europa 29%,
� Ameryka 61%
Z ostatniej chwili...
35
Czy ERM staje si ę standardem ?
2008-05-07Komunikat Agencji Ratingowej Standard & Poor’s (S&P)
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 36
� Począwszy od 3 kwartału 2008 S&P będzie dyskutować z ocenianymi firmami ich procedury i procesy ERM.
� S&P planuje włączyć do oceny ratingowej kryteria związane z ERM juŜ w roku 2009
Czynniki sukcesu skutecznego zarz ądzenia ryzykiem
Keep It Simple !!!
Konferencja „Zarządzanie ryzykiem w biznesie” 37
Nie komplikuj prostych spraw!