j , ;1" SVMMA MVSICAE MEDII AEVI HERAUSGEGEBEN VON FRIEDRICH CjENNRICH BAND 111 FRIEDRICH GENNRICH DER MUSIKALISCHE NACHLASS DER TROUBADOURS KRITISCHE AUSGABE DER MELODIf!N DARMSTADT 1958 DER MUSIKALISCHE NACHLASS DER TROUBADOURS KRITISCHE AUSGABE DER MELODIEN HERAUSGEGEBEN VON FRIEDRICH CjENNRICH DARM STADT 1958
15
Embed
SVMMA MVSICAE DER MUSIKALISCHE NACHLASS MEDII AEVI …
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
j
, ;1"
SVMMA MVSICAE MEDII AEVI
HERAUSGEGEBEN VON
FRIEDRICH CjENNRICH
BAND 111
FRIEDRICH GENNRICH
DER MUSIKALISCHE NACHLASS
DER TROUBADOURS
KRITISCHE AUSGABE DER MELODIf!N
DARMSTADT
1958
DER MUSIKALISCHE NACHLASS
DER TROUBADOURS
KRITISCHE AUSGABE DER MELODIEN
HERAUSGEGEBEN
VON
FRIEDRICH CjENNRICH
DARM STADT
1958
Alle Rechte vorbehalten. Die Übertragungen sind geistiges Eigentum des Herausgebers und unterstehen dem Urhebergesetz. Reproduktionen jeglicher Art bedürfen der Einwil-
ligung des Herausgebers. Copyright by Friedrich Gennrich. Darmstadt 1958.
I
VORWORT
Mit den provenzalischen Liedern der Troubadours treten uns die ältesten
Denkmäler volkssprachiger abendländischer Liedkunst entgegen. Die zen
trale Bedeutung dieser Liedkunst ist seit langem bekannt: Italien. Nord
frankreich und auch Deutschland sind von ihr nachhaltig beeinflußt worden.
Leider sind bedeutend weniger Liedmelodien aufgezeichnet worden als Lied
texte. Manch eine Melodie mag auch verloren gegangen sein. Es sind uns
ihrer aber so viele doch erhalten geblieben. daß wir ein klares Bild von
dieser Liedkunst zu gewinnen vermögen. Zumeist sind es hervorragende
Lieder. die auch die Melodien bringen. so daß man vermuten darf. daß die
erhaltenen Melodien ihrer Qualität die Aufzeichnung verdanken. Die text
liche wie die musikalische Aussage der erhaltenen Lieder. sie beide doku
mentieren eindeutig den hohen Stand der damaligen abendländischen Kultur.
Wie in unseren Tagen, so fanden damals Liebe und Zuneigung, Freudeund
Leid, Verehrung und Haß, Hoffnung und Verzweiflung im Lied und seiner
Melodie befreienden Ausdrul!k und zwar in einer Sprache, die sich durch
Wohllaut, in einem Stil, der sich durch Harmonie und Logik gleichermaßen
auszeichnet.
Daß das erhaltene Melodiegut der Troubadours nicht in seiner Gesamt
heit zugänglich ist, das wird schon lange als ein bedauerlicher Mangel
empfunden. Man kann wohl einige besonders bekannte Weisen an den ver
schiedensten Orten abgedruckt finden, doch immer in anderer Übertra
gungsart; und eben diese verschiedenartigen Methoden der Übertragung 4/.
moderne Notenschrift erwecken dem Uneingeweihten den Eindruck von Un
sicherheit, ja von Unzulänglichkeit dem Handschriftenbild gegenüber, gar
erst, wenn die verschiedenen Übertragungen des gleichen Stückes neben
einander gestellt werden. Man versteht, wenn gesagt wird: lies stimmt nach
denklich, zu sehen, wie die Ansichten der Musikgelehrten hinsichtlich der
Deutung der alten Zeichen noch immer auseinanderstreben. 11 Indessen,
letzten Endes legen die verschiedenen Übertragungen Zeugnis ab nicht. nur
von dem jeweiligen Stand der Forschung, sondern auch von den Schwierig
keiten, die der Lösung der vielschichtigen Probleme im Wege stehen.
v
Es hat langer, tastender Versuche bedurft, bis es endlich gelungen ist,
Licht in das Dunkel jener Epoche der Musikgeschichte zu bringen, bis man
sich zu der Erkenntnis durchzuringen vermocht hat, daß die Monodie des
Mittelalters nicht eine Erscheinung für sich ist, daß sie vielmehr ein le
bendiges Glied des Musikschaffens des 12. und 13. Jahrhunderts ist, das
seinerseits aufs engste mit dem literarischen Kunstschaffen der Zeit ver
knüpft ist. Denn im Lied liegt eine Synthese von Wort und Ton vor, die bei
getrennter Betrachtungsweise zum Schaden des Kunstwerks zerstört wird.
Daran kranken die meisten älteren Übertragungen.
"Die Forderung ist alt und sie muß aufrecht erhalten bleiben, daßlite
rarische und musikalische Deutung sich bei der Betrachtung des mittel
alterlichen Liedes zusammenfinden möchten. Aber sie ist schwer zu er
füllen; denn wirklich fruchtbar wäre sie erst erfüllt, wenn ein und derselbe
Deuter, aufbeiden Feldern gleich geschult, seinen Gegenstand von diesem
doppelten Blickpunkt aus zu erfassen verstünde. Die öfters übliche Gemein
schaftsarbeit, derart daß ein Philologe sich mit dem Musiker zusammen
tut, ist ein fragwürdiger Notbehelf." (A. Hübner, Die deutschen Geißler
lieder, Berlin(1931) 94).
Fatale Entgleisungen von Philologen wie von Musikwissenschaftlern, die
aus mangelhafter Kenntnis des komplementären Gebietes resultieren, be
gegnen bis indie neueste Zeit. Die hier vorgelegte Ausgabe der provenza
lischen Liedmelodien ist diesem Verhängnis nicht unterworfen. Von jeher
hat ihr Verfasser den Grundsatz vertreten, daß nur eine in ein e r Hand
zusammengefaßte literarische und musikwissenschaftliehe Betrachtungs
weise der mittelalterlichen Liedkunst gerecht zu werden vermag.
Die Ausgabe der provenzalischen Musikdenkmäler war als "Erster Band
des fünften Jahrgangs der Publikationen älterer Musik" vorgesehen und
sollte 1931 erscheinen. Satz und Stich verzögerten sich und ruhten schließ
lich ganz. Nach Umarbeitung sollte die Sammlung dann 1943 herauskom
men, doch vereitelten Kriegsereignisse, denen auch ein Teil des Manu
skripts zum Opfer fiel, den Druck. Nun endlich soll das Werk der Öffent-
VI
I
lichkeit vorgelegt werden. Es versteht sich von selbst, daß die neuesten
Forschungsergebnisse berücksichtigt worden sind.
Die Sammlung umfaßt alle bisher bekannt gewordenen Musikdenkmäler
des provenzalischen Sprachraums nach Gattungen zusammengestellt. Bei
den bekannten Autoren ist eine chronologische Folge angestrebt worden;
die Liederfolge selbst schließt sich an das Liederverzeichnis von Karl
Bartsch an, das auch in der neueren "Bibliographie der Troubadours" von
A. Pillet und H. Carstens beibehalten worden ist. Dem Text der Lieder liegt
so weit wie möglich der Wortlaut der jeweiligen kritischen Ausgaben zu
grunde. Über die Melodien wird im 2. Band ausführlich zu sprechen sein.
Dort wird auch die einschlägige Literatur aufgeführt werden. Ein alphabe
tisches Verzeichnis der aufgenommenen Autoren und der Anfänge der mit
geteilten Lieder mit Angabe ihrer jeweiligen Kennummer in der "Biblio
graphie der Troubadours" gewährleistet schnelles Auffinden der Stücke und
eine vorläufige Orientierung. Zum Zweck der besseren Einordnung der
Liedanfänge sind diese nach der Schreibweise der" Bibliographie der Trou
badours" aufgenommen worden.
Friedrich Gennrich
VII
INHALTSVERZEICHNIS
Vorwort Inhaltsverzeichnis
GEISTLICHE KOMPOSITIONEN
Ältere geistlieh,e Kompositionen
1 Mei amie e ·mei fiel ... ' ............................ . 2 0 Maria, Deu maire .................. , ............ . 3 Be doi hoi mais finir nostra razos ................... . 4 Us reis venra perpetuals ........................... .
Pos de ehantar m' es pres talens .................... .
Mareabru
Bel m' es quan son 11 frug madur .................... . Dirai vos senes doptansa ........................... . L' autr' ier jost' una sebissa ........................ . Pax I in nomine Domini ............................. .
J aufre Rudel
Lanquan li jorn son lone en mai ............•......... No sap ehantar qui'l so no di ........................ . Quan li rius de la fontana ........................... . Quan rossignols el bose foillos ...................... .
Bernart de Ventadorn
Ab joi mou 10 vers e'l eomens ................ ~ ..... . Amors, e! que'us es vejaire ....................... . Ara' m conseillatz , seignor ......................... . Ara no vei luzir soleill ' ............................. . A! tantas bonas chansos ............................ . Be m' an perdut lai enves Ventadorn ..........•....... Conortz, ara sai eu be .............................. ; En eonsirier et en esmai ............................ . Estat ai eom hom esperdutz ......................... . La doussa votz ai auzida ....... ',' ................... . Lanquan foillon bose e garrie
V VIll
Seite
1 1 2 3
4 15
25
26 27 '27 28
29 29 30 31
31 32 33 33 34 35 35 36 37 38 38
27 Lanquan vei la foilla ...•.•.......•.•....•........... 39 28 Non es meravilla s' eu chan ......................... . 40 29 Pos pregatz mi, seignor ............................ . 40 30 Quan l'erba frese' e·l foilla par .................... . 41 31 Quan par la flors josta'l vert foill ................... . 42 32 Quan vei la flor, l' erba vert e la foilla .............. . 42 33 Quan vei la lauzeta mover ........................... . 43 34 Tuit eil que'm pregon qu' eu chan .................. .. 44
37 Pos tals sabers mi sors e' m creis .................. . 47
Beatritz de Dia
38 A ehantar m' er de so qu' eu no volria ................ . 48
Bertran de Born
39 Rassa, tan ereis e mont' e poja ....................•. 49
Berenguier de Palazol
40 Ab la fresea clardat ................................ . 50 41 Aital domna eom eu sai, ..........•................... 51 42 Bona domna, eui ries pretz fai valer ................. . 51 43 De la gensor qu' om vej' al meu Semblan ............. . 52 44 Domna, la gensor qu'om veja ....................... . 53 45 Domna, si totz temps vivia .......................... . 53 46 Tan m' abelis jois et Amors e chans ................. . 54 47 Totz temoros e doptans ............................. . 55
Jordan Bonel
48 S' ira d' amor tengues amic jauzen ................... . 56
Arnaut de Maroill
49 Aissi eom eel qu' am' e non es amatz ................ . 57 50 La franea eaptenensa ............................... . 58 51 La grans beutatz e'l fis enseignamens ............... . 58 52 L'enseignamens e'l pretz e la val.ors ................ . 59 53 Mout eron dous mei eonsir .......................... . 60 54 Si' m destreignetz, domrta, vos et Amors ............. . 61
Peire Raimon de Toloza
55 Atressi com la candela ............................. . 62
Giraut de Borneill
56 Leu ehansonet' e vil ............................... . 63 57 No pose sofrir qu' a la dolor ........................ . 64
IX
''I I'
I "
,
I
T !I:
; [li "
\:'1:
11 !I 1'" li ! :1
11
\!I 'I i [lI
1:1
I t [I,
I1 I
111
ill I,i
iil
I I,
x
58 59
60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72
73 74 75 76
77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89
90 91
92 93
94
Reis glorios, verais lums e clartatz ................. . S'ie'us quier consei11, bel' amig' Alamanda ......... .
Peire Vidal
Anc no mori per amor ni per al ..................... . Baro, de mon dan covit ..................•........... Be' m pac d' ivern et d' estiu ........................ . Ges pel temps fer e brau ........................... . Neus ni gels ni ploja ni faing .........•............... Nuls hom no pot d' amor gandir ...................... . Plus que' 1 paubres, quan jai el ric ost al ............. . Pos tornatz sui en Proensa ......................... . Quant hom es en autrui poder ....................... . Quant hom onratz torna en gran paubreira ............ . S' eu fos en cort on hOIn tengues drechura ............ . Tart mi veiran mei amic en Toloza .................. . Pos vezem que l' iverns s' irais ..................... .
Pons de Capdoill
Lejals amics cui Amors te jojos .................... . MeUls qu' om no pot dir ni pensar ........•........... S' eu fis ni dis nuilla sazo ........................... . Us gais conortz me fai gajamen far .................. .
Folquet de Marseilla
Amors, merce! no moira tan soven .................. . A! quan gen yens et ab quan pauc d' afan .............. . Ben an mort mi e lor ............................... . En chantant m' aven a membrar ..................... . Greu feira nuls hom faillensa ....................... . Ja no's cuit hom qu'eu camge mas chans os ............ . Mout i fetz gran peccat Amors ..........•............ Per Deu, Amors, be sabetz veramen ......... ; ...... . S' al cor plaques, be for' oimais sazos ............... . Si tot me sui a tart aperceubutz ..................... . Tan m' abelis l' amoros pensamens .................. . Tan mou de corteza razo ........................... . Us volers outracuidatz ............................. .
Arnaut Daniel
Chanso do' i11 mot son plan e prim ................... . Lo ferm voler qu' el cor m' intra .................... .
Lo Mong.e de Montaudo
Ara pot ma domna saber ............................ . Fort m' enoja, so auzes dire ........................ .
Ara'm requier sa costum' e son us .....•............ Ara pot hom conoisser e proar ...................... . Calenda maja ...................................... . Eissament ai guerrejat ab amor ..................... . Guerras ni plag no son bo ..................•.......•. NO'm agrad' iverns ni pascor ....................... , Savis e fols, humils et orgoillos .................... .
Gaucelm Faidit
Al semblan deI rei ties ............................. . Chant e deport, joi, domnei e solatz ................. . Cora que· m des benanansa ..•••••..•.••......•.•..... Fortz cauza es que tot 10 major dan ........•.......... Gen fora contra I' afan ...........•.................. Jamais nul temps no' m pot re far Amora ............. . Lo gens cors onratz ................................ . Lo rossignolet salvatge ..........•................... Mon cor e mi e mas bonas chansos .................. . No' m alegra chans ni critz ......................... . Si anc nuls hom per aver fi coratge .................. . Si tot m' ai tarzat mon chan ......................... . S' om pogues partir son voler .............. : ........ . Tant ai sofert longamen grant afan .................. .
P.eirol
Atressi co' I cignes fai ............................. . Be dei chantar, pos Amors m' 0 enseigna ............ . Camjat m' a mon consirier ............. ' ............. . Cora que· m fezes doler ............................. . D' eissa la razo qu' eu soill ......................... . DeI seu tort farai esmenda .......................... . D'un bo vers vau pensan com 10 fezes ............... . D' un sonet vau pensan .. . . .. . ...................... . En joi que' m demora .............................. . Mainta gens me malrazona ................... ; ..... . M' entension ai tot' en un vers meza ................ . Mout m' entremis de chantar volentiers .............. . Nuls hom no s' auci tan gen .......•.................. Per dan que d' amor m' aveigna ..................... . Quant Amors trobet partit .......................... . Si be· m sui 10ing et entre gen estraigna .............. . Tot mon engeing e mon saber ....................... .
Uc Brunec
Coindas razos e novelas plazens ..................... .
Lo clar temps vei brunezir ......................... . Vas vos soplei, domna, premeiramen ............... .
Raimon de Miraval
Aissi cum es genser pascors ....•................... A penas sai don m' apreing ......................... . Ar ab la forsa dels freis ........................... . Ara m' agr' ops que m' aizis ............ ' ............ . Bel m' es qu' eu chant e coindei .•..........•......... Be m' agrada·I bels temps d' estiu ................... . Ben aja·I cortes esciens ........................... . Ben aja·I messatgiers .......................•...... Cel eui jois taing ni chantar sap ..................... . Cel que no vol auzir chansos ......................•.. Chansoneta farai veneutz ........................... . Chans, quan non es qui I' entenda ......•..•........... Contr' amor vaue durs et enbrones .....••.........•.. D' amor es totz mos eonsiriers .............•..••..... Entre dos volers sui pensius .............•........... Lone temps ai avutz consiriers .....•........•....... Res eontr' amor non es guirens ..................... . Si· m fos de mon ehantar parven ............•......... Si tot s' es ma domn' es quiva ...................... . Tals vai mon chan enqueren ........................ . Tot quan fatz de be ni die .......................... . Un sonet m' es bel qu' espanda ...................... .
Daude de Pradas
Bela m' es Ia votz autana
Perdigo
Los mals d' amor ai eu be totz apres Tot I' an mt ten Amors d' aital faisso Trop ai estat mon .Bon Esper no vi ................... .
Gui d'Uisei
Be feira chansos plus soven ......................... . En tanta guiza' m men' Amors .........•.....•. : ..... . Ges de ehantar no' m faUl eors ni razos .............. . Si be' m partetz, mala dpmna, de vos
Guillem Ademar
Lanquan vei fiorir I' espiga ......................... .
Guillem Magret
Aiga poja contramon ..•......•...................... Enaissi' m pren eom fai al peseador .................. .
Richart de Berbezill 170 Atressi eum 10 Ieos ................................ . 171 Atressi eum I' olifans .............................. . 172 Atressi eum Persavaus ............................. . 173 Tuit demandon qu'es devengud' Amors ............... .
174 175 176
177 178 179 180 181 182
183
184
185 186 187
188
Ue de Saint Cire
Ane enemics qu' eu agues ........................ '" .. Nuls horn no sap d' amic, tro l' a perdut .............. . Tres enemics e dos mals seignors ai ................ .
Aimerie de Peguillan
Atressi' m pren eom fai al jogador ................... . Cel que s' irais ni querrej' ab amor .................. . En Amor trop alques en que' m refraing .............. . En greu pantais m' a tengut longarnen ................ . Per solatz d' autrui chan soven ...................... . Qui Ia vi, en ditz ................................... .
Cadenet
S' anc fui bela ni prezada ............................ .
Guillern Augier Novella
Ses alegratge
Peire Cardenal
Ar mi pose eu lauzar d' amor ........................ . Ries hom que greu ditz' vertat e leu men .............. . Un sirventes novel voill comensar ................... .
Aimeric de Belenoi
Nuls horn en re no faUl ............................. .
Albertet de Sestaro
189 A! mi no fai chantar foilla ni flors ................... . 190 En mon cor ai un' aital eneobida ..................... . 191 Mos coratges m' es camjatz ......................... .
Blaneasset
192 Be volgra que venques merces ...................... .
Guiraut Riquier
193 Ab 10 temps agradiu, gai ........................... . 194 Ab paue er deeazutz ................................ . 195 Aissi eom cel que francamen estai ................... . 196 Aissi pert poder Amors ............................ . 197 Aissi quon es sobronrada ........................... . 198 A mon dan sui esforcius ............................ . 199 Amors, pos a vos faUl poders ....•.•.....•.•.........
Jamais non er hom en est mon grazitz ........ 0 • o. o .. . Jhesus Cristz, fiUs de Deu viu Karitatz et Amors e fes ..... 0 0 • 0 • 0 0 • 0 0 • 0 0 0 •• 0 •
.......................................................... Lo mons par enchantatz . 0 •• 0 • 0 -' 0 0 • 0 0 •• 0 • 0 • 0 •• 0 ••• 0 0 0
Los bes qu' eu trop en amor " 0 •• 0 0 0 0"' • 0 0 0 0 •• 0 0 0 0 0 • 0 0 •
AI' entrada deI tans florit . 0 •••••••••• 0 ••• 0 •••••• 0 • 0 •
Amor, merce no sia ................. 0 ••••••••••••••
Bel paires cars, non vos veirais am mi .............. . Da pe de la montaina ........ 0 •••••••••••••••••••••••
Eissamen com la pantera ........ 0 ••••••••• 0 •••• 0 ••••
EI bosc d' Ardena justaol palais Amfos ............... . Lassa,. en can grieu pena ................ 0 •••• 0 • 0 ••••
L' altr' ier m' iere Ievaz ......... 0.0 •••••••••••••••••
Lo dous chans que l' auzels crida .0 •••••••• 0 ••••• 0 ••••
Lo premier jor que vi ... 0 • 0 •••••••••••••• 0 ••••••••••
S' anc vos ame era' m vau desaman ............ 0 ••••••
Vein, aura douza, que yens d' outra mar .......... 0. o.
LIEDER MIT FESTEM STROPHENBAU VON UNBEKANNTEN AUTOREN
Weltliche Lieder
Amors m' art con fuoc am flama ..................... . Ara lausetz, lauset, lauset .................... 0 •••••
Be volgra, s' esser pogues ................... 0' •••••••
Domna, pos vos ai chausida ............ 0 •••••••••••••
Pos qu' ieu vei la fueUa ......... ; .... 0 •• 0 0 •••••••••••
Tant es gai' e' s avinentz ....... 0 ••••• 0 • 0 ••••••••••••
Geistliches Lied
Quant ai 100 mon consirat
Jüngere geistliche Lieder unbekannter Autoren
Lied aus der Hs Paris, BibI., Nato fonds fr 024406
Per vous m' esjau, domna deI firmament ....... 0 ••••••
Lieder aus dem Mysterium der "Heiligen Agnes"
Ai, marida! que poirai devenir ..... 0. 0 ••••••••••••••
Ai! que fara 10 pecaires ........................ ; ... . Bel seigner Deus, ques en croz fust levaz ............ . Bel seigner Deus, tu sias graziz ........... 0 •• 0 ••• 0 ••
Diable, guarras non tormentes ...................... . Filla de Deu, ben as obrat .... 0 ••••••••••••••••••••••
Ja non ti quier que mi fassas perc;io .0 •• 0 0 o. 0 • 000 •• o. 0 •
Malvaisa mort, per qu' as volgut aucir ............... . Michel, vai vesitar ................................. . Raphfel, vai conortar la mia filla Aines .............. . Rei glorios, seigner, per qu' anc nasquiei ............ . Rei poderos, qu' as faz los elemenz .................. .
221 222 222
223 224 224 225 226
226
227
227
228 229
229
230
231 232
233 234
234
235
237
238
238 239
239
240
240
241
242
242
243 244
244
XV
277 Seigner, mil gracias ti rent ........ .......... ........ 245 278 Seigner, que'l mont as creat .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 279 Solamentz us Deus es que pot ben e mal far . . . . . . . . . . . . 246
280 281 282
283 284 285
286
287
LAIS UNBEKANNTER AUTOREN Gen menais ........................................ . Finamens ...........•.............................. Bela domna cara ....................................
MOTETTEN.
Al cor ai un' alegransa ............ ET GAUDEBIT .... . L' altr' ier cuidai aber druda ....... AGMINA ......... . Li jalous par tout sunt fustat ........................ . Tuit eil qui sunt enamourat ........ VERITATEM ..... . Molt m' abelist I' amoros pensamen FLOS FILIUS ..... .
ERSCHLOSSENE MELODIEN
Guillem, coms de Peiteus Compaigno, farai un vers molt covinen .........•......
Marcabru 288 L'altr'ier, al'issadad'abriu ....................... . 289 Lo vers comensa ................................... . 290 Lo vers comens, quan vei deI fau ......•..............
Bernart de Ventadorn
247 255 261
265 269 272 272 275
277
278 278 279
291 Tant ai mon cor pIe de joja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Bertran den Born 292 Ai! Lemozis, franca terra corteza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 293 Cazutz sui de mal en pena . . . . . . . • . . • . . . • . . . . . . . . . . . . . 282 294 Ges de disnar no for' oimais maitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
(Die Kennzahlen des Liederverzeichnisses von A. Pillet u. H. Carstens Bibliographie der Troubadours, Halle (1933) sind in Klammern beigefü~.)
Ab joi mou 10 vers e' 1 comens .............. . Ab 1a fresca clartat ........................ . Ab 10 temps agradiu, gai ................... . Ab pauc er decazutz ........................ . A chantar m' er de so qu' eu no vo1ria ........ . Aiga poja contra mon· ...................... . Ai, fil de Deu' qu' ens en croz fust Ievaz ..... . Ai, Lemozis! franca terra corteza ........... . Ai, marrida! que poira devenir ............. . Ai! que fara 10 pecaires .................... . Aissi cum cel qu' am e non es amatz ......... . Aissi cum cel que franc amen estai ........... . Aissi cum es genser pascors ................ . Aissi cum eu sap triar .................•.... Aissi pert poder Amors .........•........... Aissi, quon es, sobronrada ................. . Aita1 damna cum eu sai .................... . Al cor ai un' alegransa ................•.... Al' entrada deI temps clar .................. . Al' entrada deI temps florit ................. . Al semblan deI rei ti es A! mi no fai chantar foili~ '~i' fl~~~' : : : : : : : : : : : : Amics Bernartz de Ventadorn A mon dan sui esforcius ..... :::::::::::::::: Amors, e! que· us es vejaire ................ . Amors m' art con fuoc ab flama Amors, merce, no moira tan so~~~·:::::: ::::: Amors, merce no sia ...................... . Amors, pus a vos faiII poders ............... . Anc enemics qu' eu agues ...................• Anc mais per aital razo ............•......... Anc no mari per amor ni per al .....•.....•.. Anc non aigui nul temps de far chanso ........ . A penas sai don m' apreing ................. . A! quan gen yens et ab quan pauc d' afan ...... . Ar ab la forsa deI freis ....•................. Ara lausetz, lausetz, lausetz ................ . Ara m' agr' ops que m' aizts ................ . Ara'm conseillatz, seignor ............. : ... . Ara' m requier sa costum' e son Us .......... . Ara no vei luzir soleill ...................... . Ara pot hom conoisser e proar .............. .
Ara' m pot ma domna saber .... , ...... ,., ... . Ar mi posc eu.1auzar d' amor. , . , , ...... , .... . Ar agues eu mil marcs de fin argen .... , ..... . A! tantas bonas chansos ......... , ....... , .. . Atressi co' 1 cignes fai ....... , ............. . Atressi cum la candela ............... , ..... . Atressi cum 10 leos ...... , .............. , .. . Atressi cum !" 0lifans , ............... , ..... . Atressi cum Persevaus , ....... , ............ . Atressi' m pren cum fai al jogador ........... ,
Baro de mon dan covit ..... ,., .. , .......... . Be dei chantar, pos Amors m' 0 enseiina ..... . Be deu oimais finir nostr a razos ,., ....... , .. Be feira chansos plus soven .. , ..... ,., .... ,. Bela domna cara .......... , ....... , , ....... , Bela m' es la votz autana .... , .............. ' Bel m' es quan son li fruit madur ,., ......... , Bel m' es qu' eu chant e coindei ..... , .. , ..... , Bel paires cars, non vos verais am mi , ... , .. . Bel seigner Deu, ques en croz fust levaz ..... , Bel seigner Deu, tu sias grazis ............ ,. Be m' agrada'l bel temps d' estiu , ........... . Be m' a lonc temps menat a guiza d' aura ..... . Be m' an perdut lai enves Ventadorn ...•..... ' Be' m meraveill co non es envejos ........... , Be' m pac d' ivern e d' estiu , ................ . Be' m volgra d' amor partir ........ , ........ . Ben aja'l cortes esciens ..••..•.•••...•.•.. ,. Ben aja'l messatgiers , ••••..•.....•....•. , .. Ben an mort mi e 10r ,.""., ........ , .. ",. , Be volgra que' m venques merces ." .. ,., .. ,. , Be vo1gra, s' esser pogues .", ......• ", ... . Bertrans, 10 joi de domnas e d' amia .. '" ... , . Bona domna, cui rics pretz fai valer ......... .
Calenda maja ",., .. , ... , .....•..... , .• ,.,. Camjat m' a mon consirier .... , . , ...... , .. , .. Cazutz sui de mal en pena .... " ..... , ...... ,. Cel cui jois taing ni chantar sap ..•.•..... , .. . Cel que no vol auzir chansos .. ", ........... . Cel que s' irais ni guerrej' ab amor ., ....... , Chanso do' iU mot son plan e prim ........ , .. . Chansoneta farai vencutz , ...•.. , ....... , ... . Chans quan non es qui l' entenda ........... , .. Chant e deport, joi, domnei e solatz ...... , .. . Coindas razos e novelas plazens .... , . , ... , . , . Compaigno, farai un vers molt· covinen .. , .... . Conortz, era sai eu be . , ... , , .... , , ... , ..... . Contr' amor vauc durs et enbroncs .. , .... , .. .
Cora que· m des benanansa ... '" ..... " ..... . Cora que' m fezes doler .................... . Creire m' an fag mei dezir ................... .
D' amor es totz mos eonsiriers .............. . Da pe de la montagna ..............•......•.. D' eissa la razo qu' eu solll .................. . De far ehanso sui marritz ...•............... Dejosta' ls breus jorns e' ls Iones sers ....... . De la gensor qu' om vej' al meu semblan ..... . DeI seu tort farai esmenda .................. . De midons e d' amor ....................... . Diable, guarras non tormentes .............. . Dirai, vos senes doptansa ..•.•..........•... Domna, la genser qu' om veja ......•......... Domna, pos vos ai ehausida ...........•..... Domna, si totz temps vivia ...............•... Dregz de natura eomanda ................... . D' un bon vers vau pensan eum 10 fezes ....... . D' un sonet vau pensan ..•...........•........
Eissament ai guerrejat ab amor .....•.....•.. Eissamen eom la pantera ................... . EI bose d' Ardena justa' 1 palais Amfos ....... . EI jorn deI juzizi .......................... . Enaissi' m pren eum fai al peseador .......... . En Amor trob alques en que' m refraing ...... . En ehantan m' aven a membrar .............. . En eonsirier et en esmai ................... . En greu pantais m' atengut longarnen ......... . En joi que' m demora ........•............... En la vostra mantenensa (2. Strophe) ......... . En mon eor ai un' aital eneubida .......•..... En re no' s mellura ...........•..•...•...•... En tanta guiza·m men' Amors .......•........ Entendes tuit eominalmen ................... . En tot quanqu' ieu saupes .....•...•.•......•. Entre dos volers sui pensius ................ . Esta lesson legirem ........................ . Estat ai eum horn esperdutz ................. . Eu sui tan eorteza gaita .................... .
Far voill un nou sirventes ..•..•.......• ~ .... . Filla de Deu, ben as ob rat .................. . Finamens, et jauzens vos eomens ........... . Fis e verais e pus ferms que no soHl ......... . Fort m' enoja, so auzes dire ................ . Fort:.: causa es que tot 10 major dan .......... . Fortz guerra fai tot 10 mon guerrejar ........ .
Gen menais quan dei eais ........•........... Gen fora contra I' afan ................•...... Ges de ehantar no' m faill eors ni razos ...... . Ges de disnar no for' oimais maitis ......... . Ges pet temps fer e brau .............•...... Grans afans es ad horne vergoignos .......... . Greu feira nuls horn faillenza ....•............ Guerras ni plag no son bo •...............•...
Humils, forfaitz, repres epenedens ....•.....
Jamais non er horn en est mon grazitz ....•.... Jamais nut temps nO'm pot re far Amors .••••. Ja non ti quier que mi fassas perdo •••.•.••••. Ja no· s euit horn qu' eu eamge mas chansos ...• Jhesus Cristz, fil de Deu viu " ..•.........•..
Karitatz et Amors e fes
La doussa votz ai auzida La franea eaptenensa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . La grans beutatz e'l fis enseignamens ....... . Lanquan foillon bose e garie .................. ' Lanquan li jorn son lone en mai ............. . Lanquan vei fiorir I' espiga ................... . Lanquan vei la foilla .........•....••.•....... Lassa en ean grieu pena ......•...... ; ...... . L' altr' ier, a I' issada d' abriu ............... . L' altr' ier euidai aver druda ................ . L' altr' ier m' iere levaz .......... , ......... . L' altr' ier just' una sebissa ................. . Lejals amies eui Amors te :ojos ............. . L' enseignamens e'l pretz e la valors ........ . Leu ehansonet' e vil ....................... . Li jalo\ls par tot son fustat ..............•.... Lo clar temps vei brunezir ................. ' Lo dous chans que I' auzels erida ............ . Lo ferm voler qu' el eor m' intra ............. . Lo gens eors honratz ....................... . Lo mons par enehantatz ..................... . Lo premier jorn que vi ..................... . Lone temps ai avutz eonsiriers .............. . Lo rossignolet salvatge ..................... . Los bes qu' ieu truep en amor ............... . Los mals d' amor ai eu ben totz apres ........ . Lo vers eomensa .............•.........•.... Lo vers eomens quan vei dei fau .......... ; .•.
Mainta gens me malrazona ................. . Malvaisa mort, per qu' as volgut aucir ....... . Mei amie e mei fiel ........................ .
Meills qu' om no pot dir ni pensar ........... . Mentaugutz ................................ . M' entension ai tot' en un vers meza ......... . Michel, vei vesitar ......................... . Mon cor e mi e mas bonas chansos .......... . Mos coratges m' es camjatz ................. . Mout eron dous mei consir ................. . Mout i fetz gran peccat Amors .............. . Mout In' abelist I' amoros pensamen .......... . Mout m' entremifl de chantar voluntiers ....... . Mout me tenc be per pagatz ................. .
N eus ni gels ni ploja ni faing ................ . NO'm agrad' iverns ni pascors .............. . No' m alegra chans ni critz ................. . No·m sai d'amor, si m'es mala 0 bona ...... . No cugei mais d' esta razon chantar .......... . Non es meravilla s' eu chan ................. . No posc sofrir qu' a la dolor ................. . No sai qual conseill mi prenda ............... . No sap chantar qui'l so no di ................ . Nuls hom en re no faill ..................... . Nuls hom no s' auci tan gen ................. . Nuls hom no sap d' amic, tro I' aperdut ....... . Nuls hom no' spot d' amor gandir ...........•.
Ogan no cugei chantar ...................... . o Maria, Deu maire ....................... . Ops m' agra que mos volers ................. .
Pax in nomine Domini ...................... . Peire d' Alvergne achantat ................. . Pensamen ai e consir ...................... . Per dan que d' amor m' aveigna ............. . Per Deu, Amors, be sabetz veramen ......... . Per proar si pro privatz .................... . Per solatz d' autrui chan soven .............. . Per vos m' esjau, domna deI firmament ...... . PIes de tristor , marritz e doloiros .......... . Plus que' 1 paubres que jai el ric ostal ........ . Pos de chantar m' es ·pres talens ............ . Pos prejatz me, seignor .................... . Pos qu' ieu vei la fuella ..................... . Pos tals sabers mi sors e' m creis .......... . Pos tan mi fors' Amors que mi fai entremetre . Pos tornatz sui en Proensa .................. . Pos vezem que .1' iverns s' irais .............. . Pus astres no m' es donatz ............. , " .. . Pus sabers no' m val ni sens ................ .
Quant ai 10 mon consirat .................... . Quant Amors trobet partit .................. . QuanI'erbafresc' e'Ifoillapar ...........•. Quant hom es en autrui poder ............... . Quant hom honratz torna en gran paubreira ... . Quan li rius de Ia fontana ................... . Quan par Ia flors josta'I vert foill ........... . Quan rossignols el bosc foillos .............. . Quan vei Ia flor, I' erba fresc' e Ia foilla ..... . Quan vei Ia lauzeta mover .................. . Quar dregz ni fes ni sens ni Iejaltatz ......... . Qui' m disses, non a dos ans ................ . Qui' Ia vi, en ditz .......................... . Qui' s tolgues .............................. .
Raphfel vai conortar Ia mia filla Aines ....... . Rassa, tan creis e mont' e poja ............. . Razos m' adui voler qu' ieu chant soven ....... . Rei glorios, seigner, per qu' anc nasquiei ..... . Reis glorios, verais Iums e clartatz ......... . Reis poderos, qu' as faz los elementz ........ . Res contr' amor non es guirens ............. . Rics hom que greu ditz vertat e leu men ...... .
S' al cor plagues, be for' oimais sazos ....... . S' anc fui bela ni prezada .................... . S' anc vos ames era'us vau dezeman ......... . Savis e fols, humils et orgoillos ............. . Seigner, mil gracias ti rent ................. . Seigner, que' 1 mont as creat ................ . Ses alegratge .............................. . Sesta lesson que Iegirem ................... . S' eu fi ni dis nulla sazo .................... . S' eu fos en cor on horn tengues dreitura ...... . S' ieu ja trobat non agues ............ ; ...... . S' ie' us quier conseill, bel' amig' Alamanda .. . Si ai perdut mon saber ...................... . Si anc nuls hom per aver fin coratge ......... . Si be' m partetz, mala domna, de vos ........ . Si be' m sui loing et entre gent estraigna ..... . Si chans me pogues valensa ................. . Si'm destreignetz, domna, vos et Amors ..... . Si' m fos de mon chantar par.ven ............. . S' ira d' amor tengues amic jauzen .: ......... . Si ja' m deu mos chans valer ................ . Si tot m' ai tarzat mon chan ................. . Si tot me sui a tart aperceubutz ............. . Si tot s' es ma domn' esquiva ................ . Solamenz us Deus es que pot ben e mal far .... . S' om pogues partir son voler ................ .
Tals vai non chant enqueren ................ . Tant ai mo cor pIe de joja ...................... . Tant ai sofert 10ngamen gran afan ........... . Tant es gai et avinentz ..................... . Tan m' abelis jois et Amors e chans .......... . Tan m' abelis l' amoros pensamens .......... . Tan m' es p1azens 10 mals d' amor ........... . Tan moU de corteza razo ................... . Tan vei qu' es ab joi pretz mermatz .......... . Tart mi veiran mei amic en To1zan .......... . Tot l' an mi ten Amors d' aital faisso ......... . Tot mon engeing e mon saber ............... . Tot quan fatz de be ni die ......•............. Totz temoros e doptans ......•.....•...•...•. Tres enemics e dos mals seignors ai ...•..•.. Trop ai estat mon Bon Esper no vi ........... . Tuit eil que' m pregon qu' eu chan ............ . Tuit eil qui sont enamorat ...........•....... Tuit demandon qu' es devengud' Amors .....•..
Un sirventes nove1 voill comensar ........... . Un sonet m' es bel qu' espanda ............ , .. , U s gais conortz me fai gajamen far ......•.... Us reis venra perpetuals ............••...... Us volers outracuidatz ..................... .
Vas vos sop1ei, domna, premeiramen ........ . Vein, aura douza, que yens d' outra mar ..... . Vo1untiers faria ............................ .
1: .. ·tt m.'9-S o(-lIla(~, Rb,la d.ou.-aa sa.-t011. ga.i-a s.C'~11.5 l. S'\..· a. gal!>:E ~ u.1t gai. dR,S-tDrC ft-tl'ai- a.; T. aL'lIl
'r r I r Sb I fl
a. 9.Pe.r- q elI. 'OO~1 ~a.\;'N :E ~ d,{.... e 1'Q, t.t-a\-~ S( 0111. tC~ a. .. .... 1\1. Nt. l.a.'"--l,e.\\,- ,al.-le. Vt...:zal\S 1tlal ?av--l.a.i-lQ No 'Pot dir-1li
, r' Ir 11 f'
ua.f-a.. ~ a,{-a.
297
, V J Irr I P' I r i I t' r I J J 1 J I 1.1 stil r r I f' J I "iii. %,S.~ e. ~~ 'b".~'!. ~a. b!.-gtta. 111\ su-a ma.91.l~ta /"ll.j.. l)e.r-1tU.le~~Ue-g'\\8. To-ta.~-a.
'.J J Il!d kir f' r Irr 1@2JIJ Si I r I r I r J I / lS.R.-quast iOt5 m?a-ue.-gtla. Qu.e. tal\. r a{ t1l-
, f" Ir J I r s: Irr Ir W r Ir" r s.1 r' Irr I r xl ~.~l ~ell'e.CJ>'\)a-le.tll.,ßeU!e sa.{'e. (Dl"-tQ.-!a.,::t>ou.te. ~a.-~'!: 'r J I r'l f' r!tU I .J i I r' I f' r I r kif' r Ir' r I r' t de. tot bett a-pre-2a.~ CO-l\Qt-~1: ;Rt'~t.·{ a{ -m?a- t1\Ot-
, F' Ir *1 wl f' r 1 r \ I F" r r' r r IcU' d i I f'" .J J I m.e.-~a) l1t~ 1101\. es 5e.tt.e L'a-Itlol"s ~Sal. ~-~(:.la:~t&.l1t1.Ot'a·
'ds.1r r 1 r Ir' r !f1lrrt ll"IF rl r \1 tu Ir F I f' r I 1t\.a.tl "P~t k(j'l-an.t 1.a. cl.e-!{-N.J,.1l11.Otl'lia.\t ~'l m.al11f 'h\01t 1twt
t(~~, ~,: fai sem·"bl"'l1. <lu.e. 'N-n t ~-l\.\tt.5 1\.[·1 tt:l'e I Do1t su(be.rt., 298
, f" Irr I Vi Irr I F'I r r I,. IJtll" Irr I F' 1 ~ •• 1na.~ il. 0 ~a.i 1\1" e~-sa.i.,Pe.l"St\ll-gran-la E. flOH. ~-ttcU
1· 55", R'\1.11'G\.-t:e\.-d.~, T1'O qe tCai' R - le.- sra11.·2a...W- ge.'\-St't'" es 'f' r II!I Irr I LU 1·4 ul r r 11" I f' r I !@ I (J 4· 1" I Del ~e.tt.'plat 'htes-1't-l"a1t.-'!Zll ~.fK! ae. fo~ a"a-m.ot- tIt'-'l""'':·t.L.t.6.Son
'ci r I f" Irr I F' I E r I r IJ, I r Irr I p' Irr I Cal" t!ea ua(;De.s- COl'C! ,1a:C E- t'e.-U\\-ta- Rllttal"- q\.lt5 ~{Cat- el. fl"t~ "t..l"ai~ qt·t\\, 'Plaf,~ S'Olt-l'A'\t-ta f\ tD~ grd.-fi~ D'.f:~-lA-
'r' I f' r I h 1·4.cll fa.{. Setlt clof'-ta;.l'l-'la.) ,9Jla. ~ a 1\1.- SA..