Substancje psychoaktywne Amfetamina, MDMA, GHB, Kokaina, LSD, Efedryna, Pseudoefedryna, Opiaty Zespół serotoninowy Złośliwy zespół neuroleptyczny Dr n. med. Dorota Szpak Klinika Toksykologii i Chorób Środowiskowych Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Dr n. med. Dorota SzpakKlinika Toksykologii i Chorób ŚrodowiskowychUniwersytet Jagielloński Collegium MedicumKraków
W 1974 r. Komitet Ekspertów WHO ustalił
podstawowe typy toksykomanii:Typ morfinowy – charakteryzujący się silną zależnością
psychiczną i fizyczną oraz zwiększeniem tolerancji, jak również wyraźnymi objawami abstynencji.
Typ kokainowy – charakteryzujący się silną zależnością psychiczną, nieco słabszą fizyczną, znacznym zwiększeniem tolerancji oraz zespołem abstynencji.
Typ amfetaminowy – wyraża się zależnością psychiczną i brakiem zależności fizycznej. Wyraźne zwiększenie tolerancji.
Typ khat (katyna pochodna efedryny) – przeważa zależność psychiczna, brak lub słaba zależność fizyczna przy braku zwiększania tolerancji.
Typ sublimacji halucynogennych – słabo wyrażona zależność
psychiczna przy braku zależności fizycznej i braku zwiększenia tolerancji.
Rozpoznanie uzależnienia (spełnienie ≥3) Silne pragnienie lub uczucie przymusu brania substancji
Trudności w kontroli brania danej substancji (dotyczą
zachowań w momencie rozpoczęcia, zakończenia oraz skali
użycia substancji)
Wystąpienie objawów odstawiennych w momencie
przerwania stosowania lub nawet próby ograniczenia ilość
branej substancji
Wzrastająca tolerancji dawki
Postępujące zaniedbywanie się lub poszukiwanie
alternatywnych przyjemności i interesów
Stałe branie substancji pomimo ewidentnych objawów jej
szkodliwości
Amfetamina D,L-beta-fenyloizopropyloamina (siarczan, fosforan) Pierwsza synteza w 1887 roku
Siarczan amfetaminy (leczenie astmy, nieżyt nosa, depresji, ch. Parkinsona, migreny, choroby morskiej, manii, schizofrenii, impotencji), potem u żołnierzy „na zmęczenie”, „na odchudzanie”
Pierwsze nadużywania w latach 60-tych, wyparta w USA w latach 70-tych przez kokainę
Forma: płyn, proszek Droga wchłaniania: przewód pok., pozajelitowo, palona/wąchana
Amfetamina D,L-beta-fenyloizopropyloamina (siarczan, fosforan) Vd 3-5l/kg Wiązanie z białkami 16% Biol. okres półtrwania= 8-10h w moczu kwaśnym, do 12h w
moczu fizjolog., do 16-31h w moczu alkalicznym Dawka okazjonalna (działka) 5-20mg Max. Działania po 1-2h Objawy zatrucia po 30-100mg Dawka śmiertelna doustna 20-25mg/kg.m.c. Ale obserwacja kliniczna jest bardziej miarodajna niż
szacowanie dawki spożytej
Amfetamina- biotransformacja
Oksydatywna deaminacja do fenyloacetonu z dalszym utlenianiem do kwasu benzoesowego, który wiąże się z glicyną i w postaci kwasu hipuronowego wydalany z moczem
Mała ilość ulega przemianie do norefedryny
Wydalanie głownie z moczem, szybkość zależy od pH moczu, przy zakwaszeniu gwałtownie się zwiększa nawet o wzrost wydalania wolnej amfetaminy.
Przechodzi przez łożysko, zespół odstawienny u noworodków (drgawki, hipoglikemia
Przechodzi do mleka kobiecego
Amfetamina- niebezpieczne interakcjeLeki których metabolizm jest hamowany przez amfetamine:
hipotensyjne ( alfa-blokery: prozasin, doxazosin,
phenoksybenzamina, guanetydyna)
beta-blokery
fenobarbital
fenytoina
Leki których metabolizm jest przyspieszany przez amfetamine:
Kumarynowe pochodne
Inhibitory MAO
Opioidy
Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne
Amfetamina – mechanizm działania Pobudza przekaźnictwo dopaminergiczne i noradrenergiczne
Działa bezpośrednio na receptory adrenergiczne alfa i beta w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, hamuje MAO
Pobudza OUN: przejściowe przyśpieszenie procesów kojarzenia, znosi uczucie głodu
LECZ DŁUGOTRWAŁE BRANIE POWODUJE OBNIŻENIE ZASOBÓW DOPAMINY W TAK ZWANEJ ŚCIEŻCE NAGRODY
Nasila skurcz zwieraczy
Zwiększa wydolność fizyczną
Szybki rozwój tolerancji na dawkę i osłabienie wrażliwości
Amfetamina- ostre zatrucieOUN: bóle, zawroty głowy, brak łaknienia, przyśpieszenie mowy,
szerokie źrenice, słabo reagujące na światło, wzmożone odruchy ścięgniste, pobudzenie psycho-ruchowe, dezorientacja, halucynacje, delirium, drgawki, coma, hipertermia, depresja ośrodka oddechowego, objawy zespołu serotoninowego, krwawienie śródczaszkowe.
Powikłania brania amfetaminyMedyczne: układ krążenia- nadciśnienie, arytmia, incydenty mózgowe,
niewydolność krążenia infekcje- ropnie, wzw B i C, HIV, sepsa ginekologiczne- niedorozwój płodu, poronienie, odklejenie łożyska,
poród przedwczesny, wady serca, dróg żółciowych, rozszczep podniebienia, opóźniony wzrost
inne- utrata wagi ciała, problemy stomatologiczne, padaczka cerebral vasculitisPsychiatryczne: Lęki depresje zachowania antysocjalne Zespół sprania „kac” „flashback” psychozy paranoidalne (psychoza amfetaminowa) utrzymują się
10dni-6miesięcy objawy abstynencji (brak fizycznego zespołu odstawienia)
Amfetamina-”ICE” Czysta, krystaliczna postać metamfetaminy Palona, wdychana, dożylnie Wywołuje „rush” Objawy utrzymują się 8-24 godzin Ciężkie psychozy Kwasica metaboliczna
MDMA “Ecstasy”
Structuralnie podobny do
amfetaminy (stymulant) i
mescaliny (halucynogen)
Klinicznie: tachycardia,
mydriasis, diaphoresis,
hypertermia,
hyponatremia,
niewydolność wątroby,
kardiotoksyczność
Leczenie:
Głównie wspomagające
Benzodiazepiny
Zabezpieczenie spokoju
pacjentowi
Unikać beta-blokerów
Mogą wywołać nadmierną
stymulację alfa
receptorów
Jeżeli już to labetolol
phentolamina
Lignocaina
Natrium bicarbonicum
(zaburzenia komorowe
rytmu po kokainie)
Nitrogliceryna
Nitroprusydek Na
Poamfetaminowy zespół odstawienny
Zwykle nie jest stanem zagrażającym życiu Depresja Zachowania samobójcze Lęki Bóle brzucha (kolkowe) Objawy nieżytowe żołądka, jelit Bóle głowy Pocenie się Letarg Wzrost łaknienia Szczyt objawów przypada 2-3 dni od odstawienia Czasami przewlekła psychoza, dyskinezy, zaburzenia zachowania
(kompulsywne, powtarzanie) przez kilka tygodni
Ostre zatrucie-leczenie
Life support Monitorowanie ciepłoty ciała Monitorowanie CPK, elektrolity, RKZ, funkcji nerek, glikemi
Dekontaminacja-po doustnym przyjęciu Raczej nie prowokować wymiotów, przeprowadzać płukania
żołądka po indukcja drgawek, prowokacja skoku CTK, zaburzeń rytmu
Dopuszczalne podanie węgla aktywowanego
Ostre zatrucie-leczenie Drgawki: benzodiazepiny, fenobarbital, propofol Nadciśnienie tętnicze: jest zwykle przejściowe i jeżeli nie
utrzymuje się długo nie wymaga leczenia, dobrze działa sedacja benzodiazepiną.
Ostateczność do podanie nitroprusydku sodu 0.1mcg/kg/min, NTG 10-20mcg/min i wzrost o 5-10mcg/min co 5-10min.Fentolamina 5mg iv Delirium: benzodiazepina, droperidol (uwaga na wydłużenie QTc),
Powtarzalne (w przeciągu kilku godzin) branie dużych dawek kokainy
ekstremalny niepokój psychoruchowy podniecenie paranoja halucynacje zawroty głowy nudności i wymioty drżenia nieprzewidywalne gwałtowne, agresywne zachowania utrata zdolności koncentracji utrata zdolności koordynacji utrata zainteresowania seksem utrata ambicji i motywacji ból serca atak serca psychoza paranoidalne hipertermia przyśpieszenie, spłycenie oddechu.
Powikłania krótkotrwałe podczas brania kokainy fizjologiczne pobudzenie, wzrost ciepłoty ciała, pulsu
wzmożony nastrój, wesołkowatość
podniecenie
uczucie dobrostanu
brak odczuwania głodu
poddawanie się panice
upośledzenie koncentracji, uwagi
obojętność na ból i zmęczenie
uczucie wielkiej siły fizycznej i umysłowej
poszerzenie źrenic
pobudzenie seksualne
nieprzewidywalne i/lub gwałtowne zachowania
Efekty długotrwałego brania kokainy w dużych dawkach
nerwowość/nadpobudliwość
nudności
bezsenność
utrata wagi
psychoza
paranoja
wyczerpanie
halucynacje
depresja/niezdolność do odczuwania przyjemności
(anhedonia)
Niebezpieczeństwa wynikające z drogi podania
powtarzalne uszkodzenia śluzówki przewodów nosowych, przegród podczas zaciągania się i kichania.
kokaina zwykle jest mieszana z innymi toksycznymi substancjami podawanymi i.v. Może to wywoływać zarastanie żył, ropnie miejscowe i przerzutowe (mózg, wątroba) i uszkodzenia wsierdzia.
ludzie biorący kokainę nie mają często pojęcia o czystości i sile substancji, dlatego może dochodzić do przedawkowań i zgonów.
podana i.v lub s.c. kokaina powoduje silne obkurczanie się naczyń prowadzące do zaburzeń przepływu tkankowego i uszkodzenia tkanek. To może wystąpić nawet po jednorazowym podaniu kokainy.
ryzyko przenoszenia iniekcji (HIV, wzw B i C).
palenie kokainy prowadzi do zaburzeń wentylacji, przewlekły kaszel, bóle w klatce piersiowej, uszkodzenie płuc.
Tolerancja i uzależnienie
Każda osoba biorąca kokainę rozwija tolerancję na dawkę, aby uzyskać ten sam efekt musi brać z czasem większe dawki
Uzależnienie od kokainy- pojawiają się myśli, emocje, aktywności podyktowane poszukiwaniem kokainy. Następny etap to pojawianie się problemów zdrowotnych, związanych z pracą/ zarobkami, konfliktów z prawem i otoczeniem.
Nie wszyscy ludzie używający kokainy są uzależnieni!!!
Objawy odstawienne
Zespół odstawienia kokainowego przebiega w 3 fazach:
I. „Crash”- objawy występują w przeciągu pierwszych 2-4 dni:
podniecenie
obniżenie nastroju
intensywne poszukiwanie kokainy
ekstremalne osłabienie
Objawy odstawienne
II. „Withdrawal”, może trwać do 10 tygodni:
depresja
brak energii do życia
lęki
poszukiwanie kokainy
wybuchy gniewu/ śmiechu/ porywu
Objawy odstawienneIII. „Extinction”, tj. ugaszenie trwające bliżej w nieokreślonym czasie, obejmuje epizody poszukiwania kokainy, zwykle w wyniku określonych bodźców:
brak motywacji niezdolność do odczuwania przyjemności nudności/ wymioty „shaking” drażliwość/ pobudzenie bóle mięśni długi lecz zaburzony sen
Przedawkowanie kokainy-leczenieBadania hemodynamiczne na sercu wykazały:
Nitrogliceryna i phentolamina odwraca wywołaną kokainą vasokonstrykcje. Nie obserwowano tego efektu po podaniu labetalolu,
Dzisiejsza maryha jest bardzo silna- podwyższona ilość THC.
Najwięcej THC jest w haszyszu i oleju haszyszowym
THC w organiźmie pozostaje nawet do kilku miesięcy od ostatniego „skręta”.
Mogą wystąpić objawy użycia nawet po odstawieniu narkotyku
Konopie…….
Związki zawarte w konopiach, zażywane w różnych postaciach, prowadzą do silnego odhamowania OUN, a efekt tego odhamowania składa się z 2 faz:
fazy euforii (zadowolenia, śmiechu, gadulstwa)
fazy halucynacji (wizji optycznych, kończących się snem).
Konopie…..
Pierwsze skutki występują zazwyczaj po upływie 15-30
min od zażycia narkotyku i trwają do 4 h.
Do innych objawów należą: przekrwienie oczu, suchość
w ustach, zawroty głowy, częstomocz oraz bladość
skóry.
Nałóg prowadzi do obniżenia intelektu i zaniku uczuć
wyższych.
Konopie indyjskie
Właściwości przeciwbólowe
Stwardnienie rozsiane
Środek rozluźniający w leczeniu lęku i padaczki
SKUN
Odmiana marihuany, bladozielonkawy kolor, liście rozwijają w postaci włochatych kulek
Zawiera do 70% THC
Palenie uzależnia
Psylocybina
Uzyskiwany z grzybów występujących w Meksyku i Ameryce Środkowej
Forma: krystaliczny proszek
Działanie: zbliżone do LSD
Większe dawki: rozkojarzenie procesów myślowych, gwałtowne zmiany nastrojów, euforia, omamy wzrokowe, realistyczne wizje powodujące napady panicznego lęku, samobójstwa
Fencyklidyna-PCP
Narkotyk wywołujący nagłe i niespodziewane objawy charakterystyczne dla wszystkich kategorii środków odurzających
Małe dawki: działanie pobudzające i tłumiące (wzrost CTK, upośledzenie koordynacji ruchowej, spowolnienie oddechu). Dlatego osoby pod wpływem PCP mogą być w jednej chwili bliskie śpiączki by nagle stać się niebezpiecznie agresywne.
Typowy przebieg przestępstw z wykorzystaniem Date-Rape Drugs
Zapoznanie z nieznaną do tej pory osobą (osobami).
Zaproszenie do wspólnej zabawy.
Wspólne picie alkoholu lub napojów orzeźwiających, najczęściej podanych w gotowej formie (picie z butelki, przyniesienie przez partnera gotowego napoju).
Zgoda na kontynuowanie imprezy w nowym miejscu.
Nagła utrata świadomości na okres kilkadziesiąt minut do kilku godzin.
Substancje stosowane jako środki ułatwiające wykorzystanie seksualne
- Etanol (drinki) Narkotyki
- amfetamina, metamfetamina, ekstazy i inne pochodne amfetaminy
2. Flunitrazepam (Rohypnol) i inne benzodiazepiny (diazepam, klonazepam)
3. Ketamina
GHB Jest najczęściej stosowaną „tabletką gwałtu” w krajach Unii Europejskiej oraz w Polsce. Jest substancją bezbarwną, bez smaku i zapachu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i alkoholu. Występuje w formie proszku, granulatu lub płynu (1 ml ampułka zawiera 242 mg GHB).
GHB - wchłanianie i metabolizm
Wchłania się bardzo szybko z przewodu pokarmowego. Pierwsze reakcje działania GHB następują już kilkanaście minut po wchłonięciu.
Kwas -hydroksymasłowy w ustroju ulega
utlenieniu do semialdehydu bursztynowego, który wchodzi do cyklu kwasów trójkarboksylowych.
GHB - eliminacja
Okres połowicznego zaniku wynosi 20 - 50 minut.
We krwi GHB można odkryć w ciągu pierwszych 8 godzin od zażycia, a w moczu do 12 godzin.
Tylko 5% zażytej dawki przechodzi do moczu w stanie niezmienionym.
GHB mechanizm działania
Działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Wiąże receptory GABA-B oraz specyficzne receptory GHB. W dużych dawkach powoduje wzrost poziomu acetylocholiny i 5-hydroksytryptaminy.
Rozpiętość pomiędzy dawką skuteczną i toksyczną jest niewielka.
Toksyczność GHB jest nasila się pod wpływem innych substancji działających depresyjnie na OUN (np. etanolu).
GHB – działanie
Do najważniejszych symptomów zażycia GHB zalicza się:
- ślinotok- nadmierne pocenie się- bóle i zawroty głowy- trudności w oddawaniu moczu- splątanie- pobudzenie- ataksja- nudności- wymioty- oczopląs- halucynacje
GHB – działanie cd. - śpiączka (szybki początek, czas trwania 3-5 godzin, a szybkie
wybudzenie jest charakterystyczne dla zatrucia tego typu)
- zaburzenia oddychania
- hipotermia
- bradykardia
- spadek ciśnienia tętniczego
- drgawki
- porażenie układu oddechowego
GHB - dawki
Dawka 15mg/kg masy ciała u osoby dorosłej powoduje odprężenie, uczucie relaksu przechodzące w euforię z pobudzeniem seksualnym włącznie.
Dawki wyższe, np. około 50mg/kg masy ciała mogą powodować wystąpienie głębokiego snu i amnezję.
Potencjał uzależniający GHB jest niewielki.
GHB – badania toksykologiczne
Materiał do oznaczeń GHB musi być pobrany w jak najkrótszym czasie od zdarzenia (krew do 8 h, mocz do 12 h).
Po tym czasie nie stwierdza się obecności GHB w płynach ustrojowych.
Brak potwierdzenia laboratoryjnego nie wyklucza możliwości spożycia tego środka. Równocześnie w materiale sekcyjnym stwierdza się niewielkie ilości endogennego GHB.
Flunirtazepam (Rohypnol)
Pochodna benzodiazepiny. Chemicznie jest to: 5-(2-(fluorofenyl-1,3-dwuwodoro-1-metylo-7-azolo-2H-1,4-benzodiazepin-2,1).
Flunitrazepam - synonimy
Medycznymi synonimami flunitrazepamu są: Fluninoc, Narcozep, Noriel, Rohipnol.
Najczęściej występującymi nazwami ulicznymi są: pigułka gwałtu, koktail gwałtu, Ropies.
Flunirtazepam
Środek nasenny stosowany w różnych formach zaburzeń snu np. w przypadku wystąpienia trudności w zasypianiu, zbyt wczesnym budzeniu się lub budzeniu się w nocy. Stosowany jest także jako środek uspokajający przed mniejszymi zabiegami chirurgicznymi.
Flunitrazepam – działanie
Flunitrazepam jest agonistą receptora benzodiazepinowego z dużym powinowactwem do receptorów zlokalizowanych w OUN.
Należy do środków bardzo silnych, wykazuje działanie uspokajające dziesięciokrotnie silniejsze od diazepamu (Relanium), ponadto charakteryzuje się działaniem anksjolitycznym (przeciwlękowym), przeciwdrgawkowym i uspokajającym.
Flunitrazepam – działanie cd.
Wywołuje osłabienie aktywności psychomotorycznej, rozluźnienie mięśni, niepamięć, jednak efekt nasenny zdecydowanie dominuje nad pozostałymi kierunkami działania. Stosowany jest dożylnie lub doustnie w dawkach 1-2 mg w zaburzeniach snu na różnym tle oraz w premedykacji jako lek wprowadzający do znieczulenia ogólnego.
Flunitrazepam - działanie
Efekty działania flunitrazepamu pojawiają się 20-30 minut po przyjęciu leku i utrzymują się przez kilka godzin.
Do najważniejszych symptomów zażycia tej substancji zalicza się:
- senność w ciągu dnia- uczucie odrętwienia- bóle i zawroty głowy- osłabienie siły mięśniowej- ataksja lub podwójne widzenie- zaburzenia żołądkowo-jelitowe- dezorientacja i zaburzenia pamięci
Flunitrazepam – działanie cd.
Efekty działania flunitrazepamu ulegają wyraźnemu nasileniu, gdy jest on przyjmowany razem z alkoholem.
Przy przedawkowaniu tego leku występuje
ataksja, hipotonia, depresja układu oddechowego, śpiączka.
W literaturze medycznej i sądowniczej opisano
również liczne przypadki zejść śmiertelnych.
Flunitrazepam
Poza działaniem ułatwiającym dokonanie przestępstwa bywa on, częściej niż inne benzodiazepiny, przyczyną wypadków drogowych, ze względu na silne ograniczenie zdolności do właściwej oceny sytuacji zewnętrznej – opóźnione reakcje psychomotoryczne, zaburzenia w ocenie wzrokowej.
Flunitrazepam - kinetyka
Flunitrazepam jest łatwo wchłaniany z przewodu pokarmowego (w 80-90%).
Czas po jakim stężenie w surowicy osiąga maksimum wynosi 60-70 minut od przyjęcia leku.
Jego okres półtrwania wynosi 16-35 godzin.
Flunitrazepam - eliminacja
Flunitrazepam prawie całkowicie metabolizowany jest w wątrobie (10-15 % w efekcie pierwszego przejścia). Metabolizm obejmuje reakcje redukcji grupy nitrowej do aminowej, acetylację, sprzęganie z kwasem glukuronowym.
Z moczem wydziela się zaledwie 0,2 % dawki przyjętej flunitrazepamu.
Flunitrazepam – diagnostyka toksykologiczna
Jako pochodna benzodiazepin substancja może być oznaczana popularnymi szybkimi testami immunologicznymi lub na aparatach immunologicznych metodami EMIT, FPIA, ELISA i in.
Metody te mają jednak szereg ograniczeń: Wynik stanowi sumaryczą całość wszystkich
pochodnych benzodiazepin obecnych w badanym materiale. Wartość odcięcia (cut-off) może być różna w zależności od producentów testów.
Najpopularniejsze nazwy slangowe to: Green, Jet, K, Kay, Mauve, Purple, Special K, Special la Coke, Super Acid, Super C.
Ketamina – działanie
Jest to jeden z najniebezpieczniejszych narkotyków wywołujących silne działanie kompulsywne. Powoduje dezorganizację połączeń między układem limbicznym, a korowym ośrodkowego układu nerwowego, wprowadzając organizm w stan znieczulenia ogólnego.
Stany psychiczne będące następstwem przyjęcia ketaminy chory traktuje jako stany rzeczywiste i odwrotnie, nie dostrzega zmienności i stanu sytuacji rzeczywistej.
Ketamina – mechanizm działania
Ketamina jest niekompetytywnym antagonistą receptorów NMDA i podobnie jak inni antagoniści tych receptorów , wywołuje efekty behawioralne przypominające objawy schizofrenii.
Ketamina stymuluje uwalnianie dopaminy z zakończeń neuronów w jądrze półleżącym.
Ketamina
Do najważniejszych symptomów zażycia zalicza się: - ślinotok- nudności, wymioty, zawroty głowy - zaburzenia, słuchu, mowy, wzroku- dezorientacja, zaburzenia pamięci- halucynacje, często o przykrej treści (spadanie w przepaść, paniczny strach), - wzrost ciśnienia tętniczego, tachykardia
Ketamina
Do łagodzenia działań niepożądanych podaje się łącznie z ketaminą benzodiazepiny (diazepam, midazolam) i barbiturany (Thiopental).
Stosowanie ketaminy może powodować flashbacki – powracanie po pewnym czasie przebytych wcześniej doznań psychotycznych.
Ketamina
W medycynie (weterynarii) ketamina używana jest w formie płynu wstrzykiwanego domięśniowo.
Dilerzy zapiekają ten płyn w kuchenkach mikrofalowych, aż zmieni się on w proszek, który można pokruszyć i wciągać analogicznie jak kokainę przez nos (snifowanie).
Dobrze rozpuszcza się w wodzie i nie posiada wyraźnego smaku i zapachu dzięki czemu może być dodawana do napojów.
Ketamina - kinetyka
Wchłania się szybko, a biodostępność po podaniu doustnym wynosi od 20 do 30 %.
Efekty działania pojawiają się w ciągu 15-20 minut (doustnie), po 5-10 minutach (donosowo).
Dawki wykazujące silne halucynogenne działanie, po podaniu drogą domięśniową lub dożylną wynoszą 1-2 mg/kg masy ciała, a przy przyjęciu przez śluzówki nosa 60-100 mg/kg na kilogram masy ciała.
Ketamina – dystrybucja i metabolizm
Ketamina jest lipofilna i łatwo dociera do OUN i innych tkanek.
Stopień wiązania z białkami wynosi 12 %. Metabolizowana jest w wątrobie przez układ
cytochromu P-450 do aktywnych metabolitów: norketaminy i dehydronorketaminy i nieczynnych biologicznie glukuronianów, które wydalane są z moczem.
Ketamina - eliminacja
Okres biologicznego półtrwania ketaminy wynosi 3-4 godziny.
Ketamina i metabolity wydalają się w 90 % z moczem i w 5 % z kałem.
Ketamina – diagnostyka toksykologiczna
Materiał do badań stanowi krew i mocz. We krwi ketamina może być wykrywana do 15 h, a
w moczu do 48 h od zażycia. Metody oznaczeń ketaminy i jej metabolitu –
norketaminy to chromatografia gazowa i wysokosprawna chromatografia cieczowa.
Ketamina i norketamina wykrywane są w moczu do 6 dni od zażycia.
Ketamina: “K”, “special K” ent
Opracowany jako anestetyk, strukturalnie podobny do PCP (phencyklidyna)
Leczenie
Benzodiazepiny
Leczenie wspomagające
Alkalizacja moczu
Klonidyna
Stosowana jest jako Data-Rape Drug ze względu na:
działanie opóźniające reakcje ograniczające reakcje na czynniki
zewnętrzne.
Klonidyna - synonimy
Do najbardziej znanych nazw medycznych klonidyny należą:
lek stosowany w leczeniu nadciśnienia, w leczeniu odwykowym osób uzależnionych od
substancji odurzających i środków psychotropowych (etanol, benzodiazepiny) oraz uzależnionych od nikotyny.
stosowany jest również w leczeniu delirium tremens, jaskry, a ostatnio stosowany jest jako środek podawany dzieciom z zespołem ADHD (Attentiom Deficyt Hyperactivity Disorder).
Klonidyna
Inne możliwości stosowania klonidyny obejmują - zaburzenia lękowe (zespół lęku napadowego, fobie,
zespół natręctw, - zespół stresu pourazowego, - zespół lęku uogólnionego, - zespół maniakalny (prawdopodobnie klonidyna
działa synergicznie z litem lub karbamazepiną),- schizofrenia (może zmniejszać nasilenie późnych
dyskinez) - napady gorąca występujące w okresie menopauzy.
Klonidyna - wchłanianie
Jest dobrze wchłaniana z przewodu pokarmowego po podaniu doustnym.
Maksymalne stężenie w osoczu osiąga po upływie 1-3 godzin.
Klonidyna - kinetyka
35% leku-metabolizm w wątrobie, a 65% jest wydalana w postaci niezmienionej lub zmetabolizowanej przez nerki.
Należy do rodziny fenetylamin, strukturą jest podobna do amfetaminy, działa o wiele słabiej
Stosowana w leczeniu zapaleń górnych dróg oddechowych (zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenie zatok) oraz w zapaleniu oskrzeli
Pseudoefedryna
Katyna występuje w liściach i pędach rośliny Catha edulis, rosnącej na Półwyspie Arabskim, w Afryce i na Madagaskarze.
Oprócz norpseudoefedryny (katyny) roślina ta zawiera katyninę, katydynę, edulinę i kilkanaście innych, nie zidentyfikowanych jeszcze związków.
Jej wysuszone liście, nazywane herbatą arabską lub herbatą abisyńską, używane są do przygotowywania „napojów orzeźwiających” oraz służą jako surowiec wyjściowy do
wyodrębnienia norpseudoefedryny.
Mechanizm działania toksycznego
Sympatykomimetyk: obwodowo działa podobnie do adrenaliny, ośrodkowo o wiele słabiej stymulująco od efedryny i amfetaminy. Zastępuje noradrenalinę, która jest wyrzucana do synapsy, a następnie oddziaływuje na adrenergiczne receptory
Powoduje stany euforyczne, a stałe jej zażywanie prowadzi do
zależności psychicznej, bez objawów abstynencji.
Obserwuje się jedynie małe zwiększenie tolerancji.
Uważa się ją za związek prowadzący do przyzwyczajenia, a nie do nałogu.
Objawy zatrucia
Zatrucia zdarzają się rzadko, większe dawki wywołują pobudzenie psychoruchowe, bezsenność, niepokój, euforię, gadatliwość, rozszerzenie źrenic, hamują łaknienie.
Zatrucie przewlekłe przejawia się niepokojem, nieżytem żołądka, zaparciem, wychudzeniem i ogólnym wyniszczeniem organizmu.
Pseudoefedryna
Zależność lekowa może wystąpić w czasie długotrwałego
stosowania norpseudoefedryny jako środka
sympatykomimetycznego lub hamującego łaknienie (w
kuracji odchudzania się).
Pseudoefedryna w preparatach bez recepty występuje pojedynczo lub w
połączeniu z innymi lekami np: przeciwbólowymi (jak paracetamol, ibuprofen), przeciwhistaminowymi (jak ceteryzyna) i przeciwkaszlowymi (jak dekstrometorfan)
wchodzi w interakcje z innymi symapatykomimetykami, nasilając ich działanie oraz z trójpierściennymi lekami antydepresyjnymi i inhibitorami MAO, które potęgują jej działanie
do działań niepożądanych zalicza się pobudzenie, bóle głowy, nudności, drgawki, tachykardię, podwyższone ciśnienie tętnicze, udar mózgu
Morfinian i pochodne
Związki te zawierają pierścień fenantrenowy, są organicznymi zasadami, ze względu na obecność III-rzędowej grupy aminowej, tworzącymi z kwasami rozpuszczalne w wodzie sole.
Wchłania się z przewodu pokarmowego, a znacznie szybciej z tkanki podskórnej.
Biotransformacja morfiny łączy się głównie z jej N-demetylacją do normorfiny i O-metylacją do kodeiny. Morfina i jej metabolity sprzęgane są do glukuronidów, wydalanych następnie z moczem, w którym pojawiają się w ciągu 30 minut od chwili jej podania.
Około 50% podanej dawki morfiny wydala się w ciągu 8 h, a 90% w ciągu 24 h.
Morfina
Agonista receptora opioidowego µ
Po połączeniu dochodzi do zmniejszenia cAMP lub kumulacji cGMP gdyż hamuje aktywność cyklazy adenylowej
Cyklazę adenylową aktywują prostaglandyny, stąd nasilenie działania morfiny przez NSAID
Metody oceny narażenia
W materiale biologicznym pochodne morfiny po ekstrakcji oznacza się metodą chromatografii gazowej lub chromatografią cienkowarstwową.
Stężenie fizjologiczne i toksyczne
Doustna dawka śmiertelna morfiny wynosi 200-400 mg, podskórna 100-200 mg.
Opioidy- działanie ośrodkowe Działanie przeciwbólowe Działanie uspokajające/znieczulenie ogólne Euforyczne działanie ale tylko po podaniu pozajelitowym (nie
doustnym) Depresja ośrodka oddechowego (spada wrażliwość neuronów na
pCO2)- działanie występuje przy dawkach leczniczych. Brak odczuwania duszności!!!
Działanie przeciwkaszlowe (depresja ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym) Dekstrometorfan. Morfina tylko przy uszkodzeniu opłucnej w wyniku złamania żeber.
Wpływ na oś przysadka-podwzgórze (uwalnianie ADH, zahamowanie uwalniania FSH, LH, TSH, ACTH
Depresyjny wpływ na podwzgórze (obniżenie ciepłoty ciała) Działanie dwufazowe na ośrodek wymiotny (najpierw pobudzenie,
potem zahamowanie) Obniżenie progu drgawkowego Zwężenie źrenic (pobudznenie jądra n. okoruchowego- nie rozwija się
tolerancja), ale są opioidy o działaniu cholinolitycznym -petydyna
Opioidy- działanie obwodowe
Zwiększa napięcie mięśni gładkich (oprócz naczyń krwionośnych i macicy). Wyjątek opioidy o działaniu choinolitycznym (brak zaparć i skurczu dróg żółciowych)
Uwalnianie histaminy- skurcz oskrzeli Hamowanie skurczu macicy Dobrze przechodzą przez łożysko (wyjątek
Acetomorfin otrzymuje się z morfiny lub opium przez acetylację
znajdująca się w obrocie nielegalnym stanowi główne źródło narażenia i zatruć. Zawiera ona znaczne ilości zanieczyszczeń lub dodatków, których celem jest jej zafałszowanie. Są to głównie cukry, chinina, kofeina, a nawet kwas borowy lub strychnina. Substancje te stanowią dodatkowe niebezpieczeństwo dla zdrowia.
Losy w organizmie
Wchłanianie i metabolizm heroiny jest podobny do morfiny.
Heroina przekształca się w wątrobie na skutek szybko zachodzącej hydrolizy wiązania estrowego przy C3 do 6-monoacetylomorfiny. Ta forma znacznie wolniej hydrolizuje do morfiny i jest, łącznie z morfiną i jej glukuronidem, wydalana z moczem.
Mechanizm działania toksycznego
Jest podobny do morfiny, jednak o znacznie silniej wyrażonym działaniu narkotycznym i porażającym ośrodek oddechowy
zmiany somatyczne pojawiają się u heroinistów znacznie szybciej i są silniej wyrażone
objawy abstynencji występują szybko i są silnie wyrażone
Heroina może być łatwo przedawkowana z uwagi na szybkie zwiększenie tolerancji psychicznej przy braku tolerancji fizycznej.
Lekkie objawy zatrucia występują przy dawce 5 mg, po dawce 10 mg pojawia się sen, trwający do 2 dni.
Zażycie przez narkomana dawki 50-70 mg może spowodować porażenie ośrodka oddechowego i zgon.
Zatrucie przewlekłe
Występuje przy długotrwałym używaniu heroiny i prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, zmian osobowości, połączonych z zanikiem uczuć wyższych, etycznych oraz zmian somatycznych objawiających się ogólnym wyniszczeniem.
Zażywanie heroiny w postaci tabaczki prowadzi do podrażnienia, stanów zapalnych i martwicy błony śluzowej nosa.
Metody oceny narażenia
Tożsamość heroiny określa się na podstawie reakcji barwnych oraz izolacji i wykrycia substancji w materiale biologicznym przy zastosowaniu metod chromatografii gazowej, cieczowej lub cienkowarstwowej.
Stężenie fizjologiczne i toksyczne
Nie zostały opracowane. Przyjmuje się, że wstrzyknięcie 10 mg heroiny może spowodować zgon.
Zespół odstawienia
Wynika głównie z zależności fizycznej Przerwanie podawania lub podanie antagonisty Początek po kilku godzinach po ostatniej dawce,
maksymalne nasilenie po 36-72 godzinach, zwykle ustępuje po 10 dniach.
alkaloid otrzymywany z opium lub syntetycznie przez metylowanie morfiny
źródłem narażenia i zatruć może być przemysł farmaceutyczny, lecznictwo i nielegalny obrót.
Losy w organizmie
Kodeina dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego oraz po podaniu podskórnym i domięśniowym.
W wątrobie ulega biotransformacji do morfiny (O-demetylacja) i norkodeiny (N-demetylacja).
Powstałe metabolity wydalane są głównie przez nerki w postaci glukuronidów.
Objawy zatrucia
Kodeina w dawkach leczniczych wywołuje zaparcia, nudności, wymioty, zawroty głowy oraz senność. W większych dawkach działa depresyjnie na ośrodek oddechowy, może spowodować również śpiączkę.
Krótkotrwałe zażywanie kodeiny rzadko prowadzi do uzależnienia, a tylko przyjmowanie w dużych dawkach przez długi czas może doprowadzić do zależności lekowej.
Metody oceny narażenia
W materiale biologicznym wykrywa się i oznacza
kodeinę metodą chromatografii gazowej lub
cienkowarstwowej.
Zespół serotoninowy v. złośliwy zespół neuroleptyczny (NMS)
W obu przypadkach może wystąpić przebieg piorunujący z wystąpieniem objawów deliryjnych, hipertermii, rabdomiolizy, poszerzenie źrenic, tachykardia, potliwość, sztywność mięśniowej, wahań ciśnienia tętniczego.
Główne różnice to: Pacjent z zespołem serotoninowym jest pobudzony z
miokloniami
Pacjent z NMS jest mało ruchliwy motorycznie
Rabdomioliza jest częstym powikłaniem obu zespołów
DIC, drgawki, komorowe zaburzenia rytmu z ciężką hipotonią są rzadkie w NMS