Page 1
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretim/Koruma Fonksiyonu
Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma,
su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama,
su taşkınlarını önleme,
dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri tesislerin
dolmasını önleme gibi etkileriyle,
yine ormanların su miktar ve kalitesini yükseltme,
her çeşit olumsuz etkilere karşı su kaynak ve tesisini koruma
Not: Ormanlık havzalar içme suyu, sulama suyu ve
endüstriyel suyun %75ini oluşturur
Hidroloji:
Page 2
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Türkiye’de kişi başına düşen yıllık su miktarı: 1.454 m3 tür.
Su Potansiyelimiz
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Bülteni: 21.11.2014
32 milyar m3’ü (%73)
sulama suyu,
7 milyar m3’ü
içme-kullanma suyu
5 milyar m3’ü ise
sanayi suyu
Yıllık kullanılabilir su potansiyelimiz 112 milyar m3’ün 44 milyar m3’ünü (%40) kullanıyoruz.
Page 3
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretimi Kanuniyetleri
Orman ekosistemleri diğerlerine göre daha az su üretimi gerçekleştir (çünkü
daha yüksek intersepsiyon/transpirasyon oranları vardır)
Suyun depolanması, tutulması, ve yeraltı su kaynaklarını beslemesi
açısından pozitif katkıları vardır
Doğal ormanlar yapay ormanlara göre avantajlıdır. Ölü örtü tabakasının su
tutma kapasitesi yüksektir.
Baltalıkların su verimleri yapraklı koru ormanlarından daha fazladır
Aynı yaşı ormanların su verimleri seçme ormanlarından daha yüksektir.
İçme suyu için seçme-devamlı ormanlar daha avantajlıdır
Yaş, sıklık ve gelişim çağları arttıkça yıllık evapotranspirasyon oranı artar su
verimi azalır.
Page 4
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretim/Koruma Fonksiyonu
Orman ekosistemlerinin bir havzadaki su verimi/kalitesi üzerine etkileri:
Diğer arazi kullanım şekilleri
Bitki formasyonları
İşletme şekilleri,
Orman formları ve
Meşcere yapıları açısından değerlendirilmelidir
Amaç: Yağışın toprak erozyonuna neden olmadan topraklarda depo edilmesi ve
akarsulara geçerek barajlara/su toplama alanlarına ulaşmasıdır.
Page 5
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretim/Koruma Fonksiyonu
ÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELER
Bitki örtüsü Ağaç türü, göğüs
yüzeyi, ağaç sayısı,
kapalılık
• Göğüs yüzeyini düzenleyici
aralama kesimleri, su üretiminin
artırılmasına yönelik gençleştirme
çalışmaları, uygun türlerde
devamlı orman
• Evaporasyon, intersepsiyon ve
transpirasyonu düzenleyecek
şekilde yapılacak bakım
müdahaleleri
• Meşcerelerin mümkün olduğunca
yaşlandırılarak, yaprak yüzey
indeksi, ölü örtü ve toprağa
ulaşan yağış açısından uygun
koşulların oluşturulması
Konumsal özellikler Eğim, Toprak
permeabilitesi, Toprak
derinliği
Havza Özellikleri
Dere sıklığı, Drenaj
yoğunluğu, Form
faktörü, Havza alanı
Mihalıçcık, Eskişehir
Page 6
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su üretimi Ölçüt ve Göstergeler (Tebliğ)
İçme suyu sağlanan ve gelecekte sağlanacak alanlar,
İlgili kurum, kuruluş veya uzmanlarca belirlenmiş, teklif edilmiş içme suyu
toplama havzaları,
Taban suyu biriktirme (saklama) alanları olarak belirlenen alanlar
Baraj, göl-göletlerin su toplama havzalarında eğimi %60ın altındaki ormanlar
Birikinti göllerine akan dere ve ırmakların yamaçlarındaki ormanlar
Ilıca, kaplıca etrafındaki ormanlar,
Su koruma/faydalanma alanları «su toplama havzaları» şeklinde dikkate alınır
Page 7
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretimi Fonksiyonu
Sakarya barajı, Mihalıçcık, Eskişehir
1. Su miktarı: Yüzeysel akışa geçen su, kullanma/endüstriyel su
2. Su kalitesi: İçme suyu
Page 8
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Su Üretimi Bulutlar Yağış
Yüzeysel
Akış
Göller&Dereler
Hidrolojik
Döngü
Transpirasyon
Evaporasyon
Yer altı Suları
İntersepsiyon
Su Toplama
Havzası
Giren Yağış Çıkan Akım
(P)
Memba Yağış
İstasyonunda
(Q)
Kontrol
Kesitinde Q=f(P)
A=Y-(B+TS)
Y: Yağış (mm)
A: YüzeyselAkış (mm)
B: Buharlaşma (mm)
TS: Toprak Suyu (mm)
Page 9
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Kullanma suyu üretimi (bol su)
0
50
100
150
200
250
300
350
400
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Göğüs Yüzeyi (m2)
Su
Üre
tim
i (to
n).
.....
Yapraklı İbreli
BAeWP *0232.0*181.475 BAeWP *0077.0*77.282
WP: Su Üretimi; BA: Göğüs Yüzeyi; e: 2.71828
Kapalılığı kırılmış, (%50ye kadar) aynı yaşlı maktalı orman uygun; ancak erozyona dikkat!!!!
Page 10
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Kaliteli Su Üretimi
S=Su verimi t=yaş
Sonuç: değişik yaşlı ve tabakalı orman kuruluşu gerekir…
Page 11
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Rüzgar Devrikleri
İzmir-Narlıdere Balçova Barajı havzası Ali Onbaşı Deresi Mevkii, 24 Ocak 2011
Hidrolojik fonksiyonu
gözetilerek Balçova
Havzasında koruma altına
alınmış 150 yıllık kızılçam
ormanı içerisindeki yaklaşık
15 hektarlık alandaki ağaçlar
köklerinden koparak
birbirlerinin üstüne yığılmış
bölgeye çıkan yol ağaç
enkazlarından kapanmış
durumdaydı.
Page 12
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Karbon Depolama
Toprak Üstü Biokütle
Üretim
Ormandan
Ayrılan Biokütle
Ormanda
Kalan Biokütle
Toprak Altı Biokütle Ayrışma
Solunum
Ölü Örtü Doğal
Kayıplar
Artım
CB =φ(Vk-Vk−1+Hk)−CEk
Page 13
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Karbon (C) sunumuna geç…
Page 14
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Karbon Depolama (φ)
TÜBK: Toprak Üstü Biyokütle (ton)
TABK: Toprak Altı Biyokütle (ton)
TBK: Toplam Biyokütle (ton)
TÜBK İbreli = (Hacim x 1,22) x 0,496 (Biyokütle, Kuru Ağırlık)
TÜBK Yapraklı = (Hacim x 1,24) x 0,638
TABK Verimli İbreli = TÜBK x 0,29
TABK Bozuk İbreli = TÜBK x 0,40
TABK Verimli Yapraklı = TÜBK x 0,24
TABK Bozuk Yapraklı = TÜBK x 0,46
CO
2’in
kü
res
el ıs
ınm
ad
ak
i p
ay
ı %
55
-80
Page 15
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
TÜK İbreli = TÜBK x 0,51
TAK Yapraklı = TÜBK x 0,48
ÖODK İbreli = TÜK x 0,01
ÖODK Yapraklı = TÜK x 0,01
ÖÖRK İbreli Verimli = 22 Ton/ha
ÖÖRK İbreli Bozuk= 6 Ton/ha
ÖÖRK Yapraklı Verimli= 13 Ton/ha
ÖÖRK Yapraklı Bozuk= 2 Ton/ha
TÜK: Toprak Üstü Karbon (ton)
TAK: Toprak Altı Karbon (ton)
ÖODK: Ölü Odundaki Karbon (ton)
ÖÖRK: Ölü Örtüdeki Karbon (ton)
TK: Toplam Karbon (ton) (Tüm Orman Ekosistemi İçin)
TK= TÜK + TAK + ÖODK + ÖÖRK
Page 16
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Karbon Depolama (φ)
TÜK TAK
A1: Yapraklı Verimli alan (ha)
A2: YapraklıBozuk Alan (ha)
A3: İbreli Verimli Alan (ha)
A4: İbreli Bozuk Alan (ha)
Page 17
İstanbul, 2007 Aralık 2014, Bursa, ©EZB
Oksijen Üretimi
OKSMİK = [(TÜBK + TABK) x 1,2]
TÜBK: Toprak Üstü Biyokütle (ton)
TABK: Toprak Altı Biyokütle (ton)
OKSMİK: Oksijen Miktarı (ton)
CO2 (264 g)
Fotosentez
+ H2O (108 g) → C6H12O6 (180 g) + O2 (193 g)
O2 = 193/264*CO2