Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü
Su ayak izi ve turizm sektöründe
uygulaması
Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi
Çevre Mühendisliği Bölümü
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Kapsam
Ayak izi kavramı
Türkiye’de su yönetimi
Sanal su
Su ayak izi ve turizm
Karbon ayak izi
Ekolojik ayak izi
Su ayak izi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Karbon ayak izi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Ekolojik ayak izi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Suya ihtiyaç duyan sektörler
İçme suyu
Tarım
Endüstri
Enerji üretimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Küresel sorun
Nüfus artışı
Halen dünya üzerinde
7,281,611,258 kişi
yaşamaktadır (1 Ocak 2013).
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Küresel su krizi
1.1 milyar insan temiz içme suyundan mahrum.
2.6 milyar insan yeterli sanitasyondan mahrum
1.8 milyon insan, her yıl, isal türü hastalıklar nedeniyle ölüyor.
3900 çocuk, her gün, sudan kaynaklanan hastalıklardan ölüyor.
Kentsel yerleşimlerde kişi başı su tüketimi:
350 litre: Kuzey Amerika ve Japonya
200 litre: Avrupa
10-20 litre: Orta Afrika (Sahra)
Su krizi >> Besin maddesi krizi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su kıtlığının ilk sonuçları
Su kıtlığı halen dünya nüfusunun 1/3’ünü etkilemektedir.
Her ülke kendi kaynakları üzerindeki mutlak kullanım hakkını kullanmak, depolama ve kullanım miktarını en üst düzeye çıkartmak çabasındadır.
Su kaynaklarındaki azalma su kullanıcıları arasında olduğu gibi ülkeler arasında da gerilimin artmasına neden olmaktadır.
Türkiye’de Su Yönetimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Ortalama yağış miktarı
Ort. 670 mm
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su potansiyelinin hesabı
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su zengini miyiz?
Ülke Kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı
m3/kişi,yıl)
Suriye 1.200
Lübnan 1.300
TÜRKİYE 1.430
Irak 2.020
Asya (Ort) 3.000
Batı Avrupa (Ort) 5.000
Afrika (Ort) 7.000
Güney Amerika (Ort) 23.000
Dünya (Ort) 7.600
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Kişi başına düşen su miktarı
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye’de beklenen su krizi
Kullanılabilir su potansiyeli: 112 milyar m3/yıl
Birim su miktarı: 1600 m3/kişi, yıl
Kullanılan / planlanan
2008 Milyar m3
2030 Milyar m3
İçme suyu 6.5 18
Tarım 34 72
Sanayi 5.5 22
Toplam 46 112
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye’de suyu kötü kullanıyoruz
Tarımsal sulamanın %88’i vahşi sulama
Kentlerde su kaçak ve kayıpların oranı %40
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye’de suyu kötü yönetiyoruz
Ulusal su vizyonumuz yok
Su yönetiminden sorumlu 14 farklı kurum var
Planlı, katılımcı su yönetimi yok
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Yeraltı sularımızı tüketiyoruz
Konya Havzası’ndaki 70 000 kuyunun 50 000’i kaçak
Her yıl su seviyesi 2 metre düşüyor.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Dünyayı ısıtıyoruz
Günümüzde, Konya Havzası’ndaki yağışlar %40-60 oranında azaldı.
2025’de ülkemizdeki yağışlar %25 azalacak
Su ayak izi Sanal su
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su Ayak İzi
Tüketici ve üreticilerin
doğrudan ve
dolaylı olarak
su sarfiyatını birlikte değerlendiren su tüketimi için bir göstergedir.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Bir ürünün su ayak izi
Bir ürünün (eşya, mal veya hizmet) su ayak izi o ürünün üretildiği asıl yerdeki ürünü oluşturmak için kullanılan toplam temiz su miktarıdır.
Üretimin tüm aşamalarındaki toplam kullanılan su miktarını belirtmektedir. Bir ürünün su ayak izi o ürünün “sanal su içeriği” ile aynıdır.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Bir bireyin Su Ayak İzi
Bir birey tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır.
Bu miktar hizmet mal ve ürünlerin “sanal su içeriklerini” tüketim miktarları ile çarpılmasından tahmin edilebilir.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Toplumun veya iş kolunun su ayak izi;
Toplumun tükettiği malların ve
hizmetlerin üretimi için kullanılan, veya üreticinin mal ve hizmet üretimi için kullandığı toplam temiz su kaynaklarının miktarıdır.
Bir iş kolunun yürütülmesi ve oluşturulması için kullanılan toplam temiz su miktarını belirtmektedir.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Bir ulusun Su Ayak İzi
Bir ulus tarafından tüketilen hizmet mal ve ürünlerin üretimi için kullanılan toplam temiz su kaynağı miktarıdır.
Ulusal su ayak izi iki şekilde değerlendirilebilir.
Tüketilen tüm hizmet ve malların miktarları, bu mal ve hizmetlerin “sanal su içeriklerinin” çarpımıyla bulunur.
Tüketilen tüm yerel su kaynakları miktarı ile sanal su ithalatının toplamından, sanal su ihracatının çıkarılmasıyla hesaplanır.
Çeşitli ürünlerin su ayak izleri
(sanal su ihtiyaçları)
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
1 kg pamuklu kumaş elde edilmesi için: 11,000 litre
1 tişört 250 g = 2700 litre
%45: Sulama suyu. Pamuk bitkisinden buharlaşır
%41: Yağmur suyu: Büyüme mevsiminde tarladan buharlaşır.
%14: Tarlada kullanılan gübre ile tekstil endüstrisinde kullanılan kimyasallardan kaynaklanan atıksuların seyreltilmesinde kullanılır
Küresel olarak yıllık pamuk üretimi ile 210 milyar m3 su buharlaştırılmaktadır.
50 milyar m3 su kirletilmektedir. (Küresel bitki üretimi için kullanılan suyun %3.5’u)
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Endüstri ürünleri
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su tüketimi (beslenme)
Tüm ihtiyaçları da dikkate alan “sanal su” cinsinden:
Minimum diyet: 1 m3/gün, kişi
Vejeteryan diyet: 2.6 m3/gün, kişi
ABD türü et obur diyet: 5 m3/gün, kişi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Bölgesel su dengesi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
İç ve dış su ayak izi
Bir ulusun toplam su ayak izi iki bölümden oluşmaktadır:
Bir kısım ülke içerisindeki kullanılan su miktarı (yerel su kaynakları),
Diğer bir kısım ise yurtdışındaki su kaynaklarının (ilgili sanal su içerikleri) ülke içerisinde kullanılmasından oluşur.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su Yeterliği ve Bağımlılığı Kavramı
Bir ulusun “kendi kendine su yeterliği” “iç su ayak izi”nin “toplam ayak izi”ne oranıyla bulunur.
Bu kavram yerel ihtiyaç duyulan hizmet ver servislerin üretimi için gerekli olan su ihtiyacının ülke tarafından kendi başına karşılanıp karşılanamadığını belirtir.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Su Yeterliği % 100 ise, ülke içerisinde tüketilen tüm mal ve hizmetler için kullanılan su miktarı ülke yerel su kaynaklarından karşılanabiliyor demektir.
Bu değerin sıfıra yaklaşması ise o ülkenin hizmetleri ve malları genelde sanal su ithalatı ile karşılaması demektir.
Çözüm
R
R
R
R
Reduce
Reuse
Recycle
Recover
Kaynakta azaltma
Tekrar kullanım
Geri dönüşüm
Geri kazanım
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye su ayak izi
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye’nin hesaplanan su ayak izi miktarı kişi başına yılda 1615 m3 dür.
Yani Türkiye’de yıllık kişi başına tüketilen mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan temiz su kaynağı miktarı 1615 m3’dür.
Ayrıca Türkiye’nin yurtdışına düşen su ayak izi oranı % 15’dir. Yani Türkiye’nin su ayak izi miktarının % 15 i yurtdışından sağlanmaktadır.
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Türkiye su ayak izi
Türkiye
ANTALYA BÖLGESİ
TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
05/06 Şubat 2013
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
0
50
100
150
200
250
300
350
January
Febru
ary
Marc
h
April
May
June
July
August
Septe
mber
Octo
ber
Novem
ber
Decem
ber
Months
mm
0,05,010,015,020,025,030,035,040,045,050,0
0C
Evaporation (mm) Rainfall (mm) Temperature (0C)
Antalya Bölgesi İklim Diyagramı
0
100000
200000
300000
400000
500000
600000
700000
Jan March May July Sept Nov
Nu
mb
er
of
To
uri
sts
53
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Turizm faaliyetleri ve su ayakizi
Konaklama: 84 – 2000 l/turist,gün
Yüksek konaklama standartları = Yüksek su tüketimi
Antalya: 1000 l/turist,gün (kabul)
Aktiviteler: 10-30 l/turist,gün
Kabul edilen: 30 l/turist,gün
54
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Yiyecek:
Herşey dahil konaklama: 6000-7500 kcal/turist,gün
1 kcal = 1 l su => 5500 – 7500 l/turist,gün.
Kabul edilen: 6500 l/turist,gün
Ulaşım: Fosil yakıt kullanımı 750 l su/1000km
Kuzey Avrupa – Antalya: 4200-4800 km
3150-3600 l/turist.
Kabul edilen: 3400 l/turist
55
05/06 Şubat 2013 TÜRÇEV- 9.Yerel Mavi Bayrak Sorumluları Eğitimi
Ortalama kalış süresi: 10 gün
Toplam su ayakizi: 78,7 m3/turist
Ülke içi su ayakizi: 75,3 m3/turist
Ülke dışı su ayak izi: 3,4 m3/turist
2012: 10 000 000 turist >> 80 000 000 m3
2014: 12 000 000 turist >> 96 000 000 m3
?? : 20 000 000 turist >> 160 000 000 m3
56
Su ayak izi ve turizm sektöründe
uygulaması
Teşekkürler