1 Sturen op onderwijskwaliteit door gebruik te maken van onderzoek Schoolbesturen moeten in toenemende mate verantwoording afleggen over de onderwijskwaliteit en de onderliggende beleidskeuzen. Om dat te kunnen doen, moeten zij een goed beeld hebben van de onderwijsresultaten en van de onderliggende processen. Hiervoor kunnen zij gebruikmaken van onderzoeksgegevens uit extern onderzoek of van gegevens uit onderzoek dat binnen de eigen organisatie wordt uitgevoerd. Loes van Wessum gaat in op de laatstgenoemde mogelijkheid - intern kwaliteitsonderzoek - en doet dit aan de hand van drie vragen. Loes van Wessum Lectoraat Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding, Windesheim Flevoland Bij intern kwaliteitsonderzoek staan drie vragen centraal: één wat-vraag en twee hoe-vragen: Welke gegevens kan een schoolbestuur verzamelen om zicht te krijgen op onderwijskwaliteit? (wat- vraag) Op welke wijze kan een schoolbestuur gegevens benutten in besluitvormingsprocessen ten behoeve van onderwijskwaliteit? (hoe-vraag) Op welke wijze kan een bestuur onderzoek ten behoeve van de onderwijskwaliteit binnen de eigen organisatie stimuleren? (hoe-vraag) Dit artikel geeft voorlopige antwoorden op deze vragen; voorlopig, omdat onderzoek naar de wijze waarop schoolbesturen onderzoek gebruiken nog in de kinderschoenen staat. Model werken aan onderwijskwaliteit Om antwoord te geven op de wat-vraag - welke gegevens kan een schoolbestuur verzamelen om zicht te krijgen op onderwijskwaliteit? - kunnen besturen gebruikmaken van een model met factoren waarvan is bewezen dat ze bijdragen aan verbetering van de onderwijskwaliteit, zowel wat betreft de leerlingenresultaten als de veranderingscapaciteiten van de school. Het is allereerst van belang dat schoolbesturen onderzoeksgegevens laten verzamelen over factoren die relevant zijn. Het is verstandig dat het bestuur de gegevens door de scholen zelf laat verzamelen en analyseren, omdat zo eigenaarschap ontstaat en scholen snel beschikken over de verzamelde gegevens. Op basis van onderzoek naar effectieve scholen en naar schoolontwikkeling hebben we een redelijk beeld van de factoren die bijdragen aan de leerlingenresultaten en aan schoolontwikkeling. Figuur 1 geeft deze factoren in onderlinge samenhang weer. Hoewel leraren en de schoolleider de meeste invloed kunnen uitoefenen op de leerlingenresultaten, kan ook het bestuur een bijdrage leveren door te sturen op onderwijskwaliteit. Het bestuur doet dat door te focussen op de kwaliteit van leiderschap en door een integraal strategisch beleid te implementeren, waarin HRM en professionaliseringsbeleid een belangrijke rol spelen. Het schoolbestuur monitort het proces door systematisch gebruik te maken van gegevens die een beeld geven van de onderwijskwaliteit. Door deze gegevens te onderzoeken, krijgt het bestuur grip op belangrijke factoren en kunnen schoolleiders worden gestimuleerd om op deze factoren te sturen en datagebaseerd te interveniëren.
12
Embed
Sturen op onderwijskwaliteit door gebruik te maken van onderzoek
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Sturen op onderwijskwaliteit door gebruik te maken van onderzoek
Schoolbesturen moeten in toenemende mate verantwoording afleggen over de onderwijskwaliteit en de
onderliggende beleidskeuzen. Om dat te kunnen doen, moeten zij een goed beeld hebben van de
onderwijsresultaten en van de onderliggende processen. Hiervoor kunnen zij gebruikmaken van
onderzoeksgegevens uit extern onderzoek of van gegevens uit onderzoek dat binnen de eigen organisatie
wordt uitgevoerd. Loes van Wessum gaat in op de laatstgenoemde mogelijkheid - intern
kwaliteitsonderzoek - en doet dit aan de hand van drie vragen.
Loes van Wessum
Lectoraat Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding, Windesheim Flevoland
Bij intern kwaliteitsonderzoek staan drie vragen centraal: één wat-vraag en twee hoe-vragen:
Welke gegevens kan een schoolbestuur verzamelen om zicht te krijgen op onderwijskwaliteit? (wat-
vraag)
Op welke wijze kan een schoolbestuur gegevens benutten in besluitvormingsprocessen ten behoeve
van onderwijskwaliteit? (hoe-vraag)
Op welke wijze kan een bestuur onderzoek ten behoeve van de onderwijskwaliteit binnen de eigen
organisatie stimuleren? (hoe-vraag)
Dit artikel geeft voorlopige antwoorden op deze vragen; voorlopig, omdat onderzoek naar de wijze waarop
schoolbesturen onderzoek gebruiken nog in de kinderschoenen staat.
Model werken aan onderwijskwaliteit
Om antwoord te geven op de wat-vraag - welke gegevens kan een schoolbestuur verzamelen om zicht te
krijgen op onderwijskwaliteit? - kunnen besturen gebruikmaken van een model met factoren waarvan is
bewezen dat ze bijdragen aan verbetering van de onderwijskwaliteit, zowel wat betreft de
leerlingenresultaten als de veranderingscapaciteiten van de school. Het is allereerst van belang dat
schoolbesturen onderzoeksgegevens laten verzamelen over factoren die relevant zijn. Het is verstandig dat
het bestuur de gegevens door de scholen zelf laat verzamelen en analyseren, omdat zo eigenaarschap
ontstaat en scholen snel beschikken over de verzamelde gegevens. Op basis van onderzoek naar effectieve
scholen en naar schoolontwikkeling hebben we een redelijk beeld van de factoren die bijdragen aan de
leerlingenresultaten en aan schoolontwikkeling. Figuur 1 geeft deze factoren in onderlinge samenhang
weer.
Hoewel leraren en de schoolleider de meeste invloed kunnen uitoefenen op de leerlingenresultaten, kan
ook het bestuur een bijdrage leveren door te sturen op onderwijskwaliteit. Het bestuur doet dat door te
focussen op de kwaliteit van leiderschap en door een integraal strategisch beleid te implementeren, waarin
HRM en professionaliseringsbeleid een belangrijke rol spelen. Het schoolbestuur monitort het proces door
systematisch gebruik te maken van gegevens die een beeld geven van de onderwijskwaliteit. Door deze
gegevens te onderzoeken, krijgt het bestuur grip op belangrijke factoren en kunnen schoolleiders worden
gestimuleerd om op deze factoren te sturen en datagebaseerd te interveniëren.
2
Leerkracht
TPACK + opvattingen
Basis en complexe ped-did
vaardigheden
Onderzoekende houding
Prof zelfvertrouwen
Schoolbestuur
Integraal strategischbeleid
met focus op onderwijskwaliteit;
Situationele bestuursstijl
Bestuurlijk zelfvertrouwen
Schoolleider
Visie
Situationele stijl/steun
Intellectuele uitdaging
HRM (gesprekscyclus professionaliserings
beleid)
Leiderschap zelfvertrouwen
Schoolorganisatie-gedeelde visie en verantwoordelijkheid
-samenwerking-vertrouwen en veilig leerklimaat
-deelname aan besluitvorming-tijd om te kunnen leren
OnderwijsLeerprocessen en op-brengstenleerlingen
Figuur 1. Ketenbenadering
Leerlingenresultaten
Voor de monitoring worden gegevens verzameld over factoren waarvan empirisch is bewezen dat ze
bijdragen aan verbetering van de onderwijskwaliteit, zowel wat betreft de leerlingenresultaten als de
veranderingscapaciteiten van de school. Er hoeft voor de leerlingenresultaten geen apart instrument te
worden ontwikkeld, omdat hiervoor de gegevens uit het leerlingvolgsysteem kunnen worden geanalyseerd.
Dit levert belangrijke gegevens op voor de early-warning systematiek: een bestuur krijgt tijdig zicht op
risico-scholen. Tevens wordt duidelijk wat de krachtige scholen zijn. Daarvan kan het bestuur uiteraard
gebruikmaken: wat maakt dat deze scholen goede leerlingenresultaten behalen?
Procesfactoren
Ook verzamelt het schoolbestuur gegevens die informatie geven over procesfactoren die bijdragen aan
leerlingenresultaten en schoolontwikkeling. Op scholen met hoge leerlingenresultaten zetten leraren de
juiste pedagogisch- didactische interventies in. Professionalisering van leraren is dan ook een zeer krachtige
interventie die besturen kunnen inzetten. Naast verandering in het primaire proces, kan het schoolbestuur
verandering op schoolniveau stimuleren. Daarmee krijgt het bestuur antwoord op de vraag waar scholen op
schoolniveau op moeten inzetten om goede leerlingenresultaten te behalen en veranderingscapacititeit te
ontwikkelen.
3
Professionalisering van de leerkrachten
Verbeterprogramma’s die zijn gericht op uitbreiding van het handelingsrepertoire van leraren, leveren de
grootste bijdrage aan de leerlingenresultaten. Dat blijkt uit diverse metastudies over schooleffectiviteit en
schoolverbetering (Creemers, 1994; Scheerens, 2008; Marzano, 2003; Slavin & Lake 2007; Slavin, Lake,