Page 1
www.khk.be
Studiedag varkenshouderijorganisatie: PCV
Groepsgewijs management van zeugen:
1, 2, 3, 4 of 5-wekensysteem
Jos Van ThielenDocent aan de
Katholieke Hogeschool Kempen
Kleinhoefstraat 4 te 2440 Geel
Roeselare 21 november 2007
Geel 23 november 2007
Page 2
www.khk.be
Vaststellingen/uitgangspunten
• welzijnswetgeving
• sterke stijging voederprijzen• lage vleesvarkensprijzen en
biggenprijzen
beslissen over "blijven of verdwijnen" alsbedrijf; het verdict kan zwaar zijn, de
marge smal !!!
Page 3
www.khk.be
Het saldo moet positief zijn!
• Er zal moeten gerekend worden
Page 4
www.khk.be
Het saldo moet positief zijn!
inkomsten uitgaven
• verbeterentechnische resultaten
• "te beurenvarkensprijs" verhogen
• verbeterenarbeidsefficiëntie
• verlagenmedicatiekost
• efficiënt gebruik van beschikbareinfrastructuur
groepenmanagement
Page 5
www.khk.be
Principe van een groepenmanagement of GMS
• Verschillende fasen in de productieworden gegroepeerd:– in groep spenen– in groep insemineren of dekken– in groep werpen
– in groep biggenopleg– in groep afmesting vleesvarkens
Page 6
www.khk.be
Basisprincipe GMS
• Zeugenstapel opsplitsen in groepen van constante grootte
• Elke productie-activiteit (zoals spenen, dekken, werpen) herhaalt zich op regelmatige en welbepaalde tijdstippen
• Aantal groepen is functie van:– de reproductiecyclus van de zeug
• bij spenen op 4 weken => 21 weken• bij spenen op 3 weken => 20 weken• bij spenen op 3,5 weken => 20,5 weken
– interval tussen twee opeenvolgende groepen
Page 7
www.khk.be
7 4 3 100
GMS: groepsgrootte i.f.v. hetgekozen wekensysteem (WS)
bedrijfsgrootte: 300 zeugen
1 3 20 151 4 21 142 3 10 302 4 11 273 4 7 434 3 5 605 3 4 75
WSspeen-leeftijd
(w)
aantal groepen
aantal zeugen
per groep
Page 8
www.khk.be
De situatie in Vlaanderen: resultaten
• N.a.v. een masterproef (Nico Van den Plas)
• i.s.m. DGZ en Janssen AnimalHealth
• Kwantitatieve enquête: 1135 deelnemende bedrijven
• Kwalitatieve enquête: 39 bedrijven
Page 9
www.khk.be
Resultaten kwantitatieve enquête• Zeugenhouderij in Vlaanderen is
uniek: verschillende toegepaste GM-systemen
38,4 % meerwekensysteem26,4 % 3WS5,8 % 4WS3,3 % 2WS2,9 % 5WS
• In’t verleden vnl. 3WS; laatste jaren 4WS en 5WS in opgang
Page 10
www.khk.be
Aantal deelnemende zeugenhouders per provincie
Page 11
www.khk.be
Aantal deelnemende zeugenhouders per bedrijfsgrootte
Page 12
www.khk.be
Aantal zeugenhouders per wekensysteem
Page 13
www.khk.be
Deelnemende bedrijven per bedrijfsgrootte
Page 14
www.khk.be
Speenleeftijd deelnemende bedrijven
Page 15
www.khk.be
Aantal jaren bezig met GMS
Page 16
www.khk.be
Resultaten kwalitatieve enquête
• Bezochte bedrijven: 39
Page 17
www.khk.be
Resultaten kwalitatieve enquête
• Bedrijfsgrootte bezochte bedrijven
Page 18
www.khk.be
Resultaten kwalitatieve enquête
• Evolutie in keuze bij toepassing van meerdere GMS-en
Page 19
www.khk.be
Perceptie/ervaren voor- en nadelen 1WS
Page 20
www.khk.be
Perceptie/ervaren voor- en nadelen 3WS
Page 21
www.khk.be
Perceptie/ervaren voor- en nadelen 4WS
Page 22
www.khk.be
Perceptie/ervaren voor- en nadelen 5WS
Page 23
www.khk.be
Arbeidsproductiviteit van de wekensystemen
Page 24
www.khk.be
Technische resultaten van de wekensystemen
Page 25
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
+ hoogste PG+ hoogste arbeidsproductiviteit+ hoogste aantal worpen per
kraamhok+ hoogste aantal gespeende biggen
per kraamhok+ slechts 1 kraamafdeling nodig+ laagste % uitval + AI/AO beter toepasbaar
4WS: positieve punten
Page 26
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
- geen sanitaire leegstand in kraamstal
4WS: negatieve punten
Page 27
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
+ naast 2 drukke weken toch 3 ‘rustiger weken’
+ slechts 1 kraamafdeling nodig+ AI/AO goed toepasbaar+ mogelijkheid om speenleeftijd aan
te passen met hetzelfde aantal kraamhokken
5WS: positieve punten
Page 28
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
- hogere uitval vastgesteld ondanks 1 week sanitaire leegstand in kraamstal
5WS: negatieve punten
Page 29
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
+ zeer flexibel systeem
1WS: positieve punten
Page 30
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
- organisatie verloopt niet altijd even strak
- minder goede gezondheidsstatus- hoogste uitvals% van alle
wekensystemen vastgesteld
1WS: negatieve punten
Page 31
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
+ goed gekend en meest toegepast meerwekensysteem
+ gemakkelijk runbaar+ goede spreiding van hoofdtaken
3WS: positieve punten
Page 32
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
- minst productieve systeem- % uitval vrij hoog (ondanks SL)- laagste arbeidsproductiviteit- 2 kraamafdelingen nodig- laagste aantal worpen per KH- laagste aantal gesp. biggen/KH
3WS: negatieve punten
Page 33
www.khk.be
Besluiten kwal./kwant. enquête
3WS: aandachtspunten
! o.w.v. ↑ worpgrootte en ↑daggroei is speenleeftijd van 4 weken niet meer haalbaar of noodzakelijk !!!
Page 35
www.khk.be
Het saldo moet positief zijn!
inkomsten uitgaven
• verbeterentechnische resultaten
• "te beurenvarkensprijs" verhogen
• verbeterenarbeidsefficiëntie
• verlagenmedicatiekost
• efficiënt gebruik van beschikbareinfrastructuur
efficiënt produceren
Page 36
www.khk.be
Efficiënt produceren
• Goede genetica• Kwalitatief voeder• Optimale huisvesting• Groepenmanagement of
groepsgewijs management
Page 37
www.khk.be
Efficiënt produceren
• Groepenmanagement of groepsgewijs management– arbeidsbesparing– betere taakuitvoering– mogelijkheid homogeniseren
biggentomen– preparatie en introductie gelten– bigbehandelingen efficiënter– schaalvoordelen– sanitair voordeel
Page 38
www.khk.be
Groepenmanagement … dus toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding ... levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 39
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 40
www.khk.be
Spenen op 4 weken
• cyclus = 21 weken (16 + 4 + 1)• mogelijke GMS:
– 1WS x 21 groepen– 2WS x 11 groepen– 3WS x 7 groepen– 7WS x 3 groepen
• voorbeeld : 3WS
D groep 1 = 21 weken D groep 1 = 21 wekenD groep 2 = 21 weken D groep 2 = 21 weken
D groep 3 = 21 weken D groep 3 = 21 weken3 weken D groep 4 = 21 weken
D groep 5 = 21 wekenD groep 6 = 21 weken
D groep 7 = 21 weken
3 weken
Page 41
www.khk.be
Spenen op 3 weken
• cyclus = 20 weken (16 + 3 + 1)• mogelijke GMS:
– 1WS x 20 groepen– 2WS x 10 groepen– 4WS x 5 groepen– 5WS x 4 groepen
• voorbeeld : 5WS
D groep 1 = 20 weken D groep 1 = 20 wekenD groep 2 = 20 weken D groep 2 = 20 weken
D groep 3 = 20 weken D groep 3 = 20 weken5 weken D groep 4 = 20 weken
5 weken
Page 42
www.khk.be
Spenen op 3,5 weken• cyclus = 20,5 weken (16 + 3,5 + 1)• mogelijke GMS:
– 3WS x 7 groepen– 5WS x 4 groepen
eerste serie groepen insemineren op maandagen spenen op maandagvolgende serie groepen insemineren op vrijdag en spenen op donderdag
• voorbeeld : 5WSgroep 1 = 20,5 weken groep 1 = 20,5 weken
groep 2 = 20,5 weken groep 2 = 20,5 wekengroep 3 = 20,5 weken groep 3 = 20,5 weken
groep 4 = 20,5 weken5 weken
5 weken5,5 weken
5 weken
DD D
D
D DD
Page 43
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 44
www.khk.be
Grote afstand tussen opeen-volgende productiegroepen
• beperkte ziekte-overdracht van de éne op de volgende productiegroep
• Perfect AI/AO toepasbaar• eventueel een extra week sanitaire
leegstand in te bouwen• voorbeelden:
5WS: grote afstand + 1 w SL4WS: grote afstand; geen SL7WS: grote afstand + 1 w SL
Page 45
www.khk.be
GMS
3 WS4 WS5 WS7 WS
1 WS
2 WS
1 WS
Vergelijking GM-systemenn
groepen
21
21
20
20
10
11
7
5
4
3
Sp-lft
4 w
4 w
3 w
3 w
3 w
4 w
4 w
3 w
3 w
4 w
SL
0 w
1 w
0 w
1 w
0 w
1 w
1 w
0 w
1 w
1 w
n Kr-afd.
5
6
4
5
2
3
2
1
1
1
worpen/KH/jaar
10,4
8,6
13
10,4
13
8,7
8,7
13
10,4
7,4
n gr. dek-afdeling
5
5
5
5
3
3
2
2
1
1
n gr. Dracht-
stal12
12
12
12
6
6
4
3
3
2
Page 46
www.khk.be
Grote afstand tussen opeen-volgende productiegroepen
• noodzakelijke rust na inseminatie in dekstal (DS)
• voorbeelden:5WS: slechts 1 groep in DS7WS: slechts 1 groep in DS
4WS: 2 productiegroepen in DS (gedekte groep bevindt zich net buiten delicate fase voor embryonale sterfte)3WS: 2 productiegroepen in DS (gedekte
groep bevindt zich in de delicate fase voor embryonale sterfte !!!)
Page 47
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding,
arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 48
www.khk.be
Arbeidsverdeling
kraamstal 51%
biggenopfok16%
dekstal8%
dragende zeugen
7%
administartie6%
overige12%
Page 49
www.khk.be
Arbeidsefficiëntie en arbeidsbesparing
• groepsgroottevoordeel heeft vooral een impact op de periodieke werkzaamheden– spenen zeugen– verplaatsen biggen– bronstcontrole– insemineren– controle bij werpen– bigbehandelingen – reinigen en ontsmetten ruimtes
Page 50
www.khk.be
Vergelijking arbeidsbelasting• voorbeeldbedrijf 250 zeugen; 1WS =
traditioneel systeem• arbeidsbehoefte = 12,5 uur / zeug / jaar• 60 uur per week
0
2
4
6
8
10
arbe
idsb
ehoe
fte/d
ag
M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z
traditioneel managementsysteem
Week 1 Week 2 Week 3
Bron: Leo Suls, Janssen Animal Health
Page 51
www.khk.be
Vergelijking arbeidsbelasting• voorbeeldbedrijf 250 zeugen; 3WS = meest
toegepast meerwekensysteem• arbeidsbehoefte = 11,25 uur / zeug / jaar• 54 uur per week (-10%)
Bron: Leo Suls, Janssen Animal Health
0
2
4
6
8
10
12
arbe
isbe
hoef
te /
dag
M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z
3-wekensysteem: 250 zeugenWeek 1 Week 2 Week 3
Spenen dekken werpen
Page 52
www.khk.be
Vergelijking arbeidsbelasting• voorbeeldbedrijf 250 zeugen; 4WS =
systeem in opgang binnen de meerwekensystemen
• arbeidsbehoefte = 10,75 uur / zeug / jaar• 52 uur per week (-14%)
Bron: Leo Suls, Janssen Animal Health
0
2
4
6
8
10
12
14
arbe
idsb
ehoe
fte
/ dag
M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z
4 - wekensysteem: 250 zeugenWeek 1 Week 2 Week 3 Week 4
Page 53
www.khk.be
Vergelijking arbeidsbelasting• voorbeeldbedrijf 250 zeugen; 5WS =
systeem in opgang binnen de meerwekensystemen
• arbeidsbehoefte = 10,75 uur / zeug / jaar• 52 uur per week (-14%)
Bron: Leo Suls, Janssen Animal Health
0
2
4
6
8
10
12
14
arbe
idsb
ehoe
fte /
dag
M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z M D W D Vr Z Z
5 - wekensysteem: 250 zeugenWeek 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5
Page 54
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 55
www.khk.be
Werkplanning GSM
W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8
3 WS S D W S D W S D
4 WS D + W / / S D +
W / / S
5 WS S D W / / S D W7 WS D / W / / / S D
S + D + W
D + W S D +
WD + W
D + WS S S
werkplanning (D = dekken; W = werpen ; S = spenen)
S + D + W
S + D + W
S + D + W
S + D + W
S + D + W
S + D + W
S + D + W
1 WS
2 WS
1 WS
GMS
Page 56
www.khk.be
Beschouwing bij meerweken-systeem en tijdsbesteding
• periodieke werkzaamheden sterk geconcentreerd in bepaalde weken (pieken en dalen)
• extra aandacht op één activiteit• te overwegen: inzet van parttimers en
inzet van gespecialiseerde arbeid• vraagt extra managerscapaciteiten van
zeugenhouder• langere termijn planning is mogelijk (en
noodzakelijk)
Page 57
www.khk.be
Beschouwing bij meerweken-systeem en tijdsbesteding
• in traditioneel systeem, alle activiteiten komen iedere week terug => er kan sleur ontstaan
• anderen houden dan weer van afwisseling
• bij meerwekensysteem rustige perioden, vrije tijd in te plannen!
• aandacht op minder zaken tegelijk, minder mentale druk (minder stresserend voor de zeugenhouder)
• er is een stimulans naar nog betere technische resultaten
Page 58
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 59
www.khk.be
Terugkomers en 1WS
• regelmatige terugkomers groep 1:aansluiten bij groep 4
• onregelmatige terugkomers:aansluiten bij de in tijd dichtste
(vorige of volgende) groep
Page 60
www.khk.be
Terugkomers en 2WS
• regelmatige terugkomers groep 1:eventueel kleine aparte KH-afdeling
voorzien voor terugkomers deze zeugen wel spenen met grote
groep (opnieuw inpassen in reguliere groep)
• onregelmatige terugkomers:aansluiten bij een in tijd dichtste
reguliere (vorige of volgende) groep ofwel in aparte KH-afdeling voor
terugkomers
Page 61
www.khk.be
Terugkomers en 3WS
• regelmatige terugkomers groep 1:aansluiten bij volgende reguliere
groep 2
• onregelmatige terugkomers:worden meestal afgevoerd
Page 62
www.khk.be
Terugkomers en 4WS
terugkomers verstoren de planning• regelmatige terugkomers:
eventueel kleine aparte KH-afdelingvoorzien voor terugkomers deze zeugen wel spenen met grote groep
(opnieuw inpassen in reguliere groep)
• onregelmatige terugkomers:(rond 28 d): aansluiten bij de volgende
reguliere groep (andere) ofwel in aparte KH-afdeling voor
terugkomers ofwel afvoeren
Page 63
www.khk.be
Terugkomers en 5WS
terugkomers verstoren de planning• regelmatige terugkomers:
eventueel kleine aparte KH-afdelingvoorzien voor terugkomers (werpen 2 weken vroeger dan reguliere groep)deze zeugen bij spenen wel opnieuw
inpassen in de grote, reguliere groep)
• onregelmatige terugkomers:(rond 28 d): aansluiten bij de volgende
reguliere groep (andere) ofwel in aparte KH-afdeling voor
terugkomers ofwel afvoeren
Page 64
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 65
www.khk.be
Efficiëntie van het kraamhok 1-WS 3-WS 4-WS 5-WS
normale speenleeftijd (weken) 4 3 4 3 3 aantal groepen 21 20 7 5 4 groepsgrootte 10 10 29 40 50 aantal groepen in kraamafd. 5 4 2 1 1 aantal kraamhokken nodig 50 40 58 40 50 Maximaal aantal zeugen per kraamhok 4,00 5,00 3,45 5,00 4,00 Kraamhokbezetting (voorbeeld) 100% 100% 100% 100% 100% Worpen/kraamhok/jaar 10,43 13,04 8,69 13,04 10,43 Gespeende biggen per KH per jaar (voorbeeld bij 10,5 biggen gespeend per worp) 110 137 91 137 110
Theoretische berekening voor 200 zeugen; zeugen 1 week voor werpen naar KH
Page 66
www.khk.be
Groepenmanagement … toch heel wat aandachtspunten
• Speenleeftijd• Gezondheidsstatus• Tijdsbesteding, arbeidsefficiëntie• Tijdsbesteding… levenskwaliteit• Problematiek terugkomers• Intensiteit kraamhokgebruik• Schaalgrootte
Page 67
www.khk.be
Besparing op KI-kosten
• Minder vaak bezorgen (bij 2 leveringen per productiegroep)– 1WS: 104 keer– 3WS: 35 keer– 4WS: 26 keer– 5WS: 21 keer
• Minder terugkomers– door synchronisatie 15 minder
Page 68
www.khk.be
Extra toeslag koppelgrootte
• te realiseren als grote koppels tot meerwaarde te brengen zijn– grote koppels biggen– grote koppels vleesvarkens
• transportkosten sterk te drukken
• grotere koppels bij aankoop fokmateriaal goedkopere gelt
Page 69
www.khk.be
Globale financiële gevolgen meerwekensystemen
+ besparing KI-kosten+ extra toeslag koppelgrootte+ effect strakke dekplanning+ effect gezondheid+ arbeidsbesparing
- (soms) extra huisvestingskosten- kosten synchronisatie fokgelten- kosten terugkomers
Page 70
www.khk.be
Besluit: als het saldo positiefmoet zijn, …
inkomsten uitgaven
• verbeterentechnische resultaten
• "te beurenvarkensprijs" verhogen
• verbeterenarbeidsefficiëntie
• verlagenmedicatiekost
• efficiënt gebruik van beschikbareinfrastructuur
efficiënt produceren
Page 71
www.khk.be
Besluit: … dan
• 4WS en 5WS kunnen hier het meest een afdoend antwoord op geven deze systemen kunnen in de toekomst nog aan belang winnen
• evenwel zal een nooit aflatende aandacht voor een kwalitatief hoogwaardig bronst- en dekmanagement een noodzakelijke voorwaarde zijn
Page 72
www.khk.be
Bedankt voor uw aandacht !
Jos Van Thielen
Katholieke Hogeschool Kempen (KHK)
Kleinhoefstraat 42440 Geel
[email protected]