Page 1
G������� P������
Struktura, zadania i zasady reagowaniaorganów administracji rz¹dowej i samorz¹dowej na sytuacje
kryzysowe oraz mo¿liwoœæ wsparcia dzia³añ antykryzysowychprzez si³y zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Struktura organizacyjna organów administracji rz¹dowej i samorz¹dowej
Administracja rz¹dowa jest czêœci¹ administracji publicznej�, któr¹ tworz¹
centralne organy w³adzy pañstwowej i ich urzêdy, a tak¿e wiele instytucji ogólno-
krajowych i terenowych realizuj¹cych zadania publiczne na rzecz indywidual-
nych obywateli i podmiotów zbiorowych. Warto zaznaczyæ, ¿e struktura
administracji publicznej jest dwuszczeblowa, tzn. jest ustanowiona na szczeblu
centralnym i wojewódzkim (terenowym).
Administracja centralna to z³o¿ony uk³ad organizacyjno-funkcjonalny, na
który sk³adaj¹ siê organy, urzêdy, inne podmioty i instytucje powo³ane do realiza-
cji zadañ administracji publicznej w skali ca³ego pañstwa. W ramach organów
centralnych wyró¿nia siê dwa ich rodzaje, czyli organy naczelne i pozosta³e orga-
ny centralne, okreœlane czêsto jako „urzêdy centralne”. Organy centralne i naczel-
ne� wchodz¹ w sk³ad administracji rz¹dowej, której struktura jest doœæ z³o¿ona. Na
szczeblu centralnym wystêpuje rz¹dowa administracja centralna, która tworzy kil-
ka segmentów, czyli centrum rz¹dowe (tj. rz¹d i kancelaria premiera), ministerstwa,
urzêdy centralne, pañstwowe jednostki organizacyjne (tj. agencje, fundusze).
Jednym z najistotniejszych elementów bezpieczeñstwa pañstwa (a wiêc i admi-
nistracji publicznej) jest zdolnoœæ do skutecznego przeciwdzia³ania zagro¿eniom.
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
� ��������� ���� ���� ����������� �� ������������������ �� ����� ������ �������� �� � ����������������� ��� � ��������������� �������� �� ����� � �������������� �������� �������������� �� �������� ��������� � ���������� ������� ��������� ��������� �� � � ���������� � �������!�����" �" ��#� ����� ���������� ��� $����� %������� &������ '(((� " )*"
� +� ,��� ����� -��!���������� ��������#� �� � ������ ���������� � .��������� �� ����� � ������� ����� /��� 0�� �� � � ���� ��������� � ��� ����" & ������ �������������� ����� ������ �������� ������� �� ����� �������� 1 ������� � �� ���� ����������� ���� ������ ���� ����� ����� ������ 1�������� �� � ����������� ����� ���� ���� ������� ���� �� ������� ���� ��� ����������" 2���� ������ ������� ������ .������ ������������ ���� ����� ������ ���������" ," -��!���� ������� ���������������������� � ��������� � &�" 3�.�� &�� ����� '((4� " 5'156"
Page 2
Zarz¹dzanie bezpieczeñstwem, bêd¹ce podstaw¹ zarz¹dzania w sytuacjach kry-
zysowych, jest jednym z najistotniejszych dzia³añ pañstwa maj¹cych na celu
zapewnienie jego bytu i rozwoju w zmieniaj¹cych siê uwarunkowaniach œrodo-
wiska bezpieczeñstwa. System zdolny do reagowania oraz usuwania skutków
takich zdarzeñ nazywamy systemem zarz¹dzania kryzysowego lub te¿ systemem
zarz¹dzania w sytuacjach kryzysowych. Taki system musi byæ elastyczny i dawaæ
mo¿liwoœæ okreœlenia i analizowanie nowych zagro¿eñ, które dotychczas nie by³y
definiowane�.
Organy w³adzy odgrywaj¹ zasadnicz¹ rolê w zapewnieniu bezpieczeñstwa
z uwagi na posiadany formalny mandat do stanowienia prawa, zarz¹dzanie pañ-
stwem, kontroli przestrzegania regu³ prawnych oraz egzekwowania przymusu
pañstwowego w stosunku do wszystkich podmiotów systemu politycznego�.
Dla pe³nego obrazu wypada wspomnieæ, ¿e zadania administracji rz¹dowej
w województwie wykonuj¹: wojewoda, dzia³aj¹cy pod jego zwierzchnictwem
kierownicy zespolonych s³u¿b, inspekcji i stra¿y, organy administracji niezespolo-
nej, organy samorz¹du terytorialnego w zakresie zadañ administracji rz¹dowej
b¹dŸ wynikaj¹cych z zawartych porozumieñ, kierownicy powiatowych s³u¿b, in-
spekcji i stra¿y, organy innych samorz¹dów, wykonuj¹cy zadania na podstawie
ustaw lub porozumieñ�.
Warto tak¿e w tym miejscu przypomnieæ, ¿e wojewódzka administracja jest
zespolona, jest to skupienie pod zwierzchnictwem wojewody jako organu
w³adzy ogólnej, aparatu wykonawczego (urzêdu wojewódzkiego) oraz kierowni-
ków s³u¿b, inspekcji i stra¿y wojewódzkich. Zespolenie to nastêpuje przy zacho-
waniu samodzielnoœci struktur organizacyjnych tych instytucji�. Organy
administracji niezespolonej s¹ bezpoœrednio podporz¹dkowane ministrom albo
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
� 2" $��������� ����������� ���� ��� ���������� � ������ ����� �������� 7�89 ����������� ��������� � ������ 0" ������� ��� %" ,����� :���";� 2������� <���� ���� � =���� ��� =���� �'((5� " >)>"
� &" $����� ����������� �������� ��� ������ ����������� ������������� ���������� 7�89 ���� ����������� ����������� �" ?��� &" $����� :���";� &�������� 2" 0�� ������ @���� '((>� " 46"
� ���� � ���� � ������� !!" �� � ��������� � ������� � �� ���������3�"A" � >BBC �" �� B>� ���" )55����" '"
� 0" ,���� �#�$��� ������ � � ��$� � ����� ��� � ��������� � ��������� � D,������� @��������E>BBC� � '� " >C1'BF& ������� �� �������� ����� � ������ ��� ���������� ������ � ����������� � ������������� � �� ����� ��� � ������ ��� ���� �� � ������� �� ����������� ��������� ������ ���� �� ������ �����!����� :��� ���� �������������� �� ������������;"������� � � ������� �� �������� ����� � ������ ��� ���� ������ ����� � ������� ������������������ �� ���������� � �� �� ������� ������ ����������� ���� ������ � ���������� ��� ��� ���� ��� ������������ ������������ � ���� ������ ����� �������� �� � ���� � ������ �� ������ ��!������ �� �� �������� ������ ��� ���������������������" 3� ����������� ������� ���� ��������� � ��������� �������� � �� ������ ����� � ������� ��������� ������ 1 ���������� �� �� ���������� �� ������=������ � =�� �����,����=�����",���������������� ����������� �� ������������������� �������������"0� ����������� ������������� ���������� ��������� ������������������ ����� �� ���������� ����������� ��������� ��������� ��������� ������� ������� �������� � ���� ��� � ��������������!���" G��������� �� ������ ����� ������ �������� � ����� ������ ����!�� ����� ����������� ������������������������������ ����������" ,����� ��� ��� ��� ���� �������������� ������������ ����� =���� � /�� 0�� �� �"
Page 3
kierownikom urzêdów centralnych. Za funkcjonowaniem takiego, wyodrêbnio-
nego systemu administracyjnego przemawiaj¹ b¹dŸ wzglêdy operatywnego i jed-
nolitego zarz¹dzania w skali kraju (np. administracja wojskowa, pobór ce³,
skarbowoœæ), b¹dŸ wzglêdy terytorialne, które czyni¹ nieracjonalnymi dzia³ania
w granicach okreœlonych w zasadniczym podziale terytorialnym kraju (np. urzê-
dy górnicze, urzêdy morskie). W przypadku niektórych typów urzêdów, jak np.
kontroli skarbowej, decyduje czynnik odseparowania ich od wp³ywów lokalnych
dla dobra wykonywanych zadañ�.
Wojewoda zosta³ wyposa¿ony w wiele uprawnieñ w stosunku do organów
administracji niezespolonej, w tym, interesuj¹ce autora z punktu widzenia obsza-
ru badañ, takich jak: wystêpowanie z wnioskiem o powo³anie organu administra-
cji niezespolonej lub wyra¿anie zgody na jego powo³anie; wykonywanie funkcji
przedstawiciela Rady Ministrów i mo¿liwoœæ wydawania poleceñ; zapewnianie
wspó³dzia³ania wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rz¹dowej
i samorz¹dowej, dzia³aj¹cych na obszarze województwa i kierowanie ich dzia³al-
noœci¹ w sprawach zapobiegania zagro¿eniom ¿ycia, zdrowia lub mienia oraz za-
gro¿eniom œrodowiska, bezpieczeñstwa pañstwa, utrzymania porz¹dku
publicznego, ochrony praw obywatelskich, a tak¿e zapobiegania klêskom ¿y-
wio³owym i innym nadzwyczajnym zagro¿eniom oraz zwalczania i usuwania ich
skutków na zasadach okreœlonych w ustawach.
Koresponduj¹ z powy¿szym na³o¿one na organy administracji niezespolonej,
dzia³aj¹ce na obszarze województwa, ustawowe obowi¹zki w stosunku do woje-
wody, takie jak: uzgadnianie z wojewod¹ projektów aktów prawa miejscowego
stanowionych przez te organy na podstawie odrêbnych ustaw; zapewnienie
zgodnoœci swoich dzia³añ z poleceniami wojewody jako przedstawiciela rz¹du
w terenie; sk³adanie wojewodzie rocznych informacji, a na ¿¹danie wojewody
tak¿e bie¿¹cych wyjaœnieñ o swej dzia³alnoœci na obszarze województwa�.
Ustawa o administracji rz¹dowej w województwie zawiera za³¹cznik, w któ-
rym s¹ wyliczone organy administracji niezespolonej.
Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów i z tego tytu³u odpowiada
za wykonywanie polityki rz¹du na obszarze województwa. Jednym z zadañ wo-
jewody jest zapewnienie wspó³dzia³ania wszystkich jednostek organizacyjnych
administracji rz¹dowej i samorz¹dowej, dzia³aj¹cych na obszarze województwa
w zakresie zapobiegania zagro¿eniom ¿ycia, zdrowia lub mienia, zagro¿eñ œrodo-
wiska, bezpieczeñstwa pañstwa i utrzymania porz¹dku publicznego, ochrony
praw obywatelskich oraz zapobiegania klêskom ¿ywio³owym i innym nadzwy-
czajnym zagro¿eniom, a tak¿e zwalczania i usuwania ich skutków. W okreœlo-
nych powy¿ej sytuacjach nadzwyczajnych wojewoda mo¿e wydawaæ polecenia
obowi¹zuj¹ce organy samorz¹du terytorialnego.
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
� �" ?�������%�������� � � ����� ����#���� ��������� � ��������� � ������ 7�89 &�������� � �����������" <�� �� :���";� &�������� ������� =&�� &�� ���� '(()� " >B5"
� ," -��!���� ��� ���� " >('"
Page 4
W strukturze urzêdów wojewódzkich funkcjonuj¹ Wydzia³y Bezpieczeñstwa
i Zarz¹dzania Kryzysowego (WBZK)�. Na czele tego wydzia³u stoi dyrektor oraz
jego zastêpca, którzy nadzoruj¹ dzia³alnoœæ oddzia³ów wchodz¹cych w jego
sk³ad. W strukturze organizacyjnej wydzia³u wyodrêbnia siê nastêpuj¹ce komór-
ki organizacyjne: Oddzia³ Spraw Obronnych, Wojewódzkie Centrum Zarz¹dza-
nia Kryzysowego (WCZK), Oddzia³ Infrastruktury Technicznej i Logistyki.
W sytuacji, gdy nie s¹ uruchamiane procedury reagowania kryzysowego,
WCZK, jako oddzia³, funkcjonuje w strukturze WBZK. Obsadê kadrow¹ Centrum
tworz¹ etatowi pracownicy UW. W ramach standardowej dzia³alnoœci, pracownicy
WCZK realizuj¹ zadania zgodnie z zakresem okreœlonym w ustawach i regulami-
nie urzêdu. Stanowi¹ oni tak¿e pierwotn¹ obsadê oraz pe³ni¹ funkcje zasadnicze-
go elementu G³ównego Stanowiska Kierowania Wojewody w ramach systemu
kierowania bezpieczeñstwem narodowym.
Pracownikami WCZK kieruje etatowy kierownik oddzia³u, a praca w Cen-
trum odbywa siê w trybie ci¹g³ym, w ramach oœmiogodzinnych zmian roboczych.
W oddziale praca opiera siê przede wszystkim na dy¿urnych, pe³ni¹cych s³u¿bê
ca³odobowo�.
Organem pomocniczym wojewody w zapewnieniu wykonywania zadañ rea-
gowania kryzysowego, powo³ywanym w przypadku zaistnienia sytuacji kryzy-
sowej jest WZZK, którego przewodnicz¹cym jest wojewoda, a jego zastêpc¹
dyrektor WBZK. Zespó³ opiera siê na pracownikach WBZK, w tym zw³aszcza
dy¿urnych i innych pracownikach WCZK, pracowników wydzia³ów urzêdu
wojewódzkiego, wspomaganych przez inne osoby w zale¿noœci od potrzeb.
Mog¹ to byæ kierownicy zespolonych s³u¿b, inspekcji i stra¿y wojewódzkich, oso-
by zatrudnione w urzêdzie wojewódzkim lub w jednostkach organizacyjnych
s³u¿b, inspekcji lub stra¿y oraz osoby zatrudnione w regionalnych zarz¹dach gos-
podarki wodnej, wojewódzkich zarz¹dach melioracji i urz¹dzeñ wodnych, jak te¿
w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Wojewoda – przewodnicz¹cy,
jeœli oceni, ¿e jest to konieczne, mo¿e zadecydowaæ tak¿e o poszerzeniu sk³adu
WZZK i w³¹czeniu w jego sk³ad szefa WSzW, przedstawiciela samorz¹du woje-
wództwa, powiatów oraz innych zaproszonych osób��.
Administracja samorz¹dowa jest odpowiedzialna za zapewnienie na odpo-
wiednich szczeblach podzia³u terytorialnego pañstwa bezpieczeñstwa wspólno-
ty, a tak¿e interesów ogólnopañstwowych, które wespó³ s¹ gwarantem spoistoœci
i si³y struktur pañstwa, zdolnych do sprawnego dzia³ania. Jednoznaczne upraw-
nienia w³adcze zwi¹zane z odpowiedzialnoœci¹ zwierzchników administracji
ogólnej, pocz¹wszy od gminy (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast), po-
przez powiat (starostowie), województwo (wojewodowie), a¿ po centrum (z pre-
zesem Rady Ministrów na czele), a tak¿e po³¹czenie (zespolenie) administracji na
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
� '������� ���(���� )� ������� ���*��������������� � +,,+ �� 1 ���� ��) � ���������� 1 �� 6����" *4� H C"
� -�������� )� ���������� .����� ����������� /���������� ,������ '((*"�� ���� � ���� +0 ������� +,,1 ���� � ����������� ���������23�"A" � '((5 �"�� CB� ���" )B� ���" >4"
Page 5
ka¿dym stopniu podzia³u terytorialnego – pod okreœlonym zwierzchnictwem –
staje siê podstaw¹ mechanizmów sprawnego reagowania w sytuacjach kryzyso-
wych��.
Administracja samorz¹dowa jest zespo³em instytucji zajmuj¹cych siê sprawa-
mi publicznymi przez spo³ecznoœci lokalne��. Wystêpuje ona w jednostkach po-
dzia³u terytorialnego pañstwa, czyli w gminie, powiecie i województwie.
W gminie i powiecie jest samodzielnym podmiotem spe³niaj¹cym funkcje pub-
liczne, w województwie jest natomiast podmiotem wspó³decyduj¹cym z admini-
stracj¹ rz¹dow¹ w tego typu sprawach.
Organem uchwa³odawczym samorz¹du wojewódzkiego jest, pochodz¹cy
z wyboru, Sejmik Wojewódzki, natomiast organem w³adzy wykonawczej jest
Zarz¹d Województwa, na którego czele stoi kieruj¹cy jego pracami Marsza³ek
Województwa. W strukturze urzêdu marsza³kowskiego umiejscowione jest pod-
legaj¹ce jednemu z cz³onków zarz¹du województwa Biuro Spraw Obronnych
i Bezpieczeñstwa Publicznego, realizuj¹ce w ograniczonym stopniu zadania z za-
kresu zarz¹dzania kryzysowego��.
Nawi¹zuj¹c do tradycji miêdzywojennej, przywrócenie powiatu jako jed-
nostki samorz¹dowej, w warunkach ograniczenia aktywnoœci pañstwa w wielu
dziedzinach ¿ycia spo³ecznego, sta³o siê niezbêdne. Organem uchwa³odawczym
powiatu jest wybierana przez mieszkañców Rada Powiatu z przewodnicz¹cym
na czele, a organem wykonawczym jest powo³ywany przez Radê, Zarz¹d Powiatu
ze starost¹ jako przewodnicz¹cym.
W starostwach powiatowych funkcjonuj¹ komórki w³aœciwe w sprawach
zarz¹dzania kryzysowego – Biura lub Wydzia³y Bezpieczeñstwa i Porz¹dku Pub-
licznego (WBPP), które tak¿e zapewniaj¹ obs³ugê dzia³aj¹cych w powiatach
Powiatowych Centrów Zarz¹dzania Kryzysowego. Centra funkcjonuj¹ w oparciu
o pracowników WBPP oraz przedstawicieli podleg³ych staroœcie s³u¿b, stra¿y i in-
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
�� &" @��� ��� ��� 3��45 ��6���� ��� ��� � 7��� ������#� �������� � � ����� � ��������� � ������� � ���������� ������������ 7�89 -�6���� &�������� � ����������� �������� ��������� +� �� � '�$=/0� &�� ���� >BBB� " )"
�� =�� ���� ����� ���������� � .���������� �������� ������������ ��� �� $� ������ ������ I������ �� $���� ,�������� %�������� � �!� � ��� � ���� � ������� ��������� ��������� ������������ ����� �� ������� ���� ���������� � ��� � �������"��������� ��� � ��� � � ��� ����!������ � �� � ���� ��� �������� ������������ �� ������ ��� �������� � �������� � ���� " ����� !!, ���� � ���������� ������� :3�"A" � >BB( �" ��>*����" B) �� ��";����� � ���� � ������� !!" ���� � ���������� ��������� :3�"A" � >BBC �"�� B> ���")5C �� ��"; ����� � ���� � ������� !!" ���� � ���������� �� ������� :3�"A" � >BBC �" �� B>� ���")5* �� ��";" ,��� ���� ������� �������� � � ���8 � ���� 0 ����� !!" ���� ������� ����������� ��� ����� ��� ������� � � ������� ������ :3�"A" � >BBC �"�� B)� ���" *('� �� ��"; ����� � ����+, ������� +,,+ ���� � �����4������������� �� �� �������� � ��������� ����" @���� ����� ���� ������ � �������� �� ������� � ��������� �������� � � ��� � ���� +8 ����� !!" ����� ������������ �� ��������� ������#� ������������ ����� :3�"A" � >BBC �" �� B*� ���" *(6 �� ��";�� ���� � ����4��� +,,, ���� � ��6������� �������� :3�" A" � '((( �" �� CC� ���" BC) �� ��"; ��������� ���� � ����4��� +,,, ���� � ������* ����(������� ������ �������� ������������ �� ��(�������������* ������� ��#�����4�� ��������* � �����������*� :3�"A" � '((( �" �� B>� ���" >((B �� ��";"
�� ����������� 7� 9 :," ;����#�� )� ������� ���*���������������"
Page 6
spekcji. Najczêœciej opieraj¹ siê na ca³odobowej s³u¿bie pe³nionej przez dy¿ur-
nych Komend Powiatowych Pañstwowych Stra¿y Po¿arnych.
W przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej, starosta zarz¹dza pracê w ra-
mach Powiatowego Zespo³u Zarz¹dzania Kryzysowego, w którego sk³ad wchodz¹
osoby powo³ane spoœród: zatrudnionych w starostwie powiatowym, powiato-
wych jednostkach organizacyjnych lub jednostkach organizacyjnych stano-
wi¹cych aparat pomocniczy kierowników zespolonych s³u¿b, inspekcji i stra¿y
powiatowych; przedstawicieli spo³ecznych organizacji ratowniczych. W sk³ad ze-
spo³u powiatowego mog¹ wchodziæ inne osoby zaproszone przez starostê��.
Podstawow¹ jednostk¹ samorz¹du terytorialnego w 1990 r. sta³a siê gmina,
która, podobnie jak przed II wojn¹ œwiatow¹, wykonuje zadania w³asne i zlecone
przez administracjê rz¹dow¹. Organem uchwa³odawczym samorz¹du gminnego
ustanowiono Radê Gminy, natomiast organem wykonawczym jednostki samo-
rz¹du na szczeblu gminy jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Struktura organizacyjna urzêdu gminy w zale¿noœci od potrzeb przyjmuje
ró¿ne kszta³ty i nazewnictwo, ale obejmuje ca³okszta³t realizowanych zadañ sa-
morz¹du gminnego.
Okreœlone ustaw¹ o zarz¹dzaniu kryzysowym zadania wójt, burmistrz lub
prezydent miasta wykonuje przy pomocy komórki w³aœciwej w sprawach zarz¹-
dzania kryzysowego (czêsto s¹ to jednoosobowe stanowiska pracy)��.
W sk³ad Gminnego Zespo³u Zarz¹dzania Kryzysowego, powo³ywanego w mo-
mencie zaistnienia sytuacji kryzysowej, którego pracami kieruje wójt, burmistrz,
prezydent miasta wchodz¹ osoby zatrudnione w urzêdzie gminy, gminnych
jednostkach organizacyjnych lub w jednostkach pomocniczych, pracownicy ze-
spolonych s³u¿b, inspekcji lub stra¿y, skierowani przez prze³o¿onych do wykony-
wania zadañ w tym zespole na wniosek wójta oraz przedstawiciele spo³ecznych
organizacji ratowniczych, jak te¿ inne zaproszone osoby.
Dla zapewnienia w³aœciwej realizacji zadañ z zakresu zarz¹dzania kryzyso-
wego wójt mo¿e stworzyæ Gminne Centrum Zarz¹dzania Kryzysowego.
Zadania organów administracji rz¹dowej i samorz¹dowejw sytuacjach kryzysowych
Podczas dzia³añ prowadzonych dla zapobie¿enia skutkom sytuacji kryzysowej
na terenie województwa, organem w³aœciwym jest wojewoda��. Do jego zadañ
w takich sytuacjach nale¿y: kierowanie dzia³aniami zwi¹zanymi z monitorowa-
niem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagro¿eñ na terenie
województwa; realizacja zadañ z zakresu planowania cywilnego, rozumiana
przez wydawanie starostom zaleceñ do powiatowych planów reagowania kryzy-
sowego, zatwierdzanie powiatowych planów reagowania kryzysowego, przy-
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� ���� � ���� +0 ������� +,,1 ���� � ����������� ���������J� ���" >5"�� <������ ���" >B"�� <������ ���" >4"
Page 7
gotowywanie i przedk³adanie do zatwierdzenia ministrowi w³aœciwemu do
spraw wewnêtrznych wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego, realizacja
wytycznych do wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego; zarz¹dzanie,
organizowanie i prowadzenie szkoleñ, æwiczeñ i treningów z zakresu reagowania
na potencjalne zagro¿enia; wnioskowanie o u¿ycie pododdzia³ów lub oddzia³ów
SZ RP do wykonywania zadañ, takich jak: wspó³dzia³anie w monitorowaniu za-
gro¿eñ, wykonywanie zadañ zwi¹zanych z ocen¹ skutków zjawisk zaistnia³ych
na obszarze wystêpowania zagro¿eñ, wykonywanie zadañ poszukiwawczo-ratow-
niczych, ewakuowanie poszkodowanej ludnoœci i mienia, wykonywanie zadañ
maj¹cych na celu przygotowanie warunków do czasowego przebywania ewaku-
owanej ludnoœci w wyznaczonych miejscach, wspó³udzia³ w ochronie mienia
pozostawionego na obszarze wystêpowania zagro¿eñ, izolowanie obszaru wystê-
powania zagro¿eñ lub miejsca prowadzonej akcji ratowniczej, wykonywanie
prac zabezpieczaj¹cych, ratowniczych i ewakuacyjnych przy zagro¿onych obiek-
tach budowlanych i zabytkach, prowadzenie prac wymagaj¹cych u¿ycia specja-
listycznego sprzêtu technicznego lub materia³ów wybuchowych bêd¹cych w za-
sobach SZ RP, usuwanie materia³ów niebezpiecznych i ich unieszkodliwianie,
z wykorzystaniem si³ i œrodków bêd¹cych na wyposa¿eniu wojska, likwidowanie
ska¿eñ chemicznych oraz ska¿eñ i zaka¿eñ biologicznych, usuwanie ska¿eñ pro-
mieniotwórczych, wykonywanie zadañ zwi¹zanych z napraw¹ i odbudow¹ infra-
struktury technicznej, wspó³udzia³ w zapewnieniu przejezdnoœci szlaków
komunikacyjnych, udzielanie pomocy medycznej i wykonywanie zadañ sanitarno-
higienicznych i przeciwepidemicznych, wykonywanie zadañ ujêtych w woje-
wódzkim planie reagowania kryzysowego; wykonywanie zadañ wynikaj¹cych
z dokumentów planistycznych wykonywanych w ramach planowania operacyj-
nego realizowanego w województwie; zapobieganie, przeciwdzia³anie i usuwanie
skutków zdarzeñ o charakterze terrorystycznym; realizacja zadañ z zakresu ochrony
infrastruktury krytycznej, w tym przygotowywanie i przedk³adanie Rz¹dowemu
Centrum Bezpieczeñstwa (RzCB) wojewódzkiego planu ochrony infrastruktury
krytycznej; wykonywanie zadañ z zakresu Narodowego Systemu Pogotowia
Kryzysowego (NSPK).
Okreœlone powy¿ej zadania wojewoda wykonuje przy pomocy zespolonych
s³u¿b, inspekcji i stra¿y, a zw³aszcza funkcjonuj¹cego w strukturze urzêdu woje-
wódzkiego Wydzia³u Bezpieczeñstwa i Zarz¹dzania Kryzysowego (WBZK),��
którym kieruje dyrektor. Podstawowymi zadaniami WBZK s¹: gromadzenie
i przetwarzanie danych oraz ocena zagro¿eñ wystêpuj¹cych na terenie woje-
wództwa, monitorowanie, analizowanie i prognozowanie rozwoju zagro¿eñ na
terenie województwa, dostarczanie niezbêdnych informacji dotycz¹cych aktual-
nego stanu bezpieczeñstwa dla Wojewódzkiego Zespo³u Zarz¹dzania Kryzyso-
wego (WZZK), zespo³u zarz¹dzania kryzysowego dzia³aj¹cego w urzêdzie
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
�� '����������(����)� ����������*��������������� � +,,+ �� 1 ������)����������� :�� 6� ���"*4;� H C"
Page 8
obs³uguj¹cym ministra spraw wewnêtrznych i administracji oraz RzCB,
wspó³praca z powiatowymi zespo³ami zarz¹dzania, zapewnienie funkcjonowa-
nia wojewódzkiego zespo³u zarz¹dzania kryzysowego, w tym dokumentowanie
jego prac, realizacja zadañ sta³ego dy¿uru w ramach gotowoœci obronnej pañstwa,
opracowywanie i aktualizacja wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego,
przygotowywanie, w oparciu o analizê zagro¿eñ w poszczególnych powiatach,
wytycznych wojewody do powiatowych planów reagowania kryzysowego, opi-
niowanie oraz przedk³adanie do zatwierdzenia wojewodzie powiatowych planów
reagowania kryzysowego, opracowywanie i aktualizacja wojewódzkiego planu
ochrony infrastruktury krytycznej, planowanie wsparcia innych organów w³aœci-
wych w sprawach zarz¹dzania kryzysowego, planowanie u¿ycia pododdzia³ów
lub oddzia³ów SZ RP do wykonywania okreœlonych w ustawie zadañ, planowa-
nie wsparcia przez organy administracji publicznej realizacji zadañ SZ RP.
W sytuacji braku zagro¿eñ lub zdarzeñ naruszaj¹cych stan bezpieczeñstwa
województwa, a wiêc, gdy nie jest uruchamiana ¿adna z procedur reagowania
z udzia³em cz³onków WZZK, jako oddzia³ WBZK funkcjonuje Wojewódzkie Cen-
trum Zarz¹dzania Kryzysowego (WCZK). Pracownicy WCZK realizuj¹ zadania
oparte na przepisach ustawy o zarz¹dzaniu kryzysowym, które w szczególnoœci
sprowadzaj¹ siê do: pe³nienia ca³odobowych dy¿urów w celu zapewnienia
przep³ywu informacji na potrzeby zarz¹dzania kryzysowego; wspó³dzia³ania
z centrami zarz¹dzania kryzysowego równorzêdnych organów administracji
publicznej; nadzoru nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania
oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoœci; wspó³pracy z podmiotami reali-
zuj¹cymi monitoring œrodowiska; wspó³dzia³ania z podmiotami prowadz¹cymi
akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne; dokumentowania dzia³añ
podejmowanych przez centrum; realizacji zadañ sta³ego dy¿uru na potrzeby
podwy¿szania gotowoœci obronnej pañstwa; pe³nienia ca³odobowego dy¿uru
lekarza koordynatora ratownictwa medycznego��.
Organem pomocniczym wojewody w zapewnieniu wykonywania zadañ
reagowania kryzysowego jest Wojewódzki Zespó³ Zarz¹dzania Kryzysowego
(WZZK). Zespó³ ten w przypadku zaistnienia zdarzenia nosz¹cego znamiona
sytuacji kryzysowej, dzia³a w oparciu o pracowników etatowych WCZK oraz
powo³anych do prac zespo³u cz³onków sta³ych i w razie koniecznoœci, czyli sytuacji
kryzysowej o znacznym natê¿eniu, tak¿e w oparciu cz³onków czasowych (doraŸ-
nych), w tym pracowników urzêdu wojewódzkiego, powiatowych centrów
zarz¹dzania kryzysowego, przedstawiciela WSzW i innych, posiadaj¹cych wie-
dzê specjalistyczn¹ czy predyspozycje osobiste, osób.
Do zadañ WZZK nale¿y w szczególnoœci: ocena wystêpuj¹cych i potencjal-
nych zagro¿eñ mog¹cych mieæ wp³yw na bezpieczeñstwo publiczne i prognozo-
wanie tych zagro¿eñ; przygotowywanie propozycji dzia³añ i przedstawianie
wojewodzie wniosków dotycz¹cych wykonania, zmiany lub zaniechania dzia³añ
��������� �� �� �������� � � � � �� ��
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� ���� � ���� +0 ������� +,,1 ���� � ����������� ���������J� ���" >*� � �">"
Page 9
ujêtych w wojewódzkim planie reagowania kryzysowego; przekazywanie do
wiadomoœci publicznej informacji zwi¹zanych z zagro¿eniami; opiniowanie
wojewódzkiego planu reagowania kryzysowego; opiniowanie wojewódzkiego
planu ochrony infrastruktury krytycznej�.
Ustawa o zarz¹dzaniu kryzysowym okreœli³a, ¿e Marsza³ek województwa
uczestniczy w realizacji zadañ z zakresu zarz¹dzania kryzysowego i planowania
cywilnego wynikaj¹cych z jego kompetencji��. W praktyce sprowadza siê to do wy-
dzielenia podleg³ych Marsza³kowi pracowników do udzia³u w pracach WZZK.
Ustawa o zarz¹dzaniu kryzysowym okreœla organ w³aœciwy w sprawach
zarz¹dzania kryzysowego na terenie powiatu, którym jest starosta��. Do jego za-
dañ w tym zakresie nale¿y w szczególnoœci: kierowanie dzia³aniami zwi¹zanymi
z monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków zagro¿eñ
na terenie powiatu; realizacja zadañ z zakresu planowania cywilnego, a w nich:
opracowywanie i przedk³adanie wojewodzie do zatwierdzenia powiatowego pla-
nu reagowania kryzysowego, realizacja zaleceñ do powiatowego planu reagowa-
nia kryzysowego, wydawanie podleg³ym organom gmin zaleceñ do gminnego
planu reagowania kryzysowego, zatwierdzanie gminnych planów reagowania
kryzysowego; zarz¹dzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleñ, æwiczeñ i tre-
ningów z zakresu reagowania na potencjalne zagro¿enia; wykonywanie przed-
siêwziêæ wynikaj¹cych z planu operacyjnego funkcjonowania powiatów i miast
na prawach powiatów; przeciwdzia³anie skutkom zdarzeñ o charakterze terrory-
stycznym; realizacja zadañ z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.
Okreœlone powy¿ej zadania starosta wykonuje przy pomocy Biura lub Wy-
dzia³u Bezpieczeñstwa i Porz¹dku Publicznego. Do zadañ Biura zwi¹zanych
z zarz¹dzaniem kryzysowym nale¿¹ sprawy: ochrony przeciwpowodziowej,
przeciwpo¿arowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagro¿eniom ¿ycia
i zdrowia ludzi oraz œrodowiska, w tym m.in.: opracowywanie i aktualizowanie
planu reagowania kryzysowego oraz planu ochrony przed powodzi¹, opracowy-
wanie i realizowanie procedur oraz programów reagowania w czasie stanu klêski
¿ywio³owej, koordynowanie prowadzonych dzia³añ ratowniczych oraz likwida-
cja skutków klêsk ¿ywio³owych i zagro¿eñ œrodowiska, koordynowanie dzia³añ
polegaj¹cych na dostarczaniu pomocy poszkodowanym, przygotowywanie æwi-
czeñ dotycz¹cych reagowania kryzysowego, monitorowanie wystêpuj¹cych
klêsk ¿ywio³owych i prognozowanie rozwoju sytuacji, wyposa¿anie magazynu
przeciwpowodziowego w podstawowy sprzêt przeciwpowodziowy, planowanie
œrodków finansowych dla potrzeb reagowania kryzysowego; prowadzenia spraw
zwi¹zanych z funkcjonowaniem Powiatowego Zespo³u Zarz¹dzania Kryzysowego.
Ustawa o zarz¹dzaniu kryzysowym wprowadzi³a obowi¹zek utworzenia
w starostwach Powiatowych Centrów Zarz¹dzania Kryzysowego (PCZK). Pracow-
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
� <������ ���">4� � �"C"�� <������ ���" >)"�� <������ ���" >5"
Page 10
nicy Centrów realizuj¹ nastêpuj¹ce zadania: pe³nienie ca³odobowych dy¿urów
dla zapewnienia przep³ywu informacji na potrzeby zarz¹dzania kryzysowego,
wspó³dzia³anie z równorzêdnymi centrami zarz¹dzania kryzysowego organów
administracji publicznej, nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania
i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoœci, wspó³praca z pod-
miotami realizuj¹cymi monitoring œrodowiska, wspó³dzia³anie z podmiotami
prowadz¹cymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne, dokumentowa-
nie dzia³añ podejmowanych w PCZK, realizacja zadañ sta³ego dy¿uru na potrze-
by podwy¿szania gotowoœci obronnej pañstwa, pe³nienie ca³odobowego dy¿uru
lekarza koordynatora ratownictwa medycznego��.
Organem w³aœciwym w sprawach zarz¹dzania kryzysowego na terenie gmi-
ny jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta��, do zadañ którego nale¿y w szcze-
gólnoœci: kierowanie dzia³aniami zwi¹zanymi z monitorowaniem, planowaniem,
reagowaniem i usuwaniem skutków zagro¿eñ na terenie gminy; realizacja zadañ
z zakresu planowania cywilnego, a w nich: realizacja zaleceñ do gminnego planu
reagowania kryzysowego, opracowywanie i przedk³adanie staroœcie powiatu do
zatwierdzenia gminnego planu reagowania kryzysowego; zarz¹dzanie, organi-
zowanie i prowadzenie szkoleñ, æwiczeñ i treningów z zakresu reagowania na po-
tencjalne zagro¿enia; wykonywanie przedsiêwziêæ wynikaj¹cych z planu
operacyjnego funkcjonowania gmin i gmin o statusie miasta; przeciwdzia³anie
skutkom zdarzeñ o charakterze terrorystycznym; realizacja zadañ z zakresu
ochrony infrastruktury krytycznej.
Jak przedstawiono wy¿ej, okreœlone ustaw¹ zadania wójt, burmistrz lub pre-
zydent miasta wykonuje przy pomocy komórki w³aœciwej w sprawach zarz¹dza-
nia kryzysowego. Ustawa ta nak³ada tak¿e na wójta obowi¹zek powo³ania,
okreœlenia sk³adu, organizacji, siedziby oraz trybu pracy Gminnego Zespo³u
Zarz¹dzania Kryzysowego (GZZK), który jest organem pomocniczym w zapew-
nieniu wykonywania zadañ zarz¹dzania kryzysowego. Zadania tego zespo³u s¹
analogiczne do zadañ zespo³u wojewódzkiego, odnosz¹ siê jednak do terenu
gminy, a obejmuj¹: pe³nienie ca³odobowych dy¿urów w celu zapewnienia
przep³ywu informacji na potrzeby zarz¹dzania kryzysowego, wspó³dzia³anie
z równorzêdnymi centrami zarz¹dzania kryzysowego organów administracji pu-
blicznej, nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz
systemu wczesnego ostrzegania ludnoœci, wspó³pracê z podmiotami reali-
zuj¹cymi monitoring œrodowiska, wspó³dzia³anie z podmiotami prowadz¹cymi
akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne, realizacjê zadañ sta³ych dy¿u-
rów na potrzeby podwy¿szania gotowoœci obronnej pañstwa.
Dla zapewnienia w³aœciwej realizacji wymienionych wy¿ej zadañ wójt, bur-
mistrz, prezydent miasta mo¿e stworzyæ Gminne (miejskie) Centrum Zarz¹dza-
nia Kryzysowego (GCZK). Osoby dy¿urne GCZK realizuj¹ nastêpuj¹ce zadania:
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� <������ ���" >C� � �" '"�� <������ ���" >B"
Page 11
pe³ni¹ ca³odobowe dy¿ury w celu zapewnienia przep³ywu informacji na potrze-
by zarz¹dzania kryzysowego; wspó³dzia³aj¹ z s¹siednimi centrami zarz¹dzania
kryzysowego organów administracji publicznej; nadzór nad funkcjonowaniem sy-
stemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoœci;
wspó³pracuj¹ z podmiotami realizuj¹cymi monitoring œrodowiska; wspó³dzia³aj¹
z podmiotami prowadz¹cymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne;
realizuj¹ zadania sta³ego dy¿uru na potrzeby podwy¿szania gotowoœci obronnej
pañstwa��.
Procedury i sposoby dzia³ania
W momencie zaistnienia zdarzenia, które uznane mo¿e byæ za sytuacjê kryzy-
sow¹, zgodnie z ustaw¹ o zarz¹dzaniu kryzysowym, obowi¹zek podjêcia dzia³añ
w zakresie zarz¹dzania kryzysowego spoczywa na tym organie, który jako pierw-
szy otrzyma³ informacjê o wyst¹pieniu zagro¿enia. Organ taki, czyli wojewoda,
starosta powiatu lub wójt gminy, który jest w³aœciwy w sprawach zarz¹dzania
kryzysowego, ma obowi¹zek niezw³ocznie powiadomiæ o zaistnia³ym zdarzeniu
organy odpowiednio wy¿szego i ni¿szego szczebla, jednoczeœnie przedstawiaj¹c
swoj¹ ocenê sytuacji, jak te¿ informuj¹c o zamierzonych dzia³aniach��.
Konieczna jest w tym miejscu uwaga, ¿e uchwalona w dniu 26 kwietnia 2007 r.
ustawa o zarz¹dzaniu kryzysowym nak³ada na wojewodê oraz samorz¹d powiato-
wy i gminny obowi¹zek opracowania nowych planów reagowania kryzysowego.
Najbardziej interesuj¹ca jest czêœæ takiego planu, gdzie zamieszczone s¹ pro-
cedury reagowania kryzysowego. Okreœlaj¹ one zespó³ przedsiêwziêæ na wypa-
dek sytuacji kryzysowych, w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny.
G³ównie okreœlone zosta³y tam zadania w zakresie monitorowania zagro¿eñ,
bilansu i trybu uruchamiania si³ i œrodków niezbêdnych do usuwania skutków
zagro¿eñ, uruchamiania dzia³añ przewidzianych w planie reagowania kryzyso-
wego oraz zasady wspó³dzia³ania, a tak¿e sposoby ograniczania rozmiarów strat
i usuwania skutków zagro¿eñ.
Równie wa¿na jest czeœæ trzecia takiego planu, któr¹ stanowi¹ za³¹czniki funk-
cjonalne planu g³ównego. Okreœlaj¹ one nastêpuj¹ce zagadnienia: standardowe
procedury operacyjne, opisuj¹ce sposoby dzia³ania podmiotów realizuj¹cych za-
dania z zakresu zarz¹dzania kryzysowego; organizacjê ³¹cznoœci pomiêdzy wy¿ej
wymienionymi podmiotami; organizacjê systemu monitorowania zagro¿eñ,
ostrzegania i alarmowania; zasady informowania ludnoœci o zagro¿eniach i spo-
sobach postêpowania na wypadek zagro¿eñ; organizacjê ewakuacji z terenów za-
gro¿onych; organizacjê opieki spo³ecznej i medycznej, z uwzglêdnieniem planów
ratownictwa medycznego; organizacjê ochrony przed zagro¿eniami radiacyjny-
mi, biologicznymi i chemicznymi; wykaz zawartych umów i porozumieñ zwi¹za-
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
�� <������ ���" '(� � �" '"�� <������ ���" '>"
Page 12
nych z realizacj¹ zadañ zawartych w planie reagowania kryzysowego; zasady
oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód.
Plany reagowania kryzysowego podlegaj¹ obowi¹zkowej aktualizacji nie rza-
dziej ni¿ co dwa lata��.
Jak opisano wy¿ej, w sytuacji niewyst¹pienia zagro¿eñ lub zdarzeñ naru-
szaj¹cych stan bezpieczeñstwa województwa, gdy nie s¹ uruchamiane procedury
reagowania z udzia³em cz³onków WZZK, pracownicy WCZK bêd¹cego jednym
z oddzia³ów WBZK wype³niaj¹ szereg zadañ, a najwa¿niejsze z nich to: pe³nienie
ca³odobowego dy¿uru w celu zapewnienia przep³ywu informacji na potrzeby
zarz¹dzania kryzysowego, wspó³dzia³anie z centrami zarz¹dzania kryzysowego
organów administracji publicznej, nadzór nad funkcjonowaniem systemu wy-
krywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania ludnoœci,
wspó³praca z podmiotami realizuj¹cymi monitoring œrodowiska, wspó³dzia³anie
z podmiotami prowadz¹cymi akcje ratownicze, poszukiwawcze i humanitarne,
dokumentowanie dzia³añ podejmowanych przez pracowników WCZK, realiza-
cja zadañ sta³ego dy¿uru na potrzeby podwy¿szania gotowoœci obronnej pañ-
stwa, pe³nienie ca³odobowego dy¿uru lekarza koordynatora ratownictwa
medycznego.
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� A ���� ����!�� �������� ���� ������� ��� �� �� �� ����� ����� �� � ��������8>" =�� �� � ����������8� ��������� ��� �������� ���� ���� ���� ��� � �������� � �� ��� ���� � ����������������������� ��������� ��� �� � !���� ��� �� �� ������ ��� ������ ���� �����������!�� ��� ������ ������ ������ .���������� ����� ������ ���������� ��� �������!�� � �������!�� ����� ����� �������� ��� ������ ���������� ������ ������� � �������� ��� ������ � ������ ���� ������������ ���� ���� �� ����� ��� �������� � .���������F'" =������� ��������� ��� ����� ����!������ �� � � ����� ������# � ������ ������ ���� ����� � ��� �� �� � ���������� � � ��� �� ���� � � ��8� ������ � ����� �� ����������� ���������� ���� � ��� ����������� �� � !���� � �������� �� � ����� ���� � ���������� ����������� ������� ������������ � ����� ��������� ��� ����� ���� �� ��� � ���������� � ����� �� �� ���������� ������� � ���� � � ����� ���� � ��������F6" +�������� .�������� ���� �� ���� ����!������8� ��������� �������� ��������� ��� ����� �� �� �������� ������� � ������������ ������� � ����� � ���������� ��� ������� ���������� �����!�� ������� ���� �������� ������������ ���������� ���� ����������� ��������� � �������� � ������������ �� �� �.�������� ����!�� � ����������� � �� ������� ������������������������� ���������� ��������� � ���� � ����������� ���������� ������ �������� � �������� � ������������ ��� � ������������� ����������� ���������� ���������� ����� ����� ����������� ���������� ����������� � ����������� ���� ���������� � � ���������� �������� � ���������� ����� ������������� ������������ ������� �� �� ���� ��� ������� � ������������ �� �"=�� ������������ �������������� ������������ ������������ �� �������� �� �� ��� ����"
Page 13
Decyzjê o uruchomieniu procedur zawartych w Wojewódzkim Planie Reago-
wania Kryzysowego (WPRK) podejmuje Wojewoda w razie koniecznoœci udziele-
nia pomocy powiatowi zagro¿onemu lub dotkniêtemu zdarzeniem, je¿eli
z analizy mo¿liwoœci reagowania jego organicznych si³ i œrodków wynika, ¿e s¹
niewystarczaj¹ce, a starosta zwróci³ siê z wnioskiem o pomoc lub w przypadku za-
gro¿enia lub zdarzenia, którego skutki mog¹ dotkn¹æ obszar wiêkszy ni¿ jeden
powiat, kiedy uzna, ¿e niezbêdne jest w³¹czenie siê szczebla wojewódzkiego do
dzia³añ reagowania.
Informacja o zagro¿eniu lub zdarzeniu sp³ywa do dy¿urnego WCZK. Po jej
odnotowaniu podlega ona potwierdzeniu u Ÿród³a lub weryfikacji w innych
Ÿród³ach, przekazowi do zainteresowanych s³u¿b, stra¿y, inspekcji lub innych
ogniw kompetentnych w przeciwdzia³aniu lub likwidacji skutków danego zda-
rzenia, utrwaleniu w dzienniku dzia³ania s³u¿by dy¿urnej oraz na noœniku elek-
tronicznym, jak te¿ umieszczeniu w raporcie bie¿¹cym i okresowym.
W zale¿noœci od sytuacji, plan uruchamiany jest w pe³nym zakresie lub tylko
w czêœci niezbêdnej do skutecznego reagowania na okreœlone zagro¿enie lub zda-
rzenie. Polecenie uruchomienia planu, wojewoda przekazuje dyrektorowi
WBZK, pe³ni¹cego jednoczeœnie funkcjê zastêpcy szefa WZZK, który poprzez
s³u¿bê dy¿urn¹ WCZK, doprowadza je do wiadomoœci wszystkich osób funkcyj-
nych. W obliczu zagro¿eñ b¹dŸ zdarzeñ nie wymagaj¹cych wprowadzenia stanu
klêski ¿ywio³owej, a wiêc tak¿e w sytuacjach kryzysowych, w wyniku urucho-
mienia WPRK, pracownicy WCZK podejmuje pracê w trybie ci¹g³ym – trzyzmia-
nowym��.
Tak¿e WZZK, w obliczu zagro¿eñ b¹dŸ zdarzeñ nie wymagaj¹cych wprowa-
dzenia stanu klêski ¿ywio³owej podejmuje pracê w ograniczonym sk³adzie oso-
bowym i strukturalnym. Sformowanie okreœlonego gremium nastêpuje na polecenie
wojewody, a czynnoœæ t¹ przeprowadza dyrektor WBZK. Praca cz³onków zespo³u
odbywa siê wg harmonogramu okreœlonego przez wojewodê.
W ramach kierowania reagowaniem kryzysowym, wojewodzie podporz¹d-
kowane s¹ organy i jednostki organizacyjne administracji rz¹dowej i samorz¹dowej
województwa oraz inne si³y i œrodki wydzielone do jego dyspozycji i skierowane
do wykonania zadañ na obszarze województwa, w tym pododdzia³y i oddzia³y
SZ RP.
Kierowanie dzia³aniami ratowniczymi w miejscu zagro¿enia lub zdarzenia,
realizowane jest przez przedstawiciela kompetentnej s³u¿by, stra¿y lub inspekcji.
W przypadku zdarzeñ o charakterze mieszanym oraz wyst¹pienia problemów
kompetencyjnych, rozstrzygniêæ dotycz¹cych kierowania dzia³aniami dokonuje
wojewoda.
Procedury dzia³ania organów administracji rz¹dowej i samorz¹dowej pod-
czas sytuacji kryzysowych s¹ swoistym cyklem decyzyjnym, obejmuj¹cym: fazy
decyzyjne, etapy i czynnoœci zwi¹zane z pozyskiwaniem, przetwarzaniem i wy-
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
�� -�������� )� ���������� .����� ����������� /���������� ,������ '((*"
Page 14
korzystaniem pozyskanych informacji. Rezultatem tego procesu powinno byæ
podjêcie decyzji, wypracowanie zamiaru, opracowanie planu reagowania kryzy-
sowego oraz zadañ dla podmiotów wykonawczych znajduj¹cych siê w dyspozy-
cji danego organu administracji.
Cykl decyzyjny przebiega w czterech podstawowych, ³¹cz¹cych siê i przeni-
kaj¹cych fazach, z których pierwsza, okreœlana jako ustalenie po³o¿enia, jest pro-
cesem sta³ego pozyskiwania, gromadzenia, porz¹dkowania oraz przetwarzania
wszelkiego rodzaju informacji dotycz¹cych stanu posiadanych si³ i œrodków,
Ÿród³a i rodzaju zagro¿enia oraz warunków prowadzenia dzia³añ zapobiegaw-
czych, ratowniczych oraz odbudowy. Ustalenie po³o¿enia daje mo¿liwoœæ przy-
gotowania i przedstawienia wojewodzie, staroœcie, czy wójtowi jasnego,
przejrzystego i dok³adnego przegl¹du sytuacji. Na tej podstawie mo¿na przepro-
wadziæ ocenê zaistnia³ej sytuacji, przeprowadziæ analizê zadania do wykonania,
wypracowaæ warianty dzia³ania, podj¹æ decyzjê, sprecyzowaæ zamiar, skorygo-
waæ plan reagowania kryzysowego, jak te¿ postawiæ zadania wykonawcom i kon-
trolowaæ ich wykonanie.
Z fazy ustalenia po³o¿enia organ uczestnicz¹cy w procesie reagowania kryzy-
sowego p³ynnie przejœæ powinien do fazy planowania, która sk³ada siê z czterech
nastêpuj¹cych po sobie etapów, a pierwszy z nich, to ocena sytuacji kryzysowej,
ukierunkowany na zrozumienie zadania wynikaj¹cego z sytuacji kryzysowej lub
zadania otrzymanego od organu nadrzêdnego, szczegó³ow¹ ocenê czynników
wp³ywaj¹cych na wykonanie zadania, opracowanie, rozwa¿enie i porównanie
wariantów dzia³ania. W konsekwencji powinno pozwoliæ to na przedstawienie
organowi – wojewodzie, staroœcie lub wójtowi – warunków do podjêcia decyzji
i sprecyzowania zamiaru. Ocena taka sk³ada siê zazwyczaj z analizy zadania,
informowania operacyjnego, oceny warunków wp³ywaj¹cych na wykonanie za-
dania, opracowania wariantów dzia³ania, odprawy koordynacyjnej, rozwa¿enia
i porównania wariantów dzia³ania. Drugi etap tej fazy, to podjêcie decyzji i spre-
cyzowanie zamiaru przez wojewodê, starostê lub wójta. Odbywa siê to na tzw.
odprawie decyzyjnej, a zwykle polega na przyjêciu jednego z zaproponowanych
wariantów dzia³ania, na podstawie którego wypracowywana jest decyzja, na
podstawie której organ precyzuje swój zamiar dzia³ania. Zamiar dzia³ania jest to
opis sposobu wykonania zadañ i tego co w rezultacie ma byæ osi¹gniête. Etap trze-
ci, okreœlany jest jako opracowanie planu reagowania kryzysowego (zazwyczaj
jest to tylko jego korekta)��. Etapem koñcowym, czwartym fazy planowania jest
opracowanie dokumentów dyrektywnych dla podporz¹dkowanych podmiotów
wykonawczych, który polega na pisemnym opracowaniu zadañ dla poszczegól-
nych zaanga¿owanych w reagowanie kryzysowe podmiotów.
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� =�� ���� ������������!���� ��� ���� �.������� 1����������� ���� ������������ ������������ �������� � ���� ����� ���� �������� � ������ � �������� � ������������� � �����8���K� ��K� �����K� ����K� � ����� ����K
Page 15
Z fazy planowania przechodzi siê do fazy kolejnej, czyli stawiania zadañ, której
celem jest postawienie wykonawcom zadañ wynikaj¹cych z przyjêtego zamiaru
dzia³ania. Najskuteczniejszym sposobem postawienia zadañ jest osobiste ich prze-
kazanie szefom, komendantom podleg³ych s³u¿b, inspekcji i stra¿y przez wojewo-
dê, starostê czy wójta. Najczêœciej odbywa siê to podczas specjalnej odprawy.
Faz¹ koñcow¹ procesu decyzyjnego jest kontrola, która, najogólniej ujmuj¹c
ma na celu sprawdzenie efektów, jakie osi¹gniêto w fazach poprzednich, jak te¿
sposobu ich wdro¿enia do dzia³ania.
Po przeanalizowaniu za³o¿eñ wy¿ej opisanego procesu, mo¿na za³o¿yæ, ¿e
powinien on doprowadziæ do zminimalizowania skutków sytuacji kryzysowej.
Nadto warto dodaæ, ¿e dodatkowo osi¹gniête w nim rezultaty mog¹ stanowiæ
dobr¹ podstawê do uaktualnienia posiadanych danych o zaistnia³ej sytuacji i rea-
lizacji zwi¹zanych z ni¹ zadañ reagowania kryzysowego�.
Dla swego rodzaju zobrazowania i podsumowania opisywanego powy¿ej za-
gadnienia, niezbêdne jest przypomnienie, ¿e zapewnienie funkcjonowania admi-
nistracji publicznej, funkcjonowania i odtwarzania infrastruktury krytycznej,
racjonalne gospodarowanie si³ami i œrodkami, jak te¿ zapewnienie ludnoœci po-
szkodowanej warunków przetrwania w sytuacjach kryzysowych�� wymaga zin-
tegrowanego wysi³ku wszystkich organów administracji publicznej oraz innych
podmiotów, w tym pododdzia³ów i oddzia³ów wojskowych.
W przypadku, gdy w sytuacji kryzysowej u¿ycie innych si³ i œrodków jest nie-
mo¿liwe lub mo¿e okazaæ siê niewystarczaj¹ce, MON, na wniosek wojewody,
mo¿e przekazaæ do jego dyspozycji pododdzia³y lub oddzia³y wojskowe. W rea-
gowaniu kryzysowym powinny braæ udzia³ jednostki wojskowe zgodnie z ich
specjalistycznym przygotowaniem. U¿ycie jednostek wojskowych w reagowaniu
kryzysowym musi byæ uzgadniane z organami wskazanymi przez MON. Jedno-
czeœnie ustawa zastrzega, ¿e oddzia³y si³ zbrojnych mog¹ byæ przekazywane do
dyspozycji wojewody w sk³adzie etatowym lub w sk³adzie tworzonych doraŸnie
zgrupowañ zadaniowych.
Pododdzia³y i oddzia³y SZ RP maj¹ do wykonania dwa rodzaje zadañ. Pierwszy
rodzaj tych zadañ, realizowany jest podczas dzia³añ ratowniczych, a s¹ to zada-
nia: poszukiwawczo – ratownicze i ratowniczo – gaœnicze; likwidowanie skutków
awarii technicznych, w tym takich, w których nast¹pi³o uwolnienie toksycznych
œrodków przemys³owych oraz wypadki radiacyjne; ewakuowanie poszkodowa-
nej ludnoœci i mienia; œwiadczenie us³ug logistycznych; przygotowanie warun-
ków do czasowego przebywania ewakuowanej ludnoœci; prowadzenie prac
zabezpieczaj¹cych, ratowniczych i ewakuacyjnych dóbr kultury; wykonywanie
prac z u¿yciem specjalistycznego sprzêtu technicznego lub materia³ów wybucho-
wych; usuwanie materia³ów niebezpiecznych i ich unieszkodliwianie, likwido-
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
� I"����������������� ��������� ���� ��* �����$�� ������������*J� " >>'1>>BF +��������� ���� ��� � ������ ��� �� ���������� D+� �� =��������E @����� ��� &���� G����� � >:4);�'((*"
�� ���� � ���� +0 ������� +,,1 ���� � ����������� ���������� ��" ���"� � �" >" ���" '"
Page 16
wanie ska¿eñ i zaka¿eñ biologicznych; remont i odbudowa infrastruktury tech-
nicznej; uczestniczenie w przywracaniu przejezdnoœci szlaków komunikacyjnych;
udzielanie pomocy medycznej rannym i chorym oraz realizowanie zadañ sanitarno-
higienicznych.
Drugi rodzaj zadañ, to zadania prewencyjne, które s¹ realizowane przez
wspó³udzia³ w monitorowaniu zagro¿eñ oraz w ochronie mienia pozostawione-
go na obszarze wystêpowania zagro¿eñ; izolacjê obszaru wystêpowania zagro¿eñ
lub miejsc prowadzenia akcji ratowniczych; wykrywanie ska¿eñ; realizacjê
przedsiêwziêæ ochrony przed terroryzmem oraz przedsiêwziêæ przeciwepidemicz-
nych; rozpoznawanie zagro¿eñ po¿arowych; pomoc jednostkom Policji, w tym
izolacjê terenu dzia³añ antyterrorystycznych; ochronê obiektów i urz¹dzeñ wa¿-
nych dla bezpieczeñstwa lub obronnoœci pañstwa, obiektów kultury narodowej,
siedzib w³adz pañstwowych; os³onê lub izolacjê wa¿nych obiektów, dróg, wydzie-
lonych ulic lub czêœci miast; zatrzymywanie osób stwarzaj¹cych w sposób oczywisty
bezpoœrednie zagro¿enie dla ¿ycia lub zdrowia ludzkiego, a tak¿e mienia.
Wsparcie dzia³añ ratowniczych przez si³y uk³adu militarnego odbywa siê
w trzech trybach: podstawowym, alarmowym i nakazowym. Tryb podstawowy
ma miejsce wówczas, kiedy wójt (burmistrz, prezydent miasta), na którego tere-
nie wyst¹pi³o zagro¿enie, zwraca siê przez starostê do wojewody o wsparcie woj-
skowe. W ramach tego trybu, stosowanego g³ównie w obliczu wyczerpania
mo¿liwoœci organicznych ogniw statutowo powo³anych do reagowania kryzyso-
wego, w sytuacji, gdy interweniuj¹cy nie dysponuj¹ wiedz¹ lub sprzêtem odpo-
wiednim do skutecznego rozwi¹zania powsta³ej sytuacji, w ramach dzia³añ
prewencyjnych w obliczu zagro¿eñ przewidywalnych – okreœlone pod wzglê-
dem iloœciowym i jakoœciowym oddzia³y SZ RP podejmuj¹ interwencjê po wczeœ-
niejszym zapotrzebowaniu organu administracji samorz¹dowej i wniosku
wojewody kierowanym poprzez szefa WSzW do dowódcy OW. Drugi z trybów,
to tryb alarmowy, w którym wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta, na
obszarze dzia³ania którego wyst¹pi³o zagro¿enie, zwraca siê bezpoœrednio do do-
wódcy jednostki wojskowej z proœb¹ o wsparcie. Trzeci, to tryb nakazowy, ozna-
czaj¹cy, ¿e decyzjê o w³¹czeniu siê wojska do dzia³añ reagowania kryzysowego
podejmuje Minister Obrony Narodowej lub Szef Sztabu Generalnego WP (Szt.
Gen. WP), albo odpowiednio dowódca rodzaju si³ zbrojnych (RSZ), OW, korpusu
itd.�� U¿ycie jednostek SZ RP do dzia³añ w trybie nakazowym odbywa siê w opar-
ciu o wczeœniej skalkulowane i usystematyzowane zadania ujête w dokumentach
planistycznych resortu Obrony Narodowej (ON).
Wprowadzenie wojska do dzia³añ ratowniczych odbywa siê obligatoryjnie,
na podstawie unormowañ obowi¹zuj¹cych na centralnych szczeblach kierowania
reagowaniem kryzysowym.
Koordynowanie udzia³u oddzia³ów wojska, w zale¿noœci od obszaru, na któ-
rym wystêpuj¹ zagro¿enia, zapewniaj¹ odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
�� I" ������ ����������� �������� � ���� ��* �����$�� ������������*�2G�� &�� ���� '((5� " >65"
Page 17
miasta), starosta powiatu lub wojewoda. Koordynowanie to obejmuje tylko
przedsiêwziêcia maj¹ce na celu sprawne w³¹czanie oddzia³ów si³ zbrojnych do
wspó³dzia³ania z innymi podmiotami. Zadania dla oddzia³ów wojska s¹ przeka-
zywane wy³¹cznie ich dowódcom, a dowodzenie odbywa siê na zasadach okreœ-
lonych w regulaminach wojskowych i wed³ug procedur tam obowi¹zuj¹cych.
Ustawa zaznacza, ¿e u¿ycie oddzia³ów SZ RP w sytuacji kryzysowej nie mo¿e
zagroziæ ich zdolnoœci do realizacji zadañ wynikaj¹cych z Konstytucji Rzeczy-
pospolitej Polskiej i ratyfikowanych umów miêdzynarodowych.
Podsumowanie i wnioski
Bardzo cennym materia³em, który pozwoli³ na sformu³owanie kilku wnios-
ków dotycz¹cych reagowania organów administracji rz¹dowej i samorz¹dowej
na sytuacje kryzysowe, by³a przeprowadzona przez autora analiza konkretnego
przypadku, tj. awarii zasilania energetycznego w województwie zachodnio-
pomorskim��w dniach od 8 do 14 kwietnia 2008 r.
Omawian¹ sytuacjê kryzysow¹ zwiastowa³y ju¿ dane z Biura Prognoz Meteo-
rologicznych w Szczecinie otrzymane 7 kwietnia 2008 r. o godz. 19.14 przez dy¿ur-
nego Wojewódzkiego Centrum Zarz¹dzania Kryzysowego (WCZK) w Szczecinie.
W treœci komunikatu ostrzegano o mo¿liwoœci intensywnych opadów deszczu ze
œniegiem, które mog¹ nadejœæ w ci¹gu 18 godzin. Przewidywano tak¿e du¿e
utrudnienia komunikacyjne w terenach zurbanizowanych. W tym czasie, czyli
7 kwietnia 2008 r. oko³o godz. 20.00 w zachodniej czêœci województwa zachod-
niopomorskiego zacz¹³ padaæ intensywny deszcz, z czasem przechodz¹cy
w deszcz ze œniegiem. Padaj¹cy du¿ymi p³atami œnieg okleja³ drzewa, infrastruk-
turê energetyczn¹ oraz powodowa³ utrudnienia w komunikacji. Pod naporem
œniegu zaczê³y ³amaæ siê ga³êzie drzew. Powsta³e w tym czasie obci¹¿enia szadzi¹
przewodów linii energetycznych przekroczy³y co najmniej o kilkadziesi¹t pro-
cent przyjête w obliczeniach normy. Opady deszczu spowodowa³y podniesienie
siê poziomu wód gruntowych co poci¹gnê³o za sob¹ rozmiêkczenie gruntu.
Efektem tego by³o obni¿enie stabilnoœci posadowienia zarówno s³upów linii
elektroenergetycznych, jak i rosn¹cych w ich pobli¿u linii drzew.
W tym czasie organy administracji rz¹dowej i samorz¹dowej, po dokonaniu
analizy, oceny posiadanych si³ i œrodków i mo¿liwoœci podlegaj¹cych s³u¿b ratun-
kowych podejmowa³y decyzje o zwracaniu siê do si³ wojskowych o wydzielenie
oddzia³ów i pododdzia³ów i udzielenie wsparcia.
8 kwietnia o godzinie 6.55, do oficera dy¿urnego Wojewódzkiego Sztabu Woj-
skowego w Szczecinie zosta³a przekazana z WCZK, wstêpna informacja o sytuacji
na terenie województwa. O godzinie 7.15 na polecenie szefa WSzW zosta³a uru-
chomiona Grupa Operacyjna. Oko³o godz. 7.35 szef Grupy Operacyjnej nawi¹za³
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
�� G�������� � ��� ����� ��������� � ������� ���������� � +������������ ���A�������� &���� ������ ,�������� ���� �&���� ����� ,������ &�� ����� ,��������"
Page 18
kontakt z WZZK oraz uruchomionej w tym czasie GO Pomorskiego Okrêgu Woj-
skowego w Bydgoszczy.
Od godz. 8.40 do WSzW zaczê³y sp³ywaæ zapotrzebowania z organów admi-
nistracji samorz¹dowej (za poœrednictwem WCZK), jako pierwsze na wydzielenie
agregatów pr¹dotwórczych dla powiatu polickiego (Z.Ch. „Police”) oraz dla po-
wiatu stargardzkiego. O godzinie 9.10 nast¹pi³ zanik ³¹cznoœci „wojskowej”, któr¹
przywrócono tylko do komunikowania siê z GO POW oraz udostêpniono jeden
numer cywilny.
O godzinie 9.50 szef GO WSzW uzgodni³ z dowódc¹ 12. dywizji zmechanizo-
wanej, jak¹ iloœæ si³ i œrodków mo¿e on wydzieliæ do przysz³ej akcji antykryzyso-
wej. G³ówn¹ uwagê skupiono na agregatach pr¹dotwórczych.
O godzinie 10.25 wyznaczeni oficerowie WSzW rozpoczêli pracê w WZZK.
Oko³o 11.05 do GO WSzW zaczê³y nap³ywaæ meldunki od komendantów WKU
z terenu województwa, którzy dokonywali ustaleñ co do istniej¹cej sytuacji na
obszarach terenowo w³aœciwych powiatów i gmin. W tym te¿ czasie od WCZK do
GO POW by³y kierowane kolejne wnioski o wsparcie si³ami wojska dzia³añ cywil-
nych s³u¿b ratowniczych (tak jak poprzednio, g³ównie chodzi³o o agregaty pr¹do-
twórcze). Czêœæ z tych zapotrzebowañ przesy³ano z pominiêciem WSzW.
Warto zaznaczyæ, ¿e dzia³alnoœæ GO WSzW odbywa³a siê na zasadzie koordy-
nowania udzia³u si³ i œrodków wojska w dzia³aniach a¿ do 24 kwietnia, do godz.
15.00, kiedy to zakoñczono jej funkcjonowanie.
Od 9 kwietnia 2008 r. WZZK funkcjonowa³ w pomieszczeniach WCZK
(Zachodniopomorski Urz¹d Wojewódzki w Szczecinie). W dniach nastêpnych sy-
tuacja zaczê³a siê normalizowaæ, jednak topniej¹cy œnieg powodowa³ podniesie-
nie siê stanów rzek Ina i Rega – stan nawet 97 cm powy¿ej stanu alarmowego
(oraz kilku mniejszych w zachodniej czêœci województwa), co doprowadzi³o do
licznych podtopieñ budynków w powiatach: kamieñskim, gryfickim, golenio-
wskim i stargardzkim, jak te¿ zalania znacznych obszarów ³¹k i innych upraw. Po-
wodem eskalacji sytuacji kryzysowej by³y niespotykane od wielu lat o tej porze
roku opady deszczu i œniegu. Do podtopieñ dosz³o tak¿e dlatego, ¿e na terenach
wiejskich nie konserwuje siê na bie¿¹co rowów odp³ywowych oraz zbyt niskie s¹
nak³ady na utrzymanie urz¹dzeñ melioracji podstawowej. Likwidacja skutków
obfitych opadów œniegu trwa³a do 14 kwietnia, a ca³kowita normalizacja nast¹pi³a
oko³o 24 kwietnia 2008 r.
Wnioski jakie nasuwaj¹ siê po dokonaniu analizy cyklu decyzyjnego, który
mia³ miejsce podczas opisanej powy¿ej sytuacji kryzysowej, mo¿na podzieliæ na
dwa segmenty.
Wnioski dotycz¹ce sektora niemilitarnego
1. Stan, jaki zaistnia³ w województwie po awarii zasilania, nie kwalifikowa³ siê
do wprowadzenia stanu klêski ¿ywio³owej. System reagowania kryzysowego
w województwie zachodniopomorskim opiera³ siê na szybkim rozpoczêciu
��������� �� �� �������� � � � � �� ��
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
Page 19
dzia³alnoœci wojewódzkiego oraz powiatowych (miejskich) i gminnych ze-
spo³ów zarz¹dzania kryzysowego. Dokonywa³y one bie¿¹cej analizy zagro¿e-
nia, planowa³y u¿ycie si³ i œrodków ratowniczych oraz koordynowa³y ich
efektywne u¿ycie.
2. Szybkie zwo³anie WZZK i MZZK pozwoli³o na przejêcie kierowania
dzia³aniami od pocz¹tku powstania zagro¿enia. Zorganizowanie przez Woje-
wodê Zachodniopomorskiego i Prezydenta Szczecina systemu informowania
spo³eczeñstwa o skutkach katastrofy i postêpach w prowadzeniu akcji kryzy-
sowej umo¿liwi³o jednolity przekaz informacji oraz umo¿liwi³o niezak³ócon¹
pracê centrów zarz¹dzania kryzysowego.
3. Reagowanie na zaistnia³e zdarzenie oraz likwidacja skutków pozwoli³y na
wskazanie mankamentów, rzutuj¹cych na proces wspó³dzia³ania z podmiota-
mi ratowniczymi, a tak¿e z Wojewódzkim Sztabem Wojskowym w Szczecinie
oraz z terenowo w³aœciwymi Wojskowymi Komendami Uzupe³nieñ. Zauwa-
¿ono, ¿e podczas planowania u¿ycia si³ i œrodków na obszarach dotkniêtych
zdarzeniem, zaistnia³a koniecznoœæ szybkiego wydzielenia du¿ej iloœci spe-
cjalistycznego sprzêtu, znajduj¹cego siê w np. zasobach wojska (pokrycia dro-
gowe, motopompy, agregaty pr¹dotwórcze czy zestawy niskopodwoziowe).
„Naliczenia” tego sprzêtu s¹ rozcz³onkowane w planach szczegó³owych woj-
skowych, jak i w WPRK.
4. Zagro¿eniem, które komplikowa³o sprawne reagowanie, by³ zanik ³¹cznoœci
w niektórych sieciach telefonii komórkowej i kablowej, co utrudnia³o jej
nawi¹zywanie i przesy³anie danych pomiêdzy wspó³dzia³aj¹cymi. Przez wie-
le godzin niektóre z gmin nie posiada³y ¿adnej mo¿liwoœci nawi¹zania
³¹cznoœci.
5. W kilku gminach brakowa³o awaryjnego zasilania z agregatów pr¹dotwór-
czych wa¿nych instytucji, w tym pogotowia ratunkowego, co powodowa³o
bezpoœrednie zagro¿enie dla ¿ycia i zdrowia mieszkañców, brak awaryjnych
Ÿróde³ zasilania powodowa³ zagro¿enie wydostaniem siê nieczystoœci z kilku
oczyszczalni œcieków. Zaistnia³e uszkodzenia dróg, zaspy œnie¿ne i podtopie-
nia gruntów oraz brak stosownego sprzêtu transportowego powodowa³y za-
gro¿enie brakiem dostaw wody pitnej dla mieszkañców i do pojenia zwierz¹t
w fermach. Zak³ócenia wystêpowa³y tak¿e w zaopatrzeniu instytucji w pali-
wa ropopochodne.
6. Dla osi¹gniêcia synergicznoœci dzia³añ nale¿y tak zmodyfikowaæ plany „ratow-
nicze (wojskowe i WPRK), aby mo¿liwy by³ ogl¹d ca³oœci si³ i œrodków, jakie s¹
do dyspozycji w danej chwili.
Wnioski dotycz¹ce sektora militarnego
1. Terenowe organy administracji wojskowej na terenie województwa zachod-
niopomorskiego, czyli WSzW w Szczecinie oraz kilka WKU skupi³y siê na
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������
Page 20
koordynowaniu wydzielania si³ i œrodków wojska oraz do przesy³ania doku-
mentacji (wniosków o wydzielenie si³ i œrodków).
2. Analizuj¹c opisywan¹ akcjê kryzysow¹ zauwa¿alnych jest kilka zagro¿eñ dla
w³aœciwego wspó³dzia³ania, a jednym z nich jest to, ¿e w zapotrzebowaniach
na sprzêt maj¹cy byæ wydzielany z jednostek wojskowych przedstawiciele
wojewody samodzielnie okreœlali jego liczbê i rodzaj, nie konsultuj¹c tego
z WSzW, przez co zapotrzebowania czasem opiewa³y na sprzêt którego nie
by³o aktualnie w dyspozycji wojska.
3. Zagro¿enie – problem, to tak¿e niew³aœciwy obieg dokumentów podczas akcji
kryzysowej. Zaobserwowano, ¿e wiele dokumentów przesy³ano równolegle
do poszczególnych szczebli dowodzenia SZ RP (bez odnoszenia siê do hierar-
chii tych szczebli) lub te¿ niektóre z tych szczebli pomijano.
4. Zauwa¿ono mankamenty zwi¹zane z w³aœciwym reagowaniem i koordyno-
waniem dzia³añ wojska przez WSzW w terenie objêtym akcj¹, na co wp³yw
mia³ brak pojazdów osobowo-terenowych, agregatów pr¹dotwórczych oraz
mobilnych œrodków ³¹cznoœci.
5. Zagro¿enie dla skutecznego wspó³dzia³ania organów, to zaobserwowany
fakt, ¿e dyslokacja oddzia³ów i pododdzia³ów si³ zbrojnych w stosunku do re-
jonów ich u¿ycia, jest niefunkcjonalna, przez co ma negatywny wp³yw na ich
dyspozycyjnoœæ, wyszkolenie i mo¿liwoœæ u¿ycia specjalistycznego wyposa-
¿enia, przydatnego w akcjach i operacjach kryzysowych.
6. Problem, to nie funkcjonuj¹cy w³aœciwie spójny, wspólny system ³¹cznoœci
struktur wojskowych z organami administracji rz¹dowej i samorz¹dowej.
7. Mankament, to tak¿e brak wspólnych szkoleñ, æwiczeñ zgrywaj¹cych i dosko-
nal¹cych wspó³dzia³anie terenowych organów administracji wojskowej z or-
ganami administracji rz¹dowej i samorz¹dowej.
8. Zapewnienie skutecznej realizacji zadañ reagowania kryzysowego przez
pododdzia³y i oddzia³y SZ RP wymaga spe³nienia co najmniej regu³y „4 x W”,
tj. si³y wojskowe musz¹ byæ „uruchomione” we w³aœciwym czasie (wg odpo-
wiedniego trybu), we w³aœciwych iloœciach (tzn. adekwatnie do wielkoœci rea-
lizowanych zadañ), o w³aœciwej specjalnoœci (tj. odpowiednio wyposa¿one
i wyszkolone) oraz we w³aœciwym miejscu (tzn. dysponuj¹ce odpowiednimi
œrodkiem transportowymi umo¿liwiaj¹cymi im dotarcie na miejsca zdarzenia
i realizacjê w nich zadañ).
Literatura: Cieœlak S., Praktyka organizowania administracji publicznej, Wyd. Difin,
Warszawa 2004; G¹ciarz J., Organizacja i zasady dzia³ania administracji publicznejw Polsce, [w:] Administracja publiczna, J. Hausner (red.), Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2005; Kitler W., Zarz¹dzanie kryzysowe jako element zarz¹dzania bez-pieczeñstwem narodowym, [w:], System reagowania kryzysowego, J. Gryz, W. Kitler
(red.), Wydawnictwo A. Marsza³ek, Toruñ 2007; Nowak E., Zarz¹dzanie kryzysowew sytuacjach zagro¿eñ niemilitarnych, AON, Warszawa 2007; Kurkiewicz A.,
Zarz¹dzanie sytuacjami kryzysowymi w polskim systemie prawnym, [w:] Zarz¹dzanie
��������� �� �� �������� � � � � �� ���
�������� ������� � ����� ���������� ������� ��������� � ������� ���
Page 21
kryzysowe w Polsce, M. Jab³onowski, L. Smolak (red.), Akademia Humanistyczna
w Pu³tusku, Pu³tusk 2007; Stec M., S³u¿by, inspekcje i stra¿e w nowym ustroju admini-stracji publicznej, „Samorz¹d Terytorialny” 1998, nr 2; Tomaszewski W., Treœæ refor-my ustrojowej. Nowe podzia³y kompetencji i zadañ w administracji rz¹dowej i samorz¹dzieterytorialnym, [w:] Reforma Administracji Publicznej, materia³ szkoleniowy, Zeszyt
nr 2; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie KPRM, Warszawa 1999; Zarz¹dzaniekryzysowe w sytuacji klêski ¿ywio³owej, „Zeszyt Problemowy” Towarzystwa Wiedzy
Obronnej Nr 1(45) 2006; Województwa, Dz.U. z 1998 r. Nr 92, poz. 576; Ustawa z dnia5 czerwca 1998 r. o administracji rz¹dowej w województwie, Dz.U. z 1998 r. Nr 91, poz.
577; Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarz¹dzaniu kryzysowym, Dz.U. z 2007 r. Nr 89,
poz. 590; Statutu ZUW w Szczecinie - Dziennik Urzêdowy Województwa Zachod-
niopomorskiego z 2002 r. (Nr 3 poz. 64); Regulamin Wojewódzkiego CentrumZarz¹dzania Kryzysowego, Szczecin 2006; Dziennik Urzêdowy Województwa Zachod-niopomorskiego z 2002 r. – Statutu ZUW w Szczecinie (Nr 3, poz. 64).
Structure, Aims and Procedures of Government Administration’sand Local Government Administration’s in Response to Crisis
and the Possibility of Supporting Anti-Crisis Actions by Polish Armed Forces(Summary)
�� ����� ��� �� � ������� ��������� ������ ��� ������������ ��� ������ �� �����
�� ����������� ��� ����� ���������� ��� ����� ������ ��� ���� �� ��� �������� ���������
��� �������� �� ������ ��� ��� � �� ��� ��������� ��������� ���!����� ��� �������� �� ���
"����� #� �� $�����% &�������� ������ ���������� �� ��� �� ����� �� �'������ �� � ��������!
������ �� � �� ������ ������ ���� ���� �� ����������%
(� ��� ���� �� �'�� ������ ��� ������ � )��� *������������ ��� �������� � �� ����!
����� �������� �� ���������% �� ���������� �� ������ �� ������ ��� ������ ��� ������ ��� ���
��� �� ��������! � ��� �����% ��� ������� ��� ��������! � ��� ������ ��� ������ ���
���������� ���������� )��� ��� ��+��������� ���������� ��� ��� �� ������������% �� ������ ��
���� ������� ������ � � ��� �������� �� ������� ������� ������� � ������� ��������
���� ��� ��� � ��� ��� �'������� ������ �� ��� �������� �� ��� �� �����������%
&�������! � ��� ����� �� �� ����� �� ���� ����� ������ ��� ���������������� �������
��� ����� �� )����� �������� �� �� ��'��� ��� �������� ��� )���� ��� ��������� ������ ���
� ������ �� ��� �������� ������ )���� �������� �� ���� ����������� ������% �� ��������
����� �������� ���� ��� ��'� ������ )���� �� ��������� ��� �� �� �� �� �������� *��� �� ���!
�������� ����� ��� �������� ���� �� ������% �� ��� ��������� )�� �� ����� ����� ��������
��� � �� �� �������� ������ ����������� �� ������ ��������� ����������� ��� ������ �� ���
��������� �� ����% (� ������� ���+������ �� � ������� ���������% �� ����� ����� �� �� ���!
���� ��� ��������! � ��� �������% #���� �����,��� ��� ���� ������ �� ���� �������� )� ���
���� � ���� �� ������ ���� �� ��� �,� ��� ������� �� ��� ������%
��� ��������� �� �� �������� � � � � ��
?������� =������