Strategia rozwoju markowych produktów turystycznych miasta Bielska-Białej Przygotowana przez Planet PR Lipiec 2011
Strategia rozwoju
markowych
produktów turystycznych
miasta Bielska-Białej
Przygotowana przez Planet PR
Lipiec 2011
2
Spis treści
1. Wprowadzenie ........................................................................................................ 5
1.1 Czym jest niniejszy dokument? ........................................................................ 5
1.2 Dlaczego przygotowano niniejszy dokument? .................................................. 6
2. Metodologia pracy nad strategią .......................................................................... 8
2.1. Analiza dokumentów strategicznych ............................................................... 9
2.2. Teoretyczne podstawy opracowania strategii .................................................10
2.2.1. Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w opracowaniu ...................10
2.2.2 Cel realizacji strategii .............................................................................11
3. Diagnoza potencjału produktowego miasta Bielska-Białej .....................................13
3.1. Informacje podstawowe ..................................................................................13
3.2 Synteza potencjału naturalnego ......................................................................15
3.2.1 Ukształtowanie powierzchni ...................................................................15
3.2.2 Sieć hydrograficzna ................................................................................17
3.2.3 Klimat .....................................................................................................18
3.2.4 Potencjał przyrodniczy ...........................................................................19
3.2.5 Podsumowanie potencjału naturalnego .................................................29
3.3 Synteza potencjału antropogenicznego ...........................................................30
3.3.1 Nazwa miasta i jego historia ..................................................................30
3.3.2 Zabytki ...................................................................................................31
3.3.3 Życie kulturalne ......................................................................................40
3.3.4 Podsumowanie potencjału antropogenicznego ......................................48
3.4 Dostępność komunikacyjna .............................................................................49
3.4.1 Transport drogowy .................................................................................49
3.4.2 Transport kolejowy .................................................................................51
3
3.4.3 Transport autobusowy i komunikacja miejska ........................................52
3.4.4 Transport lotniczy ...................................................................................52
3.5 Stan ochrony środowiska ................................................................................52
3.6 Synteza potencjału infrastrukturalnego – stan zagospodarowania
turystycznego ........................................................................................................53
3.6.1 Infrastruktura turystyczna .......................................................................54
3.6.2 Infrastruktura paraturystyczna ................................................................57
3.6.3 Infrastruktura paraturystyczna ................................................................71
3.7 Analiza SWOT .................................................................................................72
4. Produkty turystyczne Bielska-Białej .......................................................................77
4.1 Hierarchia obszarów i produktów turystycznych miasta ..................................77
4.2 Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej ..................................................85
4.3 Produkty turystyki miejskiej i kulturowej ......................................................104
4.4 Produkty turystyki dzieci i młodzieży – Między nauką, zabawą i przygodą ...130
4.5 Produkty turystyki biznesowej .......................................................................135
4.6 Produkty turystyki zakupowej ........................................................................139
4.7 Produkty turystyki hobbystycznej ..................................................................141
4.8 Harmonogram wdrażania produktów .............................................................148
5. Koncepcja promocji markowych produktów turystycznych Bielska-Białej ............149
5.1 Grupy docelowe komunikacji .........................................................................150
5.2 Indywidualne kanały komunikacji i narzędzia promocji dla poszczególnych
produktów ............................................................................................................152
5.2.1 Turystyka aktywna i specjalistyczna .....................................................152
5.2.3 Turystyka miejska i kulturowa ..............................................................167
5.2.4 Turystyka kulturowa i aktywna .............................................................181
5.2.4 Turystyka dzieci i młodzieży – między nauką, zabawą i przygodą .......183
5.2.5 Turystyka biznesowa – Bielska strefa spotkań .....................................189
4
5.2.6 Turystyka zakupowa – Strefa Rajskich Zakupów .................................193
5.2.7 Turystyka hobbystyczna – Podróże z pasją .........................................194
1. Wprowadzenie
1.1 Czym jest niniejszy dokument?
„Strategia rozwoju markowych produktów turystycznych Bielska-Białej” z uwzględnieniem ich
komercjalizacji i promocji miasta to dokument przedstawiający długookresową koncepcję
celów i zadań realizacyjnych. Całość opracowania koncentruje się na wykreowaniu
wzajemnie wzmacniających się produktów turystycznych, procesie ich rozwoju, koncepcji
zarządzania nimi, a także na stworzeniu planów działań komunikacyjnych i promocyjnych.
Poprzez opisane działania prowadzi do ukształtowanej, gotowej do sprzedaży formy
produktu.
Ze względu na niezwykle duży potencjał miasta i wysokie zróżnicowanie oferty
turystycznej, proponowane produkty kierowane są do szerokiej grupy odbiorców. Podział na
produkty flagowe i uzupełniające pozwala na rozłożenie wdrożeń w czasie, dopasowanie ich
do bieżących potrzeb i zmian w infrastrukturze, z jednoczesnym zachowaniem potencjału
turystycznego i możliwości spójnej komunikacji.
Opracowanie strategicznego dokumentu, kierunkującego podejmowane działania,
pozwoli także na zsynchronizowanie działań promocyjnych miasta z planami inwestycyjnymi,
dotyczącymi rozbudowy bądź budowy niezbędnej infrastruktury. W dalszej perspektywie
umożliwi to osiągnięcie synergii działań i efektów przy zespoleniu różnych gałęzi gospodarki.
Turystyka od wielu lat stanowi jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin
gospodarki na świecie (dane statystyczne GUS i Eurostat), a przemyślane i kompleksowe
produkty turystyczne odgrywają znaczącą rolę w wyborze destynacji wyjazdowych.
Poszczególne produkty nie mogłyby jednak poprawnie funkcjonować bez odpowiedniej
infrastruktury oraz rozwiązań integrujących. Z tego względu niezbędne stają się właściwe
zaplanowanie i integracja działań w regionie.
Poniższa strategia ma stanowić narzędzie do podjęcia opisanych wyżej działań.
Nadrzędnym celem dokumentu było zdefiniowanie obszarów i produktów
turystycznych Bielska-Białej na bazie analizy potencjału miasta. Realizacja poczynionych
założeń strategii pozwoli m.in. na:
• wykorzystanie atutów i szans Bielska-Białej w zakresie turystyki;
6
• intensyfikację efektu synergii działań miasta, poszczególnych organizacji, podmiotów
turystycznych oraz przedstawicieli branży turystycznej;
• eliminację słabych stron regionalnej turystyki, uniknięcie zagrożeń dla jej rozwoju oraz dla
gotowego, zintegrowanego produktu turystycznego.
Zaproponowane rozwiązania zostały przygotowane w oparciu o strategiczne
dokumenty, dotyczące rozwoju turystyki w województwie śląskim i w Bielsku-Białej oraz
o szereg danych, dotyczących turystycznych zasobów i potencjału miasta.
Strategia powstała w 2011 r. na zamówienie Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej;
została opracowana przez agencję Planet PR i eksperta zewnętrznego Iwonę Majewską.
Zespół Planet PR pracował w składzie: Łukasz Wilczyński, Anna Deręgowska-Watza
i Szymon Bryła.
Dokument podzielono na cztery części. Wprowadzenie stanowią: skrócony opis
projektu, przesłanki dla jego powstania i realizacji, opis korzyści dla miasta oraz metodologia
pracy nad dokumentem. Druga część zawiera badania pozycji miasta pod kątem zasobów
i potencjału turystycznego, a także otoczenia rynkowego. Zostały one przeprowadzone przy
wykorzystaniu analizy strategicznych dokumentów miasta i województwa, audytów,
konsultacji i analizy SWOT. Kolejne części stanowi dokładne opracowanie koncepcji
obszarów i produktów turystycznych wraz z segmentacją rynku, koncepcją sprzedaży
produktu i założeniami promocyjnymi.
1.2 Dlaczego przygotowano niniejszy dokument?
Punktem wyjścia do opracowania dokumentu jest duże zróżnicowanie walorów Bielska-
Białej. Ukierunkowanie na bardzo urozmaiconą grupę odbiorców wymagało określenia
poszczególnych obszarów produktowych, a następnie – budowy konkretnych produktów
turystycznych. Dla odpowiedniej komercjalizacji, promocji i komunikacji produkty podzielono
na flagowe i uzupełniające. Dodatkowo zostały one wzajemnie powiązane tak, by mogły
tworzyć zróżnicowane oferty, w zależności od potrzeb i sytuacji (grupy docelowej, priorytetów
konkretnych organizacji, czy też aktualnego stanu infrastruktury).
W budowie wizerunku medialnego miasta ważną rolę pełnią również: czas, potrzebny
na odpowiednio wczesne rozpoczęcie promocji i komunikacji z mediami, oraz spójność
komunikatów. Z tego względu w poniższym dokumencie pierwsze miejsce zajął audyt stanu
7
bieżącego, zawierający analizę możliwości wdrożenia produktu i zarządzania nim oraz
określający plan promocji.
Do walorów Bielska-Białej należy zaliczyć przede wszystkim:
korzystne i atrakcyjne położenie – miasto w górach, o dość wygodnym dojeździe
samochodowym z wielu kierunków;
bardzo duży potencjał turystyczny – walory naturalne i kulturowe pozwalają
na ukierunkowanie oferty na zróżnicowane grupy turystów (turystyka niszowa, turystyka
masowa) i zaplanowanie wielorakich form wypoczynku i rozrywki;
unikatowe wartości kulturowe (np. secesja czy pamiątki luteranizmu);
możliwość wykorzystania wzrostowego trendu turystyki kulturowej, ze szczególnym
uwzględnieniem turystyki rodzinnej;
duża aktywność gospodarcza.
Turystyka kulturowa i rodzinna od wielu lat notują trend wzrostowy. W przypadku
Bielska-Białej dodatkowym atutem będzie duże zróżnicowanie form aktywności, pozwalające
na odnalezienie się tu nie tylko rodzin z dziećmi w zbliżonym wieku (2–3 lata różnicy), ale
także tych, w których różnica wieku między pociechami jest znacznie większa (a co za tym
idzie – nie interesują ich podobne atrakcje). W związku z rosnącym przekonaniem
o skuteczności zdobywania wiedzy poprzez doświadczenie, projekt przewiduje także rozwój
atrakcji i produktów twórczo angażujących turystów (w każdym wieku) w procesy poznawcze
i samodzielne szukanie rozwiązań.
Aspekty popularnych form turystyki można podzielić na:
aspekt kulturowy – poznawanie kultury i tradycji odwiedzanych miejsc: w zakresie
fizycznych pozostałości historycznych (tj. rzeźby, budynki, miejsca) oraz zabytków
niematerialnych, takich jak język czy tradycje kulinarne. Pozwala to nie tylko na kontakt
z nowymi, nieznanymi dotąd zachowaniami czy działalnością, ale także na wyjaśnienie
i przypomnienie sobie własnych (rodzinnych) zwyczajów1;
1 Coraz częściej podkreśla się bowiem, że aspekt kulturowy cieszy się zainteresowaniem przede
wszystkim w kontekście innych aktywności (nie samego zwiedzania, ale także doświadczania,
poszukiwania, przeżywania danych sytuacji.
8
aspekt edukacyjny – już w starożytności podkreślano, że najefektywniejsza nauka to ta
przez doświadczenie. Stąd też rosnąca popularność „żywych muzeów”, wystaw
interaktywnych czy choćby gier terenowych i edukacyjnych gier komputerowych;
aspekt poznawczy – ściśle związany z aspektem edukacyjnym;
aspekt wzmacniania więzi – wspólne spędzanie czasu skłania do rozmów, pozwala na
wzajemne poznanie się i budowanie porozumienia w rodzinie;
wspólna aktywność fizyczna – popularność komputerów sprawiła, że aktywność fizyczna
(szczególnie wśród młodzieży) jest stosunkowo niewielka. Wielu rodziców, świadomych
istnienia tego problemu, szuka atrakcji turystycznych, sprzyjających ruchowi i aktywności
fizycznej swoich pociech.
2. Metodologia pracy nad strategią
Dokument został opracowany zgodnie z zasadami planowania strategicznego w metodzie
partycypacyjno-eksperckiej, która charakteryzuje się ścisłą współpracą między ekspertami
a interesariuszami projektu. Na każdym etapie tworzenia dokumentu odbywały się spotkania
konsultacyjne i warsztaty z władzami samorządowymi, przedstawicielami biznesu, nauki oraz
różnego typu organizacji, a także z gestorami i kreatorami atrakcji turystycznych. Podczas
realizacji projektu wykorzystano również takie źródła, jak istniejące dane statystyczne,
dokumenty strategiczne, publikacje, materiały promocyjne i informacyjne, strony internetowe.
Część pierwsza niniejszego dokumentu – analityczno-diagnostyczna – to w istocie
audyt turystyczny miasta Bielska-Białej, analizujący istniejące zasoby turystyczne (wyłącznie
te mogące mieć wpływ na postać i specyfikę produktów turystycznych) oraz ich potencjał.
Stanowi ona punkt wyjścia dla koncepcji nowych produktów turystycznych, a także dla
rozwoju produktów już istniejących na terenie miasta. Identyfikuje szanse i zagrożenia,
w efekcie – kluczowe problemy wymagające rozwiązania (SWOT).
Część druga – koncepcyjna – prezentuje koncepcje rozwoju produktów turystycznych
dla wyodrębnionych obszarów turystycznych. W przejrzystych tabelach prezentowane są:
składniki produktów, ich mocne i słabe strony, segmentacja rynku, sposoby funkcjonowania,
poszczególnych produktów, działania niezbędne do ich rozwoju, podmioty zaangażowane
w realizację, zarządzanie, koordynację oraz koncepcje sprzedaży produktu oraz sugerowany
harmonogram wdrażania poszczególnych produktów.
W dalszych rozdziałach precyzyjnie określono, które elementy planu marketingowego
dotyczą promocji i komunikacji (pomysły działań wizerunkowych, opis narzędzi
9
wykorzystywanych w procesie promocji wraz z sugestiami dotyczącymi ich wykorzystania
i szczegółowymi instrukcjami wdrożeniowymi).
2.1. Analiza dokumentów strategicznych
Bazę źródłową dla przygotowania kompleksowej strategii rozwoju markowych produktów
turystycznych miasta Bielska-Białej oraz analiz eksperckich stanowiły poniższe źródła
informacji:
1) Regionalne dokumenty strategiczne:
a) strategia rozwoju turystyki w województwie śląskim na lata 2006–2014,
b) strategia komunikacji marketingowej województwa śląskiego,
c) strategia rozwoju województwa śląskiego,
d) raport otwarcia marki miasta Bielska-Białej,
e) aktualizacja strategii komunikacji marketingowej miasta Bielska-Białej z roku 2010,
f) badanie ruchu turystycznego w Bielsku-Białej,
g) program rozwoju i promocji markowych produktów turystycznych powiatu bielskiego.
2) Inne źródła:
a) Burchard Przemysław, Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce, Warszawa
1990;
b) Jerzy Polak, Przewodnik po Bielsku-Białej, Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników
Ziemi Bielsko-Bialskiej, 2000;
c) Henryk Rechowicz, Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, Katowice:
Wydawnictwo „Śląsk”, 1971;
d) Jan Spyra, Materiały do dziejów Żydów w Bielsku i Państwie Bielskim, [w:] Bielsko-
Bialskie Studia Muzealne, t.1, Bielsko-Biała1993, s. 79;
e) Jerzy Polak, Bielsko-Biała i okolice. Bielsko-Biała: Towarzystwo Miłośników Ziemi
Bielsko-Bialskiej, 1988;
f) Jacek Zachara, Grzegorz Wnętrzak, Bogusław Chorąży, Piotr Kenig, Bielsko-Biała.
Dziedzictwo kulturowe, Bielsko-Biała: Stowarzyszenie „Olszówka”, 2007;
g) Strony internetowe:
i) www.bielsko-biała.pl;
ii) www.pl.wikipedia.org/wiki/Bielsko-Biala;
iii) www.muzeum.bielsko.pl;
iv) www.pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_żydowski_w_Bielsku-Białej;
10
v) www.pl.wikipedia.org/wiki/Szlaki_turystyczne_w_Bielsku-Białej;
vi) www.um.bielsko.pl;
vii) www.bbosir.bielsko.pl;
viii) www.pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Techniki_i_Włokiennictwa_-
_oddział_Muzeum_w_Bielsku-Białej;
ix) www1.bielsko.com.pl;
x) www.btcbb.pl;
xi) www.it.bielsko.pl;
h) trzy spotkania konsultacyjne, które pozwoliły na dodatkową analizę i identyfikację
zasobów i potencjału miasta.
Uznano, iż realizacja celu określonego w strategii jest możliwa dzięki:
1) kreacji i rozwojowi konkurencyjnych markowych produktów turystycznych poprzez:
a) budowę i rozwój wiodących produktów turystycznych,
b) budowę i rozwój uzupełniających produktów turystycznych,
c) stworzenie weekendowej oferty województwa.
2) stymulowaniu i wspieraniu inwestycji w obszarze infrastruktury turystycznej produktów
poprzez stworzenie i rozbudowę infrastruktury, niezbędnej do funkcjonowania i rozwijania
produktów turystycznych.
Podsumowując niniejszy rozdział, zaznaczyć należy, iż przeanalizowane dokumenty
przypisują duże znaczenie produktom turystycznym z zakresu turystyk: weekendowej,
aktywnej i zakupowej.
2.2. Teoretyczne podstawy opracowania strategii
2.2.1. Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w opracowaniu
W polskich i międzynarodowych opracowaniach można znaleźć wiele definicji pojęcia
„produkt turystyczny”. Dla ujednolicenia, na potrzeby poniższej strategii przyjęte zostało
pojęcie zgodne z „Marketingową strategią Polski w sektorze turystyki na lata 2008–2015”
i „Kierunkami rozwoju turystyki do roku 2015”.
Dokumenty te definiują „produkt turystyczny” jako „dostępny na rynku pakiet
materialnych i niematerialnych składników, umożliwiających realizacje celu wyjazdu
turystycznego. Produkt ten stanowią naturalne i stworzone przez człowieka dobra
11
turystyczne, towary i usługi umożliwiające przebycie, pobyt i korzystanie z walorów
turystycznych oraz atrakcyjne spędzanie czasu”.
Z kolei pojęcie „markowego produktu turystycznego” jest określane jako „produkt
turystyczny posiadający markę, czyli produkt rozpoznawalny na rynku i wyróżniający się
od innych, produktów turystycznych”. Oznacza to wyróżnianie danego produktu na rynku
(rozpoznawany przez turystów) na podstawie określonego zbioru cech tworzących markę.
Marka niesie za sobą określone „obietnice” (przekaz zdefiniowanych unikalnych korzyści),
co pozwala na wypracowanie, a następnie utrzymanie trwałej przewagi konkurencyjnej
na rynku.
Kolejnymi pojęciami, które znajdują zastosowanie w poniższym dokumencie to:
„atrakcja turystyczna” – odpowiednio zagospodarowany i udostępniany walor
turystyczny – obiekt lub wydarzenie, przyciągające turystów (np. punkt widokowy
na szlaku, festiwal, muzeum);
„zagospodarowanie” i „infrastruktura turystyczna” – elementy, obiekty i urządzenia,
umożliwiające prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych i dostęp do nich.
2.2.2 Cel realizacji strategii
Za Rządowym Centrum Studiów Strategicznych proponuje się przyjąć i wdrożyć w strategii
następujący podstawowy podział celów:
1) cel nadrzędny – wyrażenie zamierzenia – zarys ogólnej wizji tego, co ma zostać
osiągnięte dzięki realizacji strategii. Cel nadrzędny, nazywany też celem głównym lub
strategicznym, jest sprecyzowaniem ogólnej wizji strategii, tj. wyobrażenia
przedstawiającego pożądany obraz rzeczywistości w horyzoncie czasowym objętym
dokumentem;
2) cele pośrednie – służące osiągnięciu celu nadrzędnego, wyznaczane dla obszarów
priorytetowych, tj. dziedzin i działań kluczowych w realizacji celu nadrzędnego.
Określenie celów pośrednich łączy się z wyznaczaniem obszarów priorytetowych
i wymaga wskazania na ich związek z celem nadrzędnym;
3) cele operacyjne – służące realizacji celów pośrednich, z których bezpośrednio wynikają
zadania realizacyjne. Formułowane dla określenia zadań na szczeblu wykonawczym.
Wyróżnia je szczegółowość sformułowania.
W strategii rozwoju markowych produktów turystycznych z uwzględnieniem
komercjalizacji i promocji miasta Bielska-Białej wyróżniamy:
12
1) cel nadrzędny:
a) stworzenie zintegrowanej, atrakcyjnej oraz konkurencyjnej sprzedażowej oferty
turystycznej opartej o zdefiniowane w dokumentach nadrzędnych wyróżniki miasta
i turystyczne grupy docelowe;
2) cel pośredni:
a) stworzenie markowych produktów turystycznych miasta Bielska-Białej;
3) cele operacyjne:
a) rozbudowa i aktualizacja infrastruktury zgodnie z założonymi celami nadrzędnymi
i harmonogramem wdrażania poszczególnych produktów turystycznych;
b) stworzenie pakietów i usług na bazie opracowanych produktów;
c) stworzenie produktów wiodących i uzupełniających.
Oferta oparta o kluczowe wyróżniki bazuje na najważniejszych elementach potencjału
turystycznego, dającego możliwość wypracowania przewagi rynkowej w skali województwa
oraz kraju. Wyróżniki te pozwalają na uzyskanie konkurencyjności i podkreślenia
unikatowości przekazu. Łącznie dają one możliwość zbudowania mocnej marki, odpornej
na zmiany ekonomiczne w długiej perspektywie czasowej.
Poprzez produkty adresowane do konkretnych grup odbiorców definiowane
są produkty ukierunkowane zarówno pod kątem oferty, jak i możliwości komunikacji
i promocji. Wybór określonej grupy docelowej to równocześnie wybór konkretnych wartości
marki (produktu), ważnych dla danej grupy i mogących stanowić dla niej swoisty rodzaj
„magnesu”. Niezależnie od rodzaju grupy, nadrzędny komunikat (nadrzędne wartości)
powinien być spójny, tak, aby komunikacja promocyjna mogła być wzmacniana w dowolnym
momencie. Wartości te są nieodzownym elementem strategii – dzięki nim komunikat
o produkcie i o marce nadrzędnej dociera do klientów dużo szybciej i skuteczniej.
Poprzez kompleksowe produkty turystyczne rozumieć należy produkty w możliwie
pełny sposób zaspokajające potrzeby i oczekiwania turysty (zgodnie z motywami podróży
turystycznej). Kompleksowe produkty turystyczne to te, które odpowiadają nie na jedną
potrzebę odwiedzającego, ale na „wiązkę potrzeb”. W dobie coraz szybszego tempa życia
i skracającego się czasu przeznaczanego na wypoczynek i podróżowanie przykłady takich
usług obserwujemy dziś coraz częściej.
Poprzez tworzenie produktów turystycznych zgodnie z zasadami zarządzania
marketingowego rozumieć należy odpowiednie podejście do procesu rozwoju produktu:
zastosowanie planowania marketingowego, odpowiednie zarządzanie produktem i jego
rozwojem. Ważne jest także utrzymanie kompleksowego charakteru działań, opartego
13
o strategie rozwoju produktu, monitorowanego i modyfikowanego w zależności od potrzeb
odbiorców i cyklu rozwoju produktu turystycznego.
3. Diagnoza potencjału produktowego miasta Bielska-Białej
Niniejszy rozdział stanowi syntezę potencjału Bielska-Białej, sprofilowaną na produkty
turystyczne. Nie jest to zatem audyt turystyczny, dążący do pełnej inwentaryzacji
posiadanych przez miasto walorów i atrakcji. Rozdział ujmuje syntetycznie jedynie wybrane
elementy, stanowiące bezpośredni punkt wyjścia do budowy produktów turystycznych;
wyłącznym celem diagnozy jest bowiem identyfikacja zasobów służących rozwojowi
produktów turystycznych.
3.1. Informacje podstawowe
Bielsko-Biała (czes. Bílsko-Bělá, niem. Bielitz-Biala) to miasto powiatowe województwa
śląskiego, leżące nad rzeką Białą na Pogórzu Śląskim (u stóp Beskidów Małego i Śląskiego).
Jest stolicą powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, diecezji bielsko-żywieckiej Kościoła
rzymskokatolickiego i diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także –
głównym miastem aglomeracji bielskiej.
Bielsko-Biała formalnie powstało 1 stycznia 1951 r. z połączenia położonego
na Śląsku Cieszyńskim Bielska (pierwszy raz wzmiankowanego w 1312 r.) oraz małopolskiej
Białej (założonej w końcu XVI w.). W latach 1975–1998 miasto było stolicą województwa
bielskiego.
Bielsko-Biała pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego,
handlowo-usługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego regionu, zwanego
potocznie Podbeskidziem. Jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski (do
szczególnych osiągnięć władz lokalnych należy m.in. bardzo niska, bo zaledwie
6-procentowa stopa bezrobocia), stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy
i kolejowy. Jest członkiem m.in. Związku Miast Polskich.
Według danych z 31 grudnia 2010 Bielsko-Biała ma ponad 175 tys. mieszkańców
(23. miejsce w Polsce), a jego powierzchnia wynosi 124,51 km² (18. miejsce w Polsce).
Miasto znajduje się w południowej części województwa śląskiego, na pograniczu
historycznych regionów: Śląska Cieszyńskiego (dzielnice lewobrzeżne, 57,89% powierzchni)
i Małopolski, a ściślej: ziemi krakowskiej (dzielnice prawobrzeżne, 42,11% powierzchni).
14
Większa część Bielska-Białej leży na Pogórzu Śląskim, będącym częścią
makroregionu Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren miasta wchodzi w skład Działu
Bielskiego i Działu Pisarzowickiego – mikroregionów Pogórza Śląskiego. W granicach
administracyjnych Bielska-Białej (w dzielnicach południowych) znajdują się również masywy
górskie Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego.
Współrzędne geograficzne dla centrum miasta wynoszą 49°49'21″N 19°02'40″E; jego
zasięg terytorialny w kierunku równoleżnikowym sięga 13 km, a w południkowym – 17,5 km.
Powierzchnia Bielska-Białej wynosi 124,51 km², w tym:
tereny mieszkaniowe: 16,4%;
tereny usług: 2,6%;
tereny przemysłowo-składowe: 3,6%;
tereny komunikacyjne: 11%;
tereny rolne: 14,6%;
tereny leśne: 24,2%;
zieleń miejska: 2,2%;
tereny pozostałe: 25,4%.
Miasto stanowi 1,01% powierzchni województwa i 0,04% powierzchni kraju.
Bielsko-Biała graniczy:
od północy z miastem Czechowice-Dziedzice i Gminą Bestwina (Bestwina i Janowice);
od wschodu z Gminą Kozy i Międzybrodziem Bialskim w gminie Czernichów;
od południa z Gminą Wilkowice (Wilkowice i Bystra), Szczyrkiem (w górach) i Brenną
(w górach);
od zachodu z Jaworzem i Gminą Jasienica (Jasienica, Międzyrzecze Górne
i Mazańcowice).
Miasto znajduje się (w linii prostej) 31 km od granicy z Republiką Czeską i 35 km
od granicy ze Słowacją.
15
3.2 Synteza potencjału naturalnego
Walory naturalne, czyli wszelkie wpływające na atrakcyjność turystyczną obszaru elementy
środowiska przyrodniczego, w dużym stopniu warunkują możliwości uprawiania turystyki.
To od nich zależy, czy docelowym segmentem dla projektowanej oferty turystycznej winni
być, przykładowo, obserwatorzy przyrody, czy też miłośnicy sportów wodnych.
Przedstawiona poniżej analiza jest zatem niezwykle ważna z punktu widzenia projektowania
koncepcji produktów turystycznych, a także – planowania działań proturystycznych, które
winny być zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Potencjał naturalny Bielska-Białej jest jego bardzo mocną stroną w kontekście
budowy oferty turystycznej; poniżej ujęto syntetycznie jego najważniejsze wyznaczniki.
3.2.1 Ukształtowanie powierzchni
Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej jest dość zróżnicowane. W granicach
administracyjnych miasta leżą zarówno tereny wyżynne (Pogórze Śląskie), jak i górskie
(Beskid Śląski, Beskid Mały). Centrum miasta znajduje się na wysokości 313 m n.p.m.
Najniższym punktem są Stawy Komorowickie (262 m n.p.m.), a najwyższy to liczący 1117 m
n.p.m. szczyt Klimczoka.
Pogórze Śląskie zbudowane jest z mało odpornych na denudację serii fliszowych
z wkładkami wapieni i cieszynitów. Złożona struktura podłoża geologicznego ścięta jest
przez równinę denudacyjną, obniżającą się od 400–450 m n.p.m. u podnóża progu Beskidu
Małego i Beskidu Śląskiego do 280–300 m n.p.m. na granicy Kotliny Oświęcimskiej.
Powierzchnię pogórza pokrywają gliny, na których rozwinęły się zespoły gleb o średniej
produkcyjności. Dominują gleby brunatnoziemne. Na ograniczonych powierzchniach
występują gleby płowe. Do niewielkich powierzchni ogranicza się zasięg gleb bielicowych,
rozwiniętych na bezwęglanowych i bardzo przepuszczalnych zwietrzelinach. Gleby
deluwialne, związane z łagodnie nachylonymi podnóżami stoków, występują w wielu
obszarach, których łączna powierzchnia jest niewielka. Podobną cechą odznaczają się gleby
aluwialne w dnach dolin.
Wyżynna część Bielska-Białej składa się z kilkudziesięciu wzgórz, poprzecinanych
systemem rzek i potoków. W ten sposób ukształtowała się sieć bielskich dolin z centralną
Doliną Białej. Najwyższymi bielskimi wzgórzami są: Drugi Kopiec Lipnicki (448 m n.p.m.),
16
Hałcnowska Góra (404 m n.p.m.), Pierwszy Kopiec Lipnicki (393 m n.p.m.), Cieńciałowa
Kępa (390 m n.p.m.), Malowany Dworek (390 m n.p.m.) i Trzy Lipki (386 m n.p.m.).
Beskid Śląski zbudowany jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich.
W części południowej góry utworzone zostały z fliszu magurskiego. Występują tu złoża
mineralne: piaskowce, wapienie i kruszywa naturalne. Duże znaczenie mają piaskowce
godulskie, reprezentowane przez dwie odmiany: godulską środkową oraz godulską dolną.
Znajdują się tu również źródła wód mineralnych.
Beskid Mały budują płaszczowiny: podśląska i śląska. Geologicznie jest jednorodny
z Beskidem Śląskim i składa się w 95% z piaskowców godulskich.
Pasma Beskidów rozdziela szeroka na 5 km Brama Wilkowicka, łącząca Pogórze
Śląskie z Kotliną Żywiecką.
W granicach administracyjnych miasta znajduje się 17 szczytów górskich:
Cuberniok,
Dębowiec,
Górna Równia,
Klimczok,
Kołowrót,
Kopany,
Kozia Góra,
Łysa Góra,
Mokry Groń,
Palenica,
Pod Błatnią,
Przykra,
Równia,
Stołów,
Szyndzielnia,
Trzy Kopce,
Wysokie.
Na południowo-zachodnich stokach Stołowa znajduje się Jaskinia w Stołowie, której
korytarze liczą 21 m. W 2003 r. na stokach Stołowa odkryto również wejście do Jaskini
Głębokiej w Stołowie. Odkrycie to zostało uznane za jedno z największych osiągnięć
speleologicznych ostatnich lat w Polsce. Z długością 554 m i głębokością 25 m jest jedną
17
z największych jaskiń polskich Karpat fliszowych. Kilka mniejszych jaskiń znajduje się także
w rejonie Klimczoka.
3.2.2 Sieć hydrograficzna
Główną rzeką przepływającą przez miasto jest Biała – prawy dopływ Wisły o długości
28,6 km, od średniowiecza wyznaczający granicę Śląska i Małopolski. W latach 1457–1772
rzeka pełniła również rolę granicy państwowej między Czechami a Polską. Od 1772 do
1918 r. odgraniczała Śląsk Austriacki od Galicji, a później – województwo śląskie
od krakowskiego. Funkcję graniczną straciła dopiero w 1951 r., kiedy połączono Bielsko
i Białą Krakowską w jeden organizm.
Dopływami Białej są potoki, w dolinach których rozlokowały się dawne wsie, dziś już –
dzielnice miasta:
Dębowiec,
Kamieniczanka,
Kromparek,
Krzywa,
Niwka,
Olszówka,
Potok Starobielski,
Straconka.
Drugą ważną rzeką jest Wapienica, długi na 20,6 km prawy dopływ Iłownicy. Główne
dopływy Wapienicy to: Barbara, Rudawka i Żydowski Potok. Od 1895 r. Wapienica,
prowadząca wody I klasy czystości, stanowi główne ujęcie wody dla bielskich wodociągów.
W 1932 r. w górnym biegu Wapienicy, u ujścia Barbary, zbudowano zaporę wodną
im. I. Mościckiego; w wyniku spiętrzenia wód rzeki powstało sztuczne jezioro Wielka Łąka,
służące wyłącznie za ujęcie wody.
Inne rzeki i strumienie w Bielsku-Białej to:
Słonnica i jej dopływ Suchy Potok, przepływające przez Hałcnów;
Złoty Potok w Lipniku – dopływ Niwki;
Niper – skanalizowany dopływ Białej, płynący m.in. pod pl. Bolesława Chrobrego;
Sikornik – częściowo skanalizowany dopływ Białej, rozgraniczający Górne i Żywieckie
Przedmieście;
18
Potok Mireckiego w Aleksandrowicach i Ruciana w Kamienicy – dopływy Kamieniczanki;
Potok Zajazdowy – dopływ Białej płynący przez ZPK Sarni Stok;
Mraźnica, Zimny Potok i Pasternik w Straconce – dopływy Straconki.
Jest tu także dużo niewielkich, bezimiennych cieków wodnych (szczególnie w górskiej części
miasta).
Największym skupiskiem stawów w Bielsku-Białej są Stawy Komorowickie, położone
w północnej części Komorowic, nad rzeką Białą. Sąsiadują ze Stawami Bestwińskimi,
leżącymi w granicach Gminy Bestwina.
Mniejszymi skupiskami stawów są Stawy Barkowskie i Stawy Nyczowe nad
Kromparkiem, Stawy Hałcnowskie nad Słonnicą oraz grupa stawów nad Rudawką
w zachodniej Wapienicy.
3.2.3 Klimat
Klimat Bielska-Białej cechuje się dużym zróżnicowaniem, ponieważ miasto leży w obrębie
dwóch dzielnic klimatycznych: podkarpackiej (pogórza) i karpackiej (gór). Klimat wykazuje
wyraźną zależność od czynników cyrkulacyjnych. Wyraża się to m.in. dużą nieregularnością
stanów pogody i znacznymi wahaniami temperatur w ciągu roku. Największy wpływ
na kształtowanie się pogody w mieście wywierają masy powietrza znad Atlantyku.
Najczęściej występują tu wiatry zachodnie oraz południowo-zachodnie. W zimie
częściej wieją wiatry południowo-zachodnie i południowe, natomiast latem – zachodnie
i północno-zachodnie. Spory odsetek wiatrów południowych stanowią wiatry halne,
obserwowane najczęściej zimą.
Największe zachmurzenie na terenie Bielska-Białej występuje od listopada
do stycznia. Najmniejszym średnim zachmurzeniem oraz najczęstszym występowaniem dni
słonecznych cechują się koniec lata i początek jesieni.
Temperatura powietrza warunkowana jest przede wszystkim dopływem określonych
mas powietrza, natomiast jej zróżnicowanie przestrzenne związane jest z rzeźbą terenu.
Temperatura na obszarze miasta obniża się stopniowo ku południu wraz ze wzrostem
wysokości (średnio o 0,5 °C na 100 m). Wartość średniej temperatury powietrza waha się
w granicach od 4 (w partiach grzbietowych Beskidów) do ok. 8 °C (w centrum). Najwyższe
wartości średniej temperatury przypadają na lipiec (19 °C), najmniejsze natomiast na styczeń
(–3 °C). Okres bezprzymrozkowy trwa na pogórzu średnio 175 dni, w górach – o ponad
miesiąc krócej.
19
Mgły występują średnio przez 40–50 dni w roku.
Największą ilość opadów deszczu przynoszą wiatry zachodnie, północno-zachodnie
i północne, najmniejszą – południowe. Najwyższe miesięczne sumy opadów notuje się
w czerwcu, najniższe – w styczniu i lutym. Opady śniegu występują od listopada do kwietnia,
przy czym największą liczbę dni z opadem śniegu notuje się w styczniu.
Pokrywa śnieżna jest bardzo zróżnicowana, ponieważ w granicach administracyjnych
miasta znajdują się tereny górskie. Roczna liczba dni z pokrywą śnieżną waha się
w granicach od ok. 70 dni w dzielnicach północnych do ponad 200 w szczytowych partiach
Beskidów. Maksymalną grubość pokrywy śnieżnej zanotowano w Bielsku-Białej w latach 60.
i wynosiła ona 55 cm.
3.2.4 Potencjał przyrodniczy
Zieleń miejska
Tereny zieleni miejskiej zajmują w Bielsku-Białej 272,6 ha, a tereny leśne ok. 2500 ha,
stanowiąc odpowiednio ok. 2,21% oraz 20% ogólnej powierzchni miasta. W przeliczeniu na
jednego mieszkańca daje to 152 m² powierzchni terenów zielonych. Zieleń urządzoną na
terenie miasta stanowią przede wszystkim chronione, zabytkowe założenia zieleni parkowej,
cmentarnej i przykościelnej oraz ogólnodostępne zieleńce, parki, skwery i bulwary
o charakterze rekreacyjnym i estetycznym. Na terenie Bielska-Białej występują również
obszary zieleni towarzyszącej zabudowaniom, ogródkom działkowym i zieleni izolacyjnej
wokół tras komunikacyjnych. Na terenie miasta istnieje 36 cmentarzy, z czego większość
pochodzi z XIX w. i pierwszej połowy XX w.
Parki i cmentarze
– Park Słowackiego – na Dolnym Przedmieściu, między ulicami Słowackiego a Chopina,
w sąsiedztwie Bielskiego Centrum Kultury; założony w 1898 r. jako Park Jubileuszowy
im. Cesarza Franciszka Józefa I;
– Park Włókniarzy – na Żywieckim Przedmieściu, między ulicą Partyzantów a rzeką Białą;
założony w 1899 r. jako Planty Blichowe;
– Park nad rzeką Białą – między rzeką Białą a ratuszem; powstał w końcu
XIX w. Najciekawszym elementem parku jest głaz narzutowy z czasów epoki lodowcowej,
podarowany miastu Białej w 1908 r.;
20
– Bulwary Straceńskie – na Leszczynach, wzdłuż ul. Górskiej; bardzo popularne wśród
bielszczan miejsce wypoczynku i rekreacji;
– Park Strzygowskiego – wzdłuż ul. Partyzantów (za ul. Bora-Komorowskiego), na
tzw. Stawach; niegdyś popularne kąpielisko rzeczne na Białej (dziś rzeka jest zbyt
zanieczyszczona);
– Park Rosta – między Obszarami a Kępą Hałcnowską (w rejonie ul. Niepodległości);
– Park Wypoczynku Niedzielnego – w Wapienicy, w rejonie ul. Jaworzańskiej, Telimeny
i Tadeusza, w sąsiedztwie stadionu LKS Zapora Wapienica.
Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się liczne parki dworskie, fabrykanckie i willowe,
zlokalizowane w sąsiedztwie dawnych pałaców i XIX-wiecznych willi, z ciekawymi okazami
drzew, często egzotycznymi. W rejestrze zabytków figuruje sześć tego typu parków.
Enklawę dzikiej przyrody w centrum Bielska-Białej stanowią również cmentarze,
jednak szczególne walory przyrodnicze posiadają tylko dwa z nich:
– Stary Cmentarz Ewangelicki, założony w 1833 r., zlokalizowany na Bielskim Syjonie;
– cmentarz żydowski w Aleksandrowicach, założony w 1849 r. (dawniej istniał też kirkut przy
ul. Wyzwolenia).
Na obu nekropoliach znajdziemy drzewa o wymiarach pomnikowych, dodatkowo –
oplecione przez bluszcz. Nagrobki, mury i alejki porasta wiele gatunków roślin, a rzadko
odwiedzane nekropolie stanowią oazę dla licznych ptaków. Pojawiają się również ślady
bytowania drobnych ssaków.
Obszary chronione
Udział obszarów chronionych w powierzchni Bielska-Białej wynosi 35,8%. Daje to miastu
trzecie, po Koszalinie i Kielcach, miejsce w Polsce. Większość terenów górskich w granicach
Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu
Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
Park Krajobrazowy Beskidu Małego
Beskid Mały stanowi rozciągającą się równoleżnikowo grupę górską o długości ok. 35 km
i szerokości 12 km. Na zachodzie od Beskidu Śląskiego oddziela go Brama Wilkowicka, zaś
na wschodzie od Beskidu Makowskiego – dolina Skawy. Przełom rzeki Soły z trzema
zbiornikami zaporowymi w Czańcu, Porąbce i Tresnej dzieli Beskid Mały na dwie części.
21
Mniejsza, zachodnia, to Pasmo Magurki Wilkowickiej z najwyższym szczytem Czuplem
(933 m n.p.m.), natomiast większa powierzchniowo część wschodnia to grupa Łamanej
Skały (929 m n.p.m.).
Teren ten chroniony jest jako Park Krajobrazowy Beskidu Małego o powierzchni
257,7 km². Wokół parku utworzono strefę ochronną o powierzchni 222,53 km². Po reformie
administracyjnej w 1999 r. część Parku Krajobrazowego Beskidu Małego (165,4 km², otulina
– 102,43 km²) znalazła się w województwie śląskim, a reszta – w województwie
małopolskim.
Prawie cały Beskid Mały zbudowany jest z piaskowców godulskich. Są to skały
o drobnoziarnistej strukturze, dość twarde i odporne na procesy wietrzenia. W północnej
części Beskidu Małego, w rejonie Andrychowa i Inwałdu oraz Targanic, spotyka się też
wapienie. Liczne skałki przybierają ciekawe kształty i stanowią dużą atrakcję turystyczną.
Najcenniejsze z nich to: baszta skalna w Kocierzu Rychwałdzkim, grupa skałek
w Krzeszowie oraz skałka fliszowa na zboczach Żaru. Znajdują się tu 22 pomniki przyrody
nieożywionej. Duże znaczenie przyrodnicze i poznawcze posiadają jaskinie, które powstały
w wyniku procesów osuwiskowych, tektonicznych i w mniejszym stopniu – procesów
wietrzenia. Sześć z nich objętych zostało ochroną pomnikową. Najbardziej znana jest
Jaskinia Komonieckiego, szczególnie malowniczo wyglądająca w okresie
wczesnowiosennym, kiedy jej strop pokrywają lodowe sople.
Położony w dorzeczu Wisły i zlewisku Morza Bałtyckiego Obszar Parku
Krajobrazowego Beskidu Małego i jego otuliny charakteryzuje się gęstą siecią rzeczną i dużą
ilością źródeł. Sieć rzeczną tworzą trzy główne rzeki: Biała, Soła i Skawa, płynące z południa
na północ, wraz z biegnącymi prostopadle do nich korytami potoków górskich. Wyjątek
stanowi Wieprzówka, której przebieg jest południkowy. Na odcinku Soły, między Żywcem
i Kętami, powstał system zbiorników zaporowych, tzw. Kaskada Soły.
Krajobraz Beskidu Małego, tak jak i pozostałej części Beskidów Zachodnich, uległ
znacznemu przekształceniu na skutek działalności człowieka. Piętro pogórza przebiegające
średnio do 550 m n.p.m., wykorzystano pod uprawy i zabudowę. Niegdyś najbardziej
rozpowszechniony grąd występuje tu obecnie jedynie w postaci nielicznych płatów,
zlokalizowanych w miejscach niedostępnych, wąwozach i jarach. Na stokach północnych
dość często spotyka się schodzącą nawet do 420 m n.p.m. buczynę karpacką. Od wysokości
550 m n.p.m. do 933 m n.p.m. rozciąga się piętro regla dolnego, dość regularnie pokryte
zwartym kompleksem leśnym z niewielkimi polanami. Ciekawostką jest występowanie
skarłowaciałych buczyn kwaśnych w partiach grzbietowych obszaru.
22
Dotychczas przeprowadzone badania flory naczyniowej dowiodły występowania
na terenie Beskidu Małego ponad 840 gatunków roślin. Omawiany obszar charakteryzuje się
stosunkowo dużym udziałem (10%) roślin górskich, wśród których dominują gatunki reglowe
i ogólnogórskie. Dużym walorem jest występowanie licznych przedstawicieli rodziny
storczykowatych, np.: kruszczyka błotnego, storczycy kulistej, storczyka męskiego
i stoplamka plamistego. Spotykane są również zagrożone gatunki, rosnące na granicach
swych zasięgów, m.in.: rzeżucha trójlistkowa i żywokost sercowaty, a także gatunki
wapieniolubne, wymierające wskutek zarastania nieużytkowanych kamieniołomów.
Na terenie Beskidu Małego z kopytnych występują: dzik, sarna i jeleń, zaś z dużych
drapieżników: ryś, wilk, lis, borsuk i, sporadycznie, niedźwiedź. Z nietoperzy obserwowano
na tym terenie: mroczka późnego, nocka wąsatka i borowca wielkiego, a ze
ssaków owadożernych: rzęsorka rzeczka i zębiatka karliczka oraz dwa gatunki ryjówek:
aksamitną i malutką. Największym gryzoniem jest tu bóbr europejski. Łącznie na terenie
Beskidu Małego zanotowano dotychczas 36 gatunków ssaków. Natomiast badania
ornitofauny wykazały występowanie 111 gatunków ptaków lęgowych, w tym 6 drapieżników
dziennych (m.in.: trzmielojada i kobuza), 4 gatunki kuraków, 6 gatunków dzięciołów oraz
bociana czarnego, pójdźkę i zimorodka.
Na terenie Beskidów obszary szczególnie cenne zostały objęte ochroną rezerwatową;
należą do nich przede wszystkim fragmenty drzewostanów o charakterze naturalnym:
„Szeroka” (52,12 ha), „Buczyna na Zasolnicy” (16,65 ha), i „Madohora” (71,38 ha).
Specyficzne warunki klimatyczne i topograficzne przyczyniły się do powstania
charakterystycznych, dostosowanych do otoczenia form budownictwa, narzędzi, techniki
pracy oraz stroju regionalnego. Izolacja terenów górskich od nizinnych przyczyniła się zatem
i do tego, że zachowało się tu szczególnie wiele form tradycyjnych, zwłaszcza w dziedzinie
kultury materialnej.
Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
Beskid Śląski jest najbardziej wysuniętą na zachód częścią Beskidów Zachodnich.
Wyodrębniono w nim dwa pasma górskie: Czantorii (995 m n.p.m.) i Baraniej Góry
(1220 m n.p.m.). Pasmo Czantorii tworzy zachodnie, mniejsze ramię Beskidu Śląskiego.
Grzbietem pasma, od Kiczory do Ostrego, przebiega granica Polski z Republiką Czeską.
Drugą, większą i bardziej rozczłonkowaną odnogę Beskidu Śląskiego stanowi pasmo
Baraniej Góry. Leży ono na wschód od pasma Czantorii. Od wschodu ograniczają je Kotlina
23
Żywiecka i Brama Wilkowicka. Najwyższym szczytem Beskidu Śląskiego jest Skrzyczne
(1257 m n.p.m.).
Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego został utworzony w 1998 r. Powierzchnia
ogólna parku wraz z otuliną wynosi 609,05 km², w tym powierzchnia samego parku –
386,20 km². Obszar Beskidu Śląskiego charakteryzuje się bardzo urozmaiconą budową
geologiczną. Najważniejszą jednostką strukturalną, tworzącą zrąb górotworu Beskidu
Śląskiego, jest płaszczowina śląska.
Na terenie Beskidu Śląskiego zinwentaryzowano 21 pojedynczych lub grupowo
występujących skałek. Najciekawsze z nich to: skały grzybowe w dolinie Białej Wisełki
i na Kiczorze, skały na Kobylej w dolinie Dziechcinki, grupa skałek na Malinowskiej Skale;
wszystkie podlegają ochronie jako pomniki przyrody nieożywionej. Pomnikami przyrody
są też jaskinie, a wśród nich największa w Karpatach Fliszowych Jaskinia w Trzech
Kopcach, o łącznej długości korytarzy 1216 m.
Na stokach Baraniej Góry znajdują się źródliska największej rzeki Polski – Wisły.
Jej zlewnia wraz z dopływami obejmuje szczególnie duży obszar parku. Niezbyt pokaźną
powierzchnię zajmuje zlewnia Odry – drugiej co do wielkości rzeki naszego kraju.
W okolicach Koniakowa przebiega fragment kontynentalnego działu wodnego (Potoki
Czadeczka i Kręźelka należą już do zlewiska Morza Czarnego).
Pierwotnie lasy porastały prawie całą powierzchnię Beskidu Śląskiego. Obecnie
piętro pogórza do wysokości ok. 500 m n.p.m. zajmują uprawy polowe i tereny
zurbanizowane. Pozostały tylko niewielkie fragmenty łęgów (lasy olszowo-jesionowe
i jesionowo-wiązowe) i grądów (lasy lipowo-grabowe). W piętrze regla dolnego między 500
a 1000 m n.p.m. najbardziej rozpowszechnionym typem roślinności są buczyny z domieszką
świerku, jodły i jawora. Dziś przeważają tu świerczyny wtórnego pochodzenia. Partie
szczytowe (powyżej 1000 m n.p.m.) to regiel górny z dominującym wysokogórskim borem
świerkowym. W Nadleśnictwach Ustroń i Wisła występuje świerk istebniański – ekotyp,
cechujący się najlepszymi w Europie parametrami wzrostowymi i odpornościowymi.
Podobnie jak na terenie Beskidu Małego, również i tu mamy do czynienia z dużą
reprezentacją ssaków (kopytne: jeleń, sarna i dzik; duże drapieżniki: wilk, ryś, lis
i niedźwiedź; zimujące w jaskiniach nietoperze: gacek wielkouch, nocek duży, nocek wąsaty,
podkowiec mały; pożyteczne, owadożerne ryjówki: aksamitna, malutka i górska). Łącznie
naliczono tu ok. 35 gatunków ssaków. Faunę ptaków górskich reprezentują gatunki
subalpejskie: siwerniak, drozd obrożny, dzięcioł trójpalczasty i orzechówka.
Do przedstawicieli gatunków puszczańskich należy zaliczyć kuraki – głuszca i jarząbka –
oraz duże ptaki drapieżne. Z gadów najliczniej występują tu jaszczurki: zwinka oraz
24
żyworodna, żmije zygzakowate, zaskrońce i padalce. Z 18 spotykanych w Polsce płazów,
na obszarze Beskidu Śląskiego bytuje 13 gatunków, m.in.: salamandra plamista, kumak
górski i rzekotka drzewna. Badania ryb dorzecza górnej Wisły wykazały występowanie
12 gatunków fauny ichtiologicznej, przy czym najpospolitszy jest tutaj pstrąg potokowy.
Obszary o charakterze naturalnym oraz te, które uległy nieznacznemu
przekształceniu, zostały uznane za rezerwaty przyrody. Zajmują one zaledwie 1% ogólnej
powierzchni parku. Należą do nich: Zadni Gaj (6,39 ha), Barania Góra (383,04 ha), Czantoria
(97,71 ha), Wisła (17,61 ha), Stok Szyndzielni (57,92 ha), Dolina Łańskiego Potoku
(46,89 ha) oraz Kuźnie – jedyny rezerwat przyrody nieożywionej (7,22 ha).
W granicach miasta znajdują się cztery zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
Nazwa Podstawowe informacje
Dolina Wapienicy Data założenia: 1990 r., powierzchnia: 1510 ha. Cenny przyrodniczo
obszar położony w północnej części Beskidu Śląskiego, w granicach
administracyjnych Bielska-Białej (dzielnice Wapienica i Kamienica).
Od 1990 r. stanowi zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park
Ekologiczny Dolina Wapienicy” o powierzchni 1510 ha.
Dolina Wapienicy rozciąga się pomiędzy szczytami: Palenicy,
Kopanego, Wysokiego, Przykrej, Błatniej, Stołowa, Trzech Kopców,
Klimczoka, Szyndzielni, Cubernioka i Dębowca. Przepływają przez nią
rzeka Wapienica i jej dopływ, Barbara. Na Wapienicy znajduje się
zapora wodna i sztuczne jezioro Wielka Łąka.
Jest to jeden z niewielu w Europie obszar dzikiej przyrody, znajdujący
się w granicach dużej aglomeracji.
Cechą charakterystyczną Doliny Wapienicy jest różnorodność
zbiorowisk leśnych, których zdecydowana większość zachowała swój
naturalny charakter, wyrażający się niewiele odbiegającymi od stanu
naturalnego składem gatunkowym i strukturą lasu.
Na obszarze Doliny Wapienicy zachował się również naturalny
charakter przestrzenny zespołów leśnych, typowy dla Beskidu
Śląskiego. Na ten naturalny beskidzki krajobraz składa się nie tylko
25
szata roślinna, ale także zamieszkujące tutejsze lasy zwierzęta,
w niewielkim stopniu zmienione gleby, źródła i potoki (tworzące
skomplikowaną sieć wodną, zasilaną przez wodonośne utwory
fliszowe), ciekawa rzeźba terenu (wyrażająca się m.in.
występowaniem jaskiń pochodzenia osuwiskowego, schronisk
skalnych oraz wychodni piaskowcowych, z których uroczysko Diable
Młyny posiada ponoć tajemną moc). Występują tu wszystkie typowe
dla Beskidu Śląskiego piętra roślinności: pogórza, regla dolnego
górnego. W najniżej położonych partiach doliny występuje podgórski
łęg jesionowy, swą różnorodność gatunkową zawdzięczający nie do
końca uregulowanym potokom, których wylewy dostarczają siedliskom
nowych substancji pokarmowych. Wyżej położone są siedliska
olszynki karpackiej. Tworzą ją niewielkich rozmiarów okazy olszy
szarej, wierzby kruchej i olszy czarnej. Siedliska dolnoreglowe zajmuje
jaworzyna górska, skupiająca buki, jawory i jesiony, których udział w
zbiorowiskach dolnoreglowych należy do rzadkości w Beskidach
Zachodnich. W warstwie runa niepodzielnie panuje miesiącznica
trwała. Najwięcej przestrzeni pokrywa jednak żyzna buczyna
karpacka, przywiązana do stoków o nachyleniu do 40 stopni oraz gleb
z mniejszym niż w jaworzynie udziałem części szkieletowych.
O charakterze i wyglądzie lasu przede wszystkim decyduje buk,
a jawor, jesion, świerk i wiąz występują najczęściej w postaci nielicznej
domieszki. Mimo iż buczyna karpacka jest lasem typowo
dolnoreglowym, w Dolinie Wapienicy spotykamy także jej podgórską
postać z większym udziałem gatunków niżowych, takich jak: lipa, dąb,
wiąz, a w warstwie runa: podagrycznik pospolity oraz szałwia lepka.
Oprócz żyznej buczyny karpackiej na terenie doliny występuje także
buczyna kwaśna. Zajmuje ona górne partie stoków i grzbiety górskie
o niezbyt dużym nachyleniu. W tym typie lasu również dominuje buk
o bardzo zróżnicowanym wyglądzie. Partie stoków o nachyleniu do
40 stopni, leżące powyżej 950 m n.p.m., zajmuje dolnoreglowy
świerkowo-jodłowy bór mieszany z dominacją buka i świerka. Mimo iż
na omawianym terenie brak wzniesień o wysokości z zakresu
występowania karpackiego boru górnoreglowego – najwyżej położone
siedliska w dolinie zajmują świerkowe bory górnoreglowe.
26
Flora roślin naczyniowych Doliny Wapienicy liczy ponad 400
gatunków, spośród których 21 jest objętych całkowitą lub częściową
ochroną. Wśród nich znajdują się: dziewięćsił bezłodygowy,
śnieżyczka przebiśnieg, lilia złotogłów, omieg górski, widłak, sromotnik
bezwstydny czy centuria pospolita.
W Dolinie Wapienicy występuje również wiele drzew o wymiarach
pomnikowych; większość z nich znajduje się w rejonie Żydowskiego
Potoku. Największe z nich, o trzech zrośniętych ze sobą pniach, liczy
5 m obwodu. W południowo-wschodniej części doliny, u podnóża
Stołowa, znajduje się aleja sosen wejmutek.
Równie bogata jest fauna doliny. Występują tu zarówno popularne
w Beskidach sarny, jelenie, dziki i lisy, jak i kuny, gronostaje czy
nietoperze. Wśród ptaków w Dolinie Wapienicy zaobserwowano ponad
60 gatunków, w tym gatunki wysokogórskie: drozda obrożnego,
orzechówkę, siwerniaka, dzięcioła trójpalczastego oraz głuszca.
Występują tu także liczne gatunki płazów, gadów i owadów.
Dolina Wapienicy jest pierwszym w Polsce miejscem, gdzie
wprowadzono w życie ideę parku ekologicznego, czyli połączenia
ochrony środowiska z edukacją ekologiczną, opartą na bezpośrednim
doświadczaniu przyrody i zaangażowaniu społecznym na jej rzecz.
Celem parku ekologicznego jest bowiem stworzenie warunków dla
swobodnego rozwoju istniejących tam biocenoz, ale także
umożliwienie obserwacji procesów przyrodniczych w miejscach,
w których nie zakłóca to ich przebiegu.
Cały obszar Doliny Wapienicy wchodzi również w skład Parku
Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
Cygański Las Data założenia: 1997 r., powierzchnia: 593 ha (na skutek zmian
przepisów i sprzeciwów części inwestorów, chcących rozbudowywać
tutaj infrastrukturę turystyczną w 2004 r. powierzchnię ZPK
zmniejszono z 925 ha do 593 ha). Las w południowej części Bielska-
Białej, w dzielnicach Olszówka i Mikuszowice, na stokach Kołowrotu,
27
Koziej Góry, Równi i Górnej Równi w Beskidzie Śląskim. Część
Cygańskiego Lasu położona na zboczach Kołowrotu chroniona jest
także w ramach Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego.
W Cygańskim Lesie występują naturalne skupiska leśne i nieleśne,
m.in. żyzna buczyna karpacka, jaworzyna górska z miesięcznicą
trwałą, grąd subkontynentalny oraz podgórski łęg jesionowy.
Sarni Stok Data założenia: 2002 r., powierzchnia: 11 ha. Zespół przyrodniczo-
krajobrazowy na terenie miasta Bielska-Białej, w dzielnicy Stare
Bielsko, na zboczu wzgórza Trzy Lipki. Założony w 2002 r. Obejmuje
fragment Pogórza Śląskiego, a jego osią jest dolina potoku, porośnięta
przez grąd subkontynentalny. W ZPK Sarni Stok znajduje się wiele
drzew o rozmiarach pomnikowych. Do najważniejszych gatunków
roślin występujących na tym terenie zalicza się: kukułkę szerokolistną,
listerę jajowatą, pióropusznik strusi, bluszcz pospolity. Zwierzęta
reprezentują następujące gatunki: kumak górski, rzekotka drzewna,
krogulec, myszołów, pełzacz leśny, pustułka, zając, sarna i tchórz.
Ponadto na terenie ZPK Sarni Stok znajdują się dwa polskie bunkry
z 1939 r.
Gościnna Dolina Data założenia: 2006 r., powierzchnia: 39 ha. Obszar cenny
przyrodniczo, leżący na terenie miasta Bielska-Białej, w dzielnicy
Olszówka. Przez dolinę przepływa kilka potoków, biorących swoje
początki na stoku Dębowca. Teren budują obficie zadrzewione jary
podgórskich potoków, otoczone przez łąki, pola uprawne oraz
w niewielkiej części – przez zabudowę mieszkaniową. Na terenie
Gościnnej Doliny dominującym zbiorowiskiem leśnym jest grąd
subkontynentalny. Całość stwarza doskonałe warunki do życia płazów
(żaby i traszki); ponadto na terenie doliny można spotkać zwierzęta
leśne, takie jak np. sarny.
28
W Bielsku-Białej ustanowiono dwa rezerwaty przyrody:
Nazwa Opis
Stok Szyndzielni Rezerwat leśny, częściowy rezerwat przyrody w dzielnicy Wapienica
w Bielsku-Białej. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa
z 5 maja 1953 r. (M.P. z 1953 r. Nr 107, poz. 1438), posiada
powierzchnię 54,96 ha.
„Stok Szyndzielni” jest jednym z najstarszych rezerwatów przyrody
w Beskidzie Śląskim. Wbrew mylącej nazwie, rezerwat nie znajduje
się na Szyndzielni, obejmuje on strome stoki góry Trzy Kopce,
opadające na północ i północny wschód ku Dolinie Wapienicy
i potokowi Barbara, uchodzącemu niżej do Jeziora Wielka Łąka.
Ochronie podlegają naturalne zespoły leśne regla dolnego oraz
pogranicza regla dolnego i górnego:
dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy,
zachodniokarpacka świerczyna górnoreglowa,
kwaśna buczyna górska,
żyzna buczyna karpacka,
jaworzyna z miesięcznicą trwałą.
Jaworzyna Leśny rezerwat przyrody na terenie dzielnicy Wapienica w Bielsku-
Białej. Utworzony rozporządzeniem Wojewody Śląskiego z dnia
25 sierpnia 2003 r. (Dziennik Urz. Woj. Śląskiego Nr 85, poz. 2281),
zajmuje powierzchnię 40,03 ha.
Rezerwat zlokalizowany jest na stromych, północno-wschodnich
zboczach Wysokiego, opadających ku Dolinie Wapienicy,
w północno-wschodniej części Beskidu Śląskiego. Położony jest
na terenie Nadleśnictwa Bielsko.
Przedmiotem ochrony na jego terenie są górskie zespoły leśne:
jaworzyna górska z miesiącznicą trwałą,
kwaśna buczyna górska,
żyzna buczyna karpacka.
29
Ponadto w Bielsku-Białej istnieją dwa użytki ekologiczne:
Uroczysko Jasionka (data założenia: 2003, powierzchnia: 1,1 ha, dzielnica: Wapienica),
Żabiniec (data założenia: 2006, powierzchnia: 0,7986 ha, dzielnica: Mikuszowice).
Bielsko-Biała posiada 62 pomniki przyrody, w tym:
52 pojedyncze drzewa,
9 skupisk drzew,
1 głaz narzutowy.
Projektowane są w Bielsku-Białej kolejne obszary chronione:
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: Bark, Dolina Białej, Dolina Złotego Potoku,
Jeżynowa Dolina, Grodzisko, Trzy Lipki, Straconka;
rezerwaty przyrody: Barbara, Klimczok, Kołowrót, Las Gryndy, Leśne Wąwozy, Nad
Kromparkiem, Piekielny;
użytki ekologiczne: Blachurowy Staw, Hałcnowskie Stawy, Diable Młyny, Nyczowe
Stawy, Stawy Komorowickie, Storczykowe Łąki.
3.2.5 Podsumowanie potencjału naturalnego
Analiza potencjału naturalnego Bielska-Białej uprawnia do wyciągnięcia następujących
wniosków:
Największym atutem miasta jest jego górskie położenie (w granicach administracyjnych
miasta znajduje się 17 szczytów).
Góry – to element unikatowy, dodający otoczeniu miasta radosnej malowniczości.
Górskie położenie posiada silny wpływ na kształtowanie się zarówno przyrodniczych, jak
i historyczno-kulturalnych walorów miasta i jego okolic (łącznie z atrakcjami miast
sąsiednich – Szczyrku, Żywca czy, w mniejszym stopniu, Cieszyna).
Ukształtowanie powierzchni miasta jest zróżnicowane (tereny wyżynne i górskie).
Położenie i ukształtowanie terenu, na którym leży miasto, jest jego potencjałem
naturalnym.
Bielsko-Białą charakteryzuje bogactwo potencjału przyrodniczego, także w postaci
obszarów cennych przyrodniczo: parków krajobrazowych, zespołów przyrodniczo-
30
krajobrazowych, obszarów chronionych, rezerwatów przyrody, pomników przyrody,
parków oraz innych obszarów zielonych na terenie miasta.
Miasto cechuje duży stopień zalesienia obszaru, co umożliwia jego wykorzystanie dla
turystyki i rekreacji.
Potencjał naturalny Bielska-Białej predestynuje miasto do rozwoju różnych form turystyki
aktywnej, m.in.: pieszej, górskiej, rowerowej, narciarskiej oraz ekstremalnej.
3.3 Synteza potencjału antropogenicznego
Walory antropogeniczne stanowią dla Bielska-Białej drugi ważny element dziedzictwa, silnie
wpływający na potencjał turystyczny regionu. W ich skład wchodzą wszelkiego rodzaju
obiekty zabytkowe, muzea, galerie, jak również historia i życie kulturalne obszaru.
Poniżej scharakteryzowano najważniejsze walory działalności ludzkiej w regionie,
istotne z punktu widzenia możliwości kreacji i rozwoju produktów turystycznych. Z uwagi na
fakt, iż dziedzictwo kulturowe obszaru jest w dużej mierze uwarunkowane jego historią, na
początku zamieszczono krótki rys historyczny miasta.
3.3.1 Nazwa miasta i jego historia
Zapisywana z dywizem nazwa „Bielsko-Biała” powstała przez zestawienie nazw Bielska
i Białej (Krakowskiej), które w 1951 r. utworzyły jeden organizm miejski. Odmienia się oba
człony (Bielska-Białej, Bielsku-Białej). Błędna jest dość popularna, głównie w mediach,
odmiana „Bielsko-Białej”.
Etymologia słowa „Bielsko” najprawdopodobniej wywodzi się od rzeki Białej, której
nazwa pochodzi od przymiotnika „biały”. Określał on ogólne wrażenie barwy wody – białej,
czyli jasnej i czystej. Niektórzy badacze nazwę miasta wiążą również z bieleniem płótna, co
jest jednak wątpliwe ze względu na to, że w XIII w. Bielsko nie było jeszcze ośrodkiem
tkackim ani sukienniczym. Od rzeki zapożyczyła nazwę także osada, a następnie miasto
Biała. Nazwa Bielsko została utworzona za pomocą przyrostka „-sko”, natomiast Biała to
bezpośrednie zapożyczenie od nazwy rzeki.
Po raz pierwszy łacińska nazwa Bielici, którą często utożsamia się z Bielskiem,
pojawiła się w 1284 r. w dokumencie biskupa wrocławskiego. Najwcześniejsze zapisy nazwy
Bielska w postaci zniemczonej można odczytywać jako „Bielica”: zu Bilitz (1312), Belicz
(1420). Później pojawiły się również określenia słowiańskie: w Bilsku (1420), na Bielsku
31
(1465), miasta Byelska (1525); spotykamy się też z późniejszym łacińskim zwrotem in oppido
Bilsko (1652). Od XIX w. występowały już tylko: jedna nazwa niemiecka – Bielitz i jedna
czeska – Bílsko. W języku polskim istniały natomiast liczne oboczności: jeszcze na początku
XX w. na równi z nazwą „Bielsko” występowały Bielsk, Bilsko i Bilsk. Ostatecznie nazwa
Bielsko została uregulowana w dwudziestoleciu międzywojennym. Procesowi latynizacji ani
germanizacji nie uległa polska nazwa Białej (niem./łac. Biala, czes. Bělá).
W słowiańskim etnolekcie śląskim miasto nosi nazwę „Bjylsko-Bjoło”, z kolei
w dialekcie śląskim języka niemieckiego (używanym przed 1945 r. przez miejscową ludność
niemiecką) nazywane było „Beltz-Beil”. Po wilamowicku, czyli w języku używanym
w niedalekich Wilamowicach, nazwa Bielska-Białej brzmi „Byłc-Bejł”.
W XX w. wykształciły się niestosowane wcześniej obcojęzyczne nazwy Bielska-Białej,
m.in. japońskie ビェルスコ=ビャワ (Byerusoko-Byawa) i łotewskie Beļsko-Bjala.
Bielsko-Biała formalnie powstało w styczniu 1951 r., lecz historia miast, od których
wzięło swój początek, jest o wiele dłuższa. Starszą częścią „dwumiasta” jest śląskie Bielsko,
powstałe w końcu XIII w. Od XVI w. miasto rozwijało się jako ośrodek handlu, sukiennictwa
i ceramiki, a także jako stolica państwa stanowego, przekształconego później w księstwo.
Małopolska Biała powstała natomiast ok. 1560 r. jako osada tkaczy. Na początku
XIX w. zaczął się tu rozwijać przemysł, a już na przełomie XIX i XX stulecia okręg bielsko-
bialski był jednym z największych ośrodków przemysłowych Austro-Węgier. Wtedy też
rozpoczął się proces zrastania dwóch organizmów miejskich, zakończony w 1951 r. Przez
wieki charakterystyczną cechą Bielska i Białej była również wielonarodowość (Polacy,
Niemcy i Żydzi) oraz różnorodność religijna (katolicy, protestanci i żydzi), którym kres
położyła II wojna światowa. Samo miasto szczęśliwie uniknęło zniszczeń; w okresie
powojennym wciąż się rozwijało, a w latach 1975–1998 pełniło funkcję stolicy województwa
bielskiego. Dziś należy do najbardziej prężnych gospodarczo miast Polski, jest także
ważnym ośrodkiem kulturalnym, turystycznym i akademickim.
3.3.2 Zabytki
Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną, świadczą bowiem o historii obszaru
i pozwalają na jej bliższe poznanie. W wielu przypadkach to właśnie one są magnesem,
przyciągającym turystów ciekawych przeszłości danego rejonu. Dotyczy to nie tylko
uznanych, unikalnych zabytków najwyższej klasy, ale również skromniejszych i mniej
cennych obiektów, zdolnych jednak rozbudzić zamiłowanie do przeszłości w każdym
turyście, niekoniecznie pasjonującym się historią czy architekturą. Kluczem do sukcesu jest
32
odpowiednia promocja obiektów, ich oznaczenie oraz zagospodarowanie najbliższego
otoczenia.
Poniżej znajduje się lista najważniejszych zabytków obszaru objętego projektem.
Zostały one odpowiednio pogrupowane ze względu na odmienną charakterystykę i funkcje
poszczególnych obiektów.
Lista jest subiektywnym wyborem autorów projektu, nie pretenduje zatem do miana
pełnego spisu bielsko-bialskich obiektów zabytkowych.
Choć historia Bielska-Białej sięga XIII w., większość zabytków pochodzi
z XIX stulecia, kiedy miasto, wtedy jeszcze formalnie podzielone na dwa samodzielne
organizmy administracyjne, stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym i uległo znacznemu
rozrostowi. Obiekty zabytkowe są różnorodne stylowo, przy czym nietrudno określić formy
dominujące (neogotyk, neorenesans, neobarok i eklektyzm); również klasycyzm i secesja
odcisnęły swoiste piętno na bielskiej architekturze i sztuce. W dwudziestoleciu
międzywojennym powstały liczne budowle modernistyczne, w okresie powojennym –
socrealistyczne. Pozostałe style architektoniczne reprezentują przede wszystkim budowle
sakralne.
Rodzaj Obiekty
Świątynie
katolickie – katedra św. Mikołaja, zbudowana w latach 1443–1447, obecny
kształt uzyskała w latach 1909–1911
– barokowy kościół Opatrzności Bożej z II poł. XVIII w., ze słynną
amboną w kształcie łodzi św. Piotra
– gotycki kościół św. Stanisława w Starym Bielsku
– drewniany kościół św. Barbary w Mikuszowicach
– późnogotycki kościół garnizonowy św. Trójcy; lata 1604–1608
– barokowy kościół Nawiedzenia NMP w Hałcnowie – sanktuarium
Matki Boskiej Bolesnej; lata 1777–1784
– neogotycki kościół Matki Boskiej Pocieszenia w Straconce; lata
1872–1873
33
– neogotycki kościół Narodzenia NMP w Lipniku; 1893 r.
– kościół św. Małgorzaty w Kamienicy, zbudowany w stylu
neogotyckim i neoromańskim w latach1897–1898
– neogotycko-modernistyczny kościół Jana Chrzciciela
w Komorowicach; lata 1929–1931
ewangelickie – neogotycki kościół Zbawiciela – katedra ewangelicka, zbudowana
w latach 1782–1790 (obok znajduje się jedyny w Polsce pomnik
Marcina Lutra, z 1900 r.). Centralna budowla tzw. Bielskiego Syjonu
ewangelickiego, powstałego dzięki patentowi tolerancyjnemu cesarza
Józefa II (1781 r.). Nawa kościoła powstała w latach 1782–1789,
w latach 1849–1852 dostawiono wieżę, a w 1881 r. całość
przebudowano w stylu neogotyckim. W latach 1895–1896 wieżę
podwyższono.
– kościół Jana Chrzciciela w Starym Bielsku. Klasycystyczna
budowla wzniesiona w latach 1818–1827, z wieżą dobudowaną
w latach 1849–1852. W 1867 r. podwyższono chór drugiego piętra
i przebito okna w tej kondygnacji. Budynek parafii to dawny dwór
średniego folwarku w Starym Bielsku. Za ul. Sobieskiego leży
cmentarz z nagrobkami z XIX/XX w.
– kościół Marcina Lutra. Klasycystyczna budowla wzniesiona przez
bialskich ewangelików w latach 1792–1798 w miejscu starego
cmentarza. W 1832 r. drewniane chóry zastąpiono murowanymi
i wykonano sklepienia kościoła. Wewnątrz m.in. piękny ołtarz
z 1835 r. i organy ze znanej opawskiej wytwórni Karola Kutlera z
1848 r.
Cmentarze
katolickie – cmentarz przy ul. Cmentarnej, założony w 1790 r. w miejscu
cmentarza konfederatów barskich (1771–1772). Powiększany
w latach 1865, 1882 (część II) i 1921 (część III). Neorenesansowe
krużganki z ok. 1888 r., groby związanych z miastem zasłużonych
34
postaci. Tu spoczywa m.in. Maciej Wojtyła, dziadek papieża Jana
Pawła II.
– cmentarz przy ul. Grunwaldzkiej. Założony w 1884 r., zastąpił
dotychczasowy cmentarz parafialny przy kościele św. Trójcy.
Znajdują się tu neogotyckie krużganki, pomnik legionistów polskich
(1936 r.) oraz groby zasłużonych dla polskości działaczy narodowych
okresu międzywojennego: Klemensa Matusiaka i Zygmunta
Lubertowicza.
– cmentarz wojskowy w Aleksandrowicach; 1921 r.
ewangelickie – cmentarz przy ul. Piłsudskiego. Założony w 1783 r. (sektory II, III,
IV), powiększony w 1867 r. o część wschodnią (sektory I i V).
Najstarsze w mieście nagrobki z I. poł. XIX w., okazały pomnik
burmistrza Rudolfa Teodora Seeligera (†1883), obelisk
z medalionem pastora Jakuba Hönela (†1885), liczne groby
przemysłowców.
– Stary Cmentarz Ewangelicki z 1833 r. Oddany do użytku w 1833 r.,
na początku lat 60. XIX w. znacznie powiększony w kierunku
wschodnim (z tego czasu pochodzi m.in. neorenesansowa brama).
Liczne groby bielskiej elity: pastorów, nauczycieli, kupców
i przemysłowców, m.in. Teodora Sixta (†1897). Zamknięty dla
pochówków po II wojnie światowej.
– Nowy Cmentarz Ewangelicki z 1911 r. Zaprojektowany przez
wiedeńskiego architekta Hansa Mayra, oddany do użytku
w 1911 r. Ciekawy zespół budowli pomocniczych z kościołem
cmentarnym i krużgankami. Liczne grobowce bielskiej elity,
w północnej części pomnik żołnierzy zmarłych w miejscowych
szpitalach podczas I wojny światowej.
żydowskie – cmentarz żydowski z 1849 r. Założony przez bielską gminę
wyznaniową na terenie Aleksandrowic. Dom przedpogrzebowy
z 1885 r. wg projektu Karola Korna, z cennymi polichromiami.
W 1924 r. cmentarz powiększono, w latach 60. XX w. w nowej części
35
umieszczono część pomników ze zlikwidowanego cmentarza
w Białej.
pozostałe – cmentarz żołnierzy radzieckich; 1948 r.
Zabytkowe zespoły
architektoniczne
i urbanistyczne
– średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta wraz
z zabudową (głównie XVIII-wieczną)
– Bielski Syjon – klasycystyczne założenie urbanistyczne, powstałe
po 1781 r. jako dzielnica ewangelicka
– grodzisko w Starym Bielsku – pozostałość XI-wiecznej osady
rzemieślniczej
– modernistyczne osiedle mieszkaniowe w rejonie ul. Bohaterów
Warszawy i S. Grota-Roweckiego; lata 1934–1937
– osiedle robotnicze przy ul. Michałowicza; lata 1909–1911
– socrealistyczne Osiedle Grunwaldzkie; lata 1951–1957
Zamki, pałace
i dwory
– zamek książąt Sułkowskich, od XIII w. pełniący funkcję rezydencji
Piastów cieszyńskich, a później – właścicieli państwa bielskiego.
Wzniesiony w XIV w. przez księcia cieszyńskiego Przemysława I
Noszaka. Należał m.in. do Piastów cieszyńskich (do 1572 r.),
węgierskich Sunneghów (1592–1724) i książąt Sułkowskich (1752–
1945). Wielokrotnie przebudowywany, ostatni raz w latach
1855–1864 w stylu historyzmu.
– Dwór Lipnicki – dawna rezydencja starostów lipnickich, powstała
w XVI w.
– klasycystyczny Dwór Pruszyńskich z końca XVIII w., położony
w Hałcnowie.
Kamienice, wille
i obiekty
użyteczności
publicznej
– neorenesansowy ratusz, zbudowany w latach 1895–1897
– dworzec Główny PKP, utrzymany w stylu austriackich dworców
prowincjonalnych; 1890 r.
– klasycystyczno-palladiański Teatr Polski z 1890 r.
36
– józefińska zabudowa ul. 11 Listopada – głównego deptaku miasta,
powstałego jako część traktu środkowogalicyjskiego
– secesyjna kamienica Pod Żabami; 1905 r.
– Poczta Główna z 1898 r.
– neorenesansowy hotel „President” z 1893 r.
– neobarokowo-klasycystyczny hotel „Pod Orłem” z 1905 r.
– kamienice mieszczańskie przy ul. 3 Maja; lata 1890–1913
– XVIII-wieczne domy sukienników przy ul. Sobieskiego
i Cieszyńskiej, w tym drewniany Dom Tkacza – siedziba oddziału
bielskiego muzeum
– kamienica Patria o cechach neorenesansowych i neobarokowych;
1889 r.
– barokowa kamienica Kałuży przy pl. Bolesława Chrobrego;
II poł. XVIII w.
– secesyjno-neoromański gmach Sądu Rejonowego, niegdyś
należący do Izraelickiej Gminy Wyznaniowej; 1904 r.
– neobarokowy gmach Bielskiej Szkoły Przemysłowej; 1912 r.
– neobarokowa kamienica Burdy przy ul. 11 Listopada; lata 1892–
1893
– neorenesansowy Gmach Szkół Średnich przy ul. Słowackiego;
1883 r.
– neoklasycystyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego
im. M. Kopernika; lata 1925–1927
– liczne wille fabrykanckie z XIX w. i pocz. XX w., m.in.:
neobarokowa willa Rosta juniora przy ul. Komorowickiej,
mieszcząca Wojewódzką Bibliotekę Pedagogiczną; 1903 r.
37
neorenesansowa willa Sixta przy ul. Mickiewicza, mieszcząca
rektorat Akademii Techniczno-Humanistycznej; 1883 r.
neorenesansowa willa Korna przy ul. Mickiewicza; 1883 r.
neobarokowo-secesyjna willa Schneidera przy
ul. Mickiewicza; 1904 r.
neobarokowa willa Bathelta przy ul. 1 Maja; 1902 r.
neobarokowa willa Steffana przy ul. 1 Maja; 1901 r.
neorensansowa willa Wiesnera przy ul. Sobieskiego; koniec
XIX w.
willa barona Klobusa (tzw. „Dworek”) przy ul. Żywieckiej;
1870 r.
neorenesansowa willa Rosta seniora przy ul. Legionów;
1889 r.
neoromańska willa Wolfa przy ul. Lompy; 1920 r.
secesyjna willa Matusiaka przy ul. Sobieskiego; 1924 r.
– secesyjny gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy
ul. Stojałowskiego; 1923 r.
– neoromańsko-secesyjny gmach Kolegium Nauczycielskiego przy
ul. Legionów; lata 1897–1898
– secesyjny gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy
ul. Komorowickiej; 1910 r.
– modernistyczny gmach Komunalnej Kasy Oszczędności (dziś –
banku ING) przy pl. Bolesława Chrobrego; 1938 r.
– dawny Dom Cechowy przy pl. Wolności, zbudowany w stylu
późnobarokowym w 1812 r.
– klasycystyczny dwór Thomkego, dawny zajazd; koniec XVIII w.
38
– gmach Narodowego Banku Polskiego; 1930 r.
– dworek Mänhardta przy ul. 1 Maja; pocz. XIX w.
– modernistyczny gmach Straży Pożarnej przy ul. Grunwaldzkiej;
1928 r.
– modernistyczny Dom Oficerski przy ul. Sobieskiego; 1928 r.
– neorenesansowe budynki Szpitala Ogólnego im dr. E. Wojtyły; lata
1891–1893
– secesyjne budynki Beskidzkiego Centrum Onkologii;
lata 1910–1912
– Dom Żołnierza, zbudowany w stylu zakopiańskim; 1915 r.
– biurowce Urzędu Miejskiego przy pl. Ratuszowym; 1869 i 1922 r.
– neoklasycystyczne budynki mieszkalne przy ul. Kościuszki
i ul. Legionów, wybudowane jako „Domy Pensyjne” w latach 20.
XX w.
– drewniana leśniczówka w Lipniku Górnym; 1884 r.
Architektura
przemysłowa
– dawna fabryka sukna Büttnerów, budowana od 1868 r.; siedziba
Muzeum Techniki i Włókiennictwa
– zespół fabryczno-willowy „Bogmar” przy ul. Partyzantów;
lata 70. XIX w.; dziś – centrum handlowe
– budynek dawnego browaru przy ul. Cieszyńskiej; 1875 r.
– budynek dawnej elektrowni miejskiej przy ul. Partyzantów; 1893 r.
– dawne hale Polmosu przy ul. Stojałowskiego; lata 80. XIX w.
– gazownia miejska z 1860 r., rozbudowana w 1914 r.
– hala dawnej fabryki sukna Tugendhatów; 1870 r.
– dawna fabryka sukna K. Hessa przy ul. Piłsudskiego; 1869 r.
39
– zespół budynków fabrycznych przy ul. Podwale; lata 80. XIX w.
– budynek dawnej farbiarni J. Schlesingera przy ul. Piłsudskiego;
1872 r.
– zabudowania Fabryki Maszyn Elektrycznych „Indukta” przy
ul. Grażyńskiego; 1899 r.
– zabudowania fabryki włókienniczej LENKO S.A. przy
ul. Grażyńskiego/Podwale; lata między 1890 i 1928
– hala dawnej odlewni metali G. Josephy'ego przy ul. Sikornik;
1900 r.
– hala zakładów ELTEK przy ul. Komorowickiej; 1907 r.
– hala dawnej Bielsko-Bialskiej Przędzalni Czesankowej przy
ul. Komorowickiej; 1908 r.
– hala dawnej fabryki maszyn włókienniczych „Befama” przy
ul. Powstańców Śląskich; 1926 r.
– Dom Tkacza – rekonstrukcja budynku z połowy XVIII w. (oryginalny
spłonął w 1986 r.), typowego dla dawnej zabudowy przedmieść
Bielska. Do początku XX w. mieszkali w nim sukiennicy, wyrabiający
na ręcznych krosnach słynne bielskie sukna. Od 1992 r. ekspozycja
muzealna zapoznaje z życiem codziennym i pracą tkaczy.
Pozasakralne
zabytki kultury
żydowskiej
– Żydowski Dom Ludowy imienia Bialika. Zbudowany
w 1935 r., otrzymał patronat Chaima Nachmana Bialika (1873–1934),
pochodzącego z Wołynia poety, pisarza i dziennikarza, zwanego
„wieszczem narodu”. Budynek zniszczony przez Niemców
w 1939 r. po odbudowie w latach 50. XX w. przekształcono w
Państwowy Teatr Lalek „Banialuka”.
– budynek Żydowskiej Gminy Wyznaniowej. Zbudowany w 1904 r.
przez Karola Korna wg projektu Ernesta Lindnera i Teodora
Schreiera. Oprócz kancelarii i biur znajdowały się tu mieszkania dla
40
rabina i kantorów, lokale niektórych żydowskich stowarzyszeń oraz
gimnazjum żydowskie (w 1931 r. Żydzi stanowili 20% ludności
Bielska).
Pozasakralne
zabytki
ewangelickie
– pomnik Marcina Lutra. Dzieło wiedeńskiego rzeźbiarza Franciszka
Vogla z 1900 r., swego czasu był to zaledwie drugi pomnik
reformatora w Austrii, po 1918 r. – jedyny w Polsce. Bielsko i okolice
były jednymi z najsilniejszych ośrodków protestantyzmu w monarchii
Habsburgów (w 1890 r. luteraninem był co trzeci mieszkaniec
miasta).
– nowa szkoła ewangelicka w Białej. Zbudowana przez bialskich
ewangelików w 1870 r. wg planów Emanuela Rosta seniora;
zastąpiła starą szkołę przy ul. Staszica. Budynek reprezentuje tzw.
styl arkadowy o prostej fasadzie, z niewielkim ryzalitem środkowym
i regularnym rytmem okien o charakterystycznym, półkolistym
zamknięciu.
3.3.3 Życie kulturalne
W kontekście rozwoju turystyki życie kulturalne należy do szczególnie istotnych elementów,
niejednokrotnie decydujących o wyborze destynacji turystycznej. Regionalny kontekst oferty
turystycznej, jej zakorzenienie w miejscowej tradycji oraz nawiązanie do obyczajów
i obrzędów cieszą się niezwykłą popularnością na współczesnym rynku. Życie kulturalne,
zarówno w aspekcie funkcjonujących instytucji kultury, jak i organizowanych imprez,
w dużym stopniu wpływa na ocenę atrakcyjności turystycznej danego obszaru.
Życie kulturalne Bielska-Białej cechują efektowność i różnorodność. Działają
tu ośrodki kultury, zespoły folklorystyczne i chóry, muzea, kina, teatry oraz bardzo liczne
galerie, pełniące rolę swego rodzaju „wizytówki” miasta. Do elementów o wysokim potencjale
turystycznym należą również organizowane w mieście festiwale i inne wydarzenia kulturalne.
Poniższa tabela zawiera informacje o najważniejszych ośrodkach kultury
i pozostałych bielskich instytucjach, prowadzących działalność kulturalną, a także
o organizowanych na obszarze objętym projektem imprezach kulturalnych.
41
Rodzaj Opis
Ośrodki
kultury
– Bielskie Centrum Kultury – placówka samorządowa, będąca głównym
organizatorem m.in. miejskich imprez cyklicznych.
– Regionalny Ośrodek Kultury – placówka podlegająca władzom
wojewódzkim. Jego działalność skupia się na promocji i działalności
edukacyjnej w zakresie folkloru i twórczości ludowej.
– Miejski Dom Kultury – posiada 10 placówek na terenie całego miasta,
jest instytucją skupiającą zespoły taneczne, wokalne i teatralne, a także
świetlice i kółka zainteresowań.
– Centro Italiano di Cultura – jeden z kilku instytutów kultury włoskiej
w Polsce; działają tu: Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
ze specjalnością „język włoski” oraz Przedstawicielstwo Konsularne
Republiki Włoskiej.
– Wojskowy Ośrodek Kultury (Dom Żołnierza), podejmujący również
działalność otwartą dla środowiska cywilnego.
– Wojewódzkie Centrum Wychowania Estetycznego Dzieci i Młodzieży
im. Wiktorii Kubisz (placówka oświatowa, prowadząca grupy
zainteresowań dla młodzieży).
– Spółdzielcze Centrum Kultury „Best” – ośrodek kultury przy spółdzielni
mieszkaniowej „Złote Łany”.
Zespoły – Chóry
Bielski Chór Kameralny
Chór Młodzieżowy „Ave Sol”
Chór Akademii Techniczno-Humanistycznej
Chór Mieszany „Echo”
Chór Kameralny „Brevis”
Chór Gospel Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej
w Bielsku-Białej
Luterański Chór GRADUALE przy kościele katedralnym Zbawiciela
42
Dziecięcy Chórek „Pinokio”
Chór Verba Dei
– Zespoły ludowe/folklorystyczne:
Grupa Furmana
Kapela Góralska Beskid
Kapela Góralska BACIARKA
Zespół Pieśni i Tańca „BIELSKO”
Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Dudoski”
Zespół „Jarzębinki”
– Bielska Orkiestra Kameralna.
Muzea – Muzeum w Bielsku-Białej (dawne Muzeum Okręgowe), z siedzibą na
zamku książąt Sułkowskich. Najważniejsze z bielskich muzeów, utworzone
w 1945 r. i kontynuujące tradycję muzeów miejskich w Białej (od 1904)
i Bielsku (od 1906). Ekspozycja muzeum obejmuje: XIX-wieczną,
reprezentacyjną klatkę schodową, salę militariów i sztuki myśliwskiej,
wystawę sztuki polskiej i europejskiej od XIV do XVII w., salon muzyczny,
salon biedermeierowski, galerię malarstwa polskiego i europejskiego od
XIX do XX w., galerię współczesnej sztuki regionu, wystawę prezentującą
dzieje zamku, Bielska, Białej i okolic, wystawę etnograficzną, wystawę
grafiki przełomu XIX i XX w., wystawę malarstwa portretowego od roku
1800 do lat 30. XX w., wnętrza z prezentacją pamiątek po rodzinie
Sułkowskich i „salę z rycerzem” (lapidarium).
Muzeum posiada jeden oddział:
– Muzeum Techniki i Włókiennictwa (utworzone w 1979 r. w celu
udokumentowania przemysłowych tradycji miasta), prezentujące głównie
maszyny i urządzenia do produkcji wełnianych tkanin zgrzebnych, w tym
słynnych bielskich sukien. Eksponaty zgromadzono w czterech salach,
odpowiadających poszczególnym oddziałom dawnej fabryki. Oprócz tego
placówka udostępnia eksponaty związane z innymi branżami przemysłu
i techniki, takimi jak pożarnictwo, drukarstwo, przemysł metalowo-
maszynowy. Muzeum zajmuje część budynków dawnej fabryki sukna
43
rodziny Büttner, jednego z większych zakładów włókienniczych dawnego
Bielska.
oraz dwie ekspozycje zewnętrzne:
– Willę Juliana Fałata w Bystrej (muzeum biograficzno-artystyczne
malarza). Ekspozycja zajmuje osiem pomieszczeń na parterze i piętrze
budynku. Składają się na nią prace malarskie (oleje, akwarele) oraz
dokumenty i fotografie związane z życiem i twórczością artysty. Na
parterze prezentowane są wczesne obrazy olejne, które powstały pod
wpływem akademii monachijskiej, wczesne akwarele oraz liczne
autoportrety, portrety rodziny i przyjaciół. Znajdują się tutaj również
akwarele przedstawiające miejskie pejzaże i będące świadectwem wielu
podróży artysty (są to widoki Torunia, Leoben, wspaniała panorama
Krakowa z 1896 r. oraz drobne szkice). Ekspozycję poszerzono o materiał
archiwalny poświęcony życiu, twórczości artystycznej i działalności
społecznej artysty. Do cenniejszych dokumentów należą: metryka chrztu
malarza z parafii rzymskokatolickiej w Tuligłowach, świadectwo szkolne
z Gimnazjum w Przemyślu z 1869 r., paszport żony Marii Luisy Comello na
wyjazd do Austrii, Niemiec i Rosji z 1899 r., pamiętnik z najmłodszych lat
dzieciństwa, fotografie artysty z przyjaciółmi i żony z dziećmi. Równie
interesujące są dyplomy i wyróżnienia, jakie Julian Fałat otrzymał na
międzynarodowych i krajowych wystawach sztuki w latach 1880–1929
(m.in. dyplom Królewskiej Akademii Sztuki w Berlinie, Drezdeńskiej
Akademii Sztuk Pięknych, dyplom Międzynarodowej Wystawy Sztuki
w Monachium, świadectwo ukończenia Akademii w Monachium, dyplom
Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, dyplom Powszechnej
Wystawy Krajowej w Poznaniu, a także akt nadania Orderu (II klasy)
św. Michała Króla Leopolda Bawarskiego i akt nadania Orderu IV klasy
Cesarza Pruskiego). Cenny jest także zespół materiałów związany
z malowaniem panoramy przedstawiającej przejście wojsk napoleońskich
przez rzekę Berezynę w 1812 r. (umowa Juliana Fałata i Wojciecha
Kossaka z towarzystwem akcyjnym panoramy Berezyna, korespondencja
artystów, album z reprodukcjami fragmentów dzieła), a także bogata
dokumentacja z pochodzącymi ze zbiorów malarza XIX-wiecznymi
grafikami, ilustrującymi te wydarzenia. Pracę społeczną i kulturalną Juliana
44
Fałata w latach 1919–1922 na Pomorzu potwierdzają listy, zaproszenia
artysty na uroczyste obchody Konfraterni Artystów i Literatów,
pozdrowienia dla Fałata (założyciela Konfraterni), pisane ręcznie przez jej
członków, dyplom Pomorskiego Towarzystwa Opieki nad Dziećmi oraz list
prezydenta miasta Torunia z podziękowaniem za ofiarowanie przez artystę
domu na ochronkę dla sierot. Materiał archiwalny uzupełniają odznaczenia
otrzymane przez artystę: odznaka Za Obronę Śląska 1919 (jako ochotnik
uczestniczył w odparciu najazdu czeskiego na Śląsk Cieszyński), Krzyż
Komandorski Orderu Polonia Restituta (1923) oraz Krzyż z Gwiazdą
Orderu Polonia Restituta (1928) za wybitne zasługi na polu działalności
artystycznej.
– Dom Tkacza – rekonstrukcja XVIII-wiecznego domu i warsztatu
sukienniczego mistrza cechowego. Budynek muzeum położony jest przy
ul. Sobieskiego i znajduje się na szlaku architektury drewnianej
województwa śląskiego. Wystawa prezentuje funkcjonowanie warsztatu na
przełomie XIX i XX w., czyli w okresie schyłkowym dla produkcji
manufakturowej, od 2. poł. XIX w. w szybkim tempie wypieranej przez
warsztaty mechaniczne.
W Bielsku-Białej znajdują się również cztery muzea prywatne:
– Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta z kolekcją dzieł Reymonta
i Mickiewicza, ręcznie przepisywanych i ilustrowanych przez Tadeusza
Modrzejewskiego;
– Dom Przyrodnika im. E. i St. Forysiów – jedna z największych kolekcji
entomologicznych w Polsce oraz zbiór okazów fauny z terenów
Podbeskidzia;
– Muzeum Motoryzacji – zbiory zabytkowych pojazdów, należących
do członków Automobilklubu Beskidzkiego;
– Muzeum Broni Pancernej i Militariów im. Franciszka Biera –
współorganizator corocznego Międzynarodowego Zlotu Pojazdów
Militarnych „Operacja Południe”.
45
Kina Helios (dawny Kinoplex) – siedmiosalowy multipleks w Galerii
Sfera; 1587 miejsc
Cinema City – dziesięciosalowy multipleks w Gemini Parku;
1301 miejsc
Kino 5D Extreme – w pasażu Tesco
Studio – studyjne kino przy Studiu Filmów Rysunkowych
Cinemaoff – przy DKF Szpula, z siedzibą w Galerii Wzgórze; jedna
ze scen festiwalu Kino Niezależne Filmowa Góra
Teatry Jedynym teatrem dramatycznym w Bielsku-Białej jest Teatr Polski,
usytuowany w eklektycznym gmachu przy ul. 1 Maja. Teatr Polski powstał
w 1890 r. jako Teatr Miejski w Bielsku i od początku swego istnienia
uważany jest za jedną z najbardziej renomowanych scen na terenie kraju.
Drugi z bielskich teatrów to Teatr Lalek Banialuka, utworzony przez
Jerzego Zitzmana i Zenobiusza Zwolskiego w 1947 r. Banialuka to jeden
z najbardziej znanych teatrów lalkowych w Polsce, biorący udział w wielu
międzynarodowych, prestiżowych festiwalach. Od 1966 r. jest
organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej, jednego
z najważniejszych na świecie przeglądów teatrów lalek.
Galerie W Bielsku-Białej znajduje się kilkanaście galerii, oprócz eksponowania
dzieł sztuki pełniących również inne funkcje placówek kulturalnych:
– Galeria Bielska BWA – najstarsza i największa z bielskich galerii,
założona w 1975 r.; usytuowana przy ul. 3 Maja w miejscu dawnej
synagogi. Galeria prezentuje sztukę współczesną, prowadzi działalność
edukacyjną i jest organizatorem ogólnopolskiego konkursu malarstwa
„Bielska Jesień”;
– Galeria Wzgórze – założona w 1987 r.; przykład galerii, pełniącej przede
wszystkim rolę placówki kulturalnej (mieszczą się tu m.in. klub muzyczny
i kino Cinemaoff);
– duża liczba niewielkich galerii sztuki znajduje się na Starym Mieście.
Są to: Akcent, Apollon, Ars Nova, Artwood, Galeria 27, Galeria Oli, Galeria
46
ubioru i przedmiotu, Nad Smokiem, Parawan;
– galerie sztuki działają również przy publicznych ośrodkach kultury:
Galeria Środowisk Twórczych przy BCK, Galeria Regionalnego Ośrodka
Kultury oraz Galeria Zamkowa Muzeum w Bielsku-Białej;
– pozostałe bielskie galerie to: Galeria Fotografii B&B, Fraktal w Sferze,
Galeria Instrumentów, Pro Arte, Przy Jakubowej Studni, Time, akademicka
Galeria 3-2-0, a także zlokalizowana na stacji kolejowej Bielsko-Biała
Lipnik – Na stacji.
Biblioteki Największą bielską biblioteką jest Książnica Beskidzka (pełni funkcję
biblioteki miejskiej i powiatowej) z ponad 700 tys. książek oraz materiałów
multimedialnych. Książnica Beskidzka posiada 17 filii na terenie miasta.
Ponadto w Bielsku-Białej znajdują się: Biblioteka Główna Lekarska,
Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna, Biblioteka Główna Akademii
Techniczno-Humanistycznej oraz Biblioteka Instytutu Teologicznego.
Imprezy
(ważniejsze)
– Bielska Zadymka Jazzowa – organizowany na przełomie stycznia i lutego
festiwal jazzowy z udziałem muzyków z kraju i zagranicy; jedną z atrakcji
jest finałowy nocny koncert w schronisku na Szyndzielni.
– Muzyka na Zamku – comiesięczne koncerty kameralne w salach zamku
bielskiego.
– Przegląd Teatralny Laureatów Złotych Masek – marcowa impreza, której
celem jest zaznaczenie obecności Teatru Polskiego na mapie kulturalnej
województwa i przybliżenie bielskiej publiczności spektakli scen śląsko-
małopolskich.
– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu „Sacrum
in Musica” .
– Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej – jeden z najważniejszych
i najbardziej prestiżowych festiwali lalkarskich na świecie, organizowany
przez Teatr Lalek Banialuka.
47
– Dni Bielska-Białej – czerwcowe święto miasta, podczas którego na
pl. Ratuszowym i w ATH występują gwiazdy sceny muzycznej
i kabaretowej.
– Festiwal Miast Partnerskich „Poznajmy Się” – szereg czerwcowych
imprez kulturalnych z udziałem miast partnerskich Bielska-Białej, mający
na celu propagowanie kultury i promocję zaprzyjaźnionych regionów.
– Jarmark Świętojański – festyn nawiązujący do tradycji średniowiecznego,
jarmarku świętojańskiego.
– Święto ulicy 11 Listopada – przez dwa dni główny bielski deptak przenosi
się w czasie w wiek XIX; imprezie towarzyszą Jarmark Galicyjski oraz
okolicznościowe koncerty i wystawy.
– Festiwal Filmowy „Kino Niezależne Filmowa Góra” – festiwal kina
niezależnego, organizowany w czasie wakacji w sześciu miastach Polski,
(m.in. w Tarnowie, Bielsku-Białej i Zielonej Górze – scena główna) oraz w
Edynburgu i Berlinie.
– Festiwal „Kultura Rytmu” – parada i koncerty z udziałem zespołów
z całego świata; odbywa się na początku lipca.
– Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja Południe” –
największa w Polsce parada skupiająca kolekcjonerów i miłośników
pojazdów militarnych.
– Tydzień Kultury Beskidzkiej – największa impreza folklorystyczna
w Polsce, organizowana w kilku beskidzkich miejscowościach; w Bielsku-
Białej odbywają się pokazy zespołów zagranicznych.
– Beskidzki Rajd Pojazdów Zabytkowych – impreza gromadząca
miłośników starych samochodów, organizowana przez Automobilklub
Beskidzki.
– Pożegnanie Lata – cykl plenerowych koncertów, odbywających się pod
koniec sierpnia.
– Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jana Sebastiana Bacha – wrześniowy
48
festiwal promujący twórczość Jana Sebastiana Bacha i piękno muzyki
organowej.
– Festiwal Kompozytorów Polskich – jedyny w kraju festiwal poświęcony
w całości dokonaniom polskich kompozytorów.
– Dni Polskiej Literatury Współczesnej.
– FotoArt Festiwal.
– Biennale Malarstwa „Bielska Jesień” – jeden z najważniejszych
i najstarszych polskich konkursów, poświęconych malarstwu
współczesnemu.
– Jazzowa Jesień w Bielsku-Białej.
– Ogólnopolska Wystawa Instrumentów Lutniczych – połączona
z koncertami lutniczymi w salach bielskiego zamku.
3.3.4 Podsumowanie potencjału antropogenicznego
O wysokim potencjale turystycznym miasta decydują również jego walory antropogeniczne.
Z punktu widzenia rozwoju produktów turystycznych najważniejsze są cechy stanowiące
wyróżnik na tle innych regionów i państw.
Do najważniejszych atrybutów antropogenicznych Bielska Białej należą:
wielokulturowość miasta – cechą charakterystyczną Bielska-Białej i okolicy (aż do
II wojny światowej) była ich wielonarodowość. Żyli tu obok siebie Niemcy, Polacy i Żydzi,
nietrudno było o spotkanie z Morawianami, Czechami, Węgrami, a nawet – z Włochami.
Każda z wymienionych nacji wniosła do miejscowego tygla tradycji elementy swojej
kultury. Do dziś możemy obserwować pozostałości tej specyficznej mieszanki
w materialnej i niematerialnej warstwie bielsko-bialskich tradycji;
wyróżniki: Studio Filmów Rysunkowych (Reksio, Bolek i Lolek), Fiat 126p, tradycje
włókiennicze miasta, szybowce;
bielska secesja – widoczna w warstwie architektonicznej;
bielska muzyka – obecna przede wszystkim w organizowanych imprezach;
49
tradycje lalkarskie miasta – potencjał teatru Banialuka;
bielskie galerie – zlokalizowane w dużej ilości w różnych częściach miasta;
różnorodność organizowanych imprez – imprezy muzyczne, teatralne, sportowe;
bogata i nietuzinkowa historia miasta.
3.4 Dostępność komunikacyjna
Dostępność komunikacyjna wpływa bezpośrednio na natężenie ruchu turystycznego
w danym rejonie, a możliwość skorzystania z różnych rodzajów transportu ułatwia turystom
zaplanowanie podróży i staje się istotnym kryterium przy jej planowaniu.
Na dostępność komunikacyjną składają się przede wszystkim: sieć dróg kolejowych
i kołowych, częstotliwość międzymiastowych połączeń kolejowych i autobusowych oraz
bliskość lotnisk. Dostępność komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia
możliwości rozwoju turystyki (oczywistym jest fakt, że turystom zależy na jak najszybszym
i bezpiecznym dotarciu w dane miejsce).
Z punktu widzenia obserwowanych na rynku turystycznym trendów, najważniejszym
środkiem transportu wciąż pozostaje samochód osobowy, stąd niezwykle ważną wydaje się
kwestia udostępnienia turystom odpowiednio gęstej sieci dróg o dobrej jakości. Transport
autobusowy stopniowo traci na znaczeniu na rzecz komunikacji powietrznej.
3.4.1 Transport drogowy
Przez Bielsko-Białą biegną następujące drogi:
droga ekspresowa S1 E75 E462 z Bielska-Białej do Cieszyna (docelowo: Pyrzowice –
Cieszyn), gdzie łączy się z drogą ekspresową R48;
droga krajowa 1 E75 E462 z Bielska-Białej przez Czechowice-Dziedzice i Pszczynę
do konurbacji górnośląskiej;
droga krajowa 52 z Bielska-Białej przez Andrychów i Wadowice do podkrakowskiego
Głogoczowa, gdzie łączy się z drogą krajową nr 7;
droga krajowa 69 z Bielska-Białej przez Żywiec do Zwardonia, gdzie łączy się z drogą
I/12 w kierunku Czadcy (alternatywą wobec niej jest budowana S69);
droga wojewódzka 942 z Bielska-Białej przez Szczyrk i przeł. Salmopolską do Wisły.
50
Bielsko-Biała posiada Śródmiejską Obwodnicę Zachodnią, która łączy DK 69 (na
Złotych Łanach) i DW 942 (w Kamienicy) przez osiedle Karpackie i Beskidzkie,
Aleksandrowice oraz Stare Bielsko z drogą ekspresową S1. Na obwodnicy znajduje się
jedno z największych skrzyżowań w południowej Polsce – węzeł Hulanka.
W październiku 2008 r. rozpoczęto budowę odcinka drogi ekspresowej S69 (Bielsko-
Biała – Żywiec – Zwardoń) o długości 9,1 km, stanowiącego zarazem północno-wschodnią
obwodnicę Bielska-Białej. Zaczynać się on będzie w Komorowicach, a kończyć
w Mikuszowicach, biegnąc wcześniej przez Obszary, Lipnik, Złote Łany i Straconkę.
Długość w granicach miasta:
dróg w zarządzie GDDKiA – 19,3 km;
1 drogi wojewódzkiej – 9,3 km;
81 dróg powiatowych – 104,7 km;
1145 dróg gminnych – 438,7 km;
dróg wewnętrznych – 1,6 km.
W mieście znajduje się także 116 obiektów infrastruktury drogowej, takich jak: mosty,
wiadukty i tunele, 27 kładek dla pieszych oraz 8 przejść podziemnych.
Według danych Urzędu Miejskiego największy ruch kołowy przypada na: ul. Bora-
Komorowskiego (wschodni odcinek obwodnicy), ul. Warszawską (DK 1 i północny odcinek
DW 942), ul. 3 Maja (DW 942 w ścisłym centrum miasta), ul. Krakowską (DK 52),
ul. Piastowską i ul. Cieszyńską (główna droga wylotowa w kierunku zachodnim, poza S1),
ul. Partyzantów (DW 942) oraz ul. Wyzwolenia (odcinek DK 52 i wylotowa w kierunku
północno-wschodnim).
Rolę deptaka (głównej ulicy handlowej miasta) spełnia wytyczona w XVIII w.
ul. 11 Listopada oraz przylegające do niej place: Wojska Polskiego i Wolności, a także jej
przecznica – ul. Cechowa.
Największe bielskie skrzyżowania to:
węzeł drogowy Komorowice, na którym krzyżują się S1, DK 1, DK 52 (w przyszłości
S69) oraz DW 942;
węzeł drogowy Hulanka, składający się z pięciowlotowego ronda oraz tunelu
Śródmiejskiej Obwodnicy Zachodniej.
51
Przy S1 znajdują się także węzły Stare Bielsko (zjazd na obwodnicę zachodnią) oraz
Wapienica (przy Parku Przemysłowym). Na budowanej obwodnicy północno-zachodniej
powstaną cztery zjazdy: Rosta, Suchy Potok, Krakowska oraz Żywiecka–Bystrzańska.
3.4.2 Transport kolejowy
Bielsko-Biała jest ważnym węzłem kolejowym południowej Polski. Pierwszy pociąg wjechał
na bielską stację 17 grudnia 1855 r., aktualny układ linii w granicach miasta istnieje od roku
1888. Obecnie przez miasto przebiegają trzy linie kolejowe:
nr 139 Katowice – Skalite Serafinów,
nr 190 Bielsko-Biała – Czeski Cieszyn,
nr 117 Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska Lanckorona.
Na terenie miasta znajduje się dwanaście stacji i przystanków kolejowych, jednak
większość połączeń obsługuje dworzec Bielsko-Biała Główna, położony na Dolnym
Przedmieściu (ul. Warszawska 2), posiadający według klasyfikacji PKP kategorię B (roczna
odprawa podróżnych w przedziale 1–2 mln).
Stacje i przystanki kolejowe w Bielsku-Białej
Stacje kolejowe Bielsko-Biała Główna • Bielsko-Biała Leszczyny • Bielsko-Biała
Wapienica • Bielsko-Biała Wschód
Przystanki osobowe Bielsko-Biała Aleksandrowice • Bielsko-Biała Górne • Bielsko-
Biała Komorowice • Bielsko-Biała Lipnik • Bielsko-Biała
Mikuszowice • Bielsko-Biała Północ • Bielsko-Biała Zachód •
Krzemionki
Bielsko-Biała posiada połączenie m.in. z Gdańskiem, Poznaniem, Warszawą,
Krakowem, Żyliną, Wrocławiem, Katowicami, Szczecinem, Bydgoszczą i Łodzią. Najwięcej
pociągów kursuje do Żywca i Katowic przez Czechowice-Dziedzice, Pszczynę oraz Tychy
(w takcie godzinnym/półgodzinnym).
52
3.4.3 Transport autobusowy i komunikacja miejska
Bielsko-Biała posiada połączenia autobusowe ze wszystkimi większymi miastami Polski oraz
ważniejszymi miejscowościami regionu.
System komunikacji miejskiej istnieje tu od 1895 r. W latach 1895–1971 w jego skład
wchodziła sieć tramwajowa (początkowo jedna, następnie dwie linie), a 1927 r. pojawiła się
w Bielsku także komunikacja autobusowa.
W tej chwili po mieście kursuje 48 linii autobusowych, w tym: 37 dziennych miejskich,
8 dziennych podmiejskich i 3 nocne. Całkowita długość linii wynosi ok. 450 km, a dzienna
liczba pasażerów – 75 tys.
Głównym przewoźnikiem jest utworzony w 1991 r. Miejski Zakład Komunikacyjny
(MZK Bielsko-Biała), a dwie linie obsługuje PKM Czechowice-Dziedzice. Tabor MZK składa
się ze 137 autobusów, natomiast PKM obsługuje swoje trasy 21 pojazdami.
Autobusy komunikacji miejskiej kursują także do sąsiednich miejscowości poza
granicami administracyjnymi miasta: Bestwiny, Bystrej, Czechowic-Dziedzic, Janowic,
Mazańcowic i Międzyrzecza Dolnego (przez Międzyrzecze Górne).
3.4.4 Transport lotniczy
W dzielnicy Aleksandrowice znajduje się cywilne lotnisko sportowe z 660-metrową, trawiastą
drogą startową, oddane do użytku w 1936 r. i należące obecnie do Aeroklubu Bielsko-
Bialskiego.
W latach 2006–2008 w podbielskim Kaniowie wybudowano Park Technologiczny
Przemysłu Lotniczego, składający się hangarów o powierzchni 2500 m², stacji paliw, hal
produkcyjnych o łącznej powierzchni 7,5 tys. m² oraz lotniska Bielsko-Biała Kaniów
z 700-metrową betonową drogą startową. Jego zarządcą jest Bielski Park Techniki Lotniczej
Sp. z o.o.
W odległości do 100 km od Bielska-Białej znajdują się trzy lotniska międzynarodowe:
port lotniczy Kraków-Balice,
port lotniczy Katowice-Pyrzowice,
port lotniczy Ostrawa-Mosznów.
3.5 Stan ochrony środowiska
53
Bielsko-Biała należy do miast o stosunkowo dużym zanieczyszczeniu środowiska. W mieście
emitowanych jest 2% zanieczyszczeń pyłowych i 1,7% zanieczyszczeń gazowych
województwa śląskiego. Poziom zanieczyszczenia środowiska maleje stopniowo od 1991 r.
Największy wpływ na zanieczyszczenie powietrza mają lokalne kotłownie CO,
używane w gospodarstwach domowych, oraz MŚP, spalające węgiel w celach grzewczych
i technologicznych. Utrzymanie na obszarze Śródmieścia tradycyjnych rozwiązań
z indywidualnymi kotłowniami węglowymi, koksowymi i gazowymi powoduje pogarszanie się
stanu środowiska w tej części miasta i może być przyczyną przekraczania dopuszczalnych
norm zanieczyszczeń powietrza (grozi to konsekwencjami w postaci negatywnego
oddziaływania na ludzi i budowle, w szczególności – na zabytki).
Źródłami zanieczyszczenia powietrza w Bielsku-Białej są również komunikacja
samochodowa oraz energetyka, szczególnie – niska emisja z lokalnych systemów
grzewczych. Zanieczyszczenia wynikające z ruchu motoryzacyjnego koncentrują się w
rejonach zwartej, wysokiej zabudowy miejskiej (w tzw. kanionach ulicznych). Obecna
organizacja ruchu samochodowego na terenie Bielska-Białej jest niekorzystna i sprzyja
powstawaniu zjawiska smogu fotochemicznego.
Nie bez znaczenia jest także emisja pochodzenia energetycznego z obszarów
sąsiednich (GOP, ROW, Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie) oraz z procesów
technologicznych, realizowanych w zakładach przemysłowych.
Wody przepływających przez miasto rzek są silnie lub ponadnormatywnie
zanieczyszczone szkodliwymi substancjami. Pomimo złej oceny jakości wód rzeki Białej,
badania wykazały stopniową poprawę wskaźników fizykochemicznych. Podobnie wygląda
sytuacja wód podziemnych. Najbardziej zagrożone zanieczyszczeniem są wody
czwartorzędowego poziomu wodonośnego w dolinie Białej, Wapienicy i ich dopływów.
3.6 Synteza potencjału infrastrukturalnego – stan zagospodarowania turystycznego
Infrastruktura turystyczna i paraturystyczna to elementy sprzyjające efektywnemu
wykorzystaniu walorów naturalnych i kulturowych; umożliwiają one prawidłowe
funkcjonowanie produktów turystycznych. Stąd tak ważna w rozwoju turystyki (i możliwości
budowania oferty) jest rola odpowiedniego zagospodarowania miasta. Kluczowe jest nie
tylko samo istnienie infrastruktury turystycznej, ale również jej prawidłowe rozmieszczenie
i dostosowanie do potrzeb i oczekiwań potencjalnych turystów.
54
3.6.1 Infrastruktura turystyczna
Na infrastrukturę turystyczną składają się baza noclegowa i gastronomiczna (krótko
scharakteryzowane poniżej). Celem niniejszego rozdziału nie jest jednak szczegółowa
analiza problemu; skupiono się raczej na ocenie stopnia zróżnicowania infrastruktury, jej
jakości i specyfiki w kontekście budowania ciekawej, i, co ważniejsze – ukierunkowanej
rynkowo oferty turystycznej. Naszym zamiarem jest zatem synteza dotycząca specyfiki
miejscowej bazy turystycznej.
3.6.1.1 Baza noclegowa
Istniejąca baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego
i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Odpowiedni standard
i różnorodność obiektów noclegowych ze zróżnicowanymi cenami to kluczowe elementy
procesu podejmowania decyzji o wyborze miejsca pobytu – zarówno krótkiego, jak
i dłuższego.
Obiekty bazy noclegowej, występujące na terenie objętym projektem zakwalifikowano
do następujących kategorii:
hotele,
motele i zajazdy,
domy wczasowe i wypoczynkowe,
kempingi i pola namiotowe,
schroniska młodzieżowe,
schroniska górskie,
pozostałe.
Poniżej analiza ilościowa względna bazy noclegowej miasta.
55
.
Wnioski, jakie można wyciągnąć na podstawie analizy bazy noclegowej Bielska-Białej
są następujące:
Bielsko-Biała posiada względnie rozbudowaną i zróżnicowaną bazę noclegową;
w mieście występuje sporo obiektów hotelowych, w tym stosunkowo dużo hoteli
czterogwiazdkowych (o wysokim standardzie);
niewątpliwie – biorąc pod uwagę specyfikę położenia miasta oraz jego segmenty
docelowe – brakuje obiektów dla dzieci i młodzieży (tanie miejsca noclegowe o dobrym
standardzie);
zbyt mało jest również campingów, zdecydowanie brakuje pól namiotowych;
istnieje dość dużo obiektów ukierunkowanych oraz dostosowanych do turystyki
konferencyjnej i szkoleniowej;
brakuje obiektów dostosowanych do potrzeb turystów rowerowych;
niewiele obiektów dostosowanych jest do potrzeb turystów niepełnosprawnych.
3.6.1.2 Baza gastronomiczna
Baza gastronomiczna to drugi (po bazie noclegowej) element zagospodarowania
turystycznego; ma duże znaczenie dla procesu kształtowania produktu turystycznego oraz
56
planowania intensyfikacji ruchu turystycznego. Dobry standard i smaczne menu obiektów
gastronomicznych bezpośrednio wpływają na zadowolenie turystów i opinię na temat
odwiedzanego obszaru.
Występujące w Bielsku-Białej obiekty bazy gastronomicznej zakwalifikowano
do następujących kategorii:
restauracje, kawiarnie, herbaciarnie;
pizzerie;
cukiernie i ciastkarnie;
puby, kluby;
karczmy i zajazdy.
Analiza dostępnych danych (w tym również analiza oferty obiektów prowadzących
działalność gastronomiczną) pozwala na sformułowanie następujących wniosków:
baza gastronomiczna miasta jest stosunkowo obszerna;
uwagę zwraca znacząca przewaga pizzerii (40% wszystkich obiektów) przy małej ilości
miejsc serwujących dania regionalne i lokalne (prawie zupełny brak obiektów
serwujących kuchnię beskidzką). Nietrudno zauważyć poważne niekonsekwencje
działań w sektorze gastronomicznym (np. karczma zbudowana w tradycyjnym stylu
zakopiańskim – pomijając już samą obecność obiektu w stylu zakopiańskim
57
w Beskidach – oprócz potraw kuchni regionalnej serwuje również dania włoskie,
francuskie oraz chińskie);
warto zauważyć różnorodność istniejących lokali – można tu znaleźć kuchnie: włoską
(nie tylko pizzerie), japońską, czeską, francuską, polską czy chińską;
mało lokali przystosowanych jest do przyjmowania dzieci (obecność ogródków i placów
zabaw dla dzieci);
niewiele lokali przystosowanych zostało do przyjmowania klientów niepełnosprawnych;
żaden z lokali nie promuje się jako nastawiony na potrzeby rowerzystów (tylko jeden
podkreśla obecność rowerzystów i piechurów wśród gości);
bardzo mało istniejących obiektów organizuje imprezy na żywo, w tym również –
imprezy muzyczne (koncerty). Tylko jeden obiekt organizuje pokazy sztuki regionalnej,
festiwale kulinarne i imprezy tematyczne. Jest to zdecydowanie niewykorzystany
potencjał.
3.6.2 Infrastruktura paraturystyczna
Infrastruktura paraturystyczna jest niezwykle ważnym elementem zagospodarowania
obszaru, pozwala bowiem na prawidłowe wykorzystanie walorów turystycznych, a przez to –
efektywne funkcjonowanie produktów turystycznych. Wręcz trudno przecenić jej rolę, jeżeli
chodzi o rozwój zrównoważony w kontekście ochrony środowiska naturalnego. Korzyścią
płynącą z faktu obecności tego typu infrastruktury jest również możliwość sprzedaży oferty
turystycznej i zagospodarowania czasu wolnego w przypadku, gdy zawodzi pogoda. Dotyczy
to zarówno turystów, jak i mieszkańców (immanentna cecha omawianego rodzaju
infrastruktury – w odróżnieniu do bazy noclegowej i gastronomicznej).
Na obszarze objętym projektem do najważniejszych elementów infrastruktury
paraturystycznej należą: szlaki turystyczne, baza sportowo-rekreacyjna oraz jednostki
świadczące usługi informacji turystycznej.
Szlaki turystyczne
W rejonie Bielska-Białej znajduje się bardzo gęsta sieć szlaków turystycznych,
prowadzących na wszystkie szczyty górskie miasta i jego okolic.
58
Szlaki turystyczne górskie (przebiegające w granicach Bielska-Białej):
szlak żółty: ul. Tartaczna → Dolina Wapienicy → Jezioro Wielka Łąka → Szyndzielnia;
szlak żółty: Cygański Las → przeł. Sipa → Kołowrót → przeł. Kołowrót → Szyndzielnia
→ Klimczok → Trzy Kopce → Stołów → Błatnia → przeł. Siodło pod Przykrą → Wielka
Polana → Jaworze (stacja kolejowa);
szlak żółty: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → przeł. Łysa → polana Rogacz →
Magurka Wilkowicka → Międzybrodzie Bialskie;
szlak niebieski: Wapienica (stacja kolejowa) → Dolina Wapienicy → Jezioro Wielka Łąka
→ Palenica → Kopany → Wysokie → Przykra → przeł. Siodło pod Przykrą → Błatnia;
szlak niebieski: stacja dolna kolei linowej na Szyndzielnię → przeł. Dylówki;
szlak niebieski: Siodło pod Równią → Kozia Góra → do żółtego szlaku z Cygańskiego
Lasu do Jaworza;
szlak niebieski: Lipnik Górny (przystanek MZK „Krakowska Kopiec”) → Gaiki → przeł.
Przegibek → Magurka Wilkowicka → Czupel → Rogacz → Suchy Wierch → Czernichów
→ Kościelec → Jaworzyna → przeł. Cisowa → przeł. Przysłop Cisowy;
szlak zielony: Olszówka Górna (przystanek MZK „Szyndzielnia”) → Polana pod
Dębowcem → Dębowiec → Cuberniok → przeł. Dylówki → Szyndzielnia;
szlak zielony: Cygański Las → Błonia → Kozia Góra;
szlak zielony: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → Magurka Wilkowicka → Wilkowice
→ Bystra → przeł. Kołowrót → przeł. Siodło pod Klimczokiem → Magura → Szczyrk →
Skrzyczne;
szlak czerwony: Mikuszowice Krakowskie (stacja kolejowa) → Wilkowice → polana
Rogacz → Magurka Wilkowicka → Łysa Góra → Mikuszowice Krakowskie →
Mikuszowice Śląskie → Olszówka Dolna → Olszówka Górna → Polana pod Dębowcem
→ Dębowiec → Cuberniok → przeł. Dylówki → Szyndzielnia → przeł. Siodło
pod Klimczokiem → przeł. Karkoszczonka → Beskid → Hyrca → Kotarz → przeł.
Salmopolska → Malinów → Malinowska Skała;
szlak czerwony: Błonia → przeł. Siodło pod Równią → Bystra → Magura → przeł. Siodło
pod Klimczokiem;
szlak czerwony: Straconka (kościół MB Pocieszenia) → Czupel → Gaiki → Groniczki →
przeł. U Panienki → Hrobacza Łąka → Bujakowski Groń → Porąbka → Żar;
szlak czarny: Straconka (przystanek MZK „Straconka Zakręt”) → przeł. Przegibek;
szlak czarny: Lipnik Górny (przystanek MZK „Krakowska Kopiec”) → przeł. U Panienki;
szlak czarny: Klimczok → przeł. Siodło pod Klimczokiem.
59
W Straconce rozpoczyna się także czerwony Mały Szlak Beskidzki o długości 137 km.
Dotarcie w góry umożliwia wybudowana w 1953 r., gruntownie zmodernizowana
na przełomie lat 1993/94, jedna z najnowocześniejszych kolei linowych w Polsce, wywożąca
turystów gondolami z Olszówki na wysokość 960 m n.p.m., tuż pod szczyt Szyndzielni.
Szlaki nizinne
W granicach Bielska-Białej przebiegają trzy nizinne szlaki turystyczne: Szlak 700-lecia
Bielska, Szlak Najazdu Szwedzkiego oraz jeden szlak bez nazwy.
Pierwszy oznaczony jest kolorem zielonym. Rozpoczyna się przy Dworcu Głównym,
biegnie ul. Matejki, Mickiewicza, przez pl. Chrobrego, Podcienie, Rynek, ul. Celną,
Sobieskiego, dookoła starobielskiego grodziska, przez ul. Nad Potokiem, wzgórze Trzy Lipki
i dalej poza granicami miasta: przez Mazańcowice, Międzyrzecze Górne, Międzyrzecze
Dolne, Ligotę, Zabrzeg do dworca kolejowego w Czechowicach Dziedzicach (na odcinku
Czechowice-Dziedzice − Wzgórze Trzy Lipki nieodnawiany od 2005 r. − przeznaczony
do kasacji).
Drugi oznaczony jest kolorem żółtym. Biegnie z Żywca (a dokładniej: z żywieckiego
browaru) przez Grojec, Park Zamkowy, śródmieście i dalej brzegiem Jeziora Żywieckiego
przez Pietrzykowice Żywieckie, Łodygowice, Wilkowice do bielskiego kościoła św. Barbary
(na odcinku Bielsko-Biała Mikuszowice − Łodygowice nieodnawiany od 2000 r. −
przeznaczony do kasacji).
Trzeci oznaczony jest kolorem czarnym. Biegnie z centrum Aleksandrowic, na zachód
od Osiedla Beskidzkiego, przy lotnisku Bielsko-Biała Aleksandrowice, przez Górną
Wapienicę i dalej poza granicami miasta: przez Jaworze, wschodnią Jasienicę
do Międzyrzecza Górnego.
Trasy rowerowe
Przez Bielsko-Białą przebiega Międzynarodowa Trasa Rowerowa Greenways Kraków –
Morawy – Wiedeń. Na terenie miasta biegnie on przez wzgórze Trzy Lipki, Stare Bielsko
i Wapienicę.
Kolejną trasą rowerową, która przebiega przez miasto, jest Wiślana Trasa Rowerowa.
Jej przebieg wraz z oznakowaniem prowadzi w następujący sposób:
60
1. początek: granica gmin Jaworze i Bielsko-Biała – skrzyżowanie ul. Rumiankowej
i Storczyków – tablica informacyjna o przebiegu tego odcinka Wiślanej Trasy
Rowerowej, znak WTR: jazda na wprost;
2. 0,220 km: na skrzyżowaniu ul. Storczyków i Miętowej, skręcamy w lewo – znak
pionowy informujący o nakazie jazdy ul. Miętową (znak WTR: skręt w lewo);
3. 0,400 km: ul. Miętowa na wysokości posesji nr 33, powtórzenie znaku WTR:
jazda na wprost;
4. 0,700 km: skrzyżowanie ul. Miętowej z ul. Jaworzańską, znak WTR: skręt
w prawo;
5. 1,003 km: powtórzenie znaku WTR – jazda na wprost ul. Jaworzańską;
6. 1,160 km: skrzyżowanie ul. Jaworzańska i Zapora – skręt w prawo – znak WTR:
skręt w prawo w ul. Zapora;
7. 1,500 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost ul. Zapora;
8. 1,600 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost ul. Zapora;
9. 1,960 km: – na znaku pionowym na ul. Zapora – powtórzenie znaku WTR: jazda
na wprost;
10. 2,240 km: znak WTR: jazda na wprost ul. Zapora;
11. 2,520 km: ul. Zapora do ul. Tartacznej, na łuku – znak WTR: skręt w lewo (znak
informacyjny); na ul. Tartacznej znak WTR: jazda na wprost;
12. 2,560 km: tablica informacyjna o pomniku rozstrzelanych 9 żołnierzy radzieckich
i polskiego partyzanta;
61
13. 2,750 km: ul. Tartaczna do ul. Dębowiec – przed skrzyżowaniem tablica
informacyjna o Dolinie Wapienicy i Zaporze im. Prezydenta Mościckiego – znak WTR:
jazda na wprost;
14. 3,008 km: powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost (droga przez las
w Wapienicy);
15. 3,520 km: ul. Dębowiec, dojeżdżamy do ul. Skarpowej, na skrzyżowaniu
z ul. Łowiecką skręcamy w lewo – przed skrzyżowaniem znak WTR: skręt w lewo;
16. 3,680 km: ul. Łowiecka – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost;
17. 4,110 km: ul. Łowiecka – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost;
18. 4,960 km: ul. Łowicka (na wysokości posesji 27f) – ponowny znak WTR: jazda
na wprost;
19. 5,200 km: znak informacyjny – znak WTR: za 50 m skręt w lewo w ul. Jeżynową;
20. 5,300 km: skrzyżowanie ulic Jeżynowej, Antycznej i Zwardońskiej – przed
skrzyżowaniem znak WTR: skręt w prawo w ul. Zwardońską;
21. 6,100 km: ul. Zwardońska do skrzyżowania z ul. Lotniczą – przed skrzyżowaniem
znak WTR: skręt w prawo, w dół obok karczmy „Pod lotniskiem” (przed
skrzyżowaniem punkt gastronomiczny p. Bogumiły Jurzak [tel. 502710960]
– możliwość stworzenia punktu informacyjnego o WTR);
22. 6,550 km: naprzeciw parkingu karczmy „Pod lotniskiem” tablica informacyjna,
znak WTR: jazda na wprost;
23. 6,830 km: przed skrzyżowaniem ul. Zwardońskiej z ul. Orzeszkowej – znak WTR:
skręt w lewo w ul. Orzeszkowej; na ul. Orzeszkowej znak WTR: jazda na wprost;
62
24. 7,150 km: skrzyżowanie ulic Orzeszkowej, Szarotki i Babiogórskiej – przed
skrzyżowaniem z sygnalizacja świetlną – znak WTR: jazda na wprost (dalej
w ul. Orzeszkowej);
25. 7,310 km: znak WTR: w prawo w ul. Orzeszkowej;
26. 7.940 km: znak WTR: na wprost – przed skrzyżowaniem z ul. Orzeszkowej
i ul. Wałachowej (obok transformatora);
27. 8.160 km: koniec ul. Orzeszkowej – znak WTR: w prawo, tablica informacyjna
o przeprowadzeniu rowerów przez przejście dla pieszych;
28. 8.260 km: znak WTR: w prawo – po drugiej stronie ul. Cieszyńskiej – ścieżką
rowerową w kierunku wiaduktu, wzdłuż ul. Piastowskiej;
29. 8.460 km: znak WTR: w lewo – na zieleńcu obok płotu ogródków działkowych,
w dół drogą bitą w kierunku trasy rowerowej nad tunelem;
30. 8,560 km: znak WTR: w prawo – wjazd nad tunel (znak za barierkami trasy
rowerowej);
31. 9,200 km: znak WTR: w lewo, za przejściem dla pieszych na ul. Sobieskiego pod
wiaduktem na zielonej wysepce – znak informacyjny CENTRUM BB;
32. 9,500 km: znak WTR: w prawo, przed ul. Nad Potokiem;
33. 9,650 km: znak WTR: w lewo, przed skrzyżowaniem ul. Nad Potokiem
do ul. Portowej;
34.9,850 km: ul. Portowa – powtórzenie znaku WTR: jazda na wprost –
za skrzyżowaniem z ul. Muzyczną ( w kierunku „Trzech Lipek”);
35. 10,300 km: ul. Portowa – znak WTR: jazda na wprost;
63
36. 10,660 km: „Trzy Lipki” – tablica informacyjna o krzyżu III Tysiąclecia oraz
znak WTR: jazda na wprost;
37. 10,970 km: dalej ul. Portową – znak WTR: skręt w lewo – przez las asfaltową
drogą do ul. Zuchów;
38. 10,990 km: tablica ostrzegawcza WTR – „uwaga ostry zjazd i zakręt w prawo”
– do ul. Zuchów;
39. 11,560 km: ul. Zuchów – znak WTR: jazda na wprost;
40. 11,820 km: przed skrzyżowaniem ul. Zuchów i Zawiłej – powtórzenie znaku WTR:
jazda na wprost;
41. 12,160 km: przed znakiem informacyjnym o skręcie w lewo – tablica informacyjna
WTR – po przejeździe nad drogą S1 – wjeżdżamy na teren Gminy Jasienica,
opuszczając granice administracyjne Bielska-Białej (w Mazańcowicach wjazd na
ul. Halentówka).
Ponadto w ostatnich latach powstały w Bielsku-Białej (głównie w dzielnicach
południowych – Kamienicy, Olszówce, Mikuszowicach, Leszczynach, Wapienicy) liczne
ścieżki rowerowe, biegnące najczęściej wzdłuż głównych dróg.
Infrastruktura rowerowa miasta i okolicy
szlaki rowerowe;
górskie trasy rowerowe: Klimczok – Szczyrk;
sklepy i serwisy rowerowe: Gemma, Leksa, Feniks, Jaro-Sport, Magnum, Maks,
Twomark Sport, Alda, Trade-Partner, Art.-Pol, Rower-Sport, BMX s.c., ARTEX, serwis
rowerowy.
Bielsko-Biała leży również na Szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.
Obiekty należące do Szlaku to: Dom Tkacza przy ul. Sobieskiego 51 (z końca XVIII w.) oraz
kościół św. Barbary (z 1690 r.) w Mikuszowicach.
64
Miasto figuruje także na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Miejscowe obiekty należące do Szlaku to: Dworzec Główny PKP oraz Muzeum Techniki
i Włókiennictwa.
Baza sportowo-rekreacyjna
Największym dysponentem obiektów sportowo-rekreacyjnych jest Bielsko-Bialski Ośrodek
Sportu i Rekreacji. Skupia on następujące instytucje:
Obiekt Opis
Hala wielofunkcyjna –
sportowo-
widowiskowo-
wystawiennicza
To jedna z kluczowych inwestycji w tej części Polski. Lokalizacja
hali w stolicy Podbeskidzia jest bardzo korzystna, gdyż miasto
leży na skrzyżowaniu starych szlaków handlowych, biegnących
z południa Europy na północ. Komunikacja z Bielskiem-Białą jest
bardzo dobra, a dwa duże lokalne lotniska w Krakowie
i Katowicach usytuowane są w odległości nieprzekraczającej
100 km od obiektu. Hala znajduje się w atrakcyjnym miejscu,
w otoczeniu gór, z możliwością łatwego dojazdu. Wokół obiektu
poprowadzono wiele ścieżek rowerowych oraz malowniczych
szlaków turystycznych. W bezpośrednim sąsiedztwie hali znajduje
się kolej linowa na Szyndzielnię oraz stok Dębowca, na którym
w przyszłości ma powstać nowoczesna infrastruktura letnio-
zimowa.
Hala Wielofunkcyjna w Bielsku-Białej to najnowocześniejsza
budowla tego typu w województwie śląskim. W obiekcie możliwe
jest rozgrywanie meczy piłki siatkowej, koszykówki, piłki ręcznej
i nożnej halowej. Ponadto boiska przystosowane są do
rozgrywania turniejów badmintonowych i tenisowych.
W wyposażeniu sportowym znajduje się nawierzchnia taraflex
oraz jedyna w Europie, wykonana w najnowszej technologii
składana, drewniana podłoga, przystosowana do rozgrywek
sportowych na najwyższym szczeblu. Ilość miejsc siedzących
w zależności od rangi imprezy można modyfikować dzięki w pełni
65
mobilnym, składanym trybunom. Możliwe jest też rozgrywanie
turniejów sportów obronnych, takich jak judo, karate czy zapasy.
Hala jest w stanie pomieścić pełnowymiarowe, składane
lodowisko do short-tracku oraz łyżwiarstwa figurowego. Obiekt
został w pełni przystosowany do organizacji targów i koncertów,
posiada bogate zaplecze konferencyjne i obszerne parkingi dla
samochodów. Dla bezpieczeństwa użytkowników hala i parkingi
są monitorowane całodobowo, a system inteligentnego budynku
(BMS) i system awaryjnego ostrzegania (DSO) pozwalają
organizować imprezy na najwyższym światowym poziomie. W hali
znajdują się biura Działu Organizacji Imprez i Marketingu
BBOSiR.
W promieniu kilku kilometrów od obiektu mieszczą się: stadion
miejski, kryta pływalnia, stadion lekkoatletyczny.
W przyszłości planowana jest dobudowa do istniejącego budynku
hali wystawienniczej.
Kryta pływalnia
Troclik
Otwarta w 2006 r. kryta pływalnia „Troclik” to nowoczesny obiekt,
spełniający oczekiwania klientów indywidualnych oraz grup
zorganizowanych. Dogodne godziny otwarcia, zespół masaży
wodno-powietrznych, podświetlane niecki, łatwy dojazd
i bezpłatny parking gwarantują wspaniały wypoczynek.
O popularności pływalni świadczy fakt, iż korzysta z niej ok.
185 tys. osób rocznie. Prowadzona jest na niej nauka pływania dla
dzieci i dorosłych, a cały kompleks przystosowano do potrzeb
osób niepełnosprawnych. Obiekt posiada wiele atrakcyjnych
miejsc reklamowych.
Ośrodek Sportowo-
Rekreacyjny
„Victoria”
Jeden z nielicznych obiektów na Podbeskidziu, posiadający halę
sportową, boisko wielofunkcyjne oraz bazę noclegową. Wspaniałe
warunki do uprawiania różnych sportów sprawiają, że obiekt tętni
życiem i jest użytkowany przez mieszkańców miasta od świtu
do zmierzchu. W hali rozgrywają mecze siatkarze TS BBTS,
66
tenisiści stołowi z BISTS oraz koszykarze z BLK.
W kompleksie znajduje się również poradnia rehabilitacyjna. Kilka
razy w roku Euro Fitness School organizuje w hali znane w całej
Polsce konwencje Fitness. W zimie leżące na terenie ośrodka
boisko wielofunkcyjne zamienia się w lodowisko z oświetleniem,
dzięki temu z ośrodka korzystają również amatorzy sportów
zimowych. Hotel oferuje wynajem przytulnych pokoi
w atrakcyjnych cenach. OSR „Victoria” jest idealną bazą
na zgrupowania dla klubów sportowych z całej Polski, chcących
skorzystać z noclegów, hali sportowej i boiska wielofunkcyjnego
w jednym miejscu oraz ze wspaniałych walorów turystycznych
Bielska-Białej.
Pływalnia „Start” Jest to nowoczesny, ogrodzony kompleks basenów
z infrastrukturą sportowo-rekreacyjną. W bogatym wyposażeniu
znajdują się dwie stalowe niecki, jedna o wymiarach olimpijskich,
druga rekreacyjna, o nieregularnym kształcie. Na
odpoczywających czekają dwie atrakcyjne zjeżdżalnie oraz zespół
masaży wodno-powietrznych z rwącą rzeczką.
Na terenie nowego kompleksu dla dzieci wybudowano plac zabaw
z piaskownicą i brodzik, natomiast dla młodzieży i dorosłych
przewidziano boisko do siatkówki plażowej, streetball, kort
tenisowy, ściankę wspinaczkową i widownie terenowe.
W obiekcie zaprojektowano również ciekawą architekturę zieleni z
licznymi zadaszeniami i drewnianymi mostkami.
W sąsiedztwie znajdują się szlaki turystyczne, m.in. szlak na
Kozią Górę.
Pływalnia
„Panorama”
W sezonie letnim – jedno z najpopularniejszych miejsc wśród
Bielszczan (i nie tylko). Bogata infrastruktura sportowo-
rekreacyjna w sezonie przyciąga na pływalnię nawet 35 tys. osób
miesięcznie. W latach 2006–2007 odbył się gruntowny remont
obiektu, a niecki wyposażono w osobne systemy filtrów.
67
W biurach kompleksu znajduje się główna siedziba Bielsko-
Bialskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji.
Powstały w 1936 r., wybudowany w przeciągu 8 miesięcy przez
firmę Karol Korn kompleks był do 1950 r. jedną
z najnowocześniejszych otwartych pływalni w Europie, gdzie
w latach przedwojennych polscy pływacy rywalizowali w meczu
piłki wodnej z Amerykanami, a w 1939 r. odbyły się ostatnie
przedwojenne mistrzostwa Polski (z udziałem rekordzistki Polski
na 100 m stylem dowolnym, Gertrudy Dawidowicz, której
podobiznę można do dziś oglądać przy wejściu do „Panoramy”).
Kryta pływalnia
AQUA
Basen jest jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w
Polsce, w pełni przystosowanym także dla osób
niepełnosprawnych. Do ogrzewania basenu wykorzystywana jest
energia odnawialna, dzięki czemu pływalnia jest w pełni przyjazna
środowisku naturalnemu.
Dodatkowo niecki baseny wykonane są ze stali nierdzewnej, co
zapewnia ciekawy efekt wizualny.
Pływalnia składa się z następujących obiektów:
1. basen sportowy – o wymiarach 25 m x 12,5 m, głębokości
1,2–1,8 m; 6 torów ze słupkami startowymi, winda dla osób
niepełnosprawnych, masaż ściennym;
2. brodzik dla dzieci – wymiary 5 m x 5 m, głębokość
0,25–0,3 m; grzybek wodny, ściana wodna;
3. basen rekreacyjny z biczami wodnymi – wymiary
3 m x 5m; głębokość 1,0–1,1 m, bicze wodne;
4. sauna sucha;
5. kawiarenka i sklepik ze sprzętem.
Ponadto w obiekcie funkcjonuje FITNESS AQUA, prowadzące
zajęcia treningowe w nowoczesnej, klimatyzowanej siłowni. Nad
siłownią znajduje się specjalna rotunda (wyposażona
w urządzenia cardio) z platformą obrotową. Wykonuje ona trzy
obroty na godzinę, dzięki czemu osoby ćwiczące na urządzeniach
mogą podziwiać panoramę Bielska-Białej.
68
Stadion Miejski Obecnie na terenie obiektu, znajdującego się w centrum miasta,
rozpoczęły się prace związane z całkowitą jego przebudową tak,
aby spełniał warunki do otrzymania licencji na grę w ekstraklasie.
Zamontowano system elektronicznej sprzedaży biletów
i identyfikacji kibica, a na 2011 r. zaplanowano rozbudowę
systemu o dodatkowe kamery, służące do biometrycznego
rozpoznawania kibiców. Na stadionie z podgrzewaną murawą
odbywają się obecnie mecze TS „Podbeskidzie” oraz III-ligowej
drużyny BKS Stal Bielsko-Biała.
Kompleks Sportowy
„Orlik” z sezonowym
lodowiskiem
Powstały w 2009 r. w ścisłym centrum miasta kompleks jest
jednym z najpopularniejszych obiektów sportowo-rekreacyjnych
Bielska-Białej. Odbywają się tutaj rozgrywki Bielsko-Bialskiej
Amatorskiej Ligi Piłki Nożnej. W 2010 r. od marca do listopada
obiekt odwiedzało 12 tys. osób miesięcznie. W swoim
wyposażeniu kompleks posiada: boisko do piłki nożnej,
wielofunkcyjne boisko z nawierzchnią poliuretanową i bieżnię
o długości 300 m. Dla amatorów rekreacji na wolnym powietrzu
przygotowano dostępną dla każdego siłownię. Oprócz stołów do
tenisa stołowego w kompleksie znajdują się również piłkarzyki
stołowe. W zimie funkcjonuje sztuczne, otwarte lodowisko, gdzie
w ferie odbywają się nauka jazdy na łyżwach oraz imprezy dla
dzieci.
Stadion piłkarski,
ul. Młyńska
W latach 2004–2007 przeprowadzono gruntowny remont obiektu,
łącznie z wymianą nawierzchni stadionu. Odbywają sie tu sparingi
I-ligowego TS „Podbeskidzie”, mecze TS „Podbeskidzie II” oraz
rozgrywki drużyn, takich jak: BBTS „Podbeskidzie”, BKS „Stal”,
BBTS „Włókniarz”. Stadion jest położony niedaleko centrum
miasta i posiada dogodne połączenia autobusowe. Boisko
posiada certyfikat „FIFA RECOMMENDED I STAR”, co oznacza,
że dopuszczone jest do użytku treningowego dla profesjonalistów
i amatorów, jak również do rozgrywek oficjalnych. Obiekt cieszy
się także popularnością klubów sportowych spoza miasta
69
(np. Ruchu Chorzów czy Unii Tarnów).
Boisko piłkarskie w
Wapienicy
Obiekt jest położony w atrakcyjnej części miasta, przy stadionie
lekkoatletycznym „Sprint” i terenach rekreacyjnych z licznymi
ścieżkami biegowymi. W 1998 r. trawiaste boisko zostało
zmodernizowane, wymieniono murawę oraz system drenujący.
Na tym całkowicie ogrodzonym obiekcie trenują i rozgrywają
mecze piłkarze LKS „Zapora” Wapienica.
Tereny Rekreacyjne
„Błonia”
„BŁONIA” to ogólnodostępne, położone w urokliwej dzielnicy
Bielska-Białej (u podnóża Koziej Góry), ogrodzone tereny
z widokiem na góry i miasto. Jest to miejsce licznych, masowych
imprez sportowo-rekreacyjnych, muzycznych i kulturalnych.
Bogata infrastruktura umożliwia czynne spędzanie wolnego czasu
w ogrodzie jordanowskim, parku linowym, na boisku
wielofunkcyjnym do gier zespołowych, w skateparku czy przy mini
golfie. Obiekt jest czynny przez cały rok, a w zimie alejki są
odśnieżane, co umożliwia odbywanie zimowych spacerów.
W sąsiedztwie znajdują się: camping z basenem, hotel,
restauracje oraz miasteczko ruchu drogowego dla dzieci.
Na terenach rekreacyjnych „Błonia” znajdują się: nowoczesny plac
zabaw (z kolejką linową i linarium) dla dzieci w różnym wieku,
amfiteatr z ławkami, gastronomia, toalety przystosowane dla osób
niepełnosprawnych, boisko wielofunkcyjne do gier zespołowych,
minigolf i skatepark.
Tereny rekreacyjne
„Wapienica”
Przyjazne, zaciszne miejsce, szczególnie dla rodzin z dziećmi
(obszerny plac zabaw, liczne ławeczki, stoły do tenisa stołowego
i szachów). Obiekt znajduje się w atrakcyjnej dzielnicy miasta
– Wapienicy, niedaleko stadionu lekkoatletycznego, szlaków
pieszych na szczyt Błatniej i trasy widokowej nad zaporę
w Wapienicy. W sezonie dostępne także punkty gastronomiczne.
Boiska osiedlowe BBOSiR zarządza boiskami użytkowanymi przez dzieci i młodzież
70
szkolną przy ul. Górskiej, ul. Ks. Brzóski, ul. Wapiennej,
ul. A. Krzywoń, ul. Broniewskiego.
Stadion
lekkoatletyczny
„Sprint” w Wapienicy
Stadion lekkoatletyczny „SPRINT” u podnóża gór Beskidu
Śląskiego jest doskonałym miejscem do organizacji imprez
sportowo-rekreacyjnych oraz spotkań integracyjnych w terenie.
To duży, otoczony zielenią, ogrodzony kompleks, na który
składają się: trawiasta nawierzchnia stadionu, bieżnia z trybunami,
bieżnia rozgrzewkowa i wieża komentatorska oraz bezpłatny
parking.
Oprócz obiektów BBOSiR-u należy wymienić również infrastrukturę umożliwiającą
uprawianie narciarstwa zjazdowego:
linową kolej gondolową i wyciąg na Szyndzielnię oraz tamtejszą trasę narciarską;
wyciągi narciarskie: Dębowiec, Klimczok i Magurka oraz trasy narciarskie.
W Bielsku-Białej nie brakuje terenów rekreacyjnych. Najpopularniejsze z nich to:
Bielskie Błonia w Mikuszowicach Śląskich, w sąsiedztwie Cygańskiego Lasu i Akademii
Techniczno-Humanistycznej;
Cygański Las – park leśny w Olszówce;
Bulwary Straceńskie, zwane również Bulwarami Młodości, położone w dzielnicy
Leszczyny, wzdłuż potoku Straconka;
rejon leśniczówki i amfiteatru w Lipniku Górnym;
Polana pod Dębowcem.
Reasumując, spośród obiektów sportowo-rekreacyjnych, miasto posiada:
halę widowisko-sportową,
kompleks skoczni narciarskich,
liczne boiska sportowe,
osiem pływalni (w tym dwie odkryte i siedem krytych),
sześć kortów tenisowych,
siedem ośrodków jeździeckich,
kilka całorocznych centrów zabaw ruchowo-sprawnościowych dla dzieci,
park linowy „Granda” na Błoniach,
71
miasteczko ruchu drogowego w Mikuszowicach,
sztuczne lodowisko w Parku Słowackiego i Parku Włókniarzy,
centrum wspinaczkowe „Totem” przy ul. Powstańców Śląskich.
Informacja turystyczna
W Bielsku-Białej znajdują się trzy punkty informacji turystycznej:
Miejskie Centrum Informacji Turystycznej przy pl. Ratuszowym,
Oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przy ul. Wzgórze
(na Starym Mieście),
informacja turystyczna w Domu Turysty PTTK przy ul. Krasińskiego.
Na obszarze miasta działają cztery punkty tzw. infokiosków, czyli systemu informacji
turystycznej Bielska-Białej i powiatu bielskiego (SiTBB), rozlokowane w najważniejszych
punktach miasta. Na pl. Ratuszowym i pl. Wojska Polskiego znajdują się punkty darmowego
dostępu do internetu (Hotspot).
Istnieje również Miejski System Informacji – system lokalnego oznakowania, którego
elementami są tablice z nazwami ulic i numerami budynków, a także dwujęzyczne
kierunkowskazy do najważniejszych obiektów, podświetlane mapy i moduły
z najważniejszymi informacjami.
3.6.3 Infrastruktura paraturystyczna
Bielsko-Biała to także ważnym ośrodek handlowo–usługowym południowej Polski. W mieście
zlokalizowane są liczne firmy usługowe; do szczególnie rozwiniętych należy branża usług
finansowych (57 oddziałów krajowych oraz zagranicznych banków, 37 oddziałów firm
ubezpieczeniowych, 9 domów maklerskich i inwestycyjnych).
Największe centrum handlowe w Bielsku-Białej to Galeria Sfera, położona przy
ul. Mostowej, w miejscu dawnych fabryk włókienniczych. Jej powierzchnia wynosi 132 tys.
m², przez co Sfera jest największym centrum handlowym województwa śląskiego. Kolejne
galerie handlowe to Centrum Handlowe Auchan (45,7 tys m²), przy ul. Bohaterów Monte
Cassino 421 i Sarni Stok (35 tys. m²), położony przy drodze wyjazdowej w kierunku Katowic.
We wrześniu 2008, w ramach rozbudowy hipermarketu, otwarto przy ul. Warszawskiej Pasaż
72
Tesco. Wiosną 2009 r. przy ul. Leszczyńskiej powstał Gemini Park (35 tys. m²). Planuje się
także budowę Koniczynki (30 tys. m²) przy ul. Warszawskiej.
W Bielsku-Białej znajduje się siedem hipermarketów spożywczo-przemysłowych:
Tesco (w Pasażu Tesco), dwa Carrefoury (w Sarnim Stoku i Galerii Sfera), Real (w Gemini
Parku), Auchan, Makro Cash and Carry i Kaufland oraz trzy należące do branży budowlanej:
Castorama, Specjalista i Leroy Merlin.
Poza wielkimi hipermarketami i centrami handlowymi w Bielsku-Białej mieści się wiele
supermarketów i mniejszych sklepów.
Głównym pasażem handlowym miasta jest ul. 11 Listopada; tu właśnie znajdziemy
większość ekskluzywnych (i nie tylko) sklepów, restauracji itp. Największe sklepy przy
deptaku to: DH Oscar, CH Biała oraz pasaż „Pod Orłem” (w dawnym hotelu „Pod Orłem”).
W centrum miasta, w rejonie rzeki Białej i pl. Wojska Polskiego znajdują się: SDH
Klimczok (w latach 80. największy dom handlowy w Polsce, nadal prowadzony przez PSS
Społem), DH Wokulski oraz kompleks Finex (we wnętrzach dawnej fabryki włókienniczej).
Typowym domem handlowym jest również Ratuszowy przy ul. Stojałowskiego.
Na terenie miasta istnieją również dwa targowiska – przy ul. Sikorskiego (Górne
Przedmieście) oraz przy ul. Broniewskiego (Osiedle Grunwaldzkie).
3.7 Analiza SWOT
Analiza SWOT (ang. Strenghts, Weaknesses, Oportunities, Threats – Mocne strony, Słabe
strony, Możliwości, Zagrożenia) stanowi swoistego rodzaju podsumowanie diagnozy
potencjału turystycznego miasta w kontekście budowy kompatybilnych z regionem
produktów turystycznych. Prezentuje ona mocne i słabe strony w aspekcie możliwości kreacji
i funkcjonowania produktów turystycznych, jak również szanse i zagrożenia, które mają (lub
mogą mieć) wpływ na rynek turystyczny miasta, a tym samym – na rozwój produktów
turystycznych.
Mocne i słabe strony miasta w kontekście rozwoju produktów turystycznych
Analiza mocnych i słabych stron definiuje potencjały i antypotencjały Bielska-Białej
w zakresie kreacji i wdrażania produktów turystycznych. Analiza dotyczy kilku obszarów
priorytetowych: samej oferty produktowej, zasobów ludzkich, działalności marketingowej,
zarządzania przestrzenią turystyczną oraz współpracy instytucjonalnej.
73
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Duży potencjał przyrodniczy (w tym
hydrograficzny – połączenie Wisły,
Bugu, Narwi) do budowy produktów
turystyki aktywnej.
Hity turystyczne regionu, znane w całej
Polsce.
Oryginalne i ciekawe zasoby kulturowe
(szczególnie historyczne) oraz tradycje
ludowe – potencjał do rozwoju
produktów turystyki kulturowej.
Duża ilość pomysłów na produkty
turystyczne.
Zwiększająca się świadomość znaczenia
produktów turystycznych oraz metod ich
kreacji i wdrażania.
Rosnąca liczba wdrażanych produktów
turystycznych.
Zwiększająca się świadomość
atrakcyjności produktów liniowych
i sieciowych.
Wysoki profesjonalizm i duża wiedza
kadr społecznych (np. PTTK), niezbędna
w procesie tworzenia produktów oraz
obsługi ruchu turystycznego.
Istnienie grup społecznych
zachowujących i promujących tradycje
ludowe i budujących na tej bazie
produkty turystyczne.
Zwiększająca się aktywność promocyjna
Mała ilość produktów turystycznych.
Brak produktów turystycznych
integrujących walory turystyczne
Bielska-Białej i regionu.
Brak spakietowanej oferty turystycznej
(nieliczne wyjątki).
Brak ciekawych produktów dla mniej
zamożnych turystów.
Mała ilość atrakcji i produktów
turystycznych dla dzieci i młodzieży.
Mała ilość produktów turystycznych
przeznaczonych dla mieszkańców
Bielska-Białej.
Oferta produktowa niedostosowana
do potrzeb odbiorców.
Mała ilość produktów nawiązujących
do potencjału regionalnego.
Słaba oferta zimowa.
Mała ilość szkoleń związanych z obsługą
ruchu turystycznego w sektorze usług
turystycznych i okołoturystycznych.
Niewystarczająca ilość szkoleń dla osób
rozpoczynających działalność
gospodarczą w turystyce.
Niewystarczająca znajomość języków
obcych wśród kadr obsługujących ruch
turystyczny, stanowiąca barierę we
wdrażaniu produktów.
74
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
i marketingowa organizacji działających
na szczeblu regionalnym i lokalnym,
szczególnie w aspekcie promocji
i marketingu produktów turystycznych.
Atrakcyjne położenie miasta (miasto
w górach).
Stosunkowo dobre zagospodarowanie
obszarów cennych przyrodniczo dla
potrzeb ruchu turystycznego.
Wysokie walory przyrodnicze
w krajowym i europejskim systemie
ekologicznym, sprzyjające szczególnie
rozwojowi turystyki i wypoczynku.
Bogata sieć szlaków turystycznych,
szczególnie – sieć tras rowerowych.
Atrakcyjne tereny rekreacyjno-
wypoczynkowe o wysokich walorach
przyrodniczych (obszary chronione).
Dostrzeganie przez samorząd znaczenia
turystyki dla rozwoju miasta.
Istnienie Śląskiej Regionalnej
Organizacji Turystycznej jako
naturalnego zwornika inicjatyw
produktowych w regionie.
Stosunkowo duża aktywność
i efektywność działań lokalnych
organizacji turystycznych oraz innych
podmiotów zajmujących się rozwojem
turystyki oraz produktów turystycznych
na poziomie lokalnym.
Brak skoordynowanych działań
w zakresie wychowania dla turystyki
(edukacja dzieci i młodzieży – przyszłych
kreatorów produktów).
Brak silnie wykreowanego wizerunku
miasta.
Zbyt mała – w porównaniu do innych,
dużych ośrodków – zintegrowana
promocja miasta.
Mała ilość imprez kwalifikujących się do
dojrzałych produktów turystycznych.
Brak koordynacji promocji produktów
turystycznych miasta.
Niewystarczająca infrastruktura
turystyczna i paraturystyczna.
Niewystarczająca ilość obiektów
infrastruktury niezależnej od pogody.
Brak koordynacji działań w zakresie ładu
przestrzennego i estetyki przestrzeni
turystycznej w kontekście budowania
produktów turystycznych.
Mały stopień przystosowania przestrzeni
turystycznej (a tym samym – produktów
turystycznych) do potrzeb osób
niepełnosprawnych.
Duże rozproszenie oraz brak integracji
działań pomiędzy różnymi
interesariuszami rynku, brak współpracy
na rzecz tworzenia produktów
75
MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Duża ilość ciekawych inicjatyw w
zakresie wdrażania produktów, związana
z funkcjonowaniem wielu organizacji
pozarządowych.
turystycznych.
Brak realizowanych projektów w formule
PPP.
Brak efektywnej platformy współpracy
pomiędzy władzami samorządowymi,
organizacjami pozarządowymi i branżą
na rzecz tworzenia produktów
turystycznych.
Brak koordynacji w zakresie rozwoju
turystyki szkolnej i produktów
turystycznych przeznaczonych dla dzieci
i młodzieży.
Analiza szans i zagrożeń
Szanse i zagrożenia to uwarunkowania wynikające z otoczenia, związane z sytuacją
gospodarczą i polityczną nie tylko Polski, ale i całej Europy oraz świata. W związku
z interdyscyplinarnym i wielosektorowym charakterem turystyki, wachlarz czynników
mających wpływ na rozwój tego sektora jest niezwykle szeroki.
SZANSE ZAGROŻENIA
Trendy i tendencje w turystyce – rosnąca
aktywność turystyczna, wzrost
zainteresowania Europą Środkową
i Wschodnią jako celem podróży, wzrost
zainteresowania aktywnym
wypoczynkiem, wzmożony popyt na
wyjazdy weekendowe, rozwój turystyki
rodzinnej, wyjazdy indywidualne.
Konieczność przefinansowania
projektów unijnych – brak środków
w budżecie miasta.
Terroryzm oraz obniżenie poziomu
bezpieczeństwa – strach przed lataniem
samolotami.
Niski poziom dochodów przeciętnej
76
SZANSE ZAGROŻENIA
Trendy związane z rozwojem turystyki
miejskiej i kulturowej.
Możliwość wykorzystania środków
unijnych na rozwój produktów
turystycznych.
Globalizacja gospodarki światowej –
transfer know-how, możliwość
korzystania z międzynarodowych
wzorców.
Wzrost znaczenia regionalizmu,
odrębności kulturowych, twórczości
ludowej (swojego rodzaju powrót do
korzeni; potencjalna kanwa do budowy
produktów).
Organizacja silnego zaplecza
turystycznego (współpraca trzech
sektorów).
Duży potencjał przyrodniczy do budowy
produktów turystycznych (unikalne
walory krajobrazowe, zróżnicowane,
naturalne krajobrazy).
Hity turystyczne miasta.
Duży potencjał do rozwoju produktów
turystyki aktywnej.
Duży potencjał do rozwoju produktów
turystyki weekendowej.
Oryginalne i ciekawe zasoby kulturowe,
(szczególnie historyczne) oraz tradycje
ludowe.
polskiej rodziny – niski poziom wydatków
na cele turystyczne.
Migracja młodych, zdolnych ludzi za
granicę.
Niekorzystne tendencje w turystyce
przyjazdowej i turystyce krajowej.
Konkurencja ze strony innych obszarów
turystycznych, popularnych jako miejsca
docelowe wypadów weekendowych
mieszkańców województwa.
Trudności związane z komercjalizacją
i wdrożeniem wykreowanych produktów
turystycznych.
77
SZANSE ZAGROŻENIA
Potencjał miasta do kreacji produktów
turystycznych (m.in. wielokulturowość).
Duża ilość pomysłów na produkty
turystyczne.
Zwiększająca się świadomość znaczenia
produktów turystycznych oraz metod ich
kreacji i wdrażania.
Rosnąca liczba wdrażanych produktów
turystycznych.
Zwiększająca się świadomość
atrakcyjności produktów liniowych,
sieciowych oraz kombinowanych,
skutkująca próbami ich wdrożenia.
4. Produkty turystyczne Bielska-Białej
4.1 Hierarchia obszarów i produktów turystycznych miasta
Duży i różnorodny potencjał Bielska-Białej umożliwia zaproponowanie kilkunastu produktów
turystycznych, przyciągających gości. Wspomniana ilość wymusza z kolei hierarchizację
celów oraz zdefiniowanie produktów flagowych, które będą stanowić priorytet wdrażania.
Punktem wyjścia do określenia hierarchii obszarów i produktów turystycznych
miasta, a przede wszystkim – produktów flagowych, są dwa dokumenty bazowe:
„Aktualizacja strategii komunikacji marketingowej miasta Bielska-Białej” oraz „Raport
otwarcia marki Bielsko-Biała”.
Analiza „Aktualizacji strategii komunikacji marketingowej miasta” dostarcza
następujących danych:
78
1. nowe pozycjonowanie Bielska-Białej w świadomości rynku (dla pierwszego etapu
strategii komunikacji) obecnie najpełniej mieści się w kategorii ofert weekendowej
turystyki kulturalno-przyrodniczej;
2. adresaci oferty to sąsiedzi, bliżsi (z miejscowości ościennych) i dalsi (z terenu Śląska),
a także zza granicy – głównie z Czech. Sąsiedzi to ci mieszkańcy regionu, którzy wiedzą
o istnieniu Bielska-Białej i znają jego walory, korzystając z nich w miarę swoich potrzeb.
Adresaci zewnętrzni to mieszkańcy pozostałych, bardziej i mniej odległych obszarów
Polski. Osobną grupę stanowią cudzoziemcy;
3. opracowanie strategii promocji rekomenduje skierowanie pierwszoetapowego przekazu
do segmentu aktywnych poszukiwaczy. Segment ten obejmuje przede wszystkim
amatorów weekendowej turystyki kulturalno-przyrodniczej, zatem adresowane do nich
produkty powinny zostać wykreowane przy wykorzystaniu relaksujących atrakcji
turystycznych i kulturalnych, którymi można delektować się w towarzyskiej grupie
rówieśniczej;
4. Bielsko-Biała powinno tworzyć swoją unikatową ofertę promocyjną dla całej Polski i tak
samo adresować swoje atrakcje. Za pomocą atrakcji przyrodniczych i turystycznych
należy przyciągać segmenty duchowo i pokoleniowo młodsze. Propozycja taka będzie
zachęcająca zarówno dla mieszkańców Górnego Śląska, jak i dla Śląska Opolskiego,
czy Małopolski i Podkarpacia;
5. USP – pogodne miasto i muzyka w górach. Szerzej oznacza to, że Bielsko-Biała jest
miastem wydarzeń muzycznych, położonym w malowniczej, górskiej okolicy.
O wyjątkowości propozycji stanowi przede wszystkim kompozycja trzech składników:
Miasto, Muzyka, Góry. Miasto to magia miejsca – z całym jego architektonicznym
urokiem i istniejącym zapleczem infrastrukturalnym, potencjałem handlowym, radosną
bajkowością, tajemniczością, zaskakującą dziewiczością, unikatowymi wydarzeniami
kulturalnymi, rozrywkowymi, sportowymi i promocyjnymi. Muzyka to z kolei najsilniejszy
motyw w ofercie kulturalnej miasta: bogata, intrygująca, miejscami – wyszukana;
kameralna, gatunkowo zróżnicowana, cykliczna i osadzona w wieloletniej tradycji.
Wszystko wskazuje na to, że rozwinięcie i poszerzenie obecnych propozycji
festiwalowych (od jazzu – Zadymka, Jazzowa Jesień oraz muzyki poważnej – Festiwal
Kompozytorów Polskich, klasycznej, sakralnej, po muzykę folklorystyczną) o gatunki
zbliżone, jak muzyka etniczna, reggae, lżejszy pop i inne, włącznie z muzyką dziecięcą,
nie będzie należało do zadań szczególnie trudnych. Góry – to unikatowe, tchnące
spokojem i radością malownicze położenie Bielska-Białej. To element skupiający
wszystkie miejskie i przyrodnicze walory regionu, wynikające z ich górskiego otoczenia
79
(łącznie z atrakcjami miast sąsiednich – Szczyrku, Żywca czy, w mniejszym stopniu,
Cieszyna). Zgodnie z przyjętą powszechnie zasadą podziału USP na część funkcjonalną
i część emocjonalną, można założyć, że unikatową korzyścią zaspokajającą potrzebę
funkcjonalno-racjonalną i użytkową jest bliskość Bielska-Białej i jego wygodna, miejska
infrastruktura. Korzyścią emocjonalną, która przeważa w oferowanej propozycji, jest
bogactwo doznań, jakich dostarcza obcowanie z ulubioną muzyką na żywo w gronie
przyjaciół i jej miłośników w malowniczych „okolicznościach” górskiej przyrody;
6. Pozycjonowanie:
Produkt:
Bielsko-Biała to pogodne, ładne i ciekawe, nowoczesne miasto z tradycjami,
Adresat:
które poszukiwaczom weekendowych atrakcji
USP:
zapewnia unikatową kompozycję turystyczno-kulturalną
RTB:
ponieważ jest malowniczo położone w naturalnym amfiteatrze Podbeskidzia, gdzie od
wielu lat kultywuje twórczą tradycję festiwali muzycznych: od jazzu przez folk i muzykę
sakralną – aż po różne gatunków muzyki współczesnej.
80
Hierarchia
obszarów
Obszary produktowe Produkty flagowe Odniesienie produktów
flagowych do Strategii
promocji (na podstawie
przywołań bezpośrednich)
Produkty uzupełniające
Obszary
wiodące
Turystyka aktywna
i specjalistyczna
– AKTYWNE BIELSKO-
BIAŁA
1. ROWEROWE KLIMATY
BIELSKA-BIAŁEJ
2. NA SZCZYTACH /
BIELSKO-BIAŁA – MIASTO
W GÓRACH
1. Bielsko-Biała – miasto
zapewniające poszukiwaczom
weekendowych przygód
unikatową propozycję
turystyczno-kulturalną. Miasto
stanowi wyjątkową
kompozycję, mówiąc
najogólniej – krajobrazu
i zabytków, toteż wskazanie
właśnie na ten dualizm, a nie
na konkretne obiekty czy
walory, może stanowić
zasadniczy przekaz
promocyjny i oś kampanii (to
właśnie: „dwa razy więcej”).
2. „Bielsko-Biała – pogodne
1. ZIMOWA ALTERNATYWA
2. BIELSKO-BIAŁA
EKSTEMALNIE
81
miasto w górach” (unikatowe,
tchnące spokojem i radością
malownicze położenie miasta).
„Bielsko-Biała. Miasto piękne,
jeszcze piękniej położone”.
Dlaczego? Bo właśnie tu –
i tylko tu! – czujesz, że jesteś
w górach, nie wyjeżdżając
z miasta.
Turystyka miejska
i kulturowa – BIELSKA
STREFA KULTURALNA
1. SMAKI BIELSKA-BIAŁEJ
2. TAM, GDZIE SESCESJA/
W NURCIE SECESJI
3. BIELSKA STREFA MUZYKI
4. BIELSKO-BIAŁA
– „INDUSTRY DESIGN”
5. SZLAKIEM BIELSKICH
GALERII
1. Na osobowość marki
Bielsko-Biała składają się:
radość życia i pogoda ducha,
chęć poznawania
i doznawania, otwarcie tak na
tradycję, jak i na nowości.
Fizyczne cechy marki: m.in.
gastronomia
2. Kwintesencja marki Bielsko-
Biała to przyjemność,
doznania i inspiracje płynące
z turystyki kulturalno-
1. WIELOKULTUROWE
ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-
BIAŁEJ
2. BIELSKO-BIAŁA
PODWÓJNIE ODKRYTE
82
przyrodniczej (opartej na
bogatej ofercie kulturalno-
rozrywkowej z dominantą
muzyki), podkreślanej przez
malownicze położenie (blisko
natury, wśród gór) oraz walory
architektoniczne
i infrastrukturalne miasta.
3. „Pogodne miasto i muzyka
w górach”. Bielsko-Biała jest
miastem wydarzeń
muzycznych, położonym
w malowniczym, górskim
krajobrazie. O wyjątkowości
propozycji stanowi przede
wszystkim kompozycja trzech
składników: Miasto, Muzyka,
Góry. Wizerunek marki
Bielsko-Biała to właśnie
pogodne, pełne muzyki miasto
w górach. Unikatowa
83
Propozycja Korzyści (lub
Unique Selling Proposition,
USP) miasta Bielsko-Biała to
obietnica zaspokojenia potrzeb
muzycznych „na żywo” w
pięknym mieście, malowniczo
położonym wśród gór, po
których można pospacerować.
4. „Bielsko-Biała. Miasto
myśli”, „mając na myśli...” myśl
naukową, techniczną,
biznesową, nowoczesną,
innowacyjną, twórczą; „Miasto
myśli” odnoszące się także do
ludzi: zaangażowanych,
kreatywnych, z wyobraźnią.
5. Dominanty atrakcyjności
promocyjnej skupiają się wokół
muzyki i sztuki (malarstwo,
fotografia, lalki).
84
Turystyka zakupowa
– STREFA RAJSKICH
ZAKUPÓW
1.BIELSKA ZAKUPOWNIA /
ZAKUPOWY RAJ
1. „Bielsko-Biała – centrum
handlowo-rozrywkowe”
Ten kierunek promuje
wielkomiejskie atrakcje
w połączeniu z urokiem
małego miasta.
Obszary produktowe Produkty uzupełniające
Obszary
uzupełniające
Turystyka biznesowa
– BIELSKA STREFA
SPOTKAŃ
1.MILITARNA MOTYWACJA
2. WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ SZKOLENIE
Turystyka dzieci
i młodzieży
– POMIĘDZY NAUKĄ,
ZABAWĄ I PRZYGODĄ
1. W KRAINIE „REKSIA” I „BOLKA I LOLKA” / POLSKIE CENTRUM BAJKI
2. KSIĘSTWO / KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”
Turystyka
hobbystyczna
– PODRÓŻE Z PASJĄ
1. LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA
2. SPORTOWA STRONA MIASTA / SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA
3. KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA
85
4.2 Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej
Opis obszaru produktowego:
Produkty turystyki aktywnej i specjalistycznej są powiązane głównie z walorami naturalnymi
Bielska-Białej, tj. z jej położeniem geograficznym, potencjałem krajobrazowym (widokowym)
i przyrodniczym oraz warunkami klimatycznymi.
Wśród mnogości form turystyki aktywnej i specjalistycznej – do wdrożenia
produktowego wybrano turystykę rowerową, turystykę pieszą i górską oraz turystykę
uprawianą w miesiącach zimowych (narciarstwo zjazdowe, biegowe, łyżwiarstwo).
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE
BIELSKO-BIAŁA
Nazwa produktu: ROWEROWE PRZYGODY / ROWEROWE KLIMATY BIELSKA-BIAŁEJ
– Turystyka rowerowa
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY
Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu jest bezpośrednio i bardzo ściśle powiązana
z ideą Wiślanej Trasy Rowerowej oraz aktywnością Beskidzkiego
Towarzystwa Cyklistów. Funkcjonowanie pomysłu nie ogranicza się
wszakże do samego WTR. Chodzi o to, aby z jednej strony Bielsko-
Biała stworzyło specjalną ofertę dla miłośników turystyki rowerowej
(trasy rowerowe, udogodnienia dla turystów rowerowych – stojaki
na rowery, parkingi rowerowe, miejsca odpoczynkowe,
przystosowanie atrakcji turystycznych do przyjmowania turystów
rowerowych), ale również o to, aby mogła się ona stać jedną z ofert
adresowanych do turystów przybywających do miasta w innych
celach. Bielsko-Biała ma być miastem przyjaznym dla turystów
rowerowych. Z uwagi na swoje położenie oraz dostępność
komunikacyjną Bielsko-Biała powinno pełnić funkcję punktu
węzłowego, umożliwiającego również „kanalizowanie” rowerowego
ruchu turystycznego do wybranych miejsc w regionie. W tym sensie
Bielsko-Biała będzie pełniło funkcję miasta tranzytowego.
Nierzadko będzie to miasto pierwszego kontaktu dla turystów
86
rowerowych, podróżujących specjalnie wyznaczonymi trasami
i szlakami.
Koncepcja produktu zakłada jego funkcjonowanie przede wszystkim
w postaci szlaku rowerowego/tras rowerowych (miejskich
i podmiejskich), wraz z towarzyszącą im infrastrukturą oraz w
postaci odbywających się cyklicznie imprez (wśród których powinny
znaleźć się również zorganizowane imprezy tematyczne,
ukierunkowane na miłośników dwóch kółek). Jednocześnie
koncepcja zakłada, iż produkt będzie dotyczył zarówno samego
miasta w jego administracyjnych granicach, jak też (jak dzieje się
obecnie) terenów położonych w bliższej i dalszej okolicy, gdzie
wokół szlaku rozwijają się lokalne wartości, produkty i usługi,
angażujące lokalną społeczność, np.: baza noclegowa
(agroturystyka, kwatery na wsi terenach wiejskich), baza
gastronomiczna (o regionalnym charakterze), usługi przewodnickie,
małe imprezy etc. Oprócz standardowych tras rowerowych ważne
jest również powstanie specjalnych rowerowych tras zjazdowych
oraz innych rowerowych tras ekstremalnych.
Ważne jest również przygotowanie tematycznych tras i szlaków,
atrakcyjnych ze względu na zogniskowanie uwagi wokół jednego
motywu.
Należy podtrzymać założenie wypracowane w ramach Wiślanej
Trasy Rowerowej, według którego przygotowanie i sprzedaż
komercyjnych pakietów, umożliwiających zwiedzenie głównych
atrakcji miasta i okolic powinny być zadaniem bezpośrednio
związanym z wdrożeniem produktów rowerowych.
Jest to produkt wizerunkowo bardzo ważny dla miasta, choć
z założenia – bardzo trudny do komercjalizacji. W tym przypadku
komercjalizacją produktu będzie przede wszystkim
wykorzystywanie szlaku przez miłośników turystyki aktywnej
(rowerowej), wcielenie go do maksymalnej ilości opracowywanych
pakietów oraz organizowanych imprez rowerowych lub
okołorowerowych (jako atrakcji dodatkowych). W tym kontekście
87
szlaki ułatwiać będą przemieszczanie się turystów pomiędzy
poszczególnymi atrakcjami. Formą komercyjnego funkcjonowania
produktu w długofalowej perspektywie są również organizowane
przez biura podróży, trwające po kilka dni wycieczki i wyprawy,
wymagające zintegrowania Miasta z regionem (w pakiecie może
znaleźć się np. transport bagażu przez biuro). W celu
upowszechnienia krótszych wycieczek rowerowych centrum IT
sprzedaje mapy z opisami różnych niedrogich wycieczek po okolicy.
Poza ofertą dla turysty indywidualnego należy również dążyć do
stworzenia oferty dla grup, co przyniesie wymierne korzyści
finansowe; wymaga to jednak zintegrowania propozycji z regionem
(nie da się tego zrobić bez biur podróży i ofert przez nie
dystrybuowanych).
Formami funkcjonowania szlaku dla grup mogą być:
dla młodzieży – obozy wędrowne (rowerowe);
dla młodzieży – obozy skoncentrowane na turystyce
aktywnej, podczas których jazda na rowerach to jedna
z form aktywności;
dla szkół – wycieczki będące alternatywą dla wyjazdów
autokarowych do teatru lub muzeum (dzieci mogą
równocześnie poznawać zabytki okolicy i przyrodę);
dla rodzin i turystów aktywnych: imprezy/rajdy rowerowe –
organizowane wg ustalonego na dany rok kalendarza,
połączone z noclegami, zwiedzaniem i kuchnią regionalną
(tak, jak to się dzieje obecnie);
dla rodzin i turystów aktywnych – oferta wycieczek
fakultatywnych jako element możliwy do wykupienia „ekstra”
przy ofertach pobytowych (od możliwości wypożyczenia
roweru taka oferta różni się obecnością przewodnika
i nastawieniem krajoznawczo-tematycznym);
dla zawodowców i prawdziwych pasjonatów: meetingi i zloty
rowerowe, konkursy i triale, opcjonalnie – połączone
z kiermaszami sprzętu sportowego;
88
dla grup 25–40 lat – pobyty prozdrowotne (dwu- lub
trzydniowe – oferta ekskluzywna), połączone ze spa,
zabiegami relaksującymi i/lub wyciszającymi;
dla turystów biznesowych – organizacja rajdów
wyczynowych, rowerowych biegów terenowych, imprez
wzorowanych na „grach miejskich” – dział, który może stać
się również ofertą ekskluzywną.
Ważnym elementem produktu będą systemy GPS oraz inne
aplikacje pobierane na telefony komórkowe. Atutem produktu jest
możliwość powiązania go z turystyką ekologiczną w szerokim tego
słowa znaczeniu. Rozwój produktów turystyki rowerowej na całym
świecie jest postrzegany jako element nowoczesnej turystyki
ekologicznej – zarówno dzięki promowaniu ekologicznego środka
transportu, jak i prezentowanej przezeń postawy i polityki
ekologicznej. Rozwój tego produktu (jako produktu turystyki
ekologicznej) może być powiązany również z innymi inwestycjami,
np. z elektronicznymi stojakami na rowery na terenie miasta,
elektronicznymi wypożyczalniami rowerowymi w najbardziej
atrakcyjnych turystycznie punktach miasta, wypożyczalniami
rowerów w hotelach i innych obiektach noclegowych czy
powstawaniem na szlakach infrastruktury przyjaznej rowerzystom
(ich przystosowaniem do potrzeb turystów rowerowych).
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
mieszkańcy regionu poruszający się na rowerach w celach
rekreacyjnych;
miłośnicy turystyki aktywnej;
hobbyści – miłośnicy turystyki rowerowej (młodzi, sprawni
fizycznie i nastawieni na aktywność, rodziny z dziećmi,
użytkownicy okazjonalni i przypadkowi, rowerzyści
zaawansowani, użytkownicy rowerów górskich, użytkownicy
rowerów turystycznych, użytkownicy rowerów poziomych);
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych;
89
dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na
turystykę aktywną).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi;
turyści „wędrowni”, wędrujący wiślanymi szlakami;
turyści spędzający urlop w subregionie bielskim (oferta
jednodniowych wycieczek rowerowych w okolicy miejsca
pobytu).
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
grupy znajomych i przyjaciół);
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,
małopolskiego, mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy, Holendrzy.
Walory, atrakcje,
infrastruktura
1. Oznakowane trasy, ścieżki i szlaki rowerowe.
2. Obiekty noclegowe i gastronomiczne przystosowane do
przyjmowania turystów rowerowych („Kwatera dla rowera”,
parkingi, zestawy naprawcze), posiadające również
odpowiednią, rowerową stylizację (wystrój wnętrza, ubiór
obsługi, menu, organizacja małych imprez tematycznych
etc.).
3. Infrastruktura przyjazna turystom rowerowym obecna przy
wszystkich znaczniejszych atrakcjach turystycznych miasta
(obiektach kulturalnych, zabytkach, centrach handlowych).
4. Wypożyczalnie rowerów w mieście, współpracujące
z wypożyczalniami poza miastem, sieć wypożyczalni
elektronicznych.
90
5. Punkty serwisowe na terenie miasta.
6. Materiały promocyjne i informacyjne dostępne w CIT, ale
również w innych punktach miasta, w obiektach
noclegowych i gastronomicznych, ukierunkowane na
turystów rowerowych.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga podjęcia następujących działań
w wymienionych obszarach2:
OFERTA:
1. Wprowadzenia systemu promocji i rekomendacji najlepiej
przygotowanych dla rowerzystów miejsc – w różnych
kategoriach. Zadanie Miasta we współpracy z organizacjami
rowerowymi.
2. Stworzenie aktualizowanej co rok bazy miejsc, gdzie można
wypożyczyć/naprawić rower. Zadanie Miasta we współpracy
z organizacjami pozarządowymi
3. Stworzenie internetowej mapy szlaków rowerowych oraz
bazy śladów GPS. Zadanie Miasta we współpracy
z pasjonatami rowerowymi i przewodnikami.
4. Stworzenie aktualizowanej bazy danych na temat obiektów
świadczących usługi turystyczne w pobliżu szlaków. Takie
informacje mogłyby okazać się pomocne biurom podróży
w budowaniu złożonych ofert turystycznych (łączenie z
ofertą noclegową, gastronomiczną). Może to być zadanie
scedowane na organizacje.
5. Identyfikacja i utworzenie bazy kontaktów do przewodników
terenowych, zdolnych i uprawnionych do pilotowania grup
rowerowych. Zadanie miasta.
2 W opracowaniu używa się wymiennie określeo Miasto lub Urząd Miasta w określeniu Urzędu Miasta Bielska-Białej jako realizatora
poszczególnych zadao.
91
ZASOBY LUDZKIE
1. Organizacja cyklu szkoleń dla osób prowadzących lub
mogących prowadzić grupy rowerowe (m.in. dla
bezrobotnych).
2. Pozyskanie know-how i organizacja dobrych praktyk
dotyczących wdrażania zintegrowanych sieci szlaków
rowerowych (dla samorządów, podmiotów wytyczających
i znakujących szlaki rowerowe oraz budujących
infrastrukturę okołoszlakową).
MARKETING I PROMOCJA
1. Organizacja większych i mniejszych imprez dla
rowerzystów. Zadanie realizowane (lub współrealizowane)
przez miasto we współpracy z organizacjami lub hobbystami
(wtedy np. Miasto ogranicza się do promocji imprezy oraz
pomocy w jej organizacji – wydanie odpowiednich zezwoleń,
ochrona imprezy etc.). Każda impreza powinna być
zrealizowana we współpracy Miasta z organizacjami
rowerzystów (np. BTC) oraz innymi, niezrzeszonymi
hobbystami.
2. Publikacja materiałów promocyjnych (foldery, mapy,
przewodniki rowerowe). Realizacja zadania: Miasto we
współpracy merytorycznej z organizatorami turystyki,
gestorami bazy oraz organizacjami rowerowymi.
PRZESTRZEŃ
1. Oznakowanie tras i szlaków oraz utrzymywanie ich
w dobrym stanie. Realizacja zadania: Miasto, ale we
współpracy z organizacjami zajmującymi się turystyką
rowerową.
2. Powstanie infrastruktury przyjaznej rowerzystom (parkingi,
stojaki, miejsca odpoczynkowe), przystosowanie obiektów
kulturalnych, miejskich atrakcji oraz centrów handlowych do
potrzeb rowerzystów. Realizacja zadania: Miasto –
92
w miejscach użyteczności publicznej; w pozostałych
lokalizacjach wykonanie usługi należy do prywatnych
przedsiębiorców. Zadaniem miasta jest jednak stymulacja
powstawania tego typu infrastruktury poprzez: promocję
turystyki rowerowej w mieście, promocję miasta jako
ekologicznego i przyjaznego rowerzystom oraz
organizowanie spotkań, warsztatów i promocję internetową.
WSPÓŁPRACA
1. Pozyskanie do współpracy gestorów bazy noclegowej,
gastronomicznej oraz gestorów atrakcji turystycznych –
stworzenie oferty sprofilowanej na rowerzystów.
W pierwszym etapie wdrażania produktu miasto musi wziąć
na siebie rolę lidera/stymulatora, w kolejnych etapach może
scedować ją na organizacje rowerowe.
2. Stworzenie platformy współpracy wszystkich interesariuszy
produktu. Jest to zadanie dla miasta (integratora i lidera
podejmowanych działań), realizowane poprzez
zdefiniowanie interesariuszy produktu, organizację spotkań
roboczych, warsztatów kreatywności i stworzenie
internetowej platformy wymiany informacji.
Koordynacja wdrażania produktu – Urząd Miejski przy ścisłej
współpracy z BTC oraz innymi podmiotami działającymi w turystyce
rowerowej.
Wdrażanie poszczególnych zadań w ramach produktu powinno być
podzielone pomiędzy określone podmioty oraz na poszczególne
etapy – w zależności od specyfiki zadania.
Szlaki rowerowe to jeden z najtrudniej komercjalizowalnych
produktów. W strukturę zarządzania wchodzą tu przede wszystkim
samorządy (wyznaczające i znakujące trasy), podmioty oferujące
możliwość wypożyczenia rowerów (często będą to np. ośrodki
wypoczynkowe, gospodarstwa agroturystyczne) czy udziału
93
w rajdzie rowerowym (stowarzyszenia rowerowe, szkoły, PTTK i
inne podmioty). W pierwszym etapie wdrażania produktu należy
więc dążyć do usprawnienia systemu przepływu informacji
pomiędzy poszczególnymi podmiotami (stworzenia platformy
współpracy).
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE
BIELSKO-BIAŁA
Nazwa produktu: NA SZCZYTACH/BIELSKO-BIAŁA – MIASTO W GÓRACH – turystyka
piesza i górska
KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY
Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt odnosi się bezpośrednio do silnego
wizerunkowo potencjału Bielska-Białej jako miasta w górach.
Punktem wyjścia jest zatem dogodna lokalizacja Bielska-Białej oraz
powiązane z nią walory przyrodnicze, klimatyczne i krajobrazowe.
Należy wziąć również pod uwagę, iż jest to jedyne polskie miasto,
posiadające w swoich granicach kolej linową.
Wykorzystanie tego potencjału umożliwiają piesze wędrówki,
pozwalające na obcowanie z przyrodą oraz poznawanie atrakcji
regionu przy wykorzystaniu sieci szlaków turystycznych. W rejonie
Bielska-Białej sieć szlaków jest bardzo gęsta; prowadzą one na
wszystkie szczyty górskie w mieście i okolicach. Samo Bielsko-
Biała będzie zatem pełniło rolę bazy wypadowej w góry.
Podobnie, jak w przypadku produktu rowerowego, jest to produkt
sam w sobie trudno komercjalizowany, ale w kontekście rozwoju
turystyki miejskiej – koniecznie wymagający ingerencji.
Produkt będzie funkcjonował w postaci szlaków turystycznych
górskich i nizinnych. Szlaki te powinny być wyposażone w małą
infrastrukturę (ławki, kosze na śmieci, punkty widokowe, miejsca
przeznaczone do odpoczynku).
W długofalowej perspektywie należy dążyć do powstania szlaków
94
tematycznych, jak np.:
– szlak schronisk – każde schronisko powinno nabrać specyfiki,
konkretnego charakteru; można to osiągnąć np. poprzez
wyeksponowanie historii, narracje o znanych postaciach
związanych z obiektem, wprowadzenie innego wystroju wnętrz etc.
Szlaki te mogą być również wykorzystywane do nordic walkingu.
Do form funkcjonowania produktu, oprócz standardowego
wykorzystywania szlaków do wędrowania, zaliczyć można również:
– obozy wędrowne;
– rajdy nocne i zawody na orientację terenową;
– rajdy piesze dla turystów wysoko wykwalifikowanych;
– rajdy, złazy, zloty (np. zlot przodowników górskiej turystyki
pieszej).
Inną formą funkcjonowania produktu będą organizowane imprezy:
– zjazd piechurów górskich,
– zjazd miłośników schronisk górskich,
– festiwal krajoznawczy,
– pikniki beskidzkie,
– ogólnopolskie spotkania miłośników nordic walkingu,
– wycieczki z przewodnikiem, eksplorujące istniejące szlaki górskie
i nizinne o ustalonych porach.
Idea jest taka, aby oprócz standardowego użytkowania szlaków
oraz eksplorowania terenu Bielska-Białej i jego okolic w każdym
miesiącu odbywała się w górach jakaś większa impreza
tematyczna, ściągająca do miasta miłośników turystyki pieszej,
górskiej, nordic walkingu, krajoznawstwa etc.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki pieszej i górskiej;
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych;
dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na
95
turystykę aktywną).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi;
turyści spędzający dłuższy urlop w subregionie bielskim.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
grupy znajomych i przyjaciół);
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.
Walory i atrakcje,
infrastruktura
1. Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej (tereny wyżynne
i górskie –17 szczytów górskich).
2. Jaskinie – np. jaskinia w Stołowie, Jaskinia Głęboka.
3. Parki krajobrazowe (Park Krajobrazowy Beskidu Małego,
Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego), zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe (Dolina Wapienicy, Cygański
Las, Sarni Stok, Gościnna Dolina), rezerwaty przyrody (Stok
Szyndzielni, Jaworzyna), park ekologiczny (Dolina
Wapienicy).
4. Istniejące szlaki turystyczne (nizinne i górskie) w rejonie
Bielska-Białej.
5. Koleje znajdujące się w granicach miasta.
6. Infrastruktura okołoszlakowa (mała infrastruktura – kosze na
śmieci, ławki, punkty widokowe, zadaszone miejsca
odpoczynkowe).
7. Schroniska zlokalizowane na terenie miasta oraz w jego
bliskiej okolicy.
96
8. Wypożyczalnie sprzętu sportowego, w tym kijków do nordic
walkingu.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga stosunkowo niewielu działań
w następujących obszarach:
OFERTA
1. Opracowanie i promocja propozycji krótko-
i długoterminowych ofert, przeznaczonych dla różnych
segmentów rynku. Zadanie realizowane przez PTTK.
ZASOBY LUDZKIE
1. Szkolenia przewodników. Zadanie realizowane przez PTTK.
MARKETING I PROMOCJA
1. Realizacja imprez promujących zdrowy i aktywny
odpoczynek – turystykę pieszą i górską. Motyw ten może
być włączony również do innych imprez znajdujących się
w kalendarzu. Zadanie powinno być realizowane przez
Urząd Miejski.
PRZESTRZEŃ
1. Monitorowanie stanu szlaków turystycznych, infrastruktury
okołoszlakowej oraz oznakowania tras. Zadanie PTTK we
współpracy z Urzędem Miejskim.
2. Rozbudowa infrastruktury na szlakach turystycznych.
Zadanie Urzędu Miejskiego we współpracy z PTTK oraz
innymi organizacjami.
WSPÓŁPRACA
1. Pozyskanie do współpracy schronisk. Zadanie
koordynowane przez PTTK przy znacznym wsparciu Urzędu
Miejskiego.
2. Wypracowanie platformy współpracy pomiędzy partnerami
produktu – powstanie grupy produktowej. Koordynacja
97
PTTK.
Koordynacja produktu powinna należeć do PTTK Oddział Bielsko-
Biała przy współpracy z gestorami atrakcji oraz infrastruktury.
Wskazane jest również wsparcie Urzędu Miejskiego.
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE
BIELSKO-BIAŁA
Nazwa produktu: ZIMOWA ALTERNATYWA – rekreacja na nartach, na łyżwach
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na ukształtowaniu powierzchni, warunkach
klimatycznych oraz położeniu geograficznym (tj.: wykorzystuje
górskie położenie miasta). Jest to propozycja produktu odnosząca
się do sezonu zimowego i choć oferty dotyczące narciarstwa
zjazdowego, narciarstwa biegowego czy łyżwiarstwa w praktyce
rzadko łączą się ze sobą – powinny być promowane pod jednym
wspólnym hasłem Zimowego Bielska-Białej, miasta oferującego
atrakcyjne formy spędzania czasu zimą. Warto pamiętać, że leżąca
u stóp Szyndzielni i Klimczoka Bielsko-Biała to kolebka polskiego
snowboardingu i siedziba Polskiego Związku Snowboardu.
Koncepcja produktowa zakłada:
– pełne wykorzystanie potencjału tras zjazdowych, kolei i wyciągów
(wspólny bilet, organizacja imprez – przyciągnięcie na narty do
Bielska znanych postaci, również tych związanych z miastem),
zabezpieczenie sztucznego naśnieżania oraz oświetlenia stoków;
– istnienie szkół narciarskich i snowboardowych, umożliwiających
skorzystanie z pomocy trenerów;
– oznakowanie i utrzymywanie przejezdności tras do narciarstwa
biegowego, możliwość skorzystania z usług trenerów;
– wykorzystanie potencjału do rekreacyjnego uprawiania
98
łyżwiarstwa (imprezy taneczne na lodowiskach);
– organizację imprez przeznaczonych nie tylko dla narciarzy, ale
również dla ich rodzin i osób towarzyszących.
Efektywne wykorzystanie potencjału zakłada także powstanie
produktów sieciowych (pakietów o różnej długości pobytów),
obejmujących oprócz jazdy na nartach również nocleg, wyżywienie,
dodatkowe atrakcje (dostęp do innych obiektów sportowych,
SPA&Wellness, kuligi, ogniska i inne imprezy).
Koncepcja produktu dotyczy przede wszystkim organizowania nie
tylko pobytów weekendowych, ale głównie pakietów tygodniowych
(od poniedziałku do czwartku, szczególnie w godzinach od 9.00 do
15.00 – zazwyczaj panują wtedy wyśmienite warunki, a chętnych
jest stosunkowo mało). Dla klientów w dzień zajmujących się
własnymi interesami należy stworzyć pakiety popołudniowe.
Funkcjonowanie produktu opiera się na:
– pobytach ukierunkowanych na uprawianie narciarstwa
zjazdowego;
– pobytach wypoczynkowych i rekreacyjnych, podczas, których
goście mogą spróbować swoich sił w pieszych wycieczkach
w zimowej scenerii, narciarstwie biegowym, zjazdach
saneczkowych, jeździe na łyżwach etc.;
– pobytach świątecznych i okołoświątecznych, podczas których
można zapoznać się z unikatowymi tradycjami regionu.
Oferta zimowa może stanowić również urozmaicenie innego
rodzaju pobytów na terenie miasta (pobyty w uzdrowisku, pobyty
rekreacyjne, pobyty wypoczynkowe).
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy sportów zimowych;
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
99
i integracyjnych;
dzieci i młodzież (białe szkoły, obozy nakierowane na
turystykę aktywną);
uczestnicy obozów treningowych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi (krótki „wypad” na narty);
turyści spędzający dłuższe zimowe wakacje w subregionie
bielskim.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
grupy znajomych i przyjaciół);
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy.
Walory i atrakcje,
infrastruktura
Walory widokowe i wynikające z ukształtowania terenu.
Linowa kolej gondolowa, wyciąg na Szyndzielnię i trasa
narciarska.
Wyciągi i trasy narciarskie: Dębowiec, Klimczok i Magurka.
Szkoły narciarskie i snowboardowe.
Trasy do narciarstwa biegowego.
Lodowiska.
Infrastruktura sportowa i rekreacyjna miasta.
Parki zimowych zabaw dla dzieci (place zabaw).
Sklepy, serwisy oraz wypożyczalnie sprzętu narciarskiego.
Reaktywacja toru saneczkowego, wybudowanego w okresie
międzywojennym, a w latach 50-tych powiększonego do
rozmiarów najdłuższego toru w Europie (2200 m długości
100
i 30 wiraży). Tor zlikwidowano ostatecznie w 1991 r.,
chociaż jeszcze w tym roku widoczne były pewne próby
reaktywacji obiektu.
Baza noclegowa, przystosowana do potrzeb amatorów
sportów zimowych – miejsca na narty, podstawowe
narzędzia do naprawy i konserwacji nart.
Baza gastronomiczna, również w pobliżu wyciągów i stoków
(najlepiej: nawiązująca do regionalizmów).
Imprezy dla dzieci i dorosłych, np. biegi, konkursy, zawody
narciarskie, zimowy festiwal secesji – rzeźba w lodzie.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga przede wszystkim stworzenia sieci
współpracy (formalnej, na bazie umów, lub nieformalnej) pomiędzy
gestorami pojedynczych ofert, mogących funkcjonować w ramach
produktu sieciowego. Tego typu produkt jest idealny do powstania
klastra turystycznego „Bielski klaster turystyczny – Narciarska
Dolina”. Klaster powinien zarządzać i koordynować wdrażanie
produktu.
Strategia rozwoju klastra powinna przewidywać m.in.:
– opracowanie produktów (ofert sprzedażowych);
– wspólną sprzedaż oferty;
– kształcenie kadr, obsługujących ruch turystyczny;
– wspólną promocję i inne działania marketingowe;
– zdefiniowanie pól współpracy z zewnętrznymi partnerami oraz
nawiązanie zaplanowanych kontaktów;
– działania na rzecz pozyskiwania nowych członków klastra
(dywersyfikacja oferty sprzedażowej).
W związku z problemami związanymi z wdrożeniem tego produktu
(brak infrastruktury), rola Urzędu Miejskiego jest ogromna – bez
jego pomocy produkt nie zostanie wdrożony.
Zadania Urzędu Miejskiego:
– zainicjowanie klastra: organizacja spotkań, zatrudnienie eksperta
od klasteringu, wsparcie procesu organizacji klastra, następnie,
101
w pierwszym etapie – wsparcie funkcjonowania klastra;
– przygotowanie terenów pod inwestycje, umożliwiające uprawianie
sportów zimowych (głównie narciarstwo zjazdowe i biegowe);
– współfinansowanie części inwestycji przestrzennych;
– w I etapie: promocja potencjału, w kolejnych: współpraca
w zakresie promocji oferty.
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE
BIELSKO-BIAŁA
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA EKSTREMALNIE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Produkt czerpie z konieczności (oraz wiążącego się z nią
potencjału) zapewnienia oferty dla ludzi młodych, aktywnych,
poszukujących ekstremalnych doznań.
Koncepcja produktu dotyczy przygotowania konkretnych ofert,
wykorzystujących potencjał w zakresie sportów i turystyki
ekstremalnej (zapewniającej mocne wrażenia) na:
– specjalnych torach dla quadów,
– torze kartingowym,
– torze motocrossowym,
– torze racingowym.
Tory będą wykorzystywane również przez gości indywidualnych
i zadeklarowanych miłośników sportów ekstremalnych.
Docelowa koncepcja funkcjonowania produktu jest stosunkowo
prosta. Produkt powinien funkcjonować w następujących
postaciach:
– dla turystów indywidualnych: quady, off-road, ekstremalna
turystyka rowerowa, turystyka motocyklowa – wymagające
102
przygotowania przestrzeni do uprawiania tego typu sportów (to
z kolei pozwoli ograniczyć niekontrolowane niszczenie krajobrazu
naturalnego). Produkt musi być bardziej dostępny dla turystów
indywidualnych, co oznacza konieczność funkcjonowania chociażby
większej ilości wypożyczalni sprzętu oraz firm eventowych,
organizujących wypoczynek takiego typu;
– dla grup zorganizowanych: nie tylko dla firmowych wyjazdów
motywacyjnych i integracyjnych, ale również dla spontanicznie
zbieranych grup znajomych, rodzin etc. Będą to typowe produkty
„szyte na miarę” pod konkretne zamówienia, budowane
z zaproponowanych elementów. To również oferty przygotowane
dla grup miłośników wymienionych wyżej dyscyplin sportowych.
Opierając się na powyższych wyznacznikach, Bielsko-Biała może
stać się ważnym miejscem także na survivalowej mapie Polski:
miejscem organizacji obozów survivalowych i sprawnościowych
(survival militarny – nabywanie umiejętności właściwych dla wojska,
w warunkach przypominających pobyt w wojsku; survival zielony –
celem jest nabycie i utrzymanie umiejętności, pozwalających na
samowystarczalną egzystencję w warunkach przebywania poza
cywilizacją. Istnieje tu duży związek z naturą. Ten rodzaj survivalu
nastawiony jest silnie na rekreację).
Nieodłącznym elementem produktu jest akcja edukacyjna,
informująca o zakazie jazdy na quadach i motocrossach po
szlakach i innych nieprzeznaczonych do tego typu aktywności
drogach oraz o grzywnach, związanych z uprawianiem tego
procederu (tablice z zakazami na szlakach etc.). Chodzi o to, aby
zachować ekologiczny charakter turystyki i nie dopuścić do
niekontrolowanego uprawiania sportów motorowych.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy sportów ekstremalnych,
103
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych,
dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na
turystykę aktywną, mieszkańcy Bielska-Białej).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści długoterminowi,
turyści jednodniowi,
mieszkańcy miasta.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
grupy znajomych i przyjaciół);
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.
Walory i atrakcje 1. Ukształtowanie powierzchni Bielska-Białej.
2. Infrastruktura: tory dla quadów, gokartów, motocrossów
oraz tor racingowy.
3. Wypożyczalnie pojazdów: off-roadowych, quadów,
gokartów, rowerów etc.
4. Imprezy ekstremalne: ekstremalne rajdy na orientację,
wyścigi – kolarstwo ekstremalne i górskie; festiwale quadów,
zloty, spotkania.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu jest niestety związane z dużymi nakładami
finansowymi w kontekście powstania wymienionych torów.
Doprowadzenie do dojrzałej postaci produktu wymagać będzie
104
partnerstwa publiczno-prywatnego: w część inwestycji
infrastrukturalnych powinien się zaangażować samorząd, część
powinna pozostać prywatna. Wspólnym działaniem samorządowo-
prywatnym będzie promocja produktu. Sprzedaż oferty pozostanie
po stronie firm eventowych oraz prywatnych właścicieli części
torów.
Wdrożenie produktu wymagać będzie powstania grupy
produktowej, złożonej z podmiotów zainteresowanych rozwojem
produktu. Grupa ta powinna również koordynować wszystkie
działania związane z wdrażaniem produktu. Wdrożenie produktu
obok przygotowania infrastruktury wymaga również opracowania
i sprzedaży konkretnej oferty, jak również – przygotowania
specjalistycznych kadr, gwarantujących bezpieczeństwo
korzystających z ofert ekstremalnych turystów.
Rola Urzędu Miejskiego dotyczy:
– przeprowadzenia części inwestycji infrastrukturalnych
(ekstremalne tory rowerowe, przygotowanie torów dla quadów i off-
roadu);
– przeprowadzenia inwentaryzacji terenowej i określenia miejsc pod
inwestycje;
– zainicjowania powstania grupy produktowej po uprzednim
zdefiniowaniu partnerów produktu;
– współpracy w zakresie promocji produktu (głównie podczas
organizowanych imprez, prowadzonej kampanii oraz publikacji
materiałów).
4.3 Produkty turystyki miejskiej i kulturowej
Opis obszaru produktowego:
Jeden z najważniejszych, obok turystyki aktywnej i specjalistycznej, obszarów produktowych
miasta. Jego potencjał budowany jest przede wszystkim na: bogatej historii i wyjątkowej
105
przeszłości Bielska-Białej (miasta złożonego w istocie z dwóch organizmów), jego
różnorodnej architekturze, tradycjach i folklorze, związanych z górskim położeniem
geograficznym, wyjątkowych imprezach miejskich (muzycznych, teatralnych, plenerowych,
specjalistycznych i sportowych), potencjale kulinarnym, potencjale artystycznym, a także na
jego wielokulturowości i tolerancji intelektualnej (modernizm, choćby ten secesyjny).
Ważnym elementem jest również potencjał akademicki miasta.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: SMAKI BIELSKA-BIAŁEJ
KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY
Pomysł, opis,
obszar
Produkt bazuje na potencjale kulinarnym Bielska-Białej, w tym na
potencjale nawiązującym do smaków tradycyjnych, zakorzenionych w
tradycjach kulinarnych Beskidów. W tym aspekcie Bielsko-Biała, jako
miasto położone w górach, ma bardzo wiele do zaoferowania. Produkt
czerpie również z już istniejących inicjatyw (np. Smaki i smaczki
Bielska-Białej).
Szlak Kulinarny Bielska-Białej to pomysł promujący zwiedzanie miasta
połączone z degustacją potraw serwowanych przez wybrane lokale.
Należące do Szlaku restauracje to obiekty wyjątkowe, prezentujące
wysoki poziom obsługi oraz ciekawe pomysły kulinarne. Mogą to być
miejsca prezentujące tradycyjną kuchnię, opartą na dawnych
recepturach oraz lokalnych surowcach (tego typu specjały zawsze
i wszędzie cieszą się ogromnym powodzeniem) lub punkty promujące
ciekawą światową kulturę kulinarną.
W sensie „architektury produktu” kluczowe założenia jego
funkcjonowania dotyczą:
– oznakowania Szlaku Smaków – w postaci tablic na obiektach
uczestniczących w produkcie (można stworzyć jego pętle tematyczne,
np. kuchnia lokalne, dookoła świata etc.);
– organizacji imprez, promujących potencjał kulinarny miasta –
festiwale i warsztaty kulinarne, imprezy plenerowe, połączone
106
z prezentacją kultury nie tylko kulinarnej.
Taki szlak kulinarny funkcjonuje w różnych konfiguracjach:
– może być odwiedzany przez turystów indywidualnych i grupowych
przy okazji zwiedzania miasta;
– może stanowić przyczynek do kulinarnego spaceru po mieście (dla
turystów przyjeżdżających w innych celach, np. biznesowych);
– kilka razy w roku restauracje mogą brać udział w festiwalach
jadła/kuchni, podczas których publiczności serwowane będą potrawy
w wersjach „mini” po ustalonej, promocyjnej cenie. Degustacjom
towarzyszyć będą imprezy nawiązujące do specyfiki kuchni w danym
lokalu;
– możliwe jest wprowadzenie różnego rodzaju kart
turystycznych/lojalnościowych (np. bielski paszport, prowadzący
turystę od jednej restauracji do drugiej);
– wprowadzenie systemu „happy hours” w lokalach gastronomicznych
Bielska-Białej, sieciowanie z innymi atrakcjami miasta – sposób na
wyciągnięcie turysty „w miasto”.
Niezbędnym elementem produktu jest powstanie interaktywnej strony
internetowej oraz profilu na portalu społecznościowym.
W kontekście przygotowania punktów przyjaznych turystom
rowerowym – produkt ten powinien zostać koniecznie połączony
z produktem kulinarnym.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej (miłośnicy dziedzictwa
kulinarnego),
hobbyści,
turyści tranzytowi,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
107
turyści weekendowi,
odwiedzający jednodniowi/tranzytowi,
uczestnicy wycieczek objazdowych i pobytów.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze);
turyści grupowi (dzieci i młodzież – oferta pokazów
i warsztatów kulinarnych, grupy firmowe – spotkania
i konferencje).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Słowacy.
Walory i atrakcje 1. Lokale gastronomiczne Bielska-Białej wraz z ofertą dodatkową.
2. Imprezy kulinarne Bielska-Białej
3. Tradycje kulinarne Bielska-Białej
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga podjęcia następujących działań w niżej
wymienionych obszarach:
OFERTA
Dążenie do wprowadzenia wybranych produktów tradycyjnych
do sprzedaży bezpośredniej. Zadanie Urzędu Miejskiego
realizowane we współpracy z gestorami bazy gastronomicznej.
Dążenie do zwiększania oferty tradycyjnych beskidzkich dań
w menu obiektów gastronomicznych Bielska-Białej. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
Inwentaryzacja oraz weryfikacja składników produktu
sieciowego – wyłonienie obiektów najlepiej przygotowanych do
tworzenia produktu. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
Systematyczne wprowadzanie do ofert przyjazdowych biur
podróży komponentu kuchni regionalnej. Zadanie
108
koordynowane przez Urząd Miejski we współpracy z gestorami
bazy gastronomicznej.
Działania na rzecz zwiększenia ilości i dostępności pokazów
kulinarnych, możliwości uczestnictwa w kursach i warsztatach
przygotowywania produktów i potraw beskidzkich. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
ZASOBY LUDZKIE
Edukacja społeczności lokalnej w zakresie potencjału
kulinarnego Beskidów. Koordynacja: Urząd Miejski przy
współpracy ze specjalistami z dziedziny bielskich kulinariów.
Zwiększanie wiedzy podmiotów z branży turystycznej
w zakresie sposobów włączania produktów kulinarnych do
oferty turystycznej (szkolenia dla kadr obsługujących ruch
turystyczny, wyjazdy studyjne w celu obejrzenia podobnych
produktów, np. tematyczne szlaki turystyczne – szlak winny).
Koordynacja: Urząd Miasta przy współpracy z partnerami
działającymi w zakresie bielskich kulinariów.
Podnoszenie jakości świadczonych usług gastronomicznych –
szkolenia kelnerów, barmanów, kucharzy. Realizacja: grupa
produktowa przy współpracy Urzędu Miejskiego.
Pozyskiwanie tradycyjnych receptur od ludzi starszych,
dotarcie do legend i opowieści, związanych z poszczególnymi
produktami. Realizacja: grupa produktowa przy współpracy
z Urzędem Miejskim.
MARKETING
Publikacja folderu (na zasadzie koszyka produktowego).
Realizacja: Urząd Miejski we współpracy merytorycznej
z przedstawicielami branży hotelowej i gastronomicznej miasta.
Uwypuklanie wątku kulinarnego w ofertach turystycznych,
tworzonych przez biura podróży. Realizacja: biura podróży,
tour operatorzy oraz firmy eventowe, obejmujące ofertę miasta.
Organizacja tematycznych study tourów dla tour operatorów
109
i biur podróży. Organizator: Lokalna Organizacja Turystyczna
(planowana w przyszłości).
Organizacja tematycznych study pressów dla mediów
regionalnych, ogólnopolskich i branżowych. Organizator:
Lokalna Organizacja Turystyczna (planowana w przyszłości).
Nawiązanie kontaktu przez operatora produktu z informacją
turystyczną na rynkach docelowych (stała współpraca,
wymiana informacji, przekazywanie materiałów promocyjnych
i informacyjnych, integracja stron www). Organizator: Lokalna
Organizacja Turystyczna (planowana w przyszłości).
Współpraca: Urząd Miejski.
Organizacja imprez kulinarnych. Realizacja zadania: Urząd
Miejski we współpracy z gestorami bazy gastronomicznej.
PRZESTRZEŃ
Oznakowanie obiektów uczestniczących w produkcie.
Zbudowanie parkingów w pobliżu obiektów gastronomicznych.
Realizacja: gestorzy bazy gastronomicznej.
Działania na rzecz uatrakcyjnienia wnętrz obiektów
gastronomicznych, w tym – wykorzystanie tradycji
regionalnych, będących doskonałym tłem dla prezentacji
miejscowych produktów kulinarnych. Realizacja: gestorzy bazy
gastronomicznej.
Przystosowanie obiektów do potrzeb turystów
niepełnosprawnych. Realizacja: gestorzy bazy
gastronomicznej.
WSPÓŁPRACA
• Zapoznanie ze sobą gestorów atrakcji i obiektów.
• Nawiązanie współpracy między biurami podróży
• Cykliczne spotkania dotyczące rozwoju produktu
• Wypracowanie precyzyjnej koncepcji funkcjonowania Szlaku.
Zadania te dotyczą podmiotu zarządzającego wdrażaniem produktu.
110
W kwestii zarządzania produktem należy rozważyć dwie alternatywne
opcje:
– koordynację rozwoju produktu przez Urząd Miejski lub jednostkę
wskazaną przez Urząd (tak, jak w przypadku Gdyni);
– powstanie klastra (tak, jak na Lubelszczyźnie). W tym przypadku
Urząd Miejski powinien być inicjatorem i koordynatorem klastra.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: TAM, GDZIE SESCESJA/W NURCIE SECESJI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis,
obszar
Produkt bazuje na unikatowym na południu Polski potencjale, jakim
jest bielska secesja. W tym kontekście secesja powinna być
postrzegana szerzej – jako synonim nowoczesności, innowacji,
nowego stylu. Mimo, iż w Bielsku-Białej mamy do czynienia głównie
z secesją w architekturze, nic nie stoi na przeszkodzie, aby produkt
turystyczny odwoływał się również do rzemiosła artystycznego,
architektury wnętrz, rzeźby czy grafiki.
Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada:
– powstanie szlaku bielskiej secesji: oznakowanie szlaku i wydanie
materiałów promocyjnych, organizowanie wycieczek z przewodnikami
miejskimi („Śladami bielskiej secesji”; stałe terminy);
– współpracę z innymi secesyjnymi miastami w Polsce (Łódź, Płock):
organizacja imprez popularyzujących secesję (np. Festiwal Secesji, co
roku w innym mieście), wystawy plenerowe, plenery malarskie,
fotograficzne, rzeźbiarskie;
– realizowanie wspólnych projektów w ramach Związku Miast
Secesyjnych: projekty edukacyjne, laboratoria historyczne, podróże
studyjne, wystawy, organizowanie konferencji i innych spotkań,
poświęconych wymianie doświadczeń; wspólna promocja;
111
– organizacja międzynarodowej konferencji dotyczącej możliwości
wykorzystania sztuki i dziedzictwa secesyjnego dla poprawy
atrakcyjności turystycznej miasta i rozwoju turystyki;
– zapoczątkowanie zbiorów secesji – przedmiotów użytku domowego,
obrazów, rzeźby etc.;
– galeria secesji – wystawy prac młodych artystów, inspirujących się
sztuką secesyjną.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej;
hobbyści, miłośnicy historii sztuki i architektury;
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna);
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
odwiedzający jednodniowi,
uczestnicy wycieczek objazdowych i pobytów
długoterminowych.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze),
turyści grupowi (dzieci i młodzież, grupy firmowe – spotkania
i konferencje, Uniwersytet Trzeciego Wieku).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Włosi, Słowacy.
Walory i atrakcje 1. Secesyjna Kamienica pod Żabami; 1905 r.
112
2. Secesyjna Willa Matusiaka przy ul. Sobieskiego; 1924 r.
3. Secesyjny gmach Banku Gospodarstwa Krajowego przy
ul. Stojałowskiego; 1923 r.
4. Neoromańsko-secesyjny gmach Kolegium Nauczycielskiego
przy ul. Legionów; lata 1897–1898.
5. Secesyjny gmach Zespołu Szkół Ekonomicznych przy
ul. Komorowickiej; 1910 r.
6. Secesyjne budynki Beskidzkiego Centrum Onkologii; lata
1910–1912.
7. Organizowane imprezy.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga przede wszystkim działań
w następujących obszarach:
OFERTA
1. Opracowanie wycieczek miejskim szlakiem secesji. Zadanie
realizowane przez PTTK, przewodników miejskich oraz Urząd
Miejski.
ZASOBY LUDZKIE
1. Prowadzenie szkoleń tematycznych dla przewodników
związanych z secesją. Zadanie realizowane przez PTTK/LOT
we współpracy z Urzędem Miejskim.
MARKETING I PROMOCJA
1. Promocja bielskiej secesji – publikacja folderów
promocyjnych, uczestnictwo w targach, obecność w internecie.
Zadanie realizowane przez LOT we współpracy z Urzędem
Miejskim.
2. Organizacja imprez związanych z secesją. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
PRZESTRZEŃ
1. Oznakowania szlaku bielskiej secesji. Zadanie realizowane
przez Urząd Miejski we współpracy z PTTK.
113
WSPÓŁPRACA
1. Przystąpienie do Związku Miast Secesyjnych. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
2. Nawiązanie współpracy z Płockiem i Łodzią. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
Produkt powinien być wdrażany i koordynowany przez Urząd Miejski.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: BIELSKA STREFA MUZYKI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis,
obszar
Produkt bazuje na fakcie, iż Bielsko-Biała słynie z wydarzeń
muzycznych. Muzyka to najsilniejszy potencjał oferty kulturalnej
miasta; pełna radości, bogata, intrygująca, miejscami wyszukana,
kameralna, gatunkowo zróżnicowana, cykliczna i osadzona
w wieloletniej tradycji. Wszystko wskazuje na to, że rozwój
i poszerzenie obecnych propozycji festiwalowych (od jazzu –
Zadymka, Jazzowa Jesień, muzyki poważnej – Festiwal
Kompozytorów Polskich, klasycznej, sakralnej, aż po muzykę folkową)
o gatunki zbliżone, jak muzyka etniczna, reggae, lżejszy pop i inne,
włącznie z muzyką dziecięcą – nie będzie należało do szczególnie
trudnych zadań. Istotnym wsparciem wątku muzycznego są już dziś
(i mogą być w jeszcze szerszym zakresie) wybitne osobowości
artystów, uczestniczących w bielskich wydarzeniach muzycznych.
Ofertę muzyczną uzupełniać będą inne atrakcje rozrywki, tak wysokiej,
jak i popularnej.
Produkt funkcjonuje praktycznie w postaci odbywających się w Bielsku
imprez. Rozwój życia festiwalowego wymaga wzbogacenia i promocji
istniejących ofert (m.in. w postaci kalendarza imprez). Koncepcja
produktu zakłada, iż wszystkie muzyczne wydarzenia i imprezy będą
promowane pod wspólnym szyldem (chodzi m.in. o to, aby Bielsko-
114
Biała była kojarzona jako miasto muzyki). Jednocześnie elementami
wizerunkowo wspomagającymi produkt będą przede wszystkim:
• muzyka na żywo w lokalach, autobusach oraz innych
miejscach użyteczności publicznej;
• warsztaty muzyczne znanych muzyków, organizowane
pomiędzy koncertami;
• warsztaty muzykoterapii (w ramach psychoterapii): Bielsko-
Biała – miasto muzykoterapii.
Istotnym elementem produktowym będzie wykorzystanie wątku muzyki
dziecięcej, kiedyś bardzo popularnej w naszym kraju. Warto
reaktywować muzykę dziecięcą (typu Gawęda, Fasolki etc.) poprzez
subprodukt pt. Muzyka dziecięca w Bielsku-Białej (np. Ogólnopolski
Festiwal Muzyki Dziecięcej wraz z wielką paradą grających
i śpiewających dzieci). Innym elementem wspierającym rozwój
produktu będzie organizacja różnego rodzaju konkursów, zlotów
i zjazdów oraz warsztatów dla uczniów szkół muzycznych. Ten
subprodukt ma również duży potencjał edukacyjny i doskonale łączy
się z innymi produktami dla dzieci i młodzieży.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy muzyki (różnych form),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych,
uczestnicy zielonych i białych szkół oraz wyjazdów
organizowanych przez placówki edukacyjne (głównie: szkoły
muzyczne).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści jednodniowi i kilkugodzinni.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze),
115
turyści grupowi (dzieci i młodzież, grupy hobbystów,
Uniwersytet Trzeciego Wieku).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, świętokrzyskiego,
małopolskiego, mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Anglicy, Słowacy,
Holendrzy.
Walory i atrakcje 1. Imprezy muzyczne m.in.: Bielska Zadymka Jazzowa,
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej na Podbeskidziu
„Sacrum in Musica”, Festiwal Kultura Rytmu, Międzynarodowy
Festiwal Jana Sebastiana Bacha, Festiwal Kompozytorów
Polskich, Jazzowa Jesień, Muzyka na Zamku.
2. Baza noclegowa miasta.
3. Baza gastronomiczna miasta.
4. Szkoła muzyczna.
5. Zespoły muzyczne.
6. Muzyka w środkach transportu publicznego oraz w wybranych
lokalach gastronomicznych.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu dotyczy przede wszystkim opracowania i promocji
kalendarium imprez. Całość produktu powinna być koordynowana
przez Urząd Miejski. Z uwagi na fakt, iż produkt jest obecnie w postaci
zaawansowanej, działania obejmują przede wszystkim następujące
obszary:
MARKETING I PROMOCJA
1. Organizacja imprez upowszechniających muzykę w mieście
(np. Ulicznego Dzień Muzyki), których celem będzie
„wszechobecność” muzyki. Zadanie realizowane przez Urząd
Miejski.
2. Publikacja i dystrybucja materiałów promocyjnych
i informacyjnych. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
3. Specjalna zakładka na stronie miasta dotycząca muzyki.
116
Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
PRZESTRZEŃ
1. Przygotowanie i zabezpieczenie przestrzeni miejskiej dla
organizacji imprez muzycznych. Zadanie realizowane przez
Urząd Miejski.
WSPÓŁPRACA
1. Skoordynowanie działalności podmiotów związanych z muzyką
w mieście. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski we
współpracy z interesariuszami muzycznymi.
2. Pozyskanie do współpracy zespołów oraz innych partnerów
związanych z muzyką. Zadanie realizowane przez Urząd
Miejski.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – „INDUSTRY DESIGN”
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis,
obszar
Produkt czerpie z dwóch potencjałów Bielska-Białej: dziedzictwa
przemysłowego oraz tradycji włókienniczych. Produkt powinien być
postrzegany na dwóch funkcjonalnych płaszczyznach: jako subprodukt
Szlaku Zabytków Techniki oraz jako indywidualny produkt miasta.
Rozwój produktu włókienniczego zapewni Bielsku-Białej potrzebną
miastu indywidualizację w ramach SZT.
1. Indywidualny produkt turystyczny: Bielsko-Biała ma wszelkie
predyspozycje do zostania stolicą włókienniczego designu.
Chodzi o to, aby promocję produktu zacząć od organizacji
dużej imprezy festiwalowej (z czasem – targowej), podczas
której prezentowane będą wyroby, głównie włókiennicze
(odzież, obrusy, makaty, zabawki tekstylne etc.), inspirowane
tradycją, ale również – nowoczesne. Celem akcji jest
wykreowanie Bielska-Białej na stolicę polskiego designu
117
włókienniczego, łączącego tradycję z nowoczesnością.
Następnym krokiem powinno być stworzenie i wprowadzenie
do obiegu charakterystycznych designerskich pamiątek
i gadżetów, jednoznacznie kojarzących się z Bielskiem-Białą.
Ważnym zadaniem będzie również stymulowanie powstania
w Bielsku kilku sklepów, utrzymanych w konwencji
włókienniczo-designerskiej. Towarzyszyć temu będzie
organizacja warsztatów, pokazów dla dzieci oraz festiwalu
mody (lub pokazów mody). W ten sposób tradycje włókiennicze
miasta zostaną przekute w produkt turystyczny. Sięgnąć
można również do innych rękodzielniczych tradycji regionu
(duża popularność koronek z Koniakowa). Kolejne elementy
produktu to: pokazy i warsztaty tworzenia tradycyjnych
produktów z wełny (z udziałem artysty ludowego), łączące
tradycję z nowoczesnością; organizacja cyklicznych jarmarków,
umożliwiających zakup ciekawych produktów odzieżowych
i akcesoriów użytku domowego; warsztaty projektowania
odzieży, łączącej tradycję z nowoczesnością; cykliczne pokazy
mody w centrach handlowych, konkursy dla młodych
projektantów. To również konferencje, seminaria, kongresy,
szkolenia etc. Jednym słowem: Bielsko-Biała to stolica
odzieżowego designu, nawiązującego do wielowiekowych
tradycji.
2. SZT: Bielsko-Biała z posiadanymi zabytkami leży na śląskim
Szlaku Zabytków Techniki, skupiającym najciekawsze obiekty
przemysłowe w województwie. Do szlaku włączono dworzec
kolejowy oraz Muzeum Techniki i Włókiennictwa. Tym samym
Bielsko-Biała znalazła się na szlaku wędrówek miłośników
historii przemysłu. Szlak ten funkcjonuje w postaci
udostępnionych do zwiedzania obiektów, odbywających się
w nich imprez i wycieczek (pakietów tematycznych – w chwili
obecnej istnieją cztery podstawowe wycieczki, wśród których
nie wyszczególniono jednak Bielska-Białej). W ramach
funkcjonowania na SZT konieczne jest włączenie się
118
w Industriadę w bardziej spektakularny sposób, np. poprzez
organizację wystaw włókienniczych, warsztatów, pokazów
mody etc.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy historii przemysłu,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści – klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach
objazdowych po regionie (3–7 dni),
turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze),
turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,
dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi.
Walory i atrakcje 1. Dworzec kolejowy.
2. Muzeum Techniki i Włókiennictwa.
3. Dom Tkacza.
4. Organizowane imprezy, m.in. w ramach Industriady.
5. Przemysłowy park tematyczny dla dzieci (planowane).
Wdrożenie Wdrożenie produktu dotyczy podjęcia następujących działań
119
i zarządzanie w obszarach:
OFERTA
1. Organizowanie wycieczek po mieście – pod szyldem
„Industrialnego Bielska-Białej”. Organizator: PTTK/przewodnicy
miejscy we współpracy w Urzędem Miejskim.
ZASOBY LUDZKIE
1. Przeszkolenie kadr do prowadzenia wycieczek śladami
zabytków przemysłowych w mieście. Realizacja zadania: LOT.
MARKETING I PROMOCJA
1. Wypracowanie i umieszczenie na stronach propozycji
wycieczek SZT obejmujących Bielsko-Białą. Realizacja
zadania: LOT we współpracy z Urzędem Miejskim.
2. Organizowania większej ilości ciekawych imprez w obiektach
należących do SZT. Realizacja zadania: LOT we współpracy
z Urzędem Miejskim.
3. Aktywne włączenie się w INDUSTRIADĘ i opracowanie
koncepcji ciekawej prezentacji Bielska-Białej w ramach imprezy
(na bazie koncepcji industry design i folk design). Realizacja
zadania: LOT we współpracy z Urzędem Miejskim oraz
Muzeum Techniki i Włókiennictwa.
PRZESTRZEŃ
1. Organizacja przestrzeni miejskiej mogącej stać się
przestrzenią imprez plenerowych podczas INDUSTRIADY oraz
innych imprez promujących produkt. Realizacja zadania: Urząd
Miejski we współpracy z LOT.
WSPÓŁPRACA
1. Nawiązania operacyjnej współpracy w innymi podmiotami
leżącymi na SZT. Realizacja zadania: LOT we współpracy
z Urzędem Miejskim.
120
Koordynatorem produktu powinno być Muzeum Techniki
i Włókiennictwa lub, opcjonalnie – Lokalna Organizacja Turystyczna.
Rola Urzędu Miejskiego sprowadza się do wsparcia muzeum
w zakresie organizacji i wdrożenia produktu.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: WIELOKULTUROWE ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-BIAŁEJ
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis,
obszar
Cechą charakterystyczną Bielska-Białej i okolicy (aż do II wojny
światowej) była ich wielonarodowość. Żyli tu obok siebie Niemcy,
Polacy i Żydzi, nietrudno było o spotkanie z Morawianami, Czechami,
Węgrami, a nawet – z Włochami. Każda z wymienionych nacji wniosła
do miejscowego tygla tradycji elementy swojej kultury. Na tym właśnie
bazuje proponowany produkt turystyczny. Ważną inspiracją dla
produktu jest również rzeka Biała, która przez wieki stanowiła granicę
państwową oraz regionalną.
Koncepcja produktu dotyczy ukazania wielokulturowych tradycji
i wielonarodowej historii miasta. Koncepcja produktu zakłada jego
funkcjonowanie w kilku obszarach geograficzno-tematycznych, m.in.:
– w kręgu luterańskim: trasa prowadząca po zabytkach ewangelickich
miasta;
– w kręgu kultury żydowskiej: trasa prowadząca po zabytkach
żydowskich lub miejscach, w których były zlokalizowane obiekty
żydowskie (np. synagoga w Bielsku-Białej);
– Bielsko-Biała – kraina wielu granic: trasa eksponująca Białą jako
rzekę graniczną.
Produkt będzie funkcjonował w formie:
tematycznych pobytowych i objazdowych pakietów
121
(jednodniowych, krótkoterminowych, weekendowych) dla grup
zorganizowanych;
pojedynczych ofert dla turystów indywidualnych;
uzupełnienia do programów imprez pobytowych (jako
propozycje wycieczek fakultatywnych);
szlaków: pieszych, rowerowych, kajakowych (rzeka Biała);
organizowanych imprez o bardzo wysokim prestiżu i znaczeniu
(np. konferencji, zlotów, zjazdów, organizacji pozarządowych
z miast partnerskich Bielska-Białej, zajmujących się
wielokulturowym dziedzictwem, konferencji pod egidą EKES,
dotyczących dziedzictwa kulturowego Europy i jego znaczenia
dla rozwoju turystyki). Konieczne będzie ożywienie współpracy
z miastami partnerskimi (m.in. z Akko, które również jest
dobrym przykładem miasta o wielokulturowych tradycjach).
Formą funkcjonowania produktu będą również festiwale kulturowe
oraz festiwal multietniczny, prezentujący wszystkie sub-kultury
Bielska-Białej.
Produkt powinien mieć silne zabarwienie edukacyjne oraz naukowe.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy historii,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych,
potomkowie dawnych mieszkańców, poszukujący swoich
korzeni (turyści sentymentalni).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści-klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach
objazdowych po regionie (3–7 dni),
turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).
122
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze);
turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,
dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi,
Izraelczycy, diaspora żydowska.
Walory i atrakcje 1. Zabytki ewangelickie:
cmentarz ewangelicki przy ul. Piłsudskiego; 1783 r.;
Stary Cmentarz Ewangelicki z 1833 r.;
Nowy Cmentarz Ewangelicki z 1911 r.;
pomnik Marcina Lutra (jedyny w Polsce).
2. Zabytki żydowskie:
cmentarz żydowski z 1849 r.;
dom modlitwy wraz z biblioteką oraz archiwum im. Salomona
Halberstama.
3. Organizowane imprezy multietniczne.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu obejmuje działania w następujących obszarach:
OFERTA
1. Przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji punktów/miejsc,
mogących wejść w skład produktu – ustalenie zasad
dostępności konkretnych miejsc/atrakcji na szlakach.
Realizacja zadania: Urząd Miejski lub LOT we współpracy ze
środowiskami wywodzącymi się z różnych kultur (np. z gminą
żydowską).
123
ZASOBY LUDZKIE
1. Tematyczne szkolenia przewodnickie w zakresie
wielokulturowych tradycji miasta. Zadanie realizowane przez
LOT.
MARKETING I PROMOCJA
1. Opracowanie materiałów informacyjnych – katalogów
prezentujących wielokulturowe i wieloreligijne dziedzictwo
Bielska-Białej. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
PRZESTRZEŃ
1. Oznakowanie poszczególnych tras tematycznych. Zadanie
realizowane przez Urząd Miejski.
2. Stworzenie symbolicznego punktu granicznego (na wzór check
point Charlie w Berlinie) w okolicach rzeki Białej – miejsca,
w którym można zrobić zdjęcie, kupić gadżety i upominki,
obejrzeć wystawę fotograficzną etc. Zadanie realizowane przez
Urząd Miejski.
3. Powstanie centrum wielokulturowej tradycji Bielska-Białej:
miejsca prezentującego fotografie, dokumenty, malarstwo,
rzeźbę oraz dokonania młodych artystów, inspirowanych
wielokulturową historią miasta. Zadanie realizowane przez
Urząd Miejski
WSPÓŁPRACA
1. Powołanie grupy ds. wdrażania produktu – zanim powstanie
LOT. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski
2. Ustalenie zasad współpracy pomiędzy partnerami produktu.
Zadanie realizowane przez Urząd Miejski
To typowy produkt, który powinna koordynować Lokalna Organizacja
Turystyczna przy współpracy z innymi interesariuszami produktu. LOT
musi jednak w początkowym okresie funkcjonowania otrzymywać
znaczące wsparcie ze strony Urzędu Miejskiego. Jak wspomniano
124
powyżej, Miasto powinno być kluczowym partnerem procesu
powołania LOT; wsparcie merytoryczne w zakresie powołania LOT
(szkolenia, warsztaty, wypracowanie statutu, zawiązanie organizacji)
Miasto powinno zlecić ekspertom ds. turystyki, posiadającym wiedzę
na temat tworzenia LOT.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: SZLAKIEM BIELSKICH GALERII
KATEGORIA PRODUKTU: PRODUKT LINIOWY
Pomysł, opis,
obszar
W Bielsku-Białej znajduje się kilkanaście galerii, oprócz eksponowania
dzieł sztuki – pełniących również inne funkcje kulturalne. Jest to
przykład niewykorzystanego dotychczas potencjału, mogącego
stanowić kanwę do rozwoju produktu turystycznego.
Niewątpliwie będzie to produkt niszowy, ale niezwykle unikatowy,
wykazujący ścisłe powiązania z walorami miasta.
Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada:
– konieczność oznakowania szlaku bielskich galerii oraz publikacji
materiału informacyjnego i promocyjnego, opisującego galerie, ich
zasoby oraz proponowane atrakcje;
– objęcie galerii formą sieciowania (system karty, dodatkowe atrakcje);
– znalezienie wyróżnika dla każdej galerii, będącego punktem wyjścia
do zaprojektowania systemu atrakcji stałych i cyklicznych –
np. organizowane imprezy (pokazy, wernisaże, wystawy, organizacja
plenerów, warsztaty artystyczne, odczyty występy artystyczne,
prelekcje, wieczory poezji etc.), usługi gastronomiczne itp.;
– zorganizowanie dużej, sztandarowej imprezy wszystkich galerii
(GALERIANA) jako imprezy kroczącej – umożliwiającej prezentację
potencjału każdej z galerii;
– powiązanie produktu z produktem dotyczącym dziedzictwa
przemysłowego i designu.
125
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy sztuki,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści – klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach
objazdowych po regionie (3–7 dni),
turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze),
turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży,
dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Anglicy.
Walory i atrakcje 1. Najstarszą i największą dziś z bielskich galerii jest Galeria
Bielska BWA, założona w 1975 r., usytuowana przy ul. 3 Maja
(w miejscu dawnej synagogi). Prezentuje sztukę współczesną,
prowadzi działalność edukacyjną i jest organizatorem
ogólnopolskiego konkursu malarstwa „Bielska Jesień".
2. Galeria Wzgórze (przede wszystkim – placówka kulturalna),
założona w 1987 r. Mieści się w niej m.in. klub muzyczny i kino
Cinemaoff.
3. Galerie na Starym Mieście: Akcent, Apollon, Ars Nova,
Artwood, Galeria 27, Galeria Oli, Galeria ubioru i przedmiotu,
Nad Smokiem, Parawan.
126
4. Galerie sztuki przy publicznych ośrodkach kultury: Galeria
Środowisk Twórczych przy BCK, Galeria Regionalnego
Ośrodka Kultury oraz Galeria Zamkowa Muzeum w Bielsku-
Białej.
5. Galeria Fotografii B&B, „Fraktal” w Sferze.
6. Galeria Instrumentów.
7. Pro Arte.
8. Przy Jakubowej Studni.
9. Time.
10. Akademicka Galeria 3-2-0.
11. Galeria „Na stacji”, zlokalizowana na stacji kolejowej Bielsko-
Biała Lipnik.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie dotyczy takich działań jak:
OFERTA
1. Opracowanie koncepcji funkcjonowania galerii w sieci –
znalezienie wyróżnika dla każdej z nich. Zadanie powinno
zostać zrealizowane przez wybranego lidera przy współpracy
logistycznej Urzędu Miejskiego.
ZASOBY LUDZKIE
1. Przygotowanie pracowników galerii do obsługi ruchu
turystycznego. Realizacja działania: koordynator produktu przy
współpracy z Urzędem Miejskim.
MARKETING I PROMOCJA
1. Wspólne działania marketingowe – powstanie wspólnej strony
internetowej, publikacja wspólnych materiałów, wprowadzenie
wspólnej karty. Koordynacja działania: koordynator produktu
przy dużym wsparciu Urzędu Miejskiego.
PRZESTRZEŃ
1. Oznakowanie szlaku galerii. Zadanie realizowane przez Urząd
Miejski.
127
WSPÓŁPRACA
1. Pozyskanie do współpracy wybitnych artystów – malarzy,
rzeźbiarzy, muzyków, aktorów etc. Realizacja działania:
koordynator produktu.
2. Stworzenie operacyjnej platformy współpracy. Realizacja
działania: koordynator produktu przy współpracy z Urzędem
Miejskim.
Z uwagi na dużą ilość zaangażowanych podmiotów koordynacja
produktu wymaga dużej precyzji. Konieczne jest wybranie wśród
wszystkich galerii jednego koordynatora i określenie zasad wdrażania
i funkcjonowania produktu, na które zgodzą się wszystkie podmioty
uczestniczące w omawianym procesie.
Rola Urzędu Miejskiego dotyczy przede wszystkim okazania wsparcia
w zakresie wyboru lidera-koordynatora oraz wspomagania go (a także
– promocji produktu) na początku działalności.
Obszar produktowy: TURYSTYKA KULTUROWA I AKTYWNA – QUESTING W BIELSKU-
BIAŁEJ
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA PODWÓJNIE ODKRYTE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY
Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt wykorzystuje najważniejsze walory i atrakcje
turystyczne miasta, które mogą zostać powtórnie odkryte dzięki
nowej metodzie – questingowi. Została ona zapożyczona ze
Stanów Zjednoczonych (fundacja Valley Quest) i ma na celu
tworzenie nieoznakowanych ścieżek edukacyjnych (tzw. questów),
dostępnych bezpłatnie dla turystów. Przy tworzeniu questów
lokalne społeczności odkrywają swoje dziedzictwo kulturowe,
przyrodnicze czy też historyczne. Produkt istnieje już w innych
regionach i otrzymał patronat Polskiej Organizacji Turystycznej.
Miasto Bielsko-Biała posiada olbrzymi i niewykorzystany potencjał
128
dla rozwoju questów, zarówno dla osób dorosłych (questy
historyczne i kulturowe), jak i przede wszystkim dla dzieci (zabawa
wraz z rodzicami). Dodatkowo, questy w Bielsku-Białej jako jedyne
w Polsce będą mogły być skonstruowane z wykorzystaniem
rowerów w roli środków transportu po questach (zgodnie
z przekazem promocyjnym miasta – „dostajesz dwa razy więcej”).
Zaletą metody questingu i samych ścieżek-questów jest ich
bezobsługowość, czyli minimalny wkład managera produktu w sam
proces zarządzania. Ogranicza się on w zasadzie do okresowego
kontrolowania stanu faktycznego tras i ewentualnej weryfikacji
startu i mety ścieżki. Ponadto produkt ten może pomóc wytworzyć
lokalną grupę wolontariuszy (najlepiej spośród aktywnej młodzieży),
zaangażowanych w tworzenie ścieżek, opiekę nad nimi i, być może
– przygotowywanie kolejnych questów.
Podobnie jak w przypadku produktu rowerowego, jest to produkt
sam w sobie trudno komercjalizowalny, ale niezbędny w kontekście
rozwoju turystyki w mieście. Przygotowanie ścieżek dedykowanych
dzieciom i młodzieży będzie mogło stanowić doskonałą ofertę
edukacyjną miasta dla szkół z województwa lub innych regionów,
pragnących zorganizować nietypowe „zielone szkoły” lub wyjazdy
edukacyjne.
Pomysł zakłada przygotowanie kilku ścieżek questingowych
wg poniższych wskazań:
• quest historyczny szlakiem bielskich bunkrów (sugerowana
forma poruszania się po ścieżce: rowery);
• questy kulturowe szlakiem Bolka i Lolka oraz Reksia
(wyprawa dla dzieci po mieście, z narracją znanych postaci
bajkowych);
• quest historyczny szlakiem zabytków secesyjnych;
• quest historyczny szlakiem rozwoju techniki i włókiennictwa
w mieście;
• quest kulturowy szlakiem wielokulturowości Bielska-Białej
(religijnej i narodowościowej);
129
• quest kulturowy – miasto z perspektywy lalki;
• potencjalny quest: Bielsko na Malucha, czyli pierwszy
w Polsce quest samochodowy (drobna przejażdżka po
mieście, zadania do wykonania podczas krótkich postojów
przy ważnych obiektach turystycznych).
Idea produktu oparta jest na maksymalnym wykorzystaniu
unikatowych markerów miasta, i przełożeniu ich na historie,
pełniące role narracji poszczególnych questów.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki pieszej,
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych,
dzieci i młodzież (zielone szkoły, obozy nakierowane na
turystykę aktywną).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści spędzający dłuższy urlop w subregionie bielskim.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
grupy znajomych i przyjaciół),
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,
małopolskiego, mazowieckiego, łódzkiego.
Walory i atrakcje,
infrastruktura
1. Walory przyrodnicze, kulturowe i historyczne.
2. Infrastruktura turystyczna, miejska.
3. Wypożyczalnia rowerów (konieczna dla questu
rowerowego).
130
4. Istniejące szlaki turystyczne w mieście.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu wymaga stosunkowo niewielu działań:
1. zorganizowania grupy osób lub podmiotów, które wezmą
udział w projekcie questingu (stając się potem opiekunami
poszczególnych questów);
2. przeprowadzenia cyklu szkoleń z udziałem certyfikowanych
trenerów questingu;
3. finalizacji questów, przygotowania ulotek, dystrybucji
w punktach turystycznych (np. w informacji turystycznej czy
w hotelach);
4. monitorowania stanu ścieżek – okresowego sprawdzania
skrzynek z pieczątkami, poświadczającymi ukończenie
questów.
Koordynacja produktu powinna należeć do PTTK Oddział Bielsko-
Biała we współpracy z gestorami atrakcji oraz odnośnej
infrastruktury. Wskazane jest również wsparcie Urzędu Miejskiego.
4.4 Produkty turystyki dzieci i młodzieży – Między nauką, zabawą i przygodą
Opis obszaru produktowego:
Potencjał obszaru zawiera się w trzech płaszczyznach: nauce, zabawie i przygodzie.
Płaszczyzna naukowa odnosi się do istniejących zabytków techniki, unikatowych muzeów,
obiektów zabytkowych, galerii oraz historii i legend. Zabawa realizuje się w Studiu Filmów
Rysunkowych, obiektach sportowych, podczas zwiedzania pomników (istniejących
i planowanych), odnoszących się do filmów rysunkowych, a także w teatrach i podczas
ciekawych imprez plenerowych. Przygoda jest związana z eksploracją potencjału
przyrodniczego i krajobrazowego regionu: geocachingiem, questingiem i grami miejskimi.
131
Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ
I PRZYGODĄ
Nazwa produktu: W KRAINIE REKSIA I BOLKA I LOLKA/POLSKIE CENTRUM BAJKI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na podstawowym potencjale miasta, jakim jest
studio filmów rysunkowych, słynące z bajek takich, jak „Reksio”
i „Bolek i Lolek”. Szczególnie ci ostatni cieszyli się ogromną
sympatią młodej publiczności. Co więcej, ponieważ bajka była
emitowana w sobotę, czas ten urastał do rangi oczekiwanego
święta. Dzisiaj dobranocki te ustąpiły miejsca innym, ale wciąż
emanują urokiem, którego nie mają nowe produkcje (tym samym
oprócz funkcji turystycznych produkt będzie posiadał również cele
edukacyjne).
Koncepcja funkcjonowania produktu zakłada powstanie w Bielsku-
Białej Polskiego Centrum Bajki:
– Studio Filmów Rysunkowych z bogatą ofertą dydaktyczną;
– Festiwal Bajek/Dobranocek: wystawy, plenery, konkursy,
festiwale etc.;
– Park tematyczny im. Bolka i Lolka: budynek wielofunkcyjny (sala
kinowa, teatralna, sale konferencyjne, biblioteka, wypożyczalnia
starych bajek, sale gier i zabaw, punkty gastronomiczne oraz
przestrzeń);
– wycieczki po mieście dla dzieci i młodzieży, przejażdżki śladami
Bolka i Lolka.
Jednocześnie można pokusić się o wykreowanie Bielska-Białej jako
miasta dzieci, a symbolem akcji uczynić właśnie Bolka i Lolka.
Możemy tu posłużyć się hasłem promocyjnym, wg którego
„w Bielsku-Białej przeżyjesz dwa razy więcej” (np. dwa razy Dzień
Dziecka – pod patronatem Bolka i pod patronatem Lolka, co można
połączyć np. z festiwalem muzyki dziecięcej).
W ramach rozwoju produktu konieczna jest współpraca i promocja
132
krzyżowa z Pacanowem – Europejskim Centrum Bajki.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy starych bajek,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści tranzytowi oraz objazdowi, uczestniczący
w zwiedzaniu regionu.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, osoby starsze),
turyści grupowi (dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego
wieku).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego,
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.
Walory i atrakcje 1. Studio Filmów Rysunkowych wraz z jego ofertą edukacyjną.
2. Pomniki Reksia oraz Bolka i Lolka.
3. Park tematyczny (zawarty w niniejszej koncepcji jako obiekt
w sferze planów).
4. Infrastruktura rekreacyjna (letnia i zimowa).
5. Baza gastronomiczna (przystosowana dla dzieci).
6. Baza noclegowa przystosowana dla dzieci i grup
dziecięcych.
Wdrożenie
i zarządzanie
Docelowo zarządzanie produktem powinno należeć do podmiotu,
który gospodarować będzie parkiem tematycznym. Obecnie
wdrażanie produktu powinno być koordynowane przez Urząd
Miejski przy udziale grupy produktowej. Powstanie produktu
133
wymaga wielu działań w obszarach:
OFERTA
1. Opracowanie i wdrożenie oferty zwiedzania miasta dla
dzieci. Realizacja zadania: grupa produktowa złożona
z interesariuszy produktu.
ZASOBY LUDZKIE
1. Przygotowanie kadr do obsługi „małych turystów”.
Realizacja zadania: grupa produktowa złożona
z interesariuszy produktu.
MARKETING I PROMOCJA
1. Przygotowanie imprez dla dzieci lub podkreślenie
związanego z bajkami wątku dziecięcego w organizowanych
imprezach. Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
PRZESTRZEŃ
1. Powstanie parku tematycznego im. Bolka i Lolka wraz
ze wszystkimi atrakcjami. Zadanie realizowane przez Urząd
Miejski.
WSPÓŁPRACA
1. Powstanie grupy produktowej (we współpracy z Urzędem
Miejskim). Zadanie realizowane przez Urząd Miejski.
Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ
I PRZYGODĄ
Nazwa produktu: KSIĘSTWO/KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis,
obszar
Produkt bazuje na potencjale miasta związanym z festiwalem teatrów
lalkowych, ale sam festiwal może stać się co najwyżej centralnym
subproduktem planowanej całości. Koncepcja funkcjonowania
134
produktu dotyczy wykreowania Bielska-Białej na miejsce
jednoznacznie kojarzone z teatrem lalek – dzięki następującym
atrakcjom:
– przedstawieniom teatralnym w teatrze Banialuka oraz dzięki
pozostałej ofercie teatru (oprowadzanie po magicznych miejscach
teatru, warsztaty aktorskie, warsztaty teatralno-muzyczne, warsztaty
animacji, warsztaty ekologiczno-teatralne);
– Festiwalowi Sztuki Lalkarskiej – wystawy, korowody, inscenizacje,
przedstawienia teatralne, widowiska plenerowe, koncerty, filmy, panele
etc.;
– przeglądowi lalek oraz pokazom i warsztatom, dotyczącym technik
tworzenia lalek;
– zbiorowi lalek „grających” w przedstawieniach – różne rodzaje lalek;
– przyszłemu placowi zabaw dla dzieci, nawiązującemu do teatrów
lalkowych;
– docelowo: parkowi tematycznemu „W świecie lalek”.
Konieczne jest również istnienie dużej ilości „lalkowych” gadżetów –
lalki małe i duże, koszulki, czapki etc.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
miłośnicy turystyki kulturowej – miłośnicy teatrów lalkowych,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna),
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści przyjeżdżający na festiwal.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, osoby starsze),
turyści grupowi (dzieci i młodzież, uniwersytety trzeciego
wieku).
135
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Anglicy.
Walory i atrakcje 1. Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej.
2. Teatr Lalek Banialuka.
3. Przestrzeń miejska (przede wszystkim deptaki, parki oraz
centrum miasta).
Wdrożenie
i zarządzanie
Koordynację wdrażania należy powierzyć Teatrowi Lalek Banialuka.
4.5 Produkty turystyki biznesowej
Opis obszaru produktowego:
Potencjał turystyczny miasta predestynuje je do rozwoju turystyki biznesowej, głównie
w aspekcie: podróży motywacyjnych i integracyjnych (również dla grup nieformalnych,
organizowanych niezależnie od pracodawcy przez grupy pracowników, kolegów z pracy),
grup szkoleniowych i konferencyjnych oraz podróży służbowych, związanych ze specyfiką
przemysłową Bielska-Białej. (W kontekście cech charakterystycznych Bielska-Białej oraz
posiadanej przez nie infrastruktury wzrastającą tendencję wykazują również pobyty związane
z targami oraz innymi wydarzeniami wystawienniczymi i promocyjnymi.)
Generalnie rzecz biorąc: produkty dotyczą podróży służbowych, mianem których
określa się wszystkie te wyjazdy, których cele nierozerwalnie związane są z pracą lub
interesami zawodowymi podróżującego. Szeroko rozumiana turystyka biznesowa Bielska-
Białej obejmuje indywidualne podróże służbowe, spotkania grupowe, uczestnictwo w targach
lub imprezach konsumenckich, podróże motywacyjne i turystykę korporacyjną.
136
Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ
Nazwa produktu: MILITARNA MOTYWACJA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu zasadza się na wykorzystaniu istniejących
wątków militarnych w postaci Bielskiej Linii Maginota. Poza grupą
miłośników militariów, historykami i mieszkańcami miasta niewiele
osób zdaje sobie sprawę z istnienia w Bielsku-Białej jednej
z największych polskich polowych fortyfikacji z czasów II wojny
światowej. Bunkry, bo o nich mowa, otaczając miasto od strony
zachodniej i północnej, miały powstrzymać ogniem CKM-ów
ewentualny atak sił niemieckich. Z powodu wycofania się żołnierzy
stacjonującej tu Armii „Kraków” (Grupy Operacyjnej „Bielsko”) przed
natarciem wroga – scenariusz ten nigdy nie został zrealizowany.
Porozrzucane na bielskich wzgórzach żelbetonowe konstrukcje
dają dzisiaj okazję do zapoznania się z wojenną historią regionu,
a przede wszystkim – są atrakcją dla wszystkich chętnych do
eksploracji tego typu zabytków.
Funkcjonowanie produktu dotyczy:
– opracowania i sprzedaży specjalnej oferty dla grup
motywacyjnych i integracyjnych, obejmującej oprócz
standardowych elementów przede wszystkim: szkolenia, warsztaty
i zajęcia team buildingowe w bunkrach. Mogą one dotyczyć
elementów związanych z budowaniem strategii przedsiębiorstw,
programów wdrożeniowych do strategii przy wykorzystaniu strategii
militarnych (przy współpracy z ekspertami wojskowymi) itp.;
– zwołania Kongresu strategów – zjazdu najlepszych ekspertów od
strategii (w każdym roku pod innym hasłem), połączonego
z wręczeniem nagrody dla najlepszego stratega (gala poprzedzona
konkursem wg ustalonych kryteriów);
– organizacji wojskowych weekendów dla cywili – typu
137
sprofilowanego survivalu militarnego.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści krótkoterminowi (2–3 dni).
Kryterium składu:
turyści grupowi (grupy motywacyjne).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.
Walory i atrakcje 1. Bielska Linia Maginota – bunkry Bielska-Białej
2. Baza noclegowa przystosowana do obsługi grup
motywacyjnych.
3. Baza gastronomiczna.
4. Atrakcje kulturalne miasta.
5. Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych „Operacja
Południe”.
6. Imprezy – m.in. zlot/kongres strategów.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu dotyczy przygotowania gotowych ofert
sprzedażowych, więc jego zarządzaniem powinien się zająć tour
operator lub firma eventowa (przy organizacji imprezy – w ścisłej
kooperacji z Urzędem Miejskim).
Rola Urzędu Miejskiego dotyczy przede wszystkim współpracy w
zakresie zbadania dostępności bunkrów przy zachowaniu
najwyższych zasad bezpieczeństwa.
138
Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ
SZKOLENIE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Pomysł na produkt jest połączeniem potencjału Bielska-Białej
w kontekście przyjmowania grup szkoleniowych i konferencyjnych
oraz hasła promocyjnego „Przeżyjesz dwa razy więcej”.
Zasadza się więc na koncepcji konferencji i szkoleń, podczas
których obok standardowego programu istnieje program dodatkowy
(np. warsztaty kulinarne dotyczące kuchni lokalnej, wyprawy
rowerem po mieście, „Maluch” do dyspozycji w ramach pakietu
szkoleniowego etc.). W kwestii programu dodatkowego wykorzystać
można największe atuty miasta, co daje również szanse
organizowania ciekawych imprez sprofilowanych.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
uczestnicy konferencji oraz pobytów szkoleniowych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści krótkoterminowi (2–3 dni).
Kryterium składu:
turyści grupowi (grupy motywacyjne).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy.
Walory i atrakcje 1. Baza konferencyjna i szkoleniowa miasta.
2. Wypożyczalnia Maluchów.
139
3. Wypożyczalnie rowerów.
4. Aeroklub Bielsko-Bialski.
5. Baza gastronomiczna miasta.
6. Organizowane imprezy.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu dotyczy praktycznie przygotowania gotowych
ofert sprzedażowych, więc jego zarządzaniem powinien się zająć
tour operator lub firma eventowa.
4.6 Produkty turystyki zakupowej
Opis obszaru produktowego:
Bielsko-Biała to miasto o ogromnych tradycjach zakupowych, związanych z podróżami po
słynną bielską wełnę. Obecny potencjał miasta umożliwia wdrożenie produktu turystycznego,
ukierunkowanego na zaspokojenie potrzeb gości przyjeżdżających do Bielska na zakupy.
Warunkiem optymalizacji zysków (materialnych i pozamaterialnych) z tego produktu jest
jednakże wkomponowanie go w inną ofertę usługową i turystyczną miasta. Omawiany rodzaj
produktów turystycznych w obecnych czasach dotyczy zarówno centrów handlowych, jak
i mniejszych, renomowanych sklepów – zwłaszcza tych oferujących produkty regionalne
i tradycyjne (należy dążyć do jak największej ilości obiektów tego typu). Produkty turystyki
zakupowej ściśle łączą się i przenikają z produktami turystyki przygranicznej i tranzytowej
Bielska-Białej.
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI ZAKUPOWEJ – STREFA RAJSKICH
ZAKUPÓW
Nazwa produktu: BIELSKA ZAKUPOWNIA/ZAKUPOWY RAJ
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Produkt nawiązuje do tradycji Bielska-Białej jako destynacji zakupowej.
W związku z powyższym kluczową rolę w produkcie niewątpliwie
odgrywać będą miejsca (sklepy, centra handlowe), stanowiące główny
cel danych podróży zakupowych. Niemniej jednak kompleksowy
140
produkt turystyczny ukierunkowany na turystykę zakupową powinien
umożliwiać również zaspokojenie innych potrzeb. Według istniejących
badań produkt zakupowy powinien obejmować swym zasięgiem
również: Spa&Wellness, gabinety kosmetyczne i odnowę biologiczną.
Produkt można także powiązać w ciekawy sposób z produktem Bielsko-
Biała – „Industry design”.
Celem rozwoju produktu powinno być przekonanie zakupowiczów
do skorzystania również z innych atrakcji turystycznych miasta, m.in.
z atrakcji kulturalnych.
Narzędzia, które można zastosować to m.in. karty turystyczne, bielski
paszport, promocja krzyżowa etc.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
zakupowicze,
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych, a także delegacji służbowych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści-klienci biur podróży – uczestniczący w wycieczkach
objazdowych po regionie (3–7 dni),
turyści przyjeżdżający na kongresy, konferencje (1–2 dni).
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa,
osoby starsze),
turyści grupowi (grupy organizowane przez biura podróży, dzieci
i młodzież, uniwersytety trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego;
turyści zagraniczni: Czesi, Słowacy, Niemcy, Włosi, Izraelczycy,
141
członkowie diaspory żydowskiej.
Walory i atrakcje 1. Centra handlowe.
2. Sklepy oferujące produkty regionalne i lokalne.
3. Sklepy z upominkami i gadżetami opatrzonymi logo Bielska-
Białej.
4. Obiekty na szlaku kulinarnym.
5. Obiekty kulturalne (teatry, kina, galerie).
6. Baza noclegowa miasta.
7. Punkty oferujące odnowę biologiczną, gabinety kosmetyczne,
SPA&Wellness.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrażanie produktu dotyczy przede wszystkim wdrożenia karty
turystycznej, umożliwiającej sieciowanie atrakcji i usług, a także
opracowania i wdrożenia koncepcji współpracy pomiędzy różnymi
uczestnikami systemu.
Produkt powinien być wdrażany przez Lokalną Organizację Turystyczną
przy ścisłej współpracy z Urzędem Miejskim, którego rola polegać
będzie na integrowaniu poszczególnych sklepów, punktów handlowych
i usługowych (spotkania, wypracowanie zasad współpracy, warsztaty
etc.).
4.7 Produkty turystyki hobbystycznej
Opis obszaru produktowego:
To bardzo szczególny i nierzadko – niszowy rodzaj produktów turystycznych. Dotyczy ludzi
z pasją, którzy najbardziej cenią sobie możliwość realizacji swoich zainteresowań. Bielsko-
Biała pozwala na urzeczywistnienie wielu pasji. Czasami będą one bardzo skrajne: od
lotnictwa, poprzez ekologię, rajdy samochodowe „Maluchem” i zabytki przemysłowe – po
sport w jego wielu wymiarach. Dużą ilość elementów hobbystycznych zawierają również
produkty turystyki kulturalnej, m.in. muzyka, architektura, kulinaria.
142
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Produkt bazuje na lotniczych tradycjach Bielska-Białej. Szybownictwo na
Podbeskidziu to bogata karta historii polskiego lotnictwa. W latach 30.
atrakcyjne położenie Bielska na południu przemysłowego Śląska skłoniło
entuzjastów szybownictwa do założenia Śląskich Warsztatów
Szybowcowych. W latach 1935–1939 rozpoczęto tu produkcję
szybowców oraz otwarto szkołę szybowcową na Kopcu Lipnickim
w Białej Krakowskiej. Po zakończeniu II wojny światowej rozwój
i produkcja szybowców skupiły się na lotnisku w Aleksandrowicach,
siedzibie Aeroklubu Bielsko-Bialskiego. W 1946 r. założono tu Instytut
Szybownictwa, a w 1948 r. – Szybowcowy Zakład Doświadczalny
(słynący w całym świecie z produkcji wielu doskonałych konstrukcji
lotniczych). Na bielskich szybowcach zdobywali tytuły mistrzowskie i bili
rekordy polscy piloci, wśród nich przedstawiciele Aeroklubu Bielsko-
Bialskiego, jak chociażby: Tadeusz Góra, Adam Zientek, Stanisław
Zientek, Franciszek Kępka, Tomasz Kawa. Nie bez znaczenia jest
również Bielski Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsiębiorczości
i Innowacji w Kaniowie, 10 km od centrum Bielska. Dla rozwoju produktu
istotne jest również istnienie w Bielsku zakładów lotniczych oraz (od
2006 r.) Klastra Firm Lotniczych.
Koncepcja tego niszowego produktu zakłada:
– pełne wykorzystanie potencjału obu lotnisk: szkolenia pilotów
(wojskowych, służących gospodarce państwowej, cywilnych oraz
posiadających prywatne statki powietrzne), e-learning, wynajem
hangarów, naprawa samolotów;
– wykorzystanie kilku sekcji, w tym szybowcowej, samolotowej,
spadochronowej, lotniarskiej (motolotnie) i modelarskiej, działających
w aeroklubie bielskim;
– organizację imprez lotniczych, w tym również pokazów lotniarskich oraz
modelarskich (prezentacja modeli, budowanie makiet etc.).
143
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
hobbyści – miłośnicy amatorskiego latania, posiadacze
prywatnych samolotów,
uczestnicy kursów na pilotów,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści długoterminowi (w zależności od długości kursów).
Kryterium składu:
turyści indywidualni,
turyści grupowi (grupy szkoleniowe pilotów).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego.
Walory i atrakcje 1. Aeroklub Bielsko-Bialski wraz z ofertą.
2. Bielski Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsiębiorczości
i Innowacji w Kaniowie wraz z ofertą.
3. Imprezy lotnicze, np. Międzynarodowy Piknik Lotniczy
Euroregiony Beskidy.
4. Firmy serwisowe, np. szybowcowe.
5. Zakłady lotnicze – produkcja sprzętu i komponentów lotniczych.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrożenie produktu dotyczy w zasadzie opracowania i promocji ofert
dotyczących:
– profesjonalnych szkoleń pilotów,
– wynajmu powierzchni w handlowych,
– modelarstwa,
– paralotniarstwa,
– spadochroniarstwa.
144
Za zarządzanie produktem powinien być odpowiedzialny Klaster Firm
Lotniczych.
Rola Urzędu Miejskiego jest jedynie rolą wspierającą w zakresie
funkcjonowania klastra (wsparcie logistyczne, koncepcyjne,
organizacyjne).
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: SPORTOWA STRONA MIASTA/SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Punktem wyjścia do kreacji tego produktu są wyjątkowe zasoby Bielska-
Białej, a zwłaszcza BBOSiR-u. Istniejąca infrastruktura stanowi
doskonałą podstawę do stworzenia produktu turystycznego.
Koncepcja produktowa dotyczy organizacji obozów sportowych
i treningowych przy wykorzystaniu posiadanej przez miasto infrastruktury.
W obiektach trenować można: siatkówkę, koszykówkę, piłkę ręczną, piłkę
nożną halową, badminton, tenis, sporty walki, pływanie, łyżwiarstwo,
narciarstwo alpejskie, saneczkarstwo, snowboard, biegi narciarskie,
alpinizm jaskiniowy, turystykę górską i wysokogórską, wspinaczkę
halową, wspinaczkę skalną i skałkową, siłowanie na rękę, wspinaczkę
narciarską, paintball, strzelectwo sportowe, brydż, szachy, kręgle,
warcaby, jeździectwo, akrobatykę sportową, gimnastykę artystyczną,
kolarstwo i kolarstwo szosowe, pływanie, ratownictwo wodne,
wędkarstwo, żeglarstwo, bieg na orientację, bieg przełajowy,
lekkoatletykę, szybowce, lotniarstwo, modelarstwo, motolotniarstwo
i skoki ze spadochronem.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
sportowcy amatorzy,
dzieci i młodzież (turystyka edukacyjna).
Kryterium długości pobytu:
145
turyści weekendowi,
turyści długoterminowi (w zależności od długości treningów).
Kryterium składu:
turyści indywidualni,
turyści grupowi (grupy sportowców, drużyny, nieformalne grupy
znajomych, studenci).
Kryterium geograficzne:
mieszkańcy województw: śląskiego, małopolskiego,
mazowieckiego.
Walory i atrakcje 1. Hala wielofunkcyjna (widowiskowo-sportowo-wystawiennicza) –
w obiekcie możliwe jest rozgrywanie meczy piłki siatkowej,
koszykówki, piłki ręcznej i nożnej halowej. Ponadto boiska
przystosowane są do rozgrywania turniejów badmintonowych
i tenisowych. W wyposażeniu sportowym znajduje się
nawierzchnia taraflex oraz jedyna w Europie, wykonana
w najnowszej technologii, składana, drewniana podłoga,
przystosowana do rozgrywek sportowych na najwyższym
szczeblu. Iilość miejsc siedzących można modyfikować
w zależności od rangi imprezy dzięki w pełni mobilnym,
składanym trybunom. Jest tu też możliwe rozgrywanie turniejów
sportów obronnych, takich jak judo, karate czy zapasy. Hala jest
w stanie pomieścić pełnowymiarowe, składane lodowisko do
short-tracku oraz łyżwiarstwa figurowego.
2. Kryta pływalnia Troclik, dostosowana do potrzeb
niepełnosprawnych, oraz pływalnie Start i Panorama.
3. Ośrodek Sportowo-Rekreacyjny „Victoria” – hala sportowa,
boisko wielofunkcyjne, baza noclegowa.
4. Stadion miejski.
5. Kompleks Sportowy „Orlik” z sezonowym lodowiskiem.
6. Stadion piłkarski przy ul. Młyńskiej.
7. Boisko piłkarskie w Wapienicy.
8. Tereny rekreacyjne „Błonia” – nowoczesny plac zabaw dla dzieci
146
w różnym wieku; kolejka linowa i linarium, amfiteatr z ławkami,
gastronomia, toalety przystosowane dla osób niepełnosprawnych,
boisko wielofunkcyjne do gier zespołowych, minigolf, skatepark.
9. Tereny rekreacyjne „Wapienica” – plac zabaw, liczne ławeczki,
stoły do tenisa stołowego i szachów.
10. Boiska osiedlowe.
11. Stadion lekkoatletyczny „Sprint” w Wapienicy.
Wdrożenie
i zarządzanie
Wdrażanie produktu dotyczy przygotowania komercyjnych ofert
sprzedażowych dla grup zainteresowanych trenowaniem w Bielsku-
Białej.
Zarządzanie produktem powinno należeć do BBOSiR-u we współpracy
z innymi działającymi na terenie miasta organizacjami sportowymi
i zarządcami placówek sportowych.
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Pomysł, opis, obszar Koncepcja produktu czerpie inspirację z faktu produkowania słynnych
polskich Maluchów (czyli Fiatów 126p) w fabryce w Bielsku-Białej.
W nawiązaniu do chlubnej przeszłości miasta możliwe jest wykreowanie
oferty turystycznej dla miłośników „pudełka od zapałek” – niegdyś
najpopularniejszego i najłatwiej dostępnego polskiego samochodu.
Koncepcja dotyczy powołania Klubu Miłośników Malucha, którego
zadaniem będzie przywracanie pamięci o tym wyjątkowym samochodzie
poprzez:
– organizowanie rajdów „Maluchów” ulicami miasta;
– organizowanie zlotów Maluchów i ich właścicieli, wraz z konkursem na
mistrza obsługi Malucha;
– lekcje nauki jazdy „Maluchem” wraz z egzaminem i odpowiednim
certyfikatem – „prawem jazdy na Malucha”;
– zorganizowanie specjalnego miejsca, placu, na którym można
147
pojeździć Maluchem;
– wynajem Maluchów na specjalne okazje (w różnych kolorach);
– organizowanie wystaw fotograficznych oraz malarskich poświęconych
Fiatowi 126p;
– pokazy filmów, w których „występowały” Maluchy;
– działania na rzecz powstania pomnika Fiata126p;
– zwiedzanie miasta przy pomocy Malucha. W tym celu należy założyć
istnienie wypożyczalni (jednej lub kilku) Maluchów w Bielsku-Białej, tak
aby każdy mógł zwiedzić miasto i okolicę przy pomocy Malucha. RENT
A MALUCH – może być również produktem samym w sobie.
Imprezy to również okazja do spotkań właścicieli Fiatów 126p i dyskusji
na temat wyższości Malucha nad innymi samochodami.
Grupa docelowa Kryterium motywacji:
mieszkańcy regionu poszukujący nietypowych wydarzeń, imprez
(szczególnie rodzinnych);
miłośnicy Fiata 126p;
uczestnicy konferencji oraz pobytów motywacyjnych
i integracyjnych.
Kryterium długości pobytu:
turyści weekendowi,
turyści spędzający urlop w subregionie bielskim – oferta
alternatywna.
Kryterium składu:
turyści indywidualni (rodziny z dziećmi, młode małżeństwa, grupy
znajomych i przyjaciół),
turyści grupowi (grupy zorganizowane – dzieci i młodzież,
uniwersytety Trzeciego wieku, grupy firmowe).
Kryterium geograficzne:
• mieszkańcy województwa śląskiego, świętokrzyskiego,
małopolskiego, mazowieckiego;
148
• turyści zagraniczni: Czesi, Niemcy, Anglicy, Włosi, Słowacy.
Walory i atrakcje 1. Organizowane imprezy: rajdy, zloty, konkursy.
2. Pomnik Malucha.
3. Zwiedzanie miasta Maluchem wraz z przewodnikiem.
4. Wypożyczalnia Maluchów.
Wdrożenie
i zarządzanie
Kluczowym czynnikiem wdrożenia produktu jest powstanie Klubu
Miłośników Malucha, który powinien zarządzać rozwojem produktu.
4.8 Harmonogram wdrażania produktów
Harmonogram wdrażania produktów jest ściśle powiązany z potencjałem infrastrukturalnym
miasta oraz stanem rozwoju poszczególnych składników produktów. Wyboru produktów
dokonano również w kontekście przyjętej strategii promocji miasta, która z kolei miała wpływ
na zdefiniowanie produktów flagowych, czyli tych, które (stanowiąc priorytet wdrażania) będą
budować wizerunek Bielska-Białej.
Etap/Termin
realizacji
Obszar produktowy Produkt
I etap: 2011–2012 Turystyka aktywna
i specjalistyczna
Rowerowe przygody / Rowerowe
klimaty Bielska-Białej
Bielsko-Biała – miasto w górach
Turystyka kulturowa Smaki Bielska-Białej
W nurcie secesji
Bielska Strefa Muzyki
Turystyka biznesowa Więcej niż konferencja, więcej niż
szkolenie
Turystyka dzieci i młodzieży W krainie Bolka i Lolka / Polskie
Centrum Bajki
149
II etap: 2013–2015 Turystyka aktywna
i specjalistyczna
Zimowa alternatywa
Turystyka kulturowa Szlakiem bielskich galerii
Bielsko-Biała podwójnie odkryte
Bielsko-Biała „Industry Design”
Wielokulturowe trakty Bielska-Białej
Turystyka zakupowa Bielska Zakupownia / Zakupowy Raj
Turystyka biznesowa Militarna motywacja
Turystyka hobbystyczna Klub miłośników Malucha
III etap: 2015–2020 Turystyka aktywna
i specjalistyczna
Bielsko-Biała Ekstremalnie
Turystyka dzieci i młodzieży Księstwo/Kraina Lalkowych Inspiracji
Turystyka hobbystyczna Lotnicze Bielsko-Biała
Sportowa Strona Miasta
5. Koncepcja promocji markowych produktów turystycznych Bielska-Białej
Zaproponowane produkty turystyczne kierowane są do zróżnicowanych grup turystycznych –
zarówno do rodzin z dziećmi (w zakresie turystyki rodzinnej i turystyki weekendowej), do
osób aktywnych sportowo (turystyka ekstremalna), wielbicieli muzyki (turystyka kulturowa),
biznesu (MICE), jak i do szkół (turystyka edukacyjna). Z tego względu promocja wszystkich
produktów powinna być przez cały czas prowadzona dwutorowo: z jednej strony –
komunikując szerokie możliwości miasta (do wielu odbiorców), a z drugiej – przygotowując
specjalne komunikaty do określonych grup. Takie działanie pozwoli wykorzystać
różnorodność oferty, pozwalając zróżnicowanemu odbiorcy na ciekawe spędzanie czasu
w Bielsku-Białej, przy równoczesnym dotarciu do wąskich grup, szukających oferty niszowej.
Promocja ogólna produktów (jako szerokiej oferty) powinna być oparta zarówno
o kanały kierowane do dorosłych, jak i do dzieci w różnym wieku (ze szczególnym
uwzględnieniem młodzieży, która często ma duży wpływ na wybór destynacji). Z tego
150
względu podczas planowania działań należy pamiętać o konieczności zróżnicowania
kanałów:
• kanały tradycyjne (reklamowo-PR-owe),
• nowe media (aktywna promocja w internecie, promocja poprzez urządzenia mobilne).
Wszystkie kanały promocyjne powinny się wzajemnie uzupełniać, wzmacniając
przekaz promocyjny i treść samych komunikatów. Zróżnicowana grupa odbiorców wymaga
także dbałości o:
spójność szaty graficznej wszystkich materiałów promocyjnych i informacyjnych, tj.:
o oznakowanie poszczególnych obszarów i produktów,
o stronę internetową,
o ulotki informacyjne i promocyjne,
o przewodniki,
o reklamy (zarówno wielkoformatowe, jak i prasowe),
o aplikacje mobilne itp.;
zwiększoną atrakcyjność przekazu (zarówno w warstwie wizualnej, jak i słownej),
unikającą czystego komunikatu reklamowego.
5.1 Grupy docelowe komunikacji
Turyści z całej Polski
Województwo śląskie (w którym leży Bielsko-Biała) ma w świadomości Polaków bardzo
mocny stereotyp. Silne skojarzenie z kopalniami i węglem sprawia, że miasto bywa
postrzegane jako niezbyt idealne miejsce na weekendowy odpoczynek. Równocześnie
jednak Bielsko-Biała, poprzez położenie w pobliżu miejscowości stricte „narciarskich” (Wisła,
Szczyrk) często nie jest w ogóle kojarzone ze Śląskiem, co w tym wypadku będzie mocnym
atutem.
Komunikacja skierowana do tej grupy odbiorców powinna być nastawiona przede
wszystkim na umacnianie skojarzenia z górami, a także na wzmocnienie asocjacji z kulturą
(zarówno z architekturą, jak i z organizowanymi imprezami). W tym zakresie warto korzystać
z narzędzi typowo wizualnych (eksponowanie atrakcyjnych elementów, najlepiej takich, które
wyróżniają Bielsko-Białą, jak secesja czy górskie położenie miasta). Trzeba przy tym
pamiętać o konieczności spójnego i długofalowego działania, aby wzbudzone
zainteresowanie nie zostało szybko zapomniane poprzez brak kolejnych komunikatów.
151
Dodatkowo należy także szeroko wykorzystywać dużą ilość i różnorodność organizowanych
imprez, komunikowanych zarówno poprzez media tradycyjne, jak i nowoczesne.
Mieszkańcy województwa oraz okolic miasta (także Czesi i Słowacy)
Marka Bielska-Białej powinna być w równym stopniu komunikowana tak wewnątrz, jak i na
zewnątrz województwa. W tym wypadku można położyć znacznie większy nacisk nie tylko
na duże imprezy, ale także na planowane happeningi (krótkie wydarzenia będą się cieszyć
większą popularnością wśród grup zlokalizowanych stosunkowo niedaleko od miasta, dla
których przyjazd na 3–4 godziny może być równie atrakcyjny, co na cały weekend).
Kanały komunikacji będą tu podobne jak w przypadku komunikacji w całej Polsce,
jednak wymienione grupy warto także włączać we współorganizację różnego typu wydarzeń
(szczególnie tych dotyczących wielokulturowości).
Biznesmeni
Ze względu na duże możliwości w kwestii turystyki aktywnej, biznesmeni to ważna grupa
w zakresie komunikacji. Różnorodność oferty w zakresie tzw. MICE, a także szeroki
wachlarz możliwych atrakcji towarzyszących mogą stanowić zachętę zarówno dla dużych
firm (wyjazdy integracyjne), jak i dla organizatorów konferencji i sympozjów. Celem
promocyjnym w tym zakresie powinno być dotarcie do grupy odbiorców z wyczerpującą
informacją o gotowej ofercie oraz o możliwościach jej poszerzenia.
W trakcie komunikacji obok mediów ukierunkowanych tematycznie warto wykorzystać
podmioty mające duży kontakt z grupą biznesową (firmy i organizacje specjalizujące się
w turystyce biznesowej).
Media i liderzy opinii
To tradycyjnie ważna grupa o dużym polu oddziaływania. Lokalni liderzy opinii oraz media
tradycyjne i elektroniczne to grupy decydujące o popularności marki. Z tego względu ważne
jest pokazanie tej grupie możliwości i różnorodności oferty turystycznej Bielska-Białej. Stała,
konsekwentna komunikacja i aktywne relacje z mediami stanowią jeden z najważniejszych
punktów promocji miasta i poszczególnych produktów.
152
5.2 Indywidualne kanały komunikacji i narzędzia promocji dla poszczególnych
produktów
5.2.1 Turystyka aktywna i specjalistyczna
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-BIAŁA
Nazwa produktu: ROWEROWE KLIMATY BIELSKA-BIAŁEJ – Turystyka rowerowa
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY
Promocja Turystyka rowerowa jest skierowana do bardzo szerokiego grona zainteresowanych
– zarówno do rodzin z dziećmi, ludzi młodych (studenci), jak i do osób niezwykle
aktywnych sportowo. Aby komunikat trafił do wielu odbiorców, promocja produktu
musi być równie obszerna i zróżnicowana.
Działania reklamowe:
Outdoor – duży billboard, usytuowany na trasie krajowej nr 1 – w zwracającej
uwagę formie roweru (nietypowość).
Rowerowa prognoza pogody – współpraca ze stacjami radiowymi lub telewizyjnymi
w zakresie przygotowanie „prognozy pogody dla rowerzystów” (analogicznie
do prognoz dla kierowców).
Promocje majowo-czerwcowe (w trakcie długich weekendów) – wypożyczenie
roweru na weekend: gratis (uzupełnione małym przewodnikiem po ważnych
atrakcjach i imprezach, które będą się odbywać w tym czasie).
II wariant: Jeśli wypożyczysz rower w weekend majowy – w czerwcowy wynajem
gratis!
Ambient – na ścieżkach rowerowych w dużych miastach grupy docelowej rozłożone
zostaną specjalne, płaskie maty z oznaczeniem odległości (w kilometrach), jaka
pozostała rowerzystom do Bielska-Białej. Maty tego typu powinny być dość ciężkie
(aby nie zwiewał ich wiatr), ale nie przyklejone na stałe (aby można je było usunąć
i/lub przenieść w inne miejsce).
153
Działania w internecie:
Interaktywna strona internetowa (jako część serwisu turystycznego Bielska-Białej)
z mapami ścieżek rowerowych i możliwością sortowania (np. ścieżki dla rodzin
z dziećmi, ścieżki dla wyczynowców, dla amatorów, off-road itp.). Dodatkowo –
wersja mobilna z możliwością pobrania mapek (lub opisów tras) na telefony/tablety.
Stworzenie mobilnej aplikacji (na telefony komórkowe) z trasami rowerowymi
(alternatywa dla możliwości pobierania map ze strony, dla wielu użytkowników –
wygodniejsza).
Spot internetowy (przeznaczony na platformy społecznościowe), pokazujący
wielkie litery „BB”, które obrócone o 90 stopni tworzą… dwa rowery. Dodatkowo w tle
– animacja z atrakcyjnymi widokami Bielska-Białej.
Własna internetowa prognoza (alternatywa dla współpracy z radiem lub telewizją)
w kanale typu YouTube (społecznościowy serwis z filmami video) – odpowiednio
przygotowana może rozprzestrzeniać się wręcz wirusowo.
Akcje/konkursy skierowane do młodych odbiorców:
– „Dlaczego kręci mnie BB” – czyli szalone pomysły rowerowe z Bielskiem-Białą
w tle (z zachowaniem bezpieczeństwa swojego i innych). Forma konkursu lub akcji
(happeningu);
– konkurs „Zaprojektuj rower przyszłości” – projekt roweru miejsko-terenowego;
– „A gdyby samochody zastąpił rower…” – konkurs na ciekawy fotomontaż: rower
w roli samochodu (np. rower-karetka).
154
Media-relations:
W tym produkcie ważne jest, by kontaktów z mediami nie ograniczyć tylko do
mediów ściśle związanych z kolarstwem i aktywnością fizyczną. Równie ważne są
relacje z mediami parentingowymi, kobiecymi, a także – opiniotwórczymi
i ogólnotematycznymi; pozwolą one na szersze rozpowszechnienie informacji
o tworzonych szlakach i organizowanych wydarzeniach.
Dodatkowe propozycje:
Zaproszenie do Bielska-Białej programu typu Pojechany Weekend (przeznaczonego
dla aktywnych turystów, szukających możliwości ciekawego spędzenia czasu).
Bielsko-Biała – partnerem kodeksu drogowego dla najmłodszych, wydanego jako
dodatek do ogólnopolskiego dziennika. Specjalna książeczka z przepisami
drogowymi w formie obrazków dla dzieci, dystrybuowana w województwach grupy
docelowej. Dodatkowo w książeczce powinny znaleźć się zdjęcia atrakcyjnych
miejsc, których warto odwiedzić w trakcie weekendu rowerowego w Bielsku-Białej.
Wydarzenia specjalne:
Dni Rowerowe – w miesiącach pogodnych jeden dzień mógłby zostać nazwany
Dniem Rowerowym (w takim dniu powinny się odbywać imprezy związane
z kolarstwem; można zgrać to z już istniejącymi bądź planowanymi imprezami –
wówczas Dni Rowerowe będą się pojawiać przede wszystkim komunikacyjnie).
Rajdy:
Coroczny rajd rowerowy na cele charytatywne (na zasadzie – ile kilometrów
przejedziemy, tyle pieniędzy przeznaczymy na określony cel). W komunikacji może
pojawić się np. hasło: „Przejedźmy wspólnie 100 tysięcy złotych”. W ramach cyklu
można także zdecydować się na wydania specjalne rajdu.
Imprezą towarzyszącą może być tu rowerowy rajd dla niewidomych (tandemy); rajd
mógłby się odbywać w Bielsku-Białej bądź na ziemi beskidzkiej (wówczas część
w Bielsku-Białej – jako część miejska).
155
Alternatywą dla corocznego rajdu charytatywnego może być kilkudniowy rajd nocny
– połączony z innymi atrakcjami.
Zlot pojazdów rowerowych – impreza będąca uzupełnieniem Zlotu Pojazdów
Zabytkowych (wspólna komunikacja, dotarcie do grupy znającej imprezę, z zupełnie
nowym komunikatem; rozszerzenie zasięgu medialnego i grupy docelowej).
Sprowadzenie do miasta Divers Downhill Content (wyścigu rowerowego) albo Bike
Maraton – duże nagłośnienie medialne, szeroka informacja do grupy docelowej.
Happeningi:
Zapalenie światełek na choince na głównym placu w Bielsku-Białej za pomocą
dynama rowerowego (wykorzystanie energii z wielu ustawionych wokół rowerów
stacjonarnych, specjalnie przygotowanych do tego celu).
Wyścig na rowerkach dziecięcych po ulicach miasta (wyznaczony, zamknięty teren)
– na trzykołowych rowerkach mogą jechać dzieci albo ich rodzice (w drugiej części
wyścigu), bądź tylko dorośli. Całość powinna zostać przedstawiona w konwencji
wielkich wyścigów kolarskich (a’la Wyścig Pokoju).
Wyścig tandemów między Bielskiem i Białą – komunikacyjne podkreślenie hasła
„przeżyjesz dwa razy więcej”; wydarzenie ciekawe również ze względu na dość
rzadkie użytkowanie tandemów.
Pompujemy rowery powietrzem z Bielska-Białej, czyli B2 – akcja w innych miastach
(niewielkie grupy pompujące rowery przejeżdżającym rowerzystom – kilka grup
w dużych miastach, szczególnie w województwach grup docelowych).
Dodatkowy komunikat – „na naszym powietrzu pojedziesz dwa razy dłużej”.
Gadżety promocyjne:
Gadżety rowerowe (przede wszystkim bidony na wodę, ale także np. pompki do
156
rowerów), sygnowane logotypem Bielska-Białej. Całość powinna być gustowna
i ładnie przygotowana (tak, by rowerzyści nie tylko chcieli je dostać, ale nawet kupić,
np. w punktach Informacji Turystycznej). Ich przygotowanie warto poprzedzić
konkursem na projekt (zorganizowanym we współpracy z mediami lokalnymi).
Wydawnictwa promocyjne:
Specjalna książeczka-folder o Rowerowych Klimatach Bielska-Białej (mały format,
który łatwo mieści się do kieszeni, czytelne mapki z zaznaczonymi szlakami plus
informacje o planowanych imprezach/okolicznych atrakcjach). Książeczka taka
powinna być dostępna w punktach sprzedaży rowerów (np. w marketach
województwa śląskiego) i dołączana do zakupionych pojazdów.
Inne propozycje:
Bielsko-Biała jako sponsor (jeden ze sponsorów) wyprawy rowerowej – typu
„rowerem przez świat”. Zaangażowanie marki miasta do promocji tej formy
zwiedzania wzmocni komunikację zarówno w kontekście turystyki, jak i aktywności
rowerowej.
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-
BIAŁA
Nazwa produktu: NA SZCZYTACH/BIELSKO-BIAŁA – MIASTO W GÓRACH – turystyka
piesza i górska
KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY
Promocja Miasto w górach to produkt również skierowany do szerokiego odbiorcy.
Ze względu na górskie położenie, region bielsko-bialski szczególnie sprzyja
osobom lubiącym niezbyt długie wycieczki górskie oraz grupom
w zróżnicowanym wieku i o zróżnicowanych potrzebach. Podobnie
urozmaicona powinna być komunikacja z potencjalnym odbiorcą produktu.
Działania reklamowe:
157
Outdoor: Billboardy z Bielskiem-Białą z lotu ptaka – usytuowane przy
galeriach handlowych (duża liczba potencjalnych widzów) z bielskimi, górskimi
(!) krajobrazami.
Inną formą będzie wykorzystanie videoboardów, wyświetlających obrazy „na
żywo” z kamer zamontowanych w pobliżu szczytów. Podpis zachęcałby do
przyjazdu (np. „Nie wierzysz, że to jest live? Przyjedź – sprawdź!”).
Ambient: Na przystankach w dużych miastach pasażerowie widzieliby rozkład
kolejki linowej na Szyndzielnię z zapierającym dech zdjęciem kolejki „w akcji”.
Komentarz poniżej: „W Bielsku-Białej mamy swoje sposoby na korki.”
Działania w internecie:
Wprowadzenie geocachingu na trasach górskich. W ramach tej akcji
w internecie będą się toczyć poszukiwania Ducha Gór Bielska-Białej.
Media-relations:
„Miasto w górach” powinno być obecne w mediach poświęconych turystyce
oraz w mediach rodzinnych. Niekoniecznie muszą to być same zachęcające
do przyjazdu opisy – ze względu na piękne bielskie widoki warto podjąć
współpracę z fotoedytorami i redaktorami galerii w prasie i na portalach
internetowych.
Dodatkowo należy nawiązać współpracę z telewizją, na zasadzie
bezpośredniego przekazywania komunikatów i obrazu podczas prognozy
pogody (np. TVN24, bądź TVP – pogoda pokazywana podczas telewizji
śniadaniowych).
Wydarzenia specjalne:
Organizacja jedynych w Polsce „Górskich rajdów miejskich” – plakaty
158
w dużych miastach grupy docelowej, pokazujące że w Bielsku-Białej można
uprawiać turystykę górską w mieście.
Specjalne rajdy piesze z edukacją na temat udzielania pierwszej pomocy
w górach (zgodnie z hasłem „przeżyjesz dwa razy więcej” – nie tylko rajd, ale
i szkolenie).
Zorganizowanie konferencji dla innych „miast w górach”. Obok dzielenia się
doświadczeniami i dobrymi praktykami, konferencję można wykorzystać
medialnie i komunikacyjnie (promocja w mediach tego typu miast).
Akcje partyzanckie na dworcu głównym PKP w Warszawie – ukryta osoba
z dobrym megafonem (aby było go dobrze i wyraźnie słychać) nadaje co jakiś
czas komunikat: „Uwaga, Uwaga! Kolej linowa relacji centrum miasta –
Szyndzielnia odchodzi punktualnie z peronu w Bielsku-Białej. Nie planujemy
żadnych opóźnień i zapraszamy serdecznie do nas”. Całość (wraz z reakcją
przechodniów) powinna zostać sfilmowana i umieszczona w internecie
(w serwisie video, typu Youtube).
Akcja „Zdobądź >>Koronę Bielska-Białej<<!”. Cel: zdobycie wszystkich
szczytów znajdujących się w obrębie miasta. Jako wsparcie akcji – konkurs
fotograficzny „Widokówka z Korony Bielska-Białej”. Najciekawsze, najbardziej
nietypowe zdjęcia mogłyby zostać pokazane np. podczas FotoArtFestiwalu,
Happeningi:
Bielsko-Biała na tapecie – w marketach budowlanych (tj. Castorama, OBI),
pomiędzy zwykłymi tapetami na ścianę, klienci mogliby znaleźć górskie
zdjęcia z regionu Bielska-Białej (z możliwością pobrania plików) w postaci
tapet na pulpit komputera.
„Dotleń się w Bielsku-Białej” – góry kojarzą się często z czystym powietrzem.
Happening ma na celu wykorzystanie tego skojarzenia poprzez rozdawanie
w innych miastach „pojemników z górskim powietrzem”.
Poranne rozgrzewki z wykorzystaniem nordic walkingu w dużych miastach,
w miejscach, gdzie rano przechodzi wiele osób – „sponsorowane” przez
Bielsko-Białą.
159
Gadżety promocyjne:
Przede wszystkim – plecaki z ciekawie, ale czytelnie wkomponowanym
logotypem Bielska-Białej. Powinny być dobrej jakości i dość pojemne
(odpowiednie na weekendowe wyprawy).
Cross-promocje:
Współpraca z jedną z tzw. marek outdoorowych (przykładem mogą być takie
np. Hi-Tec bądź Jack Wolfskin). Tego typu współpraca może polegać na
udostępnianiu miejsc do tworzenia spotów/filmów (rozpowszechnianych
później dla szerokiej publiczności przez firmę, docierającą do odpowiednich
grup docelowych). Inną możliwością jest współorganizowanie konkursu na
spot amatorski (pokazujący zarówno ideę marki, piękno miasta oraz
atrakcyjność regionu dla osób aktywnych).
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-
BIAŁA
Nazwa produktu: ZIMOWA ALTERNATYWA – rekreacja na nartach, na łyżwach
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja
Zimowa alternatywa to produkt idealnie wpisujący się w trend turystyki
rodzinnej, a szczególnie – weekendowej. Determinuje to promocję
skierowaną szczególnie do kobiet (to jednak one najczęściej decydują
o destynacji weekendowej), z uwzględnieniem komunikatu o atrakcjach
dla dzieci.
Działania reklamowe:
Ambient: W nawiązaniu do nazwy („Zimowa Alternatywa”) promocję
160
można rozpocząć już latem poprzez ambient w dużych miastach
z „udziałem” bałwanów, trzymających tabliczki z napisem „Chcę do
Bielska-Białej”. (Uzupełnieniem scenek mogą być stojące obok bałwanów
niewielkie walizki.)
Inną propozycją ambientową jest połączenie powyższych bałwanów
i jazzu – odpowiednio rozstawione konstrukcje (formy bałwanów), grające
jazz (tam, gdzie ludzie przystają na chwilę, np. na przystankach
autobusowych - płynące dźwięki na pewno zwrócą uwagę
przechodniów).
Promocja zimowa: „Wypożycz jedną nartę, druga gratis!”
Działania w internecie:
Serwis internetowy zbierający i prezentujący wszystkie zimowe oferty
Bielska-Białej (samodzielny lub jako fragment serwisu turystycznego
miasta).
Przygotowanie kampanii promocyjnej w internecie, stylizowanej na
promocje dedykowane nowościom filmowym – zwiastun oparty na haśle
„Zobacz Miasto w Górach”, plakat, ewentualne bannery internetowe.
Media społecznościowe – strona/grupa miłośników sanek (oznaczona
logotypem Bielska-Białej). W ramach strony/grupy – stała komunikacja
z miłośnikami jazdy na sankach (porady, filmiki z szaleństw na śniegu,
często z Bielska) etc.
Wydarzenia specjalne:
Zjazd Zimowych Postaci Bajkowych – wszystkie postacie, kojarzące się
z Zimą (tj. Bałwanek Bouli, Królowa Śniegu, Pingu, etc.). Parada,
zabawy, atrakcje – całoweekendowa impreza, poprzedzona
zapowiedziami w mediach i teaserami [to równocześnie promocja
produktu Polskie Centrum Bajki].
Łącząc zimę i informację, że Bielsko-Biała to „mały Wiedeń”,
161
proponujemy mieszkańcom i turystom naukę walca wiedeńskiego na
lodzie. Jako rozszerzenie – bal wiedeński na lodzie w Bielsku-Białej,
z gościnnym udziałem sportowców i dziennikarzy.
Festiwal rzeźbienia w śniegu najsłynniejszych budowli secesyjnych
(zarówno tych, które są w Bielsku-Białej i mogą służyć jako wzór, jak
i innych, z całego świata). Tego typu festiwal to ciekawy komunikat
zarówno dla mediów, jak i dla turystów, którzy chętnie obejrzą powstałe
budowle.
Inną odmianą będzie Festiwal Bajkowych Rzeźb Lodowych (jako
uzupełnienie Zjazdu Zimowych Postaci Bajkowych); festiwale mogą się
odbywać naprzemiennie.
Organizacja konkursu dla snowboardzistów na specjalny „bielsko-bialski
styl freeride” albo „bielsko-bialski styl miejski”. Nagrodą powinna być
wysokiej jakości deska snowboardowa z podpisem jednego z mistrzów
światowego snowboardu.
Konkurs na Bielsko-Bialski (bezpieczny!) styl zjazdu na sankach.
Podobny konkurs może zostać rozegrany wśród narciarzy – ale tu
z odniesieniem do secesji (elegancja, albo styl historycznie nawiązujący
do jazdy w tamtym okresie); „szykowny styl narciarski”.
Bicie Rekordu Guinnessa w przejściu grupowym na nartach:
zaproszenie mieszkańców oraz turystów, aby postarali się wspólnie
zrobić odpowiednią liczbę kroków, stojąc z nogami przypiętymi do
10-metrowych (lub dłuższych), wspólnych nart z wieloma wiązaniami.
„Narciarze” poruszaliby się wzdłuż wielkiego napisu: „Zimowa
Alternatywa – tylko w Bielsku-Białej!”. Wydarzenie z udziałem mediów.
Zlot Miłośników Zimowej Jazdy na Rowerze – promocja zarówno
„Zimowej Alternatywy”, jak i „Rowerowych Klimatów”. Dodatkowo: panele
dyskusyjne z udziałem ekspertów kolarskich.
Nawiązanie współpracy z festiwalem: „Winter is my love” (Przegląd
filmów snowboardowych),
162
lub:
Organizacja festiwalu filmowego Freeride i Freestyle (narty i deska lub
sama deska), z zaproszeniem polskich reżyserów odnośnych filmów.
W przypadku promocyjnej kampanii letniej – zawody w longboardzie na
ulicach Bielska-Białej (longboard to specyficzna deskorolka,
przypominająca deskę snowboardową).
Happeningi:
Coroczny konkurs dla mieszkańców na najciekawsze i najbardziej
alternatywne życzenia świąteczne, które następnie w postaci nietypowej
kartki zostaną wysłane do najważniejszych mediów w Polsce.
Promocja produktu latem – człowiek (lub grupa osób) ubrany w zimowy
strój, z rolkami stylizowanymi na narty, jedzie ulicami dużych miast,
trzymając flagę z napisem: „Trenuję przed sezonem zimowym. Jeśli mi
kibicujesz – zatrąb. Akcję sponsoruje Zimowa Alternatywa Bielska-
Białej”.
Kuligi ulicami dużych miast (w nocy) – zarówno w zimie, jak i w lecie
(z napisem – „nie możemy doczekać się zimy, więc po miastach w lecie
jeździmy”); dobrze widoczne logo Bielska-Białej.
Odmianą letniego kuligu będą cztery „Maluchy”, ciągnące sanie na
kółkach ulicami Krakowa i Warszawy [w tym wypadku niezbędna jest
również komunikacja Klubu Miłośników Malucha].
Cross-promocja:
Cross-promocja z markami nart (z tymi, które kierują swoją ofertę do
najmłodszych). W ramach tego działania – organizacja Zimowej
Dziecięcej Szkoły Jazdy na Nartach pod patronatem marki XYZ
i z udziałem znanej osoby, której obecność pomoże przyciągnąć całe
rodziny.
163
Inne propozycje:
SKIPASS – karta rabatowa, będąca nie tylko biletem wstępu na wyciągi,
ale też częścią bielskiej karty rabatowej (np. Karty Turysty).
Kawa ze śniegiem – propozycja „secesyjnej” kawy, podawanej ze
śniegiem (specjalna „kawa bielsko-biała”).
Obszar produktowy: TURYSTYKA AKTYWNA I SPECJALISTYCZNA – AKTYWNE BIELSKO-
BIAŁA
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA EKSTREMALNIE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Bielsko-Biała Ekstremalnie to produkt, który ze swojego założenia kieruje
się do dość wąskiej grupy osób – bardzo aktywnych, często młodych,
dobrze uposażonych. Równocześnie jest ofertą z założenia integracyjną
(wyjazdy firmowe itp.), dlatego w komunikacji należy pamiętać o obu tych
aspektach.
Działania reklamowe:
Outdoor: – Billboard pokazujący ścigające się quady, będący pozornie
reklamą torów, a w rzeczywistości (poprzez napis – „Promocja!
W Bielsku do torów dla quadów dorzucamy zdrowy rozsądek gratis!”)
rozpoczynający akcję edukacyjną na temat quadów oraz bezpiecznego
i ekologicznego ich użytkowania.
Plakaty/citylighty, opracowane na bazie „Bielsko-Biała szuka Ciebie” (tak
jak America’ Army needs you). Pod obrazkiem będzie się znajdował
adres „najbliższego punktu rekrutacyjnego” – którym będzie w istocie
zwykły namiot promocyjny, wystawiony w danym miejscu w trakcie
weekendu lub w ramach określonej (skierowanej do tej samej grupy
docelowej) imprezy.
164
Działania w internecie:
Akcja zbierania podpisów pod obywatelskim projektem zakazującym
jazdy quadami po terenach górskich i leśnych. Ważne, by taka akcja
rozpoczęła się w momencie, gdy w Bielsku-Białej będą już funkcjonować
tory quadowe. Dla większego oddźwięku należy do akcji zaprosić osoby
ze środowiska quadowców.
Media społecznościowe – akcja prezentująca sposoby przetrwania
w miejskiej dżungli oraz poradniki typu „jak zbudować namiot na osiedlu”,
„jak hartować ducha i ciało w biurze” etc. Wszystko to w konwencji
zaprawy przed prawdziwym extremum, czekającym na turystów
w Bielsku-Białej.
Filmiki wirusowe typu: mamusia oddaje rozpieszczonego synka na „obóz
survivalowy” do Bielska-Białej; kolejne sceny pokazują jego szybkie
przeobrażenie się w „Rambo”.
Podstrona internetowa, gromadząca oferty surviwalowe Bielska-Białej.
Media-relations:
2011 i 2012 r. – seria artykułów „jak przetrwać koniec świata w 2012 r.”.
Radzi ekspert ds. survivalu, zapraszając przy okazji na szkolenia
w Bielsku-Białej (bez konkretów – ogólnie). Całość przekazu powinna być
humorystyczna, ale przemyślana i sensowna.
W przypadku tej akcji warto sięgnąć po cross-promocję z marką
165
Victorinox, będącą dla wielu osób synonimem przetrwania.
Zaproszenie mediów do udziału w akcji edukacyjnej na temat quadów
(czyt. poniżej) oraz do akcji zbierania podpisów pod ustawą.
Wydarzenia specjalne:
Organizacja Dnia Survivalu w Polsce (Dnia Przetrwania) i zaproszenie do
Bielska-Białej Richarda Deana Andersona (odtwórcy ról MacGyvera
i Generała O’Neila z Gwiezdnych Wrót) i/lub Beara Gryllsa z Discovery.
Coroczna nagroda dla kogoś, kto najlepiej poradził sobie w najbardziej
ekstremalnej sytuacji. Zgłoszenia można będzie nadsyłać samodzielnie
bądź za pośrednictwem innej osoby (można będzie też zgłosić inną
osobę). Jury wybierze najciekawsze ze zgłoszeń (można wcześniej
zaangażować internautów, by zrobili preselekcję), a zwycięzca otrzyma
Bielską Nagrodę Ekstremalną (ewentualnie – Ekstremalną Nagrodę
Bielska-Białej).
Organizacja Festiwalu Sportów Ekstremalnych.
Organizacja buttcamp (wymagających obozów w stylu survival dla osób
pragnących zrzucić zbędne kilogramy).
Happeningi:
Promocja obozów surviwalowych: happeningi w dużych miastach –
„generał” ze świtą objeżdża ruchliwe miejsca i organizuje musztry dla
chętnych (zawsze – kilku podstawionych „chętnych”). Uzupełnieniem
mogą być poranne „wojskowe” rozgrzewki (warto zaprosić na nie media
skierowane do aktywnych mężczyzn i kobiet – np. Shape czy TVN
Turbo).
Konkurs dla młodych – „Pokaż jak przetrwać w miejskiej dżungli”:
kręcenie filmów z ekstremalnych sytuacji, np. w autobusie,
supermarkecie, placu zabaw, etc. (Uwaga – ważne jest dokładne
opracowanie regulaminu, aby uniknąć sytuacji obsesyjnych
166
i obscenicznych).
Linie Ekstremalne – w dużych miastach grupy docelowej powstaną
specjalne rozkłady „linii ekstremalnej”, gdzie o określonej godzinie będzie
podjeżdżać specjalnie oznakowany pojazd militarny, zabierający
chętnych pasażerów na promocyjną jazdę wg rozkładu. W środku
pojazdu – ulotki o ofercie ekstremalnej Bielska-Białej.
Skoki na bungee – na rozciągającej się gumie pojawia się napis:
„Bielsko-Biała – przeżyj dwa razy więcej!” lub adres określonej strony
internetowej
Ulicami innych miast biegną żołnierze i śpiewają wojskowe przyśpiewki
na rozgrzewkę, „sławiąc” w piosenkach uroki Bielska-Białej.
Gadżety promocyjne:
Specjalne odznaki i stopnie zdobywane przy korzystaniu z produktów
ekstremalnych Bielska-Białej (na wzór stopni wojskowych – naszywki,
pinsy, itp.)
Inne propozycje:
Budowa torów dla quadów.
Akcja edukacyjna dot. jazdy quadami i ich wpływu na środowisko
naturalne – jak jeździć na quadach, by ograniczać ich negatywny wpływ
na środowisko naturalne (akcja powinna być połączona ze
wzmiankowanym wcześniej zbieraniem podpisów).
167
5.2.3 Turystyka miejska i kulturowa
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: BESKIDZKIE SMAKI
KATEGORIA: PRODUKT LINIOWY
Promocja Beskidzkie smaki to produkt pozornie niszowy, jednak faktem jest, że
większość ludzi lubi dobrze zjeść. Odwiedzając nowe miejsca chętnie
próbujemy ciekawych, nieznanych potraw. To warunkuje szeroką
komunikację tego produktu, aczkolwiek należy go promować raczej jako
uzupełnienie innej oferty, aniżeli jako główny powód przyjazdu do
Bielska-Białej.
Działania reklamowe:
Outdoor: dymiące billboardy z gotującym kucharzem, nad którym unosi
się para/dym. Pod spodem hasło: „Chcecie poczuć co przygotowałem?
Zapraszam do Bielska-Białej. Spróbujcie, a przeżyjecie dwa razy więcej”.
Cykl billboardów przy trasie S1:
1) „Czy jesteś już głodny?”.
2) Za jakiś czas: „A może teraz zgłodniałeś?”
3) Kolejny – „Chyba jednak jesteś już głodny…”
4) „Zapraszamy do Bielska-Białej na pyszne jedzenie!”.
W rogu każdego plakatu powinno znajdować się małe logo Bielska-Białej.
Działania w internecie:
Strona internetowa typu Smaczki Bielska-Białej (lokalne przepisy,
anegdoty, ciekawostki, porady doświadczonych kucharzy).
Media-relations:
168
Bielsko-Biała radzi (poprzez ekspertów), jak zdrowo jeść aby „przeżyć
dwa razy więcej” (porady jak być aktywnym, jak długo żyć, itp. –
w kontekście jedzenia, a także – co jeść w zależności od pór roku).
Inne proponowane cykle – dobieranie odpowiedniej muzyki do
poszczególnych dań (jedząc i słuchając odpowiedniej muzyki,
wspomagamy procesy trawienne).
Konkurs na oficjalny drink Bielska-Białej (w wersji alkoholowej
i bezalkoholowej) – we współpracy z lokalnymi mediami.
Wydarzenia specjalne:
Konkurs na potrawę Bielska-Białej. Inspiracją do powstania przepisu
powinno być samo miasto – jego nazwa (może kwestia bieli?) lub
atrakcje (secesja? skojarzenia z Wiedniem?); w konkursie mogłyby brać
udział tylko potrawy jednoznacznie kojarzące się z miastem.
Uzupełnieniem może być konkurs na najlepszy Sznycel po Wiedeńsku
lub Sernik po Wiedeńsku w wersji bielskiej (analogia do Małego Wiednia)
„Pół ceny” w wersji bielskiej, czyli: „U nich zjesz za pół ceny, a u nas –
dwa razy więcej”. (Uwaga – to dość popularna akcja, więc warto ją
rozszerzyć i nagłośnić np. w formie „wypowiadamy wojnę konkurencji za
pół ceny – my dajemy dwa razy więcej”, utrzymanej w bardzo
humorystycznej konwencji).
Organizacja Festiwali:
– Kuchni Bielsko- Czeskiej,
– Kuchni Wielokulturowej – żydowskiej, polskiej itd.
Happeningi:
Przed świętami Bożego Narodzenia – wspólne picie barszczyku przed
ratuszem (Urząd Miasta zaprasza wszystkich mieszkańców!) –
połączone z zapaleniem lampek na choince (patrz: Rowerowe Klimaty).
169
Rywalizacja Kuchni Małopolskiej i Kuchni Śląskiej – w Bielsku, gdzie
przebiega historyczna granica między regionami.
Wydawnictwa promocyjne:
Secesyjna książka kucharska Bielska-Białej – czyli zapomniane potrawy
z minionej epoki oraz ich następcy (jeśli są); wydanie opatrzone pięknymi
zdjęciami Bielska-Białej.
Kulinarny przewodnik po restauracjach (uzupełnieniem może być happy
hours – „zjesz dwa razy więcej” – wprowadzone przez restauratorów
w zamian za umieszczenie ich lokalu w przewodniku).
Inne:
Taksówki jako najlepszy „nośnik” informacji (przeprowadzenie szkolenia
taksówkarzy tak, aby mieli wiedzę na temat regionu, wydarzeń
kulturalnych oraz miejsc, które można polecić) – pomysł dotyczy także
innych produktów.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: W NURCIE SECESJI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja „W nurcie secesji” to produkt, którym można zaciekawić nie tylko
architektów i historyków oraz zapalonych turystów, ale także całe
rodziny, a nawet młodzież. Z tego względu należy zadbać o atrakcyjną
wizualnie komunikację, przy zachowaniu charakterystycznej dla secesji
lekkości (nie powinna być naszpikowana np. faktami, datami, czy
symbolami, a raczej utrzymana w formie ciekawej narracji).
Działania reklamowe:
170
Outdoor: Czas na secesję – billboardy z atrakcyjnymi zdjęciami secesji
w Bielsku-Białej.
Działania w internecie:
Uzupełnienie informacji w polskich źródłach internetowych, tj. Wikipedia
(m.in. http://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_secesji,
lub
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Emanuel_Rost&action=edit&redli
nk=1)
Stworzenie strony (podstrony) w formie przewodnika po bielsko-bialskiej
secesji – z uwzględnieniem historii, ciekawostek, legend.
Media-relations:
Opracowanie ciekawych ścieżek zwiedzania Bielska-Białej „secesyjnie”
(pod różnym kątem – np. z przyjaciółką, z rodziną, itp.) – współpraca
z mediami turystycznymi, kobiecymi i ogólnotematycznymi.
Sygnowane przez Bielsko-Białą porady architektów wnętrz, jak urządzić
mieszkanie w stylu secesyjnym (media wnętrzarskie).
Wydarzenia specjalne:
Organizacja ogólnopolskiej wystawy mistrzów secesji/fotografii
secesyjnej, w której promocję (jako partner wystawy) włączone będzie
Bielsko-Biała.
Organizacja Festiwali Secesji w trzech secesyjnych miastach Polski
(połączenie Bielska-Białej z Łodzią oraz Płockiem – współpraca
i wzajemna promocja).
Zjazd smakoszy kawy (inna komunikacja secesji – bariści).
171
Pokaz mody (w galeriach – połączenie z Rajskimi Zakupami lub we
wnętrzach fabryk – Industry Design): secesja XXI w./secesja w modzie.
Happeningi:
Scenki stylizowane na historyczne (np. związane z secesją): studenci
ASP w innych miastach malują przy sztalugach w secesyjnych strojach,
dookoła nich jeżdżą mężczyźni na bicyklach.
Inne:
Nawiązanie współpracy z przewodnikami europejskimi, pracującymi
w miastach secesyjnych (Bielsko-Biała powinno się pojawiać
w informacjach o secesyjnych punktach na mapie Europy).
Secesyjna oferta eventów (uzupełnienie organizacji konferencji bądź
szkoleń w Bielsku-Białej o naukę i pokaz walca wiedeńskiego – lub pokaz
umiejętności baristów).
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: BIELSKA STREFA MUZYKI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Muzyka to medium dość często używane do przyciągnięcia turystów
w dane miejsce. Z tego względu w komunikacji warto stale podkreślać
wielość i zróżnicowanie oferty muzycznej Bielska-Białej, a także –
tradycje, związane z wieloma odbywającymi się tu imprezami).
Działania reklamowe:
Oznakowanie przed wjazdem do miasta i w jego granicach: „wjeżdżasz
w Bielską Strefę Muzyki”. Można do tego celu użyć witaczy, bądź
172
przygotować specjalne znaki, wyglądem zbliżone do informacyjnych
znaków drogowych.
Działania w internecie:
„Muzyka w Bielsku-Białej” powinna być odrębnym kanałem na
społecznościowym serwisie wideo (Youtube), gdzie promowane będą
zarówno stałe, jak i jednorazowe wydarzenia związane z muzyką.
Festiwale i happeningi – całość tworząca barwną i niejednorodną
mozaikę muzyczną.
Przygotowanie spotu który pokazuje, jak całe miasto „gra” – na koniec
litery BB przewracają się w lewo i przekształcają się w „MM”, czyli
„Miasto Muzyki”.
Media-relations:
Współpraca z muzycznymi rozgłośniami radiowymi (Program II Polskiego
Radia, RMF Classic) w zakresie organizowanych wydarzeń muzycznych.
Współpraca/negocjacje ze stacjami telewizyjnymi, prowadzące do
realizacji w Bielsku-Białej jakiegoś ciekawego programu muzycznego na
wysokim poziomie.
Próba nawiązania współpracy z portalem internetowym
www.MiastoMuzyki.pl, której celem byłoby uruchomienie nowego kanału
muzycznego, np. RMF Bielsko-Biała Muzyka Bajkowa. Kanał ten
emitowałby muzykę z bajek z całego świata (ze szczególnym
uwzględnieniem starszych bajek polskich). W przerwach między
utworami mogłaby pojawiać się informacja o Bielsku-Białej jako partnerze
Muzyki Bajkowej.
Przeprowadzenie i skomunikowanie badań, mających na celu
udowodnienie, że słuchanie jazzu (a co za tym idzie – przebywanie
w Bielsku-Białej) uspokaja, wzmacnia koncentrację i… poprawia
inteligencję.
173
Wydarzenia specjalne:
Konkurs – stworzenie jazzowego hymnu Bielska-Białej (alternatywnie:
wybór ciekawych miniatur muzycznych, które już na stałe będą
promować miasto i jego muzyczne wydarzenia).
Alternatywnie – zaproszenie raz w roku znanych osób, pasjonujących się
grą na różnych instrumentach, utworzenie w ten sposób Bielsko-Biała
Bandu i nagranie wspólnego utworu, promującego Bielsko-Białą. Dochód
ze sprzedaży zostaje przeznaczony na cele charytatywne (można podjąć
współpracę stałą z wybraną fundacją, bądź co roku przekazywać
pieniądze na inny cel).
Organizacja specjalnych seminariów dla osób niedosłyszących, które
„czują” muzykę.
Organizacja sesji muzycznych/warsztatów dla słuchaczy uniwersytetu
trzeciego wieku.
Organizacja darmowych warsztatów dla dzieci zainteresowanych muzyką
(ale jeszcze nie grających, bądź dopiero uczących się grać), dzięki
którym przyszli muzykanci będą mieli okazję sprawdzić, czy i jaki
instrument naprawdę ich interesuje. Warsztaty mogłoby być podzielone
na dni, z których każdy byłby dedykowany innemu instrumentowi
(np. Gitarowy Piątek). Na tego typu spotkania można zapraszać
muzyków kojarzonych z danym instrumentem, którzy będą odpowiadać
o swojej pasji i muzyce, którą tworzą.
Cykl spotkań mógłby zostać zorganizowany we współpracy
z dystrybutorem sprzętu muzycznego (RiFF, Zibi), który wypożyczałby
niektóre instrumenty na pokaz, bądź nawet do prób.
Organizacja Festiwalu Muzyki Industrialnej – propozycja skierowana do
twórców szeroko pojętnej muzyki industrialnej. Festiwal odbywałby się
we wnętrzach industrialnych w Bielsku-Białej.
Organizacja Festiwalu Duetów Muzycznych – konkurs na najlepszy duet
wokalny, instrumentalny bądź mieszany. Powinien być skierowany do
174
amatorów, pasjonatów muzyki, a poprzez swoją formułę nawiązywać do
hasła „przeżyjesz dwa razy więcej”.
Stworzenie w mieście punktów o nazwie Bielska Strefa Muzyki, gdzie
będzie można na moment przystanąć, posłuchać muzyki, odpocząć
i zrelaksować się. Miejsca te powinny być dodatkowo oklejone
fototapetami z najpiękniejszych zakątków Bielska-Białej (zgodnie
z hasłem „Bielsko-Biała – Miasto w górach”. Punkty takie mogłyby
również powstać w innych miastach – promując cały czas piękno
i muzykę Bielska-Białej).
Dodatkową propozycją jest seria wydarzeń promujących Bielską Strefę
Muzyki w sieci galerii handlowych na terenie całego kraju – na zasadzie
przeniesienia Bielskiej Strefy Muzyki do tych wnętrz.
Uzupełnienie komunikacji – przy okazji ważnych wydarzeń (festiwali, ale
nie tylko) władze miasta mogą wręczać klucze do bram Bielska-Białej,
z tym, że zamiast zwykłego (bądź: obok zwykłego) klucza powinien to
być klucz wiolinowy.
Happeningi:
Flashmoby – w dużych miastach grup docelowych zbierają się ludzie
z różnymi instrumentami. Na znak o umówionej godzinie powstaje z nich
orkiestra, wygrywająca różne kawałki jako Bielsko-Biała Band.
Stworzenie największego zespołu świata – zaproszenie mieszkańców
aby zagrali na dowolnych instrumentach, wspomagani przez
profesjonalnych muzyków.
Alternatywnie – duży event przed świętami Bożego Narodzenia –
wspólne granie i śpiewanie kolęd.
Akcje na dworcach i przystankach w dużych miastach: oczekiwanie na
przyjazd autobusu/pociągu umila pasażerom muzyka prosto z Miasta
Muzyki – Bielska-Białej.
175
Gadżety promocyjne:
Stworzenie klimatycznych, utrzymanych w klimatach jazzowych
dzwonków na komórki/smartfony i wyraźne oznakowanie „Bielsko-Biała
Tones”.
Przygotowanie muzycznych pocztówek z miasta.
Wydawnictwa promocyjne:
Nagranie jazzowej (lub zróżnicowanej muzycznie) płyty i wydanie jej pod
nazwą Bielska Strefa Muzyki. W powstanie takiej płyty warto byłoby
zaangażować muzyków mieszkających w Bielsku-Białej bądź z niego
pochodzących (jak Renata Przemyk, Urszula Dudziak czy Monika
Kuszyńska). Płyta (podobnie jak wcześniej opisywane nagranie
w ramach Bielsko-Biała Band) powinna być darmowa, a ewentualny
dochód powinien zostać przeznaczony na cele charytatywne.
Alternatywą jest nagranie utworu, w którym pojawi się tekst o Bielsku-
Białej.
Inne:
W wypożyczalniach rowerów w Bielsku możliwość wypożyczenia
odtwarzaczy MP3 z ciekawą, nastrojową muzyką.
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – „INDUSTRY DESIGN”
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja „Industry design” to produkt łączący w sobie kilka aspektów turystycznych.
Na obecnym etapie wielu osobom kojarzyć się może jednak typowo
176
muzealnie – z tego względu warto komunikować produkt za pomocą
ciekawych imprez i wydarzeń, mających na celu ożywienie industrialnych
wnętrz i skojarzenie ich m.in. z kulturą i muzyką.
Działania w internecie:
Organizacja konkursu na plakat promujący Bielsko- Białą (3 wersje, w tym:
industrial, secesja, stolica sportów zimowych i letnich), wybór zwycięzcy
poprzez głosowanie internetowe.
Akcja „Petycja: ocalmy zaniedbane fabryki na cele kulturalne” – zbieranie
podpisów na Rynku w Bielsku-Białej oraz szeroka akcja w Internecie
(petycja powinna dotyczyć całej Polski).
Media-relations:
Współpraca z mediami powinna skupiać się na szeroko pojętych
wydarzeniach, odbywających się we wnętrzach i wokół industrialnych
budynków; pozwoli to na wypracowanie pozytywnych skojarzeń i szerokie
dotarcie do różnych, potencjalnie zainteresowanych grup docelowych.
Wydarzenia specjalne:
Organizacja konkursu fotograficznego „Bielski industrial w przestrzeni
miejskiej”, a następnie – wernisażu prac, np. na dworcu PKP w Bielsku
Białej (budynek wpisany w Szlak Zabytków Techniki).
Reaktywacja przestrzeni miejskiej – wspólne malowanie muralu
poświęconego Bielsku-Białej na wybranej ścianie budynku
postindustrialnego.
Organizacja Festiwalu Wynalazków i Patentów (ciekawe, nietypowe
wynalazki wraz z historiami ich powstania).
Organizacja Cepeliady – imprezy poświęcona przeglądowi rękodzieła z całej
Polski, z udziałem twórców ludowych, rzemieślników oraz zespołów
folklorystycznych.
Organizacja Festiwalu Designu Inspirowanego: moda + grafika + meble+
architektura.
177
Konkurs dla młodych projektantów i pokaz mody (połączenie industry-
włókiennictwa ze szlakiem zakupowym): głównym motywem powinno być
np. połączenie jeansu z wełną.
Happeningi:
Organizacja występu „największego zespołu świata” w halach byłej fabryki
(połączenie Bielskiej Strefy Muzyki z Industry Design).
Organizacja widowiska światło-muzyka (hologramy) na dziedzińcu/ścianie
Muzeum Techniki i Włókiennictwa lub innej opuszczonej fabryki
lub:
W różnych miastach grupy docelowej wyświetlanie w konkretnym czasie
hologramów „BB” (lub logotypu Bielska-Białej) na starych budynkach; akcja
może być uzupełnieniem akcji zbierania podpisów pod petycją (powyżej).
Inne:
Przeniesienie imprez kulturalnych do wnętrz starych fabryk (w miarę
możliwości).
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: WIELOKULTUROWE ŚCIEŻKI/TRAKTY BIELSKA-BIAŁEJ
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja „Wielokulturowe trakty Bielska-Białej” krzyżują się z wieloma innymi
produktami (muzyka, kuchnia, bielskie galerie); podobnie powinien być
komunikowany sam produkt – w towarzystwie pozostałych produktów
turystycznych. W ten sposób uzyska on szansę na pełny rozwój i mocną
pozycję wizerunkową.
178
Media-relations:
„Wrócić do Bielska-Białej”: akcja we współpracy z mediami lokalnymi;
fotografie tych samych osób, w tym samych miejscach – kiedyś i dziś.
„Zaproszenie do Przeszłości: Bielsko-Biała dawniej i dziś”
– zaangażowanie mieszkańców oraz lokalnych mediów w szukanie
w domowych archiwach zdjęć miasta z przeszłości („różni ludzie – jedno
miasto” jako centrum wielu kultur).
Wydarzenia specjalne:
Zjazd Ewangelików – jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra predysponuje
Bielsko-Białą do miana idealnego miejsca do organizowania tego typu
wydarzeń. Nad całością warto uzyskać patronat np. Jerzego Buzka (także
ewangelika).
Weekend (lub tydzień) wielokulturowy/multietniczny: organizacja kilku
festiwali (smaku, muzyki, sztuki) w ramach jednego wydarzenia. W
zależności od długości trwania – może to być jedna impreza mieszana,
bądź ciąg imprez, podzielony na dni (polskie, czeskie, żydowskie
i niemieckie). Połączenie muzyki, smaków i sztuki ludowej pozwoli na
ukazanie ewolucji poszczególnych dziedzin życia i umocni zamiłowania do
miejscowych tradycji.
Wielokulturowość „od kuchni”: akcja jednocząca przy wspólnym stole
Polaków, Żydów, Czechów i Niemców; jeden stół (na Rynku), wspólna
kuchnia – ale różne korzenie i tradycje; komunikacja – wspólna ze Smakami
Bielska-Białej. Impreza powinna się odbywać w nawiązaniu do wspólnego
biesiadowania (Boże Narodzenie, Wielkanoc, inne święta).
Cykl warsztatów w Teatrze Polskim (sztuka, pisarstwo, scenopisarstwo),
sięgający do różnych kultur i epok. Na zakończenie – letni Festiwal Sztuk
Teatralnych Różnych Kultur (z udziałem Teatru Polskiego), prezentujący
zarówno tradycyjne (klasyczne), jak i nowoczesne sztuki, odnoszące się do
kwestii multietniczności Bielska-Białej. Festiwal mógłby się odbywać w
latach, w których nie ma Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej.
179
Obszar produktowy: TURYSTYKA MIEJSKA I KULTUROWA – BIELSKA STREFA
KULTURALNA
Nazwa produktu: SZLAKIEM BIELSKICH GALERII
KATEGORIA PRODUKTU: PRODUKT LINIOWY
Promocja Galerie są często postrzegane jako miejsca przyciągające starszych
turystów, ale mało atrakcyjne dla młodzieży. Tymczasem, przy odpowiedniej
komunikacji, mogą stać się atrakcyjne dla bardzo zróżnicowanych grup
docelowych. Podobnie jak w przypadku produktu „industry design” –
przemyślana komunikacja poprzez wydarzenia i ciekawie przygotowane
szlaki tematyczne obudzą zainteresowanie tak ze strony osób młodych, jak
i starszych.
Działania w internecie:
Budowa specjalnego serwisu poświęconego wszystkim bielskim galeriom –
z uwzględnieniem ich dodatkowej oferty kulturalnej. Kluczowym aspektem
jest tu atrakcyjność przekazu: strona, która będzie się skupiać na opisach
zbiorów i typowo muzealnych zdjęciach ekspozycji, nie przyciągnie ani
młodzieży, ani nowych turystów. Jeśli natomiast całość będzie atrakcyjna
zarówno pod względem wizualnym, jak i słownym – wówczas może
właściwie spełniać swoją funkcję w postaci komunikacji z nowymi osobami.
Jeśli galerie zostaną połączone wspólnym szlakiem, tematyką – warto
nagłośnić zmiany w mediach społecznościowych; będą wtedy miały większe
szanse na dotarcie do osób młodych (młodzieży licealnej, studentów,
młodych rodziców).
Media-relations:
Współpraca z mediami powinna skupiać się na wydarzeniach kulturalnych w
galeriach oraz na innych imprezach z nimi związanych. Pozwoli to na
wypracowanie pozytywnych skojarzeń, wzrost zaciekawienia kulturą
i dotarcie do różnych, potencjalnie zainteresowanych grup docelowych.
180
Wydarzenia specjalne:
„Zostań Matejką, Mitorajem...” – zainteresowani, bez względu na wiek, będą
odwzorowywać na sztalugach najważniejsze dzieła zgromadzone
w bielskich galeriach. Interpretacja i styl: dowolne. Na zakończenie –
wystawa prac.
Akcja organizowana we współpracy z Fundacją (np. Mimo Wszystko),
w ramach której osoby niepełnosprawne będą malowały plenery Miasta
w Górach (komunikacja dwóch produktów). Następnie obrazy stworzą
kalendarz Miasta w Górach. Część nakładu zostanie wystawiona na jedną
z charytatywnych aukcji Fundacji.
Gra miejska: „W poszukiwaniu Zaginionego Obrazu” (lub przygotowanie
specjalnej ścieżki questingowej, prowadzącej przez różne galerie).
Włączenie się wszystkich galerii w Noc Muzeów lub, alternatywnie:
przygotowanie w miesiącu o dużym natężeniu turystycznym Nocy
(Weekendu) Bielskich Galerii, w trakcie której będzie można nie tylko
zwiedzić udostępniane wystawy, ale także wziąć udział w przygotowanych
warsztatach i grach muzealnych (jedna gra może połączyć wszystkie
galerie, zachęcając do ich odwiedzenia).
Happeningi:
„Największa galeria obrazów w Polsce” – wielkie malowanie obrazów
(np. na Rynku w Bielsku-Białej), a następnie wystawa wszystkich
powstałych prac.
Wydawnictwa promocyjne:
Stworzenie przewodnika po Szlaku Bielskich Galerii, opisującego nie tylko
zbiory, ale także historię i pełną ofertę kulturalną galerii.
Wprowadzenie dla wielbicieli sztuki specjalnych „paszportów”, połączonych
z kartą rabatową (uzyskanie określonej liczby pieczątek w paszporcie
uprawniałoby do rabatów podczas kolejnych wizyt w galeriach, albo do
stałego biletu w określonych miejscach).
181
5.2.4 Turystyka kulturowa i aktywna
Obszar produktowy: TURYSTYKA KULTUROWA I AKTYWNA – QUESTING W BIELSKU-
BIAŁEJ
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA PODWÓJNIE ODKRYTE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY/LINIOWY
Promocja Questing to nowatorska metoda zwiedzania, budząca duże
zainteresowanie zarówno rodzin z dziećmi, jak i samodzielnych
(dorosłych) turystów. Brak konieczności czekania na przewodnika,
własne tempo, indywidualne poszukiwania, szeroki wachlarz grup
docelowych – wszystko to stanowi o atrakcyjności proponowanej metody.
Z tego względu komunikacja szlaków questingowych powinna
obejmować różne media, wykorzystując także stronę poświęconą tej
metodzie – www.questing.pl.
Działania reklamowe:
Przygotowanie i dystrybucja niewielkich vlepek w miejscach
adresowanych do młodzieży i studentów (np. z narysowaną skrzynią
i napisem: „Bielsko-Biała – odkryj nieodkryte” oraz adresem dedykowanej
strony z mapkami i informacjami o szlakach). Vlepki mogą być
dystrybuowane zarówno w samym Bielsku-Białej (na początku), jak
i w poszczególnych miastach grupy docelowej.
Ustawienie w miejscach o dużym natężeniu ruchu pieszych tzw. standów
– makiet o interesującym, przyciągającym uwagę kształcie (np. Bolek
i Lolek, secesyjny budynek, Maluch) z napisem: „Weź udział
w niesamowitej przygodzie – odkryj nieodkryte w Bielsku-Białej”. Poniżej
znajdowałyby się ulotki informacyjne, dotyczące konkretnych questów
(najlepiej – pojedyncze mapki szlaków).
Przygotowanie krótkich filmików promujących szlaki w Bielsku-Białej
(emitowane na monitorach w autobusach/tramwajach i telebimach
w galeriach handlowych, a także w internecie – na platformach video).
182
Działania w internecie:
Stworzenie na stronie internetowej miasta specjalnej zakładki
poświęconej questom (z możliwości pobrania ulotek).
Promocja poszczególnych szlaków (questów) na ogólnopolskiej stronie
www.questing.pl (działającej pod patronatem Polskiej Organizacji
Turystycznej).
Przygotowanie prostego banneru internetowego do zamieszczenia na
stronach internetowych patronów medialnych i partnerów kampanii.
Media-relations:
Media chętnie piszą o questingu, dlatego warto wykorzystać ich
zainteresowanie – zarówno pod kątem mediów turystycznych, kobiecych,
parentingowych, jak i ogólnotematycznych. W zależności od rodzaju
opracowanych szlaków, ich komunikacja będzie się lekko różnić, ale
zawsze powinno się podkreślać zabawowy i edukacyjny wymiar gier
poprzez doświadczenie; w tle powinny się natomiast pojawiać pozostałe
produkty turystyczne miasta.
Gadżety promocyjne:
Wprowadzenie kart poszukiwaczy przygód – zbieranie pieczątek do
jednego, zbiorczego „paszportu”. Za zebranie określonej liczby pieczątek
– nagrody w postaci gadżetów lub biletów wstępu do atrakcyjnych
obiektów.
Inne:
Pozyskanie ogólnopolskiego certyfikatu na sieciowy produkt turystyczny
(Złoty Certyfikat POT).
183
Przygotowanie newsletterów dla szkół z miast grup docelowych.
5.2.4 Turystyka dzieci i młodzieży – między nauką, zabawą i przygodą
Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ
I PRZYGODĄ
Nazwa produktu: W KRAINIE REKSIA I BOLKA I LOLKA/POLSKIE CENTRUM BAJKI
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Postacie takie, jak Bolek i Lolek czy Reksio znane są wszystkim Polakom
i bardzo dobrze się kojarzą. Dlatego komunikacja Polskiego Centrum
Bajki powinna się odbywać przede wszystkim poprzez te postacie
(z uwzględnieniem miejsca ich narodzin, czyli Bielska-Białej).
Działania reklamowe:
Outdoor: Wykorzystanie pojedynczych megaboardów, które przyciągną
uwagę za pomocą olbrzymich postaci z bajek (kolaż), przy
równoczesnym pojawianiu się tych samych postaci w różnych miejscach
miasta (wzajemne wzmacnianie komunikatów).
Działania w internecie:
Opracowanie atrakcyjnej strony internetowej Polskiego Centrum Bajki,
będącej kompendium informacji na temat polskich bajek, imprez
i wydarzeń z nimi związanych, a także – gromadzącej społeczność
bajkowych fanów.
Media społecznościowe – strony/grupy skupiające fanów polskich bajek
(ew. Bolka i Lolka bądź Reksia; nie należy jednak mnożyć takich stron,
aby nie rozmyć komunikacji i nie utrudniać zainteresowanym dotarcia do
źródła informacji).
184
Media-relations:
Pozyskanie patronatów medialnych na Polskim Centrum Bajki (media
skierowane do dzieci, media turystyczne, media filmowe, media lokalne).
Stworzenie rankingu bajek poszczególnych dekad (lat 70., lat 80., lat 90.)
– wspólnie z wybranymi mediami.
Podjęcie współpracy z Telewizją Polską w celu uruchomienia cyklu „Bajki
sprzed lat”.
Komunikacja planowanych i przeprowadzanych wydarzeń
i happeningów.
Wydarzenia specjalne:
Festiwal Filmów dla Dzieci – wzmocnienie komunikacji poprzez
połączenie istniejącego Festiwalu o mocnej marce z przekazem
Polskiego Centrum Bajki.
Wspólne oglądanie polskich bajek – na placu w Bielsku-Białej,
symbolicznie od godziny 19.00 (np. raz w tygodniu, w lecie) wszyscy
mieszkańcy i turyści będą mogli obejrzeć bajki z cyklu Reksio, Bolek
i Lolek itp. Seanse te powinny mieć charakter spotkań rodzinnych, łączyć
pokolenia. Dodatkowo można zorganizować mały konkurs: jeśli ktoś
przebierze się na seans w piżamę (godzina 19.00 – dla starszych symbol
dobranocki), dostanie drobny upominek. Uzupełnieniem wydarzenia
mogą być pokazy mody piżamowej dla dzieci.
W innych miastach można podjąć współpracę z telewizjami miejskimi
(w autobusach i tramwajach). Wówczas powinno się dobrać takie bajki,
którym emisja bez dźwięku nie odbiera atrakcyjności. Emitowane bajki
powinny mieć branding Bielska-Białej albo Polskiego Centrum Bajki.
Ogólnopolski zjazd Bolków (Bolesławów) i Lolków (Karolów), połączony
z wyborami Bolka i Lolka Roku (2012, 2013, 2014 itd.). Wybór odbywałby
się poprzez zadania sprawnościowe, ale też wymagałby wiedzy
185
nt. popularnej dobranocki.
Organizacja konkursu na najpiękniejszego/najmilszego Reksia: udział
w konkursie mogą wziąć wszystkie psy, które wyglądają jak Reksio,
wabią się Reksio lub po prostu ich właściciele uważają je za Reksie.
Konkurs powinien zostać nagłośniony przez patronów medialnych
i w internecie.
Organizacja konkursu na scenariusze nowych odcinków Reksia (lub
zarys pełnometrażowego filmu z Reksiem).
Nowa Buda Reksia: konkurs skierowany do najmłodszych i ich rodziców
(znających bajkę o Reksiu), w ramach którego dzieci przygotowywałyby
w formie rysunkowej oryginalne, bajkowe projekty budy Reksia,
z zewnątrz bądź od wewnątrz.
W ramach wręczenia nagród w konkursie można zorganizować zbiórkę
pieniędzy na schroniska dla zwierząt. Wydarzeniu mogłyby towarzyszyć
również spotkania z przedstawicielami fundacji działających na rzecz
zwierząt, jak i również – z pasjonatami oraz osobami zajmującymi się
dogoterapią.
Happeningi:
Bolek i Lolek jeżdżący na tandemie w miastach grup docelowych –
(wielkie, okrągłe, papierowe głowy, Reksio w koszyczku z przodu).
Postacie bajkowe, które można spotkać w różnych miejscach Polski –
podążające do Bielska-Białej, do swojego „domu” (w pociągach,
autobusach, na plażach, w innych miastach – wszystkie „jadące” do
Bielska-Białej).
Gadżety promocyjne:
186
Duże głowy Bolka i Lolka, gadżety z postaciami z bajek.
Inne:
Pozyskanie patronatów honorowych (władze województwa, Minister
Edukacji Narodowej).
Obszar produktowy: TURYSTYKA DZIECI I MŁODZIEŻY – MIĘDZY NAUKĄ, ZABAWĄ
I PRZYGODĄ
Nazwa produktu: KSIĘSTWO/KRAINA „LALKOWYCH INSPIRACJI”
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Lalkowe inspiracje – mimo, że przywodzą na myśl zabawki dziecięce,
odnoszą się jednak do poważnej sztuki teatralnej. Komunikacja w tym
wypadku powinna być dość wyważona, aby nie stracić artystycznego
przekazu, ale także – aby uniknąć bardzo poważnej, niemal smutnej
informacji o produkcie.
Grupami docelowymi są w dużej mierze dorośli, ale w promocji warto
pamiętać także o dzieciach, związanych z teatrami lalek od wielu lat.
Działania reklamowe:
Outdoor: kreatywne billboardy i citylighty, promujące ideę teatru lalek
i jego przekaz.
Ambient: zaangażowanie do promocji celebryty, który na jeden dzień
stanie się lalką (sterowaną przez inną osobę).
Nietypowe przedstawienia w centralnych punktach najważniejszych miast
Polski, w piętrowych budynkach: w oknach konkretnego budynku (na
piętrze) znajdowaliby się lalkarze, którzy za pomocą sznurków
„dyrygowaliby” ruchami swoich kukiełek – w rzeczywistości żywych ludzi
(stojących np. na chodniku). W efekcie budynek stałby się czymś
187
w rodzaju kukiełkowego teatrzyku na otwartym powietrzu.
Działania w internecie:
Domowy Festiwal Lalek – konkurs video skierowany do dzieci.
Blog i kanały społecznościowe, wykorzystywane w ramach happeningu
lalkowych drużyn.
Media-relations:
Pozyskanie dużych, znaczących tytułów jako Patronów Medialnych.
Współpraca z telewizjami śniadaniowymi, a także z innymi stacjami –
w ramach wejść pogodowych pojawiałyby się (zamiast prezenterów, albo
obok nich) – lalki.
Wydarzenia specjalne:
Zaproszenie do Bielska-Białej teatrów lalek z Japonii (specyficzny rodzaj
teatru) i równoczesna promocja miasta w Japonii (całość – we
współpracy z krakowską Mangghą).
Warsztaty dla dzieci: tworzenie lalek z różnych materiałów (odmiana –
ekologiczne warsztaty kreacji lalek): gałganków, drewna, opakowań,
zużytych butelek plastikowych i innych surowców. Najciekawsze lalki
byłyby później wystawione na specjalnej wystawie w Muzeum.
Konkurs: miasto filmowane z perspektywy lalki (dowolne rozwinięcie
tematu – lalka może być duża lub mała, może być kukiełką, pajacykiem
itp.). Zwycięzcą zostanie osoba, która najciekawiej zinterpretuje temat.
Happeningi:
Zebranie drużyny np. 4 lalek, reprezentujących różne style w lalkarstwie.
Grupa ta następnie wyruszy w podróż i niczym krasnal z „Amelii” –
188
będzie nadsyłać swoje zdjęcia z różnych miast całej Polski. Lalki,
goszcząc w konkretnym mieście, będą dawały krótkie występy,
jednocześnie zachęcając do odwiedzin Bielska Białej. Relacje z podróży
bielskich lalek będzie można śledzić na blogu bądź poprzez narzędzia
Social Media.
W przypadku nawiązania współpracy z patronem festiwalu (pokroju
„Polska The Times”), lokalne gazety mogłyby organizować konkursy
z nagrodami, przypominające swoją formą gry terenowe.
Organizacja performance’u-spektaklu ulicznego, gdzie kobiety będą
przebrane za kukiełki „z uśmiechem”, a panowie za kukiełki „z łezką”.
Taki korowód może przemierzać zarówno ulice Bielska-Białej, jak
i innych miast (promocja Festiwalu).
Gadżety promocyjne:
Gadżety w formie kukiełki – np. brelok do kluczy.
189
5.2.5 Turystyka biznesowa – Bielska strefa spotkań
Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ
Nazwa produktu: MILITARNA MOTYWACJA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Obydwa produkty z zakresu turystyki biznesowej skierowane są do tego
samego odbiorcy – do zapracowanego, często mocno zestresowanego
pracownika/menedżera. Z tego względu komunikacja powinna przenosić
biznes na inny poziom, wskazywać na możliwość odmiany, a także
oferować ciekawe przeżycia.
Dla wzmocnienia przekazu produkty warto promować razem; dodatkowo
– powinny być komunikowane z produktami z zakresu aktywności
fizycznej, tj, Rowerowymi Klimatami czy Bielskiem-Białą Ekstremalnie.
Działania reklamowe:
Przygotowanie dla firm eventowych ofert w wersji militarnej (szata
graficzna, język – powinny być zbliżone do języka wojskowego).
Wprowadzenie systemu odznaczeń oraz stopni dla osób, które
skorzystały z kolejnych szkoleń w Bielsku – zarówno wśród
organizujących szkolenia, jak i uczestników. Zbieranie kolejnych stopni
powinno być zachętą dla firm, aby organizować
spotkania/eventy/seminaria właśnie w Bielsku-Białej.
Przygotowanie ofert samodzielnego zdobywania konkretnych
„sprawności” dla indywidualnych biznesmenów, którzy przyjeżdżają do
Bielska w celach służbowych. Pozwoli im to na uczestnictwo w niektórych
programach i może zachęcić ich do wyboru tego miejsca na wyjazd
firmowy.
190
Działania w internecie:
Przygotowanie strony gromadzącej oferty z zakresu biznesu w Bielsku-
Białej.
Przygotowanie krótkich filmików promujących Militarną Motywację
w Bielsku-Białej.
Media-relations:
Aranżacja medialnych artykułów na temat wykorzystania doświadczeń
wojskowych w życiu codziennym.
Wydarzenia specjalne:
Powołanie „Szkoły Męstwa” i promowanie jej poprzez happeningi:
w miastach grup docelowych – stworzenie „punktów
rekrutacyjnych” na wzór armii amerykańskiej;
biegnący ulicami miast „żołnierze” jednostek specjalnych,
wykrzykujący słowa wojskowej przyśpiewki (mundury z napisami
Bielsko-Biała Ekstremalnie).
Organizacja seminariów z udziałem wojskowych, którzy opowiedzą
o zaletach budowy strategii firmowych na wzór strategii militarnych.
Organizacja konkursu dla strategów, połączonego z corocznym
seminarium. Projekt nagrody powinien mieć zarówno cechy wojskowe,
jak i wyraźnie strategiczne.
Gadżety promocyjne:
Ucząca strategii gra planszowa pod nazwą „Operacja Południe”,
opatrzona logiem Bielska-Białej. Całość powinna odnosić się do metod
zarządzania biznesowego, rozwiązywania konfliktów etc., utrzymanych
w stylistyce pola walki.
191
Wydawnictwa promocyjne:
Wydawnictwo prezentujące najlepsze strategie militarne (Sun Tzu,
Napoleon, etc.), których elementy do dzisiaj znajdują zastosowanie
w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Całość mogłaby tworzyć rodzaj
podręcznika dla sektora Małych i Średnich Przedsiębiorstw.
Obszar produktowy: TURYSTYKA BIZNESOWA – BIELSKA STREFA SPOTKAŃ
Nazwa produktu: BIELSKO-BIAŁA – WIĘCEJ NIŻ KONFERENCJA, WIĘCEJ NIŻ SZKOLENIE
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Działania reklamowe:
„Dwa razy więcej luzu”: kursy i spotkania, tworzone z myślą o osobach
pracujących w trudnych, stresujących warunkach (nauka relaksu,
umiejętności radzenia sobie ze stresem, efektywnego wypoczynku).
Oferta promowałaby również atrakcje wypoczynkowe Bielska-Białej.
Działania w internecie:
Przygotowanie strony www, na której można zawsze wygenerować „dwa
razy więcej”. Wybieramy pakiet X, a dodatkowo system pokazuje także
kompatybilne Y i Z do wyboru.
Przygotowanie sesji zdjęciowej biznesmenów w nietypowych rolach –
w Maluchu, na rowerze, na rynku grających na saksofonie, malujących
lub jeżdżących na rowerach... w garniturach.
Przygotowanie spotów pokazujących szkolenia w nietypowych miejscach
– wzorem dawnych nauk rzymskich lub greckich (na świeżym powietrzu,
ale z flipchartem). Jeden z nich może przedstawiać nocne szkolenie
w bunkrach.
192
Media-relations:
Szeroka współpraca z mediami sektora MICE i biznes.
Happeningi:
Happenningi w dużych miastach: podwożenie do pracy rowerami-
tandemami. W określonym dniu, przy dobrej pogodzie, na ulice wyjeżdża
10–20 tandemów, oznakowanych logotypem Bielska-Białej i podwozi
ludzi do pracy. Alternatywą mogą być np. ryksze.
Gadżety promocyjne:
Specjalne gadżety, które z jednej strony będą kojarzyć się
z konferencją/szkoleniem (notatniki, długopisy etc.), a z drugiej będą
spełniać zgoła inną funkcję (np. notatniki z drugiej strony będą zawierać
przepisy kulinarne, długopisy będą posiadały ukryty pędzelek do
malowania lub będzie można zagrać na nich jak na flecie).
Promocja za pomocą nietypowych gadżetów czy materiałów na targach
i dużych imprezach branżowych (najlepiej tam, gdzie wystawiają się
branże eventowe i kongresowe).
Przygotowanie kalendarzy dla firm – ze wszystkimi atrakcjami Bielska-
Białej (rowery, sporty ekstremalne, szkolenia pseudomilitarne, galerie,
etc.).
193
5.2.6 Turystyka zakupowa – Strefa Rajskich Zakupów
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI ZAKUPOWEJ – STREFA RAJSKICH
ZAKUPÓW
Nazwa produktu: BIELSKA ZAKUPOWNIA/ZAKUPOWY RAJ
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Turystyka zakupowa ma w Bielsku-Białej bardzo długą tradycję.
Ze względu na swoją specyfikę produkt ten powinien być komunikowany
przede wszystkim do kobiet – zarówno za pośrednictwem mediów, jak
i przy wykorzystaniu kobiecych portali.
Działania w internecie:
Aplikacje tzw. rozszerzonej rzeczywistości – wybierz ubranie dla siebie
(aplikacje pozwalające na wirtualne przymierzanie ubrań).
Media-relations:
Współpraca sklepów z bielskich galerii z magazynami shoppingowymi
(zakupowymi), tj. Avanti, Hot, InStyle (zniżki, rabaty, wykorzystanie hasła
„dwa razy więcej” itd.).
Wydarzenia specjalne:
Zawody w kupowaniu: szukanie okazji – kto kupi najwięcej sensownych
rzeczy za określoną kwotę, np. 300 zł.
Happeningi:
Grupy osób w koszulkach z napisem: „Robię zakupy w Bielsku-Białej”,
przechadzających się po galeriach handlowych w innych miastach.
Ludzie przechadzający się po galeriach handlowych zatrzymują
194
przechodniów i pytają o drogę do Sfery (lub innej bielskiej galerii
handlowej); mają także mapę Bielska-Białej i proszą o pokazanie drogi.
„Wywiady” z politykami – sprawdzenie, czy znają ceny w lokalnych
i sieciowych sklepach.
Inne:
Połączenie oferty bielskich galerii handlowych z Kartą, umożliwiającą
redukcję cen usług na terenie Bielska-Białej (w myśl zasady „dwa razy
więcej”) – możliwość wykupienia karty złotej, srebrnej lub brązowej.
5.2.7 Turystyka hobbystyczna – Podróże z pasją
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: LOTNICZE BIELSKO-BIAŁA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Lotnictwo to pasja dość niszowa i wymagająca. Z tego względu produkt
ten lepiej komunikować nie tyle szeroko, co właśnie do węższej grupy
docelowej (niższe koszty, znacznie większy skutek).
Działania reklamowe:
Promocja produktu na targach lotniczych, militarnych (np. Salon
Przemysłu Obronnego w Kielcach), Piknikach Lotniczych.
Współpraca z firmami oferującymi certyfikaty prezentowe oraz firmami
eventowymi.
Promocja produktu podczas kongresów biznesowych, w hotelach oraz
wśród firm oferujących usługi concierge, private banking.
195
Media-relations:
Stała współpraca z mediami branżowymi (np. „Polska Skrzydlata”) oraz
MICE.
Wydarzenia specjalne:
Zorganizowanie warsztatów dla dorosłych i dzieci zainteresowanych
tworzeniem formacji spadochronowych.
Zajęcia i treningi tego rodzaju prowadzone są przy użyciu deskorolek.
W wytyczonym miejscu zostaje namalowany obraz przestrzenny – w tym
wypadku powinna to być panorama Bielska-Białej z określonej
wysokości, co stworzyłoby silne wrażenie lotu.
Organizacja Zlotu modelarzy (prezentacja modeli wszystkich bielskich
maszyn latających).
Zlot Plane Spotterów (pasjonatów fotografii lotniczej).
Wystawa zdjęć lotniczych Podbeskidzia.
196
Happeningi:
Przelot nad innymi miastami kilku samolotów, ciągnących transparenty
z dużym napisem: „Lecę do Bielska”.
Papierowe samolociki dziecięce z logotypem Bielska-Białej,
wypuszczane w miastach grupy docelowej z wysokich wież (uwaga – po
zakończonym happeningu należy zadbać o posprzątanie pozostałych na
ulicach zabawek, aby nie narazić się na zarzut zaśmiecania przestrzeni).
Inne:
Promocja w produktach niszowych: aplikacja dla miłośników lotnictwa
(Microsoft Flight Simulator).
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: SPORTOWA STRONA MIASTA/SPORTOWE BIELSKO-BIAŁA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Sport to dziedzina bardzo rozległa – trudno tu wskazać grupę, którą
można by było pominąć przy komunikacji. Ze względu na szeroką grupę
docelową, a także na fakt jej krzyżowania się w wielu miejscach z innymi
produktami, warto komunikować ten produkt wspólnie m.in. z Klimatami
Rowerowymi, Bielsko-Białą Ekstremalnie czy w kontekście biznesowym.
Działania reklamowe:
„Dwa razy więcej zdrowia” – opracowanie i przygotowanie karnetu
(biletu), który umożliwiałby korzystanie z większej ilości obiektów
sportowych po niższej cenie. Karnet mógłby być dopasowany to czasu
wypoczynku, tj. np. weekendowy, tygodniowy czy jednodniowy. W ofertę
można wpleść salony odnowy biologicznej, salony masażu etc. – tak, by
„turysta-sportowiec” mógł poczuć się w pełni profesjonalnie i komfortowo
197
zarazem. (Swoistym rozwinięciem tego pomysłu mogłoby być
przygotowanie pakietów typu „piłkarz”, „siatkarz” czy „koszykarz”.)
Alternatywą jest Sportowa Niedziela w Bielsku-Białej – wydarzenie
mające na celu aktywizację ruchową Bielszczan i stworzone specjalnie
z myślą o nich. Przez jeden w dzień w miesiącu bilety wstępu na
wszystkie obiekty rekreacyjne (hale, korty, itp.) byłyby o połowę tańsze.
Akcja mogłaby zostać zorganizowana we współpracy z mediami
ogólnopolskimi i przy wsparciu Ministerstwa Sportu (patronat).
Wspólna promocja produktów: Sportowa Strona Miasta oraz Rowerowe
Klimaty.
Działania w internecie:
Budowa strony internetowej, poświęconej bielskim wydarzeniom
i drużynom sportowym oraz proponowanym możliwościom aktywnego
wypoczynku.
Media społecznościowe – aktywne wsparcie komunikacyjne stron i grup
poświęconych bielskim drużynom i sportowcom.
Media-relations:
Współpraca z mediami sportowymi (tj. TVP Sport, Nice Sport, Canal+
Sport) w zakresie promocji miasta – transmisje meczy poszczególnych
drużyn.
Stałe działania media relations w zakresie promowania miasta jako
Centrum Treningowego dla sportowców.
Współpraca z mediami lokalnymi celem zachęcania młodych adeptów
szkółek piłkarskich do wstąpienia do bielskich drużyn (poszukiwanie
talentów sportowych – z wykorzystaniem obecnych gwiazd sportu).
„Sportowe nadzieje Bielska” – plebiscyt organizowany wspólnie
z lokalnymi mediami, mający na celu promocję młodych sportowców
z Bielska-Białej i okolic, na co dzień trenujących w miejskich klubach
198
sportowych.
Wydarzenia specjalne:
Noc Sportu – w jedną noc w roku (adekwatnie do cyklu Noc Muzeów,
Noc Muzyki) kluby w Bielsku zostaną otwarte dla kibiców. W ramach
Nocy kibice mieliby możliwość aktywnego uczestniczenia w treningu
drużyny, a także w zamykającym wieczór Meczu z Gwiazdami (drużyny
mieszane – zawodowcy i kibice). Wydarzeniu temu towarzyszyłyby
również spotkania z legendami sportu, wywodzącymi się z Bielska-Białej.
Bicie rekordu Guinessa w kategorii „najdłuższy mecz piłki nożnej”.
Obecny rekord to 60-godzinne spotkanie. W takim widowisku mogliby
wziąć udział zarówno mieszkańcy, jak i wszyscy inni zainteresowani
(w tym – ewentualni celebryci). Wydarzenie mogłoby zostać
zorganizowane przy współpracy z jakąś organizacją, a środki uzyskane
ze sprzedaży biletów na mecz zostałyby przeznaczone na cele
charytatywne (np. krwiodawstwo).
Uliczna piłka nożna – zorganizowanie zawodów w dyscyplinie ulicznej
piłki nożnej. Udział w imprezie będą mogli wziąć wszyscy piłkarze
okolicznych klubów sportowych oraz zgłoszone drużyny mieszkańców
i przebywających w mieście turystów. Mecze będą odbywały się
w różnych częściach miasta, a boiskami będą wyznaczone i zamknięte
dla ruchu ulice. Zawodowi piłkarze będą mogli zaprezentować swoje
techniczne umiejętności opanowania piłki (tzw. freestyle) oraz zmierzyć
się z innymi drużynami. Event przyciągnie miłośników piłki nożnej, którzy
(oprócz udziału w meczu) będą mogli zmierzyć się w footballowo-
freestylowych dyscyplinach (np.: odbijaniu piłki od ściany, podbijaniu piłki
głową, zawodach w kiwaniu czy zawodach na najlepszy trik piłkarski).
Analogicznie można zorganizować zawody w innych dyscyplinach
(np. w streetballu – ulicznej koszykówce).
Boss Cup – minigolfowe zawody szefów dużych firm. Wydarzenie byłoby
połączeniem sportu oraz turystyki biznesowej. Do Bielska-Białej
zjeżdżaliby zaproszeni szefowie dużych korporacji, dyrektorzy oraz
199
menedżerowie, którzy mogliby zmierzyć się ze sobą na innej, niż
biznesowa, płaszczyźnie. Zawody takie można również przełożyć na
poziom mieszkańców miasta i zwykłych turystów.
„Wszyscy jesteśmy sportowcami” – kampania skierowana do
mieszkańców miasta i okolic; związani z miastem sportowcy promowaliby
inne dyscypliny sportowe niż te, z jakimi są kojarzeni (czyli np. znany
piłkarz zapraszałby do wspólnej przejażdżki rowerem).
Organizacja wielobojów, złożonych zarówno z dyscyplin klasycznych, jak
i ekstremalnych (promocja Bielska-Białej Ekstremalnie).
Organizacja zawodów snowboardowych, zawodów wspinaczki
ściankowej oraz innych imprez sportowych, związanych z pozostałymi
produktami.
Zaproszenie do Bielska-Białej Festiwalu Podróżników „Trzy Żywioły”.
Happeningi:
Nocna sztafeta: zawody sztafetowe odbywałyby się w nietypowych
warunkach – w nocy. Trasa przebiegałaby przez środek miasta, a udział
w wydarzeniu mogłaby wziąć każda zgłoszona drużyna. Sztafeta taka
może również biec ulicami innych miast (ważne jest, by były to miasta,
które nocą „tętnią życiem” i aby sztafeta była dobrze widoczna
i zapamiętana).
Obszar produktowy: PRODUKTY TURYSTYKI HOBBYSTYCZNEJ – PODRÓŻE Z PASJĄ
Nazwa produktu: KLUB MIŁOŚNIKÓW MALUCHA
KATEGORIA: PRODUKT OBSZAROWY
Promocja Maluch, choć był samochodem dość niepozornym, w pełni zasłużył sobie
na miano kultowego pojazdu. Choć produkcję słynnego 126p
wstrzymano lata temu, to jego grono wielbicieli wciąż się rozrasta i działa
nader aktywnie. Ze względów sentymentalnych produkt ten szczególnie
200
łatwo trafi do osób w wieku 40+ (niewątpliwie spodoba się również
młodszym grupom docelowym, dla których pozostanie jednak symbolem
zupełnie innych, odległych czasów i całkowicie innego pojmowania
motoryzacji).
Działania w internecie:
Internetowy Klub Miłośników Malucha (IKKM): portal, który będzie
z jednej strony pełnił funkcję informacyjną na temat Malucha, jego historii
i wydarzeń z nim związanych, a z drugiej – będzie platformą łączącą
wielbicieli „małego samochodu”.
KMM powinien także zaistnieć w serwisach społecznościowych, ale
należy się zastanowić nad podziałem komunikacji (media
społecznościowe powinny pełnić rolę wspierającą, a nie – przejmować
całość komunikacji).
Media-relations:
Porozumienie z TVN Turbo lub MTV dla stworzenia programu
poświęconego wyłącznie tunningowi Małego Fiata.
Szeroka współpraca z mediami ogólnotematycznymi i samochodowymi.
Wydarzenia specjalne:
Rajd ulicami Bielska-Białej – stworzenie Polskiego (Bielskiego) Monte
Carlo dla samochodów małolitrażowych, połączony z Wielkim
Ogólnopolskim Świętem Malucha:
pozyskanie ogólnopolskich patronatów medialnych,
współpraca z celebrytami,
propozycja zaproszenia do współpracy Rowana Atkinsona,
promocja wydarzeń w telewizji.
Uzupełnieniem atrakcji (w innej porze roku) może być Rajd Zimowy
(komunikowany razem z produktem Zimowa Alternatywa) lub
201
Międzynarodowy Zjazd Maluchów.
Konkurs fotograficzny „Ile zapakujesz do Malucha?” (wspomnienie
czasów, gdy całe rodziny wybierały się Maluchem na długie wakacje).
Ogólnopolski konkurs dla mechaników ze szkół zawodowych
i technicznych – składanie Malucha. Konkurs trwałby cały weekend,
a ekipy musiałyby wykazać się doskonałą znajomością auta (na początku
wszystko byłoby rozłożone na części pierwsze, natomiast gotowy Maluch
musiałby wyjechać z garażu).
Konkurs filmowy (amatorski) o Maluchu – konkurs na ciekawe
sytuacje/scenki z udziałem Małego Fiata. Prezentowane na platformie
społecznościowej filmiki będą zbierać głosy internautów. Najlepsze
pomysły zostaną nagrodzone np. weekendem w Bielsku-Białej podczas
Rajdu.
Happeningi:
Rekord Guinessa – ile osób zmieści się w Maluchu?
Promocyjny bielski Maluch-limuzyna, jeżdżący ulicami innych miast
(można byłoby go zatrzymać i przejechać kilka ulic); wewnątrz
znajdowałyby się informacje o odbywających się w Bielsku-Białej
wydarzeniach związanych z Fiatem 126p.
Malowanie Maluchów – na Rynku w Bielsku-Białej, w jeden wybrany
weekend (najlepiej w tym samym czasie co Rajd – lub tydzień wcześniej,
w formie przygotowań) odbywa się malowanie Maluchów. Technika
i wzory – dowolne.
Happeningi zimowe:
– pchanie Malucha na lodzie,
– maluchowy kulig (cztery Maluchy ciągną sanie).