İstiğna nedir? https://www.youtube.com/watch?v=zTxfdMQ4Tpk Sorular: 1. İstiğna ne demektir? 2. Efendimizin (SAV) yasayisindan İstiğna ornekleri veriniz. 3. Ustad hazretleri nicin hediye almazdi? "İstiğna; insanın Allah'tan başka hiçbir kimseye el açmaması, yüzsuyu dökmemesi; aç ve susuz kaldığı zamanlarda dahi halka arz-ı ihtiyaçta bulunmaması ve hayatını hep gönül zenginliği, gönül tokluğuyla iffet dairesi içinde sürdürmesi demektir. İstiğna, peygamberlik mesleğinin çok önemli bir düsturu ve Allah ahlâkı ile ahlâklanmanın da bir tezahürüdür. Çünkü Allah (celle celâluhu) Samed'dir; her şey O'na muhtaçtır, O ise hiçbir şeye muhtaç değildir. Evet, O, Ganiyy-i alel'ıtlak, Müstağni-i Mutlak'tır. İnsana gelince onun bir kısım şeylere ihtiyacı vardır. Bu sebeple insan için mukayyet istiğnâ tabirini kullanmak daha doğru olur zannediyorum. İşte insanlık âleminin medar-ı iftiharları enbiya-yı izam efendilerimiz, müstağni-i mukayyet olarak, hayatları boyunca hep istiğnâ ruhuyla yaşamış; isteyeceklerini yalnız Allah'tan istemiş, dertlerini yalnız O'na açmış; eda ettikleri risalet vazifesi, yaptıkları hizmet ve fedakârlıklar karşısında da hiç mi hiç beklentiye girmemiş, ücret talebinde bulunmamışlardır. Kur'ân-ı Kerim pek çok yerde bu hususa dikkat çeker..." ["Bir Peygamber ahlâkı: İstiğnâ", Yaşatma İdeali] İstiğnâ insanı ve beklentisizlik "Aslında, Rasûl-ü Ekrem'in irtihal-i dâr-i bekâ buyurmasından evvel, ümmet-i Muhammed (aleyhissalâtü vesselam) arasında da çok zengin insanlar vardı. Hazreti Osman ve Abdurrahman b. Avf (radıyallahu anhüma) servetinin çokluğuyla meşhur sahabîlerin sadece ikisiydi. Onlardan başka, oldukça geniş imkanlara sahip bulunan, Medine'de ticarete hâkim olan, Kaynuka, Kureyze ve Nadr pazarlarına ağırlığını koyan mü'minler de mevcuttu. Şayet, Habîb-i Ekrem Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), onlara azıcık bir imada bulunsaydı, Ashâb-ı Kirâm bütün servetlerini ortaya dökerlerdi. Zira, onlar, mal-mülk bir yana, kendilerinden canları istendiğinde dahi hiç tereddüt etmeden öne atılmışlardı. Bedir, Uhud ve Hendek başta olmak üzere bütün mücahede meydanlarında, Rasûlullah'ı korumak için kendi hayatlarından seve seve vazgeçmeye hazır olduklarını isbat etmiş, gerektiğinde başlarını ve kollarını O'na kalkan olarak kullanmışlardı. Onlardan bazıları birer şehit olarak öteye kanatlanmış; kimileri de sıranın kendilerine gelmesini iştiyakla beklemişlerdi. Nebîler Sultanı'nın uğrunda ruhlarını dahi feda etmeye âmâde bulunan bu hasbîler için servet ü sâmânın, mal-mülkün hiç sözü olmazdı. Küçük bir işaret görselerdi, bütün varlıklarını çok rahatlıkla verebilirlerdi. Şu kadar var ki, İstiğnâ İnsanı (aleyhi ekmelüttehâyâ vetteslimât) Sahabe-i güzîne borçlansaydı, onlar, verdiklerini kat'iyen borç olarak görmez ve onu asla geri almazlardı. Hele Hazreti Sâdık u Masdûk'un zırhını borcun teminatı olarak ellerinde tutmaya hiç yanaşmazlardı. İşte, İnsanlığın
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
İstiğnanedir? https://www.youtube.com/watch?v=zTxfdMQ4Tpk Sorular:
1. İstiğnanedemektir?2. Efendimizin(SAV)yasayisindanİstiğnaornekleriveriniz.3. Ustadhazretlerinicinhediyealmazdi?
"İstiğna;insanınAllah'tanbaşkahiçbirkimseyeelaçmaması,yüzsuyudökmemesi;açvesusuzkaldığızamanlardadahihalkaarz-ıihtiyaçtabulunmamasıvehayatınıhepgönülzenginliği,gönültokluğuylaiffetdairesiiçindesürdürmesidemektir.İstiğna,peygamberlikmesleğininçokönemlibirdüsturuveAllahahlâkıileahlâklanmanındabirtezahürüdür.ÇünküAllah(cellecelâluhu)Samed'dir;herşeyO'namuhtaçtır,Oisehiçbirşeyemuhtaçdeğildir.Evet,O,Ganiyy-ialel'ıtlak,Müstağni-iMutlak'tır.İnsanagelinceonunbirkısımşeylereihtiyacıvardır.Busebepleinsaniçinmukayyetistiğnâtabirinikullanmakdahadoğruolurzannediyorum.İşteinsanlıkâlemininmedar-ıiftiharlarıenbiya-yıizamefendilerimiz,müstağni-imukayyetolarak,hayatlarıboyuncahepistiğnâruhuylayaşamış;isteyecekleriniyalnızAllah'tanistemiş,dertleriniyalnızO'naaçmış;edaettikleririsaletvazifesi,yaptıklarıhizmetvefedakârlıklarkarşısındadahiçmihiçbeklentiyegirmemiş,ücrettalebindebulunmamışlardır.Kur'ân-ıKerimpekçokyerdebuhususadikkatçeker..."["BirPeygamberahlâkı:İstiğnâ",Yaşatmaİdeali]
İstiğnâinsanıvebeklentisizlik
"Aslında,Rasûl-üEkrem'inirtihal-idâr-ibekâbuyurmasındanevvel,ümmet-iMuhammed(aleyhissalâtüvesselam)arasındadaçokzengininsanlarvardı.HazretiOsmanveAbdurrahmanb.Avf(radıyallahuanhüma)servetininçokluğuylameşhursahabîlerinsadeceikisiydi.Onlardanbaşka,oldukçagenişimkanlarasahipbulunan,Medine'deticaretehâkimolan,Kaynuka,KureyzeveNadrpazarlarınaağırlığınıkoyanmü'minlerdemevcuttu.Şayet,Habîb-iEkremEfendimiz(sallallahualeyhivesellem),onlaraazıcıkbirimadabulunsaydı,Ashâb-ıKirâmbütünservetleriniortayadökerlerdi.
Zira,onlar,mal-mülkbiryana,kendilerindencanlarıistendiğindedahihiçtereddütetmedenöneatılmışlardı.Bedir,UhudveHendekbaştaolmaküzerebütünmücahedemeydanlarında,Rasûlullah'ıkorumakiçinkendihayatlarındansevesevevazgeçmeyehazırolduklarınıisbatetmiş,gerektiğindebaşlarınıvekollarınıO'nakalkanolarakkullanmışlardı.Onlardanbazılarıbirerşehitolaraköteyekanatlanmış;kimileridesıranınkendilerinegelmesiniiştiyaklabeklemişlerdi.NebîlerSultanı'nınuğrundaruhlarınıdahifedaetmeyeâmâdebulunanbuhasbîleriçinservetüsâmânın,mal-mülkünhiçsözüolmazdı.Küçükbirişaretgörselerdi,bütünvarlıklarınıçokrahatlıklaverebilirlerdi.
Şukadarvarki,İstiğnâİnsanı(aleyhiekmelüttehâyâvetteslimât)Sahabe-igüzîneborçlansaydı,onlar,verdiklerinikat'iyenborçolarakgörmezveonuaslagerialmazlardı.HeleHazretiSâdıkuMasdûk'unzırhınıborcunteminatıolarakellerindetutmayahiçyanaşmazlardı.İşte,İnsanlığın
Medâr-ıFahrı,böylebirminnetaltındakalmayakesinliklerazıolamayacağındandolayı,Ashâb-ıKiram'dandeğildebiryahûdidenborçistemişvekarşılığındakalkanınırehinbırakmıştı.
Dahası,NezâhetinHülâsâsı(aleyhissalâtüvesselam)ashabındanborçalmayıistiğnâanlayışınamuvafıkbulmamış;onlardanhiçbirdünyamalıistememeyi,risâletvazifesinekarşılıkücretbeklememeesasınınicabısaymıştır.Din-iMübînitebliğvetemsiletmesine,insanlarasaadet-idareynvesilelerinibildirmesinevehususiyleSahabe'yeCennetyolunugöstermesinemukabilenküçükbirmenfaattalepetmediğinibuvakıaylabirkeredahaortayakoymuşvedava-yınübüvvetinvârislerineyinehüsn-ümisalolmuştur.
Evet,beklentisizlikPeygamberlikmesleğininşiarıdır;insanlarıkurtarmakiçinkendihayatınıistihkârederekhergünölüpölüpdirilme,sürekliçalışma,hepkoşturma,zahmetçekipmeşakkatlerekatlanmaamabütünbunlarabedelhiçbirücretistememeirşadyolununhususiyetidir.Nitekim,HazretiNuh,HazretiHûd,HazretiSalih,HazretiLûtveHazretiŞuayb(Allah'ınsalatveselamıEfendimizinvebütünpeygamberlerinüzerineolsun)hepaynıcümleyitekraretmiş;'Buhizmettenötürüsizdenhiçbirücretistemiyorum.Benimücretimiverecekolan,ancakRabbülâlemîn'dir'(Şuarâ,26/109)diyerek,bütünpeygamberlerinortakduyguvedüşüncesinidilegetirmişlerdir.Mevlâ-yıMüteâl,Sultân-ıRusülEfendimiz'e,'Deki:Sizdenbuhizmetimiçinhiçbirücretistemiyorum,malınızsizinolsun!BenimücretimyalnızAllah'aaittirveO,herşeyeşahittir.'(Sebe',34/47)buyururkende,nübüvvetinbuulvîyönününazaravermiştir.
Buitibarla,HazretiRuh-uSeyyidi'l-Enâm(aleyhielfüelfisalâtinveselâm)Efendimiz'inAshâb-ıKirâm'danborçistememesiO'nunmutlakistiğnâsınınvebeklentisizliğiningereğidir.O,'Bensizediniöğrettim,haydisizdebanadiyetödeyin!'manasınagelebilecekenufakbirtavrakat'iyengirmemiş,hiçbirzamanbununimasındabilebulunmamışveoşekildeanlaşılabilecekherşeydenuzakdurmuştur."["Rehinbırakılanzırh",VuslatMuştusu]
FethullahGülenHocaefendi'ninPeygamberâneistiğnâ
FethullahGülenHocaefendi,hizmetederkenşahsîmenfaatveçıkarmülâhazalarındanherzamanfersahfersahuzakkalmagayretiiçindeolunmasıgerektiğinedairdaimaihtarvetelkinlerdebulunuyor.Çünkü"Mü'min,heryaptığışeyiAllahemrettiğiiçinyapar.Nekendi,neailesi,nedeberaberolduğuinsanlarınçıkarlarınıkat'iyendüşünmez.Birmü'minin,butürbeklentileregirmedenhareketetmesi,'hâlisâne'tabiriyleifadeedilirki,buhakerinin,hiçbirzamanpara-pul,makam-mansıp,şan-şeref..davasıgütmeden,İslâm'ahizmettetıpkıbirnefergibihareketetmesidemektir.İnsanın,birkısımmaddîşeylerlebirlikte,birdemânevîfüyuzathislerindenferagatetmesisözkonusudurki,bununiçindeisterseniz'enhâlisâne'tabirinikullanabiliriz."["Beklentileregirmeme"FasıldanFasıla-4]
İstiğna:Peygamberyolu
Hocaefendi,"Peygamberâneistiğnâvegenişmanasıylayolsuzluk"konulusohbetinde,Allah'ıdilemeveinsanlardaO'nudilemeduygusunuuyarmaktan;Allah'ıtanıtma,Allah'ısevdirme,insanlarınAllah'laolanirtibatlarınıgüçlendirme,kopmazhalegetirmektendahabüyük,dahadeğerlibirşeyolmadığınıbelirterekonuniçinenbiyanınhayatlarınıhepbuespriye,butemeldüşünceye,butemeldisipline,butemelanlayışabağladıklarınıvekarşılığındahiçbirşeyistemedikleriniifadeediyor.Peygamberlerinhepsinin'VazifemiziAllahiçinyapıyoruz.Bununkarşılığındazerrekadarsizdenbirşeybeklemiyoruz.'dedikleriniörneklerleizahediyor.
BeklentisizliğinmuhatabıinandırmanınçokönemliesaslarındanbirtanesiolduğunuvurgulayanHocaefendi,meseleyiaçıklamasınaşöyledevamediyor:"Birşeyyaparsınızfakatyaptığınızşeyiçindesizeaitbirkısımmenfaatlergözetiyorsanızevvelasizeteveccühedeninsanlarınteveccühlerinikırmışolur,onlarnazarındaitibarkaybınauğramışolursunuz.Bu,köymuhtarlığındandevletidareedeninsanlarakadarherkesiçinsözkonusuolduğugibiaynızamandaşuadanmışlartopluluğuiçindeöyledir.Adanmışlarınenbüyükdinamiğiadanmışlıktır,beklentisizliktir,süreklinazarlarıAllah'açeviripkarşılığındabirşeybeklememedir.VebuPeygamberyoludur.ButürlüdavranmaPeygamberindediğişeyeuymadır.Allah'ınmurad-ısubhanisineuymademektir.BuPeygamberyolu,raşidhalifeleryolu,sahabiyoludur.İnsanlığınİftiharTablosuruhununufkunayürüyüpbudünyayagözlerinikapadığızaman,ailesininrızkınıteminetmeyematufmübarekkalkanıbirYahudi'derehin,ipotekbulunuyordu.VeHazretiEbuBekirgiderkenondandahailerideğildi.Elindeavucundahiçbirşeyyoktu.Belkikendisineverilenmaaşınfazlageleninibirtestininiçineatmışkendindensonrakihalifeyeemanetetmişti.HazretiÖmerEfendimizçokdefaMescid-iNebevi'dekumüzerindeyatıyordu.Büyüklerbunlardı.Yol,yöntemonlarınyolu,yöntemiydi.Onlarınyolveyöntemlerinindışındakiyolayolsuzlukdenir.İnsanfarkınavarmadanellitürlüyolsuzluğakaymışolur.Veyolsuzlukbiryerdeinsanıgüldürsebilebirgünöylebirağlatırkiorada'yaleytenîküntütürâbâ'dedirtirinsana.'Ahkeşkeölüpgitseydimdetoprakolsaydımdabunlarıduymasaydım'der."
Hizmetedenlerdünyayatenezzületmemeli
"İnsanlığahizmetekendiniadamışinsanlarPeygamberyolundayürüdüklerizamankalıcıeserlerbırakırlar.YoksaHarunolarakyolaçıkıpsonraKarunlaşankimselerbirgünhazineleriyleberaberyerindibinebatarlardalanetileyadedilirler."diyenHocaefendi,adanmışlartopluluğuiçindehizmetedenlereşutembihattabulunuyor:
"HiçolmazsaimanaveKur'an'ahizmetekendiniadamışbumübarek,mümtazdaireiçindebulunankimseleryaptıklarıhizmetleriçindekonumlarıitibarıyla'Benşunukendihesabımabiravantajolarakdeğerlendirebilirim.Hatırımıkullanarakşöylebirmukavelede,birihaledebanadayahuşukadarbirşeydüşününfalandiyebilirim.'mülahazalarındanuzakolmalıdırlar.Eğerdilimdeazıcıkteline,'yerindibinebatsın'demeyeaçıklıkolsaydı,eğerdiliminbirparçasındateline,bedduayayerolsaydı,milletehizmetediyoruzdediklerihaldeoişiçindekendilerini,çıkarlarınıdüşünenler,meseleleriçıkarçarkınabağlayanlarveihalelerdekendilerinepayayıranlarvekendilerinepayverenlerimabeyn-ihumayuninsanıhalinegetirenlerhakkında,
'Allahsiziçolukçocuğunuzlabeklentilerinizleümitlerinizleyerindibinebatırsın,mahvetsin'derdim.Amademedim;çünküdilimdeöylebirşeyeyeryok.İkbal'indediğigibi,duaduayalvardım,teline,bedduayaamindemedim.Hiçolmazsaadanmışlar,oenbüyükdinamiklerini,adanmışlıkdinamiklerini,beklentisizlikdinamiklerinibenceböylepesbayağıdünyayaaitşeylerkarşısındafedaetmemeliler.Hiçolmazsabuâlîheyetiçindekiinsanlarsinekkanadıkadardeğeriolmayanbudünyayanekadaritibaredilecekseokadaritibaretmeliler."
Hocaefendi'nineserlerindeistiğnâ
Hocaefendi,müminleriçin,bilhassahizmeteadanmışlariçinistiğnânınöneminivegerekliliğiniherfırsattatekitliveteyitliifadelerleanlatıyor:
"Gönülnekadararzuediyorki,buişeomuzverenler,İslâmîhizmetleriçindebulunanlar,Kur'ânveimanhizmetinesahipçıkanlar;geleceğingerçekmimarlarıkudsîler,aydınlarveışıkordusumübareklerdünyanınmalına,menalinemeyilgöstermesinler,eteklerinikire,lekeyebulamasınlar,istiğnâiçindehareketetsinlerveneşr-ihakhizmetindekimsedenbirşeyistemesinler.Kifaf-ınefsedecekkadarbirşeybulurlarsa,onunlageçinsinlervekendileriçekipgittiklerinde,arkalarındabirevbilebırakmasınlar.
Evetonlar,yaşamaarzusuyladeğil,yaşatmaarzusuyladoluptaşmalıdırlar..doluptaşmalıdırlarki,biranbiledünyaonlarınhayallerinegirmesin..gözlerininiçindedünyahayâlibiran-ıseyyalebileyeretmesin.Yoksakazandıklarısafvetlerinikaybedervesonradaiflaholmazlar.İslâmihizmetlerledünyalıkpeşindekoşanlarınkötüakıbetlerikendilerinedokunmasabile,çolukçocuklarınaveyatorunlarınaöyledokunurki,dokunduğugünikibüklümolur,inlerler."["Tebliğveirşadvasıtalarıolanşeylerdenşahsikazançteminiolabilirmi?",AsrınGetirdiğiTereddütler]
İstiğnâruhuvebeklentisizler
"HususiylekendiniimanveKur'anhizmetineadamışbahtiyarruhlariçin,takvâdansonrakienönemlivasıfistiğnâdır.Hadis-işerifteki,'ganî'kelimesi,'Allah'ınverdiğinimetlerekanaatettiğindenkat'iyenbaşkasınınelinebakmayan,hepmüstağnîdavranan,gönlüzengin,beklentisiz'manalarınagelmektedir.
İstiğnâ,peygamberlikmesleğininşiarıdır.Bütünpeygamberler,peygamberlikvazifesinieksiksizyapacaklarınavebununkarşılığındahiçbirdünyevîücretalmayacaklarınasözvermişlerdir.Kur'ân-ıHakîm,onların,kendiümmetlerine-ağızbirliğietmişçesine-'Bensizdenücretbeklemiyorumki!BenimmükâfâtımancakAllahnezdindedir.'(Yunus,10/72)dediklerinianlatmaktadır.Hakikatenonlar,peygamberlikvazife-ikudsiyesinindünyayaaletedildiğitöhmetinemeydanvermemekiçinhayatlarıboyuncaistiğnâyabağlıkalmışvebumüstağnîhalleriylesonrakinesillerarasındaneşr-ihakkıkendilerinevazifeedinenlerehüsn-ümisalolmuşlardır.
Yâsînsuresindeanlatılankahraman(Habib-iNeccar)da'Yaptıklarıtebliğkarşılığındasizdenbirücretistemeyen,hiçmenfaatbeklemeyen,dosdoğruyoldayürüyenbukimselereuyun.'(Yâsîn,
36/21)demeksuretiyle,yineirşaderlerininaynıvasfınadikkatçekmiştir.Habib-iNeccar,arkasındayürünecekrehberlerinenönemliikivasfınınazaraverirken,onlarınhizmetlerinemukabilhiçbirücret/menfaatbeklemedikleriniveherkestenöncekendilerinindosdoğruyoldayürüdüklerinibelirtmiştirki,doğrusu,buikisıfatıüzerindetaşımayankimselerinbaşkalarınahidayetyolunugöstermelerihiçmümkündeğildir.
NurMüellifi,imanveKur'anhizmetinegönülvermişinsanlariçinistiğnânınçokönemlibirrükünolduğunuvurgulamaktadır.Meseleyedinidünyayaaletetmetöhmetiaçısındandayaklaşarak,ehl-idalâletin,'İlmivedinikendilerinemedar-ımaişetyapıyorlar'deyipehl-iilmeinsafsızcasınasaldırdıklarınıvedolayısıylaonlarıfiilentekzipetmekgerektiğinibelirtmektedir.
Aslındabugündebazıkimseleraynıhastalığamüpteladırveonlarınyüzündenbütünmüslümanlarkaralanmaktadır.Kur'anokumaüzerindengırtlakağalığıyapanlar,ruhsuzbağırıp-çağırmalarıduayerinekoyanlarvebirkısımsoğukmerasimlerledinifolklorlaştıranlarma'şerivicdandamüsbetbirtesiruyaramadıklarıgibiİslam'ıngüzelçehresinidekarartmaktadırlar.Niyetleridünyevîmenfaatlerolduğumüddetçegönüllerenüfuzedemeyeceklerinianlayamamaktayadaücretbeklentisiiçindebulunduklarındandolayıbaşkaulvîgayelerihiçdüşünememektedirler.
Oysa,sözüntesiretmesi,sesingürvegüzeloluşuna,nağmeninzâhireniçyakışınadeğil,Cenâb-ıAllah'ınmeşietinebağlıdır.AllahTeâlâ,sözüntesirini,büyükbirölçüde,söyleyeninhasbîliğine,diğergamlığınaveyaptığıirşadvazifesikarşılığındahiçbirücretbeklememesinebağlamıştır.Çoğuzaman,birköşeyiveyabirkürsüyütutmuş,sadecedinehizmetiçinyaşayansamimi,hasbîvediğergambirinsan,cılızbirsesle,pekdeparlakgörünmeyenbazışeyleranlatır;fakat,ma'şerivicdandabüyükbirtesirbırakır.Çünkü,omüstağnîbirinsandırvemuradıdaAllah'tır.
Buitibarla,Kur'antalebeleri,dava-yınübüvvetinbirertemsilcisiolarakPeygamberlerinistiğnâyolunutakipetmelivedahabaştan'BenimmükâfâtımancakAllahnezdindedir'diyerekimanhizmetiadınayapıpettiklerinekarşılıkasladünyevîbirecirbeklememelidirler.Köyköy,kasabakasaba,şehirşehir,hattaülkeülkedolaşırken,hemenheryerdei'la-yıkelimetullahhesabınabirnağmetuttururken,vaaz,sohbetvenasihatederkenyadabirinsanatekhakikatianlatırkençokhasbîolmalıveasladünyevîbirkarşılıkummamalı,almamalıdırlar.Dünyanınmalümenâlinemeyilgöstermemeli,neşr-ihakvazifesinemukabilkimsedenbirücretistememeli;ancakkifaf-ınefsedecekkadarbiriaşebulurlarsaonunlageçinmelivehepistiğnâiçindehareketetmelidirler."["Sığgörünenderyalar",Ölümsüzlükİksiri]
Adanmışruhlarveiktisat-istiğnâmesleği
"Bilhassahizmet-iimaniyeveKur'aniyedebulunaninsanlar,mutlakakendileriniiktisadaalıştırmakzorundadırlar.Aksihalde,itibarlarınıyitirme,güvenkredilerinikaybetmevedavalarınalafgetirmeihtimalleriylekarşıkarşıyakalırlar.Oysa,itibarvegüven,hizmeterleriiçinengeçerliakçeveenbüyüksermayedir.Güvenilirliğiniyitirmişbirmü'min,irşadvazifesiniyaparkenkendisinelazımolanbütünsermayesinikaybetmişdemektir.
Bundandolayı,adanmışbirruh,hiçkimseyeelaçmamalı,yüzsuyudökmemelivevaktindegerivermeimkanınasahipdeğilsebaşkalarındantekkuruşalmamalıdır.Şayet,onun,gündeüçdefayemekyemeyeimkanıelvermiyorsa,ikiöğünleiktifaetmeli;onadagücüyetmiyorsa,birdefaylayetinmelidir.Hatta,icabındaçocuklarınıdoyurmalı,kendisiyarıaçkalmalı,bunadavasıhatırınakatlanmalıveşartlarnasılolursaolsuniffetinikorumalıdır.Üçodalıkiralıkbirevibilekendisiiçinlükskabuletmelive'İnsanlığınİftiharTablosu'nunhane-isaadetisadecebirodacıktanibaretti;omünevverodacıköyledaracıktıki,PeygamberEfendimiznamazkılarkenrahatsecdeedebilmesiiçinHazretiAişe'ninbirazcıktoparlanmasıgerekiyordu.KâinatınEfendisidahiöyleyaşamışkenbubizebirazfazladeğilmi?'demelidir.Şayet,bütçesimüsaitdeğilsevehelezaruretdeyoksa,arabasahibiolmamalı,gideceğiyereyayagitmeliveyatoplutaşımavasıtalarınıkullanmalı..hâsılı,neyapıpetmeli,iffetveistiğnâruhuylayaşamasınıbilmeli;kat'iyenlüksegirmemeli,israfadüşmemeliveaslayücemefkuresinelafgetirmemelidir.
Evetevet..davaadamıyaşamazevki,hayatkaygısı,rahattutkusu,lüksarayışıveisrafalışkanlığındanfersahfersahuzakkalmalıdır.O,sütgibiduru,sugibiberrakvetoprakgibimütevazıhaliniömürboyukorumalıdır.Kendisindenöncekileriyiyipbitirenlüks,israf,debdebeveihtişamonunevindeniçerigirememeli,helegönlüneyolbulamamalıveonahükmedememelidir.O,aslatavanlardakiboya,zeminlerdekicilâ,masalardakiibrişimveyataklardakiatlaslarlakadrükıymetiniyüceltme,giyim-kuşamlabeyanvedüşüncelerineağırlıkkazandırma,maddîdebdebeveihtişamladünyameftunlarınasempatikgörünmepeşindeolmamalıveİslam'danbaşkavesile-iizzetaramaksuretiylemaskaradurumunadüşmemelidir."["Hesabınıverebilecekmisin?",Ölümsüzlükİksiri]
İstiğnaruhuiçinîsârahlakı
"Esasındaistiğnâruhunumuhafazanınenönemlivesilesi,hayatınıîsârahlakıylasürdürmektir.Buaçıdangönüllülerhareketiiçindebulunanarkadaşlaröyleîsârlaşmalıdırlarki,sadeceyemekyedirme,çayiçirme,maaşınıbirbaşkasınavermegibifedakârlıklarlayetinmeyerek,maddî,manevîfüyüzathislerindedebaşkalarınıkendilerinetercihedebilmelidirler.Evet,onlarvelilik,kutupluk,gavslıkgibimakamlar;havadauçma,namazlarınımanenEfendimiz'in(sallallâhualeyhivesellem)arkasındakılma,'Allahuekber'deyipnamazaduruncakendisiniRavza-ıTahire'deveyaKâbe'demüşahedeetmegibikerametleribaşkalarınalayıkgörerek,'BanaSenigerekSeni'deyipsadeceCenab-ıHakk'ateveccühetmeliveO'nutercihetmelidir.İştegerçekmânâdakiîsârruhuveaynızamandaistiğnâtavrıdabudur.Günümüzdeherşeydenziyadebizimböylebirbakışaçısınaihtiyacımızvardır.
Hâsılı,makam,mansıp,takdir,tebcilvealkışındünyevîgetirilerinekapanmabiryana,birmânâdabütünbunlarınuhrevîgetirilerinebilekapanarak,ahirettenailolacağınimetleriAllah'ınfazlından,keremindenverahmetininenginliğindenbeklemelidir.ÇünküAllahinayetetmezseinsandeğerlihiçbirşeyieldeedemez.Necennetegirebilirnedecehennemdenâzâdekalabilir.BütünbunlarancakO'nunrahmet,inayetvekeremiyleeldeedilebilir.Hem,herşeyekapananbirinsanaAllahellitürlükapıaçar.Siz,dünyayakarşıkapılarınızıhelebirkapayın,göreceksinizHazretiAllah,sizinkapadığınızbirkapıyamukabilbinkapılütfedecektir.ÇünküO,Müfettihu'l-ebvab'dır.YanikapılarıaçanyalnızO'dur.Evet,Allah'ıninayet,rızaveteveccühkapılarınınsize
açılmasınıistiyorsanız,dünyevîhertürlübeklentiyekarşıbirömürboyukapılarınızısüreklikapalıtutmanızgerekir."["Ömürboyuistiğnâ",KırıkTesti]
"Nedünyadebdebesivesaltanatıyolunuzuyönünüzüdeğiştirmeli,negözleriâhudilberler,neBoğaziçi'ndeyalılar,neyazlıklar,nekışlıklar,neservetler,nesâmânlar,neikballer,neimkanlar,negüçlernedekuvvetler.Çünkükendinizivakfettiğinizbuyol,adanmışlaryoludur,beklentisizleryoludur.Sizingüçkaynağınız,beslenmekaynağınızbeklentisiolmamadır.Yapmak,yapmak,yapmak,tohumatmak,bütündünyayıekintarlalarıhalinegetirmek,tekbirbaşağailişmedenarkasınabakmadançekipgitmek...Zinharsenhiçbirşeybeklemeonlardan.Yaptığınşeyiyap,arkanabakmadanyürügit...Zinhar'benbunuyaptım'deme,minnetlekimseninbaşınakakma...KendiniimanaveKur'an'ahizmeteadamışinsanlarbenceservetedinmeyierbabınabıraksınlar,kendikredilerinikorusunlar.Kendikredileriistiğnâdır,tekeffüftebulunmamaktır,halkaelaçmamaktır,beklentisizyaşamaktır,soluklarındasürekli'FedakârlıkyaHû'deyiphep"Hû"çekmektir.Maddimanevihissiyatınla,düşüncelerinlesüreklikendiüzerinebirçarpıçekerekeldengeldiğincehepbaşkalarınıöneçıkarmak;adetabiryönüylebaşkalarıiçinenerjikaynağıolmak,onlarıyaşatmakiçinoksijenolmak,süreklionlarıbeslemek,şarjetmek...Enginbiristiğnâduygusu,kendiiçinyaşamamaduygusu,yaşatmayıhepönplandatutmaduygusu,ihyayıönplandatutmaduygusu...Kendinioişeadamışinsanlarınhususiyeti,mülahazası,düşüncetarzı,üslubu,dünyagörüşü,hayatfelsefesi...Adanmışınhayatfelsefesibuolmasılazım."["Adanmışruhlarınhayatfelsefesi",Bamteli]
Hizmettendünyalıkmenfaattemini
Hocaefendi,yapılanhizmetlerdendünyalıkmenfaatlereldeedilmemesihususundasayısızikazveihtarlardabulunmuşvebulunmayadevametmektedir:
"Hizmet-iimaniyeveKur'aniyeiçindebulunanlarmutlakamüstağnidavranmalıdırlar.Bizçokiffetli,çoknamusluçalışmalıyız.Hiçkimsehakkımızdaolumsuzbirşeydüşünmemeli.Dolayısıylagüvenvaatetmeliyiz.Eminolmalıyız.Bizleraklageldiğimizzamanbireremniyetinsanı,bireristiğnâinsanıolarakhatırlanmalıyız.Yani'buarkadaşlaraveriyorsanızgideceğiyerinçokdoğruolduğundaneminolabilirsiniz,çarçuredilmediğindeneminolabilirsiniz'demeliler.Bizemniyetinsanlarıyız,güveninsanlarıyız;milleteait,halkımızaait,devleteaitenküçükşeyeelimizisürmeyiz...Buhizmet-iimaniyeveKur'aniye'debulunanlarbirergüveninsanıolmalı,istiğnâinsanıolmalı,'vemaes'elükümaleyhiminecr,inecriyeillaalarabbilalemin'kahramanıolmalılar.Hizmet-iimaniyeveKur'aniyeadınabumevzudaçokhassasolmamızlazım."["O'naelaç,kullarınadeğil!..",Bamteli]
"...hizmet-iimaniyeveKur'aniye'debulunaninsanlar,hiçfarkınavarmadan,diyelim,birokuldaçalışıyoruz,idarecilikyapıyoruz,öğretmenlikyapıyoruz,çokküçükçaptabileolsa,kendiçıkarlarımızıdüşündüğümüzzamanişikirletmişoluruz.Hizmetadınabiryerdeduruyorsakşayet,bizetevcihedilenvazifeneyseonuyaparız.Vebizetakdiredilenimkanneyseonualırız,öperbaşımızakoyarız.Hafizenallahbirkenarındabulunduğumuzbiriştenşöyleböyle,maddimanevibirçıkarmülahazasınagirdiğimizzaman,'...ezhebtümtayyibâtikümfihayatikümü'd-dünyavestemta'tümbihâ/ahirethayatındakullanabileceğinizsermayeyiburadayiyipbitirdiniz,
buradayiyipyangelipyattınız,yokoradaalacağınızbirşey.'...Buhizmet-iimaniyeveKur'aniye'dehakyolundayakınkayrılmaz.Şahsınadınabirşeydenistifadeedemezsin.Buiştenbirşeyarttırıpgeriyeatamazsın.Adanmışsanoyoldaservetedinemezsin.Evyapamazsın,hanhamamkuramazsın.Haseninbirimkanınvar,normalhakkın,seniniçintakdiredilenşey,onubiryereyatırırsın,nemalanırkendikendinegelişir.Senhizmettenonuaparmışolmazsın.Onakimsebirşeydemez.Fakatbuhizmet-iimaniyeveKur'aniye'yegönülvermişinsanlarıntavırvedavranışlarındanhasbilikdökülmeli.Hafizenallah,yoksanamazınıkılsanda,orucunututsanda,haccınagitsendeşöyleböyleoyunlarlahizmettenbazışeyleraparıyorsansen,-özürdilerim-yaniomünafıkıntekidir,münafıkıntekidir,münafıkıntekidir.'İnne'l-münafikînefi'd-derki'l-esfelimine'n-narivelentecidelehümnasîrâ'...Buhizmetiniçindebulunanlarsıfırolarakdünyayageldiler.Giderkensadecesıfırdeğil,'sıfıribnisıfır'(sıfıroğlusıfır)olarakgitsinler.EkstradanAllahlutfetmiş,birevleriolmuş,birbarklarıolmuş.Onabirşeydemem.Fakatadanmışruhunböyleşeyiolmaz.Adanmışruh,'peynirekmek,dongömlek'dergideröbürtarafa.Münkir-Nekirsorusorduklarızaman,'peynirekmek,dongömlekarkadaş!'deyipgeçelimkestirmeden.Kendikendimiziazlettirmeyelim."["Ahiretsermayeniziburadatüketmeyin!..",Bamteli]
"Hizmetiniçerisindebeşkuruşdahiolsakendiçıkarıistikametindekullanıyorsa,bukardeşlerininhukukunatecavüzedenbiralçaktır.Budaireiçinegirmişbilerekveyabilmeyerekhainlikyapanbirhaindir.Allah'ınlütuflarınınkesilmesinesebebiyetverenbirhaindir,biraşağılıktır.Eğerdüzelmeyeceksehidayeteermeyecekse,Cenab-ıHakbucemaationlardantemizlemeküzereyuvalarınıbaşlarınayıksınonların...Utanıyorum,hizmet-iimaniyeveKur'aniyeniniçinde,hakk-ıtemettü(kâr,gelir)arayanlarınhallerindenutanıyorum.Kendineçıkarmülahazasınakapılaninsanlarıntavırvedavranışlarındanutanıyorum.Yarınlaradınabirşeylerbiriktirmemülahazasınatakılıp,hizmettenbirşeyleraparmakisteyeninsanlarındavranışlarındanutanıyorum,müslümanlıklarındanutanıyorum,hayâediyorum.BunlarlaAllah'ınhuzurunaçıkacağımdanutanıyorum.Resülullah'ın'bunlarmı?'diyeceğindenutanıyorum.Cebrail'inutanıpbaşınıaşağıyaeğeceğindenutanıyorum.Mahşerdenutanıyorum,mizandanutanıyorum."["Utanıyorum!..",Bamteli]
"...ücretmeselesinidarbirçerçevedeelealmamakgerekir;osadeceyapılanbirişiçinbelirlenenmaddîbedeldeğildir.İşlerinönündebilinme,kıdemsahibiolma,halkınteveccühü,makam,mansıp,şan,şöhret,rütbegibişeylerdebirerücrettir;onlaragönülbağlamadabirçeşitücretedilbesteolmademektirveotürlübeklentileregirmedebiraldanmışlıktır.Birbüyükolarakkabulgörme,saygınbirinsanyerinekonma,mesela'abi,efendi,hoca,alim,pîrveüstad'şeklindeçağrılmadayapılanhizmetlerkarşısındabirbedeldir.Bunlar,birinsanınistekveiradesidışındakarşılaştığışeylerseveoinsanbunlarabiristidraçolabileceklerimülahazasıylatemkinliyaklaşıyorsazararsızolabilir.Aksineinsan,bütünhareketvefaaliyetlerindeheptakdirvetebcilbeklentisiiçindeyse,başkalarınınkendisinetazimetmesiniarzuluyorsa,sözlerineherşeyinüstündedeğerverilmesiniistiyorsa,hizmetlerinekarşılıkkıdemineuygunbirmukabeleumuyorsa,işteozaman,'Bütüniyiişlerinizinsemerelerinidünyahayatınızdatükettiniz.'(Ahkaf,46/20)ayetinintokadınaodamüstehakolurveahiretmeyveleriniburadayiyipbitirme,öteleremüflisolarakgitmegibikötübirakıbeteuğrar.Ücretkavramıçokumumîdirvepekçokbeklentionunmuhtevasınadahildir:'Buncasenehizmetettim,budaireiçindekiinsanlareğerinsaflıiseler,artıkbanasiyasîimkanvermelilervebendemilletvekiliolmalıyım'diyen;birmüsteşarlık,
birgenelmüdürlükgibiherhangibirmakamsevdasınadüşen;parmaklagösterilen,gözününiçinebakılan,kendisineayağakalkılan,gittiğiheryerdei'zâzuikrâmlakarşılananvehepbaşköşeyeoturtulanbiriolmaarzusunakapılan..insanlarınhepsideğişikücretvebeklentilerinkuluveköleleridir.Böyleinsanlar,daimakendilerinibeğendirmeyevesevdirmeyeçalışır;mübalâğalarla,hattayalanlarlasüreklikendilerinimethederler.Bunlarınhali,Üstadhazretlerininifadesiyle,dersaldığıAmmecüz'ünübirtekşekerlemeyesatanhavâibirçocuğunyadaelmaskıymetindekihasenâtınıehemmiyetsizcamparçalarıhükmündekilezzetlere,beklentilereveenâniyetefedaedenahmakbirinsanınhaligibidir."["Hasbîruhlarvemaaş",İkindiYağmurları]
"Sizdinimize,milletimizehizmetadınadeğişikhizmetsahalarıiçindebulunabilirsiniz.Fakatben,şuanaklıma'KimseYokmuDerneği'geldiğiiçinonumisalvereyim.Bilindiğivegörüldüğüüzere'KimseYokmu',günümüzdeçokönemlibirhizmetifaediyor.Dünyanınherneresindebirkırılmaveçatlamaolsahemenonutamiretmekveonabirsargısarmakiçinbütünimkânlarıylaseferberoluyor.Ancakunutulmamalıdırki,dünyanınfarklıyerlerindeyaşayaninsanlarınyardımınakoşanbukurumunarkasındamilletinhimmetivardır.Çünkütelevizyonlarbukonudareklamyapıyor,telefonlarlayardımınönüaçılıyorveböylecefalan3kuruş,filan5kuruşvererekyardımakoşuyor.Derkenyapılanbuyardımlarterakümedipbirikiyor,bellibiryekûnteşkilediyor.Şimdiaslındaböylebiryerdeçalışanbirinsanınşayetimkânıvarsabuçalışmayı,herhangibirücrettalepetmeksizin,herhangibirkarşılıkbeklemeksizinsırfAllahrızasıiçinyapmasıgerekir.Fakatburadavazifeliolanbirşahsınbaşkabirgeliriyoksaonabelliölçüdebirmaaştakdiredilebilir.Ancaktakdiredilenbumaaşındamukannen(miktarıbelirlenmişödenek,tahsisat)olmasıgerekir.Yoksa'Nasılolsaburadaböylebirimkânvar.Ohâldebizde,çalışanlaraüstseviyedebirgazetecininaldığıkadarmaaşverelim.Çünkübizdünyanınbirçokfarklıülkesinegiderekciddifedakârlıklarakatlanıyoruz.Dolayısıylaalacağımızbuyüksekmaaşbizimhakkımızdır!'şeklindekibirdüşüncegulûlünbirbaşkaşeklidir.
Buradayapılmasıgerekenbuorganizasyonuyönetenekipveyakuruluntespitettikleribellikurallarçerçevesinde,'Seninhakkınbudur.Ancakbukadarmaaş;şukadarharcırahalabilirsin'vs.demeleridir.Artıkbunundışındaekstradanbirşeyalınmasıcaizdeğildir.Aksitakdirdeinsanhakyolundabulunuyorkenkaybeder,Allah'adoğrugiderken-hafizanallah-şeytanınçelmesinehedefolurveneticeitibarıyladoğruyoldayürümeimkânvefırsatıyakalamışkendökülüpyollardakalır.
Okul,üniversiteyehazırlıkkursu,kültürlokalivs.dahabaşkakurumlarınbaşındakisorumlukişilerdeaynışekildehassasdavranmalıdır.Zirainsanımız,birgünbiryerdebircanaihtiyaçolsaçokrahatlıkla,'benimcanımıalabilirsiniz'diyecekkadarbuinsanlaragüvenduymaktadır.
Toplumaaitdeğişikünitelerdebellikonumuolaninsanlarınhayatlarınıböylebirhassasiyetiçindeyaşamalarıgerekir.İnananinsanolarakbizimenbüyükkredimiz,halkıngüvenidir.Değirmeninsuyuhalktangeliyor.Halk,'bunlarınhayatındaspekülasyonunzerresidahiyoktur'inancındaolduğuiçinbuişesahipçıkıyor.Dolayısıylaeğersizhakkınızolmayanşeylereeluzatmaksuretiylebirgulûlegirerseniz,önceliklebugüveniyıkmışolursunuz.Diğeryandan,halksizegüvenecek,siziseonlarahıyanetedeceksiniz.BöylebirhıyanetinhesabınıAllahinsana
sorar.Amabuöylebirhesapsormadırki,insanonunhesabınıverebilirmi,veremezmiveyanasılverirbilemiyoruz?Mahşerdekibuhâl,hiçşüphesizEfendilerEfendisi'nidemahzun,mükeddervemahcupedecekbirdurumdur.
AhiretteHazretiRuh-uSeyyidi'l-Enâm'ı(aleyhiekmelüttehâyâ)mahcupetmekistemiyor,dünyadadagüzelişleradınaakıpgelenihsanvebereketindevametmesiniarzuluyorsak,bumevzudafevkalâdehassasdavranmakmecburiyetindeyiz.
Bununiçinben40-45senelikarkadaşlarıma,'Sizinşahsîbirevinizvearabanızdahiolmasın!'demiştim.Benoölçüdehassasbirinsandeğilim.Fakatsizebirhâlimiarzedeyim.NicedefaellerimiaçıpRabbimeşöyleyalvarmışımdır:'Allah'ımbahtınadüştüm.Sanakurbanolayım.Benimkardeşlerimedünyevîimkânverme.'Çünkübiryerdeonlardaazbirfazlalıkgörülsederlerki:'Demekkibu,biryerlerdenbirşeyleralıyor.'Rabbimehamdolsun,şuandaonlarınherbiri,biryerdebirişçiolarakçalışıyor.Veben-yedicihanşahit-budurumdanhiçrahatsızdeğilim.Çalışsınlarveçalışırkendeoçalışmanınağırlığıaltındakalsınlarvesonrada-Allahuzunömürversin-buhâlüzerevefatetsinler.Benbunahiçüzülmem.Benonların-Rabbimmuhafazabuyursun-kirlibirşekildeölüpgitmelerine,arkalarındandedikoduyapılmasınaüzülürüm.Çünkübu,milletimizingönüldensahipçıktığıbirmefkûreninitibarvekredisiniyemedemektir."["Büyükbirgünah:Gulûl",YenilenmeCehdi;Emanet'te"Gulûl",Bamteli
ÖmürBoyuİstiğna
Soru:İstiğna,adanmışlıkruhununenönemlidinamiklerindenbiriolarakzikrediliyor.İstiğnaahlakını,birömürboyubulunduğumuzherkonumdamuhafazaedebilmekiçinhangihususlaradikkatedilmelidir?
Öncelikleşunuifadeedelim;istiğnadaöylebirzenginlikvardırki,müstağnibirinsanohaliylekâinatameydanokuyabilir.Çünküistiğnaruhuylakanatlıbirinsan,maddî,manevîhertürlüarzuvebeklentiyekarşıpanjurlarıindirip,kapılarıkapayıparkalarınadaüstüstesürgülersürdüğündenonunAllah’tanbaşkaminnetduyacağı,minnetaltındakalıpezileceğihiçkimseolmaz.
MakamİçinBelKırıpBoyunBükenler
Fakatunutulmamalıdırki,istiğnasadecemal,mülk,servetusâmânkarşısındaortayakonanbirtavırdeğildir.O;makam,mansıp,takdir,alkış..hertürlünefsanîistekvearzuyakarşıkararlıvedimdikdurmanınunvanıdır.Meselabugün,oninsanısrarla“Müdürol,müsteşarol,milletvekiliol.”diyereksizibellibirpâyevemakamaçekipsürüklemeyeçalışsa,sizinyinede,“Acababöylebirkonumdaistiğnaruhunumuhafazaedebilirmiyim?”endişesiyleoturupbirkezdahaiçdünyanızlahesaplaşmanızgerekir.Başkabirifadeyle,“Acababöylebirkonumueldeetmeisteği,nefsanîbirarzudanmıkaynaklanıyoryoksarızahedeflimilletehizmetdüşüncesindenmi?”diyerekkendinizihesabaçekmeliveeğerişiniçinenefsanîlikkarışmışsaoarzuyakarşıdirenmesinibilmelisiniz.
Belkiburadainsanınaklına,“Eğerherkesbazıkonumvemakamlarakarşımüstağnidavranacakolursa,buişlersahipsizkalmazmı?”şeklindebirsorugelebilir.Hâlbukieğeromakamıngereğiniyerinegetirecekbirisivarsa,sizinöneatılmanızçoğuzamansadecerekabetvekıskançlıkduygularınıtetikler,nizaaveihtilafasebebiyetverir.Meselanamazkılınacakbirmekânda/mescitteontaneimamlıkyapabilecekinsanvarsa,sizinhemen“Mihrababengeçeyim.”diyeöneatılmanızovazifeyefaydadandahaçokzararverir.Ziranasılolsa,oonkişidenbirikalkıpmihrabageçecekveonamazıkıldıracaktır.AyrıcaHazretiPir’indedikkatçektiğiüzere,tabiiyeti,sebeb-imes’uliyetvehatarlıolanmetbuiyetetercihetmeklazımdır.Evet,imametegeçmetehlikelibiriştir.Çünküimamın,arkasındakicemaatsayısıncamesuliyetivardır.İmam,biryanlışlıkyaptığında,o,bütüncemaatinmesuliyetiniyüklenmişolur.Aynışekildebirvali,vazifesindebirkusuryaptığında,vilayetsınırlarıiçindekibütüninsanlarınvebaliniyüklenmişdemektir.Kezadevletinbaşındakibirinsan,ucumilletedokunabilecekbiryanlışlıkirtikâpettiğinde,o,bütünhalkınvebalisırtındaolarakötelereyürür.
Ohaldeinsan,seçilmesevdasınadüşmekyerine,seçicipozisyonundakalmayıtercihetmelidir.Zirahırslaseçilmesevdasınatutulanve“İllabenolayım”diyeninsanlararasındahataetmeyentekbirfertgösterilemez.Bunakarşılık,“Buişeehilbirisiolsunda,kimolursaolsun.”diyeninsanlararasındahataedeninsansayısıazdır.
EnZorİstiğna
İstiğnanınzirvesiiseinsanınkendiniifadeetmemesivebaşkalarınıntakdirkârifadelerindenrahatsızlıkduymasıdır.Hernekadarnefs-iemmare,takdirutebcillerdenhoşlansadakâmilmüminkendisineyöneltilentakdirlerivicdanındatahkirgibiduymalıdır.Hattao,“Buadamlarniyeötedealınacakmükâfatıbanaburadateklifediyorlarki?Acabaonlarıböylebirmülahazayabenmiittim?”diyerekkendinisorgulamalıvesonrada,“Allah’ım,benibanaunutturvekendimdenbahsetmeyidebanakerihgöster.”diyerekaczufakryolunutercihetmelidir.
Birinsan,malmülkkarşısındamüstağnidavranabilir.Hattakendisineverilmekistenenkaymakamlık,valilik,müsteşarlık,milletvekilliğigibipâyelerideelinintersiyleitebilir.Fakattakdirvetebcillerekarşıistiğnabütünbunlardandahazordur.Buaçıdaninsanındahabaştanalkışvetakdirekarşıkararlıbirduruşsergilemesi,hiçbirzamanbutürbeklentilerekapıaralamaması,hattatakdiredecekinsanlarınağzınafermuarvurarakbuyoldakimenfezlerikapamasıçokönemlidir.
SahneArkasındakiMeçhulÖğretmenler
Türkçeolimpiyatlarınakatkısıolanmuallimarkadaşlarıbuaçıdançağımızınenfedakârinsanlarıolarakgörüyorum.Çünküonlarçokzorşartlaraltındadünyanındörtbirtarafınaaçılmış,sevgiveinsanlıkyolundahizmetedecektalebeleryetiştirmişlerdir.Fakatonlarınyetiştirdiğibutalebelerhersenemilyonlarcainsantarafındanayaktaalkışlanırkenonlarhepsahneningerisindedurmayıtercihettiler.Rabbimbuhüsnüzannımızdabiziyalancıçıkarmasın.İnşallahşimdiyekadarolduğugibi,bundansonradaoöğretmenlerişlerinihepgönüldenyapmayadevamederler.Vakıa,bazıkadirşinasinsanlar,kimizaman“Esasişinmimarıonlardır.”diyereko
muallimlereteşekküredilmesigerektiğinidehatırlattılar;fakatoöğretmenlerhepsahneninarkasındadurarakbirbilinmezlikiçerisindekalmayıtercihettiler.Zaten,yapılmasıgerekenasıldoğrudavranışdaiştebudur.Evet,toprağatohumuattıktansonra,görünmeden,bilinmedenbirmeçhulolarakötelereyürüyüpgitmeklazım.Tohumuattıktansonra,ortayaçıkanbaşaklarıkimhasateder,kimharmanagötürür,kimdöver,hâsılolacakürünükimambaradöker,bütünbunlaraaslakarışmamalıhattabunlarıgörmebeklentisinedahigirmemelidir.
Nam-ıCelil-iMuhammedî’nin(sallallâhualeyhivesellem)dünyanındörtbiryanındaşehbalaçması,birbayrakgibidalgalanması,“MuhammedunResûlüllah”hakikatininheryerdeinanmışgönüllerinsesisoluğuhalinegelmesi,inananinsanlarolarakhepimizinenbüyükarzusudur.Bincanımızolsahepsini,böylebirmefkûreningerçekleşmesiuğrunakurbanedebiliriz.Benimgibibirkıtmirbile,bunu,hayatınınenbüyükgayesivearzusubilir.Bazengözlerimdolarve“Keşkeheryerden‘MuhammedunResûlüllah’sesiyükselse”derim.İşteböylebirarzuveiştiyakarağmenşayetbugaye-ihayalingerçekleşmesimevzuundasizinazıcıkbirkatkınızolduysa,sizdeokervanıniçindebulunduysanızkanaatimceşöyledemelisiniz:“Allah’ım!Benböylebirgününgelmesiniçokarzuederim.Fakatogün,bazılarının‘Buşahsındabuişiniçindebirkatkısıvardı.’diyerektakdirutebcillerini,alkışlarınıgörmekistemem.Oyücegayenindünyanındörtbirtarafındabirbayrakgibidalgalanmasınıöbürtaraftanseyretmeyitercihederim.”Hatta“Benişiniçindeolursamkimbilirheyetadınaneaksamavetökezlemelerolur.İyisimibentoprağınaltınaçekilipgideyimveicraat-ısübhaniyeyiötetaraftantemaşaedeyim.”diyecekkadarciddibiristiğnaduygusuiçindebulunmalı,böylebiristiğnaufkunuyakalamayaçalışmalıyız.
DünyayaKapalı,Allah’aAçık
Esasındaistiğnaruhunumuhafazanınenönemlivesilesi,hayatınıîsârahlakıylasürdürmektir.Buaçıdangönüllülerhareketiiçindebulunanarkadaşlaröyleîsârlaşmalıdırlarki,sadeceyemekyedirme,çayiçirme,maaşınıbirbaşkasınavermegibifedakârlıklarlayetinmeyerek,maddî,manevîfüyüzathislerindedebaşkalarınıkendilerinetercihedebilmelidirler.Evet,onlarvelilik,kutupluk,gavslıkgibimakamlar;havadauçma,namazlarınımanenEfendimiz’in(sallallâhualeyhivesellem)arkasındakılma,“Allahuekber”deyipnamazaduruncakendisiniRavza-ıTahire’deveyaKâbe’demüşahedeetmegibikerametleribaşkalarınalayıkgörerek,“BanaSenigerekSeni”deyipsadeceCenab-ıHakk’ateveccühetmeliveO’nutercihetmelidir.İştegerçekmânâdakiîsârruhuveaynızamandaistiğnatavrıdabudur.Günümüzdeherşeydenziyadebizimböylebirbakışaçısınaihtiyacımızvardır.
Hâsılı,makam,mansıp,takdir,tebcilvealkışındünyevîgetirilerinekapanmabiryana,birmânâdabütünbunlarınuhrevîgetirilerinebilekapanarak,ahirettenailolacağınimetleriAllah’ınfazlından,keremindenverahmetininenginliğindenbeklemelidir.ÇünküAllahinayetetmezseinsandeğerlihiçbirşeyieldeedemez.Necennetegirebilirnedecehennemdenâzâdekalabilir.BütünbunlarancakO’nunrahmet,inayetvekeremiyleeldeedilebilir.Hem,herşeyekapananbirinsanaAllahellitürlükapıaçar.Siz,dünyayakarşıkapılarınızıhelebirkapayın,göreceksinizHazretiAllah,sizinkapadığınızbirkapıyamukabilbinkapılütfedecektir.ÇünküO,Müfettihu’l-ebvab’dır.YanikapılarıaçanyalnızO’dur.Evet,Allah’ıninayet,rızaveteveccühkapılarınınsize
açılmasınıistiyorsanız,dünyevîhertürlübeklentiyekarşıbirömürboyukapılarınızısüreklikapalıtutmanızgerekir.
BirNurtalebesiistiğnadüsturunu,hediyeleşmeninsünnetolduğunudagözardıetmedenhayatındanasıltatbikedebilir?
İstiğna:Cenab-ıHakk'tanbaşkakimseninminnetialtınagirmemekanlamınageliyor.Diğerbirmanasıdagönültokluğuveelindekinikâfibulmakdemektir.
ÜstadHazretleri,istiğnaprensibiningerekçelerinivesebeplerinişöylesıralamaktadır:
"Birincisi:Ehl-idalâlet,ehl-iilmi,ilmivasıta-iceretmekleithamediyorlar,'İlmivedinikendilerinemedar-ımaişetyapıyorlar.'deyipinsafsızcasınaonlarahücumediyorlar.Bunlarıfiilentekziplâzımdır.""İkincisi:Neşr-ihakiçinenbiyayaittibâetmeklemükellefiz.Kur'ân-ıHakîmde,hakkıneşredenler -إن اجرى إال على هللاان اجرى اال على هللا diyerekinsanlardanistiğnâgöstermişler.Sûre-iYâsin'de را وھم مھتدون اتبعوا من ال یسئلكم اج cümlesi,meselemizhakkındaçokmânidardır.""Üçüncüsü:BirinciSöz'debeyanedildiğigibi,Allahnamınavermek,Allahnamınaalmaklâzımdır.Halbuki,ekseriyayaverengafildir;kendinamınaverir,zımnîbirminneteder.Yaalangafildir;Mün'im-iHakikîyeaitşükrü,senâyızâhirîesbabaverir,hataeder.""Dördüncüsü:Tevekkül,kanaatveiktisatöylebirhazinevebirservettirki,hiçbirşeyledeğişilmez.İnsanlardanahz-ımaledipotükenmezhazinevedefinelerikapatmakistemem.Rezzâk-ıZülcelâleyüzbinlerşükrediyorumki,küçüklüğümdenberibeniminnetvezilletaltınagirmeyemecburetmemiş.Onunkeremineistinaden,bakiye-iömrümüdeokaideylegeçirmesinirahmetindenniyazediyorum.""Beşincisi:Birikisenedirçokemârelervetecrübelerlekat'îkanaatimolduki,halklarınmalını,hususanzenginlerinvememurlarınhediyelerinialmayamezundeğilim.Bazılarıbanadokunuyor;belkidokunduruluyor,yedirilmiyor,bazanbanazararlıbirsureteçevriliyor.Demekgayrınmalınıalmamayamânenbiremirdirvealmaktanbirnehiydir.""Hembendebirtevahhuşvar.Herkesihervakitkabuledemiyorum.Halkınhediyesinikabuletmek,onlarınhatırınısayıpistemediğimvakitteonlarıkabuletmeklâzımgeliyor.Odahoşumagitmiyor.Hemtasannuvetemellüktenbenikurtaranbirparçakuruekmekyemekveyüzyamalıbirlibasgiymek,banadahahoşgeliyor.Gayrınenâlâbaklavasınıyemek,enmurassâlibasınıgiymekveonlarınhatırınısaymayamecburolmak,bananâhoşgeliyor.""Altıncısı:Veistiğnâsebebininenmühimi,mezhebimizceenmuteberolanİbn-iHâcerdiyorki:'Salâhatniyetiylesanaverilenbirşeysâliholmazsankabuletmekharamdır.'"
"İşte,şuzamanıninsanları,hırsvetama'yüzünden,küçükbirhediyesinipekpahalısatıyorlar.Benimgibigünahkârbirbiçareyi,sâlihveyavelîtasavvurederek,sonrabirekmekveriyorlar.Eğer-hâşâ-benkendimisâlihbilsem,oalâmet-igururdur,salâhatinademinedelildir.Eğerkendimisâlihbilmezsem,omalıkabuletmekcaizdeğildir.Hemâhiretemütevecciha'mâlemukabilsadakavehediyeyialmak,âhiretinbâkimeyvelerinidünyadafânibirsuretteyemekdemektir."(2.Mektup)
Bizdebugerekçelerdenbizeuyanlarıhayatımızatatbikedebiliriz.BelkibugerekçelerinbirçoğuÜstadHazretlerininözelbirhalidir,bizeisabetetmeyenyönlerivardır;lakinisabetedennoktalarıalıptatbiketmekengüzelolanıdır.
Bizdahaçokhizmetetaallukedennoktalardabuprensibiuygulayabiliriz.Yanişahsihayatımızdadostveakrabalararasındahediyeleşmedevamedebilir,amahizmetnoktasındaistiğnayıinsanlarahissettirmekçoketkilibiryoldur.Busebeplehizmetadınahareketederken,tambiristiğnaiçindeolmakgerekir.Amaözelhayattabutatbikedilirisekibirvegururgibianlaşılır,hemdesünnetolanhediyeleşmeyeaykırıdüşer.İkisiarasındaiyiayırımyapmakgerekir.
(1) bk.Mektubat,İkinciMektup.(2) SorularlaRisale
Risâle-iNur’unmeslekdüsturlarındanincebiresas:İstiğna
ÜstadBediüzzamanHazretleri,istiğnayıdinîhizmetinmânevîtesirinintemeliveruhuhükmündegörür.Çünkü“Hizmet-idiniyeninmukabilindedünyadabirşeyistenilmemeliki,ihlâskaçmasın.Hemkalbenarzuedipmuntazırkalmaklalisan-ıhâliledahiistenilmez,belkiummadığıbirhaldeverilir.Yoksaihlâsızedelenir.”2Oyüzden,budüsturHz.ÜstadBediüzzaman’ınömrüboyuncavazgeçmediğivehassasiyetlekoruduğukaidesiolmuştur.BunadairEmirdağLâhikası’ndabirmektubunda,“EskiSaid’inçocuklukzamanındanberihemkendisi,hembabasıfakirolduklarıhalde,başkasınınsadakavehediyelerinialmadığınınvealamadığınınveşiddetlimuhtaçolduğuhaldehediyelerimukabilsizkabuletmediğininveKürdistanâdetitalebelerintayinatıahalininevlerindenverildiğivezekâtlamasraflarıyapıldığıhaldeSaidhiçbirvakittayinalmayagitmediğininvezekâtıdahibilerekalmadığınınbirhikmeti,şimdikat’îkanaatimleşudurki;ahirömrümdeRisale-iNurgibisırfimaniveuhrevibirhizmet-ikudsiyeyidünyayaâletetmemekvemenafi-işahsiyeyevesileyapmamakiçinomakbulâdeteveozararsızseciyeyekarşıbanabirnefretvebirkaçınmakveşiddet-ifakrvezaruretikabuledipeliniinsanlaraaçmamakhâletiverilmiştiki,Risale-iNur’unhakikibirkuvvetiolanhakikiihlâskırılmasın.Vebundabirişaret-imânevîhissediyordumki,gelecekzamandamaişetderdiyleehl-iilminmağlubiyetibuihtiyaçtangelecektir”3ifadeleribudüsturunnekadarehemmiyetliolduğunugöstermektedir.
İstiğnadüsturu,ÜstadBediüzzaman’ıvehakikinurtalebelerinisairİslâmâlimlerindenvecamialardanvecemaatlerdenfarklıkılanenönemliunsurlarınbaşındagelmektedir.Üstadın
Tarihçe-iHayat’ındabirbahiste“MollaSaidVan’dabulunduğuzamanlardabazıhususlardaohavalininulemasınamuhalifbulunuyordu.(aynıvaziyet,seksensenelikhayatındadadevametmiştir.)Buhususlarşunlardır:1-Kat’iyyenkimsedenhediyeolarakparaalmamakvemaaşbilekabuletmemek.Evet,hayattahiçbirmaddîmülkiyetiolmayıp,fakirvekimsesizvedaiminefiyvehapislerdeçoksıkıntılıvedehşetlimusibetleriçerisindeyaşadığıhalde,kimsedenparavemukabelesizhediyealmadığıbilmüşahedegörülmüştür.”4Aynıeserin‘önsöz’ünde,AliUlviKurucuağabeyinifadeleridebumeseleyeışıktutmaktadır:“Üstadın,hayatıboyuncacemiyetimizinhertabakasınavermekteolduğubinlerleistiğnaörnekleri,dilleredestanolmuşbirulviyetihaizdir.Masivadantammanasıylaistiğnaederek,uzviveruhibütünvarlığıileRabbülâlemin’inbitmezvetükenmezhazinesinedayanmayımüddet-ihayatındabiritiyat(alışkanlık)değil,adetabirmezhep,meşrepvemeslekolarakkabuletmiştir.”5
İstiğnadüsturununanlatıldığıMektubatadlıeserinİkinciMektub’unda;“Neşr-ihakiçinenbiyayaittibaetmeklemükellefiz.Kur’an-ıHâkim’de,hakkıneşredenler‘BenimmükâfatımancakAllah’aaittir’(Yunus72,Hud29,Sebe47)diyerek,insanlardanistiğnagöstermişler.Sure-iYasin’de,‘Doğruyoldaolanvesizdenbirücretdeistemeyenkimselereuyun’(Yasin21)cümlesimeselemizhakkındaçokmanidardır”6ifadeleri,istiğnanınbaştaPeygamberimiz(asm)olmaküzere,bütünpeygamberlerindüsturuolduğunugösteriyor.19.Mektub’daResûl-iEkremEfendimizAleyhissalâtüVesselâmınhususiyetlerianlatılırken;“Hemöylebiritminanile,biritimatiledaveteder,tebliğederki,kimsedenminnetalmaz,hiçbirmüşkülâtakarşıtelâşetmez.Tereddütsüz,kemal-isamimiyetlevesaffetleveherkestenevvelkendisiameledipkabulederek,getirdiğiahkâmıilâneder.Bunaşahitise,herkesçe,dostvedüşmancamalumolanmeşhurzühdüveistiğnasıvedünyanınfanîmüzeyyenatınaâdem-itenezzülüdür.”7
Zaten,Hazret-iResûlullahEfendimiz(asm)“Âl-iBeyt,dinihimayevemaneviyâttaörnekverehberşahsiyetlerolduklarıveümmetinonlaraitimatetmelerigerektiğicihetlesadakaalmalarıyasaklanmıştır”8(hadis-işerifmeâli)sözleriylemeseleyiteyidetmektedir.Buitibarla,budavaya,bumesleğegönülverenlerinde,budüsturuunutmamalarıvehassasiyetleuygulamalarıgerekmektedir.Çünkü,“BumeslekbuzamandaÜstadBediüzzamanHazretlerininşahsınamünhasırkalmamış,talebelerinedekudsîbirmefkurehalindeintikaletmiştir.”9Hazret-iÜstadBarlaLâhikası’ndabirmektubunda,talebesiolansıddıkSüleymanhakkındaki“Bununbuahlâkızatındavardı.Yanımageldiğivakit,benimbirdüstur-uhayatımolanistiğnaveinsanlarınhediyelerinialmamakkaidesi,onunaslîahlâkınamuvafıkgelmiş”10ifadeleri,Risale-iNur’unhakikişakirtlerininbudüsturunekadarçokbenimsediğiniortayakoymaktadır.ÜstadBediüzzamanHazretlerihayatımüddetincekimsedenkarşılıksızhediyealmamış,kendisinesunulanhediyeleredeenazikimislifiyatödeyerekalmıştır.Hayatısüresinceyapılanmaddîtekliflersondereceçokvecazipolmuştur.Meselâ,SaidHalimPaşakendiyalısınıBediüzzaman’ahibeetmesinerağmenÜstadHazretlerireddetmiştir.DahasonraM.Kemal,onasusturucuvereddedilemeyecekbirçokmaddîmakamsunmuştu.ŞeyhSünusiyerineşarkumumivaiziolacak,milletvekiliyapılacak,üçyüzliramaaşlabirlikte,şahsınaköşktahsisedilecekti.Amao,bütünbunlarıelinintersiyleiterek,istiğnadüsturununmanasınınzirvenoktasınıgöstermiştir.
BirbaşkaistiğnaörneğinidesürgünolarakgittiğiEmirdağilçesinde,devlettarafındanmobilyasıiçindeolarakkendisiiçinkiralananevireddetmesiylegöstermiştir.“Aziz,sıddıkkardeşlerim,
şimdibiremr-ivakikarşısındabulunuyorum.Benimiâşemiçinhergünikibuçukbanknot,hemyenidenbenimiçinbirhane-mobilyasıylaberaberveistediğimtarzda-yaptırmakiçinemirgelmiş.Hâlbukiellialtmışsenelikbirdüstur-uhayatımbunukabuletmemekiktizaeder.(…)eğerkabuletsem,yetmişsenelikhayatımgücenecekvebuzamandanhaberverip,tamavemaaşyüzündenbid’alâragirenveihlâsıkaybedenâlimleritokatlayanİmam-ıAli(ra)dahibendenküsecekihtimalivar.VeRisâle-iNur’unhakikivesafiolanihlâsı,benideihlâssızlıklaittihametmekcihetivar.(…)benreddettim.”11
Buifadelerdenanlaşılmasıgerekenbircihetise,imanınveamel-isalihinruhuveesasıolanihlâsın,istiğnasızolamayacağıdır.Çünküehl-idalâletin‘İlmivedinîhertürlümenfaateâletediyorsunuz”gibiinsafsızhücumlarınakarşı,bunlarıfiilentekzipetmek,yalanlamakiçinistiğnadüsturunuuygulamaktandahagüzelamelolamaz.Veçünkü“Enyüksekmertebeise,ubudiyet-iMuhammediyedirki,‘mahbubiyet’ünvanıylatâbiredilir.Ubudiyetinsırr-ıesasıolanniyaz,şükür,tazarru,huşu,acz,fakr,halktanistiğnacihetiyleohakikatınkemâlinemazharolunur.”12Buyüzden,“Risâle-iNur’unmesleği,sairtarikatlar,mesleklergibimağlubolmayarak,belkigalebeederekpekçokmuannidleriimanagetirmesi,pekçokhadisâtınşehadetiyle,buasırdabirmu’cize-imaneviye-iKur’âniyeolduğunuispateder.Odaireninharicinde,ekseriyetle,bumemlekette,buhususivecüz’iveyalnızşahsîhizmetveyamağlubaneperdealtındaveyabid’alaramüsamahasuretindevetevilâtilebirnevitahrifatiçindehizmet-idiniyetamolamazdiyehadisatbizekanaatvermiş.”13
Sonuçolarak,istiğnavesairdüsturlarıbenimsemekveçokiyibirmü’minolmakiçin,Resûl-iEkremEfendimizAleyhissalâtüVesselâmınnuranîmeşrebinivesahabe-ikiramınâlîseciyesinibeyanedenbirnurvefeyizhazinesiolanRisâle-iNurveonunmüellifiolanBediüzzamanSaidNursî’yiçokiyianlamakgerekmektedir.
AhmetDemirdöğmez
Dipnotlar:1-Osm.-TürkçeLügatYeniAsyaNeşriyat,2-Lem’alar373,3-E.L.611,4-T.H.78,5-age.27,6-Mek.28,7-Mk.330,8-İbn-iSa’dTabakat9-T.H.28,10-B.L.327,11-E.L.60,12-Mek.772,13-E.L.122
BirHadis
Ebu Saidi'l-Hudrî radıyallahu anh anlatıyor: "Ensar radıyallahu anhüm'den bazı kimseler,Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan bir şeyler talep ettiler. Aleyhissalâtu vesselâm daistediklerini verdi. Sonra tekrar istediler, o yine istediklerini verdi. Sonra yine istediler, oistedikleriniyineverdi.Yanındamevcutolanşeybitmişti;şöylebuyurdular:-"Yanımdabirmalolsa,bunusizdenayrıolarak(kendimiçin)biriktirecekdeğilim.Kimiffetlidavranır(istemezse),Allahonuiffetlikılar.KimistiğnagösterirseAllahdaonuzenginkılar.Kimsabırlı davranırsa Allah ona sabır verir.Hiç kimseye sabırdan daha hayırlı ve daha geniş birihsandabulunulmamıştır."Buhâri,Zekât50,Rikâk20;Müslim,Zekat124,(1053);Muvatta,Sadaka7,(2,997);EbuDâvud,
Zekât28,(1644);Tirmizi,Birr77,(2025);Nesâi,Zekat85,(5,95).
İSTİĞNÂ(GÖNÜLZENGİNLİĞİ)"Tevâzuveistiğnâbereketiyledünyânınenrahatinsanıyım.İkigözümdelezzetlerâleminekapalıdır."(Es'adErbilî,Dîvân,s.51)İstiğnâ;gözütok,gönlüzenginolmak,başkasınamuhtâçolmamak,sâhipolduğuşeyekanâatedip,insanlardanbirşeybeklememekveihtiyâcınıbaşkalarınasöylememekdemektir.Buşekildedavrananlara"müstağnî"denir.İstiğnâ,insanlaravedünyalığakarşıgösterildiğindemethedilmiş,Allâh'akarşıolanıiseyasaklanmıştır.İstiğnâehli,dünyanıntamamıkendilerineverilsevebundandolayıâhiretteherhangibirsuallekarşılaşmayacaklarısöylenseyinedezühdiçindeyaşarlar.ÇünküYüceRabbimizonları"el-Muğnî"ism-işerîfiilekendindenbaşkaherşeydenmüstağnîkılmıştır.EbûHâzim'e;"Servetinnedir?"diyesorduklarında;"İkişeydir;biriAllâhTeâlâ'danrâzıolmak,diğerideinsanlardanmüstağnîolmak."demiştir."Öyleisefakirsin."denilincede;"Yerler,göklervebunlarınarasındakişeylerAllâhTeâlâ'nınmülküikenvebendeO'nunmuhlisbirkuluikennasılfakirolurum!"cevâbınıvermiştir.Buanlayışagöreistiğnâ,kişininherhusûstaAllâhTeâlâ'yamuhtaçolduğununşuurunaulaşmasıveO'ndanbaşkahiçkimsedenbirşeybeklememesidir.AllâhTeâlâ'nıngüzelisimlerindenbiride"el-Ğaniyy"dir.BusıfatCenâb-ıHakk'ınnihâyetsizzenginliğini,bütünmülkünO'naâitolduğunuveherşeydenmüstağnîbulunduğunuifâdeeder.Allâhaynızamanda,"esSamed"dir.Samed,hiçbirşeyemuhtaçolmayan,bilâkisherşeyinkendisinemuhtaçolduğuyegânevarlıktır.Cenâb-ıHakzâtınınbuhusûsiyetinişöyleifâdeeder:"Eyinsanlar!SizAllâh'amuhtaçsınız.Allâhisekimseyeihtiyâcıbulunmayanveövülmeyelâyıkolandır."(el-Fâtır35/15)
Buâyet-ikerîmedenilhamalarak,özellikleŞâzelîlerolmaküzere,pekçoktasavvufîgrup,Allâh'amuhtaçolduklarınıifâdeetmekiçinkendilerini"fukarâ"olarakisimlendirmişlerdir.Ayrıcaâlimlerimiz,âriflerimizvesanatkârlarımızkendilerindenbahsederkenveyaeserleriniimzalarken"el-Fakîrilârabbihi'l-Kadîr"gibiifâdelerkullanmışlardır.BöyleceeserlerininAllâh'ınlütfuilemeydanageldiğinivekendilerinindeO'namuhtaçolduklarınıbildirmişlerdir.İnsanların,ihtiyaçlarınıhiçkimseyearzetmedensâdeceAllâh'tanistemeleri,teşvikvetavsiyeedilenbirdurumdur.ZîrâAllâh-cellecelâlüh-kullarınınihtiyaçlarınısâdecekendisinearzetmelerinisever.PirMehmedAzmîbununegüzelifâdeeder:NedervîşünezâhiddennemîrüşahtanisteYürü,yoktansenivâreyleyenAllâh'taniste.Kul,insanlarakarşıbüyükbiristiğnâiçindeolmaklabirlikteAllâhTeâlâ'dangelennimetlerhusûsundahiçbirzamanmüstağnîdavranmamalıdır.Bunuşuhadîs-işerifnegüzelanlatır:"Eyyûb-aleyhisselâm-elbisesiniçıkarmışyıkanırkenüzerinealtundanbiryığınçekirgedüşer.Hemenonlarıavuçavuçelbisesinedoldurmayabaşlar.BununüzerineAllâhTeâlâşöylenidâeder:"EyEyyûb!Bensenibugördüğün(dünyalıktan)müstağnîkılmadımmı?Hz.Eyyûb:"İzzetineyeminolsunkievetEyRabbim!Fakatsendengelenbereketekarşıbenimmüstağnîliğimyoktur,diyemukâbeleeder."(Buhârî,Gusl,20)Mûsâ-aleyhisselâm-'ınçaresizkaldığıbiresnâdayaptığışuyakarışıdaAllâh'tangelenihsanlarakarşıhangihâlet-irûhiyeiçindeolunmasıgerektiğinigöstermektedir:"Rabbim!Gerçektenben,banaindireceğinherhayramuhtâcım!"(el-Kasas28/24)Hz.Mûsâ'nınbuduâsınamukâbilAllâhTeâlâkısabirmüddetsonraikramlarınıyağdırmışveonaŞuayb-aleyhisselâm-'ınşefkâtkanatlarınıveakrabalığınıihsânetmiştir.Bununaksine,Allâh'tanmüstağnîdavranmakdabüyükbirbedbahtlıktır.Cenâb-ıHakşöylebuyurur;"Cimrilikeden,Allâh'amuhtaçdeğilmişgibidavrananveengüzelsöz(olankelime-itevhîd)iyalanlayankimseninçetinbiryolagitmesinisağlarız.Helâkolduğuzamandamalıkendisinefaydavermez."(el-Leyl92/8-11)HasanBasrî-kuddisesirruh-AllâhTeâlâ'yaşöyleniyâzederdi:"Allâhım!Benizâtınamuhtaçkılmaksûretiylezenginleştir,Sen'denmüstağnîbırakarakbenifakirleştirme!"(Bâkıllânî,s.107)
Allâh'tanistiğnâdüşüncesigururvekibrineseridir.Bukötüahlâkiçindeyaşarkenazgınlaşaninsan,YüceRabbinekarşıcâhilcehareketvetavırlariçinegirmektedir.Cenâb-ıHak,buhâldeolankimselerişöyleîkâzetmektedir;"Muhakkakinsan,kendinimüstağnîgördüğüiçinazar.(Eyinsan!)ŞüphesizdönüşünancakRabbin'edir."(el-Alak96/6-8)İstiğnâhâlininengüzelmisâlleriniSevgiliPeygamberimiz'inhayâtındagörmekteyiz.Fahr-iÂlemEfendimiz'ebiradamgeldive:"YâResûlallâh!BanabiramelsöylekionuyaptığımdabeniAllâhdainsanlardasevsin,dedi.Efendimiz:"DünyayarağbetetmekiAllâhsenisevsin.İnsanlarınelindebulunanşeyleregözdikmekiinsanlarsenisevsin!"buyurdu.(İbn-iMâce,Zühd,1)AllâhTeâlâ;"CumanamazıbittiktensonrayeryüzünedağılınveAllâh'ınlütfundannasîbiniziarayın!"(el-Cum'a62/10)âyetiilekişininmaîşetiniteminiçinçalışmasınıistemektedir.ÂlemlerinEfendiside;"Hiçbirkimse,aslakendikazancındandahahayırlıbirrızıkyememiştir.Allâh'ınpeygamberiDâvûddakendielininemeğiniyerdi."(Buhârî,Büyû'15)buyurmuş,aynışekildeZekeriyyâ-aleyhisselâm-'ındamarangozlukyaparakgeçindiğinibildirmiştir.(Müslim,Fedâil,169)Âişevâlidemizsahâbe-ikirâmın,kendiişlerindekendilerinindeçalıştığınıhabervermektedir.HattaçalışıpterledikleriiçinResûl-iEkremEfendimiz'in;"Keşkemescideyıkanıpdagelseler."diyetemennîdebulunduğunubildirmektedir.(Buhârî,Büyû,15)AllâhResûlü'nün:"Herhangibiriniziniplerinialıpdağagitmesi,sırtınabirbağodunyüklenipgetirerekonusatmasıveAllâh'ınbusebepleonunşerefinikoruması,verselerdevermeselerdeinsanlardanbirşeydilenmesindençokdahahayırlıdır."(Buhârî,Zekât,50)buyurmasıhâdiseninhangiboyutlardaolduğunugöstermeyekâfîdir.Efendimiz'inbusözünden,dilencilikgibiyüzkarasıbiryolabaşvurmaktansa,enzorşartlardadaolsaçalışarakkimseyemuhtaçolmamakgerektiğini,herkesinyapabileceğibirşeylerolduğunuanlıyoruz.BuşekildeiffetlidavranankimseleriAllâhTeâlâ'nındaseveceğiniResûlullâh-sallallâhualeyhivesellem-şöylebildirmiştir:"AllâhTeâlâ,bakımamuhtaçehlüıyâlsâhibiolupdilencilikveharamkazançtankaçınanfakirmü'minisever."(İbn-iMâce,Zühd,5)AhmedbinHanbelgibizühdüylemeşhurolmuşbirzâtın,kendisine;"Zenginlikmiyoksafakirlikmiüstündür?"diyesorankimseyeşöyledediğibilinmektedir:"Pazaramüdâvimol(ticaretyap),halktanistiğnaet.İnsanlardanistiğnakadarbüyükbirfaziletbilmiyorum."MehmedÂkifdebuhakikatite'yidenşöyleder:
KimkazanmazsabuâlemdebirekmekparasıDostununyüzkarası,düşmanınınmaskarasıResûlullâh-sallallâhualeyhivesellem-ashâbına,birtaraftanbolcainfâketmeyiveherhusûstainsanlarayardımetmeyiemrederken,diğertaraftandakimsedenbirşeyistemememeyitavsiyeetmiştir.HicrettensonraEnsâr-ıkirâmbütünvarlıklarınıMuhâcirler'leyarıyarıyapaylaşırken,Muhâcirlerdebuinfâkcoşkusunaaynıderecedebüyükveanlamlıbiristiğnâilekarşılıkvermişlerdir.Çokzarûrîihtiyaçlarınıödünçolarakalmışlarvehâlleridüzeldiğindeonlarıhemeniâdeetmişlerdir.(Buhârî,Hibe,35;Müslim,Cihâd,70)SevgiliPeygamberimizEnsâr'laMuhacirler'ikardeşyaparkenSa'dbinRebîileAbdurrahmanbinAvf'ıkardeşilânetmişti.Sa'd-radıyallâhuanh-kardeşinemalınınçokolduğunuvebununyarısınıkendisinevermekistediğinisöylemişti.Bufevkalâdeîsârakarşılık,Abdurrahman-radıyallâhuanh-debüyükbirâlicenaplıkgöstermişve"Allâhehlinivemalınısanamübârekkılsın,eykardeşim!Banaçarşınınyolunugösteriver,yeter."(Buhârî,Büyû,1)diyerekticâretlemeşgulolmuş,ashâbınenzenginleriarasınakatılmıştır.AvfbinMâlik-radıyallâhanh-'ınanlattığışuhâdiseResûl-iEkremEfendimiz'inistiğnâyıashâbınaneölçüdetâlimettiğinigöstermesiaçısındanoldukçamânidardır:"BizyedisekizkişilikbirgrupResûlullâh-sallallâhualeyhivesellem-'inyanındaoturuyorduk.Bize:«"Allâh'ınResûlü'nebîatetmeyecekmisiniz?»buyurdu.Oysabiz,yenibîatetmiştik.Busebeple:"EyAllâh'ınResûlü!Bizsanabîatettikya,dedik.Sonratekrar:«"Allâh'ınResûlü'nebîatetmeyecekmisiniz?»buyurdu.Bizyine:"EyAllâh'ınResûlü!Bizsanabîatettikya,dedik.Efendimiztekrar:«"Allâh'ınelçisinebîatetmeyecekmisiniz?»buyurdu.Budefabîatiçinellerimiziuzatarak:"EyAllâh'ınResûlü!Bizsanadahaöncebîatetmiştik.Şimdineüzerebîatedeceğiz,dedik.SevgiliPeygamberimiz:«"Allâh'akullukedipO'nahiçbirşeyiortakkoşmamak,beşvakitnamazıkılmak,itaatetmekve-sesinialçaltarak-kimsedenbirşeyistememeküzerebîatedeceksiniz!»buyurdu.Yeminederimkibugruptanbazılarınıgörürdüm;(atüzerindeyken)kamçısıyeredüşerdideonukimsedenkendisinevermesiniistemezdi."(Müslim,Zekât,108)ŞairNecâtîşöyleder:Arzusemâdameskenedinmemsehâb-veş
Tâyerdegöktezerrekadarminnetolmasun."Hiçbiryerde,hiçkimseyekarşıminnetaltındakalmamakiçinelimdengelsebulutlargibigezer,nearzdanedesemâdayertutmam."Asr-ısaâdethepbugüzelahlâkınnümûneleriiledoludur.Onlardanherbiriarkasındaayrıbirgüzellikbırakmıştır.Çünkü,ResûlullâhEfendimizonlaranasılmüstağnîyaşanacağınıgösterdiğigibibuhasletikazanmakiçin,AllâhTeâlâ'yanasılyalvarılmasıgerektiğinidetâlimetmiştir.Ali-radıyallâhuanh-'denrivâyetedildiğinegöremükâtep(anlaşmalı)birköleonagelerek;"Borcumuödeyecekgücümyok,banayardımet!"dedi.Oda:"Resûlullah-sallallâhualeyhivesellem-'inbanaöğrettiğiduayıbendesanaöğreteyimmi?Bunadevamettiğintakdirde,üzerindeSebirdağıkadarborçolsabileAllâhTeâlâonuödemeneyardımeder,dediveşuduâyıokudu:"Allâhım!Banahelâlrızıknasipederekharamlardankoru!LütfunlabeniSen'denbaşkasınamuhtaçetme!"(Tirmizî,Deavât,110)Birborcuödeyebilmekiçineldengelengayretgösterilirken,diğertaraftandaCenâb-ıHakk'ınyardımıistenmelidir.İnsanticaretyaparkenveyabirborcunuödemeyeçalışırkenhephelâlrızıkpeşindeolmalı,haramlardanşiddetlekaçınmalıvekendisiniharamkazançtankorumasıiçin,AllâhTeâlâ'danyardımistemelidir.Neredengeldiğinebakmadanhırsvetamahilemalbiriktirmeyeçalışmak,birMüslümanınkesinlikleiltifatetmeyeceğibirharekettir.İslâm'ınizzetveşerefinitemsiledenMüslüman,Allâh'tanbaşkasınamuhtaçolmamayıdüstûredinecekvealaneldeğil,verenelolmayaçalışacaktır.
Related Documents
