Bala Paulina Mrozek Anna Wagner Martyna
To samo
osobowa
Wg Eriksona (1966) to samo to spostrzeganie identyczno ci i ci g o ci mimo up ywu czasu oraz poczucie, e inni ludzie uznaj t jedno i ci g o osobow . (Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ) Wg S.K. Whitbournea i C.S. Weinstocka(1979) to samo to ca okszta t przypisywanych przez jednostk cech fizycznych, motyww, zdolno ci, postaw, celw, warto ci i pe nionych rl spo ecznych. Badacze zwracaj uwag na to, i poczucie to samo ci wi e si z autorefleksj , czyli okre leniem obrazu ja. (Harwas- Napiera a i Liberska,2007, To samo a wsp czesno ) Wg. Jarymowicz-Szustrowej(1980) poczucie to samo ci to poczucie bycia sob pomimo zmian zachodz cych w czasie, jak i orientacja kim si jest, i gdzie jest nasze miejsce na wiecie. (Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Wg Birch i Malim (1998) to samo sk ada si z 3 sk adnikw ja : poczucie jedno ci i zgodno ci obrazu ja integralno poczucie ci g o ci w czasie obrazu ja ci g o istnienia ja poczucie wzajemno ci miedzy obrazem ja a sposobem jaki si spostrzegamy przez innych W okresie adolescencji budowanie to samo ci dokonuje si intensywnie, a jej poszukiwanie staje si podstawowym zadaniem rozwojowym. Jest to okres, w ktrym jednostka dokonuje opracowania nagromadzonych danych na temat ja. (HarwasNapiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Kryzys to samo ci:We wsp czesnych badaniach zwraca si uwag na dwie tendencje: 1) Przed u ony okres ustalania to samo ci, czony z przekonaniem, e kryzys nie jest zjawiskiem swoistym dla dorastania2)
Powracaj ce kryzysy to samo ciowe w doros o ci s wynikiem gwa townych zmian we wsp czesno ci, ktre jednostka musi ci gle integrowa w obrazie ja. Wg Przetacznik- Gierowskiej (1996) dotyczy to g wnie wymiaru spo eczno- horyzontalnegoa wsp czesno )
(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo
Wsp czesne rd a zagro eNegatywne zjawiska utrudniaj ce rozwj procesw to samo ciowych to: 1. niedostatek warto ciowych wzorw, z ktrymi mo na by o by si identyfikowa 2. zbyt du a gwa towno zjawisk spo ecznych, ktra powoduje brak stabilno ci rodowiska rodzinnego i pozarodzinnego 3. zalewanie informacjami, przede wszystkim eksplozja informatyczna 4. po piech, ycie w biegu, brak czasu(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ).
Poj cie to samo ci w uj ciu socjologicznymWg Bokosza skiego (1989,2006) jest to koncepcja siebie, uk ad autodefinicji jednostki jako aktora spo ecznego.(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Wg Turowskiego (1993) to samo oznacza poczucie ci g o ci ja ni i w asnego istnienia, spo eczna za okre la miejsce jednostki w wiecie spo ecznym, jej role spo eczne. (HarwasNapiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ) Wg Misztala (2005) sk ada si z dwch cz ci: z zespo u wiedzy, kwalifikacji i dyspozycji moralnych z jednostkowej umiej tno ci porwnywania ich i analizowania zale no ci miedzy nimi. To samo odpowiada na pytanie nie tylko kim jestem? ale przede wszystkim kim jestem, skoro jestem tak r ny od innych?(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Bauman (2000) w swojej pracy Ponowoczesno jako rd o cierpie pisze, e budowa to samo ci jest powszechn potrzeb , do ktrej zach caj autorytety kulturowe, ale posiadanie mocno osadzonej i odpornej na zmiany to samo ci jest wad . Cz owiek mocno zakotwiczony w swojej to samo ci mo e odczuwa j jako balast utrudniaj cy ruchy. Argumentuje to s owami w wiecie tym zwi zki mi dzyludzkie rozpadaj si na seri spotka i interakcji, to samo na kolekcj przywdziewanych na przemian masek, dzieje ycia na zbir epizodw, ktrych sens sprowadza si do rwnie zwiewnej, jak i one same, pami ci. Niczego w tym wiecie nie wie si na pewno, ale si wie, e o wszystkim, o czym si wie, wiedzie mo na w zgo a odmienny sposb ma o jest w tym wiecie punktw oparcia, ktre by mo na uzna za solidne i zaufania godne(Bauman 2000, s 49).(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Wsp cze nie tworzenie to samo ci jest niezwykle trudne dla ka dego cz owieka, a szczeglnie dla m odzie y. Rzeczywisto zmienia si gwa townie, zbyt szybko zmienia si wa no warto ci, wra enia s ulotne, ka dy chce pod a za mod . M odzie coraz cz ciej ulega idei konsumentaryzmu, maj c wra enie, e dokonuje w asnego wyboru. Wielo ofert powoduje, e m ody cz owiek staje si turyst - kolekcjonerem wra e , bohaterem tego dnia, maj cym wolno wyboru (Bauman, 2000).(Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Statusy to samo ci wg Jamesa MarciiTo samo osi gni ta To samo moratoryjna (odroczona) To samo nadana (lustrzana) To samo dyfuzyjna (rozproszona lub pomieszana)
Wp yw wychowania w rodzinie na rozwj dzieckaStyl wychowania obejmuje: Formy kontrolowania Formy wsparcia Stosowany system kar i nagrd Ilo po wi canego czasu Natura norm panuj cych w rodzinie Komunikacj w rodzinie Sposb podejmowania decyzji dot. Dziecka oraz ca ej rodziny Podzia obowi zkw
Wp yw wychowania w rodzinie na rozwj adolescentaStyle wychowania: Demokratyczny Autokratyczny Liberalny Niekonsekwentny (Mika, 1987)
Styl demokratycznyobejmuje przede wszystkim dialog z dzieckiem o dziecku o rodzinie (nie odrzucaj c tematw trudnych). Dzieci uczestnicz w podejmowaniu decyzji dot. Rodziny. ich samych. W miar rozwoju zakres praw i samodzielno ci powi ksza si . Rodzice zach caj do zachowa autonomicznych Niestosowanie si do zasad nie jest karane represjami, ale zach ca si do zmiany niew a ciwych zachowa Taki styl pomaga w przystosowaniu si dziecka, otwarto ci na nowo ci, oryginalno ci w my leniu, buduje pozytywny obraz siebie. W takim stylu istnieje spore prawdopodobie stwo, e dziecko przejmie system warto ci od rodzicw, normy wg jakich oni post puj , nawet mo e doj do przej cia koncepcji ja.
K1
Slide 12 K1 je li dziecko o czym wspomina to nalezy o tym rozmwia bo jest to dla niego wa neK&M, 12/6/2011
Styl autokratycznyKomunikacja jest jednostronna: rodzic -> dziecko K2 Wszelkie normy s zgodne wy cznie ze zdaniem rodzicw (lub jednego) a ich nieprzestrzeganie cz sto wi e si z surow kar Zachowanie dziecka podlega silnej kontroli Rodzice narzucaj wymagania, jednak zgodnie z zainteresowaniami i mo liwo ciami dziecka
W takim stylu dziecko ma za zadanie jedynie wykonywa dane mu polecenia i zadania. Inicjatywa w asna, poczucie autonomii jest negatywnie postrzegane, co skutecznie hamuje w asne postrzegania wiata. W agodniejszej formie dziecko nawi zuje pozytywn wi emocjonaln , a wzorce maj szans przej z rodzicw autorytetw na dziecko, kszta tuj c to samo .
Slide 13 K2 decyzje s odgrne i nieodwo aneK&M, 12/6/2011
Styl liberalnyRodzice wspieraj i realizuj , ka dy pomys na siebie dziecka Komunikacja jest cz sto jednostronna dziecko -> rodzic W przypadku ewidentnego z amania norm spo ecznych kara jest raczej s aba W takim stylu stela na jakim dziecko ma budowa swoj to samo , jest do s abe, poniewa nie jest do okre lone.
Styl niekonsekwentyZmienno oczekiwa rodzicw, egzekwowanych norm, kryteriw oceniania Rodzice mi dzy sob cz sto rywalizuj o uczucia dziecka Konsekwencj mo e by utrudnione nawi zywanie pozytywnej wi zi pomi dzy rodzicami a dzieckiem, brak odpowiedniego wsparcia, a tak e trudno ci w ustaleniu w asnej drogi yciowej i koncepcji siebie.
Wp yw stylu wychowania na status to samo ci adolescenta
MetodaBadano: Groninge sk Skal To samo ci GIDS (opart na koncepcji statusw Marcii) jest to badanie dwuetapowe: 1. Rozmowa o zobowi zaniach w r nych obszarach aktywno ci 2. kwestionariusz dotycz cy wymienionych przez respondenta zobowi za , gdzie sama okre la stopie eksploracji
MetodaAnkieta Styl wychowania w rodzinie zawiera pozycje dot.: 1) Form kontroli 2) Komunikacji w rodzinie 3) Udzielanego wsparcia 4) Ilo ci czasu po wi canego dziecku 5) Organizacji ycia rodziny 6) Sposobu podejmowania decyzji w rodzinie
Osoby badane
Przebadano 72 osoby w wieku 14.2 15.1, wy onione z losowania warstwowego
W rd badanych najliczniejsza by a grupa ze statusem to samo ci nadanej (33%), p niej moratoryjnej (28%), osi gni tej (21%) i dyfuzyjnej (18%).
Osoby o statusie to samo ci nadanej lub osi gni tej istotnie cz ciej uczestnicz w podejmowaniu decyzji dotycz cych ich samych i ycia wewn trzrodzinnego.
Udzielane wsparcie - wynikiDzieciom o statusie to samo ci nadanej oraz moratoryjnej rodzice po wi caj znacz co wi cej czasu. Najwi ksze wsparcie ze strony rodziny otrzymuj dorastaj cy o statusie to samo ci nadanej, w nieco mniejszym stopniu osi gni tej, p niej moratoryjnej i dyfuzyjnej.Najsilniejsze wsparcie: Najs absze wsparcie
Intelektualne: nadana Dzia aniowe: nadana Emocjonalne: nadana
Intelektualne : dyfuzyjnej Dzia aniowe: dyfuzyjnej Emocjonalne : moratoryjnej
Kary udzielane przez rodzicw wynikiKary w s abym nat eniu s stosowane cz ciej wobec to samo ci nadanej, osi gni tej Kary o silnym nat eniu cz ciej stosowane s wobec to samo ci moratoryjnej i dyfuzyjnej Pozbawienie przywilejw niezale nie od statusu Kary s owne najcz ciej udzielane adolescentom o statusie to samo ci osi gni tej i dyfuzyjnej
Kszta towanie to samo ciNastolatek jest w trudnej sytuacji wyboru rl spo ecznych jakie chce, b dzie pe ni . Integrowanie zebranych do tej pory do wiadcze jako cz onka rodziny i grupy rwie niczej jest procesem trudnym, ktry wp ywa na obraz siebie i determinuje do odpowiedzi na pytanie: kim jestem?(Bakiera, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno ) a
Kszta towanie to samo ciWg Eriksona, kszta towanie si ego, to proces niezwykle wa ny i jest czym znacznie wi cej ni suma identyfikacji z dzieci stwa. Natomiast za si rozwojow okresu dorastania uznaje wierno . (za Bakiera, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ) Dlatego, adolescenci szukaj idei, autorytetw, warto ci, ktrym mog yby si po wi ci .
Kszta towanie to samo ciIntegracja zdobytej wiedzy na swj temat wymaga czasu. Moratorium, daje czas na to by prbowa i poznawa nowych rzeczy, aktywno ci, role, ktre pomagaj pozna siebie, swoje mo liwo ci. Kierunek podejmowanych aktywno ci oraz stopie zaanga owania decyduje o rozwoju to samo ci.(za Bakiera, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno ) a
Reorganizacja wi zi w rodzinieKonflikt rozstaniowy (Jankowski, 1983 za: Bakiera [w:] HarwasNapiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ))
Dotyczy nastolatkw i rodzicw generuje sprzeczno , pomi dzy g bok potrzeb usamodzielniania si , a ch ci do przed u ania K3 bezpiecznych, stabilnych relacji jakie do tej pory panowa y w rodzinie. Sprzeczno pojawiaj si , gdy proces ten, nie pokrywa si w czasie. Wtedy kryzys rozwi zywany jest poprzez separacj . Proces rozwi zywania konfliktu rozstaniowego powinien przebiega powoli, stopniowe zmieniaj c dotychczasowe relacje, tak by stawa y si bardziej partnerskie, jednak z zachowaniem autorytetu rodzicw.
Slide 26 K3 intra psychicznyK&M, 12/13/2011
Reorganizacja wi zi w rodziniePsychiczne uniezale nienie si od rodziny jest konieczne w procesie prawid owego rozwoju to samo ci. Przygotowanie dziecka do samodzielnego ycia to zadanie rodzicw. Niestety cz sto prby uniezale nienia si s traktowane jako brak kontroli nad nim lub utrat kontaktu. Kiedy rodzina funkcjonuje nieprawid owo, mo e pojawi si wi symbiotyczna. Niew a ciwe relacji mi dzy rodzicami Uniezale nienie si dziecka, determinuje te do przeorganizowania relacji ma e skich. Kiedy rodzice nie s gotowi mog blokowa ten proces. K4K5
Slide 27 K4 K5 trwa o relacji, jeden rodzic, wzajemnym uniezale nienie l k separcyjny
K&M, 12/13/2011
tworzenie z dzieckiem bliskiej relacji, skierowanie si wspolne przeciw drugiemu z rodzicwK&M, 12/13/2011
Reorganizacja wi zi w rodzinieW okresie dorastania nast puje szukanie w asnej drogi, cz sto przez negacje zastanej sytuacji. Najsilniej krytykowani s zazwyczaj rodzice najcz ciej ich sposb zachowania i podejmowane decyzje. Warto ci i zasady doros ych trac absolutny charakter, a pogl dy rwie nikw staj si ciekawsz ofert .
Reorganizacja wi zi w rodzinieKiedy nastolatek spotka si z krytyk na temat swoich rodzicw, to mimo tego, e cz sto sam jest negatywnie do nich nastawiony, stanowczo stanie w ich obronie, a nawet zacznie ich sam usprawiedliwia . (Filipczuk, 1987 za: Bakiera, 2007 [w:]Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Reorganizacja wi zi w rodzinieStosunek rodzicw do w asnych dorastaj cych dzieci jest znacznie bardziej przyjazny, ni do og u m odzie y. (Cudak, 1995 za: Bakiera [w:] Harwas- Napiera a iLiberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Postawa opieku ca 45,4%, yczliwa 34,6% Wymagaj ca 43,4%, krytyczna 20.2% cudzych dzieci
Relacje z nauczycielamiStyl kierowania klas : Autokratyczny (nakazy, zakazy, cz ste kary, decyzje o dzia aniu zespo u podejmuje cz sto sam nauczyciel) wzbudza napi cie oraz poczucie zagro enia. Demokratyczny (aktywizacja do wyra ania swojego zdania, nagradzanie, wsplne ustalanie regu , przepisw) jest to po dany styl w pracy z nastolatkami, z zachowaniem odpowiedzialno ci za kierowanie klas przez nauczyciela. Liberalny (zmniejszenie wymaga wobec ucznia, nauczyciel w roli kolegi/kole anki, ) jest niekorzystny w pracy z nastolatkiem, uznanie nauczyciela za partnera (czyli osob o podobnych problemach) skutkuje K6 obni eniem postrzegania jego kompetencji, co skuteczniej zmniejsza szanse na stanie si autorytetem.(Bakiera, rok [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno )
Slide 31 K6 im wi cej mo liwo ci wypowiadania swojego zdania tym bardziej b dzie si zmniejsza antypatia do szko yK&M, 12/13/2011
Relacje z nauczycielamiPrzyj cie przez nauczyciela koncepcji, e okres dorastania u wszystkich przebiega tak samo, kr cych opinii o tym, e m odzie jest trudna, wp ywa negatywnie na ni sam , mo e to powodowa wzrost l ku, zani enie pouczycia w asnej warto ci. Szko a powinna dawa mo liwo ci poznawania siebie przez nastolatka. Nauczyciel powinien postrzega m odzie bez pryzmatu panuj cych schematw, zna i rozumie proces jej rozwoju, dostosowa proces naucza nia do jej potrzeb. (Braun-Ga kowska, 1994; Hanka a, 2002 za: Bakiera, [w:]Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo a wsp czesno ))
Optymalizacja kszta cenia si oraz procesu indywidualizacji nast pi mo e w wyniku tylko systematycznej wsp pracy rodzicw z nauczycielami.
Style to samo ci wg modelu BerzonskyegoStyl informacyjny (autorefleksja, poszukiwanie informacji o ja, krytyka w . Osoby, otwarto na informacje) Styl normatywny ( przej cie warto ci, oczekiwa , zda , rl spo ecznych; zamkni cie poznawcze) Styl dyfuzyjno unikowy (zwlekanie, odraczanie podejmowania problemw zw. z ja)(Senejko, 2007, [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno ) a
Badania Alicji Senejko
Metoda
Kwestionariusz ISI Berzonskyego (Identity Style Inventory) K7 Kwestionariusz PSPDQ Senejko (Psycho-Social and Psychic Defense Questionnaire)
Slide 36 K7 psychicznych i psychospo ecznych obronK&M, 12/13/2011
Osoby badane242 uczniw szk gimnazjalnych i licew - 136 dziewcz t oraz 96 ch opcw Wiek 15 17 lat wy onione z doboru warstwowego
Klasyfikacja zagro eza: Senejko, 2003)
w adolescencji
Rodzaj zagro e Problemy rodzinne
Charakterystyka zagro e amanie regu funkcjonowania w rodzinie, zdarzeniami losowymi, sytuacjami konfliktami, formalnym stanem rodziny, sytuacj materialn w rodzinie Obowi zek szkolny lub zawodowym: weryfikacj wiedzy; konfliktami z kadr , problemy wynikaj cymi z konieczno ci wyboru szko y/pracy Niepo dany charakter relacji intymnych, np. nieodwzajemnione u uczucie, konfliktami z sympati , radykalnym przerwaniem relacji intymnych Relacje przyjacielskie i kole e skie, typu: wydarzenia losowe, np. nag a roz ka, pokusy, szanta e i gro by, konflikty z przyjaci mi lub kolegami Sytuacje z udzia em dorastaj cego i/lub nieznajomych: bycie podmiotem incydentu, np. kradzie bycie np. pobicie kogo , antycypowanie zagro e o charakterze incydentw spo ecznych ki wynikaj ce z trudu ycia, np. l ki zw. z w asn chorob , powa ne problemy z kszta towaniem to samo ci, tre ciowo okre lone l ki, np. l k przed wkraczaniem w doros o
Problemy szkolne lub zawodowe Problemy z sympati Problemy towarzyskie Incydenty spo eczne Problemy egzystencjalne
WynikiZagro enia jakie najcz ciej dotykaj adolescentw to: Problemy egzystencjonalne Problemy szkolne/zawodowe
WynikiSposoby szacowania zagro e Styl informacyjny wysokie wyniki Styl informacyjny niskie wyniki Styl normatywny - wysokie wyniki Styl normatywny - niskie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Wysokie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Niskie wyniki
Wa no problemu Si l ku Sugestia autorytetu
0,50 0,54 0,06
0,57 0,57 0,08
0,47 0,57 0,16
0,48 0,55 0,02
Brak istotnych r nic
Osoby o wysokich wynikach w tym stylu istotnie cz ciej szacowa y zagro enia na podstawie sugestii autorytetu
Brak istotnych r nic
WynikiSposoby szacowania zagro e Styl informacyjny silne zaanga owanie Styl informacyjny niskie zaanga owanie Styl normaty wny silne zaanga owa-nie Styl normatywny - niskie zaanga owa -nie Styl dyfuzyjno unikowy silne zaanga owanie Styl dyfuzyjno unikowy niskie zaanga owanie
Wa no problemu Si l ku Sugestia autorytetu
0,75 0,37 0,12
0,00 1,00 0,00
0,47 0,76 0,17
0,66 0,33 0,33 Brak istotnych r nic
Istotna r nica w zakresie si y l ku oraz wa no ci problemu
Brak istotnych r nic
WynikiOkre lani e sytuacji trudnej Silniejsze zagro enie s absze wyzwanie S abe zagro enie Najrzadziej ze wszystkich stylwStyl informacyjny wysokie wyniki Styl informacyjny niskie wyniki Styl normatywny wysokie wyniki Styl normatywny niskie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Wysokie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Niskie wyniki
rzadziej
cz
ciej
-
cz
ciej
rzadziej
-
cz
ciej
rzadziej
Najcz ciej ze wszystkich stylw
-
WynikiOcena zagro enia utrudnienie + pozytywna ocena mo liwo ci utrudnienieStyl informacyjny wysokie wyniki Styl informacyjny niskie wyniki Styl normatywny wysokie wyniki Styl normatywny niskie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Wysokie wyniki Styl dyfuzyjno unikowy Niskie wyniki
Cz
ciej
Rzadziej
Rzadziej
Cz
ciej
Cz
ciej
Rzadziej
Adolescenci o informacyjnym stylu przetwarzania informacjiw sposobie oceny zagro enia cz ciej kieruj si stopniem wa no ci zadania, maj siln polimotywacj zachowania obronnego ze s abszym motywem obronnym i silniejszym zadaniowym w przezwyci ania zagro enia. Pozytywnie oceniaj w asne mo liwo ci poradzenia sobie z zagro eniami
(Senejko, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno s. 123)
a
Adolescenci o dyfuzyjno - unikowym stylu przetwarzania informacjiOdsuwaj te w czasie moment zaanga owanie si w rozwi zywanie problemw codziennych. Ujawniaj niech do konfrontowania si z nieprzyjemnymi decyzyjnymi sytuacjami i problemami osobistymi i samodzielnego borykania si nimi. Przejawiaj siln motywacj obronn o charakterze polimotywacji, to znaczy z obecnym w niej motywem zadaniowym, ktry jest jednak s abszy ni motyw obronny. Ich wiara we w asne mo liwo ci poradzenia sobie z zagro eniem nie jest stabilna ani silna: wst pne pozytywne oceny w asnych mo liwo ci sprawczych ewoluuj ku ocenom negatywnych.(Senejko, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno s. 125) a
Adolescenci o normatywnym stylu przetwarzaj cym Ujawniaj tendencj do ochrony tak przej tychstandardw regulacji ochrony przed informacjami rozbie nymi poprzez zamkni cie poznawcze szacuj zagro enie najcz ciej na podstawie sugestii autorytetu spo ecznego. W odr nieniu od dorastaj cych charakteryzuj cych si przewa a u nich motywacja obronna o s abym nat eniu, a nie polimotywacja. Jednak cechuje je wiara we w asne si y co znajduje odzwierciedlenie w pozytywnej ocenie w asnych mo liwo ci poradzenia sobie z zagro eniem.(Senejko, 2007 [w:] Harwas- Napiera a i Liberska, 2007,To samo wsp czesno s. 124) a
Przemiany w rozwoju spo ecznym w okresie dorastaniaProces wrastania w spo ecze stwo doros ych (por. Inhelder, Piaget, 1970) 2. Stopniowe uzyskiwanie statusu spo ecznego cz owieka doros ego (por. Zazzo, 1972) 3. Specyficzne przemiany w relacjach spo ecznych z doros ymi oraz z rwie nikami (por. Zazzo, 1972; Obuchowska, 1996, 2000)1.
Okres dorastania to okres w yciu cz owieka, w ktrym w sposb szczeglnie intensywny prbuje on okre li nie tylko swoj to samo ( Erikson, 1950), ale i swoj przysz o , poprzez poszukiwanie swojego indywidualnego miejsca w yciu oraz poprzez proces stopniowego wrastania w spo ecze stwo doros ych (por. Inhelder, Piaget, 1970).(za: Obuchowska, Rozwj psychiczny m odzie y a jej koncepcje dotycz ce w asnego ycia, 2005)
Ad. 1 Proces wrastania w spo ecze stwo doros ychWg. Piageta: wrastanie w spo ecze stwo oznacza, e adolescent zaczyna si uwa a za osob rwn doros ym i zaczyna ich ocenia na podstawie tej rwno ci oraz wzajemno ci Dorastaj cy nie tylko szuka w spo ecze stwie doros ych miejsca dla siebie, ale tak e z regu y zamierza w jakim zakresie to spo ecze stwo zreformowa
Wa ne wi c s dwa aspekty: 1. Opracowanie przez adolescenta programu w asnego ycia 2. D enie do zreformowania spo eczno ci doros ych skutek tzw. egocentryzmu m odzie czego Dopiero proces decentracji pozwala uwolni si od stanu niezrwnowa enia i wyj z fazy egocentryzmu i idealizmu.
Wrastanie w doros oIstotne s dwie przemiany: 1. W tym okresie (13-15 r. .) oprcz uczu do ludzi pojawiaj si uczucia zwi zane z ideami 2. Program ycia opiera si na okre lonej skali warto ci, na ktrej umieszcza on pewne idea y i cele ponad innymi
Moratorium
Zw oka przyznana temu, kto nie jest gotowy na stawienie czo a obowi zkom, kto potrzebuje czasu (Erikson,1968) Dobrze wykorzystane= pozytywne rozwi zanie konfliktu A gdy jest celem samym w sobie (Opoczy ska, 1999), mwimy o zatrzymaniu rozwoju psychospo ecznego
(za Pawlak [w:] Ga dowa A. (red.), To samo
cz owieka, 2000)
Przyczyny przed u enia moratorium1. Problemy zwi zane z dojrzewaniem emocjonalnym i niedojrza o ci w zakresie tej funkcji 2. Zmiany cywilizacyjne i kulturowe
Ad.1 Niedow ad sfery emocjonalnej lub tzw. zapa emocjonalna
Przyk ad: Piotru Pan- wieczny ch opiec Nie podejmuje problemu w asnego rozwoju, nie dostrzega potrzeby okre lenia w asnej to samo ci, a gdy zmienia role, to tak jak zmienia je dziecko w zabawie Inteligencja emocjonalnarozpoznawanie w asnych emocji, oraz emocji innych ludzi, wykorzystywanie uczu do kierowania w asnym dzia aniem
Wg. Eriksona wyborami, ktre przes dzaj o powstaniu to samo ci, s wybory z tzw. zobowi zaniem na ca e ycie. Urzeczywistniaj si one w postaci postaw wobec warto ci. Postawa za , aby by a w pe ni dojrza a, musi zawiera wszystkie trzy komponenty: poznawczy, behawioralny, emocjonalny. (Pawlak, 2000, s. 222)
(za Pawlak [w:] Ga dowa A. (red.), To samo
cz owieka, 2000)
Ad. 2 Zmiany cywilizacyjne i kulturowea) Taylor: Uniwersalne horyzonty moralne vs. osobiste (kiedy przypisane do stanu, p ci, itd., a nie do jednostki) Ustanowiony ad vs. Innowacje, czy modyfikacje Przeznaczenie vs. wybr
dopki Europejczyk mia stabiln hierarchi warto ci, nie mia problemw z to samo ci , kiedy natomiast nast pi o sp aszczenie i horyzontalne zestawienie warto ci, pojawi a si trudno , gdy zabrak o wystarczaj cych przes anek dla wyboru jednych, a odrzucenia innych (Taylor, 1989)cz owieka, 2000)
(za Pawlak [w:] Ga dowa A. (red.), To samo
Przyk ad: rwnorz dno
dbr
Ad. 2 Zmiany cywilizacyjne i kulturoweb) Trudno ci w nawi zywaniu trwa ych i bliskich relacji z innymi Karen Horney (1993): neurotyczna osobowo naszych czasw May (1993): apatia
Ad. 2 Zmiany cywilizacyjne i kulturowec) Wp yw mediw: Zafa szowany obraz mi o ci w relacji mi dzyludzkich Powiedz mi z kim chodzisz, a powiem Ci kim jeste Zaw enie perspektywy patrzenia na siebie O mojej warto ci wiadczy to na co mnie sta
Przed u anie si moratorium i odwlekanie procesu nadawania kszta tu w asnego Ja pozbawia jednostk tych, szczeglnych w rozwoju jej podmiotowo ci do wiadcze , ktre swoim bogactwem i znaczeniem mog yby wp ywa na jej dojrza o i twrcze rozwi zywanie konfliktw w kolejnych fazach rozwoju.(za Pawlak [w:] Ga dowa A. (red.), To samo cz owieka, 2000)
