İstanbul Büyükşehir Belediyesi Web viewBu alanda yer alan 292 Ada, 39 parsel 887m² , 34 parsel 870m², 26 parsel 235m² , 29 parsel 198m² , 42 parsel 2500m² ve 49 parsel 2071m²

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞIETÜD ve PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI

PROJELER MÜDÜRLÜĞÜ

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ŞEHİR TİYATROLARI BEYOĞLU SAHNESİ

MİMARİ PROJE YARIŞMASI ŞARTNAMESİ

İÇİNDEKİLER1. BÖLÜM

1.1.YARIŞMANIN ADI VE TÜRÜ

1.2. GEREKÇE

1.3. YARIŞMANIN KONUSU

1.4. YARIŞMA ALANI

1.5. YARIŞMANIN AMACI

1.6. YARIŞMAYI DÜZENLEYEN İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER

1.7. YARIŞMAYA KATILIM KOŞULLARI

1.8. JÜRİ ÜYELERİ VE RAPORTÖRLERİN İSİM VE KİMLİKLERİ

1.8.1. DANIŞMAN JÜRİ ÜYELERİ

1.8.2. ASLİ JURİ ÜYELERİ

1.8.3. YEDEK JÜRİ ÜYELERİ

1.8.4. RAPORTÖRLER

1.8.5. RAPORTÖR YARDIMCILARI

1.9. YARIŞMACILARDAN İSTENİLEN BELGELER

1.10. YARIŞMACILARA SAĞLANAN DOKÜMANLAR

1.11. PROJELERİN ÇİZİM VE SUNUMU 1.12. YER GÖRME BELGESİ

1.13. YARIŞMACILARIN KİMLİK ZARFLARI

1.13.1. YAZIŞMA ZARFI

1.13.2. KİMLİK ZARFI

1.14. YARIŞMA DIŞI BIRAKILMA

1.15. YARIŞMA TAKVİMİ

1.16. SORU VE CEVAPLAR

1.17. RUMUZ VE AMBALAJ ESASLARI

1.18. PROJENİN TESLİM YERİ VE ŞARTLARI

1.19. JÜRİ TOPLANTI TARİHİ

1.20. SONUÇLARIN İLAN ŞEKLİ

1.21. KOLLOKYUM TARİHİ VE YERİ

1.22. PROJELERİN SERGİLENME YERİ VE TARİHİ

1.23. PROJELERİN GERİ VERİLMESİ

1.24. ÖDÜLLER TUTARI VE ÖDEME ŞEKLİ

1

1.25. ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YERİ2. BÖLÜM

2. 1. YARIŞMANIN TANIMI VE İHTİYAÇ PROGRAMI

2.1.1. YARIŞMANIN TANIMI

2.1.2. İHTİYAÇ PROGRAMI

3. BÖLÜM

3.1. BEYOĞLUNUN İSTANBUL METROPOLÜ İÇİNDEKİ YERİ VE KONUMU

3.2. ALANIN KENTSEL SİT ALANI OLARAK İLANI VE GEÇİCİ YAPILANMA KOŞULLARI 3.3. ANALİZ ÇALIŞMALARI

3.3.1.DOĞAL YAPI ANALİZİ

3.3.2.YAPISAL ANALİZLER

3.3.3.MEKÂNSAL ANALİZLER

3.4. ULAŞIM

3.4.1. KARAYOLU ULAŞIMI

3.4.2. RAYLI SİSTEM ULAŞIMI

3.5. ALTYAPI VE KAMU KURUM GÖRÜŞLERİ

3.6. EKLER ve HARİTALAR

2

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ŞEHİR TİYATROLARIBEYOĞLU SAHNESİ

MİMARİ PROJE YARIŞMASI ŞARTNAMESİ

1. BÖLÜM

1. 1. YARIŞMANIN ADI ve TÜRÜ

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şehir Tiyatroları Beyoğlu Sahnesi Mimari Proje yarışmasıdır.

Yarışma; ulusal ve tek aşamalıdır.

1. 2. GEREKÇE

Proje alanı, İstanbul'un en eski tarihsel merkezlerinden olan Beyoğlu-Pera Bölgesinde, Galata Kulesi hinterlandında; tarihi Beyoğlu Belediye binasıyla aynı meydana bakan ve çevresi çok sayıda tescilli yapıyla kuşatılmış,  özellikle Haliç'ten bakıldığında ise Pera-Galata'ya ait özgün peyzajda yer alan Şişhane Meydanı'ndadır.

Buradaki her bir yeni yapının, tarihsel çevrenin değerine uygun özende tasarlanması; ayrıca bölgenin yine İstanbul'un geçmişten geleceğe kültür ve sanat merkezi olması ve tiyatro işlevinin de sanatsal özelliği dikkate alınarak, yeni yapıya ait mimarinin de sanatsal özünün öne çıkması; yine tarihsel dokuyu oluşturan mimarideki estetik sorumluluğun ve dikkatin bu bölgedeki günümüz mimarisinde de gözetilmesi gerektiği önemsenerek; söz konusu alanda yapımına karar verilen tiyatro binasının   tüm bu değerlerle buluşabilmesini hedefleyen bir mimari proje yarışmasıyla elde edilecek tasarımla İstanbul'a kazandırılması uygun görülmüştür.

1. 3. YARIŞMANIN KONUSU

Yarışmanın konusu; Beyoğlu ilçesinde ekli paftada işaretli alanda programa uygun bir tiyatro kompleksine ait projeler ile yakınındaki alanlarda çevre düzenleme projesinin elde edilmesidir. (Bkz. 2.1.1)

1. 4. YARIŞMA ALANI

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Beyoğlu Sahnesi Proje Yarışma alanı toplam 6.761m² ’dır.

Bu alanda yer alan 292 Ada, 39 parsel 887m² , 34 parsel 870m², 26 parsel 235m² , 29 parsel 198m² , 42 parsel 2500m² ve 49 parsel 2071m² ’dir. (Yeni Tiyatro Binası Projesi yapılacak alan, 49 parsel dışındaki alanlardır. 49 parselde yer alan Tescilli Beyoğlu Vergi Dairesi Binası ile Yeni Tiyatro Binasının entegrasyonu sağlanacaktır.) Yarışma Alanı Sınırı, haritada gösterilen alandır. (Bkz. Harita–1)

Bina yapılanma koşulları için; İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 21.11.2007 gün ve 1382 sayılı Kararı dikkate alınmalıdır.

3

Harita -1: Yarışma Alanı Sınırı

1. 5. YARIŞMANIN AMACI

İlke olarak, İstanbul’un kültürel açıdan en yoğun bölgelerinden biri olan Beyoğlu’nda; gerekçede belirtilen hususları göz önünde bulunduran ve 94 yıllık tarihi ile Türkiye’nin en eski tiyatro kurumu olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları için bir tiyatro yapısının projesini, yaratıcı fikirler ile elde etmek temel amaçtır. Halen Beyoğlu Vergi Dairesi olarak kullanılan tescilli eski eser bina için ise; tiyatro fonksiyonu ile uyumlu bir entegrasyon sağlanarak, fonksiyonel açıdan öneri getirilerek ilişkilendirilecek ve projede bir bütün olarak çözümlenecektir.

1. 6. YARIŞMAYI DÜZENLEYEN İDAREYE İLİŞKİN BİLGİLER

Yarışmayı Düzenleyen İdare : İBB – ETÜD ve PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI PROJELER MÜDÜRLÜĞÜ

Proje Yönetim : İBB – ETÜD ve PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI PROJELER MÜDÜRLÜĞÜ

Posta Adresi : Gençtürk Cad. Ağa Yokuşu Sokak. No: 27 Laleli Eminönü/İstanbul

İrtibat Telefon Numarası : (0212) 512 03 02

4

Faks Numarası : (0212) 514 10 16

Elektronik Posta Adresi : [email protected]. 7. YARIŞMAYA KATILIM KOŞULLARI

Yarışmacıların Beyoğlu Tiyatro Binası Kültür Kompleksi Projesi Yarışması için, Gençtürk Cad. Ağa Yokuşu Sokak. No: 27 Laleli Eminönü/İstanbul’dan, adreslerini bırakarak şartname almış olmaları gerekmektedir. Şartname bedeli olan 90 YTL (Doksan Yeni Türk lirası) VAKIFLAR BANKASI Validesultan Şubesi 2000980 no.lu hesaba yatırılacak; dekontu isim ve adres ile birlikte 07/04/2008 Pazartesi günü saat 16.30’a kadar yukarıda belirtilen adrese teslim edilerek şartname alınacaktır.

Yarışmaya katılacaklarda aranacak koşullar;

a) Yarışmaya TMMOB üyesi Mimarlar katılabilirler. Yarışma ekibinde; Şehir Plancısı, Peyzaj Mimarı, İnşaat Mühendisi olması ve yasal engeli bulunmaması,

b) Jüri üyelerini ve raportörleri belirleyen ve atayanlar arasında olmamak,

c) Jüri üyeleri (danışman, asli, yedek) ve raportörlerle bunların birinci dereceden akrabaları, ortakları, yardımcıları ve çalışanları arasında olmamak,

d) Jüri çalışmalarının herhangi bir bölümüne katılmamış olmak,

e) Yarışma Şartnamesi’nde öngörülen özel koşullara uymak,

f) İDARE’ce satışa sunulan Şartnameyi satın alıp, isim ve adreslerini yarışma raportörlüğüne kaydettirmek,

g) Yarışmayı açan idarede ve yarışma ile ilgili her türlü işlemleri hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olmamak,

h) Yarışmayı açan idare adına hareket eden danışmanlar ile bunların çalışanları arasında olmamak.

Bu şartlara uymayanlar yarışmaya katılmış olsalar dahi tasarımları yarışmaya katılmamış sayılır ve isimleri yarışmaya kabul edilmeme gerekçeleriyle birlikte üyesi oldukları meslek odasına bildirilir.

1. 8. JÜRİ ÜYELERİ VE RAPORTÖRLERİN İSİM ve KİMLİKLERİ

1. 8. 1. DANIŞMAN JÜRİ ÜYELERİ

Dr. Kadir TOPBAŞ İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Misbah DEMİRCAN Beyoğlu Belediye Başkanı Mehmet ACARCA İBB Şehir Tiyatroları Müdürü Orhan ALKAYA İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni Yıldız KENTER Tiyatro Sanatçısı Kenan IŞIK Sanat Danışmanı Ali TAYGUN Tiyatro Sanatçısı Nurullah TUNCER Tiyatro Sanatçısı

1. 8. 2. ASLİ JÜRİ ÜYELERİ

Prof.Dr.Sümer GÜREL Y.Müh. Mimar Mim. Odası Temsilcisi Prof. Dr. Cengiz ERUZUN Y.Mimar Prof. Dr. Özer ERENMAN Y.Mimar Oktay EKİNCİ Y.Mimar Turgut ALTON Y.Mimar Fikret BERKER İnşaat Mühendisi İnş. Müh. Odası Temsilcisi Hülya DİNÇ ATILGAN Peyzaj Y.Mimarı Peyzaj Mimarları Odası Temsilcisi

1.8. 3. YEDEK JÜRİ ÜYELERİ

Hasan KAHRAMAN İnşaat Mühendisi İnş.Müh.Odası Temsilcisi

5

Oya ÖKMEN Y. Mimar Yrd.Doç.Dr.Zafer AKDEMİR Y. Mimar Mim.Odası Temsilcisi Yrd.Doç.Dr.Zafer AKDEMİR Y. Mimar Mimarlar Odası Temsilcisi Yrd.Doç.Dr.İpek Müge ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ Peyzaj Y. Mimarı Peyzaj Mimarları Odası Temsilcisi

1. 8. 4. RAPORTÖRLER

Hülya ATEŞ Mimar Arzu (ÇETİN) DURSUN Y.Şehir Plancısı

1. 8. 5. RAPORTÖR YARDIMCILARI

Esra KELEŞ Mimar Çiğdem ÇAKAR Şehir Plancısı Nigar GÜRSOY Yazman

1. 9. YARIŞMACILARDAN İSTENEN BELGELER

1/1000 ölçekli analitik etüt sınırları içinde kalan alana ait; arazi kullanım, ulaşım önerileri ve açıklama raporu.

1/500 ölçekli proje alanının yakın çevresini gösteren vaziyet planı.

1/200 Ölçekli kat planları, kesit ve görünüşler ( 49 parselde yer alan bina için sadece fonksiyon önerisi getirilecek olup, bu yarışma kapsamında tiyatro binası ile entegrasyonuna yönelik çözümler geliştirilecektir.)

1/500 Ölçekli Proje Alanının ve Yakın Çevresinin Maketi.

Perspektifler

Önerilen yapıya ait mühendislik öneri raporları.(İnşaat Mühendisliği öneri Raporu, Elektrik Mühendisliği Öneri Raporu, Makine Mühendisliği Öneri Raporu, Akustik Öneri Raporu, Yangın Şartnamesi Öneri Raporu, İnşaat Mühendisliği Öneri Raporu kapsamında 1/200 ölçekli takriben boyutlandırılmış taşıyıcı sistem planları)

1. 10. YARIŞMACILARA SAĞLANAN DOKÜMANLAR

Yarışma Şartnamesi. Yarışma Alanının Yerini Gösteren Şema ve Fotoğraflar. Sözlük Hâlihazır Harita Maket Sınırını Tanımlayan Harita Yarışma Alanına İlişkin Fotoğraflar. Yarışma Alanına Ait Altyapı ve Kamu Kurum Görüşleri. Beyoğlu Vergi Dairesi Binası Rölövesi Şişhane Zemin altı Otopark Projesi Şişhane Metro İstasyonu Projesi

1. 11. PROJELERİN ÇİZİM VE SUNUMU

Her türlü çizim tekniği ve renk serbesttir. Her ölçeğin gerektirdiği ayrıntıda ve anlaşılabilir olacaktır. Çizimler A0 boyutunda, sergileme kolaylığı açısından fotoblok ve benzeri altlık malzemeden hazırlanacaktır.

Sergileme kolaylığı bakımından bütün paftaların, sağ alt köşelerinde paftanın asma şemasında yeri belirtilecektir.

Pafta sunumları kuzey dikkate alınarak yapılacaktır.

Projelerin; dijital ortamda hazırlansın ya da hazırlanmasın CD kopyası kapalı zarf içinde olmak üzere, kimlik zarfı içinde teslim edilecektir.

1. 12. YER GÖRME BELGESİ

6

Yarışmacıların yer görme belgesi alarak yarışma alanını gördüklerini belgelemeleri gerekmektedir. "Yer Görme Belgesi" Beyoğlu Belediyesi İmar Müdürlüğü’nden onaylatılarak kimlik zarfı içine konulacaktır.

1. 13. YARIŞMACILARIN KİMLİK ZARFLARI

1. 13. 1. YAZIŞMA ZARFI

Yarışmacılar, proje ile aynı rumuzu taşıyan ve üzerine büyük harf ile yazılmış "İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ŞEHİR TİYATROLARI BEYOĞLU SAHNESİ MİMARİ PROJE YARIŞMASI YAZIŞMA ZARFI” ibaresi yazılı zarfın içine kişi veya firma adı belirtilmeksizin yalnızca kendilerine ait adres koyacaklardır.

1. 13. 2. KİMLİK ZARFI

Yarışmacılar, projenin teslim edildiği ambalajın içine proje ile aynı rumuzu taşıyan ve üzerine büyük harf ile yazılmış " İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ŞEHİR TİYATROLARI BEYOĞLU SAHNESİ MİMARİ PROJE YARIŞMASI KİMLİK ZARFI " ibaresi yazılı bir zarfın içinde;

Adı ve soyadı, Mezun oldukları okul ve diploma numaraları, Üyesi oldukları oda sicil numaraları, İlgili meslek odasınca yarışmanın ilan edildiği yıl için düzenlenmiş, kendilerine ait oda belgesi, Yarışma şartlarını ve proje uygulama aşamasında yetkili mercilerce yapılacak tadilat önerilerini dikkate

alacaklarını kabul ettiklerini belirten belge, Şartname alındı belgesi, Onaylı yer görme belgesi, Posta ve e-posta adreslerini bildirir, kendi imzalarını taşıyan bir belge, Projenin sayısal ortamda hazırlansın veya hazırlanmasın, dijital kopya yer alacaktır.

Ekip olarak katılım halinde, ekip başı tanımlanacak ve bu belgeler ekip ortaklarının her biri tarafından verilecektir. Danışman olarak katılanlar dışında, ekibe katılan ortakların her biri belediyeye karşı müşterek ve müteselsil olarak sorumludur. Yarışmaya katılan proje sahiplerinden ödül ve mansiyon kazanamadıkları halde kimliklerinin açıklanmasını isteyenler, kimlik zarfının üzerine “Açılabilir” kaydını koyabilirler. Bu kaydı taşıyan zarflar, jüri tarafından açılır ve kimlikleri açıklanır. Anılan işlemler tutanakla belirtilir.

1. 14. YARIŞMA DIŞI BIRAKILMA

Aşağıda belirtilen şartlara uymayan projeler, jüri kararı ile tutanağa geçirilerek;

Yarışma Şartnamesi’nin yarışmaya katılma koşullarındaki maddelerde belirtilen şartlara uymayan,

Kimlik zarfını ve anılan zarf içinde iletilmesi istenen belgelerini yarışma projesi ile teslim etmeyen,

Eserin herhangi bir yerinde sahibini belirten bir işaret bulunan projeler (el yazısı ile yazılmış açıklama notları bu işaretlerden sayılır) yarışma dışı bırakılacaktır.

1. 15.YARIŞMA TAKVİMİ

Yarışmanın Başlangıç Tarihi : 07.03.2008 Cuma Yer Görme ve Şartname Alımı için Son Tarih : 07.04.2008 Pazartesi Sorular İçin Son Tarih : 14.04.2008 Pazartesi (Sorular En Geç 14.04.2008 tarihinde İDARE’nin eline geçecektir.) Soruların Yanıtlanması İçin Son Tarih : 21.04.2008 Pazartesi Teslim Tarihi : 07.07.2008 Pazartesi Jürinin Değerlendirmesi : 14.07.2008 – 19.07.2008 Sonuçların İlanı : 28.07.2008 Pazartesi

Gelen sorulara verilecek yanıtlar, yarışma prensiplerini etkileyecek değişiklikleri gerektiriyorsa; yarışma jürisi, esas sürenin 1/3'ünü geçmemek kaydıyla, yarışma süresini uzatabilir. Yarışma süresinin uzatılması durumunda yarışma takviminin geri kalan tüm tarihleri değiştirilerek şartname alan bütün yarışmacılara bildirilir.

7

1. 16. SORU VE CEVAPLAR

Yarışmacılar, sorularını yarışma adı açıkça belirtilerek, 14/04/2008 günü ele geçecek şekilde konu ile ilgili İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ŞEHİR TİYATROLARI BEYOĞLU SAHNESİ PROJE YARIŞMASI RAPORTÖRLÜĞÜ “ [email protected] ” ve “[email protected]” adresine elektronik posta veya 0 212 514 1016 faks ile gönderebilirler.

Yarışmacılar tüm sorularını daktilo veya bilgisayarla yazılmış olarak vereceklerdir.

Her soru için ilgili olduğu metnin konuya ilişkin paragraf numarası belirtilecektir.

Sorulara verilen cevaplar yarışma dokümanı niteliğindedir.

Yarışma jürisi yukarıda belirtilen tarih ve saate kadar ulaştırılan tüm sorulara cevap vermek üzere 2 gün içerisinde toplanacak, bu toplantı sonrasında en geç 7 gün içerisinde yarışmacıların adreslerine cevaplar posta ile gönderilecektir.

1. 17. RUMUZ VE AMBALAJ ESASLARI

Projeler, yarışma koordinatörlüğe dış etkenlerden zarar görmeyecek şekilde teslim edilecektir. Tüm paftaların, raporların her sayfasının, ambalajların ve zarfların sağ üst köşesine, beş (5) rakamlı, 1x4 cm. boyutunda bir rumuz yazılacaktır.

Rumuzda kullanılan karakterler tekrarlanmamalı ve sıralı olmamalıdır.

Ambalaj üzerine projenin rumuzu ile “İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Beyoğlu Sahnesi Mimari Proje Yarışma Yönetimi İBB Etüd ve Projeler Daire Başkanlığı Projeler Müdürlüğü Gençtürk Cad. Ağa Yokuşu Sokak. No: 27 Laleli Eminönü/İstanbul" ibaresi yazılacaktır.

Projeler, raporlar ve kimlik zarfları kıvrılmadan, düz olarak teslim edilecektir.

1. 18. PROJENİN TESLİM YERİ VE ŞARTLARI

Proje ve ekleri 07.07.2008 Pazartesi günü saat 16.30’a kadar İstanbul Büyükşehir Belediyesi Etüd ve Projeler Daire Başkanlığı Projeler Müdürlüğü Gençtürk Caddesi Ağa Yokuşu Sokak No:27 Laleli –Eminönü/İSTANBUL adresine elden teslim edileceği gibi PTT, APS veya özel kargo ile adrese teslim olarak da gönderilebilir.

1. 19. JÜRİ TOPLANTI TARİHİ

Jüri, değerlendirme çalışmaları için 14.07.2008–19.07.2008 tarihleri arasında toplanacaktır. Yarışmanın sonucu, resmi gazetede, oda yayınlarında ve internet ortamında ilan edilecektir.

1. 20. SONUÇLARIN İLAN ŞEKLİ

Jürinin değerlendirme çalışmalarının bitiminde, idare tarafından 28.07.2008 günü yarışmanın sonucu Resmi Gazetede ve ilgili meslek oda ve kuruluşlarının yayın organlarında ve iki adet günlük gazetede (tüm taşra teşkilatı dahil olmak üzere) ilan edilecek ve ayrıca jüri raporu çoğaltılarak bütün yarışmacılara posta ile gönderilecektir.

1. 21. KOLOKYUMUN TARİHİ ve YERİ

Kolokyum 11.08.2008 saat 14:00’te ve İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi Tepebaşı Evliya Çelebi Mah. Meşrutiyet Cad. Eski TÜYAP Fuar Binası Beyoğlu-İSTANBUL adresinde yapılacaktır.

1. 22. PROJELERİN SERGİLENME YERİ VE TARİHİ8

Yarışmaya katılan tüm projeler, sonuçların ilanını takiben 15 gün süre ile İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi Tepebaşı Evliya Çelebi Mah. Meşrutiyet Cad. Eski TÜYAP Fuar Binası Beyoğlu-İSTANBUL adresinde sergilenecektir.

1. 23. PROJELERİN GERİ VERİLMESİ

Ödül ve Mansiyon kazanan projeler belediyeye ait olacaktır. Bunların dışında kalan projeler, kolokyum ve sergi bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi Tepebaşı Evliya Çelebi Mah. Meşrutiyet Cad. Eski TÜYAP Fuar Binası Beyoğlu-İSTANBUL adresinden elden alınabilecektir.

Alınmayan projelerden Etüd ve Projeler Daire Başkanlığı Projeler Müdürlüğü sorumlu olmayacaktır.

1. 24. ÖDÜLLER TUTARI VE ÖDEME ŞEKLİ

1. Ödül 60.000 YTL (Altmışbin Yeni Türk Lirası)2. Ödül 50.000 YTL (Ellibin Yeni Türk Lirası)3. Ödül 45.000 YTL (Kırkbeşbin Yeni Türk Lirası)

1. Mansiyon 15.000 YTL (Onbeşbin Yeni Türk Lirası)2. Mansiyon 15.000 YTL (Onbeşbin Yeni Türk Lirası)3. Mansiyon 15.000 YTL (Onbeşbin Yeni Türk Lirası)4. Mansiyon 15.000 YTL (Onbeşbin Yeni Türk Lirası)5. Mansiyon 15.000 YTL (Onbeşbin Yeni Türk Lirası)

Proje yarışması hizmet alımı işi olduğundan ödüllerle ilgili yapılacak ödemelerde Gelir Vergisi Kanunun 94/2-a maddesine göre % 17 oranında gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır.

TMMOB Ana yönetmeliği uyarınca Mesleki yarışmalardan derece ve mansiyon kazananların ödüllerinin ve jüriye üye seçilenlerin alacakları ücretlerinin %5 ‘leri kesilerek Meslek Odaları Payı olarak ilgili oda hesap numarasına yatırılacaktır.

Ödüller sonuçların gazete ile ilanından sonra, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hesap İşleri Müdürlüğü tarafından en geç 30 gün içerisinde yarışmacılara ödenecektir.

Jüri yapacağı değerlendirmede ödüle layık proje bulamadığı takdirde, ödül kademelerinden herhangi biri veya bir kaçını boş bırakabilir ve mansiyon ödülü sayısında sınırlama yapabilir. Boş kalan ödül kademesi için ödeme söz konusu olamaz.

Yarışmaya katılanlar bu Şartname’de belirtilen koşulları ve Jüri’nin kararlarını kabul etmiş olurlar.

1. 25. ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YERİ

Yarışma sonuçlarının ilanından, yarışma sonuçlarının açıklanmasına kadar geçen süre içinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile yarışmacılar arasında doğabilecek anlaşmazlıklar; önce meslek odalarınca belirlenecek hakemler ile giderilmeye çalışılacaktır. Buna rağmen sonuca ulaşılmazsa; İSTANBUL Mahkemeleri’nde çözüme bağlanacaktır.

9

2. BÖLÜM

2. 1. YARIŞMANIN TANIMI VE İHTİYAÇ PROGRAMI

2. 1. 1. YARIŞMANIN TANIMI

Yarışma Alanının Özelliği

Yaklaşık 6.761m² büyüklüğünde olan Yarışma Alanı, kentsel, ulusal hatta uluslararası düzeyde tarihi ve kültürel çekim merkezi niteliğinde olan Beyoğlu, Galata, Haliç üçgeni içinde yer almaktadır. Kentin eski yerleşik dokusunun yanı sıra; bölgede yer alan MİA fonksiyonu nedeniyle yenilenme talep ve baskısı görülmektedir. Örneğin; Yarışma Alanı yakın çevresinde Yolcu İskender Caddesi ve Büyük Hendek Caddesinde olduğu gibi ticaretin geliştiği, yenilenmenin hızlandığı görülmektedir. Bu gelişim de Yarışma Alanındaki eski doku ile yenilenmiş doku arasında farklılıklara neden olmaktadır.

Alanının diğer önemli özelliği de; Ulaşım akslarının kesişim noktasında olmasıdır. “Taksim-Yenikapı Metro İstasyonu” nun bir durağı, Proje Alanının kuzeyindedir. Hatta kotları da dikkate alınırsa, metrodan inenler, Yolcuzade İskender Caddesine çıkmadan yarışma sonucu elde edilen Tiyatro’ya girebilirler. Galata Yaya Bölgesi ve imalat aşamasında olan “Şişhane Yeraltı Otoparkı” Yarışma Alanının çok yakınında yer almaktadır. Tiyatroya gelenler hem toplu taşım araçlarından, hem de bu otoparktan rahatlıkla yararlanabilecekler, dolayısı ile ulaşım avantajları nedeniyle de yapılacak Tiyatro Binası, kent içinde cazibe merkezi niteliği taşıyabilecektir.

Yarışmadan Beklentiler

Proje alanı 07.07.1993 gün ve 4720 sayılı kararla ilan edilen “Beyoğlu kentsel Sit Alanı” sınırları içinde olup, 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı henüz onaylanmadığından, 29.09.1993 tarih ve 4954 sayılı geçiş dönemi yapılanma hükümleri geçerlidir.

Proje Alanına ait İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun aldığı 21.11.2007 tarihli 1382 sayılı karara göre “Proje Alanı olarak önerilen alanın yakın çevresindeki parsellerde Cumhuriyet Dönemi Mimarisi örneklerinden Maliye Binasının, korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli döneminin tipik örneklerinden Frej Apartmanının ve ilk resmi binalardan olan Osmanlı’nın son dönemlerinde yapılmış 6. Daire olarak bilinen yönetim binası olması, Şişhaneyi Galata Kulesi’ne bağlayan aksı oluşturan Büyükhendek Caddesi köşesinde bulunması, Haliç mekanına hakim ve Şişhane Caddesinden Beyoğlu istikametine yaklaşımda, perspektifi etkileyen çok önemli bir nokta olması nedeniyle proje önerilerinde sayılan bu öğelerin göz önüne alınması koşuluyla, söz konusu 292 ada, 26–29-34-39 ve 42 parsellere “İstanbul Şehir Tiyatroları Beyoğlu Sahnesi” yapılmasının uygun olduğuna” denmektedir.

Proje Alanı; İstanbul’un tarihi, kültürel ve sosyal açıdan en yoğun bölgelerinden birinde yer aldığından, projelendirilecek tiyatro binasının da bölgenin yüklendiği bu misyona uygun olarak şekillenmesi beklenmektedir.

Projeye ait aşağıda yer alan ihtiyaç programında belirtildiği üzere tiyatro binasında; İtalyan Stili Klasik bir sahnenin yanı sıra, ülkemizde ilki gerçekleşecek olan Çocuk Tiyatrosu da aynı yapı içerisinde düşünülecektir. Söz konusu mekân ve yan birimleri çocuk formasyonuna uygun olarak tasarlanmalı, ayrıca bu konuda eğitimin de verileceği mekânlar düşünülmelidir.

Proje Alanının yakın çevresinde bulunan metro ve zemin altı otoparkın proje kapsamında bina ile ilişkisi kurulmalı ve gerekiyorsa bu ilişki kültürel aktiviteler ile beslenmelidir.

Proje Alanı içerisinde yer alan Beyoğlu Vergi Dairesi yeni tasarlanan Tiyatro Binasının hemen yanında yer aldığından iki binanın birbiri ile ilişkisi fiziksel ve fonksiyonel açıdan çözümlenmelidir.

Proje Alanı içerisinde bulunan yaya ve araç yolu ile meydan düzenlemesi de proje konseptine uygun olarak mevcut ve öneri ulaşım bağlantıları ile birlikte ele alınmalıdır.

10

Proje bütününde tüm sirkülasyon alanları ile tüm mekanlarda 23.06.2007 tarihli İmar Yönetmeliğinin 20. Maddesinde yer alan “Şehirsel Çevrenin Resmi ve Halka Açık Binalarla Halk Açık Tesis ve Alanların Özürlüler ve Yaşlılar İçin Ulaşılabilir Hale Getirilmesine İlişkin Kurallar”ın dikkate alınması gerekmektedir.

2. 1. 2. İHTİYAÇ PROGRAMI

İhtiyaç Programında belirtilen Tiyatro ile ilgili tüm sözcük ve kavramlar için ekte yer alan SÖZLÜK’ten yararlanılmalıdır.

Hedeflenen projede,A. 600 seyirci kapasiteli Tiyatro Salonu (yaklaşık 1500m² ) B. 300 seyirci kapasiteli Deneysel Tiyatro Salonu (yaklaşık 500m² )C. 300 seyirci kapasiteli Çocuk Tiyatrosu salonu (yaklaşık 500m² )

Yer alacaktır.

Şehir Tiyatroları’nın uyguladığı “Repertuar Tiyatrosu” sistemi aynı sahnede dönüşümlü olarak birçok oyunun oynanmasını gerektirir. Projede bu özelliğin dikkate alınması ve tiyatro binasının sahne gerisinin bu nitelikte tasarlanması gerekmektedir.

TİYATRODA YER ALAN BİRİMLER

A. 600 SEYİRCİ KAPASİTELİ TİYATRO SALONU SAHNE

25 x 25 m. sahne ölçüsü ideal olarak kabul edilmeli, Sahne ağzı 12-14m olarak düşünülmeli, portaller hareketli olarak tasarlanmalıdır, Avant scene’de yer alacak Orkestra Çukuru; eni bütün sahne ağzı boyunca 2–2.5m, derinliği 1.70–2.20m

düşünülmeli, Sofita yüksekliği 14m -20m olarak düşünülmeli, Sahne içi asansörü, sofita yüksekliği ile birlikte düşünülmeli, Döner sahne bulunmalı, Efekt Odası sahneyi cepheden gören, havalandırma ve ısıtması olan sofitayla -kedi yolları ile- ilişkili bir alanda

20m² ve üzeri bir hacim olarak tasarlanmalı, Işık Odası, sahneyi cepheden gören, kedi yolları ile ışık alanlarına doğrudan ve rahat ulaşımı olan, aynı zamanda

dimmer odası ile ilişkili, özel havalandırma ve ısıtması olan 20 m² ve üzeri bir hacim olarak tasarlanmalıdır.

ÖN KISIM

Giriş Fuayesi (Dış Lobi)Bu alan seyirci kapasitesine uygun büyüklükte tasarlanmalıdır.GişelerEn az üç, optimal olarak dört gişe bankosu düşünülmelidir.

Yönetici Odası ……………………………. 12-15m² olarak tasarlanmalıdır.

Basın Odası ……………………………….. 12-15m² olarak tasarlanmalıdır.

Halkla İlişkiler ve Konuk Odaları ………… 12-15m² olarak tasarlanmalıdır.

Güvenlik Merkezi …………………………. 15m² olarak tasarlanmalıdır.

FuayelerAna FuayeYan Fuayeler

Seyirci kapasitesi esas alınarak projelendirilmelidir. (Ses yalıtımı için gerekli tedbirler alınmalıdır.)

11

Büfe Fuayelerde bulunacaktır.

Vestiyer

Seyirci tuvaletleriFuayelerde (erkek/kadın/özürlü) WC’ler yer almalıdır.

Temizlik ve Yer Gösterme Görevlileri OdasıKapısı ana fuayeye açılan personel dinlenme odasıdır. (kadın ve Erkek için ayrı ayrı 15m² )

Malzeme Deposu…………………………..10m²

Prova mekân(lar)ıYer seçimi katılımcıya bırakılmak kaydıyla 200m² olarak projelendirilmelidir.Okuma odaları…………………………….50m²

SAHNE GERİSİ

Teknik Bölüm

Ana Depo………………………………….600m² (200m² sahne bağlantılı-400m² bodrumda projelendirilebilir.)Bodrumdaki depo aynı zamanda Çocuk Tiyatrosunun ve Deneysel Tiyatronun da deposu olacaktır.Yükleme-boşaltma için kamyon iskelesi düşünülmelidir. Sahne ile depo arasında kot farkı varsa yük asansörü tasarlanmalıdır (3m x 5m).

Depoya açılan bölümler

Minik Atölye …………………………...... 20m²

Gardrob ………………………………….. 30m²

Aksesuar Odası ………………………….. 20m²

Fon Perdesi Odası ……………………….. 2m x 12m (24m²)

Işık Deposu ……………………………… 20m²

Teknisyenler Odası ……………………… 60m²

Sanatçılar BölümüSanatçı Girişi Sanatçılar ve Teknisyenler için özel bir giriş kapısıdır.

Güvenlik Merkezi ve Santral…………………………..15m²

Sahne AmirliğiSanatçı Girişinden ulaşılabilen Sahne Amiri Ofisidir….15m²

Sanatçılar Hazırlık Bölümü (Kulis)Kulis iki ana bölümden oluşur.

1. Yeşil Oda (Green Room) ve ekleri …………………..……. 2 x 40m²

2. Soyunma Odaları ve ekleri

a. Soyunma odaları (Erkekler) 2 kişilik 4 oda ……………………………….. 4 x 20m² (Bu odalarda 2 WC ve 2 duş olacaktır) 4 kişilik 4 oda ……………………………….. 4 x 30m²

10 kişilik 1 oda ………………….…………… 30m²

b. Soyunma odaları (Kadınlar) 2 kişilik 4 oda ……………………………….. 4 x 20m² (Bu odalarda 2 WC ve 2 duş olacaktır)

4 kişilik 4 oda ……………………………….. 4 x 30m² 12

10 kişilik 1 oda …………………………...… 30m²

c. Tuvalet ve Duşlar …………………………………………. (Kadın/Erkek 5’er kişilik)

d. Gardrob/Terzi/Ütü odası ……………………...……………. 15m²

e. Kuaför/Makyaj Odası ……………………………...……….. 15m²

B. 300 SEYİRCİ KAPASİTELİ DENEME TİYATROSU SALONU

Deneysel Sahne, “Black Box” olarak anılan türden, esas itibariyle dört duvardan ibaret boş bir mekandır.

300 seyirci alabilecek kapasitedeki salonda seyirci alanı (koridorlar dâhil) 300m² olarak, oyun alanı da 200m² olarak düşünülmelidir.

Mekân en az 18 m eninde, 30 m boyunda olmalı; tavan yüksekliği 7m - 8m olarak tasarlanmalıdır.

Fuaye, soyunma odaları ve tuvaletlerin yerleştirilmesinde, 600 kişilik Tiyatro Salonu ile ortak kullanım alanları araştırılmalıdır.

C. ÇOCUK TİYATROSU

Çocuk Tiyatrosu 300 seyirci kapasiteli 500m² olarak projelendirilmeli, tavan yüksekliği 6m.- 7m. olmalıdır. Bu alanda gösteriler yaratıcı dönüşümlere izin verecek biçimde tasarlanacak ve bütün hacimler, ortalama 10 yaşındaki bir çocuğun ölçüleri esas alınarak planlanacaktır.

Çocuk Tiyatrosu Fuayesi ve WCleri 300 çocuk seyircinin aynı anda oyun seyretmesi hedeflenen salonun açılımında, bu hacmi barındıracak ölçülerdeki

fuayenin büfe bankosu, oturma yerleri vb, bütünüyle çocuk seyircinin boyutları hesaba katılarak tasarlanmalıdır. Çocuk Tiyatrosu Sahne Gerisi……………………………. 20-25m² Seyirci Çocuklar İçin WC………………………………… (Kadın/Erkek 8’er kişilik) Oyuncular İçin WC……………………………………….. (Kadın/Erkek 1’er kişilik)

BEYOĞLU VERGİ DAİRESİ BİNASI

Yeni yapılacak Tiyatro Binası ile ilişkilendirilecek olan bu binada;

İstanbul Şehir Tiyatroları (kısmi) Müzesi İstanbul Şehir Tiyatroları Kütüphanesi İstanbul Şehir Tiyatroları Arşiv Bölümü Okuma odaları Sağlık Ünitesi Sanatçı Lokali yer alabilir. Yapıların gerektirdiği teknik bölümler burada projelendirilebilir. (Klima Merkezi, Elektrik Santrali,

Havalandırma, Su Deposu, Trafo, jeneratör Odası, vb.)

13

3. BÖLÜM *

3. 1. BEYOĞLU’NUN İSTANBUL METROPOLÜ İÇİNDEKİ YERİ VE KONUMU

Proje alanının yer aldığı Beyoğlu ilçesi, İstanbul’un batısında, Haliç’in kuzeydoğu kesiminde yer alır. Tünel’den Taksim’e kadar uzanan İstiklal Caddesi ile, İstiklal Caddesi’nin iki yanından Boğaz’a, Marmara’ya ve Haliç’e doğru inen geniş yamaçları kapsar.

Harita 2: Beyoğlu İlçesi’nin İstanbul Metropolü İçindeki Konumu

Kaynak : Planlama ve İmar Müdürlüğü – 2005

Semt, köprüler aracılığıyla Tarihi Yarımada’dan Taksim’e oradan da bir yandan Harbiye, Nişantaşı, Kurtuluş, Şişli gibi semtlere, diğer yandan Ayaspaşa, Gümüşsuyu, Dolmabahçe yoluyla Boğaz’a ya da Tophane’ye açılan çok merkezi bir konumda yer almaktadır.

3. 2. ALANIN KENTSEL SİT ALANI OLARAK İLANI VE GEÇİCİ YAPILANMA KOŞULLARI

İstanbul, Şişli ve Beyoğlu Bulvarı-Dolapdere Caddesi ve Çevresine ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığın 07.04.1993 gün ve 386 sayılı yazısı ile gönderilen 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından incelenmiş olup, 7.7.1993 gün ve 4720 sayı ile “Şişli ve Beyoğlu, Piyalepaşa Bulvarı-Dolapdere Caddesi ve Çevresine ait 1/5000 Ölçekli planda çizilen sınır içinde kalan alanın Beyoğlu İlçesi Kentsel Sit Alanın bir parçası olarak belirlenmesine ve bu bağlamda, Bahriye Caddesinden Haliç kıyısına, kıyıyı izleyerek Atatürk Köprüsü ve Tersane Caddesinden Karaköy sahiline, kıyıyı izleyerek ve Dolmabahçe Cami’sini içine alarak, İnönü Caddesinden Asker Ocağı Caddesine devam eden ve Yedikuyular Caddesi, Abdülhak Hamit Caddesi, Taksim Caddesi, Yenikafa Sokak, Leman Sokak, Dereotu Sokak, Serdar Ömer Paşa Caddesi, Dilbaz Sokak, Tevfik Efendi Sokak, Ömer Hayam Caddesi, Tahta Fırını Sokağı izleyerek Bahriye Caddesine uzanan sınırlar içinde kalan alanın Kentsel Sit olarak ilan edilmesine, bu alanın tümüne ilişkin hazırlanacak “Koruma Amaçlı İmar Planı’nın” K.veT.V.K. Kuruluna

14

iletilmesine, planlar kurula iletilinceye kadar Geçici Yapılaşma Koşullarına göre uygulama yapılmasına,...” kararı alınmıştır. K.veT. V.K. Kurulu’nun 7.7.1993 gün ve 4720 sayılı kararı ile Beyoğlu İlçesinin belirlenen sınırları içinde kalan alanlar Kentsel Sit ilan edilmiştir. Söz konusu sit sınırları içinde, belediyesince Koruma Amaçlı İmar Planı yapılıp, Koruma Kurulu onaylayıncaya kadar geçerli olacak geçici yapılaşma koşulları, K.veT. V.K. Kurulunca aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

* Bu bölümde yer alan tüm analiz bilgileri, İBB Planlama ve İmar Müdürlüğü “Beyoğlu İlçesi Kentsel Sit Alanı 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Raporu”(taslak raporu) Analitik Etütlerinden alınmıştır.

Sit sınırları içinde tüm yapılaşmalar için kurul onayı gereklidir.

Sit alanı içinde, korunması gerekli eski eserlere yapılacak uygulamalarda; yapının mevcut gabarisi ve cephe özellikleri korunur. Ancak, eski eserin yüksekliği mevcut oluşumdan daha düşük ise, ada bazında revizyonun Kurula iletilmesinden sonra, grup kararı doğrultusunda yükseklik arttırılabilir.

Tescilli eski esere komşu parsellerdeki uygulamalarda; yapının yüksekliği eski eserin yüksekliğini geçemez. Eski eserin yüksekliği mevcut oluşumdan daha düşük ise; ada bazında revizyonunun Kurula iletilmesinden sonra yükseklik arttırılabilir.

Koruma imar planına veri olacak tespit çalışmalarına, daha önce kurulumuza tespit ve tescil yapılmamış olan, Tarlabaşı Caddesi-Cumhuriyet Caddesi kuzeyinde kalan alan ile, Kemeraltı Caddesi, Necatibey Caddesi, Meclisi Mebusan Caddesi kuzeyinde ve güneyinda kalan alanlardan başlanması uygun olacaktır. (Harita 2.1, 2.2.)

İmar Faaliyetleri

1267’de Bizanslıların izni ile Cenevizliler kendi surlarını ve kalelerini inşa etmişlerdir. Bondelmonti ve Vavassore’nin İstanbul minyatürlerinde ve Jerome Maurond’ın 16.yy.ın ortalarında yazmış olduğu seyahatnamesinden anlaşıldığına göre 15.yy.da Beyoğlu sırtlarında yalnızca bağ evleri bulunmaktadır. Elçilik mektuplarının tarih kısmına “Pera Bağlarından” diye yazılması bunun işaretidir.

17.yy. başlarında Beyoğlu Galatasaray’a kadar uzanmaktaydı ve Dörtyol mevkii de merkezi oluşturmaktaydı. Galata’yı Beyoğlu’na bağlayan yolu açabilmek için birçok harap ev yıkılmıştır. Beyoğlu’ndaki tüccarların evleri geniş, sağlam, iç açıcı evlerdi ve konumlarından dolayı olağanüstü bir manzaraya sahiptiler. Beyoğlu’nda Balıkpazarı çevresi 17.yy’ın sonlarında gelişmeye başlamıştır.

Şekil: 1761 yılında Galata ve Beyoğlu (Dökmeci ve Çıracı, 1990)

Kaynak : Planlama ve İmar Müdürlüğü – 2005

19.yy.ın birinci yarısında yine de Beyoğlu tamamen bir şehir görünümünde değildi. Yollar bakımsızdı ve arabalar çok nadir olarak kullanılıyordu. Bu dönemin en belirgin sokakları Humbaracı Yokuşu, Dörtyol, Asmalı Mescit, Tozkoparan, Yüksek Kaldırım ve Beyoğlu Caddeleri’dir. 1813’te Galata Surları dışında yer alan Şahkulu Mahallesi’nin yeni yeni geliştiği ve 19.yy.ın ikinci yarısında da surların yıkılmış olduğu görülmektedir. İlk belediye örgütünün ‘’Altıncı Daire’nin’’ bu bölgedeki yolların genişletilmesi ve kaplanması, İstiklal Caddesi ve sokakların gazla aydınlatılması, adlandırılması ve evlerin numaralandırılması, Galata surlarının yıkımı ve surlara ait hendeklerin kapatılması, İstiklal Caddesi’nin genişletilmesi, bölgenin su sorununun çözümüyle ilgili çalışmalar, Galata bölgesiyle sınırı oluşturan Tepebaşı’ndaki Küçük Mezarlık (Petit Champs des Morts) ve Taksim dolaylarındaki Büyük Mezarlık (Grand Champs des Morts) alanlarının kaldırılması gibi faaliyetleri, günümüz Beyoğlu’sunda hala korunan uygulamalarıdır.

15

VI. Daire’nin 1859’daki ilk uygulamaları arasında, Tophane-Karaköy köprüsü ana aksının genişletilmesi çalışmaları görülmüştür. Kış aylarında ara verilen çalışmalara, baharla birlikte yeniden başlanmıştır. Örneğin 1859 Mayıs’ında Petit-Champs’daki (Tepebaşı çevresi) evlerin önlerinde kaldırım düzenlemeleri yapılmış, bu bölgedeki yapıların kanalizasyon sorunlarına çözüm için kaplamalar kaldırılmıştır. Aynı yılın sonbaharında Karaköy Köprüsü ile Voyvodalık arasındaki kaldırım ve kanalizasyon çalışmalarına başlanmıştır. Bu uygulamaların Avrupa’dakilere uygun bir biçimde gerçekleştirildiği ve yolun yeniden kaplanacağı belirtilmiştir. Ayrıca bu bölümün başarılı olması halinde, aynı uygulamanın zaman kaybedilmeden Pera Caddesi boyunca da devam ettirileceği belirtilmektedir. Görüldüğü gibi VI. Daire, kuruluşunun hemen ardından, tüm İstanbul için örnek belediye olma çabaları içine girmiştir. Amaçlanan Galata ve Pera’yı, içinde yaşayanlara yaraşır, düzenli ve temiz bir hale getirmektir.

Bu yıllarda, Mevlevihane ile Galata Kulesi arasındaki aks (Bugünkü Galip Dede Caddesi) üzerindeki çalışmalar etkin bir biçimde sürdürülmüş, Avrupa başkentlerinin bakımlı sokaklarındaki yer döşemesi ve yolun iki yanındaki düzenli kaldırım uygulaması burada da gerçekleştirilmiştir. Bunu, Kalyoncu Kulluğu’nu Grand-Champs’a (Taksim çevresi) bağlayan yolun tesviyesi, kanalizasyon sorunlarının çözümlenmesi ve yolun döşenmesi çalışmaları izlemiştir. Böylece bu bölgelerde oldukça sık tekrarlanan yangınların ulaşımı engelleyen kalıntı ve yıkıntılarının yanı sıra yoldaki engebeler ve tehlikeli çukurların da ortadan kaldırıldığı görülmüştür.

Galata ve Pera bölgelerinin önemli özelliklerinden biri de, mezarlık alanlarıydı. 19.yy’ın ikinci yarısına dek bu mezarlıklar, bölgenin genel görünümünde yeşil yoğunluklar olarak göze çarpmaktadır. Gerek Gravürlerde, gerekse de dönemin fotoğraflarında bu özelliği sık sık gözlemek mümkündür. Söz konusu mezarlık alanlarından Küçük Mezarlık adıyla anılan ilki, Galata bölgesinin üst kesiminde Tepebaşı, Şişhane, Kuledibi yöresindeydi. Büyük Mezarlık ise, Taksim’den başlayarak Ayaspaşa-Gümüşsuyu bölgesini içeren ve Fındıklı’dan sahile dek uzanan geniş alanda yer almaktaydı. 1860’lardan başlayarak, Küçük Mezarlık alanının açılması ve yerine park yapımı, bölgenin kamuya açık yeşil alan gereksinimi ve Avrupa şehirlerinde olduğu gibi haftada bir gün ve bayramlarda içinde müzik de çalınan bir parkın eksikliği fark edilmiştir. 1870 yılı başında Büyük Mezarlığın bir kısmının parka çevrilme çalışmalarına başlandığı ve üzerinden 6 yıl geçtikten sonra Taksim Bahçesi’nin, çok kalabalık dinlenme ve eğlence alanına dönüştüğü görülmektedir.

26 Temmuz 1880’de Tepebaşı Bahçesi açılmıştır. Mezarlık alanlarının tamamen kaldırılması ve çevresinin düzenlenmesi çalışmaları, 20.yy’ın ilk yarısına dek sürmüştür.1859 yılı sonunda VI. Daire’nin en büyük icraatı, Küçük Mezarlığın dörtte üçünü yola katarak Mevlevihane önündeki aksı genişletmesi ve Pera ile Galata arasındaki dik çıkışın eğimini, arabaların çıkışına uygun bir biçimde azaltması çalışmaları olmuştur. Ayrıca Kasım 1859’da VI. Daire’nin çalışmalarıyla gerçekleştirilen Galata ve Pera planı yayınlanmıştır. 1861 yılı, düzenlemeler açısından belediyenin önemli çabalarda bulunduğu bir yıldır. Karaköy Köprüsü ile Galata Gümrüğü arasındaki ana aksı kapatan niteliksiz yapı ve barakaların kaldırılmasına çabalanmıştır. Pera Caddesi’nin genişletilmesi ve bölgenin en önemli ve görkemli aksı olarak vurgulanması, VI. Daire’nin başlıca hedeflerinden biridir. Özellikle Galata’da yollar genişletilmiş, havagazıyla aydınlatılmış, eski Ceneviz yapıları yıkılmış ve yerlerine belki daha sağlam olmayan, ancak modern bir mimari sergileyen yapılar yapılmıştır.

Şekil 2: Beyoğlu 1870 Yılı Yangın Haritası

Kaynak: Planlama ve İmar Müdürlüğü – 2005

1864 yılının sonlarında, yine Pera Caddesi’nin genişletilmesi çalışmalarında bulunulduğu görülmüş, bu amaçla Ağa Cami’nin çevre duvarı yıkılmıştır. 1864 yılında VI. Daire’nin en önemli uygulaması, Galata surlarını yıkması olmuştur. Bölgenin yeniden düzenlenmesi sırasında girişilen bu çalışma, Galata’nın Cenevizlilerden 19.yy’ın ikinci yarısına dek ayakta kalabilmiş olan, en özgün tarihi belge değerinin ortadan kalkmasına neden olmuştur. Galata’da surların yıkımı ve hendeklerin doldurulması sonucu ortaya çıkan parsellerin satışıyla rant elde etme düşüncesi, Avrupa’daki benzer yaklaşımların Osmanlı Levanten ve gayri Müslimleri tarafından çok yakından izlenerek uygulamaya sokulduğunu göstermektedir. Yapıların dış görünümlerindeki belediyeyi ilgilendiren türden uyarılar da yine yapı cephelerinde ortak, düzenli ve güven veren bir genel görünüşün sağlanması yönündedir. 1868 yılı sonunda Galata’yla Pera arasını, diğer bir deyişle limanla üst kesimde kalan Pera tepesinin doruğundaki bölgenin arasını bağlayan yeni bir araba yolunun açılması

16

çalışmalarına başlanmıştır. 1873 yılında Pera ve Kasımpaşa’da başlayan kadastral çalışmalar tamamlanmış, aynı yıl içinde Galata’daki Şehsuvar Mahallesi’nin kadastro planları da yapılmıştır.

VI. Daire tarafından gerçekleştirilen büyük Pera Caddesi’nin genişletilmesi çalışmaları, düzeni bozan bir-iki yapı dışında tamamlanmıştır. 25 Eylül 1877 tarihinde “Der Saadet Belediye Kanunu’nun yürürlüğe girmesi, VI. Daire’nin ayrıcalıklı durumunu sona erdirmiştir. Ancak Pera ve Galata alışılageldiği gibi, İstanbul’un diğer bölgelerinden farklı bir biçimde gelişmesini sürdürmüştür. Özellikle Galatasaray-Taksim arasındaki kısım, en şanslı değişimlere açık olan alandır. Burada bölgeye ayrı bir güzellik katan yeni yapılar yapılmıştır. VI. Dairenin, Batılı anlamda ilk belediye örgütü olarak, sınırları içindeki bölgenin düzenli bir biçimde gelişmesi ve Avrupa’daki her türlü yeniliği ilk kez burada uygulamaya çalışması açısından, 19.yy. İstanbul’unun tarihinde özel bir yer tutmaktadır. VI. Daire sayesinde gerçekleştirilen uygulamaların izleri, bugünün Galata ve Pera’sında hala korunmaktadır. Galata yöresinin etkin iş merkezi oluşu ve bu alanın Beyoğlu’ndaki konut alanlarıyla ulaşım açısından bağlantısının kurulması amacı ile Avrupa’nın ilk yeraltı metrolarından biri burada yapılmıştır. 1869’da Yüksek Kaldırım’ın planını yapan Fransız mühendis Henry Gravand Beyoğlu’ndaki yoğun yaya hareketinden dolayı, burada metro yapımının gerekliliğini düşünmüş, ancak gerekli desteği sağlayamadığı için İngiltere’de bir şirket kurmuş ve Osmanlı Devleti’nin tünel yapımına dair yetki elde etmiştir. 1871 de çalışma başlamış ve 1874’de tamamlanmıştır. Londra ve New York’tan sonra dünyanın üçüncü ve en kısa tünelidir. İş ve konut bölgeleri arasındaki atlı tramvay trafiğinin giderek yoğunlaşması, tramvay işletmesinin kurulmasını sağlamıştır. Bunun sonucunda da dar sokaklar genişletilmiş, yeni yollar açılmıştır.

Şekil 3: Galata ve Pera Arasında Açılan Yeni Caddeler

Kaynak: Planlama ve İmar Müdürlüğü – 2005

Beyoğlu yöresinde görülen ulaşıma yönelik bu değişim, konut alanlarında da hızlı bir değişime neden olmuş, önceleri bahçeli olan konaklar sonradan bitişik düzende ve kâgir olarak inşa edilmiştir. Konut alanları Beyoğlu’nda daha da genişlemiş ve Tarlabaşı da yerleşim alanı olmuştur. Kültürel faaliyetlere yönelik yabancı girişimler de bu dönemde artmıştır. İstanbul’da ilk tiyatro binalarının kurulması ve etkin bir biçimde aktivitelerini sürdürmesinde öncü bölge, yine Beyoğlu’dur. Fosetti’nin girişimiyle yaptırılan Naum tiyatrosu buna örnektir.1840 tarihli Naum Tiyatrosu, 1870 büyük Beyoğlu yangınına kadar 30 yıl boyunca yörenin en önemli kültür merkezlerinden biri olmuştur.

Beyoğlu’nda modern nitelikte belediye hizmetlerinin uygulanması ve bunun İstanbul’daki diğer semtlere örnek olmasıyla, yaklaşık bir yüzyıl kadar önce binalarda yenileme çalışmaları başlamıştır. Bu yenilemenin her 25 yılda bir yapılması gerektiği aksi halde yenileme ve bakım masraflarının çok yükseleceği Forrester’in çalışmalarında belirtilmiştir. Beyoğlu gerek kentsel, gerekse yapısal ölçekte önemli değişimler geçirmiştir. Bölgenin söz konusu fiziksel değişimi, başta çok sık çıkan yangınlarla boşalan alanlardan ve bu alanlarda yeni düzen ve imar kurallarına uygun yapılaşmaların getirilmesinden kaynaklanmaktadır. Özellikle 5 Haziran 1870’te Taksim dolaylarında Feridiye Sokağı’nda çıkan yangın, birkaç koldan ilerleyerek pek çok ahşap ve kâgir evi ortadan kaldırmıştır. Böylece bölgede, önemli fiziksel değişimlere hazır geniş boş alanlar oluşmuştur. Taksim-Galatasaray arasındaki, konumları nedeniyle son derece de elverişli olan bu arsalar, giderek önemi artan bölgede, burada oturmayı isteyen yabancıların tercih ettikleri yerler olmuştur. Bu nedenle de İstiklal Caddesi üzerindeki boşalan kısımlar, öncelikle varlıklı Beyoğlu sakinlerince satın alınmış ve buralara yapılan yeni binalarla, caddenin görünümü değiştirilmiştir.

19.yy ortalarından itibaren Beyoğlu’nda çeşitli nedenlerle bölgeye gelen yabancıların konakladıkları oteller, yeni bir yapı tipi olarak yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Oldukça sıkışık bir kentsel düzen içinde gelişen Beyoğlu bölgesinde, yeşil alan gereksinimini sağlayan park alanları Küçük Mezarlık (Petit Champs des Morts)’ın bir bölümüne açılan Tepebaşı Bahçesi ile Büyük mezarlık (Grand Champs des Morts)’ın bir kısmına açılan şimdiki Taksim Belediye Bahçesi’dir.

Özellikle 19.yy’ın ikinci yarısında Beyoğlu’ndaki yapım faaliyetlerinde yabancı gruplardan mimarlar büyük etkinlik göstermişlerdir. Bunlardan bir kısmı konut, pasaj vb. yapıların yanı sıra, görkemli ve önemli diğer yapı tiplerinin de tasarımcıları olarak adları geçen tanınmış isimlerdir. Örneğin, İsviçreli mimar G. Fossati, Rus ve Hollanda Elçiliği’nin; Mimar Smith, Naum Tiyatrosu ve Taşkışla’nın; A.Vallaury başta Galata’daki Osmanlı Bankası ve Tütün Reji binası ve Pera Palas olmak üzere çok sayıda yapının; Mimar Barborini Altıncı Daire’nin; Mimar Kampanaki, Belçika Elçiliği ve

17

Aya Trias Rum Kilisesi’nin; Mimar Semprini Santa Maria Draperis Kilisesi’nin; Mimar G. Leoni Amerika Birleşik Devletleri Elçiliği binası olarak kullanılan I. Corpi’nin evinin mimarlarıdır. Beyoğlu’nda 19.yy’ın ikinci yarısına gelinceye dek oldukça fazla sayıda ahşap yapı bulunmaktaydı. Bölgenin gelişiminde önemli rol oynayan ilk elçilik binalarının da ahşap olduğu bilinmektedir. Sürekli çıkan yangınlarla büyük tahribata uğrayan ve ortadan kalkan bu yapıların yerine kâgir bina yapımı, bu dönemde ortaya çıkan Ebniye nizamnameleri, Altıncı Daire’nin önlemleri ve günlük gazetelerin uyarı niteliği taşıyan başyazılarıyla yaygınlaşmıştır. İstanbul’da ahşaptan en hızlı biçimde kâgir ve çok katlı yapılaşmaya geçilen bölge, Galata ve Beyoğlu’dur. 1870 yangınıyla tamamen ortadan kalkan alanların ele alınışı, Beyoğlu’nun yeniden düzenlenmesi ve kâgirleştirilmesinin önemli adımlarından biri olmuştur.

Bölgenin konutları, doğrudan sokağa açılan kapıları, üst katlarla aynı pencere düzenini içeren zemin katları, arkada yer alan küçük taşlıklarıyla, genelde dar parselasyon üzerinde gelişen kent evleridir. Sıvalı ya da taş cephelerde zaman zaman tuğla kullanımı da gözlenmekte, pencere ve balkonlarda demir parmaklıklar, tüm cephede yer alan silme, alınlık, pilastr vb. bezemeler, tarihsel biçimleri tekrarlayan bir anlayışı yansıtmaktadır. Üst katların çıkmaları, altlarındaki demir ya da taş konsollar, çıkma üstlerindeki balkonlarla 19.yy İstanbul konutunun Galata ve Beyoğlu’nda başlayan ve gelişen örnekleri olarak, yeni konut biçim ve özelliklerini sergilerler. Bugün gördüğümüz bütün ünlü, anıtsal ve “teatral” görünümlü binalar, 1870 sonrasının eseridir. Bu yapıların içindeki hayat da, Beyoğlu tarihinin en üst düzeyde, en seçkin dönemini sergiler. Tarlabaşı’ndan aşağılara doğru kalite ve ekonomik düzey istiklal caddesi ve ona açılan sokaklara göre düşmekle birlikte genel tablo, kimseyi rahatsız etmeyecek kadar düzgündür.

Beyoğlu’nda, -sonraki adıyla- Çiçek Pasajı’nın 1875, Suriye Pasajı’nın 1908, D’Andria Pasajı’nın 1882, Tokatlıyan Oteli yerinde önceleri bir tiyatronun 1880, Tepebaşı’nda ilk düzgün şehir parkı ile tiyatrosunun 1881, Pera Palas’ın 1896 tarihli oluşları da bir rastlantı olmayıp bir tarih diliminin bütün sosyal ve ekonomik kesitini gösterir. Bu kesit, Şark’ta, Avrupa yaşamına en yakın düzeydeki hayatı sergiler. Şişhane Meydanı’nda görkemli bir apartman olan Freige binası ile ziyaretçilerini karşılayan bu dönem Beyoğlu’su, yine benzer binaları barındıran aşağıdaki Galata’dan, belirgin bir şekilde kendisini ayırır. Galata’daki benzer binalar banka, sigorta şirketi, ticaret ortaklığıdır. Oysa Şişhane’den itibaren yükselen taş ve özenli binaların hemen hepsi konuttur.

Fotoğraf 1: Şişhane ve Galata Bölgesi Hava Fotoğrafı(1946)

Kaynak : Harita Müdürlüğü

19.yy sonlarına doğru Beyoğlu’nda, iki-üç katlı ve içinde tek ailenin oturduğu bu konutlardan, gerek var olanların yerine yenileri yapıldıkça, gerekse boş alanlara konutlar inşa edildikçe birden fazla aileyi barındıran çok katlı apartmanlara doğru gidildiği görülmektedir. Örneğin alışverişin büyük önem taşıdığı İstiklal Caddesi üzerindeki büyük mağaza, dükkân ve pasajların üstleri bu tür apartmanlar içermekteydi. Ana cadde ve ona açılan sokaklarda, yoğun ticaret ve buna bağlı servet birikimiyle zenginleşen yörenin Levanten ve gayrimüslim aileleri, görkemli cephe ve kitleleriyle anıtsal konut örnekleri yaptırmış, bazıları bu ailelerin adıyla anılan ve bir ölçüde bugüne dek ulaşan bu yapılar, bölgeye ayrı bir önem katmıştır. Yine bölgenin konut örnekleri arasında rastlanan diğer bir grup, Sıraevlerdir. Küçük tüccar, esnaf, sanatkâr ve bürokratların konutu olan ve 19.yy’ın ikinci yarısından sonra gayrimüslim azınlıkların ya da çeşitli kiliselerin vakıf mülkü olarak yaptırılan bu ev tipi, dönemin üslup özellikleri açısından Batılı biçimlere en çok bağlı kalan örneklerindendir.

I.Dünya Savaşı yılları; önce Balkan Savaşı sonra I.Dünya Savaşı ülke tarihinde olduğu gibi Beyoğlu tarihinde de yeni bir dönem açtı. Balkanlar’dan gelen “muhacirler”, şehre genelde bir sefalet yükü döktüler. I. Dünya Savaşı, buna kıtlığı ve karaborsayı ekledi. 1913’te ilk elektrikli tramvayın Beyoğlu’nu Şişli’ye bağlaması gibi ulaşım kolaylıkları da bölgenin İstanbul’un diğer semtleriyle iletişiminin sağlanmasının yanında, değişimi ve gelişimi açısından da önem taşımıştır. 1923–1940 arası savaş sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun bitişi, Beyoğlu için yeni ve değişik bir dönem açmış oldu. Cumhuriyet idaresi, başkenti Ankara’ya taşıdı. Elçilikler mecburi olarak bozkırda kurulan yeni başkente taşındılar.

18

Millileştirilmeye başlanan ekonomi, yabancı sermayeyi tasfiyeye koyuldu. Tramvay-Tünel, Hava Gazı Şirketi, Düyun-ı Umumiye İdaresi ve Tütün Rejisinde çok sayıda yabancı personel çalıştıran dış kapital odakları, Beyoğlu sahnesinden birer birer silindiler. 1923–1940 arasında, Beyoğlu kendine gelmiş ve dinlenmiş bir İstanbul köşesi olarak nitelendirilebilir. Cumhuriyet sonrası imar çalışmaları kapsamında İstiklal Caddesi’ni noktalayan Taksim Meydanı yeniden düzenlenmiş ve meydana, Mimar Kanoika’nın bir eseri olan Anıt yerleştirilmiştir.

1930’lardan sonra Büyük Mezarlığın kaldırılmasıyla boşalan alanlar apartmanlaşmaya açılmıştır. Bölgenin çevresindeki yeni semtlerin türemesi, Taksim Meydanı’nı önemli bir merkez durumuna getirmiştir. 1940-1950’ler Beyoğlu’sunun değişmeye başlayan kimliği ve belirginleşen özelliği iki yönde görüldü: Birincisi bir Karaborsa zengini dalgası, bu kez I. Dünya Savaşı’ndan daha yaygın olarak semti kapladı; buna paralel olarak, niteliksiz eğlence yerleri hızla arttı. İkinci değişim, yavaş yavaş hızlanan yeni insan akışının, eski nüfus dokusunu değiştirmeye başlamasıyla ortaya çıktı. 1955’in sonbaharında, 6–7 Eylül gecesi üç-beş saat içinde yaşanmış olan geniş çaplı tahrip olayları, bu dönemin bitiş noktasıdır. Çünkü hiçbir devlet güvencesinin kalmadığı o gece yaşanan tecrübe ile Beyoğlu’nun semte rengini veren Rumları ve yabancı nüfusu, şehir ve ülkeden ayrılmaya başladılar. 1950’li yıllarda kentin neredeyse tüm eğlence yerleri Beyoğlu’ndadır.

1960’lı yıllarda Beyoğlu’na olan ilgi giderek azalmıştır.1960’lardan sonra açılan ve 1980’ler ortasına uzanan yeni bir dönemin, İstanbul’un bu yakasına, yeniden iki başlı bir değişim getirdiğini görürüz. Bunlardan birincisi, bir kısım Musevi’nin İsrail’e; onlardan daha fazla sayıda Rum’un da Yunanistan’a gidişleriyle boşalan binaların, harap olmaya terk edilmesidir. İkinci gelişme, nüfusun iç dokusundaki değişmedir. Her yıl artan sayıda bir insan akını, Beyoğlu’nun eski sakinlerinin gidişiyle ortaya çıkan boşlukları doldurmaya başlamışlardır. Yabancıların bu alanı terk etmeleri ve alana yeni gelenlerin, eskinin aksine düşük gelirli aileler olması, Beyoğlu’nun çehresini giderek değiştirmiştir. 1960’lı yıllarda Beyoğlu’na olan ilgi giderek azalmıştır. Tiyatroların bir kısmı kapanmış, geçen yüzyıldan kalma ünlü Tepebaşı Tiyatrosu yanmıştır. Tanınmış lokanta ve pastaneler, lüks mağazalar, yerlerini ucuz mal satan dükkân ve imalathanelere bırakmıştır. Bölgenin 19. yy’dan kalma kâgir han, konut ve otelleri giderek el değiştirmiş, buna bağlı olarak da gerek isimleri, gerekse eski görünümlerini yitirmişlerdir. Bazıları ise yıktırılarak, yerlerine farklı bir mimari sergileyen yeni yapılar yaptırılmıştır.1980 sonrasının siyasal gelişmeleri içinde, 1983’ten sonra açılan yeni dönemde, şehir bir takım imar operasyonları geçirirken, yoğun trafiği Beyoğlu kenarından akıtmak üzere, Tarlabaşı Caddesi bir bulvara dönüştürülmüş ve Taksim’den Şişhane’ye doğru sağ kenar binaları uzun tartışmalardan sonra yıktırılmıştır. Günümüzde, koruma bilincinin gelişmesiyle, Beyoğlu’nda, değerli binaların önemlerinin daha fazla anlaşıldığı ve münferit onarım ve güzelleştirme çalışmalarının başladığı bir dönem açılmıştır. İstanbul’un ve Beyoğlu’nun uluslararası sermayeye açılması hazırlıklarının olduğu görülmektedir.

1980 sonrasında, özellikle de 1990’dan itibaren semtte bir canlanma ve nostaljik yenilemeler gözlenmektedir. Beyoğlu’nun 1950–1980 arası batakhaneleşmiş ya da iyice yoksullaşmış arka sokaklarının bile nasibini aldığı bu yenileşme içinde eski apartman ve konutlar, meraklıları, özellikle de aydınlar ve sanatçılar tarafından satın alınarak onarılmaya, bazı yayınevleri Cağaloğlu’ndan Beyoğlu’na taşınmaya başlamıştır. Yeni kafe ve restoranlar, oteller, kültür yapıları, kitapçılar, sinemalarda nitelikli filmlerin gösterilmesi ve İstanbul Uluslararası Sinema Festivali, bu canlılıkta etken olmaktadır. Ayrıca trafikten arındırılarak yaya yolu yapılıp uzun bir alışveriş ve kültürel aktivite aksına dönüştürülen İstiklal Caddesi, Tünel-Taksim arasında yeniden işletilmeye başlanan tramvayla da son 10 yıl öncesinden çok daha nitelikli ve canlı bir görünüme kavuşmuştur. Bazı eski ve gelenekli pastane, restoran, otel vb. restore edilerek yeniden açılmış; kültürel aktiviteler bu bölgede yoğunlaşmaya başlamıştır.

3. 3. ANALİZ ÇALIŞMALARI

3. 3. 1. DOĞAL YAPI ANALİZLERİ

Eğim Analizi

Alanın Marmara’ya ve Haliç’e bakan yamaçları ile Tarlabaşı’ndan Dolapdere’ye inen yamaçları oldukça eğimlidir. İstiklal Caddesi’nin yer aldığı ana sırt ve sahil şeridi haricinde düzlüklere pek rastlanmamaktadır. Tünel’den Taksim’e kadar uzanan sırt boyunca ve Taksim Meydanı çevresinde Talimhane, Gezi Parkı ve Gümüşsuyu’nun bir bölümünü içine alan büyük bir tepe düzlüğü yer almaktadır. Bu sırt ve tepe aynı zamanda Beyoğlu’nun en prestijli piyasa yoluna, ticaret, eğlence ve kültür merkezi fonksiyonlarına ev sahipliği yapmaktadır. Bu yönüyle ele alındığında, İstiklal Caddesi ve Taksim’in, Beyoğlu’nun tamamına hakim noktalar silsilesinden oluşan bir hattı bala niteliğine sahip olduğunu söylemek mümkündür. Haliç ve Marmara kıyı şeridi ve Dolapdere Caddesi boyunca yine topografyanın düzlüklerden oluştuğu görülmektedir. Bu noktalardaki eğim %2 ile %5 arasında değişmektedir.

Alandaki topoğrafik yapının en fazla zorlandığı ve yerleşim alanlarını etkilediği bölgeler Marmara’ya bakan Cihangir, Pürtelaş, Kılıç Ali Paşa ve Ömer Avni Mahalleleri’dir. Bu alanlarda %40 ile %60 arasında eğimli bölgelere sıkça rastlanmaktadır. Eğimin bu derece yüksek olması, merdivenli ve eğimli yolların oluşmasına, binaların birbirinin üstüne binecek şekilde yapılaşmasına sebep olmaktadır. Meclis-i Mebusan Caddesi’nin hemen üstündeki alanlarda ise eğim aniden artarak %90’lara ulaşmaktadır. Bu alanlarda topografyanın yer yer setler, merdivenler ve kademelerle

19

yumuşatılmaya çalışıldığı gözlenmektedir. Yine Gümüşsuyu’nun sahil yoluna yakın bölümlerinde de eğim çizgilerinin sıklaştığı ve yer yer %60’lara çıktığı görülmektedir. (Harita 3.1.1.; 3.1.2)

Görsel Yapı Analizi

Beyoğlu bölgesi çok katlı beş yıldızlı otellerin, yabancı marka mağazalarının burada yer almasıyla eski canlı, cazibeli günlerine kavuşmaya başlamıştır. Önceki dönemlerde kentin prestij mekanı olan Beyoğlu, 1980 sonrasında, alış-veriş mekanı olmanın ötesinde sinema, tiyatro, konser salonları, kitap evleri, müzik marketler ile bir kültür mekanı, aynı zamanda konaklama işlevini de destekleyen, lokanta, kahve, kafe, barlar ile eğlence mekanı olarak önem kazanmıştır.Bir zamanlar surların genel siluete hâkim olduğu Galata bölgesinde günümüzde iş merkezleri ve bankalar hâkim olmuştur. Kuzeydoğudan güneybatıya doğru İstiklal Caddesini de üzerinde barındıran bölgenin en yüksek tepesine hakim olan konsolosluk yapıları, resmi daireler ve bankalar genel siluet içinde göze çarpan kitlelerdir. Cihangir Camii gibi tepe noktalarda ve Fındıklı Camii gibi kıyı aksınca uzanan kubbe ve minareler bölgenin siluetini zenginleştirmiştir. Haliç siluetinde de Galata kulesi ve surların yer yer görünen kısımları ile kilise ve bankaların görkemli kitleleri göz dolduran en olumlu öğeler olmuştur. Bununla birlikte Tersane Caddesi boyunca uzanan yüksek irtifalı binalar bahsi geçen bu tarihi yapıların siluetini adeta perdelemektedir.

3. 3. 2. YAPISAL ANALİZLER

Bina Fonksiyonu Analizi

12035 adet yapı ve mekâna ilişkin veri derlenerek, genel bir fonksiyon analizi oluşturulmuştur. Bu çalışmanın amacı, yapılarda yer alan ağırlıklı fonksiyonlara göre bir tanımlama yapmak ve yapı dışı alanlardaki fonksiyonlarla birlikte genel bir fonksiyon lekesi oluşturmaktır.

Plan çalışmaları sırasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama Müdürlüğünce arazide elde edilen verilere göre alan ve adet cinsinden tasnifleme yapıldığında, ilk sıraları konut ve ticaret fonksiyonlarının aldığı görülmektedir. Yapı adedi olarak konut fonksiyonu, alansal büyüklük olarak ticaret fonksiyonu ilk sırada yer almaktadır. Tamamen konut fonksiyonunun yer aldığı yapı sayısı 3768 (%31,3) ve alansal büyüklüğü 302.110 m² (%17,2), tamamı ticaret fonksiyonuna ait yapı sayısı 2357 (%19,6) ve alansal büyüklüğü ise 325.153 m² (%18,5)dir. Konut ve ticaret fonksiyonlarının bir arada yer aldığı yapı sayısı 1422 (%11,8) ve kapladığı alan ise 144.831 m² (%8,3)dir. Genellikle bu tür yapıların zemin katları ticaret, üst katları konut fonksiyonuna sahiptir.

Yukarıdaki değerlerden de anlaşılacağı üzere, sayısal büyüklük olarak yapılarda konut, ticaret, imalat, depo ve boş olmak üzere beş farklı fonksiyondan söz etmek mümkündür. Alansal büyüklük açısından değerlendirildiğinde ise yine konut ve ticaretin ilk sıralarda yer aldığı görülmekle birlikte, yönetim, konaklama, sağlık, konsolosluk, otopark alanları gibi farklı fonksiyonlar da ön plana çıkmaktadır. (Harita 3.2.1.)

Bina Kat Adetleri Analizi

Kat adetleri analizi kapsamında yapıların zemin+normal katları, çekme katları ve açığa çıkmış bodrum katları ayrı ayrı sayılmıştır. Arazi tespitleri sırasında dini tesisler, kapı, çeşme, sur, duvar gibi yapılar için kat adedi ‘0’ kabul edilmiştir. Dini yapıların kat yükseklikleri 3 metreden çok fazla olduğu için bu tür yapılar ‘0 katlı yapılar’ sınıflamasına alınmıştır. Çeşme, kapı, duvar, sur gibi yapıların da standart kat yükseklikleri sınıflamasına sokulması güç olduğu için aynı şekilde ‘0 katlı yapılar’ içine dahil edilmiştir.

Alan içindeki ‘0 katlı yapılar’ 385 adet olup toplam yapı sayısının %3,24’ünü oluşturmaktadır. 48.318 m² inşaat taban alanına sahip olan ‘0 katlı yapılar’ toplam inşaat taban alanının %3,4’ünü oluşturmaktadır.

1 katlı yapılar 1263 adet olup toplam yapı sayısının %10,63’ünü oluşturmaktadır. 2 katlı yapılar 1366 adet (%11,51) olup 152.569 m² (%10,73) alanda yayılmıştır. 3 katlı yapılar, 1909 adet olup toplam yapı sayısının %16,08’ini oluşturmaktadır. 5 katlı yapılar toplam yapı sayısının %18,98’ini oluşturmaktadır. 2253 adet 5 katlı yapı mevcut olup alan olarak 275.763 m² ile ilk sırada yer almaktadır. 4 katlı yapılar 2581 adet ve %21,74 ile ilk sırada yer almaktadır. Alan olarak 253.653 m² ve %17,85 ile 5 katlı yapılardan sonra ikinci sırayı almaktadır. 6 katlı yapılar 1279 adet olup %10,78 orana sahiptir.

20

7 katlı yapılara gelindiğinde önemli bir düşüşle karşılaşılmaktadır. Alandaki yapılaşmaların 1 ile 6 arasında yoğunlaştığını ve bu kat adetlerinin üstündeki yapılaşmanın oranının düşük olduğunu söylemek mümkündür. 522 adet 7 katlı yapı toplam yapı sayısının %4,4’ünü oluşturmaktadır. 8 katlı yapıların sayısı 185 ve toplam yapı adedi içindeki oranı %1,56’dır. 9 katlı yapıların sayısı 79 (%0,67) ve 10 katlı yapıların sayısı 28 ve toplam yapı sayısı içindeki oranı %0,24’tür. (Harita 3.2.2.)

3. 3. 3. MEKÂNSAL ANALİZLER

Arazi Kullanımı Analizi

Çalışmaları sürdürülen Beyoğlu Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Planlama alanının tamamı 3.103.200 m² (yaklaşık 310 hektar)dan oluşmaktadır. Alandaki en güçlü leke ticaret fonksiyonudur. Ticari faaliyetler, geçmişten günümüze kadar Beyoğlu’nun temel kimliğini oluşturmaktadır. Ticaretin odak noktasında konumlanmış ve Tarihi Yarımada’dan sonra MİA olma sürecinin önemli bir evresini oluşturmuş olan Beyoğlu, günümüzde hala belirli sektörlerde vazgeçilemez bir merkez olma niteliğini korumaktadır. Alansal dağılım verilerine göre, saf ticaret fonksiyonu 473.259 m² ile ilk sırada yer almaktadır. Tüm fonksiyonlar içindeki payı %15,25’tir. Ticaret sektörünün içine her tür toptan ve perakende ticaret faaliyetleri, hizmet ve finans sektörü girmektedir. Ticaretin yoğunluk gösterdiği alanlar, Karaköy, Galata, Perşembe Pazarı, Talimhane ve Taksim Meydanı çevresi, İstiklal Caddesi, Tarlabaşı Bulvarı, İsmet İnönü Caddesi, Meclis-i Mebusan Caddesi ve Sıraselviler Caddesi’dir. Konut alanlarının alansal dağılımına baktığımızda, 436.615 m² ve %14,07’lik payla ikinci sırayı aldığını görmekteyiz. Ticaret ve konut fonksiyonlarının bir arada yer aldığı alanlar ise üçüncü sıradadır. Ticaretin ve konutun birlikte gelişme gösterdiği alanlar yine Tarlabaşı Bölgesi ve Marmara’ya bakan yamaçlarda yoğunlaşmaktadır. Eğitim kurumları açısından oldukça zengindir. Bölge, Eğitim tesisleri 167.856 m² alana ve %5,41’lik paya sahiptir.

Beşinci sırada parklar ve dinlenme alanları gelmesine rağmen, alandaki yeşil alanların genel olarak yetersizliğinden söz etmek mümkündür. Alan olarak 158.149 m² ye ve oran olarak %5,1’e tekabül eden yeşil alanların bir bölümünü de aktif olmayan refüj ve kavşak noktalarındaki yeşil alanlar oluşturmaktadır. Bu tür alanların dışında tek dikkati çeken aktif yeşil alan Taksim Gezisi’dir.

Beyoğlu İlçesi kültürel tesisler yönünden tam bir metropoliten odak noktası niteliğindedir. Kültür merkezleri, tiyatrolar, müzeler, sanat merkezleri, sinemalar ve kütüphaneler açısından İstanbul’un en yoğun kültürel aktivitelerine sahip olan Beyoğlu İlçesi’nde, 63.687 m² alana ve toplam planlama alanının %2,05’ine yayılmış olan kültürel tesislerden başlıcaları şunlardır: Atatürk Kültür Merkezi, MSÜ Kültür ve Sanat Merkezi, Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi, Akademililer Sanat Merkezi, Yapı Kredi Sanat Merkezi, İstanbul Barosu Kültür Merkezi, İstanbul Sanat Merkezi, Fransız Araştırma ve Kültür Merkezi, Borusan Kültür Merkezi, İtalyan Kültür Merkezi, İspanyol Kültür Merkezi, Aksanat, Pera Sanat, Alman Enstitüsü, Film San Vakfı Kültür Sanat Merkezi, Atatürk Kitaplığı, Muammer Karaca Tiyatrosu, Ses Tiyatrosu, Divan Edebiyatı Müzesi, Ercüment Kalmık Müzesi, Orhan Kemal Müzesi, Eczacıbaşı Müzesi, Musevi Eserleri Müzesi, Modern Sanat Müzesi, Galatasaray Lisesi Müzesi, Adil&Burhan Doğançay Müzesi. Söz konusu kültür ve sanat merkezleri, müzeler, tiyatro ve kitaplıkların haricinde irili ufaklı sanat galerileri, fotoğraf, sinema stüdyoları, dernekler, küçük çaplı araştırma merkezleri ve sinemalar ile birlikte Beyoğlu kentsel ölçekte bir kültürel odak oluşturmaktadır. Kültürel tesislerin Taksim ve Pera arasında İstiklal Caddesi boyunca yoğunlaşması, bu aksın sadece bir piyasa yolu değil aynı zamanda kültürel bir omurga olması anlamına da gelmektedir. (Harita 3.3.)

3. 4. ULAŞIM

3. 4. 1. KARAYOLU ULAŞIMI

Beyoğlu İlçesi, İstanbul metropoliten alanı içinde hem önemli bir çekim merkezi hem de metropol içindeki diğer bölgelere ulaşımda geçiş güzergahı konumundadır. Toplam 686 adet cadde ve sokağın 412 adedini (%60,1) asfalt kaplama, 258 adedini (%37,6) parke taş döşeme ve 16 adedini (%2,3) arnavut kaldırımı yol kaplaması oluşturmaktadır. Asfalt kaplama yollar 62,7 hektar, parke taş döşeme yollar 19,7 hektar ve arnavut kaldırımı yollar ise 3,4 hektardır.Parke taş döşemeli yollar, son yıllarda uygulamaya geçmiş olup genellikle yaya yolları ile tek şeritli ve tek yön uygulamalı yollarda kullanılmaktadır. İstiklal Caddesi ve bu caddeye açılan ara sokakların tamamına yakınında parke taş döşeme kullanılmıştır. Bülbül Mahallesi’nde Turan Caddesi ile Taksim Caddesi arasında kalan bölgede, Humbaracı Yokuşu’nda ve Humbaracı Yokuşu ile Galata Kulesi arasında kalan bölgede, Karaköy Meydanı ve çevresindeki sokaklarda, Firuzağa, Kuloğlu, Cihangir, Pürtelâş ve Ömer Avni Mahalleleri’nde eğimli, merdivenli ve dar sokak dokusunun olduğu bölgelerde parke taş döşeme kullanılmıştır.

21

Arnavut kaldırımlı yollar, Talimhane bölgesi hariç münferit durumdadır. Tarihi kent merkezlerinin organik sokak dokusuyla uyumlu arnavut kaldırımları, zaman içinde yerini asfalt kaplamalara bırakmıştır. Asfalt malzemenin kolay işlenebilmesi ve araç trafiğine daha uyumlu olması sebebiyle, doku bütünlüğü düşünülmeksizin arnavut kaldırımı yollar asfalt kaplamaya dönüştürülmüştür. Sadece araç trafiğinin nadir olarak girdiği, işlek olmayan birkaç ara sokakta yüzünü gösterebilen arnavut kaldırımlı yollar günümüzde tekrar rağbet görmeye başlamıştır. Bunun en çarpıcı örneğini Talimhane bölgesinde yapılan uygulamalar göstermektedir. Talimhane bölgesinin tamamı, eski dokuyu birebir vermese de arnavut kaldırımı ile döşenerek, modern yaşam ile eski usul yol kaplamalarının bir arada kullanılabileceğinin örneğini oluşturmuştur. Bunun yanında Beyoğlu Belediyesi’nin önündeki Yolcuzade İskender Caddesi’nde de bu tür bir uygulama söz konusudur. Bunun haricinde Tepebaşı Caddesi, Alageyik Sokak, Nuri Ziya Sokak, Çapanoğlu Sokak gibi münferit yollarda arnavut kaldırımına rastlanmaktadır. (Harita 4.1.1.; 4.1.2.)

Otopark Alanları

Beyoğlu ilçesinde otopark alanlarının yeterli düzeyde olduğunu söylemek mümkün değildir. Aşırı yoğunlukla birlikte mevcut otopark alanları yetersiz kalmakta ve özellikle ikinci ve üçüncü kademe yollar ile çıkmaz sokaklar otopark amaçlı kullanılmaktadır. Ulaşım açısından zaten yetersiz yol enkesitlerine sahip olan bölgede, mevcut yolların da otopark amaçlı kullanılıyor olması, beraberinde trafik tıkanıklığını getirmektedir.

Tablo-1 Kentsel Sit Alanı Otopark Alanları Dağılımı

OTOPARK TÜRLERİ ADETTABAN ALANI (ha)

İNŞAAT ALANI (m² )

ARAÇ KAPASİTESİ

AÇIK OTOPARKLAR 73 3,77 37700 1508KAPALI OTOPARKLAR 19 2,36 132773 5311

TOPLAM 92 6,13 170473 6819Kaynak: Planlama ve İmar Müdürlüğü – 2005

Kapalı ve katlı otopark alanları içinde Taksim, Tepebaşı, Galata ve Karaköy otopark alanları kapasiteleri açısından öne çıkmaktadır. Bu otoparkların haricindekiler, daha düşük kapasiteli olup ilçe geneline yayılmışlardır.

Gece ve gündüz sürekli yaşayan, farklı kullanıcı kitlelerine hizmet veren Beyoğlu için otopark talepleri açısından yaşanan sıkıntı, mevcutta yol üstü paklanmalarla giderilmeye çalışılmaktadır. Ancak bu yöntem hem ihtiyaca cevap verecek kadar geniş yol profilleri olmadığı için trafik tıkanıklığına yol açmakta hem de yasal olmayan bir sisteme prim vermektedir. Proje alanı yakın çevresinde ekli paftada gösterilen alanda yaklaşık 745 araçlık zemin altı otoparkı gerçekleştirilmekte olup, proje kapsamındaki otopark talebi bu yapıda karşılanacaktır.

3. 4. 2. RAYLI SİSTEM ULAŞIMI

Beyoğlu İlçesi raylı sistem güzergâhları açısından İstanbul’un diğer ilçelerine göre oldukça iyi durumdadır. Bunda, ilçenin coğrafi konumunun yanında, geçmişten günümüze kadar gelen ticaret, turizm, sağlık, eğitim, kültür ve eğlence gibi türleri içinde barındıran fonksiyonel yapısının da büyük etkisi olmuştur. Beyoğlu İlçesi bu kozmopolit yapısından dolayı sürekli bir cazibe merkezi olmuş ve dinamik gelişim süreci içinde yeniliklere açık yapısıyla her dönem canlılığını korumuştur. Türkiye’de ilk ve dünyada üçüncü metro inşaatının temellerinin burada atılmış olması da bunun bir kanıtıdır. Taksim-4.Levent Metro Hattı’nın işletmeye açılması, Eminönü-Karaköy-Kabataş Cadde Tramvayı Hattı’nın tamamlanmasının yanında Taksim-Yenikapı Metro Hattı’nın ve Taksim-Kabataş Füniküler ile birlikte Beyoğlu İlçesi, Tarihi Yarımada, Beşiktaş ve Şişli İlçeleri ile direk olarak raylı sistem bağlantılarını kurmuş ve raylı sistem güzergahlarının odağında yer almıştır. Bunun haricinde, ilçe içinde yaya sirkülâsyonunun en yoğun olarak yaşandığı Karaköy-Pera arasında Tünel’in ve Taksim-Tünel arasında da Nostaljik Tramvay Hattı’nın yer alması yaya ulaşımı açısından önemli kolaylıklar sağlamaktadır.

Raylı sistem güzergâhlarının kesiştiği ve diğer sistemlerle entegre olduğu Taksim ve Kabataş’taki transfer merkezleri, İstanbul’un en önemli ulaşım odak noktalarından ikisini oluşturmaktadır. Bu ulaşım merkezleri, raylı sistem, deniz ulaşımı ve kara ulaşımının entegrasyonunun sağlandığı alanlar olacaktır. (Harita 4.2.1.)İlçe genelinde mevcut, inşaatı devam eden ve planlanan raylı sistem güzergâhları ile ilgili bilgiler aşağıda yer almaktadır:

Metro Hattı

Metro hattının proje alanını ilgilendiren bölümü, mevcut Taksim–4.Levent Hattı ve inşaatı devam eden Taksim-Yenikapı Hattıdır. Mevcut metro hattının çok kısa bir mesafede hizmet vermesi sebebiyle günlük yolculuk sayıları oldukça düşük seviyededir. Ancak metro hattının kuzeye Ayazağa’ya ve güneye Yenikapı’ya kadar ulaşması ve devamında Bağcılar’a erişmesi ile birlikte günlük yolcu kapasitesinin de artacağı muhakkaktır. Hattın verimli çalışabilmesi için planlanan hatların tamamlanması ve diğer sistemlerle entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir.

22

Taksim-4.Levent Metro Hattı’nın güney uzantısı olan ve Taksim Transfer Merkezi ile Yenikapı Transfer Merkezi’ni birbirine bağlayacak olan Taksim-Yenikapı Metro Hattı’nın önemi oldukça büyüktür.

Mevcut hat ve inşaatı devam eden Taksim-Yenikapı Hattı, Beyoğlu’nu Şişli, Mecidiyeköy, Ayazağa aksına ve Tarihi Yarımada’ya direk olarak bağlamakta ve bu hat üzerindeki Taksim Transfer Merkezi’ni raylı sistemlerin odak noktası konumuna getirmektedir.

Nostaljik Tramvay Hattı

1990 yılının sonlarında Taksim ile Tünel arasında İstiklal Caddesi boyunca tekrar işletmeye açılan tramvay hattının ismi de artık Nostaljik Tramvay Hattı olmuştur. Hattın amacı yolculuk taleplerini karşılamaktan çok turistik bir işlev görmeye yöneliktir.

3. 5. ALTYAPI VE KAMU KURUM GÖRÜŞLERİ

Şehir Tiyatroları Beyoğlu Sahnesi Mimari Proje Yarışması kapsamında ilgili altyapı ve kamu kurum kuruluş görüşleri toplanmıştır. Bu görüşler yarışmacı tarafından değerlendirilmelidir.

Beyoğlu Belediyesi İmar Planlama Müdürlüğü İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü İSKİ Genel Müdürlüğü İGDAŞ Genel Müdürlüğü TEİAŞ Genel Müdürlüğü BEDAŞ Genel Müdürlüğü Türk Telekomünikasyon Genel Müdürlüğü İBB Ulaşım Planlama Müdürlüğü İBB Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü İBB Trafik Müdürlüğü İBB Raylı Sistem Müdürlüğü İBB Şehir Tiyatroları Müdürlüğü İBB Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü

3. 6. EKLER VE HARİTALAR

Ek 1. Sözlük

Ek 2: Yarışma Alanından Fotoğraflar-1Ek 3: Yarışma Alanından Fotoğraflar-2

Harita 2.1. Tarihsel DönemlerHarita 2.2. Kültür Varlıkları Envanteri

Harita 3.1.1. Eğim AnaliziHarita 3.1.2. Eğim AnaliziHarita 3.2.1. Bina Fonksiyonu AnaliziHarita 3.2.2. Bina Kat Adetleri AnaliziHarita 3.3. Arazi Kullanımı Analizi

Harita 4.1.1. Karayolu Ulaşım ve Otoparklar AnaliziHarita 4.1.2. Karayolu Ulaşım ve Otoparklar AnaliziHarita 4.2.1. Raylı Sistem AnaliziHarita 4.3.1. Ana Yaya Aksları-Meydanlar AnaliziHarita 4.3.2. Ana Yaya Aksları-Meydanlar Analizi

23