SPORTSKI TRENING Osnoven informacije PROF. DR FRANJA FRATRI Ć

SPORTSKI TRENINGOsnoven informacije

PROF. DR FRANJA FRATRIĆ

1

PLANIRANJE STRUKTURE I SADRŽAJA KONDICIONOG

TRENINGAKONTROLA KONDICIONOG TRENINGA(Osnovni principi, neposredni trenažni

efekat, kumulativni trenažni efekat)

2

Jedan trening i trenažni dan

3

Osnovne informacije

Pri svakodnevnom treniranju, jedan trening traje od početka napora do početka napora narednog treninga;

Kod 2 treninga u toku 24 h, faza oporavka je nepotpuna; Višekratko spajanje trenažnih dana sa dva ili više treninga dovodi do

kumulacije zamora; Potreba obraćanja pažnje na trenažne dane (prioritet obaranje

opterećenja ili produžavanje faze oporavka); Svaki trening mora biti:1. Jasno i precizno definisan (mora imati cilj, količinu i intenzitet rada, izbor

trenažnih sredstava i metoda, određen odmor);2. Cilj svakog treninga mora biti deo pod cilja ciklusa kojem pripada;3. Ako je trening “bogat” i dobro struktuiran ali van cilja ciklusa onda je

štetan.

4

Osnovne informacijeKATABOLIČKA FAZA

Čine je uvodni i glavni deo treninga;

Uvodni deo: (faza zagrevanja i obično traje oko 40 min; opšti i specifični deo, potreba harmoničnog uklapanja i nadovezivanja);

Glavni deo: (Predstavlja usmerenost treninga posvećena: Tehnici, Taktici, Koordinaciji, Gipkosti, Brzini, Snazi, Izdržljivosti, kao i kombinaciji pomenutih svojstava; Potreba vođenja računa o redosledu – (Prvo rad na koordinaciji i brzini, a na kraju na izdržljivosti).

5

Osnovne informacijeANABOLIČKA FAZA

Odgovara fazi hlađenja organizma tj. postepeno smanjivanje intenziteta rada (rastrčavanje, rasplivavanje, lagane vežbe opuštanja, masaže i sl.);

Nakon I faze oporavka sledi; II faza oporavka: Traje do početka sledećeg treninga, Faza nije u neposredno u vezi sa samim treningom, Veoma značajna u pripremi za naredni trening, Značajan uticaj na efikasan proces transformacije i adaptacije, Pravilna ishrana ima ogromnu važnost.

6

KONTROLA KONDICIONOG TRENINGA

Osnovni principi

7

Osnovne informacije

Kontrola je deo kognitivne djelatnosti čoveka, kod kojeg se skupljaju informacije i procjenjuje stvarno stanje datog objekta, s obzirom na njegov usmereni (unapred planiran) razvoj i usavršavanje;

Glavni deo kontrole u sferi vrhunskog sporta je optimizacija trenažnog i takmičarskog procesa, na osnovu objektivne informacije o efektima primenjenih uticaja na sportistu;

Predmet kontrole: Glavni faktori sportskog dostignuća tj. oni parametri (karakteristične crte, osobine, svojstva...), ljudske motorike, koji značajno koreliraju sa sportskim postignućem;

Merni parametri motorike se dele na tri nivoa: Integralni, kompleksni, diferencijalni.

8

Osnovne informacije

VRSTE KONTROLE: Operativna, (informacije o neposrednoj adaptaciji organizma tj., o

njegovim reakcijama u procesu konkretne trenažne jedinice – pojedinačni trening);

Tekuća, (ima osnovni zadatak utvrđivanje promena u stanju sportiste u toku 24 h, pre svega dinamike procesa oporavka u mikrociklusima pripreme);

Etapna, (informacije o kumulativnom efektu trenažnih opterećenja, tj. o treniranosti i sportskoj formi). Ova vrsta kontrole ima naglašeno kompleksan karakter i obuhvata sve osnovne komponente glavnih faktora sportskog postignuća.

Metodika kontrole obuhvata tri predmetne oblasti: Merenje, Procena i Optimizacija.

9

Osnovne informacijeShema 1. Kontrola trenažnog procesa

10

Osnovne informacije

Forme kontrole treba da odgovore na nekoliko pitanja: Kakvo je trenutno stanje sportiste i kakav rezultat se može

očekivati na predstojećim takmičenjima (bliska budućnost); Kakva je cena ovog rezultata za organizam; U kojoj mjeri su bile iskorišćene potencijalne mogućnosti

sportiste, tj. da li je pri takvom nivou treniranosti moguće očekivati bolji rezultat;

Da li je moguće i da li je neophodno i u kojoj meri je potrebno, menjati trenažno i takmičarsko opterećenje;

Rešavanje ovih zadataka ima veliku praktičnu vrijednost.

11

Kontrola NEPOSREDNOG trenažnog efekta Metodika i tehnologija

Sistemaska kontrola opterećenja “doza efekat” ima važan istraživački značaj;

Neposredna operativna delatnost trener – sportista;

Spoljašnje komponente opterećenja;

Reakcije organizma kao odgovor na vežbu;

Funkcionalna adaptacija organizma;

Porast treniranosti.

12

Kontrola NEPOSREDNOG trenažnog efekta Metodika i tehnologija

Telemetrijska registracija pulsa (Fc) pomoću tkz. Pulsmetra;

Merenje ne samo intenziteta, nego i obima opterećenja (pojedine vežbe, serije, moduli...);

Upotreba portabil “laktatanalajzera”, nekoliko sec. Meri koncentraciju laktata (La) u krvi;

Upoređenje Fc, La, sa nekim dinamičkim i kinematskim parametrima sportskog postignuća;

Kontrola funkcionalnog opterećenja izuzetno efikasna.

13

Kontrola NEPOSREDNOG trenažnog efekta Metodika i tehnologija

Rezultati istraživanja na košarkašima reprezentacije Bugarske (Cv.Željaskov, V.Kjole, 1993)

14

Kontrola NEPOSREDNOG trenažnog efekta Metodika i tehnologija

Rezultati istraživanja na košarkašima reprezentacije Bugarske

Uglavnom zona submaksimalnog i maksimalnog inteziteta;

Srednja vrednost 32 zapisa 169,8 otk/min.;

Zona aerobnog konfora do 135 oko 11,8% odi.v. 3-4 min.;

30,5 % sa pulsom 135-165 ud/min;

57,2 % visoki intenzitet oko 23 min.)

15

Kontrola NEPOSREDNOG trenažnog efekta Metodika i tehnologija

Rezultati istraživanja na košarkašima reprezentacije Bugarske

16

Kontrola KUMULATIVNOG trenažnog efektaMetodika i tehnologija

Ima prioritetan značaj za strateško upravljanje trenažnim procesom; Najuopštiji kriterijum ovog efekta je nivo i stabilnost sportskih dostignuća; Fizička kondicija-Biološko stanovište: Povećanje energetskih potencijala

organizma i mogućnosti za njihovo racionalno korišćenje i obnavljanje (aerobni, anaerobno - glikolitički, anaerobno - alaktatnim);

POKAZATELJI MOĆI: Maksimalna količina energije za jedinicu vremena koju može da obezbijedi svaki od nevedenih izvora. Određuje se posebnim kriterijumima:

Za Aerobnu moć – maksimalna potrošnja kiseonika VO ₂ max i kritični intenzitet rada (kritična brzina trčanja i ost.), kod kojeg se dostiže maksimalna potrošnja kiseonika;

Za Glikolitičku moć - laktatni kiseonički dug, u odnosu na trajanje rada, kao i maksimalna koncentracija mlečne kiseline u krvi, višak CO₂, promene u puferskim svojstvima krvi (Ph, La,BE i dr.);

Za Alaktatnu moć - alaktatni kiseonički dug, razgradnja KrP u angažovanim mišićima

17

Kontrola KUMULATIVNOG trenažnog efektaMetodika i tehnologija

POKAZATELJI KAPACITETA: Ukupna količina rada koji može biti realizovan za račun jednog

ili drugog izvora energije. Posebni kriterijumi:o Za kapacitet aerobnih procesa – ukupna količina unetog

kiseonika iznad nivoa mirovanja u toku celokupnog vremena trajaja rada, kao i proizvod kritične moći (rad kritičnim intenzitetom) i ukupnog vremena rada;

o Za glikolitički kapacitet – veličina laktatnog kiseoničkog duga, koncentracija laktata u toku rada, izdvajanje CO₂ i veličine puferskih rezervi krvi;

o Za alaktatni kapacitet – veličina kiseoničkog duga i ukupne rezerve KrP u mišićima.

18

Kontrola kumulativnog trenažnog efektaMetodika i tehnologija

POKAZATELJI EFIKASNOSTI: Predstavlja odnos između neposredno izmerenih energetskih

gubitaka i veličine izvršenog rada (odnos VO₂ max i kritičnog intenziteta rada);

Obično svi pokazatelji su vezani za Funkcionalnu dijagnostiku; Dijagnostička vrijednost veća kada se koriste maksimalna

stepenasta opterećenja do otkaza – na biciklergometru ili tredmilu;

Anaerobni prag, mehanički ekvivalent za mlećnu kiselinu idr.

19

Vrednost dijagnostičkih procedura

Integralni kriterijumi treniranosti; Aerobni prag (koncentracija La - 2

mmol); Anaerobni prag (La – 4 mmol),

vrhunski sportisti nalazi se u dijapazonu 75%-90% VO₂max;

Pad ispod ovog nivoa je ozbiljan indikator opadanja treniranosti;

Pomeranje AnP na 4,0 mmol La pri većim vrijednostima VO₂max iznad 80 %, siguran pokazatelj dobre treniranosti;

Visoki stepen funkcionalnih mogućnosti.

20

Pitanja za vežbanje• Objasniti osnovu planiranja strukture i sadržaja kondicionog treninga?• Kontrola efekata kondicionog treninga - osnovni principi, neposredni i

kumulativni trenažni efekat?• Testiranje u sportu?• Metodologija konstruisanja testova za procenu biomotornih dimenzija?

Literatura: Fratrić, F: 2006 i 2011, teorija i metodika sportskog treninga sa dijagnostikom,

Sudarov, N., Fratrić, F: 2008, Testiranje sportista, Pokrajinski zavod za sport

21

22

HVALA NA PAŽNJI