sPICILEGIUM PLANTAROM CRYPTOGA MARUM sVECIAE, PRO ARGUMENTO PUBLICAE DIsPUTATIONIs , IN REGIAE A- CADEMIE ABOeNsIs AUD. MAJ. VENIA EXPERIENTIssIME FACULTATIs MEDICE, d. XVIII Dec, h. a. MDCCXCIV, HORIs sOLITIs AGENDE, PROPOsITUM, VINDICIBUs AUCTORE CAROLO BIRGERO RUTsTR6M, rH . &m, D. MED. ADJ. & BOTAN. DEMONsTR. ET JOHANNE GUsTAVO HAARTMAN, sTIPENDIARIO HAARTMANNIANO NATIONE AUsTRALI, ABO^ ; Typis ERENCKELL1ANIs, n;s: h.
22
Embed
sPICILEGIUM PLANTAROM · 2016. 6. 15. · 1 summae inregem fidei, illustrissimo excellentissimoque domino, carolo adamo wachtmfjster. libero baroni, regni sviogothici optimati, ad
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
sPICILEGIUM
PLANTAROMCRYPTOGA MARUM
sVECIAE,
PRO ARGUMENTO PUBLICAE DIsPUTATIONIs , IN REGIAE A-CADEMIE ABOeNsIs AUD. MAJ. VENIA EXPERIENTIssIMEFACULTATIs MEDICE, d. XVIII Dec, h. a. MDCCXCIV, HORIs
sOLITIs AGENDE, PROPOsITUM,
VINDICIBUs
AUCTORE
CAROLO BIRGERO RUTsTR6M,rH . &m, D. MED. ADJ. & BOTAN. DEMONsTR.
ET
JOHANNE GUsTAVO HAARTMAN,sTIPENDIARIO HAARTMANNIANO NATIONE AUsTRALI,
ABO^ ; Typis ERENCKELL1ANIs, n;s:h.
I - ■
- 1 _' * ‘ -
■, , / ■ “. -, - *
'. ..
-
"
' ■ . *
'"v ' ,'
'
\ ■
.'- \ . \
1
sUMMAE IN REGEM FIDEI,ILLUsTRIssIMO EXCELLENTIssIMOQUE
DOMINO,
CAROLO ADAMOWACHTMFJsTER.
LIBERO BARONI,REGNI sVIOGOTHICI OPTIMATI, AD REGINA VIDUAE AU-LAM MAREsCHALLO sUPREMO, REGIs ANTEHAC EDUCAN-DI EPHORO VICARIO, REGIAE ACADEMIAE ABOENsIs CAN-
CELLARIO, REGIORUM ORDINUM EQUITI EICOMMENDATORI
salutem maxime submljje dictiCAROLUs EIRGERUs RUTsTROM:
J-Jevidensia- hcec & Jilvesiria dona , qu.ce ad limina cedistuce JqjlendidiJsimce, Patrone summe , supjotex adduco, nutu
acci~
»
Accipias savente. Prcebuere quondam legenti satis jucun-da otiorum ohlesiamenta: quanto jucundiora prcebuissent.,silum /civeram , ea aliquandoprima sore mmuscula , quae,pro svavissimo posiea in me collato beneficio, TIBI pieosserenda ,
tenuis mea habitura csset Minerval
Dabam Abace die 111 Decembris Anno si/IDCCXClV,
%
Freejtat plantas cum non plena certitudine veri discrlminls insetcensum verarum jtirpium conservare, quam inter varietates rcle-gare -disterituras. Exigua enim our-iojitas e/l varietatum.
TIalier. -Hist. stirp. Hclv. I. p. 194.
Prooemium.
Plantarum sveciae cryptogamicarum, non seens acceterarum classium, species, post 111. Linnjelmvc
varii'variis temporibusinvesiigarunt, quorum pluribussiirpes parti m novas, partim antea intra hujus regni si-nes haud observatas colligere felici saepe contigit suc-cessu, quo factum esi, ut svethica Flora, cui cultumcerte inter Europaeas simplicissimum parcus & immi-tis concessit Jupiter, majori in dies florum ornatu lae-tior enitere coeperit. Inter eos autem, qui de novisdivae venustatibus indagandis, paucisque quibus con-tenta viget ornamentis commonsirandis, gemmisqueminimis in coaspectum proserendis admirandum, be-ne in patria meruerunt, viri, post Linnjeum patrem,in primis eminent celeberrimi clarissimique CarolusLtnnjeus jun. saj), Andreas J. Retzius (b), Ola-vus svartz (c), Fredericus Ehrhart (d), Pe-
(c) Ej. DilT. Metb. Muscor. Illustr. supra cit. — Kongl. sv. Vet. Ac.Handl. passim. — Noua Acta Reg. soc. scient. Ups. Vol. IV.
(d) Ej. Ecytrdge zur Naturlu ide B. 1 - l-JIannover 1787 - 93».
4
plura verba, dummodo idonea sint, majorem neccs-lacte serrnoni claritatem inducant. Praeterea satiusduxi mentionem peculiaris, si adfuerit, plantae indo-lis disserentiae inserere, etiam si illa, ad diser ini en sict-cte formandum posset haberi snpervacanea. speci-ficae enim plantae cujus vis disserentiae duplicem essedotem exisiirno, quod scilicet ad mutuam congene-rium diagnosin inserviat, & quod contineat principa-lium rerum cuique plantae propriarum brevem epi-tomen, qua perlecta, si qua oriatur de specie dubita-tio, uberior postmodum adumbratio, si forte adfuerit,considi potest.
Descriptiones igitur sHrpium dudura quoque co-gnitarum eorum in gratiam addidi, qui patriae sidumplantarum serutatores, libris exoticis, in quibus, istseuberius deserihuntur, carent. Eas autem neque ad-modum longas, utpote quae saepe res, c]uae cognoscihaud merentur, continere sident, neque tamen eapro-pter ulla ex parte, ut spero, ob brevitatem suam de-sicientes concinnavi, nullique praeterea me legi accin-gens, quam prout postulet opusculi sinis.
synonyma allegavi auctorum, aut quorum nomi-na adoptavi, eademque primum imposta, nisi quaelibro systemati Naturae Linnasano inserta suerint, o-missis ceteris homonymis, aut quorum nomenclatio-nem recedere ab illis novi, prsesertim ubi illa no-minum dissensio ki nullo ex allegatis loco fuerit indi-
catae
5
cata. Cetera, quippe su perstua, omisi. Paginas men-tionem in non nullis libris citatis, qui mihi scribentiad ihanum non suerunt, praetermittere coactus sum,,loco tamen facili negorio inveniendo, cognitis sibri& stirpis ex eodem citatas nominibus.
Nomina, ut vocant, trivialia, ubi nn!!a mihi no-ta erant, nova, maximeque quam potui idonea pro-posni, ea tamen mutare cuique, utut libuerit, ex ani-mo concedens.
scutellae crebrae,exiguae,pallidi & pulcherrimi in-carnati coloris, margine crassiuseulo, diseum vixsuperante concolore. AEtate obscuriores siuntrulosuscescentes, margine tamen paulilper palli-diore.
Anci picem dixi partim ob ancipitem scutella-rum eoiorem, partim ob ambiguitatem, an sit va-rietas Lichenis rusi Nov. Act. Reg. soc. UpsiVoL IV. p. 344. cui assinis secundum formam
8
4
5'
6,
z
scutellarum & crusise, disiingvente tamen & hu-jus & illarum eoiore.
LICHEN demhjus: leprosus, subsoliosus, crusiaverrncbsa, cinereo- virescente, tuberculis scssilibus,planiusculis, susco -rusis.Habitat in uda humo, primo vere.Crusia pallide cinerea, in viridem vergens, ad am-
bitum in soliola minutissima elevata. Taberculasere plana, medio non nihil elevata, margine ta-men nulla omnino corona ornato, sessilis adeout criniam vix superent.
Oh demissum habitationis locum, nec non tu-bercula depressa, nomen huic demissi dedi.
LICHEN angulosus: leprosus albido-glaucus, cru-sia sere nulla, scuteliis planiusculis, medio subele-vatis, dense congestis, subangulatis, disco subiucar-nato.Lichen angulosus. Hpssm. Enum. Lich.Habitat in saxis et muris Hallandise & alibi.scutellae adeo dense congeruntur, ut alia crusia,
Dsll. Hisi. Mule. 175 Tab. XXIV. s. 69.Lichen suseus. Hudl; Fi. Angi 533-Lichen pullus. Lights FI, scot. 825.Habitat in rupibus Hallandise borealis.,Rupes late obvesiit, in innumeras,, angusiissirnas &•
densissirae imbricatas lacinias divisus, supra su-,sco-griseas, maculis interdum obscuricribus qnasldeustis passim inquinatas, glabras, medio in sor-
11
tinam teretem elevatas, marginibus deflexis. sub-tus albescens, praesertim extremo margine. sessinteriusradiculas creberrimae longiusculae exserun-tur, quae humo infixae eaque permixtae & inquinataeplane atrum colorem praeserunt. scutellas in su-periore pagina erumpunt, margine valde crenu-lato, disflo concavo, atro, opaco, ussilagine quasicontaminato. In umbra raro scutellas prosert, inaprico copiosas.
io. LICHEN tilincms: imbricatus, depressus, crassi-usculus, cinereo albidus, nitidus, laciniatus, laciniisrotundatis, laevibus; supra pulvere nigro consper-sus, infra ater, hiIpictus.Lichen tiliaceus. Hossm. En. Licii, p. 65. Tab. XII.% a.
Habitat ad lapides & arborum cortices in Hallan-dia sat frequens. Frequentissimus in sepibus iaxo-sis ad diversorium Kerra prope Gothoburgum.
Disiinctissimus substantia crassiuscula, albida, nitida,deprester, sinubns laciniarum subrotundatis, limbiultimo margine emarginato, sinuato. Interiorempartem, rugis rudioribus in bullas elevatam, occu-pant granula minutissima, e pagina erumpentia, ni-gra, quo media pars prorsus nigrescit. Lente con-liderata ejusdem videntur esse indolis ac fruticuliLicheni cumatili (huj. Diis. is) innati. scutella-tum in svecia non vidi. Lichen quercinus Wild.
12
IT.
Flor. Berol. Tab, 7. si 13, qui scutellas gerit badiasnoslro quidem persiraiiis est, habitu tamen non ni-hil diverso, eo in primis, quod lacinias magis pro-ducat & minutius coruget, quam Tiliaceus, a quoetiam diversum occupat locum, necdum intrasve-cias sines quantum ego quidem scio, repertus. Ma-gnitudine L. saxatilis aemulus..
leganter laciniatis.. Dill. HisL Musc. p.. 19,7. Tab.XXVT, sig. 99.
Lichen laciniatus. HudC FI. Angi. 2 Ed. p. 544*'Lichen amplissimus. scop. FJ.Carn. 2.1393,Lichen glomuliserus. Lights. FI. scot. p. $53*Habitat ad radices & truncos antiquarum sagorum,,
passim, praesertim in Hallandia..Frons lata, planiusenla, cortici arcte adpressa, sub-
imbricata , coriacea, crasla & rigida, lobata, lobis latis-sirnis, valde (innatis, sinubus interioribus pulchre ro-tundatis, insiar soliorum vitis; supra glabra, ad interio-rem p rtem maxime rugosa,.versus ambitum magis ae-
time, ubi innumerae exseruntur radiculae nigrae, sulca..Interiores laciniae,, quippe magis vetustas,! margine*rumpi (olent, crustam sarinaceam hepatici coloris, mo-re L.Physodis & Glauci, emittentes, postea in fruticulos.abeuntem, «rectos,. ramosisTimos, ramis denlillime con-
14
■glomeratos suTcos, in morem L. pustulati, sed majores,■unde peculiaris noltro oritur facies. scutellae rarius inconspectum veniunt, spartae, non ita magnae, sulvae, seue susco r.usae, margine frondi concolori. substantia in-sterna alba. Ad latitudinem dodrantalem & supra nonraro extenditur. superior pagina lente insecta instarcutis senilis rugosa & squaraosa apparet. Humida co-lorem induit viridulum. In herbario asservatus hic Li-chen, post annum & quod excurrit, colorem exuit cu-matilem & ochroleucum induit. sernper dioicum in-veni, alterutra scilicet fructificatione ornatum, talemquoque observavit Michelius , qui binas hujus figurasdedit aeri insoulptas. Dillenius autem testator se vidis-se specimina scutellas & fruticulos simul proserentia.
Vix cum alio quodam consundi potest nisi cum L.til iaceo supra descripto, quo cum perfecte eoiore con-venit. sed neque hic fruticulos prosert, neque tamcrasimsubstantiae est. Contra subtusater cst &hispidus,supraque, pulvere adspersus nigro, quo alter caret.,Ad Lichenem tamen herbaceum Hudsonii, qui laete vi-rens Ligtsootio audit, etiam sveniae indigenam (vid. Cei,«swartz N. Act. Ups. Vol. IV. p. 250) maiore quadamsimilitudine accedit, qui an vere diversus, ambiguumesTe videtur. Noster enim humidus etiam vireseit, tum,que mollioris est materiae. sinus quoque utrique ro-tundatos esse observavi. ,
Cum tot nomina ab Auctoribus dudum huic Li-cheni imposita sint, videretur, me numerum eorum
15
novo augere non debuisTe., Tale autem nullusposni, sed, ad praeceptum Urinae!,. antiquum servaviiDillenianum nomen, ob principatum & significatio-nem, dignum certe quod retineatur.
(•) Fructificationes Lichenum non nullorum, prresertim ex ordire um-bilicatenun, a ceteri? fructificationum generibus diversas, in speciemjlomerh rugis intricato-gyrosis notati, erumpente?, haud inepte Tn-.
eas appellari posse existimaverlm. Rem a celeris dtstinctara sigmhca-.tiro nomine opus erat, ree aptius inveni, parum-curans, an idemaliis adoptare placuerit. Voce sphaera’ a Nob. D:no D. Achario iaAct. Holm. 1. c. usurpata, libenter usus essem, nisi ineptum admo-dum njib? visum erat dicere sphxrara hcmisphsericam 9 oblortganssjdanam,. depressam &c.
nulla».Peculiaris quoque ea nosiri indoles esi, quod tan-
tum celsissima montium cacumina occupet., ibidemque,,ubi cetera omnia vegetabilia, praeter lepras aliquas, de-siniunt venti ac terapestates in his locis deprseliantes,solus viget & perdurat, sideliter ac presTe se rupi adsi-xum tenen^.
s4* LICHEN concolor; snlticuloso - subsursuraceus, lu-:teus, scutellis concoloribus.Lichen concolor. Dicks. Piant Crypt Britt,Habitat minus frequens in saxis.Medium tenet locimi inter crusiaceos & fruticulosos.
Consiat enim fruticulis rninutissimis, in crusiam den.se congesiis, verius radicem pallidioribus, superne in-tense luteis, paene aurantiacis. .scutellae, cum mar-gine & disco,, soliis concolores.
15. LICHEN madreporoides: fruticulosus, surculis tur-binatis, pusiulosis, apkyliis, albidis, apice saepe a-pertis, brevissimis, ramis paucistimis, obtusis, brevis-simis, tuberculis terminalibus, carneis,Corallcides minimum, fragile, madreporae insiarna-scens. Dill. Hili Musc. 107. Tab. XVI, sig. 2$.Lichen papillaria. Ehrh. Beytr. q, 105.JHabitac in terra & mosltium rimis.
17
Humillimus est, qnasi medius interFragilem & Cb*ralloidera; surculi sub simplices, sensim ampliantur, adapicem vero contrahuntur in sionuam urceoli, ibiquehiant saepe, madre perae specietu reserentes. Integri inapice ruseseunt, aetateqne provectiore ibi susei evadunt,neque alio modo tubercula prevenisse vidi.
Nomen aCl, Ehrhart impositum libenter retinuisTem,nili legem inter botanicos sanctamesseexistimarern, no-men a priore botanico datum servare, vel ex eo triviale,si id fieri potest, componere.
truncos, tempestate pluvia, praesertim vere & au-tumno obvia.
Ad latitudinem seraiuncialem & ultra saepe excre-scit, intermixtis tamen speciminibus parvis, nuper exrimis corticis erumpentibus. Viget tantum in humidatemuestate, in sicca deformatur arida & contracta,pluvia autem nova mox reviviscit, pristinam & genui-nam formam recuperans. Adeo hunc morem observat,ut exsiccata & post annum aquae immissa antiquam suamac plenam speciem cito & intra horae spatium resumat.
18
In hoc statu trepidat gelatinosa, tumida, rotunda, messio’sestili-umbilicata, seu peltata, supra infraque convexa,,margine compresso subacuto,. interdum duplici. Valdemacerata & emollita e nigro in susco- griseum coloremabit; siccitati autem expolita, colorem nigrum reiuniir..Infra atra et opaca, dense granulata,. qua si lubviilo-sa, pannum mentiens velntinmn.. supra nitida,. granu-lis acutis, quasi aculeis brevistimis -consita & velut hi-spida.. Intus inanis. substantia admodum elastica est &cohaesiva, ita ut sauciata margines mox involvat &
contrahat..synonymon Dilleniamun supra citatum a Cei. Ret-
zio in Prodr. FI. scan. & Act. sJolrn.ibd. cit. pro syno-nymo Tremellae sagarum proponitur, vix tamen recte,,cum hanc crispam, subtus irregulariter venosam, dis-sbrmem ac vireseentera e sle reserat,, qua in re a nostra.pariter ac a Dilleniana disserre videtur.
Tremellas atrae Ic. FI. Dan. Tab. 88ct> subsimilis;.Haec vero margine asfixa exhibetur ac dicitur esse sub-tus nitida &c supra : tomen tosi),, quae omnia aliter in nostraiobtinent;.
17. AGARICUs' cucullatus: subsessilis, subssimidiatns,.gyrolb- cucullatus,, supra lutescens n medio, albidus;;lamellis castaneis.Agancus gramineus, FL Dan, 832?"Habitat aci antiquas arbores cespitosus; O. Lihdem.
stipes obconicus, brevissimus„ luteo albidus.. Pileus im
19
gyrum cucuUatus, marginibus subdi slexis, supra sili?®5
luteus, glaber, palta luteo-albida, iiistar calcis illitas,,ad margines desiciente obductus. Lamellae undulatae*castaneae.. substantia luteos albida. sapor post bre-ve tempus acerrimus..
Icon Fi. Dan. citata nostrum satis perfecte resert;lamellas autem in nomenclatore rubras dicuntur,,quamvis in ipsa figura susco-luteae pingantur..
PEZIZA urceolata:' urceolisbrmis,, sessilis, albida,,extus piiosa,intus glaberrima.Peziza urceolata. Icon FI. Dan. Tab. tO'17. si 3’..Habitat in cortice arborum praesertim quercuum,-
O. Linden.,Parva, nec magnitudinem mediocris acus capituli
excedit, subventricosa, ventre semigloboso; extus pi-Ibia pilis denlis erectis albidis,-marginem paullo angu-statura superantibus.. Intus concava, irevis, subcarnea.Gregatim, non congestim,provenit, praesertim autumno.-
Tabula Fi Dan. supra citata satis bonam hujus Pe-zizre figuram sistit, adeo ut nullum mihi fuerit dubium,,quin eandem repraesentet,,quamvis longiusenla non ni-hil , nec sinis villosa depicta sit..
A Peziza cupulari FI.-scandi Prodr; dissert, quodsit multo minor, nec pateat tantum..